Utrechts Landschap dichtbij

Stichting Het Utrechts Landschap JA A RV E R S L AG 2 0 1 2

Inhoud Openstelling en beheer van terreinen

2

Aankopen en terreinen in beheer

4

Gebouwen en cultureel erfgoed

5

Beleid en strategie

6

Monitoring 9 Communicatie en vrijwilligers

10

Evenementen en excursies

12

Nieuwe initiatieven

14

Organisatie 15 Financiële ondersteuning Verkorte jaarrekening

Utrechts Landschap dichtbij Hoewel het landschap om ons heen soms zo vanzelfsprekend lijkt, vergt het inspanning om de kwaliteit ervan te behouden, te beschermen en liefst te vergroten. Al 85 jaar is het werk van Utrechts Landschap daar op gericht. En met succes. We zorgen ervoor dat het Utrechtse landschap dichtbij en behouden blijft, ook voor toekomstige generaties. Ook in 2012 boekten we weer prachtige resultaten. U leest er alles over in dit jaarverslag. De bescherming van de natuur en het erfgoed in Utrecht kan op veel steun rekenen. Het aantal Beschermers is dit jaar bijna gelijk gebleven; een prestatie in vergelijking met sterk dalende ledenaantallen elders. Veel mensen en bedrijven ondersteunden projecten met extra giften of legaten. Een enquête onder onze Beschermers liet zien dat 80% van hen bereid is om meer bij te dragen dan de jaarlijkse contributie, bijvoorbeeld door een stuk natuur te adopteren of door vrijwilligerswerk te doen. Een inspirerende betrokkenheid, waar we ook in de toekomst met vertrouwen een beroep op zullen doen.

16 17

Op onze beurt spannen wij ons in om ook de eigen inkomsten te vergroten, zodat we minder afhankelijk zijn van de overheid. We doen dat met projecten die de betrokkenheid van mensen bij ons landschap vergroten. Zo breiden we het aantal vakantiewoningen op onze terreinen uit en verkopen we hout van bomen die mensen zelf omzagen in het bos. Bedrijven en bewonersgroepen helpen bij het aankopen van terreinen. Op die manier kunnen we met elkaar – bewoners, vrijwilligers, bedrijven en Utrechts Landschap – het verschil blijven maken voor de natuur en cultuur in Utrecht. Ik wens u veel plezier bij het lezen van dit jaaroverzicht. Utrechts Landschap is dichtbij! Saskia van Dockum directeur-rentmeester

1

Openstelling en beheer van terreinen Openstelling Om iedereen van de bijzondere natuur en cultuurhistorie in de provincie Utrecht te laten genieten, zijn alle natuurgebieden van Utrechts Landschap open voor publiek. We zoeken steeds zorgvuldig naar het evenwicht tussen openstelling en natuurbeleving enerzijds, en het behoud van natuurwaarden anderzijds. Onze natuurgebieden en landgoederen houden we aantrekkelijk voor het publiek. We verrichtten ook in 2012 veel herstelwerkzaamheden aan de voorzieningen voor wandelaars, ruiters, mountainbikers en fietsers. Waar nodig vernieuwden we bestaande tracés. Om het gebruik van de terreinen zo goed mogelijk te laten verlopen, hanteren we regels. Die worden via informatieborden gecommuniceerd met de bezoekers. Daarnaast is toezicht een belangrijk instrument bij het communiceren en handhaven van de regels. In 2012 werkten we met vrijwillige opsporingsambtenaren en met medewerkers van Recreatieschap Midden-Nederland. “De eerste keer een waarschuwing, pas daarna bekeuren” blijft ons uitgangspunt. Dagelijks beheer Goed beheer van de gebieden is ieder jaar een speerpunt. Bij alle maatregelen die we treffen zoeken we naar de optimale balans tussen natuur, recreatie en cultuurhistorie. Buitenplaatsen, bos, heide, grasland en uiterwaarden vragen ieder om een specifiek beheer. Al deze belangen zijn zorgvuldig gewogen, met de omgeving besproken en vastgelegd in de beheerplannen van de gebieden. Deze plannen, die in 2012 grotendeels zijn afgerond, zijn ook te vinden op de website van Utrechts Landschap. Er is in 2012 een grote slag gemaakt om de beheerdoelen te vertalen in concrete werkplannen voor de Afdeling Terreinbeheer, met een flink aantal zichtbare maatregelen als resultaat.

Bomen kappen in het Zeister Bos

2

Bos Bossen maken het leeuwendeel uit van de terreinen van Utrechts Landschap. Het beheer ervan is gericht op behoud en versterking van natuur en beleving. De productie van hout is van ondergeschikte betekenis. In 2012 zijn verschillende bossen gedund, onder andere op Bornia, het Maartensdijkse Bos en landgoed Beukbergen. In het Okkersbos in Bilthoven is stevig ingegrepen om de overwoekerende Amerikaanse eik en vogelkers terug te dringen. Het gezaagde hout wordt verkocht of gebruikt door de Afdeling Bouwzaken voor restauratieprojecten. Zo kregen douglassen uit het Willem Arntzbos hun bestemming als balken en planken, die verwerkt werden in molens en Kasteel Loenersloot. In 2012 is er opnieuw een brandhoutveiling gehouden voor particulieren. Veel eikenhout ging naar de succesvolle Heuvelrugkist, waarvan er 160 werden verkocht. Geleidelijk omvormen van een bosperceel was soms geen optie. We kozen dan niet voor dunnen, maar kapten een groter perceel in z’n geheel. Onder andere op Moersbergen en in delen van het Zeisterbos was dat het geval. Op rijkere gronden introduceerden we rijkere soorten, zoals de linde. Door het terugbrengen van lindebos (vaak vermengd met hazelaar, zoete kers en wintereik) wordt de recreatieve en ecologische waarde van het bos verhoogd. Bosranden zijn bij het dunnen open gemaakt en bermen verbreed. Zo realiseerden we een biotoop voor warmteminnende soorten, een broed- en uitkijkplaats voor allerlei vogelsoorten en interessante ecologische verbindingsroutes. Waar mogelijk werden grazers ingezet voor het onderhoud.

Projecten in 2012

Korenbloemen

Graanakkers Op onze graanakkers besteedden we ook in 2012 bijzondere aandacht aan akkervogels en -flora. Naast de vertrouwde korenbloemen en klaprozen resulteerde dat in zeldzame soorten als korensla en slofhak.

• Aanleg Natuurbegraafplaats in Bilthoven. • Start voorbereidingen herstel van de Bastions en het Hoornwerk aan de voet van de Grebbeberg zijn klaar. In 2013 volgt de uitvoering. • Uitvoering tweede herinrichtingsfase van landgoed Wulperhorst, samen met Dienst Landelijk Gebied. • Verbeteren ecologische verbindingszone rond de boerderijwoningen Boslandweg 90 en 92 in Rhenen • Ondersteunen Project Herder op de Heuvelrug, met hulp van het Streekfonds Utrechtse Heuvelrug. • Herstellen stormschade na een windhoos uit 2011, op landgoed De Paltz • Aanleggen vogeleiland in Amerongse Bovenpolder • Opleiden van vrijwilligers op de Niënhof met financiële steun van Groen en Doen. • Uitbaggeren watergangen op de landgoederen Molenbosch en Pavia • Herinrichten Hooge Kampse Plas bij Groenekan. In samenwerking met Dekker Van de Kamp is in 2012 bijna 125.000 m³ grond in de plas gestort. Samen met de grond die in 2010 en 2011 al was gestort, is nu 525.000 m³ van de beoogde 600.000 m³ verwerkt. • Herinrichten Bos Birkhoven, aan de rand van Amersfoort. In 2005 droeg de gemeente Amersfoort dit parkbos over aan Utrechts Landschap, met de opdracht het bos op te knappen en te beheren. In 2012 heeft Utrechts Landschap de uitkijkheuvel opgeknapt en de bosvijver voorzien van natuurstenen strandjes.

