Voortplantingsgeneeskunde UMCG Jaarverslag 2012
1
Gebruikte afkortingen en definities COH-IVF cSET Doorgaande zwangerschap eSET ESHRE ET FP IUI/ IUI-D KID KLEM MCL MNC-IVF Nb NVOG OHSS PESA/ MESA PGD Positieve test Satelliet-IVF TESE Transport-IVF SZE WZA
IVF met gecontroleerde ovariële hyperstimulatie compulsory single embryo transfer foetale hartaktie bij echoscopie bij >12 weken amenorroe electieve single embryo transfer European Society for Human Reproduction and Embryology embryo transfer follikelpunctie intrauteriene inseminatie/ IUI met donorzaad kunstmatige (intracervicale) inseminatie met donorzaad Vereniging van Klinisch Embryologen Medisch Centrum Leeuwarden IVF in de gemodificeerde natuurlijke cyclus niet beschikbaar Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie ovarieel hyperstimulatie syndroom percutane/ microchirurgische epididymale sperma aspiratie preïmplantatie genetische diagnostiek >5 U/L hCG in serum of >20 U/L in urine 14 dagen na ovulatie of ET Stimulatie in perifeer ziekenhuis; punctie, lab en ET in centrum Testiculaire sperma extractie Stimulatie en punctie in perifeer ziekenhuis; lab en ET in centrum Scheper Ziekenhuis Emmen Wilhelmina Ziekenhuis Assen
Voortplantingsgeneeskunde UMCG jaarverslag 2012
2
1. Polikliniek 1.1 Consulten Eerste consulten paren met subfertiliteit Eerste consult patiënten met endocrinologische problematiek Eerste consulten patiënten met endometriose Vervolgconsulten Telefonische consulten Eerste consulten VPG medisch maatschappelijk werk *Vanaf 2011 inclusief mannelijke partners **Data o.b.v. (veranderde) DBC/DOT systematiek
2010 844 181
2011 900 160
2012** 841 145
148 14123 740 99
185 18634* 1243 107
196 16307 1447 111
2010 320
2011 187**
2012 53
1.2 Verrichtingen op polikliniek Postcoïtum test Cycli IUI 113 } 401 138 - Ongestimuleerde cycli (mannelijke of cervixfactor) 312 158 - Gestimuleerde cycli (onverklaarde subfertiliteit) 0 0 0 - Na afgebroken COH-IVF 0 5 5 - Na ovulatie in MNC-IVF 425 406 301 Totaal IUI Cycli KID (intracervicaal) 3* Cycli IUI-D 180 204 272 HSG 149 128 125 * Vanaf 1-1-2010 wordt uitsluitend IUI-D gedaan ** Vanaf 1-10-2011 maakt de PCT geen deel meer uit van het OFO, en wordt alleen op indicatie uitgevoerd
1.3 Endometriose Expertise Centrum Het Endometriose Expertise Centrum (EEC) UMCG is een samenwerkingsverband van de afdelingen O&G (drs AHM Simons, dr ER Klinkert), Chirurgie (drs HS Hofker) en Urologie (drs AM LeliveldKors). Het is naast de EEC’s in Amsterdam, Nijmegen en Maastricht het 4e EEC in Nederland. De noodzaak voor een EEC is gelegen in het complexe karakter van de aandoening en van de behandeling, de relatief lage frequentie van voorkomen van de diep infiltrerende vorm van endometriose en de speciale expertise van meerdere specialismen die nodig is voor diagnostiek en behandeling. Het EEC UMCG onderscheidt zich van de andere Nederlandse EEC’s doordat in het UMCG uitgebreide endometriose-chirurgie met minimaal invasieve operatiemethoden wordt uitgevoerd. Het aantal eerste consulten bij endometriosepatiënten in het UMCG is toegenomen van 64 in 2007 naar 196 in 2012. Vanaf begin 2007 is een wachtlijst voor de multidisciplinaire operatieve ingrepen ontstaan. In 2012 werden 48 ingrepen uitgevoerd, waarvan 14 alleen door de endometriosegynaecologen (9 op de operatieve dagbehandeling en 5 op het centrale OK-complex) en 34 multidisciplinaire ingrepen.
Voortplantingsgeneeskunde UMCG jaarverslag 2012
3
1.4 Operatieve verrichtingen Diagnostische laparoscopie (met tubatesten) Refertilisatie Tuboneostomie/ adhesiolysis (laparotomie of -scopie) Myoomenucleatie Ernstige endometriose (multidisciplinair)
2010 48 5 3 15 26
2011 62 4 2 10 25
2012 29 3 3 5 34
2010 62 22 23 1 3
2011 89 19 9 2 1
2012 51 10 25 1 1
13 20 0 1 34 27
26 19 1 0 46 21
13 21 0 0 34 31
1.5 Doorgaande zwangerschappen (excl IVF) Spontaan tijdens OFO Ovulatie-inductie met clomifeen Ovulatie-inductie met gonadotrofines Ovulatie-inductie met pulsatiel GnRH Na refertilisatie IUI - Ongestimuleerde cyclus - Gestimuleerde cyclus - Na afgebroken COH-IVF - Na ovulatie in MNC-IVF Totaal IUI IUI-D* * Vanaf 1-1-2010 wordt uitsluitend IUI-D gedaan
Er zijn t.b.v. IUI met homoloog semen 425 cycli gestart, waaruit 48 zwangerschappen (11.3% per cyclus) zijn ontstaan en 34 doorgaande zwangerschappen (8% per cyclus). Er was 1 tweelingzwangerschap. Uit 272 IUI-D behandelingen ontstonden 40 zwangerschappen (14.7% per cyclus), waarvan 31 doorgaand (11.4% per cyclus). Er was 1 tweelingzwangerschap. Na ovulatie-inductie met clomifeen, gonadotrofines of GnRH ontstonden geen meerlingzwangerschappen.
