Transitieplan 2.0 Voor Elkaar in Parkstad

Transitieplan 2.0 Voor Elkaar in Parkstad [ samen voor elkaar]

Parkstad, oktober 2012 Transitieplan 2.0 VeiP/9-11-2012

1

Inhoudsopgave

1.

Inleiding

2.

Transitie Voor elkaar in Parkstad [samen voor elkaar]

3.

Thema’s van zorgverandering en -innovatie

4

Samenwerking en afstemming

5.

Financiële vertaalslag

Bijlagen a.

Domeinen van samenwerken 2012-2014

b.

Begroting 2013-2014

c.

Outputresultaten

Transitieplan 2.0 VeiP/9-11-2012

2

1.

Inleiding

Voor elkaar in Parkstad is de samenwerking tussen organisaties op het gebied van wonen, welzijn en zorg, gemeenten, zorgverzekeraar, zorgkantoor en zorgvragers in de regio Parkstad. Partijen kunnen ouderen en mensen met een beperking beter ondersteunen door meer en anders samen te werken. Het samenwerkingsverband staat voor een nieuwe fase. Er is grote behoefte bij de samenwerkingspartners om de ingezette samenwerking en afstemming die vanaf 2009 feitelijk is gestart en in 2010 formeel is bekrachtigd door subsidies van het Nationaal Programma Ouderen, de gemeenten en de Provincie Limburg te bestendigen. Daarom dit Transitieplan 2.0. Het plan is de nadere uitwerking van de gedeelde ambitie uit het Convenant Voor elkaar in Parkstad. Het Transitieplan Voor elkaar in Parkstad 2.0 legt de ambities van de samenwerking tussen de convenantpartners in de regio Parkstad vast en bevat de routekaart voor de partners om tot uitvoering van de gezamenlijke plannen te komen. Het betreft tevens de nadere invulling hiervan als verantwoording voor de subsidieaanvraag in het Uitvoerings-programma 2012 Zorg dichtbij. Betere zorg begint bij jezelf van de Provincie Limburg (2011) en sluit aan bij de adviezen die de Provinciale Raad voor de Volksgezondheid in haar notitie Limburg op leeftijd doet en het gedachtegoed van de Stuurgroep Zorg Zuid-Limburg in Een koers voor Limburg. Actieprogramma Zuid-Limburg. Hiervoor is een ondersteuningsstructuur nodig om de transitie in de wijken mogelijk te maken. Daarbij proberen de partners zo goed mogelijk bij de opgave van de Provincie Limburg aan te sluiten. De subsidie die de Provincie Limburg beschikbaar stelt is dan ook bedoeld als aanjager van de samenwerking en als ondersteuning van communicatie en innovatie in de transitie. In hoofdstuk 2 wordt nader ingegaan op de vraag waarom deze transitie nodig is en wat de doelen zijn. Hoofdstuk 3 beschrijft wat er aan activiteiten en ontwikkelingen in gang is gezet en wat er nog gaat gebeuren. De thema’s van zorginnovatie staan daarbij centraal. Hoofdstuk 4 gaat in op de samenwerking die Voor elkaar in Parkstad voorstaat. De organisatiestructuur wordt toegelicht en de ondersteuning die daarbij nodig is. De functies en werkwijzen van de stuurgroep en agendacommissie worden beschreven. De financiële onderbouwing staat in hoofdstuk 5.

2.

Transitie Voor Elkaar in Parkstad [ samen voor elkaar]

De regio Parkstad staat voor een uitdagende opgave om voor ouderen in een kwetsbare situatie en mensen met een beperking passende zorg en ondersteuning te organiseren. Dat vergt van gemeenten en organisaties op het gebied van wonen, zorg en welzijn de bereidheid om samenwerking en afstemming te verbeteren, innovaties te introduceren, kennis te delen en verbindingen aan te gaan. Alles gericht op een integraal aanbod van zorg en voorzieningen, waarbij de vraag van de burger centraal staat.