Graslanden Onze graslanden kregen meer botanische kwaliteit. De variatie van vele plantensoorten nam toe. We blijven daarom kritisch kijken naar succesfactoren als het waterpeil en de maaidata. Soms werd er minder begrazing ingezet en juist intensiever gemaaid, om de bodem nog meer te verarmen. Dit deden we onder andere op landgoed Houdringe. Door incidenteel en heel gericht graslandpercelen van ruige mest te voorzien, houden we de voedselvoorziening voor (weide)vogels op peil. Ook de das profiteert daarvan. Inzet van schaapskuddes De rol van schaapskuddes wordt steeds belangrijker. De manier waarop schapen grazen zorgt voor een structuurrijke vegetatie, met een geschikte biotoop voor bijvoorbeeld de zandhagedis. Via de vacht van de schapen worden allerlei zaden verspreid. Ook in 2012 is met de inzet van een schaapskudde een deel van de open terreinen beheerd. De schapen overwinteren in één van de shelters op vliegbasis Soesterberg, waar zij veilig hun lammetjes ter wereld kunnen brengen.

Bosvijver Birkhoven

Ecoducten De aanleg van ecopassages en ecoducten werpt zijn vruchten af. In 2012 steeg het aantal zoogdieren als das en boommarter in onze gebieden. Ook het aantal bevers groeide en zelfs wilde zwijnen bereikten de Utrechtse Heuvelrug vanuit de Veluwe. De natuurbruggen over de A12 (Mollebos en De Woerd) en de A28 (Sterrenberg) en ecoduct Op Hees bij Vliegbasis Soesterberg zijn nagenoeg afgerond. Nieuwe indeling beheereenheden Op 1 januari 2012 is de Afdeling Terreinbeheer van Utrechts Landschap teruggebracht van zes naar drie beheereenheden. De relatief kleine omvang van de zes beheereenheden zorgde voor korte lijnen, maar was vanuit het oogpunt van beheer te versnipperd.

3

‘Elk seizoen genieten’ In de Everdinger Waarden is het elk seizoen genieten, vertelt terreinbeheerder René Garskamp. ‘Zeker nu het draaipontje in gebruik is genomen, brengt de wandelroute je op alle mooie plekken van het gebied. Een prachtige manier om kennis te maken met de grote biodiversiteit van de Everdinger Waarden. Binnen de nieuwe opzet met drie beheereenheden beschikt elke boswachter over een beheerteam met vier tot vijf medewerkers, aan wie hij taken kan delegeren. Deze nieuwe werkwijze past beter bij het steeds complexer worden van het dagelijks beheer. De beheerteams werken vanuit drie locaties. Deze zijn verspreid over de regio’s en zorgen voor een cluster van gelijksoortige beheereenheden; buitenplaatsen en uiterwaarden vragen immers om verschillend beheer. Pontje in Everdingen Waarden Bezoekers van de Everdinger Waarden beschikken sinds de zomer van 2012 over een extra recreatieve voorziening. Eind juni is daar namelijk een draaipontje in gebruik genomen. Dankzij het handmatige pontje kunnen wandelaars een mooie route lopen in de Everdinger Waarden. Door de modderige grond liep het pontje in de zomer vast, maar dat is opgelost met een metalen plaat. Wandelaars kunnen het hele jaar, met uitzondering van de winter, de oversteek maken. De pont is mede mogelijk gemaakt door de Nationale Postcode Loterij.

Garskamp is trots op ‘zijn’ Everdingerwaarden: ‘Veelzijdiger kan een gebied niet zijn. Hooilanden, rietkragen, strangen, slikplaten, rivieroevers, meidoornhagen en moerasbos; biodiversiteit op zijn best.’ Met passie beheert hij het gebied, waarvan hij de ontwikkeling van dichtbij meemaakte. ‘In 2000 werd er begonnen met het afgraven van de uiterwaarden, ten behoeve van de dijkverzwaring. Zes jaar lang was dit stuk natuur het domein van zandwagens en graafmachines. Toen de laatste zandauto wegreed in 2006, was de natuur aan zet.’ Anno 2012 gonzen de rietkragen in het voorjaar en de zomer van de kleine karekieten, bosrietzangers, blauwborsten en andere kleine zangers. Op de slikplaten en langs de oevers van de strangen dribbelen steltlopers, driftig op zoek naar voedsel en weidevogels die in de omliggende weilanden broeden, vinden er een rijk gedekte tafel.

rechtrwerk, herstel van houtwerk en loodgieterswerkzaamheden. Daarnaast vindt groot onderhoud plaats, zoals herstel en vervanging van daken of bruggen en het verbouwen van (dienst)woningen en infocentra. Verder worden de timmermannen ingezet voor onderhoud en restauratie van de 23 koren- en poldermolens van Stichting De Utrechtse Molens. Voor de financiering van het onderhoud van rijksmonumenten kan een beroep worden gedaan op de Brim-regeling van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Aankopen en terreinen in beheer Aankopen In 2012 heeft Utrechts Landschap weinig gronden verworven. De oorzaak is een lopende rechtszaak over mogelijke staatssteun aan natuurbeschermingsorganisaties en de aankoopstop sinds eind 2011. Dat maakt dat reeds door de provincie aangekochte gronden niet kunnen worden doorgeleverd aan Utrechts Landschap. Het betreft ca. 50 ha waar Utrechts Landschap al wel het noodzakelijke beheer uitvoert.

• M  et de gemeente Zeist zijn enkele stukken grond uitgeruild met een positief grondsaldo. • Een bosperceel op de Hoge Ginkel is met eigen geld aangekocht.

Zonder overheidsbijdrage zijn wel enkele terreinen aangekocht: • Met steun van ASR Vastgoed Ontwikkeling is 3 ha weiland en boomgaard aangekocht aan de westkant van de Universiteitsweg in De Bilt. Deze percelen vormen een belangrijke schakel tussen de landgoederen Oostbroek en Sandwijck.

Terreinen die in 2012 in beheer kwamen: • Compensatiestroken voor de verbreding van de A12; dit betreft bijna 20 ha. • R ivieroeverstroken in de uiterwaarden langs de Nederrijn en Lek; ca. 80 ha.

4

In totaal is het areaal eigendom met 7,4 ha toegenomen.

