Mobiel medisch Team UMCG Jaarverslag 2005
Inhoudsopgave............................................................................................................................................................................1 1. Inleiding ....................................................................................................................................................................................2 2. Doelstelling van het MMT .................................................................................................................................................3 3. Organisatiestructuur ............................................................................................................................................................4 4. MMT UMCG en helikopteroperator .............................................................................................................................4 5. Samenwerking........................................................................................................................................................................5 6. Kwaliteitssysteem ................................................................................................................................................................6 7. Registratie ...............................................................................................................................................................................6 8. Beleidsontwikkeling..............................................................................................................................................................7 9. Personeel..................................................................................................................................................................................8 10. Communicatie en Public Relations ............................................................................................................................10 11. Kerncijfers...........................................................................................................................................................................12 12. Financiële verantwoording 2005 ................................................................................................................................17 13. Doelstellingen voor 2006..............................................................................................................................................18
1
1. Inleiding Voor u ligt het derde gepubliceerde jaarverslag van het Mobiel Medisch Team van het Universitair Medisch Centrum Groningen over het jaar 2005. Op 13 januari 2005 werd deze nieuwe naam voor het voormalige Academisch Ziekenhuis Groningen bekendgemaakt. Hiermee werd aangesloten bij de landelijke ontwikkeling en de samenwerking tussen ziekenhuis en universiteit middels een naamswijziging benadrukt. Wij hopen u met dit jaarverslag een goede indruk te geven van de activiteiten en ontwikkelingen ten aanzien van het MMT UMCG in het afgelopen jaar. Het jaar 2005 is voor het MMT UMCG een jaar geweest, waarin verdere groei van het aantal inzetten heeft plaatsgevonden. Dit blijkt uit onderstaand overzicht. In het jaar 2001 vonden er in totaal 251 inzetten plaats In het jaar 2002 vonden er in totaal 349 inzetten plaats In het jaar 2003 vonden er in totaal 409 inzetten plaats In het jaar 2004 vonden er in totaal 600 inzetten plaats In het jaar 2005 vonden er in totaal 725 inzetten plaats Dit resultaat is mede te danken aan de intensivering van de samenwerking van ketenpartners met het MMT, zowel in de Noordelijke regio van Nederland als ook in het Duitse grensgebied. Ook het feit, dat met ingang van 17 januari 2005 tussen 19.00 en 07.00 uur een MMT-arts en een ambulancechauffeur beschikbaar waren heeft hieraan bijgedragen. Dit jaarverslag bevat naast de specifieke informatie over het jaar 2005 ook enige algemene informatie met betrekking tot de doelstellingen van het MMT, inzetcriteria, verzorgingsgebied etc., bedoeld voor hen die de eerste jaarverslagen nog niet in hun bezit hebben.
2
2. Doelstelling van het MMT Het UMCG is door het Ministerie van VWS aangewezen als Traumacentrum en heeft daarmee onder meer tot taak het beschikbaar hebben en houden van een Mobiel Medisch Team. Voor de uitwerking van de overige taken van het Traumacentrum verwijzen wij naar het Jaarverslag Traumacentrum UMCG 2005. De doelstelling van het MMT is om, in aanvulling op de ambulancezorg, medisch specialistische hulp te verlenen aan ernstig zieke of gewonde patiënten buiten het ziekenhuis. Deze medisch specialistische behandeling is primair gericht op het zo snel mogelijk stabiliseren van de “vitale functies” van de patiënt; dit betekent de realisatie van een vrije ademweg, een goede ademhaling, een goede bloedsomloop en een adequaat functioneren van hersenen en zenuwstelsel. Deze behandeling moet leiden tot een afname van sterfte (mortaliteit) en tot minder rest invaliditeit (morbiditeit).
3
3. Organisatiestructuur In 2005 is het Traumacentrum organisatorisch formeel ondergebracht bij de Afdeling Chirurgie. De organisatie van het Mobiel Medisch Team valt echter onder verantwoordelijkheid van de Afdeling Anesthesiologie. Tussen de Afdelingen Chirurgie en Anesthesiologie is hiertoe in 2005 een Standard Level Agreement (SLA) gesloten.