3

In Parkstad is sprake van een sterke groei van het aandeel ouderen en tevens sprake van bevolkingsdaling. Door de combinatie van vergrijzing en daling gaan op termijn de financiële kaders knellen , wordt de beschikbaarheid van personeel problematisch en komt de kwaliteit van leven van ouderen en mensen met beperkingen onder druk te staan. De betaalbaarheid, doelmatigheid en toekomstbendigheid van het systeem van zorg en welzijn staan onder grote druk. Voor elkaar in Parkstad werkt aan een betaalbare en toekomstbestendige zorg die de kwaliteit van zorg garandeert. Dat gebeurt door creatief samen te werken en slim verbindingen te zoeken tussen professionals, sectoren en middelen. Betere samenwerking leidt tot doelmatige zorg, het tackelen van barrières in het systeem leidt tot grotere efficiëntie en het beter afstemmen van taken leidt tot betere zorg en welzijn. Daartoe zetten de convenantpartners stappen. Uit diverse onderzoeksrapporten blijkt dat ouderen in een kwetsbare positie niet altijd de aandacht krijgen die zij nodig hebben, daarmee mogelijk onnodig veel functieverlies lijden en eerder opgenomen dienen te worden. Daarnaast lijden veel ouderen aan meerdere aandoeningen en ontvangen gelijktijdig hulp van verschillende medisch specialisten en andere zorgverleners. Dan is het risico groot dat er geen samenhang in het zorgaanbod is. Ook stijgt daardoor de zorgconsumptie. De capaciteit van het zorgsysteem echter (beschikbare menskracht, voorzieningen en financiering) groeit niet navenant mee. Hierdoor ontstaan grote problemen in de ouderenzorg. Om noodzakelijke veranderingen mogelijk te maken is een meer samenhangende ondersteuningsstructuur wenselijk waardoor ouderen in een kwetsbare positie en mensen met een beperking langer een zelfstandig bestaan kunnen leiden in hun eigen omgeving. Dit draagt bij aan hun kwaliteit van leven en een langere en actievere participatie in de samenleving. Wat willen de samenwerkingspartners bereiken? Voor elkaar in Parkstad wil doelen bereiken op twee niveaus: verandering van wonen, zorg en welzijn op basis van de maatschappelijke ontwikkelingen en het organiseren van het samenwerkingsproces in de regio Parkstad. Voor het niveau van de transitie in de domeinen wonen, welzijn en zorg gaat het om: • Ouderen in een kwetsbare positie tijdig opsporen. • Deze ouderen en mensen met een beperking beter ondersteunen, zodat zij langer zelfstandig in de eigen buurt kunnen blijven wonen. Een buurt waar zij zich veilig voelen, waarin ze actief blijven en contact hebben met anderen: de levensloopbestendige buurt. Hun kwaliteit van leven neemt toe en hun beroep op de zorg neemt af. • Levensloopbestendige buurten creëren; daarvoor moet het woningaanbod veel meer worden afgestemd op de behoeften van ouderen en mensen met een beperking. Dat geldt ook voor de welzijns- en servicevoorzieningen. Ouderen en mensen met een beperking hebben daarom een belangrijke stem in Voor Elkaar in Parkstad. • Zelfsturende gemeenschap: de burgers betrekken bij de oplossing van de ervaren problemen. • Toewerken naar een betaalbare, doelmatige en toekomstbestendige (ouderengeTransitieplan 2.0 VeiP/9-11-2012

4

zondheids)zorg. Daarvoor wordt een gezamenlijke lobby vanuit Parkstad richting Den Haag gestart. Voor het niveau van samenwerken gaat het om: • Het maatschappelijk belang en dat van burgers in Voor Elkaar in Parkstad stellen de samenwerkingspartners boven het individuele organisatiebelang van de afzonderlijke deelnemers. • Innovatief samenwerken, elkaar inspireren en verbindingen zoeken en aangaan tussen mensen, sectoren en middelen. Het transitieplan snijdt beide niveaus aan maar primaire focus ligt op het organiseren van de samenwerking tussen de convenantpartners.

3.

Thema’s van zorgverandering en -innovatie

Voor elkaar in Parkstad wil innovatie nadrukkelijk agenderen en in de praktijk implementeren. De deelnemende organisaties willen gebruik maken van de initiatieven en structuren van innovatie die er al zijn. In veel organisaties en op veel plekken worden innovaties bedacht en ontwikkeld. Afspraak is om deze ideeën in te brengen in de stuurgroep van Voor elkaar in Parkstad (zie hoofdstuk 4) zodat deze goed gedeeld in en aangehaakt kunnen worden aan de activiteiten in de buurten en wijken. Op deze manier kunnen goede ideeën (producten, diensten, ervaringen) geïnventariseerd worden en gekoppeld aan bestaande structuren. Innovatie staat zo niet op zichzelf maar is onderdeel van een manier van werken. De behoeften van ouderen zelf zijn hierbij leidend; kwaliteit van leven en welzijn staan voorop. Vier gemeenten zijn geselecteerd om te experimenteren met integrale preventieve ouderenzorg: Heerlen, Kerkrade, Brunssum en Onderbanken. De activiteiten in deze gemeenten zijn ieder vernieuwend in hun soort. Het samenwerkingsverband volgt de ontwikkelingen en creëert een meerwaarde op de projecten die er sowieso zijn. Het gaat daarbij niet louter om experimenteren, maar óók om het bestendigen van bestaande projecten en het stimuleren van gewenste ontwikkelingen. De transitie is breder dan de vier genoemde gemeenten: elke gemeente is in meer of mindere mate bezig om op vernieuwende wijze de opgaven vanuit de Wmo-verantwoordelijkheid en zorg invulling te geven. Datgene wat de experimenteergemeenten aan activiteiten, werkwijzen, projecten, visie, methodieken ontwikkelen of uitvoeren worden ontwikkeld zijn toepasbaar in andere gemeenten. Algemeen onderzoek In de aanpak van de problemen is elke gemeente verschillend. De idee van de transitie is van elkaar te leren en de samenwerking en afstemming tussen wonen, zorg en welzijn optimaal te laten verlopen. In samenwerking met Maastricht UMC+, Faculty of Health Life Sciences and Medicine, afdeling Health Services Research wordt in Onderbanken en Heerlen, Simpelveld en Kerkrade onderzoek gedaan naar het verloop van het project en de resultaten: procesen effectevaluatie.


