Stichting Het Utrechts Landschap JA A RV E R S L AG 2 0 1 1
Woord vooraf
Inhoud Openstelling en beheer
2
Aankopen en andere nieuwe terreinen
3
Gebouwen en cultureel erfgoed
4
Beleid en strategie
6
Monitoring 9 Communicatie 10 Nieuwe initiatieven
11
Evenementen en excursies
12
Organisatie 14 Financiële ondersteuning
15
Verkorte jaarrekening
16
Al in 2010 werd zichtbaar dat het politieke klimaat voor het natuurbeleid een stuk guurder werd. De gevolgen werden in 2011 steeds duidelijker. De bezuinigingen op natuur lopen op tot 70%, waardoor niet alleen het netwerk van natuurgebieden, de Ecologische Hoofdstructuur, niet afgemaakt kan worden, maar ook de financiering van het beheer van de bestaande natuur zwaar onder druk komt te staan. Er is niets tegen op een langetermijnvisie waarbij natuur in hogere mate regionaal gefinancierd wordt, met een sterke betrokkenheid van burgers en bedrijven en een overheid wat meer op afstand. Waar Het Utrechts Landschap moeite mee heeft, is de onverschilligheid waarmee het Rijk afstand doet van het natuurbeleid en natuur niet langer ziet als publiek domein. Daar waar het Rijk een enorme stap terugdoet, zien wij gelukkig de bereidheid van de provincie Utrecht om een stap naar voren te doen. Op initiatief van de provincie hebben de betrokken partijen in het landelijk gebied het ‘Akkoord van Utrecht’ gesloten. Hiermee is de basis gelegd om in het sterk veranderde speelveld toch door te gaan met de versterking van de natuur in de provincie. Met ruimte voor zowel natuur als landbouw. Het Utrechts Landschap heeft veel geïnvesteerd in deze samenwerking en is blij dat de goede samenwerking in Utrecht gecontinueerd kan worden. Ondertussen heeft Het Utrechts Landschap gewoon doorgewerkt aan de bescherming van natuur, landschap en erfgoed in Utrecht en het betrekken van mensen daarbij. Dit jaarverslag geeft een mooi overzicht van de bereikte resultaten. Marco Glastra directeur-rentmeester
1
Openstelling en beheer Openstelling Alle natuurgebieden van Het Utrechts Landschap zijn opengesteld. Er wordt intensief gewerkt aan voorzieningen voor ruiters, mountainbikers en fietsers. In 2011 is een groot deel van de routemarkeringen vernieuwd. De markeringen sluiten naadloos aan op die van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. Bij toezicht en handhaving vragen honden − en vooral hun baasjes − veel aandacht. Het beleid op commercieel gebruik (hondenuitlaatservices) is in 2011 aangescherpt. Ook zwerfvuil blijft aandacht en energie vergen. In de buurt van scholen en parkeerplaatsen zijn opruimacties georganiseerd door deelnemers aan maatschappelijke stages. Beheer De overheid heeft in 2011 haar handen steeds verder afgetrokken van natuurbescherming. Dit veroorzaakte veel onrust en onzekerheid. Net voordat deze bezuinigingen werden afgekondigd kwam er een nieuwe beschikking in het kader van de Subsidieregeling Natuur en Landschap, die op 1 januari 2011 inging voor een periode van 6 jaar. Deze subsidie vormt een belangrijke basis voor het onderhoud en beheer van onze terreinen. Het dagelijks beheer staat centraal bij onze boswachters, terreinmedewerkers en hun vrijwilligers. Buitenplaatsen, bos, heide, grasland en uiterwaarden vragen elk om een specifiek beheer. In de beheerplannen die in 2011 zijn gemaakt, zijn per gebied de beheerdoelen vastgesteld. De plannen zijn beschikbaar op www.utrechtslandschap.nl. De beheerdoelen worden vertaald in concrete werkplannen voor de afdeling terreinbeheer. Bij het bosbeheer zetten we in op het vergroten van de natuurwaarde door te zorgen voor meer inheemse boomsoorten en variatie in de bosstructuur. Het aandeel exoten wordt geleidelijk afgebouwd en bij ‘dunningen’ worden inheemse bomen bevoordeeld. Het gezaagde hout wordt verkocht of gebruikt door onze afdeling Bouwzaken. In 2011 is de eerste Brandhoutveilig gehouden voor particulieren. In percelen waar een geleidelijke omvorming weinig perspectief biedt, worden kaalslagen gemaakt. In 2011 is dit gebeurd bij het Panbos en op Heibergen en Bornia. Bosranden worden open gemaakt en de bermen van bospaden worden verbreed. Zo ontstaat een biotoop voor warmteminnende soorten en worden interessante ecologische verbindingsroutes gecreëerd.
Biodiversiteit is niet alleen van belang in de bossen. Op onze graanakkers besteden we aandacht aan voorzieningen voor akkervogels en akkerflora. Naast de vertrouwde korenbloemen en klaprozen komen er zeldzame soorten voor als korensla en slofhak. Door kritisch te blijven op waterpeil en maaidata zorgen we voor meer botanische kwaliteit van de graslanden. Door incidenteel ook graslandpercelen van ruige mest te voorzien houden we de voedselvoorziening voor (weide)vogels op peil. Ook de das profiteert daarvan. De rol van schaapskuddes wordt steeds belangrijker. Als heideterreinen en schraalgraslanden met machines worden behandeld, levert dat veelal monotone vegetatie op. Het graasgedrag van schapen daarentegen zorgt voor meer structuur. Hierdoor ontstaat een geschikt biotoop voor bijvoorbeeld zandhagedissen. De aanleg van ecopassages en ecoducten werpt zijn vruchten af, getuige de toename van zoogdieren als de das en de boommarter. Ook het aantal bevers in onze gebieden groeit en zelfs wilde zwijnen hebben vanuit de Veluwe de Utrechtse Heuvelrug bereikt. In aanbouw zijn ecoducten bij de A12 (Mollebos en De Woerd) en de A28 (Huis ter Heide) en ecoduct Op Hees bij Vliegbasis Soesterberg.
Projecten - Verondieping van de Hooge Kampse plas, in samenwerking met de firma Dekker Van de Kamp, ter bevordering van de biodiversiteit en de ecologische kwaliteit. In 2011 is 297.838 m³ grond in de plas gestort. Samen met de grond die in 2010 al was gestort, is nu 400.000 m³ van de beoogde 600.000 m³ grond verwerkt. - Uitbreiding van het heidegebied op Plantage Willem III met 17 hectare. - Aanleg van ecologische verbindingsroutes door verbreding van bosranden op Bornia, in het Maartensdijkse Bos en op de Hoge Ginkel. - Voortzetting van het voorbereidingsproject herstel Bastions en Hoornwerk aan de voet van de Grebbeberg. Dit wordt in 2012 afgerond, de eerste fase van uitvoering is in voorbereiding. - Begrazing met schaapskuddes in het kader van het project Herder op de Heuvelrug. - Herstel van het rolstoelpad in de Blauwe Kamer.