4. MMT UMCG en helikopteroperator De samenwerking met de helikopteroperator ADAC is in 2005 als voorheen uitstekend verlopen. De ADAC heeft het vliegoperationele deel van de operatie uitbesteed aan Medical Air Assistance. In 2005 heeft Medical Air Assistance middels een Europese aanbestedingsprocedure ook de verantwoordelijkheid voor het vliegoperationele deel van de operatie van Traumacentrum Oost gekregen. Medical Air Assistance is daarmee “operationeel provider” geworden van alle Nederlandse Traumacentra met helikoptervoorziening. Dit zal naar verwachting de afstemming op operationeel gebied vereenvoudigen, bijvoorbeeld op het gebied van opleidingen, registratie, kleding en aanschaf van medische uitrusting. In 2005 was er in Groningen sprake van een totale “down time” van 0% op grond van technische oorzaken. De down time op grond van weersomstandigheden in 2005 was 3,8%. Nadat in mei 2004 door het ministerie van VWS opdracht was gegeven tot het uitbrengen van een rapport betreffende mogelijke samenwerking tussen de traumacentra en de Koninklijke Luchtvaart Politie Dienst (KLPD), is hierover ook in 2005 het overleg voortgezet. Besluiten zijn hierin nog niet genomen. Het overleg tussen de KLPD en de traumacentra met helikoptervoorziening zal naar verwachting in 2006 worden afgerond.
4
5. Samenwerking Regionaal In 2005 zijn vanuit het Traumacentrum UMCG drie Bijeenkomsten voor de Ziekenhuizen in de Traumaregio Noord Nederland georganiseerd. Hierbij is onder meer over de verdeling van ongevalpatiënten in de regio gesproken. Dit vond plaats, nadat de ziekenhuizen in de regio zichzelf op basis van aanwezige specifieke faciliteiten en infrastructuur in categorieën hadden ingedeeld. . Ook hebben de afgevaardigden uit de perifere ziekenhuizen in de regio, de afgevaardigden vanuit de Regionale Ambulancevoorzieningen en de afgevaardigde vanuit het Mobiel Medisch Team overeenstemming gevonden over het te hanteren triageschema. Op deze wijze heeft de regionale samenwerking in 2005 vorm gekregen; in 2006 zal op de ingeslagen weg worden voortgegaan. Belangrijk aandachtspunt hierbij zal zijn de samenwerking met Traumacentrum Zwolle en met Medisch Centrum Leeuwarden, teneinde tot optimale zorg aan Traumapatiënten in de regio te komen.
Nationaal In 2005 heeft er diverse malen overleg van de Medisch Coördinatoren en de Chief Nurses van de vier helikoptercentra plaatsgevonden. Ook heeft er overleg plaatsgevonden tussen afgevaardigden van de vier traumacentra met helikoptervoorziening en de provider, Medical Air Assistance. Gezocht wordt naar landelijke afstemming op met name vliegoperationeel terrein.
Internationaal In 2005 is de grensoverschrijdende samenwerking met Duitsland geïntensiveerd. De Lifeliner Europa 4 (traumahelikopter van het Traumacentrum UMCG) is in 2005 in totaal 34 keer ingezet op Duits grondgebied. Wat betreft de financiering van de grensoverschrijdende inzetten zijn in 2005 afspraken gemaakt tussen het Ministerie van VWS, de provider en de zorgverzekeraars. In 2006 zullen deze afspraken worden geëvalueerd.
5
6. Kwaliteitssysteem In samenwerking met de dienst Arbeidsomstandigheden, Veiligheid & Milieu (AV&M) is in 2001 gestart met de ontwikkeling van een kwaliteitssysteem volgens de in het UMCG gebruikte Resultaat Gerichte Bedrijfsvoering (RGB)-systematiek. Dit heeft geresulteerd in het Kwaliteitshandboek MMT.
Audits Evenals in 2004 heeft er in 2005 een aantal interne audits plaatsgevonden, gevolgd door een externe (periodieke) audit van Det Norske Veritas (DNV). Dit is een jaarlijks terugkerende cyclus. Het MMT UMCG is ISO-gecertificeerd is volgens de NEN-EN-ISO 9001:2000 norm. De ISO certificering is geldig tot 1 juli 2007. Medio 2007 zal de hercertificeringsaudit van DNV plaatsvinden.
Tekortkomingen Conform het kwaliteitssysteem worden klachten apart gedocumenteerd. Ook ongevallen, waarbij de behandeling zou kunnen leiden tot vragen worden hierbij ondergebracht. In 2005 hebben zich geen situaties voorgedaan, die tot het indienen van een klacht hebben geleid.