5

In een lerend netwerk, zoals Voor elkaar in Parkstad is, is de gewenste werkmethode om bij elke zorginnovatie de juiste vragen te stellen en de interventies toetsbaar te maken. Wat is de effectiviteit, wat levert het concreet op, hoe delen we kennis, welke probleem wordt opgelost? Deze houding van toetsbaar opstellen helpt om vernieuwing ook als verbetering van gezondheid en zorg vast te stellen. Maastricht UMC+ levert hieraan een bijzondere bijdrage. Belangrijk thema in het strategisch beleid van MUMC+ is namelijk de nadruk op integrale gezondheid en preventie en op het verleggen van de aandacht naar leefstijl, gezondheidsbehoud en – bevordering. Gezondheidsonderzoek, -onderwijs en -zorg richten zich daarbij niet langer uitsluitend op de patiënt en diens aandoeningen, maar ook op leefstijl en omgevingsfactoren (milieu, ecologie) en op mensen die ten aanzien van hun gezondheid geconfronteerd worden met een ongunstige aanleg en/of omgeving. De aandacht verbreedt zich van ziekte en zorg tot het totale continuüm van gezondheidsbehoud, gezondheidsbevordering en gezondheidsherstel. Preventie neemt hierbij een vooraanstaande plaats in. De specialisatie Public Health and Primary Care richt zich met name op het voorkómen van ziekte en het beschermen en bevorderen van gezondheid buiten het ziekenhuis, en een client-/patiëntgerichte in plaats van een ziektegerichte benadering. Deze expertise is een belangrijke troefkaart, in zoverre dat ze de ketens verbreedt, verdiept en verbindt. MUMC+ heeft een bijzondere positie als enige UMC in deze regio, waardoor zij in staat is de gezondheidszorgstructuur en de academisering van de (preventieve) zorg in deze regio mee te modelleren en een duidelijke netwerkpositie te bekleden. Hierin is het Maastricht UMC+ bereid in nauwe samenwerking met het veld een adviserende en evaluatieve rol spelen, die sterk gebaseerd is op wetenschappelijke evidence. Regionale speerpunten Gemeenten en zorgpartijen weten dat je de huidige problemen in de zorg niet individueel kunt oplossen. De convenantpartners willen de samenwerking invulling geven door het kiezen van regionale speerpunten. Dit zijn twee of drie thema’s die jaarlijks verder worden ontwikkeld. Welke dat zijn bepalen de convenantpartners in de stuurgroep. In een ronde langs de partners worden actuele en belangrijke thema’s benoemd die onderbouwd aan de stuurgroep worden voorgelegd. Voorstel is om in het najaar van 2012 in een innovatieve werkvorm tot de vaststelling van de regionale speerpunten te komen. Hieronder staat een aantal speerpunten genoemd. Integrale financiering Bij integrale zorg hoort ook integrale financiering, waarbij er zo min mogelijk belemmeringen zijn in weten regelgeving. Parkstad loopt - samen met een aantal andere regio’s - voorop als experiment bij de aanpak van integrale zorg, zoals blijkt in het boekje van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Interbestuurlijk Experimentenprogramma Bevolkingsdaling (2012). Een nieuwe financieringsstructuur wordt door zorgverzekeraar CZ gestimuleerd en Voor elkaar in Parkstad is het platform om dit gestalte te geven. De Parkstadgemeenten willen hiervoor een experimenteerstatus krijgen en daarom een lobby richting de landelijke overheid starten.