Gebouwen en cultureel erfgoed Utrechts Landschap heeft ca. 170 gebouwen en bouwwerken in eigendom en beheer. Daarnaast beheert het de 23 molens van Stichting De Utrechtse Molens. In 2011 is daar Kasteel Loenersloot bijgekomen. Kasteel en park zijn eigendom van Stichting Kasteel Loenersloot, maar voor restauratie en beheer wordt capaciteit van Utrechts Landschap ingehuurd. In 2012 heeft een grootscheepse restauratie van het kasteel plaatsgevonden. Meer informatie daarover is te vinden in het jaarverslag van Stichting Kasteel Loenersloot. Onderhoud Een deel van de gebouwen is in erfpacht uitgegeven. Daar zijn de erfpachters verantwoor-delijk voor het onderhoud. De panden die worden verhuurd of in eigen gebruik zijn (bijv. de infocentra), onderhoudt Utrechts Landschap zelf. Ook bruggen, tuinmuren en andere historische elementen vragen onderhoud. Een deel van dit werk wordt uitbesteed, een groot deel wordt uitgevoerd door ons eigen team van vier timmermannen. Regulier onderhoud omvat onder meer schilderwerk, herstel van houtwerk en loodgieterwerkzaamheden. Daarnaast vindt groot onderhoud plaats, zoals herstel en vervanging van daken of bruggen en het verbouwen van (dienst)woningen en infocentra. Verder worden de timmermannen ingezet voor onderhoud en restauratie van de 23 koren- en poldermolens van Stichting De Utrechtse Molens. Voor de financiering van het onderhoud van rijksmonumenten kan een beroep worden gedaan op de Brim-regeling van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Boogbrug landgoed Beerschoten De 19-eeuwse boogbrug op landgoed Beerschoten is in 2012 gerestaureerd en is begin 2013 opgeleverd. De werkzaamheden bestonden voornamelijk uit het verlengen van de oorspronkelijke gemetselde landhoofden en het opnieuw aanbrengen van het brugdek. Tijdens graafwerkzaamheden stortte de historische boog in. In overleg met de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed is gekozen voor het opmetselsen van een nieuwe brug van baksteen op het nog aanwezige metselwerk. De werkzaamheden en de hieraan verbonden subsidieregeling vallen onder de groene BRIM.

Exploitatie (erfpacht en verhuur) Op 30 oktober vond de officiële overdracht plaats van de monumentale villa op landgoed De Paltz. De provincie Utrecht droeg de villa over aan Utrechts Landschap, dat op zijn beurt de villa weer overdroeg aan Herman van Veen. De naast de villa gelegen garage is eind 2012 verbouwd tot woning en de kapschuur is ingericht voor kamervoorstellingen en kamerconcerten. Een deel van de villa is in gebruik als kantoor en de overige ruimten zijn bestemd voor exposities van het Arts Centre Herman van Veen. Zowel het exterieur als het interieur van de villa worden in de nabije toekomst verder gerestaureerd.

Renovatie dakwoning op Landgoed Oostbroek In de zomer vond de dakrenovatie van het achterhuis van de boswachterswoning op landgoed Oostbroek plaats. Door het toenemende verkeer op de A28 en diverse geluidslekken werd de geluidsoverlast in de woning onacceptabel. Dakpannen, regels, tengels en isolatieplaten zijn verwijderd en een speciale akoestische dakopbouw is hiervoor in de plaats gekomen. Eind augustus zijn de werkzaamheden afgerond, met aanzienlijk meer wooncomfort als resultaat.

5

Samenwerking ASR

Beleid en strategie Utrechts Landschap behartigt de belangen van natuur, landschap en cultuurhistorisch erfgoed in de provincie Utrecht. Dat gebeurt onder andere door actief deel te nemen aan gebiedsprocessen. We participeren in allerlei projectgroepen als adviseur en partner, altijd vanuit het perspectief van behoud en ontwikkeling van het landschap en culturele erfgoed. Daarnaast zoeken we de ruimte voor eigen initiatieven, waarbij Utrechts Landschap een visie presenteert op een bepaald gebied. Deze plannen zijn de afgelopen jaren omarmd door gemeenten, provincie en andere instellingen. Meerjarenbeleidsplan In 2012 maakten we onze visie en beleid concreet in een meerjarenbeleidsplan. Het plan biedt een duidelijke koers in een sterk veranderende tijd en omgeving en vormt de stip op de horizon voor Utrechts Landschap. In het plan staat onze aanpak voor het actief betrekken van onze achterban en het verstevigen van de relatie met gezinnen en bewoners uit de stad. Daarnaast omvat het plan een pakket aan maatregelen om onze kerntaak (het beheer en behoud van het Utrechtse landschap met zijn rijke historie) verder uit te bouwen.

Wegen en natuur In de provincie spelen twee grote snelwegprojecten een belangrijke rol: knooppunt Hoevelaken en Ring Utrecht. Voor beiden worden studies gedaan naar varianten. Voor knooppunt Hoevelaken heeft Utrechts Landschap de samenwerking gezocht met bewonersorganisaties, grondeigenaren en recreatieve organisaties. Samen hebben we voorstellen gedaan om langs de beken onder de snelwegen ruimte te maken, zodat mens en natuur de stad in en uit kunnen en er ecologische verbindingen met parken in de stad ontstaan. Voor Ring Utrecht wordt onderzocht welke variant optimaal is.

Belangrijke ambities in het plan zijn het vergroten van de achterban, het creëren van nog meer betrokkenheid en het aanboren van nieuwe financiële bronnen. “Utrechts Landschap dichtbij” is ons motto. Het plan leidt tot concrete acties in 2013, die we samen met bewoners, partners, gemeenten en onze trouwe beschermers en vrijwilligers zullen uitvoeren. Harlan

6

Vliegbasis Soesterberg De natuur wint snel terrein op Vliegbasis Soesterberg. Onder leiding van projectbureau Vliegbasis zijn in 2012 tientallen hectaren verharding en enkele militaire gebouwen verwijderd. Kunstenaars hebben in de oude bunkers werken geïnstalleerd. In de sloopfase kon het terrein niet zonder begeleiding bezocht worden. Een groep vrijwillige gidsen heeft ruim 3000 bezoekers rondgeleid. Zo kon het publiek toch volgen hoe het militair terrein langzaam veranderde in een natuurgebied, met behoud van de rijke cultuurhistorie. De vrijwillige gidsen zetten zich in namens het Utrechts Landschap, Provincie Utrecht en de gemeenten Zeist en Soest. In het centrum van de Vliegbasis is de bouw van het Nationaal Militair Museum begonnen. Hart van de Heuvelrug Het baanbrekende project Hart van de Heuvelrug kreeg in 2012 steeds meer vorm. Dit programma wordt uitgevoerd door 15 partijen, onder regie van de provincie Utrecht. Hart van de Heuvelrug draagt bij aan de ontwikkeling van meer en verbonden groen en biedt volop ruimte voor (de ontwikkeling van) woningen en bedrijven. De rode projecten dekken een groot deel van de kosten van de natuur. In het totale project komen er meer hectares natuur bij dan er hectares bebouwd worden.

dingen tussen het noorden en zuiden van de Utrechtse Heuvelrug hersteld. In 2012 is onder andere het voormalige proefdiercentrum Harlan bij Zeist gesloopt en is het terrein teruggegeven aan de natuur. Het Utrechts Landschap beheert het nu en zorgt dat het toegankelijk wordt voor wandelaars. Ook in 2012 werd gebouwd aan natuurbruggen (ecoducten) over de A28 en het spoor Utrecht-Amersfoort. Overeenkomst Ouwehands Dierenpark De gemeente Rhenen, de provincie Utrecht, Ouwehands Dierenpark en Utrechts Landschap sloten vorig jaar een nieuwe overeenkomst voor het gebruik van het parkeerterrein bij de dierentuin. Het parkeerterrein ligt op de grond van Utrechts Landschap en is onderdeel van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Er was een gebruiksovereenkomst tot 2014. Daarna zou het terrein worden ingericht als natuur. Omdat uit onderzoek bleek dat een alternatief voor het parkeren niet voorhanden was, is gezocht naar een manier om dit vanuit verschillende belangen goed op te lossen. Er is afgesproken dat de dierentuin de parkeerplaats kan blijven gebruiken en onder heldere voorwaarden een parkeergarage kan bouwen. Bovendien wordt het areaal EHS gecompenseerd en zetten gemeente en provincie zich in voor natuurrealisatie in de Elster Buitenwaarden. Samenwerking ASR In juni zijn Utrechts Landschap en ASR Vastgoed Ontwikkeling een bijzondere samenwerking gestart. De partijen zijn een langjarige overeenkomst aangegaan om de natuur aan de oostkant van de stad Utrecht te versterken. Deze samenwerking is winst voor zowel de flora en fauna als voor de bewoners van de stad Utrecht en omgeving. Vanuit haar visie op maatschappelijk verantwoord ondernemen schenkt ASR jaarlijks een bedrag aan Utrechts Landschap om grond aan te kopen. In 2012 is een aantal belangrijke percelen aangekocht ten noorden van Oostbroek, waarmee een belangrijke schakel werd toegevoegd aan de ecologische zone tussen Oostbroek en landgoed Sandwijck.