7. Registratie Sinds 2003 wordt door het MMT UMCG geregistreerd in het LIKS (Luftrettungs Informations- und Kommunikations System). In 2005 is een variant op het LIKS, namelijk het BIKS ingevoerd. In dit systeem worden alleen de inzetten van het grondgebonden MMT (vervoerd met het Busje) geregistreerd. Deze inzetten worden apart geregistreerd om vertroebeling van inzettijden te voorkomen. Aan koppeling tussen het LIKS/BIKS en de in het UMCG gebruikte traumaregistratiesystemen (onder andere het systeem van de Deutsche Gesellschaft für Unfallchirurgie DGU) wordt nog gewerkt. In 2005 zijn de LIKS-registratiegegevens van de Traumaregio Noord Nederland afgezet tegen de gegevens van de Duitse ADAC-stations. Ofschoon in Duitsland andere inzetcriteria worden gehanteerd en daarmee de gegevens niet altijd op dezelfde wijze geïnterpreteerd kunnen worden, heeft deze benchmarking toch tot interessante uitkomsten geleid. Het beleid van het Mobiel Medisch Team wordt hier waar nodig op aangepast. Daarnaast was er in 2004 een registratietraject opgezet bij de meldkamers in de Noordelijke Regio, met als doel een beeld te krijgen van de wenselijkheid c.q. noodzaak voor een 24-uurs MMT voorziening. In 2005 is het helaas niet gelukt, deze registratie tot het einde van het jaar voort te zetten. Naar verwachting zal middels de Landelijke pilot Nachtelijk MMT, die door Traumacentrum Oost wordt uitgevoerd, in 2006 een belangrijke bijdrage geleverd worden aan de benodigde registratie.
6
8. Beleidsontwikkeling Realisatie van 24-uurs zorg was in 2005 een belangrijk punt van aandacht. Nadat Traumacentrum Oost middels loting is aangewezen om de landelijke pilot Nachtelijk MMT uit te voeren, is — met het oog op de excentrische ligging van de Noordelijke traumaregio - intensief overleg gevoerd over de nachtelijke MMT-zorg in Groningen, Friesland en Drenthe. Daarbij is men tot de volgende besluitvorming gekomen. Met ingang van 17 januari 2005 is het crashteam opgeheven. Het crashteam werd tot op die datum gevormd door in het ziekenhuis dienstdoende arts-assistenten van de afdelingen anesthesiologie en chirurgie (veelal met geringe ervaring in de prehospitale dienstverlening) en een CSO verpleegkundige, die werden opgehaald door een ambulance. Door de snellere respons en het hogere aanbod van expertise van het MMT overdag werd het crashteam toenemend kritischer bekeken en heeft het UMCG derhalve gemeend om de kwaliteit van dienstverlening door inzet van MMT artsen ’s avonds en ’s nachts vooralsnog op proef te moeten verhogen. Met ingang van 17 januari 2005 is daarbij een MMT-arts gedurende de periode van 19.00 — 07.00 uur beschikbaar vanuit huis. De MMT-arts wordt dan van huis opgehaald door een ambulancechauffeur. Deze pilot is goed ontvangen in de regio. Naar verwachting wordt de pilot uiterlijk per 01-03-06 afgerond.
7
9. Personeel Opleiding en training In de afgelopen jaren zijn vanzelfsprekend alle door de minister vereiste basisopleidingen gevolgd. In 2005 is door vrijwel alle leden van het MMT de hulpverleningstraining ICET gevolgd. De HLO’s en de MMT-verpleegkundigen hebben (middels de ambulancedienst) in 2005 de PHTLS refresher course gevolgd. Nadat in 2004 veel aandacht was uitgegaan naar training, gerelateerd aan vliegtechnische aspecten, is in 2005 door een aantal leden van het MMT deelgenomen aan de volgende medisch inhoudelijke opleidingen: ATLS, APLS, ACLS, DHTC, CRM, MIMMS en de Training Kinderresucitatie Ook is in 2005 door het MMT deelgenomen aan multidisciplinaire oefeningen met de GHOR.