6

Informele zorg Om de ouderengezondheidszorg betaalbaar te houden is de inzet van informele zorg, mantelzorg, maatschappelijke stages en vrijwilligersorganisaties van belang. Deze dragen ook bij aan de zelfredzaamheid van ouderen in een kwetsbare situatie en mensen met een beperking. Veel burgers, familie, vrienden en organisaties zijn op dit terrein actief. In een aantal gemeenten zijn er vergevorderde plannen om de structurele inzet van informele zorg te organiseren. Het daarbij vaak om bundeling en ondersteuning van bestaande activiteiten en initiatieven en het bevorderen van de samenwerking tussen de verschillende organisaties. Voor elkaar in Parkstad ziet dit als een onmisbare bijdrage aan haar doelstellingen en wil dit verder ontwikkelen. Integreren van decentralisaties Er komen steeds meer verantwoordelijkheden naar gemeenten toe; de decentralisaties van de Awbz, de Wmo, de Jeugdzorg en de Wet werken naar vermogen zijn hiervan voorbeelden. Dit legt een grotere taakstelling bij de gemeente op het gebied van zorg en welzijn. Dat betekent dat maatschappelijke vraagstukken en problemen van burgers vanuit een breed perspectief bij de gemeenten en in de regio worden geadresseerd. Dit houdt een legitimatie in om deze vraagstukken en problemen integraal te benaderen. Met creativiteit wil Voor elkaar in Parkstad samen stappen zetten bij de aanpak van deze maatschappelijke vraagstukken. Innovatief samenwerken Zorgvernieuwing gaat gepaard met nieuwe werkvormen om het proces te begeleiden. De inzet van nieuwe werkvormen wordt gestimuleerd indien nodig en gewenst. Het helpt bij het creatieve proces en out-of-the box-denken. In Voor elkaar in Parkstad is gestart met een virtuele kantooromgeving waar deelnemende professionals digitaal samenwerken. Op deze pllek delen zij informatie en documenten. Deze kantooromgeving heeft het karakter gekregen van een druk bezochte, interactieve plek met de functie van consultatie, vraagbaak, cocreatie etcetera. Ook is er een toolkit ontwikkeld waar producten, bijvoorbeeld op het gebied van communicatie, voor iedereen toegankelijk zijn. Zorginnovaties De ontwikkeling en invoering van effectieve zorginnovaties staan centraal in Voor elkaar in Parkstad. Met vernieuwing wordt de transitie een krachtige impuls gegeven. De innovaties zijn experimenten van samenwerking, van interventies, van methodiekontwikkeling, van activering van burgers, van ict-toepassingen, van financiering enzovoort. In de stuurgroep is het begrip keurmerk levensloopbestendige buurt geïntroduceerd. Het keurmerk vervult de rol van aanjager van innovatie. Een buurt verwerft het keurmerk als er op een aantal indicatoren van levensloopbestendigheid positief gescoord wordt. Zorginnovaties worden op basis van vast te stellen criteria op effectiviteit en buurten op levensloopbestendigheid getoetst. Van belang is initiatieven tot zorgvernieuwing te verbinden en een proces in werking te stellen van visitatie, auditing en evaluatie. Dit gebeurt door een onafhankelijke werkgroep die bestaat uit vertegenwoordigers van financiers (gemeente en zorgverzekeraar), zorgvragers en kennisinstellingen. De precieze vorm is nog in ontwikkeling.


7

Conferentie: kenniscarrousel Voor elkaar in Parkstad is een lerend netwerk. De innovaties die bijdragen aan de doelstellingen van Voor elkaar in Parkstad en effectief zijn, kunnen ingevoerd worden in heel Parkstad (of Limburg). Om de ervaringen in de buurten en wijken van de experimenteergemeenten te delen met andere organisaties en gemeenten in Parkstad wordt jaarlijks een kenniscaroussel georganiseerd. Op interactieve wijze worden professionals met elkaar in contact gebracht om informatie uit te wisselen en kennis over samenwerking te verspreiden. Belangstellenden uit de regio Parkstad worden hiervoor uitgenodigd.

4.