Door de bouw van ecoducten en sloop van verouderde bedrijventerreinen worden verbin-

Excursie bouw ecoduct

Voormalige steenfabriek te Elst

7

Uiterwaarden Nederrijn Ruimte voor de rivier Elst Dit jaar is de sanering van het terrein van de voormalige steenfabriek gestart. In 2014 moet het gebied zijn ingericht, waardoor de snelheid van het project hoog ligt. Utrechts Landschap heeft in 2012 veel energie gestoken in het behoud van de schoorsteen van de gesloopte steenfabriek en samen met de Historische Vereniging Elst en de Vereniging Dorpsbelangen een publieksactie georganiseerd. De actie heeft ca. A 1750 opgebracht. Ook de basisschoolkinderen uit Elst droegen daar hun steentje aan bij. Er wordt nog gezocht naar aanvullende financiering voor het behoud van dit markante bouwwerk. De plannen voor een kleine horecavoorziening op de terp waar de steenfabriek heeft gestaan, zijn verder uitgewerkt. Stroomlijn Rijkswaterstaat is gestart met het Programma Stroomlijn. Hierbij wordt vanuit veiligheid en een goede doorstroming van rivierwater in alle uiterwaarden gekeken naar de begroeiing. Struweel en ruigte blijken teveel weerstand op te leveren voor de waterafvoer. Om ervaring op te doen met de aanpak is een aantal proefprojecten gestart. Voor Utrechts Landschap is dat de uiterwaard Palmerswaard bij Rhenen. Deze uiterwaard is ideaal voor de pilot, vanwege de complexiteit: het is een Natura 2000 gebied, er komen beschermde diersoorten voor en het gebied is na de kleiwinning niet goed ingericht als natuurgebied. Dat maakt het extra uitdagend om vegetatiebeheer, watermanagement, natuurdoelen en duurzaam terreinbeheer goed op elkaar af te stemmen.

Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie (PRS) De nieuwe (ontwerp)structuurvisie van de provincie Utrecht is in het voorjaar van 2012 verschenen. Daarin wordt de ruimtelijke ontwikkeling van onze provincie voor de komende tien jaar beschreven. De samenwerkende Oostbroekorganisaties1 hebben een uitgebreide zienswijze ingediend, met als voornaamste punten de bescherming van de EHS (groene contour), de ruimtelijke kwaliteit van het landelijk gebied en zorgvuldig ruimtegebruik in steden en dorpen. De kern van het advies: maak geen nieuwe uitbreidingen of heel beperkt. Die zienswijze hebben we toegelicht voor politieke fracties, ambtenaren, lokale natuurgroepen en bij hoorzittingen. De PRS wordt begin 2013 vastgesteld.

Beerschoten: poort van de Lustwarande De opknapbeurt van het parkbos van landgoed Beerschoten is in 2012 gestart met de restauratie van een historisch bruggetje. Na de restauratie wordt er op de aangrenzende roggeakker een pad gemaaid, waardoor er een extra wandelroute ontstaat. Het herstel van de meidoornhagen en wandelpaden op Houdringe is -na een communicatietraject in 2012- begin 2013 gestart. De vergunningsaanvraag voor herstel van het historische entreehek en de vervanging van verouderde rasters door een landgoedhek is voorbereid. Daarnaast is het nieuwe bestemmingsplantraject gestart. Dit is nodig voor de functieverandering van de boerderij en het paviljoen. Een inzamelingsactie leverde 4.600,- op voor het project. Zo was er een actie in Mijn Landschap, een publieksweekend en een sponsorloop. Ook de kinderen van BSO De blauwe okapi van Skon Kinderopvang uit De Bilt zamelden geld in. ----------Oostbroekorganisaties: Utrechts Landschap, Landschap Erfgoed Utrecht, IVN Consulentschap Utrecht, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en de NMU

1

Van links naar rechts: Kleurwedstrijd Elst, publieksweekend Beerschoten, werkzaamheden Soesterberg

8

van links naar rechts: Bloeidaal, Blauwborst

Monitoring Utrechts Landschap volgt zorgvuldig de flora en fauna in zijn gebieden. Zo weten we of ons beheer bijdraagt aan onze ambities. Dit monitoren gebeurt met inzet van een grote groep vrijwilligers. Er wordt speciaal gelet op doelsoorten die karakteristiek zijn voor een bepaalde soort natuur, bijvoorbeeld vochtig hooiland. Het inventariseren gebeurt volgens de voorgeschreven methode vanuit de Subsidie Natuur en Landschap (SNL). Eens in de zes jaar wordt het onderzoek herhaald en vergelijken we de resultaten van de verschillende jaren. In 2011 en 2012 hebben de eerste herhalingen plaatsgevonden, onder andere in Bolgerijen, Autena en De Waai ten zuidwesten van Vianen. Een mooi oud agrarisch landschap, dat vrij weinig onder invloed heeft gestaan van moderne intensieve landbouwmethoden. De monitoring laat zien dat het aantal doelsoorten, zoals moeraskartelblad, door zorgvuldig maaibeheer enorm is gestegen. De kwaliteit van de terreinen neemt nog steeds toe. Uiteraard worden niet alleen de hooilanden geëvalueerd, maar alle landschapstypen die we beheren. Daarmee voldoen we ook aan de criteria van de SNL.

Nieuw voor de wetenschap Op de voormalige Vliegbasis Soesterberg hebben biologen drie soorten bronswespen ontdekt. Nieuw voor de wetenschap! Een unieke vondst. Daarnaast vonden zij zestien soorten die nog nooit in ons land waren gezien. Het bewijst hoe bijzonder de natuur op de voormalige vliegbasis is. Het schraalgrasland langs de landingsbanen vormt onze Utrechtse steppe, gemaakt door militairen. Na drie seizoenen onderzoek bleken de schraalgraslanden van de vliegbasis veel rijker aan insecten dan gehoopt. Omdat dit landschapstype op nationaal niveau sterk bedreigd wordt, zijn de schraalgraslanden op Soesterberg van extra waarde.

Natuur in de stadsrand van Amersfoort bloeit op De gebieden Bloeidaal en De Schammer, aangelegd in 2006 en 2011 onder de rook van Amersfoort, ontwikkelen zich spectaculair. Door hun ligging en ontwikkeling zijn ze symbolisch voor ons ideaal: Utrechts Landschap dichtbij. In 2012 zijn 61 soorten broedvogels geteld bij een inventarisatie van deze natuurgebieden; een prachtig resultaat. Er zitten zeldzaamheden bij van de Rode Lijst, zoals boomvalk en steenuil. Weidevogels zoals de gele kwikstaart en grutto doen het goed, terwijl er ook 59 paar kieviten heeft gebroed. Deze vogels profiteerden van de pioniersfase waarin beide gebieden verkeren. Dit geldt ook voor de broedgevallen van de kleine plevier. De riet- en struweelvogels zijn in aantal het belangrijkste. Onder andere kleine karekiet (70 paar), bosrietzanger (59 paar), maar ook de prachtige blauwborst (7) en de bedreigde spotvogel (20) brachten in Bloeidaal en De Schammer hun jongen groot.

