Aan de raad van de gemeente Lelystad
uw brief van
uw kenmerk
ons kenmerk
behandeld door AC Dombroek-van Vliet
algemeen nummer 14 0320
U13-74923 bijlagen 1
onderwerp Bevolkingsprognose Geachte raadsleden, Hierbij ontvangt u ter kennisname de Bevolkingsprognose 2015-203. Met vriendelijke groeten,
Tonnie Dombroek Medewerker bureau agenda
datum 19 november 2014 FAB-SEC dossiernummer pr-nummer
Bevolkingsprognose
Ieder jaar maakt Onderzoek en Statistiek van de gemeente Lelystad een bevolkingsprognose. Deze prognose geeft een voorstelling van bevolkingsontwikkelingen in Lelystad op korte en middellange termijn. De prognose is gebaseerd op geboorte-, sterfte- en migratiecijfers uit het verleden. Verder zijn zowel de gerealiseerde woningproductie, als een verwachting van de jaarlijkse woningbouwproductie factoren in de prognose. De bevolkingsprognose gaat over de periode 2015-2030. Grafiek 1. Bevolkingsontwikkeling 2006-2030 84000 82000 80000 78000 76000 74000 72000 70000
Tussen 2006 en 2010 kende Lelystad een periode van een aanzienlijke groei van gemiddeld bijna 750 personen per jaar. In de periode 2011-2013 is de jaarlijkse groei abrupt afgenomen naar gemiddeld 350 inwoners per jaar. De prognose is dat in de periode van 2014 t/m 2019 de groei nog iets lager zal uitvallen met een gemiddelde toename van 250 inwoners per jaar. Voor de periode 2020-2030 wordt verwacht dat de groei weer ongeveer hetzelfde zal worden als de periode 2011-2013. De verwachte jaarlijkse groei vanaf 2020 zal uitkomen op 325 personen. Voor alle cijfers over de bevolkingsontwikkeling, zie de bijlage in Excel.
Van natuurlijke aanwas naar vestigingsgemeente Lelystad groeit al een decennium op ‘natuurlijke aanwas’. Sinds 2005 bedraagt de natuurlijke aanwas gemiddeld meer dan 65% van de bevolkingsgroei. In deze periode piekte het aantal geboorten op gemiddeld bijna 1.000 baby’s per jaar. Omdat de sterfte, door de nog altijd jonge bevolking, onder 500 per jaar bleef kende Lelystad een redelijke bevolkingsgroei. Door onder andere veroudering van bevolking zal enerzijds het aantal geboorten per jaar afnemen, anderzijds zal de sterfte toenemen. De autonome groei van Lelystad zal door deze demografische ontwikkeling de komende vijftien jaar zo goed als verdwijnen. De groei van de stad zal dan vrijwel volledig afhankelijk zijn van een vestigingsoverschot, zie grafiek 2.
Grafiek 2. Samenstelling bevolkingsgroei 800 600 400 200 0 -200 -400
Natuurlijke groei
Migratiesaldo
In deze prognose veronderstellen we dat Lelystad de komende jaren licht blijft groeien. Dit komt omdat er vanuit gegaan wordt dat Lelystad weer een (bescheiden) vestigingsoverschot krijgt. Vanaf 2019 wordt uitgegaan van een klein positief migratiesaldo. Het vestigingsoverschot zal in 2030 uitkomen op 330 inwoners per jaar. Dit zal de enige bijdrage aan de groei van de stad zijn, omdat geboorte en sterfte in evenwicht zijn.