2. Laboratorium VPG 2.1 Verrichtingen voor afdeling O&G 2010 2011 2012 Semenanalyse 931 1028 882 Bewerkingstest semen 14 6 6 Mucusbeoordeling t.b.v. postcoïtum test 320 201* 53 Cryopreservatie semen 104 75 79 - Voor fertiliteitsbedreigende behandeling 33 19 5 - Eigen semen als backup voor fert. behandeling 36 28 37 - Eigen donor 77 80 85 - Anonieme donor 17 15 16 - T.b.v. MESA 267 217 222 Totaal cryopreservatie IUI (incl. IUI-D) 481 610 729 * Vanaf 1-10-2011 maakt de PCT geen deel meer uit van het OFO, en wordt alleen op indicatie uitgevoerd
Voortplantingsgeneeskunde UMCG jaarverslag 2012
4
2.2 Verrichtingen voor afdeling Urologie 2010 2011 2012 Semenanalyse - Fertiliteitsonderzoek 56 33 39 - Controle vasectomie 124 123 98 Cryopreservatie na electro-ejaculatie 0 3 0* *Vanaf 2012 bestaat, conform standpunt urologen, geen indicatie meer voor electro-ejaculatie
3. IVF-kliniek 3.1 Patiënten Aanmeldingen nieuwe paren - UMCG - MCL - SZE - WZA Totaal In 2012 behandelde paren - UMCG - MCL - SZE - WZA Totaal Duur kinderwens bij aanmelden (jaar) Leeftijd vrouw bij aanmelden (jaar)
2010
2011
2012
346 80 32 18 476
311 84 30 34 459
328 70 37 20 455
578 164 49 12 803 2.6 32.6
504 196 50 44 794 2.6 33.7
529 194 76 45 844 2.3 31.9
Gem iddelde kinderw ensduur in jaren 4,5
kinderwensduur in jaren
4
3,5 IVF-UMCG ICSI-UMCG 3
2,5
2 2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Gem iddelde leeftijd bij anm elding 35,0 34,5 34,0 33,5
Leeftijd
33,0 IVF-UMCG
32,5
ICSI-UMCG
32,0 31,5 31,0 30,5 30,0 2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2111
2012
Voortplantingsgeneeskunde UMCG jaarverslag 2012
5
Gestarte behandelingen in het UMCG 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2005
2006
2007
COH-IVF
2008
COH -ICSI
2009 MNC-IVF
2010
2011
MNC-ICSI
2012
Cryo-ET
Hoofdindicaties bij 328 aanm eldingen bij IVF/ICSI in 2012
anders
onverklaard
tubapathologie
endom etriose donorsem en
hom onaal
sem enfactor
Voortplantingsgeneeskunde UMCG jaarverslag 2012
6
3.2 Resultaten 2012 N COH-IVF Gestarte cycli* Punctie Transfer Positieve test Doorgaande zwangerschap Waarvan eenling Waarvan tweeling
COH-ICSI Gestarte cycli** Punctie Transfer Positieve test Doorgaande zwangerschap Waarvan eenling Waarvan tweeling
MNC-IVF Gestarte cycli Punctie Transfer Positieve test Doorgaande zwangerschap Waarvan eenling Waarvan tweeling
MNC-ICSI Gestarte cycli Punctie Transfer Positieve test Doorgaande zwangerschap Waarvan eenling Waarvan tweeling
UMCG %
N
MCL %
SZE N
WZA % N %
Totaal N % 224 210 93.8 194 86.6 47 21.0 33 14.7 31 93.9 2 6.1
100
29 28 96.6 24 82.8 5 17.2 5 17.2 5 100 100 0
100 617 583 94.5 521 94.4 134 21.7 98 15.9 85 86.7 13 13.3
100
22 100 18 81.8 10 45.5 7 31.8 4 18.2 4 0
11 100 11 100 9 81.8 1 9.1 1 9.1 100 1 100 0
150 132 88.0 90 60.0 25 16.7 19 12.7 19 100 0
100
61 100 53 68.9 50 21 0 34.4 6 9.8 5 8.2
72 100 68 94.4 38 52.8 6 8.3 3 4.2
511 487 95.3 228 44.6 51 10.0 42 8.2 41
100
125 113 90.4 103 82.4 25 19 15.2 17 89.5 2 10.5
100 90 100 89 98.9 84 20 93.3 21 23.3 13 14.4 13 0
9 8 88.9 7 77.8 1 11.1 1 11.1 1 100 0
100 0 -
375 349 93.1 319 85.1 79 21.1 57 15.2 49 86.0 8 14.0
100 168 165 98.2 144 85.7 42 25.0 29 17.3 24 82.8 5 17.2
100 45 100 41 91.1 34 75.6 8 17.8 7 15.6 7 0
112 99 97.1 68 60.7 16 14.3 13 11.6 13 100 0
100 5 4 3 1 1 1 0
100 80 60 20 20 100
374 362 96.8 167 44.7 39 10.4 34 9.1 33
100 4 100 4 100 2 0 0 0 0
100
Voortplantingsgeneeskunde UMCG jaarverslag 2012
7