9

Excursie met boswachter Martijn Bergen

Communicatie & vrijwilligers Betrokkenheid In een dichtbevolkte provincie als Utrecht is de druk op het landschap groot. Hoe dichter de natuur en menselijke activiteiten bij elkaar komen, hoe meer afstemming, communicatie en draagvlak dat vraagt. Ook in 2012 vertelden wij het verhaal van het landschap. Dit is echter niet genoeg. Beschermen en uitbreiden van de natuur vraagt ook om actieve betrokkenheid in de vorm van gerichte samenwerking, eigenaarschap, extra handen en financiële steun. Om dat te bereiken organiseerden we concrete acties in het veld of sponsorprojecten, zoals de Beerschotenloop. Ook benaderden we actief de pers en zetten we digitale, gedrukte en sociale media in. Tijdens de vele publieksactiviteiten en evenementen droegen we steeds actief ‘ons verhaal’ uit. Een belangrijke financiële steun hiervoor kwam van de Nationale Postcode Loterij. Online Op onze internetsite verschenen 250 nieuwsberichten. Dit waren berichten over actuele ontwikkelingen, bijzondere waarnemingen en activiteiten. Daarnaast is een maandelijkse digitale nieuwsbrief verstuurd naar ca. 3.500 abonnees. Utrechts Landschap was bovendien actief op diverse sociale media. Via ons Twitteraccount @utrlandschap en onze Facebookpagina www. facebook.com/utrechtslandschap komen en blijven wij in contact met volgers en likers. Ieder bericht van onze boswachters genereert weer nieuwe reacties en volgers. Zo geven onze twitterende boswachters @jorisboswachter en @ boswachtertinus een kijkje achter de schermen. Inmiddels volgen meer dan 3.000 mensen de tweets en hebben we 588 facebookfans (cijfers uit december 2012). Dit aantal groeit dagelijks.

10

Wandelboekje In het voorjaar is het eerste deel van een reeks wandelboekjes ‘Wandelen in het Utrechtse landschap’ verschenen. In het boekje staan tien wandelroutes beschreven in het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. De gids is verkrijgbaar in onze informatiecentra en in de boekhandel. Green-Kids De 12Landschappen en Landschap Beheer Nederland zijn in 2012 samen met RTL het programma Green-Kids gestart. Onder leiding van Lodewijk beleven kinderen tussen 5 en 8 jaar allerlei activiteiten in het groen. In oktober

Nieuwe Look In 2012 waren er een paar veranderingen in hoe we ons presenteren. Het bekende logo met de reegeit is gemoderniseerd en we zijn onszelf Utrechts Landschap gaan noemen in de communicatie naar derden. Dat klinkt directer en meer aansprekend dan ‘Het Utrechts Landschap’. Overigens blijven we een stichting, zoals ook blijkt uit onze officiële naam : Stichting Het Utrechts Landschap. De meest zichtbare verandering is de restyling van ons kwartaalmagazine Mijn Landschap, dat na tien jaar een nieuw jasje verdiende. Door het iets grotere formaat komen foto’s beter tot hun recht en ontstaat er een rustiger beeld. Ook is er meer ruimte voor onze Beschermers. Leuk om te melden is dat het tijdschrift 100% Utrechts is (zowel de vormgeving als het drukwerk worden in de provincie gerealiseerd) en dat de realisatie van het nieuwe magazine niet meer kost dan de vorige versie. Tot slot is een nieuw product ontwikkeld: een cadeaubon voor het Beschermerschap. Een origineel cadeau waarmee de gever de Utrechtse natuur en cultuur steunt.

maakte boswachter Martijn Bergen voor een aflevering een rit met de tractor op Beerschoten, op weg naar de dassenburcht. Ook in Mijn Landschap is er op de kinderpagina volop aandacht voor Green-Kids. Vrijwilligers De vrijwilligers van Utrechts landschap, met hun opvallende groene jassen, zijn van onschatbare waarde. Zij leveren ieder dag weer een bijdrage aan het draagvlak voor onze natuur en zijn onze extra ogen en handen. Ons werk werd in 2012 ondersteund door 450 vrijwilligers. Zij hebben zich ingezet op het gebied van terreinbeheer, informatievoorziening en verkoop van producten in de infocentra, werving van nieuwe Beschermers en het geven van excursies. Hulde aan onze vrijwilligers! Bijzondere samenwerking Door samen te werken met andere organisaties bereiken we meer mensen en kunnen we meer realiseren met hetzelfde budget. In 2012 hebben we samengewerkt met o.a. Nationaal Park De Utrechts Heuvelrug , Natuurwijs en Autumnus in Amerongen en op de Grebbeberg. Met scoutinggroepen, Kunst Centraal, Landschap Erfgoed Utrecht, IVN-groepen, gildes, VVV’s, BSO’s en de Boswerf in Zeist zetten we gerichte activiteiten voor jongeren op touw.

11

Evenementen en excursies Ieder jaar organiseert Utrechts Landschap samen met zijn vrijwilligers vele evenementen, activiteiten en excursies. Deze excursies zijn gericht op natuurbeleving en op het bekend maken van onze gebieden en het werk dat wij ervoor doen. Jong en oud nam deel aan de excursies. Een greep uit het afgelopen jaar:

Landgoeddag Stoutenburg De Landgoeddag op Stoutenburg, de eerste zaterdag in september, was in 2012 een groot succes. Steeds meer bewoners uit Amersfoort en Leusden weten de Heerlijkheid te vinden. Samen met kasteelvrouwe Maria Susanna van Luden beleefden 1.200 bezoekers een kunstzinnige en historische middag. Met theater, muziek, natuurwandelingen, streekmarkt, exposities en diverse workshops voor jong en oud werd volop genoten van het mooie weer in een bijzondere sfeer.

High Tea en muzikale wandeling Amerongen De authentieke Tabaksschuur Amerongen is na de opening in 2010 voor veel wandelaars een bekende stek geworden. Bijna 40 vrijwilligers organiseren er iedere maand excursies en kinderactiviteiten. In het kader van Open Monumentendagen is bijvoorbeeld een muzikale wandeling gemaakt naar de hoogste punten van de Amerongse Berg. Tijdens de wandeling met een gids zijn op verrassende plekken in het bos liederen ten gehore gebracht door het gemengd koor VoiceMail Amerongen. Na afloop konden de wandelaars genieten van een High Tea, geserveerd in het informatiecentrum Tabaksschuur Amerongen.

Jubileumfeest op Bosscherwaarden met MacBeth Utrechts landschap vierde dit jaar zijn 85-jarig jubileum, samen met de Stadsschouwburg Utrecht op het terrein van Steenfabriek Bosscherwaarden in Wijk bij Duurstede. Meer dan 500 relaties, bedrijfsvrienden en vrijwilligers genoten van een diner en voorstelling van MacBeth door het Belgische theatergezelschap Frou Frou. Ongeveer 600 Beschermers hebben genoten van de voorstelling aan de voet van de steenfabriek, die voor ons feest bijzonder was verlicht. Het decor van uiterwaarden, met ondergaande zon en overvliegende gakkende ganzen, zorgde voor een bijzondere combinatie van natuur en theater.