2
Aankopen en andere nieuwe terreinen Aankopen In 2011 heeft Het Utrechts Landschap bijna 85 hectare gekocht. De grootste aankoop was landgoed De Paltz in Soest, een landgoed met een rijke historie. De vorige eigenaar heeft het beheerd met grote toewijding en aandacht voor detail. De provincie Utrecht heeft De Paltz in 2007 verworven en in 2011 overgedragen aan Het Utrechts Landschap. Hierbij is gekozen voor een bijzondere constructie, waarbij alleen de grond aan Het Utrechts Landschap werd overgedragen en het eigendom van de gebouwen bij de provincie bleef. Op het moment dat de gebouwen verkocht worden, gaat de opbrengst van de verkoop volledig naar de provincie. De grond die bij de gebouwen hoort, wordt in erfpacht uitgegeven; de opbrengst daarvan wordt door Het Utrechts Landschap gebruikt voor het beheer van landgoed De Paltz. Een heldere constructie, waarbij Het Utrechts Landschap geen forse voorinvestering hoeft te doen uit de eigen middelen. Zodra de gebouwen een nieuwe eigenaar hebben gevonden en de buitenplaats een bescheiden herinrichting heeft ondergaan, zal De Paltz worden opengesteld voor het publiek. De wandelpaden op worden gekoppeld aan die op Vliegbasis Soesterberg. Nieuwe terreinen in beheer Sinds januari 2011 zorgt Het Utrechts Landschap voor het beheer van Vliegbasis Soesterberg. Het terrein is momenteel nog eigendom van de provincie Utrecht en wordt in 2013 of 2014 overdragen aan Het Utrechts Landschap. Een schaapskudde zorgt ervoor dat de open terreinen hun karakter behouden. De schapen overwinteren in een van de shelters, waar zij veilig hun lammetjes ter wereld kunnen brengen. Bij Leusden en Amersfoort is in 2011 water bergings- en recreatiegebied De Schammer ingericht. Een deel van het gebied is eigendom van de gemeente Leusden en is bestemd voor dagrecreatie. Daaraan grenzend ligt een natuurgebied dat via een wandelroute aansluit op natuurgebied Bloeidaal. Hierdoor is het wandelgebied rondom Amersfoort aanzienlijk vergroot.
De Paltz
70
ha
Vliegbasis Soesterberg
Okkersbos
7,75
ha
380
ha in beheer
Een overzicht van de aankopen in 2011 De Paltz Biltse Duinen Okkersbos Ericaterrein Polder Bolgerijen Vianen De Kievit Elster Buitenwaarden Plantage Willem III (schenking)
3
70,00 ha 7,75 ha 5,00 ha 0,75 ha 0,22 ha 0,12 ha 0,12 ha
Gebouwen en cultureel erfgoed
Een selectie uit de projecten in 2011:
Het Utrechts Landschap heeft ca. 170 gebouwen en bouwwerken in eigendom en beheer. Daarnaast beheert het de 23 molens van Stichting De Utrechtse Molens. In september is daar Kasteel Loenersloot bijgekomen. Kasteel en park zijn eigendom van Stichting Kasteel Loenersloot maar worden beheerd door Het Utrechts Landschap. In 2012 gaat een grootscheepse restauratie van het kasteel van start. Locatieverhuur In verschillende gebouwen van Het Utrechts Landschap is de locatieverhuur in 2011 verder ontwikkeld. Deze vorm van openstelling, ‘vergaderen in het landschap’, vormt een extra bron van inkomsten en brengt bezoekers op een nieuwe manier in contact met de omgeving. Om te zorgen voor continuïteit en aansluiting bij de markt werkt Het Utrechts Landschap hierbij samen met een ondernemer. Onderhoud Een deel van de gebouwen is in erfpacht uitgegeven. Daar zijn de erfpachters verantwoordelijk voor het onderhoud. De panden die worden verhuurd of die in eigen gebruik zijn, zoals de infocentra, onderhoudt Het Utrechts Landschap zelf. Ook bruggen, tuinmuren, ‘follies’ en andere historische elementen hebben aandacht nodig.
Vervanging van de trappen op de Grebbeberg De bielzen van de oude trappen op de Grebbeberg waren deels verrot. Bij nat weer waren ze bovendien glibberig en daardoor erg gevaarlijk. De bouwmeester van Het Utrechts Landschap heeft twee nieuwe, modern vormgegeven trappen ontworpen. Zij zijn gemaakt van stevig cortenstaal met een karakteristieke roestbruine kleur. Het was een omvangrijke klus, waarbij iedere trede afzonderlijk gefundeerd moest worden met lange metalen staven. De twee trappen overbruggen elk een hoogteverschil van circa 40 meter.
Herstel van de uitkijktoren in de Amerongse Bovenpolder Circa 20% van de palen van de uitkijktoren in de Amerongse Bovenpolder waren verrot. Zij zijn vervangen door nieuwe palen van Douglashout, afkomstig uit bossen van Het Utrechts Landschap. Naast dit houtherstel is de hele toren ook opnieuw zwart geschilderd. Hij kan er nu weer jaren tegen.
De onderhoudswerkzaamheden worden deels uitbesteed maar een groot deel van het werk wordt uitgevoerd door ons eigen team van vier timmermannen. Regulier onderhoud omvat onder meer schilderwerk, herstel van houtwerk en loodgieterswerkzaamheden. Daarnaast vindt groot onderhoud plaats, zoals herstel en vervanging van daken of bruggen en het verbouwen van (dienst) woningen en infocentra. Verder worden de timmermannen ingezet voor onderhoud en restauratie van de 23 koren- en poldermolens van Stichting De Utrechtse Molens. Voor de financiering van het onderhoud van rijksmonumenten kan een beroep worden gedaan op de Brim-regeling van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Vervanging van een houten brug op landgoed Beerschoten Achter Paviljoen Beerschoten zijn de liggers en het dek van de bestaande hardhouten brug vervangen. Al het nieuwe hout is FSCgekeurd.
4
Herstel van het dak van een boerderij op landgoed Moersbergen Bij de pachtboer op landgoed Moersbergen is boven de woning en de jongveestal het dakbeschot met tengels en panlatten vervangen. De oude pannen konden worden hergebruikt. Bovendien is de houtrot in de gehele boerderij hersteld. De luiken zijn vervangen en alle houtwerk is geschilderd.
Herstel van een omgewaaide tuinmuur op Heerlijkheid Stoutenburg Na een zware storm is een monumentale stenen tuinmuur op Heerlijkheid Stoutenburg omgewaaid. De 100 jaar oude muur was al gedeeltelijk verzakt doordat muur dicht op een sloot stond. Tijdens de restauratie is 30 meter muur opnieuw opgetrokken met de oude bouwstenen. Het bouwwerk rust nu op een degelijk nieuw fundament. Bouw van een nieuwe timmerwerkplaats De timmerwerkplaats in het Panbos, die in 2010 verwoest werd door brand, is in 2011 herbouwd met hout uit eigen gebieden. Het casco is gebouwd door een aannemer, maar de houtskelet bouw (hsb) is uitgevoerd door de timmermannen van Het Utrechts Landschap. De gevels van potdekselwerk zijn zwart geschilderd en geven de schuur een stoere uitstraling.