97.1 5 3 97.6 1 100 100 1 2.9 0 0 2.4 * Inclusief 3 gestarte cycli met donoreicellen (2 puncties, 2 transfers, geen positieve testen). Inclusief 2 gestarte cycli met donorsemen (2 puncties, 2 transfers, 1positieve test, 1 doorgaande eenlingzwangerschap). ** Inclusief 11gestarte cycli met donorsemen (11puncties, 10 transfers, 1 positieve test, 1doorgaande eenlingzwangerschap). *** Inclusief 7 gestarte cycli met donorsemen (6 puncties, 5 transfers, 2 positieve testen, 1 doorgaande eenlingzwangerschap). 3.3 Embryotransfer beleid Vanaf 2008 wordt electieve single embryo transfer (eSET) aangeboden aan paren die tenminste één topembryo hebben in hun 1e of 2e behandelingscyclus en de leeftijd van de vrouw onder 35 jaar is. Niet-electieve single embryo transfer wordt gedaan op medische indicatie (als een tweelingzwangerschap gecontraïndiceerd is), op verzoek van het paar zelf of als er slechts één embryo beschikbaar is voor ET (cSET). Vanaf 1 september 2011 is het eSET beleid opnieuw aangepast om het aantal meerlingen verder te verminderen: de leeftijdsgrens is verhoogd zodat vrouwen tot en met 38 jaar in hun 1e en 2e behandelcyclus één embryo krijgen als er tenminste één topembryo is. In hun 3de behandeling kan eSET uitgevoerd worden als het paar dit wil. In 2012 werd in 53% van alle COH-IVF behandelingen één embryo geplaatst (in 78% betrof het eSET en in 22% cSET). In 56% van alle COH-ICSI cycli werd één embryo geplaatst (in 81% betrof het eSET en in 19% cSET). UMCG COH-IVF Gestarte cycli - Doorg. zwangersch. per gestarte cyclus (%) - Doorg. zwangersch. per punctie (%) - Doorg. zwangersch. per transfer (%)
2010
2011
2012
146 18.5 20.3 22.9
119 16.0 17.0 18.6
125 15.2 16.8 18.4
COH-ICSI Gestarte cycli - Doorg. zwangersch. per gestarte cyclus (%) - Doorg. zwangersch. per punctie (%) - Doorg. zwangersch. per transfer (%)
372 19.6 20.7 22.3
304 16.8 17.9 19.6
375 15.2 16.3 17.9
MNC-IVF Gestarte cycli - Doorg. zwangersch. per gestarte cyclus (%) - Doorg. zwangersch. per punctie (%) - Doorg. zwangersch. per transfer (%)
118 11.9 13.0 20.0
90 15.6 15.6 23.3
112 11.6 12.9 19.1
MNC-ICSI Gestarte cycli - Doorg. zwangersch. per gestarte cyclus (%) - Doorg. zwangersch. per punctie (%) - Doorg. zwangersch. per transfer (%)
431 12.8 13.0 27.1
383 11.5 11.8 23.3
374 9.1 9.4 20.4
2010
2011
2012
65 18.5 18.8 20.3
84 16.7 17.3 19.7
90 14.4 14.6 15.5
MCL COH-IVF Gestarte cycli - Doorg. zwangersch. per gestarte cyclus (%) - Doorg. zwangersch. per punctie (%) - Doorg. zwangersch. per transfer (%) COH-ICSI
Voortplantingsgeneeskunde UMCG jaarverslag 2012
8
161 21.7 22.0 24.9
16.8 17.3 17.8 20.1
MNC-IVF Gestarte cycli - Doorg. zwangersch. per gestarte cyclus (%) - Doorg. zwangersch. per punctie (%) - Doorg. zwangersch. per transfer (%)
6 16.7 16.7 33.3
5 20 25 33.3
MNC-ICSI Gestarte cycli - Doorg. zwangersch. per gestarte cyclus (%) - Doorg. zwangersch. per punctie (%) - Doorg. zwangersch. per transfer (%)
40 2.5 2.6 9.1
4 0 0 0
2010
2011
2012
8 25.0 25.0 25.0
13 7.7 11.1 12.5
9 11.1 12.5 14.3
COH-ICSI Gestarte cycli - Doorg. zwangersch per gestarte cyclus (%) - Doorg. zwangersch per punctie (%) - Doorg. zwangersch per transfer (%)
48 22.9 26.2 28.2
36 19.4 20.6 21.9
45 15.6 17.1 20.6
MNC-IVF Gestarte cycli - Doorg. zwangersch. per gestarte cyclus (%) - Doorg. zwangersch. per punctie (%) - Doorg. zwangersch. per transfer (%)
6 33.3 33.3 33.3
11 9.1 11.1 20.0
22 18.2 22.2 40.0
MNC-ICSI Gestarte cycli - Doorg. zwangersch. per gestarte cyclus (%) - Doorg. zwangersch. per punctie (%) - Doorg. zwangersch. per transfer (%)
17 29.4 29.4 38.5
46 6.5 7.5 13.6
61 8.2 9.4 23.8
2010
2011
2012
2 0 0 0
13 15.4 18.2 20.0
0 -
3 33.3 33.3 33.3
35 11.4 12.5 12.9
29 17.2 17.6 20.8
Gestarte cycli - Doorg. zwangersch. per gestarte cyclus (%) - Doorg. zwangersch. per punctie (%) - Doorg. zwangersch. per transfer (%)
SZE COH-IVF Gestarte cycli - Doorg. zwangersch. per gestarte cyclus (%) - Doorg. zwangersch. per punctie (%) - Doorg. zwangersch. per transfer (%)
WZA COH-IVF Gestarte cycli - Doorg. zwangersch. per gestarte cyclus (%) - Doorg. zwangersch. per punctie (%) - Doorg. zwangersch. per transfer (%) COH-ICSI Gestarte cycli - Doorg. zwangersch per gestarte cyclus (%) - Doorg. zwangersch per punctie (%) - Doorg. zwangersch per transfer (%)
155 19.4 19.9 23.1