Publieksweekend Beerschoten Het derde weekend van september, de traditionele Week het Landschap, stond in het teken van de Historische Buitenplaatsen. Op landgoed Beerschoten, de Poort van de Stichtse Lustwarande, bezochten bijna 4.000 bezoekers landgoed Beerschoten. Met theater in het bos, een tentoonstelling, een Victoriaanse koets, een verhalenverteller en muziek was er een gevarieerd programma voor jong en oud. Uiteraard kreeg de bijzondere natuur op dit landgoed volop aandacht, met kinderexcursies en rondleidingen door onze gidsen. Zaterdagavond liepen 250 mensen mee met een nachtwandeling in het kader van de Nacht van de Buitenplaatsen.

12

Utrechts Landschap te water Blauwe Bever Na het ombouwen en plaatsen van nieuwe motoren (afkomstig van Vliegbasis Soesterberg) was de Blauwe Bever sinds mei 2012 weer vol in bedrijf. De boot maakte 100 vaarten over de Nederrijn en Lek. In totaal hebben zo’n 5.000 bezoekers kunnen genieten van het prachtige decor van onze Hollandse uiterwaarden met publieksvaarten, kindervaarten en themavaarten. Onze vrijwilligers hebben in 2012 ook aandacht geschonken aan Ruimte voor de Rivier, een bijzondere samenwerking met Rijkswaterstaat.

De installatie van de nieuwe motor was mede dankzij de Nationale Postcode Loterij mogelijk. Pont van Het Landschap Het is ondertussen een bekend fenomeen over de Kromme Rijn: de Pont van Het Landschap. In 2012 maakte de boot 71 vaarexcursies, waarvan 27 groepsvaarten. Zo’n 1643 deelnemers genoten van de prachtige natuur langs de rivier. De vrijwilligers van de Kromme Rijn organiseerden daarnaast zes scholenvaarten voor 181 kinderen uit de omgeving.

Vaderdag in teken van de honingbij 2012 was het jaar van de bij. Op Vaderdag werd op landgoed Oostbroek de Dag van de Bij gevierd. Op deze dag liet de imker het proces van het ontstaan van honing tot en met het eindproduct zien. Verder konden kinderen papier scheppen en kaarsen van bijenwas maken. Speciaal voor Vaderdag werden door de vaders en hun kinderen bijenhotels geknutseld.

13

Romeins Schip Woerden Het Romeins Schip Woerden heeft in 2012 98 vaartochten gemaakt door Woerden. Zo’n 2.126 mensen maakten op deze manier kennis met de geschiedenis van Woerden vanaf het water. Utrechts Landschap is eigenaar van het schip en Stichting Romeins Schip Woerden zorgt voor de exploitatie.

Nieuwe initiatieven Natuurbegraafplaats in gebruik Natuurbegraafplaats Den en Rust in Bilthoven is eind 2012 in gebruik genomen. Het is de eerste natuurbegraafplaats in de provincie Utrecht. Den en Rust ligt fraai in het bos van Utrechts Landschap. Met de natuurbegraafplaats spelen we in op de toenemende vraag naar deze vorm van begraven. Historische moestuin wordt wijngaard Samen met de Rotary Zeist is Utrechts Landschap gestart met de aanleg van een wijngaard in de voormalige moestuin van landgoed Hoog Beek en Royen in Zeist. Deze historisch beschermde buitenplaats is sinds 1994 in eigendom en beheer van Utrechts Landschap. De parkaanleg dateert uit 1824 en is van de hand van de bekende landschapsarchitect J.D. Zocher jr. Naast de fraai aangelegde vijverpartijen en de boomgroepen met prachtige doorzichten is er ook een omvangrijke gebruikstuin met kassen, achter de boogvormige muur van het landgoed. Hier worden over drie jaar de eerste druiven geoogst voor een ‘Robuuste Zeister wijn’.

Steun uw natuur met zorgverzekering Niets is gezonder dan actief bewegen in de vrije natuur. Daarom hebben ONVZ Zorgverzekeraar en Utrechts Landschap in 2012 de handen ineengeslagen met het Landschapscollectief. Deelname hieraan betekent -naast korting op de premie- een extra steun voor de natuur in Utrecht. Per afgesloten verzekering doneert ONVZ jaarlijks A 24,- aan Utrechts Landschap.

Sponsorloop in eigen bos In 2012 zijn verschillende sponsorlopen georganiseerd in onze gebieden. Zo leveren vele hardlopers een financiële bijdrage aan ‘hun’ bos. Naast de Beerschotenloop – waaraan 300 mensen meededen – was de Chocoladeloop in oktober succesvol. Ruim 700 lopers leverden een bijdrage van ruim 1.000 euro voor het onderhoud van de paden. Brandhoutveilig groot succes In 2012 verkochten we voor het tweede jaar brandhout op stam via een veiling. Het was wederom een groot succes. De brandhoutveiling vond plaats in een tabaksschuur in Amerongen. Zo’n 82 bieders deden mee aan de openbare veiling. Nog meer dan in 2011, toen er 57 bieders meededen. Ook gingen er meer percelen in de verkoop: 101 tegen 75 stuks in 2011. Tijdens de veiling werden twaalf mensen Beschermer van Utrechts Landschap.

Natuurbegraafplaats Den en Rust

14

Hoog Beek en Royen

Sponsorloop

Organisatie Raad van Toezicht De Raad van Toezicht ziet toe op het beleid van het bestuur. In 2012 vergaderde de Raad van Toezicht vier keer. De door het bestuur opgestelde jaarrekening voor 2011 is door de Raad goedgekeurd, evenals alle aankopen die in 2012 zijn gedaan. In de vergaderingen kwamen belangrijke onderwerpen ter sprake, zoals de omvangrijke restauratie van Kasteel Loenersloot en het meerjarenbeleidsplan. Er werd een nieuwe directeur benoemd en een nieuwe penningmeester. Ook de rol van de Raad van Toezicht zelf kwam aan bod. In september werd de Raad van Toezicht omgevormd naar een compactere vorm, met minder leden en andere taken en bevoegdheden. Deze nieuwe vorm sluit beter aan bij de moderne eisen van ‘good governance’.

functie van de boswachter. Deze wordt, wegens een nieuwe indeling van de beheereenheden, niet ingevuld. Stage Gedurende vijf maanden heeft een student Bos- en natuurbeheer (Universiteit Wageningen) een afstudeeronderzoek gedaan naar natuurbeleving onder stadsbewoners van Utrecht-oost en de bereidheid om te betalen voor een bezoek aan natuurgebieden of op een andere wijze een financiële bijdrage te leveren. Dit onderzoek komt voort uit de visie ‘Tuinen van Utrecht’. Studenten van de opleiding Tuin- en Landschapsarchitectuur van Hogeschool Larenstein hebben ontwerpen gemaakt voor de inrichting van het gebied aan de noordkant van Oostbroek. Daarbij stond de vraag centraal wat de beste toekomstige functie is van dit gebied.