Realisatie van een vakantiewoning op landgoed Moersbergen Een huis dat in gebruik was als atelier is verbouwd tot vakantiewoning. Het casco was nog in orde maar het huis kreeg een grondige opknapbeurt. Het werd van buiten en van binnen geschilderd en op de begane grond werd een nieuwe keuken geïnstalleerd. Op de eerste verdieping werden twee slaapkamers en een nieuwe badkamer ingericht. Vanaf de zomer werd het huis verhuurd; de eerste gasten waren zeer enthousiast.
oorbereiding van de restauratie V van Kasteel Loenersloot Stichting Kasteel Loenersloot heeft het beheer van Kasteel Loenersloot en de bijbehorende terreinen en gebouwen uitbesteed aan Het Utrechts Landschap. Het casco van het kasteel moet ingrijpend worden gerestaureerd: vervanging van de fundamenten van de toren, houtrotherstel in de balken en vloeren van het hele kasteel, herstel van de kapconstructie (waarbij de oud-Hollandse pannen grotendeels worden hergebruikt) en herstel van het metselwerk (inboet- en voegwerk). De werkzaamheden gaan in 2012 van start en worden voor het overgrote deel gefinancierd met subsidie van Rijk en provincie. Daarvoor is in 2011 de toegangsbrug over de slotgracht hersteld. Voor restauratie van het interieur wordt nog gezocht naar fondsen.
Verbouwing van een toekomstige vakantiewoning in Cabauw Vlak bij de Middelste Molen in Cabauw is gewerkt aan een tweede vakantiewoning. Hier moest het casco flink worden aangepakt. Het metselwerk werd vernieuwd, dak en muren werden geïsoleerd, en alle ramen en deuren werden vervangen. In 2012 kan de verhuur van start gaan.
5
Landgoed Beerschoten in De Bilt
Beleid en strategie Het Utrechts Landschap behartigt de belangen van natuur, landschap en cultuurhistorisch erfgoed in de provincie Utrecht. Dat gebeurt door te participeren in diverse gebiedsprocessen die plaatsvinden onder regie van de provincie Utrecht. Het Utrechts Landschap behartigt de belangen van natuur en landschap in tal van projectgroepen, gebiedscommissies en andere overlegorganen. Daarnaast is er ruimte voor eigen initiatieven, waarbij Het Utrechts Landschap een visie presenteert op een bepaald gebied. Deze plannen zijn de afgelopen jaren omarmd door gemeenten, provincie en andere instellingen. Grote hoefdieren Het Utrechts Landschap ziet de grote hoefdieren als een aanwinst voor de natuur op de Utrechtse Heuvelrug en in de uiterwaarden. In deze natuurgebieden vervullen dieren als edelhert, ree, damhert en wild zwijn een sleutelrol. Zij houden open ruimtes open, brengen dynamiek in de bodem en zorgen voor de verspreiding van allerlei plantenzaden. Voor recreanten is de kans deze grote dieren in de natuur tegen te komen iets heel bijzonders. In 2011 heeft Het Utrechts Landschap zich ingespannen om met andere eigenaren en overheden overeenstemming te bereiken over de komst van grote hoefdieren naar de provincie. Daarbij is gezocht naar een evenwicht tussen de positieve en negatieve aspecten (schade aan gewassen, risico op aanrijdingen). Provincie Utrecht heeft in 2011 het voorstel gedaan om edelherten toe te staan in de provincie en de huidige populatie damherten te handhaven op Plantage Willem III van Het Utrechts Landschap. Vooralsnog wordt het wild zwijn niet toegestaan. Dit voorstel is begin 2012 aangenomen. Groenraven-Oost Deze landinrichting is in 2011 afgerond. Het gaat om het gebied tussen Utrecht, De Bilt, Zeist, Driebergen en Houten. In het noordelijk deel lag het accent op natuur en recreatie, in het zuiden op versterking van de landbouwstructuur. Een belangrijk deel van de ecologische hoofdstructuur is hier gerealiseerd door aankoop en inrichting, zoals op de landgoederen Sandwijck, Oostbroek (natuurvriendelijke oevers Biltse Grift), Bunsing, Hooge Woerd en langs de Kromme Rijn bij Odijk. Er is ook een aantal wandelpaden aangelegd. De gebiedcommissie van de Kromme Rijn neemt nu het stokje over van de landinrichtingscommissie.
6
Beerschoten: poort van de Lustwarande Landgoed Beerschoten in De Bilt staat al langer bekend als de ‘poort van de Lustwarande’. Het Utrechts Landschap wil hier een nieuwe impuls aan geven, zodat Beerschoten – met ca. 1 miljoen bezoekers per jaar! – opnieuw recht doet aan deze titel. De boerderijplaats wordt grondig onder handen genomen, evenals het toegangshek en de vele rasters, bruggetjes en wandelpaden. Historische elementen als de ‘Konijnenberg’ en de ‘Goudvissenkom’ worden hersteld en de centrale open ruimte zal worden beheerd als één roggeakker met wandelpad. In het Paviljoen komt op termijn meer ruimte voor lichte horeca. Vliegbasis Soesterberg Op Vliegbasis Soesterberg werd in 2011 imposant sloopwerk verricht. Schijnbaar onverwoestbare objecten werden verpulverd tot brokjes beton en metalen staven. Gebouwen waar belangrijke verhalen uit het verleden van de vliegbasis af te lezen zijn, worden behouden. Zie bieden ruimte aan een viertal beeldendekunstprojecten en tijdens festival De Basis in september 2011 waren er verschillende opvoeringen te zien. Dit is het resultaat van een samenwerking tussen Het Utrechts Landschap, de Vrede van Utrecht en Centrum Beeldende Kunst met de provincie Utrecht. Sinds 2011 zorgt een boswachter van Het Utrechts Landschap voor het beheer van de vliegbasis. Een groep gidsen verzorgde rond leidingen voor vele honderden belangstellenden.
De Schammer In het voorjaar van 2011 is natuurgebied De Schammer geopend: ruim 40 hectare nieuwe natuur en recreatiegebied, vlak bij de stad Amersfoort. Het gebied is rijk aan vogels, zoals kluten, lepelaars en kleine plevieren, en bijzondere plantensoorten. Er is ruimte voor overstromingen vanuit de Barneveldse Beek, zodat de stad Amersfoort geen wateroverlast krijgt bij extreme regenval. Wandelaars uit Amersfoort en Leusden maken gretig gebruik van het gebied. De Schammer is tot stand gebracht met bijdragen van de Europese Unie, de provincie Utrecht, de gemeenten Leusden en Amersfoort, het Waterschap Vallei & Eem en Het Utrechts Landschap.