Voortplantingsgeneeskunde UMCG jaarverslag 2012
9
MNC-IVF Gestarte cycli - Doorg. zwangersch. per gestarte cyclus (%) - Doorg. zwangersch. per punctie (%) - Doorg. zwangersch. per transfer (%)
11 9.1 9.1 16.7
11 9.1 9.1 2.0
11 9.1 9.1 11.1
MNC-ICSI Gestarte cycli - Doorg. zwangersch. per gestarte cyclus (%) - Doorg. zwangersch. per punctie (%) - Doorg. zwangersch. per transfer (%)
7 0 0 0
24 16.7 18.2 26.7
72 4.2 4.4 7.9
2010
2011
2012
799 19.5 21.8 22.8
765 17.3 18.3 20.2
841 15.6 16.5 18.3
580 13.3 13.5 25.6
611 11.3 11.8 22.3
661 9.2 9.9 19.2
Totaal UMCG, MCL, SZE en WZA COH-IVF en COH-ICSI Gestarte cycli - Doorg. zwangersch. per gestarte cyclus (%) - Doorg. zwangersch. per punctie (%) - Doorg. zwangersch. per transfer (%) MNC-IVF en MNC-ICSI Gestarte cycli - Doorg. zwangersch. per gestarte cyclus (%) - Doorg. zwangersch. per punctie (%) - Doorg. zwangersch. per transfer (%)
3.5 Cryopreservatie van embryo’s In 2012 werden na 373 ET’s (46% van de COH-puncties) embryo’s gecryopreserveerd. Het gemiddelde aantal embryo’s dat per keer kon worden ingevroren was 2.8. Er werden 467 ontdooiingen uitgevoerd, resulterend in 425 transfers (91% per ontdooiing). Er werden maximaal 2 embryo’s in utero geplaatst, en het gemiddelde aantal embryo’s per ET was 1.5. In totaal zijn 798 embryo’s ontdooid, waarvan uiteindelijk 631 geschikt waren voor transfer (79%). Er ontstonden 58 positieve testen (14% per ET) en 48 doorgaande zwangerschappen (11% per ET). Het aandeel positieve testen ontstaan na een cryo-ET ten opzichte van het totaal aantal positieve testen (cryo-ET + verse ET na COH-behandelingen) bedroeg in 2012 25%. 3.6 Transport-PGD Samen met de afdeling Klinische Genetica van het UMCG wordt sinds 2007 transport-PGD uitgevoerd met het Maastricht Universitair Medisch Centrum (MUMC). In 2012 hebben zich in het UMCG 42 paren aangemeld met een verzoek tot PGD. Hiervan zijn 25 paren in de voorbereidende fase van de PGD-behandeling of gepland voor een behandeling. Tabel 14A: Intake PGD paren 2012 Totaal aantal aanmeldingen Spontaan zwanger voor start PGD Zien af van behandeling Afgewezen voor behandeling PGD technisch onmogelijk Voorbereiding/gepland - chromosomale afwijking (FISH) - geslachtsbepaling (FISH) - monogene aandoening (PCR)
42
Voortplantingsgeneeskunde UMCG jaarverslag 2012
3 13 0 1 25 7 0 18
10
Tot 2012 zijn in het UMCG alleen FISH-PGD behandelingen uitgevoerd (indicatie chromosomale afwijkingen en geslachtsbepaling). De reden hiervoor was dat het laboratorium VPG niet aan de technische eisen voldeed die voor PCR-PGD (indicatie monogene aandoening) noodzakelijk zijn. De vereiste aanpassingen zijn eind 2011 gerealiseerd en is het mogelijk om alle PGD behandelingen in het UMCG uit te voeren. Na een succesvolle validatie is in maart 2012 de eerste PGD-PCR behandeling in het UMCG uitgevoerd. In januari en februari 2012 zijn nog twee PCR-PGD behandelingen als satelliet-PGD behandeling met het MUMC uitgevoerd. In 2012 zijn 55 transport-PGD behandelingen bij 37 patiënten in het UMCG uitgevoerd en zijn er 2 satelliet-PGD behandelingen bij 2 patiënten met het MUMC verricht. De indicaties voor FISH-PGD waren zeven keer draagster X-linked ziekte (M Duchenne, X-linked SCID (severe combined immuno deficiency), hemofilie A, X-linked retinitis pigmentosa, X-linked skeletdysplasie, Lowe syndroom, SOX3), tien keer dragerschap van een reciproke translocatie (t(11;12)mat, t(8;12)pat, t(8;13)mat, t(13;18)mat, t(2;12)mat, t(16;21)mat, t(5;20)mat, t(6;13)mat, t(10;13)mat), t(13;19)pat, één keer chromosomale insertie (ins (6;3;13)pat) en één keer dragerschap van een robertsoniaanse translocatie (t(13;14)pat). De indicaties voor PCR-PGD waren Walker-Warburg syndroom, Pontocerebellar Hypoplasie type 2A, Cystic Fibrosis (2x), Spinal Muscular Atrofia, Ellis-van Creveld syndroom, Marfan syndroom, ziekte van Huntington (3x), Spinocerebellaire Ataxie type 