Bestuur Het Bestuur van Utrechts Landschap kwam in 2012 negen keer bijeen voor het vaststellen van de jaarrekening en begroting en het goedkeuren van alle aankopen. Naast de grote thema’s die in de Raad van Toezicht aan de orde kwamen, werden ook onderwerpen besproken zoals diverse beheerplannen en de beheervisie 2012-2020, de samenwerking met onze Bedrijfsvrienden en andere bedrijven, de parkeerplaats bij Ouwehands Dierenpark en natuurlijk de jubileumactiviteiten. Bestuurslid Saskia van Dockum besloot te solliciteren naar de functie van directeur van het Utrechts Landschap en trok zich hiervoor terug uit het Bestuur. Zij werd per 1 oktober benoemd tot directeur. De penningmeester nam na zijn eerste termijn afscheid van het Bestuur. Hij trad in september toe tot de nieuwe, kleinere Raad van Toezicht. In de heer Snikkers (directeur vastgoed en groepszaken van De Stiho Groep) werd een goede vervanger gevonden. De andere bestuursvacature wordt in 2013 vervuld. Medewerkers Directeur-rentmeester Marco Glastra werd in 1 juni 2012 directeur van het Groninger Landschap. Hij werd opgevolgd door Saskia van Dockum (zie voorgaande alinea). Hoofd planvorming Hendrike Geesink was gedurende enkele maanden waarnemend directeur. Verder gingen 2 collega’s met pensioen en vertrokken 2 collega’s omdat ze elders een baan hadden gevonden. De vrijgekomen vacatures zijn inmiddels opgevuld, met uitzondering van de

Marco Glastra (links) en Saskia Dockum

Boswachter Cees Dorrestijn met pensioen Boswachter Cees Dorrestijn nam op 30 november afscheid van Utrechts Landschap. Hij ging per 1 december met pensioen, maar zal zeker nog aan Utrechts Landschap verbonden blijven. Zo blijft hij voor de Drentse heideschapen op Heidestein zorgen en blijft hij op landgoed Noordhout wonen. Cees kwam in 1981 in dienst van Utrechts Landschap en werkte er bijna 32 jaar. Hij is geboren en getogen op landgoed Noordhout. Zijn vader was er boswachter en ook zijn opa werkte op het landgoed. Cees vond het werk als boswachter prachtig. ‘Het is het mooiste geschenk van de wereld: dat je van je hobby je beroep kunt maken. Het is heel veelzijdig. Geen dag is hetzelfde. Je hebt te maken met veel verschillende mensen en belangen; wandelaars, hondenbezitters, bewoners, vrijwilligers, jagers.’ Ook de jaargetijden brengen veel afwisseling mee. ‘Als je in het voorjaar ’s ochtends wakker wordt, speelt er gratis een orkest van 60 tot 70 verschillende vogelsoorten voor je. Geen componist die dat na kan doen. De nevel, dauw, het opkomen van de zon, het ondergaan, de maan en alle bijbehorende kleuren en geuren: zo mooi.’

15

Financiële ondersteuning Beschermers Onze trouwe achterban nam in 2012 licht af met ca. 250 mensen en telt nu 22.975 Beschermers. De afname heeft vooral met leeftijd (overlijden) en financiële motieven te maken. Het aantal Beschermers voor het Leven bestaat nu uit 840 mensen. Het promotieteam wierf 195 nieuwe Beschermers, tegenover 249 in 2011. Bedrijfsvrienden Het aantal bedrijfsvrienden is gelijk gebleven in 2012: 50 bedrijfsvrienden steunen ons jaarlijks en in 2012 is de strategische samenwerking met bedrijven als Tap, ONVZ en ASR geïntensiveerd.

Drukkerij Libertas Ze denken groen en doen groen waar ze kunnen, Drukkerij Libertas in Bunnik. Sinds 1995 zijn ze bedrijfsvriend van Utrechts Landschap. Directeur Peter Engelhart: ‘Waar mogelijk maken we milieuvriendelijke keuzes en nemen we onze verantwoordelijkheid voor de natuur en omgeving. Bedrijfsvriend zijn van Utrechts Landschap past daar precies bij.’ Concreet en zichtbaar bijdragen is belangrijk. ‘De zorg voor de lokale natuur valt daar wat ons betreft ook onder. Kijk alleen al naar landgoed Oostbroek, waar ik graag een wandeling maak. Een prachtige combinatie van natuur en erfgoed, die alle zorg en bescherming verdient. Voor ons is het een eer daar als Bedrijfsvriend een bijdrage aan te leveren.’

Giften en nalatenschappen In 2012 ontvingen wij ruim A 121.000,- uit eenmalige giften en periodieke schenkingen. Dankzij de machtigingsformulieren op onze site is het voor een periodieke schenking niet meer nodig om persoonlijk langs de notaris te gaan; met het invullen van één formulier is alles geregeld. Bij periodieke schenkingen vanaf A 120,- per jaar neemt Utrechts Landschap bovendien de notariskosten voor zijn rekening. In 2012 ontvingen wij bijna A 665.000,- uit legaten en erfstellingen. In Mijn landschap wordt structureel melding gedaan van de giften, legaten en schenkingen. Overweegt u ook te schenken of na te laten aan Utrechts Landschap? Laat het ons weten! U kunt dan meedenken over de bestemming van het geld én u geeft ons de kans u persoonlijk te bedanken.

16

Nationale Postcode Loterij In 2012 ontving Utrechts Landschap ontving A 937.500,- van de Nationale Postcode Loterij voor het beschermen van natuur, landschap en het cultureel erfgoed in de provincie. De 12 provinciale Landschappen zijn al meerdere jaren beneficiant van de Postcode Loterij. In 2012 zijn onder meer de nieuwe motor van de Blauwe bever, de pont van de Everdingen waarden, de inrichting van Bloeidaal, Publieksweekend Beerschoten, het locatietheater in de Bosscherwaarden en diverse communicatie-uitingen en activiteiten mede mogelijk gemaakt door de Nationale Postcode Loterij.

Planten eigen kersenboom In het voorjaar van 2012 deden we in Mijn Landschap een oproep om kersenbomen te sponsoren voor de nieuwe kersenboomgaard op landgoed Oostbroek. De respons was overweldigend. Op 17 november zijn 75 jonge kersenbomen onder toeziend oog van de gulle gevers geplant. Er is plek voor nog 25 kersenbomen. We hopen deze in 2013 te kunnen planten.

Kinderen BSO planten eiken Zestig kinderen van de natuur-BSO De blauwe okapi van Skon Kinderopvang uit De Bilt hebben in december eiken geplant op landgoed Houdringe. Met een sponsorloop en de verkoop van zelfgemaakte kunstwerken zamelden zij A 1.400,- in voor de natuur in hun eigen omgeving. Een fantastische prestatie!

Verkorte jaarrekening Balans per 31 december 2012 (na bestemming resultaat) Activa

2012

2011

44.130 270.181

86.605 281.013

Financiële vaste activa Voorraden Vorderingen en overlopende activa Liquide middelen

4.968.299 49.483 4.965.598 3.901.251

4.518.779 51.335 3.211.390 3.407.552

Totaal activa

14.198.942

11.556.673

Immateriële vaste activa Materiële vaste activa

Deze gecomprimeerde cijfers zijn ontleend aan en consistent met de officiële jaarrekening en alle bedragen zijn in euro’s.

Passiva

Toelichting

2012

2011

Continuïteitsreserve Reserve terugkoopverplichting Reserve aankopen Subtotaal Bestemmingsfondsen Fonds Projecten Subtotaal Schulden op lange termijn Schulden op korte termijn

1.632.993 4.831.161 664.067 7.128.221 2.653.331 2.470.376 12.251.928 93.614 1.853.400

1.623.243 4.065.902 5.689.145 2.331.801 1.910.697 9.931.643 104.892 1.520.138

Totaal passiva

14.198.942

11.556.673

Goede doelen kan hiervoor een reserve worden aangehouden van maximaal 1,5 maal de jaarlijkse kosten van de werkorganisatie. De kosten van de werkorganisatie bestaan uit de kosten eigen personeel, huisvestingskosten, algemene beheerskosten en afschrijvingskosten. Ultimo 2012 bedraagt de continuïteitsreserve 52% van de kosten van de werkorganisatie (zonder rekening te houden met de directe kosten van de reguliere beheeractiviteiten).