Gelderse Vallei Er doet zich de komende jaren een unieke kans voor om de groengebieden in de stad Amersfoort te verbinden met de omliggende natuur: de snelwegen rond Amersfoort gaan op de schop. Zij vormen nu nog een blokkade tussen stad en natuur. In 2011 heeft Het Utrechts Landschap intensief meegedacht met Rijkswaterstaat en de regionale overheden om bij de aanpassing van de snelwegen langs elke beek een verbinding te maken voor mens en natuur. Rond de Heiligenbergerbeek, het Valleikanaal en de Barneveldse Beek heeft Het Utrechts Landschap, samen met partners als de Nationale Postcode Loterij, nieuwe natuur- en wandelgebieden aangelegd. Hart van de Heuvelrug Dit project is in het verleden bedacht door Het Utrechts Landschap: bebouwing die storend is voor de natuur moet plaats maken voor nieuwe natuur en in ruil daarvoor wordt bij bestaande woonkernen ruimte geboden aan nieuwbouw. In 2011 werd in opdracht van Programmabureau Hart van de Heuvelrug gestart met de sloop van het Harlanterrein in de buurt van de Kozakkenput. De provincie Utrecht verwierf stukje bij beetje het Ericaterrein bij Ecoduct Beukbergen en verwijderde de illegale bouwsels. Ook ging de verkoop van nieuwe woningen op het terrein van Abrona Sterrenberg van start, ter bevordering van de integratie van mensen met een verstandelijke beperking. Ruimte voor de Rivier: Steenfabriek Elst De plannen voor dit project zijn in 2011 verder uitgewerkt. Als beoogd eigenaar en beheerder is Het Utrechts Landschap intensief hierbij betrokken. Een groot deel van het hoog gelegen terrein wordt afgegraven om meer ruimte te maken voor het rivierwater. Zo ontstaat een afwisselend natuurgebied dat een mooie schakel vormt tussen de Amerongse Bovenpolder en de Elster Buitenwaarden. Er blijft een toegankelijke ‘terp’ over, waar een kleine horecavoorziening mogelijk is. De meeste gebouwen van de steenfabriek zijn inmiddels gesloopt. Het Utrechts Landschap zoekt naar fondsen om de schoorsteen te behouden, als herinnering aan de steenfabriek en als baken langs de rivier.
Martijn Bergen Boswachter beheereenheid noord “Met De Schammer krijgen de inwoners van Amersfoort er een prachtig natuurgebied bij, vlak bij de stad. Het is geweldig om te zien hoe snel de natuur zich hier ontwikkelt. Een dikke laag akkergrond is afgegraven. Op de schrale grond die overblijft, krijgen veel meer soorten een kans. Hierdoor neemt de biodiversiteit van planten en dieren toe. Ook ontstonden grote natuurlijke poelen door het kwelwater dat na het afgraven aan de oppervlakte kwam. De wandelaars uit de stad en de dorpen in de buurt maken gretig gebruik van dit nieuwe gebied. De natuur moet zich in de komende jaren nog verder ontwikkelen, maar nu al zie je een spectaculaire toename van het aantal vogels. Voor mij als boswachter is het een feest om hier te mogen werken.” Het nieuwe natuurgebied De Schammer is rijk aan vogels
7
Van links naar rechts: Heidestein, Zandhagedis en Plantage Willem III
Heuvelrug Planten en dieren beginnen te profiteren van de extra aandacht voor heide en droge graslanden op de Heuvelrug. Zandhagedissen en zelfs een broedende nachtzwaluw zijn gesignaleerd in nieuwe heidegebieden. In 2011 is het smeltwaterdal van Plantage Willem III vrijgemaakt van bos. Hier zullen roodborsttapuiten en andere dieren profiteren van warme open biotopen. De das en de raaf gaven vervolg aan hun gestage opmars. Zij hebben veel leefruimte nodig en maken dankbaar gebruik van de toenemende samenhangende natuurgebieden in Utrecht. Het Utrechts Landschap maakt deel uit van diverse overlegorganen die zich bezighouden met de Heuvelrug. Akkoord van Utrecht Het kabinet heeft besloten om tot een ‘herijking’ van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) te komen. Hierdoor zijn aanzienlijk minder middelen beschikbaar voor de aankoop en inrichting van natuur. De ambities moesten worden bijgesteld. In Utrecht hebben betrokken partijen deze opgave gezamenlijk aangepakt, wat resulteerde in het ‘Akkoord van Utrecht’. Van de 6.000 ha natuur die nog gerealiseerd had moeten worden, is besloten om 1.500 hectare te laten vervallen. Een pijnlijke keuze. Voor 4.500 hectare blijft de ambitie overeind om natuur te ontwikkelen. Deze terreinen zijn nodig om te komen tot een goed functionerend netwerk van natuurgebieden. Voor 1.500 hectare hiervan staat de overheid aan de lat om de financiering rond te krijgen. Dat is, gelet op de bezuinigingen, nog een hele opgave. De overige 3.000 hectare zal pas later gerealiseerd worden, of met andere financieringsbronnen. Hier ligt ook een grote uitdaging voor Het Utrechts Landschap om met inzet van burgers en bedrijven de natuur te versterken. Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie De provincie Utrecht gaat in 2012 een nieuwe visie vaststellen voor het ruimtelijk beleid: de Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie en Verordening. Een belangrijk plan voor de ruimtelijke ordening voor de komende vijftien jaar. Verschillende natuur- en milieuorganisaties, waaronder Het Utrechts Landschap, werken samen om meer inbreng te hebben. In 2011 hebben zij, ondersteund door ambtelijke en bestuurlijke contacten, uitgebreid gereageerd op het voorontwerp. De nadruk lag daarbij op de uitvoering van het Akkoord van Utrecht, op het behouden en stimuleren van de ruimtelijke kwaliteit en op de samenhang tussen stad en landelijk gebied en de rol die woningbouw en bedrijventerreinen daarin spelen.
8
Hendrike Geessink Hoofd afdeling planvorming “Het Akkoord van Utrecht is een schoolvoorbeeld van positief denken. Iedereen betreurt het dat de rijksoverheid minder geld over heeft voor de natuur. Maar in plaats van te blijven hangen in onvrede, hebben we in de provincie Utrecht met alle betrokken partijen de handen ineen geslagen en bekeken hoe we er het beste van kunnen maken. Onder regie van de provincie zijn we er samen goed uitgekomen. Niet makkelijk, want alle partijen moesten concessies doen, ook Het Utrechts Landschap, maar zonder deze samenwerking hadden we nooit zo’n groot deel van onze doelstellingen overeind kunnen houden. En met deze heldere afspraken kunnen we hopelijk weer snel verder met de uitvoering van het natuurbeleid! ”
Heideblauwtje
Monitoring
Enkele bijzondere vondsten
Het Utrechts Landschap is op grond van de SNL (subsidieregeling natuur en landschap; ingegaan in 2011) verplicht de ontwikkeling van de natuur te volgen volgens een voorgeschreven methode. Eens in de zes jaar moeten flora en fauna in beeld worden gebracht en moet worden gekeken naar de structuur van de vegetatie. Los van deze verplichting hecht Het Utrechts Landschap ook zelf veel waarde aan een goede monitoring van de flora en fauna in zijn natuurgebieden. Het Utrechts Landschap onderzoekt al sinds 2005 volgens een vast protocol zesjaarlijks de flora en fauna; in 2010 is de eerste ronde afgesloten. In 2011 is de tweede ronde gestart en werd het gebied van 2005 dus voor de tweede maal onderzocht. Hierover zal in de loop van 2012 gerapporteerd worden. De methode is aangepast aan SNL. Dat betekent meer vegetatiekaarten en meer broedvogelonderzoek. Speciale aandacht was er in 2005 en 2011 voor de heidegebieden. Sinds enkele jaren worden daar schaapskuddes ingezet, maar echt grote veranderingen zijn nog niet te verwachten in zo’n korte tijd. Het rapport ‘Herder op de Heuvelrug, monitoringsonderzoek effecten’ geeft de eerste bevindingen weer. Op diverse plaatsen de heide uitgebreid door bos te kappen en te plaggen. Dit heeft onder meer geleid tot de aanwezigheid van de zeldzame blauwvleugelsprinkhaan op landgoed Heidestein.