3 (3x), BRCA1 (3x), (premutatie) fragile X syndroom (2x), Familiaire poliposis coli (2x). Van de 57 gestarte cycli zijn er 48 puncties en 49 biopsieprocedures uitgevoerd. Eén gestarte cyclus was t.b.v. biopsie van ontdooide-niet-gebiopteerde cryo-embryo’s. Er zijn 44 embryotransfers (bij 36 patiënten) uitgevoerd. Bij één patiënt kon geen embryotransfer uitgevoerd worden i.v.m. dreigende OHSS. Dertien patiënten zijn zwanger geworden en bij 6 patiënten is een doorgaande zwangerschap bij echocontrole gezien. Bij 17 patiënten konden 35 embryo’s worden ingevroren. In 8 cryo-cycli (bij 8 patiënten) zijn 14 embryo’s ontdooid waarvan 6 in de baarmoeder zijn geplaatst. Helaas zijn hieruit geen zwangerschappen ontstaan. In 2012 heeft de PGD behandelingen, inclusief de cryo-cycli, geresulteerd in 13 positieve zwangerschapstesten (20% per gestarte cyclus, 26% per embryotransfer) en 6 doorgaande zwangerschappen (9% per gestarte cyclus, 12% per embryotransfer), waarvan 1 tweeling zwangerschap. PGD- behandelingen 2012 FISH-PGD Chromosomale X-linked ziekte afwijking 7 12 13 20 12 14 7 9 5 5 12 14 111 12 3 4 1 2
PCR-PGD
Totaal
20 262 22 22 232 20 6 3
39 592 48 16 32 492 441 13 6
5 5 3 0 0
8 8 6 0 0
Patiënten Gestarte cycli Punctie - IVF - ICSI Biopsieprocedure Transfer Positieve test Doorgaande zwangerschap Cryo-embryo’s Patiënten 2 1 Gestarte cycli 2 1 Transfer 2 1 Positieve test 0 0 Doorgaande zwangerschap 0 0 1: 1x geen transfer i.v.m. OHSS 2: 1x cyclus i.v.m. biopsie ontdooide-niet-gebiopteerde cryo-embryo’s
Voortplantingsgeneeskunde UMCG jaarverslag 2012
11
PGD-zwangerschappen inclusief transfer van cryo-embryo’s FISH-PGD X-linked Chromosomale ziekte afwijking Positieve test/ cyclus (%) 3/15 (20) 4/21 (19) Doorgaande zwangerschap/ cyclus 1/15 (7) 1/15 (7) (%) Positieve test/ transfer (%) 3/13 (23) 3/13 (23) Doorgaande zwangerschap/transfer 1/13 (8) 1/13 (8) (%)
PCR-PGD
Totaal
6/31 (19) 3/31 (10)
13/67 (19) 6/67 (9)
6/23 (26) 3/23 (13)
13/50 (26) 6/50 (12)
3.7 MESA In november 2007 werd gestart met Microchirurgische Epididymale Sperma Aspiratie (MESA) gevolgd door COH-ICSI voor mannen met een obstructieve azoöspermie. Deze procedure wordt in nauwe samenwerking met de afdeling Urologie (dr M van Driel) uitgevoerd, aanvankelijk in het kader van het wetenschappelijke onderzoek “Intracytoplasmatische sperma injectie met chirurgisch verkregen semen bij mannen met obstructieve azoöspermie: een observationele studie met follow up van kinderen.” Dit onderzoek werd gecoördineerd door het Fertiliteitscentrum van het UMC St. Radboud in Nijmegen, en is in 2011 afgerond. In 2012 hebben NVOG en KLEM de minister verzocht om het moratorium op chirurgisch verkregen zaad op te heffen. Vanuit de beroepsgroepen (NVOG, KLEM en vereniging van urologen) wordt een kwaliteitsnorm opgesteld waaraan klinieken die PESA/MESA willen (blijven) uitvoeren moeten voldoen. In 2012 hebben 14 mannen een MESA-behandeling ondergaan in het UMCG. Bij 11 mannen was succesvolle cryopreservatie van semen mogelijk. De indicaties waren 9 maal status na een mislukte vasovasostomie (8 cryopreservaties), 2 maal vanwege CBAVD (2 cryopreservaties) en 3 maal bij een normogonadotrope azoöspermie e.c.i. (1 cryopreservatie). Er zijn 33 ICSI-behandelingen uitgevoerd met MESA-semen bij 25 paren. Uit 32 embryotransfers ontstonden 10 zwangerschappen waarvan 6 doorgaande (19% doorgaande zwangerschappen per ET). Het betrof 4 eenling- en 2 tweelingzwangerschappen. 3.8 Fertiliteitspreservatie In 2012 is bij 81 mannen/jongens en bij 10 vrouwen/meisjes fertiliteitspreservatie uitgevoerd. Bij mannen en jongens is 63 keer semen ingevroren voorafgaand aan een oncologische behandeling en 15 keer i.v.m. een niet-oncologische fertiliteitsbedreigende behandeling of aandoening. Bij 7 vrouwen met mammacarcinoom zijn 7 spoed-IVF cycli uitgevoerd , waarvan 5 cycli met cryopreservatie van embryo’s en 2 cycli met cryopreservatie van eicellen (eicelvitrificatie). Bij 3 meisjes is i.v.m. een oncologische behandeling ovariumweefsel ingevroren. 