• De financiële vaste activa betreffen risicomijdende investeringen in obligaties met een vastrentende waarde (75%), in aandelen (20%) en alternatieve beleggingen (5%) en hebben als doel een reserve op te bouwen ter hoogte van een volledige terugkoopverplichting voor de door de Stichting in erfpacht uitgegeven panden. De beleggingen zijn bedoeld als vastgelegd langlopend vermogen, maar kunnen courant gemaakt worden voor strategische aankopen. • De continuïteitsreserve is opgenomen om de risico’s op korte termijn af te dekken. Volgens de VFI-richtlijn Reserves

• De reserve aankopen is met ingang van 2012 gevormd ten behoeve van eigen bijdragen aan toekomstige aankopen uit de ontvangen nalatenschappen, waarvoor geen concrete andere bestemming is gewenst door de erflater.

Staat van baten en lasten 2012 Beschikbaar voor doelstelling

Begroting 2012

Realisatie 2012

Realisatie 2011

Begroting 2013

Baten Baten uit eigen fondsenwerving Baten uit acties van derden Subsidies van overheden en derden Baten uit beleggingen Overige baten

806.085 937.500 2.140.065 225.000 2.330.805

1.593.738 942.500 2.585.776 458.263 2.737.508

1.135.232 953.116 6.739.269 198.094 2.839.081

802.160 937.500 2.636.530 217.000 2.434.250

Beschikbaar voor doelstelling

6.439.455

8.317.785

11.864.792

7.027.440

17

Besteed aan doelstelling

Begroting 2012

Realisatie 2012

Realisatie 2011

Begroting 2013

150.000 2.296.530 1.054.595 583.950 250.500 775.000 5.110.575 79,4% 86,1%

393.232 2.335.964 764.078 675.317 270.480 998.265 5.437.336 65,4% 86,0%

5.078.643 2.483.897 569.571 718.436 270.567 1.116.350 10.237.464 86,3% 91,8%

36.670 2.557.955 983.455 584.385 180.350 1.135.760 5.478.575 78,0% 85,4%

In % van de baten uit eigen fondsenwerving

214.200 22.000 236.200 22,9%

197.396 31.673 229.069 11,2%

208.655 16.024 224.680 16,9%

215.085 23.500 238.585 22,9%

Beheer en administratie Lasten eigen organisatie

589.495

652.625

688.392

570.245

Besteed aan doelstelling

5.936.270

6.319.030

11.150.536

6.413.875

503.185

1.998.755

714.257

613.565

Besteed aan doelstellingen Werving natuurgebieden Beheer natuurgebieden Beheer opstallen Draagvlak Beleid en strategie Projecten In % van de totale baten In % van de totale lasten Werving baten Lasten eigen fondsenwerving Kosten van beleggingen

Resultaat

Toelichting lastenverdeling uitvoeringskosten eigen organisatie naar bestemming (x 1.000 euro)

De Utrechtse Molens

234 12 7 27 6 (13)

14 1 3 (1)

478 110 11 80 8 (34)

123 7 2 16 4 -

107 5 3 12 3 -

2.494 308 53 355 69 (148)

2.466 213 54 366 82 PM

2.600 111 73 436 98 4

Totaal

28

1.222

162

308

186

273

17

653

152

130

3.131

3.181

3.322

18

Realisatie 2011

Eigen organisatie

164 7 7 15 3 (10)

Begroot 2012

Eigen fondsenwerving

217 52 11 35 8 (15)

Realisatie 2012

Projecten

138 8 2 19 4 (9)

Beleid en strategie

Instandhouding opstallen

993 105 9 146 33 (64)

Draagvlak

Beheer natuurgebieden

25 1 1 2 (1)

Aankopen en verwerven Dir. personeelskosten Ov. personeels kosten Huisvesting kosten Alg. beheers kosten Afschrijvingen Overige kosten

Doorbelast aan derden

Kasteel Loenersloot

Beheer en Werving admini­ baten stratie

Uitvoeringskosten eigen organisatie doelstelling

De bezoldiging van directeur-rentmeester ir. M.J. Glastra bedraagt in 2012 A 42.458. Met ingang van 1 mei 2012 heeft de heer Glastra zijn ontslag genomen bij Het Utrechts Landschap. Met ingang van 1 oktober is de heer Glastra opgevolgd door mw. drs. S.G. van Dockum. Haar bezoldiging bedraagt in 2012 A 24.752. De genoemde bezoldigingen betreffen het brutosalaris inclusief 8% vakantietoeslag. Een 13e maand, ander variabel inkomen en een auto van de zaak zijn niet verstrekt. De toerekening van de kosten van de eigen organisatie naar de doelstellingen gebeurt op basis van een urenregistratie. De huisvestingskosten, algemene beheerskosten, afschrijvingskosten en overige kosten worden met een vastgestelde dekkingstarief doorberekend op basis van de urenregistratie, waarbij voor de huisvestingskosten alleen de uren van het personeel in het hoofdgebouw op landgoed Oostbroek als uitgangspunt worden genomen. Resultaat Het resultaat is positief en bedraagt A 1.998.755. Dit resultaat bestaat voor A 664.067 uit nalatenschappen en giften, voor A 364.037 uit inkomsten uit beleggingen (waarvan A 316.223 uit ongerealiseerd koersresultaat), voor A 559.680 uit projectsubsidies- en bijdragen, waarvan de kosten na huidig boekjaar worden gemaakt en voor A 401.222 uit inkomsten uit erfpachten. Dan resteert nog een positief resultaat uit reguliere bedrijfsvoering van A 9.750. Resultaatbestemming 2012 Na onttrekking van de directe projectenkosten aan het vastgelegd vermogen is besloten om het resultaat te doteren aan de continuïteitreserve en de Reserve Terugkoopverplichting conform onderstaand overzicht.

Colofon

Eigen vermogen Reserves Mutatie continuïteitsreserve Mutatie reserve terugkoop­verplichting Mutatie Reserve aankopen

9.750 765.258 664.067

Toevoegen Toevoegen Toevoegen

Fondsen Fonds Projecten

559.680

Toevoegen

Totaal

Stichting Het Utrechts Landschap Postbus 121 3730 AC De Bilt T 030 – 220 55 55 [email protected] www.utrechtslandschap.nl www.facebook.com/utrechtslandschap www.twitter.com/UtrLandschap

1.998.755

Beeld Renk Ruiter, Johan Evers, Willem Mes, Harry van Emden, Rijkswaterstaat, Gert-Jan van der Tuuk, Carleen van den Akker, Jose Struik, Bas van Dijk, medewerkers en vrijwilligers Utrechts Landschap

De jaarrekening is vastgesteld in de vergadering van het bestuur gehouden op 19 april 2013. De accountant heeft een goedkeurende verklaring over de jaarrekening afgegeven. Deze accountantsverklaring is opgenomen in de uitgebreide jaarrekening. De uitgebreide jaarrekening is op aanvraag verkrijgbaar.

Tekst en redactie Medewerkers Utrechts Landschap Eindredactie Bas van Dijk Ontwerp Roquefort Ontwerpers, Utrecht

19