9
Op de heide van Breeveen werd een vrouwtje van de stomptandwespbij gevonden. Deze soort is uit grote delen van Nederland verdwenen en staat dan ook als bedreigd op de Rode Lijst. Binnen de provincie Utrecht waren alleen oude waarnemingen bekend. Op de heide van de Willem Arntz Hoeve werden de kauwende- en zwartgespoorde metselbij aangetroffen. Van de eerste soort (Rode Lijst: bedreigd) zijn in Utrecht geen recente waarnemingen gedaan. De tweede soort is zelfs nog nooit eerder in de provincie Utrecht gezien. Ook de kleine harsbij is alleen van oude waarnemingen bekend uit Utrecht. In 2011 is de soort echter waargenomen op de Krakeling. Het Utrechts Landschap heeft deelgenomen aan het project Zoogdieratlas. In het Amerongse Bos en de Amerongse Bovenpolder heeft een uitgebreide inventarisatie plaatsgevonden en is onder andere de waterspitsmuis aangetroffen.
Het informatiecentrum van Het Utrechts Landschap en Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug is gevestigd in een monumentale tabaksschuur
Communicatie
Branding De goede-doelenmarkt in Nederland is groot. Het Utrechts Landschap moet zich daarbinnen profileren met een herkenbare en aansprekende boodschap. Om communicatie zo effectief mogelijk in te kunnen zetten, is de positionering van Het Utrechts Landschap opnieuw vastgesteld. Dankzij een duidelijke ‘branding’ kunnen bewuste keuzes worden gemaakt. In 2010 werd hiervoor de basis gelegd, die in 2011 verder is uitgewerkt. Draagvlak Natuurbescherming in een dichtbevolkte provincie als Utrecht is alleen mogelijk als er een goede samenwerking is met publiek, bedrijfsleven en beleidsmakers. Het Utrechts Landschap zet zich actief in om deze groepen bewust te maken van de waarde van natuur en cultuur, en van de noodzaak van bescherming. Dit gebeurt met een actief persbeleid en de inzet van digitale, geprinte en sociale media. Tijdens publieksactiviteiten en evenementen vragen we aandacht voor ons werk. Ook helpen vele vrijwilligers om ‘ons verhaal’ te vertellen. Social media Sinds maart 2011 is Het Utrechts Landschap actief op diverse ‘sociale media’. Via ons Twitteraccount @utrlandschap en onze Facebookpagina www.facebook.com/utrechtslandschap komen wij in contact met onze zogeheten ‘volgers’. We brengen het laatste natuurnieuws onder de aandacht en attenderen de volgers op activiteiten in onze gebieden. Boswachter Joris Hellevoort geeft een inkijkje in zijn dagelijkse bezigheden door te twitteren onder de accountnaam @jorisboswachter. Inmiddels weten al meer dan 1.100 Twitter- en 250 Facebookvolgers Het Utrechts Landschap dagelijks te vinden. Op de site verschenen in 2011 260 nieuwsberichten. Dit waren berichten over actuele ontwikkelingen, bijzondere waarnemingen en activiteiten. Daarnaast werden 12 digitale nieuwsbrieven verstuurd naar ruim 2.700 e-mailadressen. Informatiecentra Het Utrechts Landschap beheert negen kleinschalige informatiecentra die gerund worden door vrijwilligers. Er zijn toiletten en bezoekers kunnen er terecht voor een kopje koffie of thee. De centra zijn in het weekend (en soms daarbuiten) opengesteld voor het publiek en fungeren als een ontmoetingsplek en startpunt voor recreanten. Door informatie te verstrekken draagt Het Utrechts Landschap bij aan de beleving van zijn gebieden.
10
Henk van Limpt Vrijwilliger promoteam “Ik ben al elf jaar betrokken bij het promoteam, waarvan een groot deel als voorzitter. Beschermers werven is een vak apart. Je moet niet bang zijn om op mensen af te stappen en hebt een flinke dosis mensenkennis nodig om bij iedereen de juiste snaar te treffen. Vervolgens moet je ook ter zake durven komen; een praatje aanknopen is leuk en aardig, maar hoe zorg je dat iemand ook echt die A 24 neerlegt om Beschermer te worden? Als het lukt, is dat elke keer weer een kleine overwinning. Met de promowagen zijn we te vinden bij de meeste activiteiten van Het Utrechts Landschap en bij tal van andere evenementen op het gebied van natuur en milieu. We hebben een geweldig team van betrokken vrij willigers, maar versterking is altijd welkom. Het is best een uitdaging om de promowagen bij al die festiviteiten te ‘bemensen’.”
Nieuwe initiatieven Vakantiewoning op landgoed Moersbergen In de zomer van 2011 werd een bestaand huis op landgoed Moersbergen, dat eerder dienstdeed als boswachterswoning en als atelier, verbouwd tot een luxe vakantiewoning die geschikt is voor 6 personen. Zo kunnen bezoekers op een nieuwe manier genieten van het mooie landgoed. De huuropbrengsten komen ten goede aan het werk van Het Utrechts Landschap. Het streven is om in de loop van 2012 het aantal vakantiehuizen op andere locaties uit te breiden. Natuurbegraafplaats en Heuvelrugkist In 2011 besloten Het Utrechts Landschap en begraafplaats en crematorium Den en Rust samen een natuurbegraafplaats te realiseren in Bilthoven. Het wordt de eerste natuurbegraafplaats in de provincie Utrecht. Het Utrechts Landschap wil met dit initiatief inspelen op de maatschappelijke vraag naar andere vormen van begraven. Het Utrechts Landschap kwam tevens met een nieuw product: de Heuvel rugkist. Het hout voor deze grafkisten is afkomstig uit de bossen van Het Utrechts Landschap. De kisten zijn verkrijgbaar bij Tap Uitvaartzorg en gemaakt van massief eikenhout en van binnen bekleed met ongebleekt katoen; alles 100% natuur. Het Utrechts Landschap ontvangt naast de opbrengst van het hout ook een bijdrage uit de verkoop van de kisten. Molenspeculaas Vrijwilligers van Het Utrechts Landschap zijn in 2010 voorzichtig begonnen met de verkoop van molenspeculaas. In het najaar van 2011 waren de speculaasjes bij de meeste informatiecentra van Het Utrechts Landschap te koop. De koekjes worden gemaakt van het meel van de molens van Stichting De Utrechtse Molens en gebakken door bakkerij Abrona. Hier werken mensen met een verstandelijke beperking onder leiding van een echte bakker. Ruim 700 zakjes molenspeculaas gingen van oktober tot en met december over de toonbank. De verkoop leverde een bescheiden winst op en de koekjes waren een leuke trekker voor de bezoekers van de informatiecentra en korenmolens.