Personele bezetting Medici: Bij het MMT waren in 2005 in totaal negen anesthesiologen werkzaam binnen het MMT, waarbij in de praktijk één van hen in verband met zijn werkzaamheden op de Intensive Care geen MMT-diensten heeft kunnen vervullen. Afhankelijk van de ontwikkelingen op het gebied van 24-uurs MMT zorg zal in 2006 uitbreiding van het aantal MMT-artsen worden gerealiseerd.
Verpleegkundigen: In 2005 heeft helaas één van de MMT-verpleegkundigen zijn werkzaamheden binnen het MMT moeten beëindigen. Daarmee werd het aantal verpleegkundigen teruggebracht naar zeven personen. Ook hier geldt, dat afhankelijk van de ontwikkelingen op het gebied van 24-uurs MMT zorg uitbreiding zal worden gerealiseerd.
8
HLO/Chauffeurs / GESP: Wat betreft de combinatiefunctie van chauffeur van het MMT-voertuig en Helicopter Landing Officer heeft zich in de loop van 2005 een wijziging voorgedaan. Eén van de HLO/Chauffeurs heeft zich na een periode van arbeidsongeschiktheid weer bij het team kunnen voegen. Daarmee komt het aantal HLO/Chauffeurs op negen. Ook heeft het MMT een HLO/Chauffeur als vaste vervanger aangesteld. Evenals bij de overige disciplines is uitbreiding afhankelijk van de toekomstige ontwikkelingen.
Piloten: Aanstelling van piloten behoort tot de verantwoordelijkheden van de operator, die deze verantwoordelijkheid delegeert aan Medical Air Assistance. Voor 2005 gold, dat drie piloten als vaste piloot aan het station in Groningen verbonden waren; een vierde piloot fungeerde als vaste vervanger.
Onderwijs, Research and Development (R & D) In 2005 is de organisatie van de Multidisciplinaire Traumacasusbesprekingen (van start gegaan in 2004) voortgezet. Deze avonden werden georganiseerd door het Traumacentrum UMCG in samenwerking met het MMT en hebben dit jaar driemaal plaatsgevonden. De avonden zijn interactief en zijn bijgewoond door medewerkers van het MMT en de ambulancediensten, door diverse disciplines uit de ziekenhuizen in de regio en door medewerkers van de Meldkamers. De Multidisciplinaire Traumacasusbesprekingen staan ook open voor andere belangstellenden. Deelname aan deze avonden varieerde tussen de 60 en 100 personen. Ook is door het Traumacentrum UMCG in samenwerking met het MMT op 12 november 2005 de Landelijke MMT-dag georganiseerd. Hiervoor is door de NVA accreditatie verleend. Aan de genodigde tien traumacentra is een gevarieerd programma geboden met sprekers uit binnen- en buitenland. Verschillende thema’s zijn aan bod gekomen: Kwaliteitsmanagement, Grensoverschrijdende samenwerking, Nachtvliegen, Samenwerking tussen ambulancedienst en MMT, Crew Ressource Management en Bedrijfshulpverlening. Ruim 100 personen hebben aan deze dag deelgenomen. Daarnaast zijn er door meerdere leden van het MMT diverse bijdragen in de vorm van presentaties geleverd, zowel aan congressen in Nederland als in het buitenland. Ook zijn door diverse MMT-artsen artikelen gepubliceerd voor wetenschappelijke tijdschriften en boeken.
9
10. Communicatie en Public Relations Communicatie Begin 2005 is het C2000 grondgebonden systeem in de Noordelijke Regio geïmplementeerd. Hiertoe zijn in februari 2005 regionale instructieavonden georganiseerd. Het grondgebonden systeem functioneert naar behoren. De C2000 luchtvaartapparatuur is in het najaar van 2005 ingebouwd in de Lifeliner Europa 4. Na aanvankelijk op een bepaalde hoogte (tussen 0 en 50 meter) geen bereik te hebben gehad, is dit probleem opgelost en kon aan het eind van het jaar teruggekeken worden op een geslaagde invoering van C2000, zowel grond- als luchtgebonden.
Public Relations Ook in 2005 is tweemaal wekelijks een stagedag aan personeel van Meldkamers en Ambulancevoorzieningen in de Noordelijke Regio aangeboden. Hiervan is veelvuldig gebruik gemaakt. Door de invoering van een enquêteformulier, dat aan de stagiaires aan het einde van hun stagedag wordt voorgelegd, wordt gestreefd naar een optimale invulling van deze dagen. Daarnaast heeft het MMT aan een aantal evenementen in de Noordelijke Regio een bijdrage geleverd. Het MMT was met de traumahelikopter een uur ter plaatse, toonde deze aan het publiek en was beschikbaar om vragen betreffende de helikopterhulpverlening te beantwoorden.