Vergrijzing Volgens de prognose neemt de gemiddelde leeftijd in Lelystad toe van 39 in 2014 naar 42 in 2030. Deze op het oog bescheiden toename wordt vooral veroorzaakt door een groter wordende groep 65 plussers. Deze groep neemt in deze periode toe van 10.746 naar 16.902. Vooral de komende zes jaar, tot 2020, zal deze groep met meer dan 500 personen per jaar toenemen. De toename van het aantal 65+-ers is naar verwachting tot 2023 zelfs groter dan de totale groei van de stad. Daarna vlakt de groei geleidelijk af naar ongeveer 200 per jaar. Als gevolg van deze afname komt de groei van de stad na 2024 weer voor het grootste deel door te toename van het aantal mensen dat jonger is dan 65. Grafiek 3. Ontwikkeling vergrijzing 18.000 16.000 14.000 12.000 85+
10.000 8.000
75-84
6.000
65-74
4.000 2.000 0 2014
2016
2018
2020
2022
2024
2026
2028
2030
In eerste instantie, tot 2022, zien we vooral een toename van het aantal 65-74-jarigen. In 2014 zijn er 7.352 mensen in deze leeftijd. In 2022 is dit toegenomen tot 9.649 personen. Meer dan de helft van de toename van de 65 plussers komt voor rekening van deze leeftijdsgroep. Na 2022 verandert dit drastisch. De groep 65-74jarigen wordt zelfs langzaam kleiner. Ook de groep 75-84-jarige groeit tot 2022 aanzienlijk. Daarna vlakt de groei wat af, maar deze blijft nog steeds in aantal toenemen. In 2030 zullen er ongeveer 6.320 mensen in deze leeftijdscategorie vallen. De oudste groep Lelystedelingen, de 85 plussers, wordt gedurende deze periode langzaam groter. Een grote groei is het nooit, maar hun aantal neemt van 2014-2030 wel toe van 933 tot 1.484.
Onderzoeksverantwoording
Prognosemodel GBPRO De bevolkingsprognose wordt uitgevoerd met het GBPRO prognosemodel. GBPRO is gebaseerd op de bevolkingsprognosesystematiek zoals die bij de Dienst Onderzoek en Statistiek van de gemeente Amsterdam wordt gehanteerd. Pronexus B.V. heeft samen met O+S Amsterdam en de werkgroep Prognose van de Vereniging voor Statistiek en Onderzoek (VSO) de systematiek vertaald naar een gestandaardiseerd en onafhankelijk softwareprogramma voor bevolkingsprognoses. Deze software – en daarmee het genoemde prognosemodel – wordt inmiddels door een meerderheid van de grotere gemeenten gebruikt bij het maken van de bevolkingsprognoses.
Woningbouwprogramma Een belangrijke pijler van de bevolkingsprognose is het woningbouwprogramma. De bouwprognose gebruikt in de bevolkingsprognose 2015-2030 is afkomstig uit het Meerjarenperspectief Grondbedrijf 2014 (MPG). In de huidige prognose wordt aangenomen dat vanaf 2019 ongeveer 200 woningen per jaar opgeleverd worden. Tussen 2014 en 2019 groeit dit aantal van ongeveer 50 woningen per jaar naar ongeveer 165 per jaar in 2018.
Lelystadse wijken Voor de bevolkingsprognose is Lelystad opgedeeld in twaalf wijken, zie tabel 2. In figuur 1 zijn elf wijken zichtbaar. In de bevolkingsprognose is de Waterwijk in tweeën gesplitst. Voor de Waterwijk ‘oude gedeelte’ en ‘nieuwe gedeelte’ (de Landerijen) zijn aparte wijkprognoses gemaakt. Het ‘buitengebied’ is niet zichtbaar in figuur 1. Alle woningen die buiten de wijken in figuur 1 vallen, worden gerekend tot dit gebied. Figuur 1: Wijken van Lelystad
Tabel 2 Wijk- en buurtindeling Wijken 1 Zuiderzeewijk 2
Atolwijk
3
Boswijk
4 5 6
Waterwijk De Bolder/ Schepenwijk-midden Kustwijk
7
Havendiep
8 9 10 11 12
Lelystad-Haven Stadshart Buitengebied Warande De Landerijen
Buurten Zuiderzeewijk, Jagersveld, Groene Velden, Langevelderslag, Langezand Centrum Noordzijde, Atol-West, Atol-Oost, Oostrandpark Archipel, Rozengaard, Wold, Kamp, Horst, Griend, Zoom, Waterwijk Kempenaar, Kogge, Schouw, Gondel, Hanzepark Golfpark en -resort, Parkhaven, Karveel, Boeier, Punter, Jol, Galjoen, Kust, Stadseiland Centrum Zuidzijde, Botter, Tjalk, Schoener, Landstrekenwijk Haven, Hollandse Hout, Noordersluis Centrum Midden Overig stadsgebied, buitengebied Warande De Landerijen