3.9 Eicelvitrificatie In 2012 is bij 9 vrouwen eicelvitrificatie uitgevoerd; 4 patiënten die om persoonlijke redenen of uit geloofsovertuiging niet meer dan één of twee eicellen per keer wilden laten bevruchten, 3 patiënten bij wie tijdens een reguliere IVF behandeling op de dag van de follikelpunctie geen (geschikt) semen aanwezig was, en 2 patiënten met een aandoening waarvoor op korte termijn ovariële chirurgie uitgevoerd wordt of in opzet curatieve chemo- of radiotherapie gestart wordt die de fertiliteit bedreigt (zie ook paragraaf 3.8 fertiliteitspreservatie). Bij 3 patiënten die niet meer dan 2 ova wilden laten bevruchten en 1 patiënte met indicatie geen (geschikt) semen op de dag van de follikelpunctie zijn in 2012 de gevitrificeerde eicellen opgewarmd en gebruikt voor ICSI. In totaal zijn 24 eicellen (in 8 tempi) opgewarmd, waarvan 12 eicellen geschikt waren voor ICSI. Hieruit zijn 2 embryo’s ontstaan die geplaatst zijn (bij 2 patiënten). Helaas zijn er geen zwangerschappen ontstaan.
Voortplantingsgeneeskunde UMCG jaarverslag 2012
12
4. Wetenschappelijk onderzoek 4.1 Lopende projecten Kan een Lifestyle-programma in obese subfertiele vrouwen hun reproductieve functie verbeteren? De verschillen van hormonale/metabole markers en lichaamsvetdistributie tussen de ovulatoire en anovulatoire vrouwen Vraagstelling: Beïnvloedt gewichtsreductie door verbetering van leefwijzen de vetverdeling en de zwangerschapskans? Voortgang: promotie op 27-2-2013 Promovendus: Drs WKH Kuchenbecker Begeleiders: Prof dr JA Land, dr A Hoek, dr. H. Groen Samenwerking: Prof dr BHR Wolffenbuttel (afdeling Interne Geneeskunde/Endocrinologie UMCG), prof dr R Stolk, dr E Corpeleijn (afdeling Epidemiologie RUG) Financiering: Innovatiefonds UMCG Studie naar de rol van subcutaan en visceraal vetweefsel in het mechanisme van obesitas geïnduceerde insuline resistentie Vraagstelling: Welke cellen zijn betrokken bij het mechanisme van insuline resistentie bij obesitas? Voortgang: Publicaties , inclusieis afgerond in 2012 Begeleiders: Dr H Roeloffsen (afdeling Kindergeneeskunde/sectie Voeding en Metabolisme), dr A Hoek Samenwerking: Kindergeneeskunde/sectie Voeding en Metabolisme Financiering: Sectie Voeding en Metabolisme Chromosomaal mozaïcisme in embryo’s Vraagstelling: Hoe vaak komt mozaïscisme voor in embryo’s? Voortgang: Publicatie gerealiseerd in 2011, tweede publicatie in voorbereiding Onderzoeker: Drs S Mastenbroek (AMC) Begeleiders: Prof dr MJ Heineman, dr J van Echten-Arends Samenwerking: Prof dr CHCM Buys, drs B Sikkema-Raddatz, dr ir GJ te Meerman (afdeling Klinische Genetica UMCG) Financiering: Innovatiefonds UMCG Chromosome analysis of tripronuclear (3 pn) embryos Vraagstelling: Voorkomen van mozaïcisme op verschillende tijdstippen na fertilisatie bij 3 pn embryo’s Voortgang: Publicatie submitted Onderzoekers: Drs S Mastenbroek, Drs E Mantikou (AMC) Begeleiders: Prof dr MJ Heineman, dr J van Echten-Arends Samenwerking: Prof dr F van der Veen, prof dr S Repping (Centrum voor Voortplantingsgeneeskunde AMC) en prof dr CHCM Buys, drs B Sikkema-Raddatz (afdeling Klinische Genetica UMCG ) Chromosome analysis of monopronuclear (1 pn) embryos Vraagstelling: Relatie tussen morfologie en chromosomale samenstelling bij 1 pn embryo’s Voortgang: Publicatie in voorbereiding Onderzoekers: Drs S Mastenbroek, Drs E Mantikou (AMC) Begeleiders: Prof dr MJ Heineman, dr J van Echten-Arends Samenwerking: Prof dr F van der Veen, prof dr S Repping (Centrum voor Voortplantingsgeneeskunde AMC) en prof dr CHCM Buys, drs B Sikkema-Raddatz (afdeling Klinische Genetica UMCG)
Voortplantingsgeneeskunde UMCG jaarverslag 2012
13