Samenwerking en afstemming

Het Transitieplan Voor elkaar in Parkstad 2.0 beschrijft een duurzame structuur, een proces van samenwerken waarbij de convenantpartners in een samenwerkingsnetwerk thema’s bespreken die gemeente-overstijgend zijn (regionale speerpunten), de uitvoering van de plannen in de experimenteergemeenten volgen, elkaar inspireren, kennis en informatie delen, en zorginnovaties initiëren en faciliteren. Het transitieplan is de basis van een continu proces. Na een jaar wordt dit proces geëvalueerd. Het transitieplan onderscheidt twee niveaus: a. alle maatschappelijke ontwikkelingen die verandering van zorg en welzijn noodzakelijk maken en b. samenwerken in de regio Parkstad tussen convenantpartners met een gedeelde ambitie. Op beide niveaus spelen dezelfde oorzaken en ontwikkelingen, nl. versnippering in de zorg, onbetaalbare zorg, verkeerde prikkels in het systeem, te ingewikkelde organisatie en te weinig arbeidskrachten voor teveel zorgvragers. Daarbij denken organisaties teveel in producten in plaats van in klanten, worden indicaties als claimbeoordelingen beschouwd, zijn er financiële schotten die integrale zorg verhinderen, is er teveel bureaucratie en is er te weinig aandacht voor preventie. Echter, op het eerstgenoemde niveau gaat het om de inoud: de transitie met de vraag hoe ZuidLimburg in tijden van demografische verandering kwantitatief en kwalitatief voldoende voorzieningen voor burgers (ouderen in een kwetsbare positie en mensen met een beperking) op peil kan houden. Op het tweede niveau gaat het om goed samenwerken met vragen als welke doelen streven we na, welke organisaties participeren, hoe richten we werkwijzen en organsiatie in, welke inzet plegen partners, hoe toetsen en evalueren we etc. Beide niveaus beïnvloeden en versterken elkaar, maar in het convenant en transitieplan gaat het voornamelijk om de samenwerking an sich. Het transitieplan behelst de ambitie van deze samenwerking; het convenant is daarvan de formalisering. Het geeft de doelen aan die de convenantpartners nastreven. En het beschrijft de resultaten die de partners willen bereiken of hebben bereikt. Dit zijn soms hele concrete interventies, werkwijzen en methodieken en soms projecten, attitudeverandering, visieontwikkeling. Hiervoor wordt een plan van aanpak gemaakt dat jaarlijks wordt geactualiseerd. Deze activiteiten zijn de verantwoordelijkheid van de gemeente zelf.


8

Samenwerking: convenant Samenwerking en afstemming zijn onontbeerlijk bij het zo lang mogelijk zelfstandig functioneren en wonen van de ouder wordende burger. Het organiseren van die samenwerken is de primaire focus van Voor elkaar in Parkstad. De organisaties op het gebied van wonen, welzijn en zorg , de gemeenten, zorgverzekeraar en zorgvragers spreken de ambitie uit om de regio Parkstad tot een voorbeeldregio op het terrein van zorg aan ouderen in een kwetsbare positie en mensen met een beperking te ontwikkelen. Voor elkaar in Parkstad is het voertuig dat zij gebruiken om dit te verwezenlijken. Een voorbeeldregio betekent vooral een samenwerkingsstructuur en -cultuur, waarbij initiatieven goed worden afgestemd. De samenwerking die de convenantpartners zijn aangegaan betreft die gezamenlijke ambitie, gaat uit van vertrouwen tussen organisaties en vereist een lange adem. Daarvoor is een duurzame samenwerkingsstructuur nodig. De formalisering daarvan gebeurt in de vorm van een convenant. Door het convenant te ondertekenen geven de partners aan dat de samenwerking niet vrijblijvend is. Het convenant legt de samenwerking vast op visie en beleid; de uitvoering vindt plaats in de praktijk in de gemeenten. De GGD treedt op als vertegenwoordiger van de stuurgroep en zal formeel aanvrager van de subsidie zijn. Door het ondertekenen van dit convenant spreekt de partner zijn steun uit voor het initiatief Voor Elkaar in Parkstad en neemt deel aan dit netwerk.Het transitieplan Voor Elkaar in Parkstad 2.0 bevat de routekaart voor partners om tot uitvoering van de gezamenlijke plannen te komen met respect voor ieders verantwoordelijkheden. De GGD monitort of de doelen worden gehaald; elk jaar wordt de samenwerking geëvalueerd. In de stuurgroep worden de resultaten besproken en wordt indien nodig bijgestuurd.

Organisatiestructuur Een transitie zoals Voor elkaar in Parkstad kan alleen slagen als het netwerk professioneel is georganiseerd en wordt ondersteund. Een goede projectorganisatie en overlegstructuur zijn daarbij nodig. De GGD Zuid Limburg heeft in dit proces een leidende en ondersteunende rol op zich genomen. De directeur van de GGD zit de stuurgroepvergaderingen voor, op verzoek van de stuurgroep Wmo is een transitiecoödinator aangesteld. Deze vervult ook de rol van ambtelijk secretaris. De werkgroep [samen voor elkaar] is door de stuurgroep ingesteld om de convenanttekst op te stellen, het keurmerk te ontwikkelen, het voorliggende transitieplan te schrijven en een adequate ondersteuningsstructuur voor te stellen. De transitie- en overlegstructuur staan hieronder weergegeven. • Stuurgroep In de stuurgroep hebben zitting de organisaties op het gebied van wonen, welzijn en zorg , de gemeenten, zorgverzekeraar en zorgvragers in de regio Parkstad. Teneinde de transitie te begeleiden participeren de bestuurders van de deelnemende organisaties in de stuurgroep Voor Elkaar in Parkstad. De stuurgroep heeft een aantal functies:


9

richtinggevend, opiniërend en waar nodig besluitvormend (congruent met de verantwoordelijkheid van de convenantpartners); stelt regionale speerpunten vast; bewaakt de voortgang van uitvoering van het transitieplan, initieert en faciliteert nieuwe projecten, met name gericht op zorginnovatie; dient als platform voor uitwisseling van informatie over belangrijke ontwikkelingen op het gebied van WWZ. De stuurgroep komt een keer per kwartaal bij elkaar en bespreekt bovengenoemde thema’s en de barrières die op bestuurlijk niveau moeten worden opgepakt. De stuurgroepleden zijn verantwoordelijk voor een adequate inbreng uit en terugkoppeling naar de eigen achterban respectievelijk organisatie.

• Agendacommissie De stuurgroep stelt een agendacommissie in. De agendacommissie wordt samengesteld uit vertegenwoordigers van de gemeenten, de zorgverzekeraar, de zorgvragers (Regionaal Zorgvragers Overleg) en zorgpartijen. Deze bereidt de agenda en bijbehorende stukken voor en onderhoudt contacten met uitvoerende projecten. De agendacommissie let op signalen uit de praktijk en krijgt input van de deelprojectleiders en ambtenaren van de gemeenten in Parkstad. Deze worden beoordeeld op agendering voor de stuurgroep. Het gaat daarbij om agendapunten die een bredere impact hebben dan alleen binnen de individuele gemeente en het gaat om samenwerkingsvraagstukken. De agendacommissie bepaalt haar eigen vergaderfrequentie. • Transitiecoördinator De stuurgroep, alsook de agendacommissie, wordt ondersteund door de transitiecoördinator van Voor Elkaar in Parkstad. Deze houdt de doelstellingen in de gaten, is linking pin tussen de betrokken organisaties, initieert, informeert en adviseert over en ondersteunt bij het realiseren van de transitie. Desgewenst kan de transitiecoördinator extra advies of ondersteuning van derden (deskundigen van samenwerkingspartners, adviesbureau of gemeente) inroepen. Transitieondersteuning De ondersteuning van het proces van samenwerken gebeurt onder andere door de inrichting van een virtuele kantooromgeving (Viadesk) waar bestuurders en professionals documenten delen, informatie uitwisselen en kennis en ervaring met elkaar bespreken. Ook is er een communicatiestrategie ontwikkeld om een eenduidige en heldere boodschap naar burgers te communiceren. Projectgroep communicatie Om de communicatie tussen de vele organisaties goed te stroomlijnen is de projectgroep communicatie ingesteld. Hierin zitten de communicatieadviseurs van de convenantpartners. Zij stemmen de communicatiestrategie af en zijn linking pin naar de projecten in de Parkstadgemeenten. Het gaat daarbij zowel om een uniforme communicatie richting burgers, als om het informeren van de professionals van de deelnemende organisaties over de inhoud en de samenwerking binnen Voor elkaar in Parkstad. Er is een website in ontwikkeling en in het najaar wordt gestart met de publicatie van een digitale nieuwsbrief. Transitieplan 2.0 VeiP/9-11-2012

10

Ouderenparticipatie In de transitiestructuur van Voor elkaar in Parkstad is kennis van de zorgvragers nodig. Zij zijn onmisbare partners om de behoeften van de ouderen in een kwetsbare situatie en mensen met een beperking centraal te stellen in de transitie. Ouderenparticipatie willen we structureel te verankeren in de transitie; daarvoor wordt voorgesteld om een deel van de provinciale subsidie te reserveren voor de inzet van de cliëntenpanels en de ondersteuning vanuit het zorgvragersoverleg. Aan de convenantpartners wordt gevraagd dit te faciliteren en op termijn financieel mogelijk te maken.

5.