Het helikopter-MMT was aanwezig bij de volgende evenementen: 23 april 2005: Open dag KNRM, Eemshaven 21 mei 2005: Open dag Brandweer Eemsmond 28 mei 2005: Open dag Brandweer Vlagtwedde 28 mei 2005: Open dag provincie Overrijssel 10
4 juni 2005: 27 augustus 2005: 15 september 2005: 17 september 2005: 17 september 2005: 1 oktober 2005: 1 oktober 2005: 8 oktober 2005: 8 oktober 2005:
Open dag Brandweer Sleen Deelname Vliegshow Airport Eelde Deelname heropening De Vries Ambulances en HDS Brandweertechniek Deelname aan landelijke GHOR wedstrijden, Assen Opening nieuwe Ambulancepost Winschoten Open dag Brandweer Westerveld (Dwingelo) Open dag Brandweer Coevorden Open dag Brandweer Heerenveen Deelname Noordelijke Politiedag, Landgoed Nienoord, Leek
Naast individuele presentaties, die gegeven werden door diverse MMT-leden aan organisaties als het Rode Kruis, werden er ook in het bemanningsverblijf van het MMT rondleidingen en presentaties verzorgd, zoals: 13 januari 2005: Rondleiding EHBO Natuurmonumenten 18 januari 2005: Rondleiding EHBO Politie Friesland 14 februari 2005: Rondleiding Jeugd-EHBO 24 februari 2005: Rondleiding Middenkader functionarissen UMCG 17 maart 2005: Rondleiding MBA-studenten (internationaal) 21 april 2005: Werkbezoek TNO studenten (m.b.t. apparatuur en digitale telematica) 25 april 2005: Rondleiding internationaal Rotary gezelschap 28 mei 2005: Rondleiding directeur ICT en directeur PMO UMCG 2 juni 2005: Rondleiding Politie Groningen 30 juni 2005: Rondleiding medewerkers Zorgadministratie WZA 16 juli 2005: Interview Medisch Coördinator door Omroep Fryslân 9 augustus 2005: Rondleiding Brandweer HVD Groningen 25 augustus 2005: Rondleiding Brandweer HVD Groningen 29 augustus 2005: Rondleiding Brandweer HVD Groningen 30 augustus 2005: Rondleiding Brandweer HVD Groningen 2 september 2005: Bezoek camara ploeg Eyesite 8 september 2005: Rondleiding Brandweer EHCG, havenmeester en luchtverkeersleiders 22 september 2005: Rondleiding Brandweer EHCG, havenmeester en luchtverkeersleiders 29 september 2005: Rondleiding Brandweer EHCG, havenmeester en luchtverkeersleiders 14 oktober 2005: Rondleiding Brandweer De Marne
De opvang van Traumapatiënten in het UMCG en daarmee ook het MMT UMCG heeft in 2005 landelijke bekendheid gekregen door een serie televisie uitzendingen op Net 5 en de regionale zender TV Noord. Ten behoeve van een nieuwe serie programma’s zullen ook in 2006 opnames van het MMT tijdens inzet worden gemaakt.
11
11. Kerncijfers In 2005 was er sprake van 725 inzetten t.o.v. 600 in het jaar 2004. De kerncijfers m.b.t. de inzet van de Lifeliner Europa 4 worden weergegeven in de onderstaande grafieken.