Aannames Aan de basis van elke bevolkingsprognose liggen bepaalde veronderstellingen. Deze hebben betrekking op de factoren die de omvang en samenstelling van de bevolking beïnvloeden. Deze factoren zijn geboorte, sterfte, migratie, woningbouw en gemiddelde woningbezetting. De definities van deze factoren zijn te vinden in bijlage G ‘Terminologie’. Omdat geboorte- en sterftecijfers redelijk stabiel zijn, zijn veronderstellingen die hierop gebaseerd zijn het betrouwbaarst. Geboorte wordt gemeten in het gemiddeld aantal kinderen dat een vrouw gedurende haar leven krijgt. Dit wordt vruchtbaarheid genoemd. In het verleden lag de vruchtbaarheid in Lelystad altijd hoger dan het landelijk gemiddelde. In Lelystad krijgen vrouwen in hun leven gemiddeld 1,8 kind tegen 1,7 voor de gemiddelde Nederlandse vrouw. De verwachting voor Lelystad is dat de vruchtbaarheid iets hoger blijft dan landelijk. De sterftekansen verschillen nauwelijks tussen Lelystad en Nederland en zijn zeer stabiel. Zowel voor Lelystad als Nederland is de levensverwachting toegenomen 1. Landelijk gezien daalt het aantal sterftegevallen sinds 2002, terwijl de bevolking wel steeds ouder wordt. Vooral onder zeventigers sterven jaarlijks minder mensen, terwijl de groep wel groter wordt. Aangezien Lelystad (nog) weinig (hoog)bejaarde inwoners heeft, vertaalt zich dit voor deze stad in een stabiel aantal sterfgevallen per jaar, terwijl de bevolking wel veroudert. Hoewel het onvermijdelijk is dat het aantal sterfgevallen per jaar zal toenemen, zal de toename per jaar voorlopig gering zijn. Migratie (binnen- en buitenlands) is sterk afhankelijk van de economische situatie (landelijk) en de ruimte op de woningmarkt (lokaal). Verondersteld wordt dat Nederland langzaam aan uit het economische dal zal komen. Wanneer de woningproductie weer in volume toeneemt en de sterfte ook, dan ontstaat ruimte op de woningmarkt. In deze prognose wordt verondersteld dat de ruimte opgevuld wordt door nieuwe inwoners. Het aantal en type vrijgekomen woningen en nieuwbouwwoningen bepaalt de omvang en samenstelling van de vestigers. Voor iedere wijk zijn leeftijdsprofielen samengesteld op basis van de verhouding van typen woningen (één- en meergezinswoningen) in de nieuwbouw. Deze profielen worden verondersteld constant te zijn. De gemiddelde woningbezetting2 is in Lelystad hoger dan in Nederland. Deze daalt de komende jaren in Nederland relatief sterk. Deze daling is een gevolg van de veranderingen in de bevolkingssamenstelling. Er komen steeds meer een- en tweepersoonshuishoudens, bijvoorbeeld eenoudergezinnen en alleenstaanden (echtscheidingen) en door de verweduwing (sterfte van partners) wonen steeds meer ouderen alleen. Voor Lelystad wordt ook een daling verondersteld. In 2014 was de gemiddelde woningbezetting in Lelystad 2,40 en de prognose voorspelt een gemiddelde woningbezetting van 2,35 in 2030.
1
http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/bevolking/publicaties/artikelen/archief/2008/2008-2528-wm.htm De gemiddelde woningbezetting is hoger dan de gemiddelde huishoudengrootte, want in een woning kunnen meerdere huishoudens wonen. 2
Geraadpleegde bronnen -
Meerjarenbouwprogramma (MBP) ten behoeve van bevolkingsprognose 2015-2030, afdeling Beleid gemeente Lelystad, voorjaar 2014
-
Meerjarenperspectief Grondbedrijf (MPG) 2014
-
Regionale prognose kerncijfers 2009-2040, CBS statline 2010
-
Landelijke bevolkingsprognose 2009-2040, CBS statline 2010
-
Definities begrippen bevolkingsprognose, www.CBS.nl trefwoord: begrippen
-
Bevolkingsprognose 2013-2029, Onderzoek en Statistiek gemeente Lelystad, 2013
Bijlagen Bijlagen zijn vindbaar in excelformaat (Bijlagen bevolkingsprognose 2015-2030 en Bijlage H Bevolkingspiramides per wijk 2014) op: www.lelystad.nl/onderzoek