Financiële vertaalslag

Financiële verantwoording De samenwerkingspartners dragen conform een verdeelsleutel zowel in geld als in natura uit eigen middelen bij aan de transitie Voor elkaar in Parkstad. Er is zo min mogelijk sprake van incidentele gelden voor structurele verandering. De transitie zelf is een doorlopend proces dat ook op structurele basis financiering behoeft. De kosten voor de virtuele kantooromgeving en communicatie worden uit de subsidiegelden bekostigd. De subsidie van de provincie uit de subsidieregel Zorg 2012 ten behoeve van de transitie langdurige ouderenzorg wordt als aanjaaggeld gezien, bedoeld voor de ondersteuning van het netwerk en de verdere ontwikkeling van Voor elkaar in Parkstad in 2013 en 2014. Gestreefd is naar lichte structuur waarvoor een relatief deel van het geld in de ondersteuning van de transitie zit; het grootste deel van het geld van convenantpartners wordt ingezet aan de basis, in de ontwikkeling van activiteiten, projecten, methodieken, interventies, zorginnovaties enzovoort. Voorstel is om de toegekende middelen voor 2013 en 2014 te bestemmen. De besteding van deze gelden is de verantwoordelijkheid van de stuurgroep. De agendacommissie doet voorstellen conform de ideeën in dit transitieplan en legt deze voor aan de stuurgroep. Het gaat daarbij om de ondersteuning van de samenwerking (personele kosten voor de inzet van mensen, faciliteiten ten behoeve van het netwerk, communicatiemiddelen) en concrete activiteiten (uitvoeringskosten voor innovatieve samenwerkingsprojecten, initiatieven van burgerparticipatie) die bijdragen aan Voor elkaar in Parkstad. De samenwerkingspartners dragen gezamenlijk minstens de helft van de kosten bij. Structurele financiering De subsidie van de provincie is een eenmalige bijdrage aan de ondersteuning en ontwikkeling van Voor elkaar in Parkstad. Daarvan wil de stuurgroep een percentage alloceren voor de structurele inbreng van zorgvragers. Voorts dragen de deelnemende organisaties bij uit eigen middelen. De stuurgroep wil toewerken naar een contributiebijdrage per deelnemers voor de instandhouding van de projectorganisatie. De precieze vorm daarvan moet nog worden vastgesteld. De begroting is opgesteld voor de kosten in het jaar 2013 en 2014 (bijlage b).


11

Toelichting begroting Voor elkaar in Parkstad is een samenwerkingsnetwerk waarin de gemeenten en organisaties extra inspanning leveren om de geformuleerde doelen te behalen. De samenwerkingskosten van deze transitie zijn opgenomen in de begroting. Het betreft de ondersteuning van de transitie voor de projectleiders in de pilotgemeenten. Tevens de ondersteuning van de stuurgroep en agendacommissie. Van belang in de transitie is de informatieuitwisseling, het delen van ervaringen; daaraan wordt met communicatiemiddelen (website, Nieuwsbrief, communicatiestrategie, kenniscaroussel) op allerlei manier bijgedragen. Ook de facilitaire ondersteuning middels een virtuele kantooromgeving (Viadesk) wordt hiervoor gebruikt. Centraal in de transitie van Voor elkaar in Parkstad staan de behoeften, problemen en mogelijkheden van de ouderen in een kwetsbare situatie en mensen met een beperking. Onontbeerlijk in dit proces van transitie is de wens van de convenantpartners daadwerkelijk de burgers binnen de gemeenten, op wijken buurtniveau, in interactie te laten treden met en in de eigen buurt en alle partijen die in de wijken en buurten actief zijn. Voor deze burgerparticipatie (lees: inzet van cliënten- c.q. ouderenpanels) worden middelen uit de subsidieaanvraag ingezet. Deze zijn tijdelijk van aard, met de inzet om de burgerparticipatie structureel te verankeren, ook in financiële zin. Deze middelen vallen toe aan de stichting Zorgconsumenten Limburg, die ondersteuning en advisering biedt aan de cliëntenpanels. De gemeenten en zorgorganisaties dragen uit eigen middelen bij aan de extra inzet van personeel, hulpmiddelen en activiteiten ten behoeve van Voor elkaar in Parkstad.