Vakantiewoning op Landgoed Moersbergen
Heuvelrugkist
Een impressie van de natuurbegraafplaats
11
Evenementen en excursies
Open middag De Paltz Enkele honderden belangstellenden bezochten landgoed De Paltz op een zaterdag in mei. De bezoekers konden vrij rondkijken. Langs de wandelroute gaven de boswachter en een aantal gidsen een toelichting. Het waren vooral Beschermers en inwoners van Soest die een kijkje kwamen nemen. Voor velen was het de eerste keer dat ze De Paltz konden bezoeken. Het Utrechts Landschap wil het gebied op korte termijn gaan openstellen voor publiek.
Vrijwilligerslunch in de boomgaard 2011 was het Europees Jaar van het vrijwilligerswerk. Een goede aanleiding om de vrijwilligers van Het Utrechts Landschap in het zonnetje te zetten. Dit gebeurde tijdens een lunch in de boomgaard van landgoed Oostbroek. De vaste medewerkers van de stichting verzorgden de bediening en zongen de vrijwilligers toe met een danklied.
Picknick voor stadsbewoners Op zondag 14 augustus hield Het Utrechts Landschap samen met kaasboerderij de Kopermolen een Landschapspicknick in De Schammer. Inwoners van de stad Amersfoort en de gemeente Leusden waren uitgenodigd om kennis te maken met dit nieuwe natuur- en recreatiegebied, dat naast hun deur is ontwikkeld. Vele bezoekers streken na een wandeling neer voor een picknick en maakten gebruik van de zitzakken en hangmatten om lekker te loungen.
Blaarkoppen op Beerschoten Het Utrechts Landschap organiseerde in september 2011 samen met Stadsschouwburg Utrecht de voorstelling ‘Blaarkoppen’ op landgoed Beerschoten. Tijdens zes voorstellingen in de open lucht genoten 330 bezoekers te midden van een kudde echte blaarkoppen van poëtische overdenkingen over de schoonheid van de koe en het landschap dat daarbij hoort.
Blauwe Bever Aan het vaarseizoen van de Blauwe Bever kwam in 2011 een onverwacht einde. Door technische problemen kon het excursieschip vanaf juni niet meer varen. Het Utrechts Landschap startte een actie om geld op te halen voor nieuwe motoren. Dankzij vele gulle gevers, onder wie de Nationale Postcode Loterij en Administratiekantoor Gebr. Nefkens, lukte het om A 85.000 bij elkaar te krijgen. Dit bleek genoeg voor het ombouwen en plaatsen van motoren die afkomstig zijn van Vliegbasis Soesterberg. In 2012 zal de Blauwe Bever weer vaarexcursies kunnen maken over de Nederrijn en Lek.
Festival DE BASIS Op 10 en 11 september 2011 vond festival DE BASIS plaats op de voormalige vliegbasis Soesterberg. Kunstenaars en theatermakers brachten de verhalen van Vliegbasis Soesterberg tot leven. In de bunkers en shelters en op de landingsbaan was er beeldende kunst, locatietheater, installaties, film en muziek. Er was ook aandacht voor de natuur: gidsen van Het Utrechts Landschap gaven rondleidingen over de basis.
12
Pont van Het Landschap In 2011 namen in totaal 1921 mensen deel aan een vaarexcursie met de Pont van Het Landschap. Dit gebeurde tijdens 89 vaarten over de Kromme Rijn: 22 publieksvaarten, 25 themavaarten, 6 kindervaarten en 36 groepsvaarten. De organisatie van de excursies is in handen van de Kromme Rijncommissie. Deze actieve vrijwilligersgroep verzorgt ook het onderhoud van de Pont en leidt gidsen en schippers op.
Excursies Vliegbasis Soesterberg Vrijwilligers van Het Utrechts Landschap organiseerden in 2011 voor het eerst excursies op Vliegbasis Soesterberg. De belangstelling bleek groot; er werden in 2011 zeventien fietsexcursies gegeven met in totaal 662 deelnemers. De fietsexcursie richt zich voornamelijk op de militaire historie en de toekomst van de basis. Er werden ook twee natuurexcursies gegeven, waar 31 deelnemers op afkwamen.
Bosdiner op landgoed Oostbroek De campagne ‘Bescherm de Biltse Duinen’ in 2010 was een groot succes. Om dit te vieren is een aantal gulle gevers eind augustus 2011 getrakteerd op een diner. Het had een bosdiner in de Biltse Duinen moeten worden, maar vanwege het aanhoudende slechte weer vond de avond uiteindelijk plaats op landgoed Oostbroek, in het kantoor van Het Utrechts Landschap. Het diner werd mede mogelijk gemaakt door Bedrijfsvriend Figi uit Zeist.
Open dag Kasteel Loenersloot Tijdens de Week van het Landschap in september werd Kasteel Loenersloot alvast voor één dag opengesteld voor het grote publiek. Bezoekers konden wandelen door het kasteelpark en een kijkje nemen op de biologische boerderij op het kasteelterrein. Een beperkt aantal mensen kon het kasteel van binnen bezichtigen tijdens een rondleiding. Mede door het prachtige weer was de opkomst enorm, er waren wel 2.500 bezoekers. De kaartverkoop voor de rondleidingen leverde A 2.000 op. Doordat de belangstelling vele malen groter was dan verwacht, kon helaas niet iedereen het kasteel van binnen bezichtigen, ‘slechts’ 800 gelukkigen kregen die kans. De anderen kunnen de schade inhalen na voltooiing van de restauratie; het kasteel wordt dan op gezette tijden opengesteld.
13
Kinderroutes In 2011 werden twee kinderroutes uitgezet: Speelpad Beerschoten en Heksenpad Oostbroek. De routes zijn gefinancierd door de Ronde Tafel Bilthoven en ontwikkeld door een extern bureau. In mei namen twee groepen van de Theresiaschool te Bilthoven de eerste route op landgoed Beerschoten in gebruik. Het speelpad voert de jonge bosbezoeker met behulp een routekaart en kompasrozen het bos in. Daar kunnen zij diverse doe- en speelopdrachten uitvoeren. Het Utrechts Landschap wil graag in meer gebieden een kinderroute realiseren en is op zoek naar sponsoren.
Overige activiteiten De Nieuwe Molen in Veenendaal vierde zijn 100-jarig bestaan met een tentoonstelling, een boek en diverse festiviteiten. In april werd de molen officieel geopend na een ingrijpende restauratie. De Heuvelrug Express heeft in 2011 twee keer een groepsexcursie gemaakt langs de Stichtse Lust warande. De busexcursie wordt op aanvraag georganiseerd en begeleid door vrijwilligers. Het Romeins Schip Woerden heeft 110 vaarten uitgevoerd met in totaal 2.700 passagiers. Dat waren er 200 meer dan het jaar ervoor. Het Utrechts Landschap is eigenaar van het schip en Stichting Romeins Schip Woerden zorgt voor de exploitatie. Vrijwilligers zorgen voor de organisatie, het begeleiden en gidsen van de tochten.