Groningen MKA pat. verzorgd/begeleid pat. vervoerd (heli) interklinisch transport cancel overig
246 175 13 14 42 2
Friesland MKA pat. verzorgd/begeleid pat. vervoerd (heli) interklinisch transport cancel overig
138 30 52 1 52 3
12
Drenthe MKA pat. verzorgd/begeleid pat. vervoerd (heli) interklinisch transport cancel overig
145 56 16 1 65 7
Duitsland pat. verzorgd/begeleid pat. vervoerd (heli) interklinisch transport cancel overig
34 0 21 9 4 0
13
De kerncijfers van het grondgebonden MMT zijn als volgt:
Groningen MKA pat. verzorgd/begeleid interklinisch transport cancel overig
74 57 0 17 0
Friesland MKA pat. verzorgd/begeleid interklinisch transport cancel overig
21 9 0 10 2
Drenthe MKA pat. verzorgd/begeleid interklinisch transport cancel overig
38 20 0 17 1
14
Oproepen MMT UMCG totaal: MKA Groningen Drenthe Friesland IJssel Vecht Flevoland Noord Holland N AAD-Oost Leer (D) Emden Kost Niedersachsen Aurich Friesland (D) totaal
aantal oproepen heli 246 145 138 6 7 12 3 15 5 5 8 1 591
bus 74 38 21
1
134
320 183 159 6 7 13 3 15 5 5 8 1 725
15
16
12. Financiële verantwoording 2005 In 2005 waren de inkomsten van het Mobiel Medisch Team inclusief de helikoptervoorziening € 2.829.115. De totale uitgaven bedroegen € 3.266.196. Hierdoor is er in 2005 een negatief saldo ontstaan ter hoogte van € 437.081. De stijging van de uitgaven wordt grotendeels veroorzaakt door de toename van de variabele kosten, met name ten gevolge van het aantal inzetten.
17
13. Doelstellingen voor 2006 In het jaar 2006 zal met name aandacht worden besteed aan de volgende punten:
Uitbreiding naar 24-uurs MMT-zorg Na afronding van de pilot, waarbij een MMT-arts en een ambulancechauffeur tussen 19.00 en 07.00 uur vanuit huis beschikbaar zijn, zal een definitieve keuze inzake de 24-uurs voorziening moeten worden gemaakt. Hierbij zal ook de veranderde visie van VWS met betrekking tot de regulering van de acute zorg een belangrijke rol spelen, evenals een verbreding van de taakstelling van het MMT in de ondersteuning van de ambulancevoorziening over de gehele acute zorg. Ook zal in 2006 worden onderzocht, of het spoedeisende IC transport ook door het MMT kan worden verzorgd.
Registratie MMT Het LIKS (Luftrettungs- Informations- und Kommunikations System van de ADAC Luftrettung) zal in 2006 door Medical Air Assistance ook op de andere Nederlandse helikopterstations worden geïntroduceerd. Het UMCG zal desgewenst de invoering van de medische kant van het systeem ondersteunen. Ook zal het MMT UMCG de ontwikkeling van het elektronische ritformulier (ERF) in de Nederlandse ambulancezorg nauwlettend volgen. Voor wat betreft de interne traumaregistratie van het UMCG zal verder worden gewerkt aan de totstandkoming van koppelingen tussen LIKS en de aanwezige klinische registratiesystemen.
Kwaliteitsmanagement Ook in 2006 zal het MMT UMCG worden geaudit voor ISO-certificering. Hiermee zal het hoge kwaliteitsniveau worden gewaarborgd.
Samenwerking in de regio In 2006 zal het overleg met het Medisch Centrum Leeuwarden en met het Traumacentrum Zwolle worden vervolgd, met als doel te komen tot optimale dekking in de regio, ook in de grondgebonden situatie.
Landelijke samenwerking In 2006 zal het overleg over een eventuele andere invulling van de vliegoperatie door de Dienst Luchtvaartpolitie (DLVP) naar verwachting worden afgerond. Het landelijk overleg tussen medisch coördinatoren en chief nurses zal worden gecontinueerd. Belangrijke onderwerpen hierbij zullen zijn: MMT registratie, uniformering van opleidingen en invulling van de 24-uurs voorziening.
18
Internationale samenwerking In 2006 zal de samenwerking met Duitsland verder worden uitgewerkt en waar mogelijk worden geïntensiveerd. De financiering en verrekening van de in Duitsland uitgevoerde inzetten zal definitief worden geregeld.
Opleiding en training In 2006 zal het accent van de trainingen en opleidingen enigszins verschuiven naar de hulpverlening bij ongevallen en rampen (samenwerking met de GHOR). De artsen volgen hiertoe de MIMMS cursus en voor de verpleegkundigen zal worden bezien of deelname aan de MIMMS zinvol is. Daarnaast zal in samenwerking met UMCG ambulancezorg en andere noordelijke ambulancediensten worden gezocht naar nieuwe vormen van multidisciplinaire training.
19
