Verbeteren van de leefstijl van langdurig opgenomen GGZ-patiënten
Dr. Frederike Jörg Senior onderzoeker GGZ Friesland Postdoc ICPE/UMCG
Leefstijl
VT Wonen?
Leefstijl
Way of life?
Leefstijl
Levensfase?
Gezonde leefstijl: gezond eten en voldoende bewegen
Schizofrenie en mortaliteit
Metabool syndroom Criteria: - Te grote buikomvang - Te veel triglyceriden - Te laag HDL-cholesterol - Te hoge bloeddruk - Te hoog HbA1c Prevalentie: - In algemene bevolking ~20% (en stijgend!) - GGZ populatie: 30-40% - GGZ verblijfspopulatie: 50% (PHAMOUS)
Risicofactoren metabool syndroom • Gebruik antipsychotica
• Te weinig beweging • Roken, drugs, alcohol
• Ongezonde voeding • Slechte zelfverzorging • Stress • Genetica: link schizofrenie en DM
De verblijfs GGZ: een ongezonde omgeving • • • • • • •
Beperkt aanbod sportactiviteiten Activiteiten/dagbesteding niet verplicht Weinig zelf koken, zelf boodschappen doen Centrale keuken serveert ongezonde producten Overvloedig aanbod ongezonde tussendoortjes Met de bus naar het werk Schoonmaakdienst maakt kamers schoon
Houding en verwachtingen • Wat verwachten we eigenlijk van cliënten? • Autonomie? • Rehabilitatie? • Wat is de eigen gezondheid van hulpverleners? • En hoe groot is hun kennis over gezondheid? • Hoe groot is de groepsdruk?
Leefstijlinterventies in de GGZ? • Ongezondheid meten = ook behandelen • Behandelen met leefstijlinterventie, want: – leefstijlinterventie net zo effectief, maar veel goedkoper dan medicatie (in algemene bevolking) – tot nu toe slechte communicatie met huisarts
• • • •
Patiënten zijn zich bewust van ongezondheid Patiënten zijn gemotiveerd daar wat aan te doen Voor de scepticus: Interventie = meer activiteiten = invulling lege dagen
• Maar: is een leefstijlinterventie wel effectief bij langdurig zorgafhankelijke patiënten?
• • • •
16 studies (N=11 - 130); 10 RCTs Gericht op ‘counseling’ (dieet en beweging) Duur interventie: 10 weken – 18 maanden Resultaten:
– Gewicht ↓ – Risicofactoren ↓ bij langere duur interventie • Conclusie: ‘gedragstherapeutisch programma gericht op gewichtsverlies kan effectief zijn in het voorkomen van door antipsychotica toegenomen gewicht’
• • • •
3 studies (N= 61, 13, 10) Yoga vs exercise, wandelen, fitness/aerobics Duur interventie: 12-16 weken Resultaten:
– Verbetering negatieve symptomen – Verbetering fysieke conditie • Conclusie: nog te weinig en te kleine studies voor definitief oordeel over effect
• • • •
23 studies (N= 8 - 309); 9 RCT’s Nadruk op kennisoverdracht en motivatie Duur interventie: 30 minuten – 52 weken Resultaten: – gewicht ↓ in 10/18 studies; – cardiovasc. risicofactoren ↓ in 7/13 studies
• Conclusie: gecombineerde leefstijlinterventie lijkt veelbelovend in de behandeling van somatische klachten SMI patiënten • Meer aandacht nodig voor implementatie in dagelijkse praktijk
• • • •
8 RCTs (N = 10 - 128) Wandelen, fitness, aerobics, yoga Duur interventie: 1 sessie – 6 maanden Resultaten:
– gewicht ↓, risicofactoren ↓ – psychiatrische sx ↓, functioneren ↑ • Conclusie: Bewegingsgerichte interventies positief effect, maar aantal studies is beperkt, kleine N, en inhoud interventies divers. • Grotere studies zijn nodig met langere follow up en duidelijk omschreven interventie
Financiering:
Doel en werkwijze ELIPS • Deelnemers:
• • • •
Opzet: Doel: Interventie: Door:
500 BW en KW bewoners van GGZ Friesland en Lentis Cluster gerandomiseerde trial Stimuleren gezonde leefstijl bij bewoners 3 maanden; 9 maanden monitoren Leefstijladviseurs i.o. Hanze Hogeschool
• Metingen: T0 - T3mnd - T12mnd * Lichamelijk (metabool syndroom parameters) * Psychosociaal (pos & neg sx, kvl, funct.) * Voeding en beweging (oa fitheid) * Zorgconsumptie • Personeel: Kennis, attitude, self efficacy gezonde leefstijl
ELIPS: 3 uitgangspunten 1. Interventie gericht op team
2. Creëren gezonde leefomgeving
3. Small change approach
ELIPS: vooral veel DOEN
Ingrediënten interventie
• • • • •
Beweeg- en sportactiviteiten Workshops over gezond kopen, koken en eten Informatie overdracht Motiverende gesprekken Gezonder maken van omgeving
Motiverende gesprekken
Gezondere leefomgeving • Kantine, restaurant
• Tussendoortjes
• Keukenkastjes
Workshops over voeding • • • • • • • •
Suikerklontjes test Smoothies maken Groentequiche maken Gezonde lunch Naar de markt Alternatieven uitproberen Spelletjes over voeding Recepten uitdelen
Beweeg- en sportactiviteiten • Wandelen
Bewegen en sporten • Huishoudelijke taken
Bewegen en sporten
Bewegen en sporten
Bestendiging activiteiten • Informatie (posters, flyers)
• Continuïteit
• Monitoring
Ervaringen tot nu toe: START • Leefstijl ècht heel ongezond – Ontbijten met chips – Om 10 uur de frituur aan – Pizza bestellen na ‘tafeltje dekje’
• Teams en bewoners enthousiast – ‘Basiszorg’; ‘hernieuwde aandacht’ etc
• Veel beren op de weg (externe oorzaken) – Geen formatie, geen indicatie, geen geld, geen activiteiten, geen zaal, etc etc etc
Ervaringen tot nu toe: INTERVENTIE • Veel intiatieven:
• Wat doen de bewoners: – snackbars langs om soort frituurvet – smoothies verkopen aan personeel • Maar ook:
– Eigen hagelslag meenemen naar de lunch
Omgeving wordt gezonder: • Wat doet het personeel? – – – – – – –
Dienstrooster aanpassen Voorraadkasten op slot Bestellijsten aanpassen Geen zoet beleg meer serveren Fruit op tafel (ook op de verpleegpost!) Gesprekken met patiënten wandelend voeren Belangstelling van patiënten peilen!!
Omgeving wordt gezonder • Wat doet de organisatie? – – – – – –
Restaurants gaan gezond Dag van de verpleging: fruit Gezondheid personeel….. (Meer) eisen stellen aan patiënten Vraagt medewerkers goede voorbeeld te geven Leefstijlmodules in zorgprogramma
Wat moet nog? • • • •
Samenwerking met PMT/beweegagogen Samenwerken met activiteitenbegeleiders Leefstijl als onderdeel behandelplan Aandacht voor negatieve symptomen, motivational interviewing, teambuilding, ………. • Aandacht voor somatiek en gezonde leefstijl in opleiding (psychiater, verpleegkundige)
Discussie
• Ongezonde leefgewoontes bespreekbaar? • Met patiënt, met elkaar? • Autonomie versus paternalisme; of • Autonomie versus negatieve symptomen
Dank voor uw aandacht
•
[email protected]