Organisatie Raad van Toezicht De Raad van Toezicht ziet toe op het beleid van het Bestuur. In 2011 vergaderde de Raad van Toezicht drie keer. De door het Bestuur opgestelde jaarrekening voor 2011 is door de Raad goedgekeurd, evenals alle aankopen die in 2011 werden gedaan en de begroting voor 2012. In de vergaderingen kwamen belangrijke onderwerpen ter sprake zoals de samenwerking met Stichting Kasteel Loenersloot, het Akkoord van Utrecht en de branding van Het Utrechts Landschap. Een nieuwe bestuursvoorzitter werd benoemd, evenals een nieuw bestuurslid. Ook de toekomst van de Raad van Toezicht zelf kwam aan bod: besloten werd in de loop van 2012 over te gaan naar een compactere Raad van Toezicht. Meer hierover zal te zijner tijd bekend worden gemaakt via de website www.utrechtslandschap.nl.
Voormalig voorzitter Lodewijk de Geer (links) en de nieuwe voorzitter Michaël Kortbeek
Bestuur Het Bestuur van Het Utrechts Landschap kwam in 2011 elf keer bijeen voor een vergadering. Ook het Bestuur verleende zijn goedkeuring aan de jaarrekening, de begroting en alle aankopen. Naast de grote thema’s die in de Raad van Toezicht aan de orde kwamen, werden ook onderwerpen besproken die meer met de dagelijkse gang van zaken te maken hebben, zoals de beheerplannen, het meerjarenbeleidsplan, de natuurbegraafplaats en excursieschip de Blauwe Bever. In 2011 nam jhr. Lodewijk de Geer na ruim dertig jaar, waarvan vijfentwintig als voorzitter, afscheid van Het Utrechts Landschap. Hier werd uitgebreid bij stilgestaan, onder meer met een symposium in de Week van het Landschap. Tijdens deze bijeenkomst overhandigde de Commissaris van de Koningin hem de provinciale Erepenning voor zijn verdiensten voor de Utrechtse samenleving. Ook mevrouw Catharina van Groningen verliet in 2011 het Bestuur. Zij zette zich gedurende twintig jaar in voor Het Utrechts Landschap en zorgde dat er meer aandacht kwam voor het cultureel erfgoed in de provincie. Mevrouw Van Groningen werd ter gelegenheid van haar afscheid benoemd tot ridder in de Orde van Oranje Nassau. De heer De Geer en mevrouw Van Groningen werden opgevolgd door Michaël Kortbeek (voorzitter van de Kamer van Koophandel Midden-Nederland) en mevrouw Saskia van Dockum (directeur van Het Utrechts Archief).
Eddy Carree Medewerker marketing en fondsenwerving “Voor fondsenwerving is dit geen gemakkelijke tijd. Door de economische crisis houden de meeste mensen de hand stevig op de knip. Dat betekent dat je creatief moet zijn: nieuwe ideeën moet ontwikkelen en nieuwe doelgroepen moet aanboren. Er zijn nog genoeg bedrijven en ondernemers die ons willen en kunnen steunen. Naast de bekende bedrijfsvrienden zijn ook andere vormen van samenwerking mogelijk. Mooie voorbeelden zijn de Hooge Kampse Plas en de Heuvelrugkist. Via Twitter en Facebook proberen we ook de jongere generatie natuurliefhebbers te betrekken bij ons werk. Ik Twitter zelf en ook onze boswachters hebben inmiddels een flinke groep trouwe volgers opgebouwd.”
Medewerkers In januari 2011 trad Eddy Carree in dienst bij Het Utrechts Landschap als medewerker marketing en fondsenwerving. In maart nam Koen van der Velden afscheid, die namens Het Utrechts Landschap en enkele collega-natuurorganisaties de belangen behartigde van de natuur in de Gelderse Vallei. De afdeling terreinbeheer besteedde veel aandacht aan de nieuwe indeling van de beheereenheden, die per 1 januari 2012 van start gaat. Na zorgvuldig overleg zijn drie nieuwe teams samengesteld van boswachters en terreinmedewerkers. Nog net op de valreep van 2011 kregen de timmermannen van Het Utrechts Landschap weer een eigen dak boven hun hoofd, met de afronding van de nieuwe Timmerwerkplaats. De oude werkplaats werd in januari 2010 door een brand verwoest. Bedrijfsvriend Jurriëns bood de timmermannen tijdelijk onderdak. Vrijwilligers Vrijwilligers zijn van onschatbare waarde voor de organisatie. Het werk van Het Utrechts Landschap wordt ondersteund door ruim 400 vrijwilligers. Zij zetten zich onder meer in op het gebied van terreinbeheer, informatieverstrekking en verkoop van producten in de infocentra, werving van nieuwe Beschermers en het geven van excursies. In 2011 zijn vooral de teams gegroeid die het terreinbeheer ondersteunen.
14
Financiële ondersteuning
Beschermers In 2011 is het totaal aantal betalende Beschermers gestegen van 23.180 naar 23.244, en het aantal Beschermers voor het Leven van 844 naar 846. Sommige Beschermers gaven aan dat zij door de financiële crisis tijdelijk genoodzaakt waren hun ondersteuning stop te zetten. Gelukkig stonden daar ook weer nieuwe Beschermers tegenover.
Promoteam
Het promotieteam wierf in 2011 249 nieuwe Beschermers, tegenover 315 in 2010. Met de verkoop van boekjes en andere artikelen haalden zij bovendien A 2.849,50 op. Het team bestaat uit vrijwilligers die op evenementen informatie verspreiden en nieuwe Beschermers proberen te werven. In het weekend zijn zij regelmatig met de ‘promokar’ te vinden in de natuurgebieden van Het Utrechts Landschap. Giften en nalatenschappen De terugtrekkende beweging die de overheid maakt, bleek voor velen een aanleiding om Het Utrechts Landschap te steunen met een extra bijdrage. In totaal ontvingen wij A 98.085 aan giften en periodieke schenkingen (dit is exclusief de actie voor de Biltse Duinen, die A 78.905 opleverde). Ook zijn er regelmatig mensen die onze stichting opnemen in hun testament. In 2011 ontvingen wij A 155.272 uit legaten en erfstellingen.
Sandra Peters Chef de bureau “Veel particulieren steunen Het Utrechts Landschap met een gift of nalatenschap. Als het om grotere bedragen gaat, kunnen de mensen zelf meepraten over wat we met het geld doen. In goed overleg zoek ik dan een project dat hen aanspreekt. Soms gaan we ter plekke kijken met de boswachter of vieren we het samen als een project is afgerond. Zo wordt geven een stuk persoonlijker. Bij nalatenschappen merk ik dat het voor de nabestaanden heel waardevol kan zijn om te weten wat wij met een legaat of erfstelling doen. De boomgaard, poel of brug die met het geld wordt opgeknapt, vormt een tastbare herinnering aan de overledene. Ook voor ons wordt een plek dan net even bijzonderder. Die onderlinge betrokkenheid geeft heel veel voldoening.”