Ovariumreserve en de kans op zwangerschap, miskraam en trisomie Vraagstelling: Prognostische waarde van ovariële reservetesten voor zwangerschap, miskraam en trisomie. Validatie van eerder gevonden voorspellers van eicelvoorraad en onderzoek in een Deense nationale database Voortgang: data analyse wordt verricht Promovendus: Mogelijkheid MD PhD wordt onderzocht Begeleiders: Dr A Hoek, dr M Haadsma, dr H Groen Samenwerking: Prof dr A Nyboe Andersen (Kopenhagen) Financiering: Doelmatigheidsfonds UMCG Genetisch onderzoek bij paren met ongewenste subfertiliteit Vraagstelling: Is er een relatie tussen semenkwaliteit en de kans op genetische afwijkingen, en kunnen anamnestische gegevens van de man de kansschatting verbeteren? Voortgang: Afronden proefschrift in 2013 Promovendus: Drs EC Dul Begeleiders: Prof dr JA Land, dr J van Echten-Arends Samenwerking: Prof dr CAM van Ravenswaaij-Arts (afdeling Klinische genetica UMCG), dr H Groen (afdeling Epidemiologie RUG) Financiering: 3e geldstroom Costs and effects of a structured lifestyle program in overweight and obese subfertile couples to prevent unnecessary treatment and improve reproductive outcome (ZonMw preventie 50-50110-96518) Vraagstelling: Kan de kans op zwangerschap en verloop en uitkomst van de zwangerschap verbeterd worden met een gestructureerd lifestyle-programma voor vrouwen met overgewicht? Voortgang: Start multicenter RCT in juli 2009 inclusie afgerond juli 2012, einde van de follow up in juni 2014, eindrapportage ZonMW juli 2014. Promovendus: Drs MAQ Mutsaerts, en drs Anne van Oers Begeleiders: Prof dr JA Land, prof dr BW Mol (AMC), dr A Hoek Financiering: ZonMw doelmatigheidsonderzoek Comparing IVF results when using two commercially available culture media – a multi-center randomized controlled trial (NL30441.000.09) Vraagstelling: Vergelijking van IVF-resultaten na gebruik van twee kweekvloeistoffen die in Nederland veel worden gebruikt (HTF en de G-serie van Vitrolife) Voortgang: Start multicenter RCT in 2010 Promovendus: Drs E Mantikou (AMC) Studiegroep: Drs S Mastenbroek, prof dr S Repping (AMC), dr A Wetzels (UMCN), dr J van Echten-Arends (UMCG), dr D Consten (Elisabeth ziekenhuis Tilburg), drs E Slappendel (Catharina Ziekenhuis Eindhoven), dr J Dumoulin (MUMC) Composition of IVF culture media affects birth weight by differential epigenetic effects in placental tissue Vraagstelling: Wat is het effect van IVF kweekmedia op de gen-activiteit in de placenta en wat is de invloed hiervan op het geboortegewicht? Voortgang: Start 2010 Onderzoeker: Dr APA van Montfoort (MUMC) Studiegroep: Dr D Consten (Elisabeth ziekenhuis Tilburg), dr J van Echten-Arends (UMCG), Drs S Mastenbroek (AMC), dr Y Wurth (Catharina Ziekenhuis Eindhoven)
Voortplantingsgeneeskunde UMCG jaarverslag 2012
14
Investigation of residual disease in ovarian cortex of female cancer patients Vraagstelling: Onderzoek naar het ontwikkelen van een geode detectiemethode voor (micro)metastasen in ovariumweefsel Voortgang: Start onderzoek 2010 Promovendus: Drs JJ Brink-van der Vlugt Begeleiders: Prof dr JA Land, dr J van Echten-Arends Samenwerking: Dr B Sikkema-Raddatz (afdeling Klinische genetica UMCG), Dr H Timmer-Bosscha, (afdeling medische oncologie UMCG) Financiering: Stimuleringsfonds research O&G Effects of culture conditions on gene expression in human embryos (NL34922.000.11) Vraagstelling: Wat is het effect van kweekcondities op de gen expressie in menselijke embryo’s? Voortgang: Start 2012 Onderzoeker: Dr JCM Dumoulin (MUMC) Studiegroep: Drs SHM Kleijkers (MUMC), dr J van Echten-Arends, Prof dr S Repping (AMC), Dr S Mastenbroek (AMC) Mumps virus transmission in vaccinated populations, WP2: short term and long term complications of mumps-asoicated orchitis in vaccinated men – a prospective multicenter cohort trial (NL 36899.018.11) Vraagstelling: Wat zijn de complicaties ten gevolge van bof orchitis ? Voortgang: Start 2012 Onderzoeker: Dr A Meissner (AMC) 4.2 Publicaties in tijdschriften Broeze KA, Opmeer BC, Coppus SF, Van Geloven N, Den Hartog JE, Land JA, Van der Linden PJ, Ng EH, Van der Steeg JW, Steures P, Van der Veen F, Mol BW. Integration of patient characteristics and the results of Chlamydia antibody testing and hysterosalpingography in the diagnosis of tubal pathology: an individual patient data meta-analysis. Hum Reprod 2012, 27(10):2979-90. Dul EC, van Echten-Arends J, Groen H, Dijkhuizen T, Land JA, van Ravenswaaij-Arts CM. Chromosomal abnormalities in azoospermic and non-azoospermic infertile men: numbers needed to be screened to prevent adverse pregnancy outcomes. Hum Reprod 2012,27(9):2850-6. Dul EC, Groen H, van Ravenswaaij-Arts CM, Dijkhuizen T, van Echten-Arends J, Land JA. The prevalence of chromosomal abnormalities in subgroups of infertile men. Hum Reprod 2012, 27(1):3643. Groeneveld E, Lambers MJ, Stakelbeek MEF, van den Belt-Dusebout AW, Mooij TM, Heymans,MW, Schats R, Hompes PGA, Hoek A, Burger CW, van Leeuwen FE and Lambalk CB on behalf of the OMEGA-project group. Factors associated with dizygotic twinning after IVF treatment with double embryo transfer. Hum Reprod 2012;27(10):2966-70. Janse F, de With LM, Duran KJ, Kloosterman WP, Goverde AJ, Lambalk CB, Laven JS, Fauser BC, Giltay JC; Dutch Primary Ovarian Insufficiency Consortium. Limited contribution of NR5A1 (SF-1) mutations in women with primary ovarian insufficiency (POI). Fertil Steril 2012,97(1):141-6. Jiang J, Karimi O, Ouburg S, Champion CI, Khurana A, Liu G, Freed A, Pleijster J, Rozengurt N, Land JA, Surcel HM, Tiitinen A, Paavonen J, Kronenberg M, Morré SA, Kelly KA. Interruption of CXCL13-CXCR5 axis increases upper genital tract pathology and activation of NKT cells following chlamydial genital infection. PLoS One 2012;7(11):e47487.
Voortplantingsgeneeskunde UMCG jaarverslag 2012
15
Koning AM, Mutsaerts MA, Kuchenbecher WK, Broekmans FJ, Land JA, Mol BW, Hoek A. Complications and outcome of assisted reproduction technologies in overweight and obese women. Hum Reprod 2012, 27(2):457-67. Mutsaerts MA, Groen H, Huiting HG, Kuchenbecker WK, Sauer PJ, Land JA, Stolk RP, Hoek A. The influence of maternal and paternal factors on time to pregnancy--a Dutch population-based birthcohort study: the GECKO Drenthe study. Hum Reprod 2012, 27(2):583-93. Nelissen EC, Van Montfoort AP, Coonen E, Derhaag JG, Geraedts JP, Smits LJ, Land JA, Evers JL, Dumoulin JC. Further evidence that culture media affect perinatal outcome: findings after transfer of fresh and cryopreserved embryos. Hum Reprod 2012,27(7):1966-76. Janine G Smit, Jenneke C Kasius, Marinus J.C. Eijkemans, Carolien AM Koks, Ron v. Golde, G Jurjen E Oosterhuis, Annemiek W Nap, Gabrielle J Scheffer, Petra AP Manger, Annemiek Hoek, Mesrure Kaplan, Dick BC Schoot, Arne M van Heusden, Walter KH Kuchenbecker, Denise AM Perquin, Kathrin Fleischer, Eugenie M. Kaaijk, Alexander Sluijmer, Jaap Friederich, Joop SE Laven, Marcel van Hooff, Leonie A Louwe, Janet Kwee, Jantien J Boomgaard, Corry H de Koning,C.A.H. Janssen, Femke Mol, Ben WJ Mol, Helen L Torrance, Frank JM Broekmans The inSIGHT study: costs and effects of routine hysteroscopy prior to a first IVF treatment cycle. A randomised controlled trial. BMC Womens Health 2012; 12:22. van Tilborg TC, Eijkemans MJC, Laven JSE, Koks CAM, de Bruijn J, Scheffer GJ, van Golde R, Fleischer K , Hoek A, Nap WA, Kuchenbecker WKH, Manger PAP, Brinkhuis E , van Heusden AM, Sluymer AV , Verhoeff A, van Hooff M, Friederich J Smeenk J, Kwee J , Verhoeve HR , Lambalk CB, Helmerhorst FM, Van der Veen, Mol BWJ, Torrance H, Broekmans FJM. The OPTIMIST study: Optimisation of cost effectiveness through Individualised FSH Stimulation dosages for IVF Treatment. A randomised controlled trial. BMC Womens Health 2012;12:29.
.
Voortplantingsgeneeskunde UMCG jaarverslag 2012