(Gouden) Vrienden In 2011 mocht Het Utrechts Landschap twee nieuwe Vrienden verwelkomen. Vijf Vrienden namen afscheid. Per 31 december 2011 stond de teller op 17 Gouden Vrienden en 29 Vrienden. De (Gouden) Vrienden doneerden in 2011 gezamenlijk een bedrag van A 77.250. Hiermee werd onder meer de jaarlijkse Week van het Landschap georganiseerd. Nationale Postcode Loterij Het Utrechts Landschap ontving in 2011 A 937.500 van de Nationale Postcode Loterij voor het beschermen van natuur, landschap en het cultureel erfgoed in de provincie. De 12 provinciale Landschappen zijn al meerdere jaren beneficiant van de Postcode Loterij. In 2011 is onder meer de planvorming van landgoed Beerschoten hiermee gedeeltelijk gefinancierd, is de restauratie van de Blauwe Bever mede mogelijk gemaakt en zijn diverse uitvoeringsprojecten van terreinbeheer tot uitvoering gebracht.
15
Verkorte jaarrekening Balans per 31 december 2011 (na bestemming resultaat) Activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Voorraden Vorderingen en overlopende activa Liquide middelen
2011
2010
86.605 281.013 4.518.779 51.335 3.211.390 3.407.552
137.648 324.241 3.265.126 50.085 2.570.755 3.769.625
Alle bedragen in euro’s
Passiva Continuïteitsreserve Reserve terugkoopverplichting Bestemmingsfondsen Fonds Projecten Schulden op lange termijn Schulden op korte termijn
Totaal activa
11.556.673
Staat van baten en lasten 2011 Beschikbaar voor doelstelling
10.117.480
Totaal passiva
2011
2010
1.514.857 4.065.902 5.580.759 2.331.801 2.019.083 9.931.643 104.892 1.520.138
1.113.274 3.840.902 4.954.176 1.696.126 1.931.410 8.581.712 117.545 1.418.223
11.556.673
10.117.480
Alle bedragen in euro’s Begroting 2011
Realisatie 2011
Realisatie 2010
Begroting 2012
Baten Baten uit eigen fondsenwerving Baten uit acties van derden Subsidies van overheden en derden Baten uit beleggingen Overige baten
982.555 937.500 1.805.200 265.400 2.207.000
1.135.232 953.116 6.739.269 217.635 2.839.081
788.249 1.161.667 8.839.398 263.287 1.813.443
806.085 937.500 2.140.065 225.000 2.330.805
Beschikbaar voor doelstelling
6.197.655
11.884.334
12.866.043
6.439.455
Begroting 2011
Realisatie 2011
Realisatie 2010
Begroting 2012
PM 2.181.400 960.015 516.135 266.785 1.552.025 5.476.360 88,4% 86,3%
5.078.643 2.483.897 569.572 718.436 270.567 1.116.350 10.237.464 86,1% 91,7%
2.524.396 2.013.532 580.891 593.006 250.447 2.151.165 8.113.437 104,0% 89,9%
175.000 2.386.530 964.595 603.200 250.500 775.000 5.154.825 80,1% 86,5%
In % van de baten uit eigen fondsenwerving
180.000 4.750 184.750 14,8%
208.655 35.566 244.221 18,0%
260.370 4.008 264.378 17,9%
214.200 22.000 236.200 22,9%
Beheer en administratie Lasten eigen organisatie
681.540
688.392
648.864
570.245
Besteed aan doelstelling
6.342.650
11.170.077
9.026.679
5.961.270
(144.995)
714.257
(1.227.394)
478.185
Besteed aan doelstelling Besteed aan doelstellingen Werving natuurgebieden Beheer natuurgebieden Beheer opstallen Voorlichting Planvorming Projecten In % van de totale baten In % van de totale lasten Werving baten Lasten eigen fondsenwerving Kosten van beleggingen
Resultaat
16
Toelichting Deze gecomprimeerde cijfers zijn ontleend aan en consistent met de officiële jaarrekening.
Eigen vermogen Reserves Mutatie continuïteitsreserve Mutatie reserve terugkoop verplichting
Balans De financiële vaste activa betreffen risicomijdende investeringen in obligaties met een vastrentende waarde (75%), in aandelen (20%) en alternatieve beleggingen (5%) en hebben als doel een reserve op te bouwen ter hoogte van een volledige terugkoopverplichting voor de door de stichting in erfpacht uitgegeven panden. De beleggingen zijn bedoeld als vastgelegd langlopend vermogen, maar kunnen courant gemaakt worden voor strategische aankopen.
Fondsen Fonds Projecten Totaal
401.583 225.000
Toevoegen Toevoegen
87.674
Toevoegen
714.257
De jaarrekening is vastgesteld in de vergadering van het Bestuur gehouden op 25 mei 2012. De accountant heeft een goedkeurende verklaring over de jaarrekening afgegeven, die is opgenomen bij de uitgebreide jaarrekening. De uitgebreide jaarrekening is op aanvraag verkrijgbaar.
De continuïteitsreserve is opgenomen om de risico’s op korte termijn af te dekken. Volgens de VFI-richtlijn Reserves Goede Doelen kan hiervoor een reserve worden aangehouden van maximaal 1,5 maal de jaarlijkse kosten van de werkorganisatie. De kosten van de werkorganisatie bestaan uit de kosten eigen personeel, huisvestingskosten, algemene beheerskosten en afschrijvingskosten. Ultimo 2011 bedraagt de continuïteitsreserve 48% van de kosten van de werkorganisatie (zonder rekening te houden met de directe kosten van de reguliere beheeractiviteiten).
Zie voor meer informatie over Het Utrechts Landschap de appendix behorende bij dit jaarverslag: www.utrechtslandschap.nl > stichting > jaarverslag.
Staat van baten en lasten De toerekening van de kosten van de eigen organisatie naar de doelstellingen gebeurt op basis van een urenregistratie. De huisvestingskosten, algemene beheerskosten, afschrijvingskosten en overige kosten worden met een vastgesteld dekkingstarief doorberekend op basis van de urenregistratie, waarbij voor de huisvestingskosten alleen de uren van het personeel in het hoofdgebouw op landgoed Oostbroek als uitgangspunt worden genomen.
Colofon
Resultaat Het resultaat is positief en bedraagt A 714.257. In 2011 is het pand dat in 2009 met de aankoop van het terrein Heibergen in bezit kwam, in erfpacht uitgegeven. Van een pand dat uit een erfenis was verkregen, is de huur door de huurder opgezegd en is de verkoopopbrengst gedeeld met mede-erfgenaam Natuurmonumenten. Het verwachte resultaat werd negatief beïnvloed door gestegen premies voor de pensioenregeling en een stijging van de niet-opgenomen verlofuren.
Stichting Het Utrechts Landschap Postbus 121 3730 AC De Bilt T 030 220 55 55 F 030-220 55 44
[email protected] www.utrechtslandschap.nl Beeld Archief Het Utrechts Landschap Renk Ruiter Johan Evers Marc Baars Jose Struik Dennis Brandsma Saxifraga – Edo van Uchelen
Voorstel resultaatsbestemming 2011 Na onttrekking van de directe projectkosten aan het vastgelegd vermogen is besloten om het resultaat te doteren aan de continuïteitsreserve en de reserve terugkoopverplichting conform onderstaand overzicht.
Tekst en redactie Medewerkers Het Utrechts Landschap Ontwerp Roquefort Ontwerpers, Utrecht
17