12

Bijlage a Domeinen van samenwerken 2012-2014

Vroegsignalering Op het gebied van vroepopsporing bezoeken in Kerkrade ouderenadviseurs alle 65-plussers. Ze brengen in beeld welke problemen er eventueel bij ouderen spelen en kunnen er vroeg bij zijn. Vervolgens verwijzen ze de oudere niet door, maar zorgen ze in samenwerking met de betreffende instanties voor een oplossing. Lang niet elke 65-plusser is natuurlijk hulpbehoevend. Tijdens de huisbezoeken komen ook mensen in beeld die juist nog heel actief zijn en iets willen betekenen voor andere burgers. In Heerlen is een sociaal wijkteam ingesteld waarin mensen met multi-problematiek - vaak een combinatie van fysieke, psychische en sociale problemen - worden besproken. Vandaaruit wordt hulp en zorg voor de betreffende persoon gecoördineerd. In Brunssum worden burgers met een Wmo-hulpvraag bezocht door een maatwerker die in een open gesprek de problematiek bespreekt, het sociale netwerk in kaart brengt, ondersteunt bij zelfredzaamheid en individueel maatwerk probeert te leveren. In Heerlen heten de maatwerkers consulent [samen voor elkaar]. Samenwerking Op het gebied van samenwerking tussen organisaties zijn sociale wijkteams die in verschillende samenstelling opereren in de pilotgemeenten actief. Het gaat hier niet alleen om elkaar leren kennen en integraal problemen aanpakken op uitvoerend niveau, maar ook de barrières in de samenwerking tussen professionals of organisaties slechten (defragmentatie) op strategisch niveau. Burgerparticipatie Op het gebied van burger- en maatschappelijke participatie is er in Brunssum een burenhulpdienst opgezet, waar mensen met vouchers diensten kunnen inkopen, via het persoonlijk participatiebudget collectieve diensten kopen bij het buurtbeheerbedrijf of de Wmo-hulp die schoonmaakt extra diensten laten uitvoeren, zoals meegaan naar de dokter, boodschappen doen, het gras maaien. In Heerlen is er een werkgroep die zich buigt over het meer betrekken van burgers bij Voor elkaar in Heerlerheide. In Heerlerheide start buurthulp, een initiatief waar burgers terecht kunnen bij praktische klussen die door uitkeringsgerechtigden worden uitgevoerd. Een variant is burenhulp waar buren en buurtbewoners elkaar helpen met sociale diensten en persoonlijke begeleiding en weer voor elkaar zorgen. In Onderbanken gaat het om de zelfsturende gemeenschap waar de gemeenten activiteiten die mensen in hun buurt willen ontplooien ondersteunt. De burgers worden hier nadrukkelijk bij betrokken. Regiobudget Op het gebied van verandering in het systeem voert de stuurgroep van Voor elkaar in Parkstad gesprekken met de zorgverzekeraar, zorgvragers (ouderenorganisaties) en Huis voor de Zorg over het invoeren van een regiobudget. Zo is er al een overeenkomst tussen de regionale huisartsenvereniging Huisartsen Oostelijk Zuid-Limburg (HOZL), het ziekenhuis Atrium Medisch Centrum en de zorgverzekeraar CZ over regioregio. Aanleiding voor het Regio Regie Transitieplan 2.0 VeiP/9-11-2012

13

Model is de sterke stijging van de zorgkosten. De stijging wordt niet zoals gedacht veroorzaakt door de vergrijzing maar deze stijging zit in de volumelijn. Er is veel te verdienen door substitutie van de zorg van de tweede naar de eerste lijn. HOZL geeft samen met CZ en Atrium invulling aan het Regio Regie Model in regio Parkstad door middel van het project “Mijn Zorg”. Hun doel is het beheersen van zorgkosten met behoud van kwaliteit, de focus ligt op door de eerste lijn beïnvloedbare zorg. Ouderenparticipatie Ouderenparticipatie is een wezenlijk onderdeel van het Nationaal Programma Ouderen. Ouderen praten niet zomaar mee, maar denken en doen mee. Ook in Voor elkaar in Parkstad zijn ouderen betrokken. Inbreng van ouderen wordt vormgegeven door de inzet van cliëntenpanels: in Onderbanken, in Heerlerheide (Heerlen) en overkoepelend. Ook nemen vertegenwoordigers van de zorgvragers vanuit het Regionaal Zorgvragers Overleg structureel deel aan diverse overleggen. Deze betrokkenheid houdt organisaties scherp bij het daadwerkelijk op geleide van de vraag van ouderen een aanbod te ontwikkelen en tegemoet te komen op hun behoeften aan zorg en ondersteuning. Communicatie Voor het welslagen van Voor elkaar in Parkstad is communicatie van cruciaal belang, zeker bij een transitie waarbij zoveel partners betrokken zijn. Er is een communicatiestrategie opgesteld die zoveel mogelijk ruimte laat voor lokale inkleuring. Enkele uitgangspunten zijn geformuleerd: als motto voor de burgers wordt [samen voor elkaar] gehanteerd, er is sprake van een gezamenlijke inspanning, voor beter en langer samenleven in de eigen buurt. Afgesproken is één heldere, eenduidige boodschap te hanteren. De communicatie is gericht op drie hoofdgroepen: de burgers in de wijk/buurt, de samenwerkende organisaties en financiers en beleidsmakers. [samen voor elkaar] is de spin-off van Voor elkaar in Parkstad en is primair gericht op de burger met als doel de samenhang van alle inspanningen inzichtelijk te maken en de burger actief bij de inspaningen te betrekken. Het verdient aanbeveling om vanuit het perspectief van de burgers om ook de andere activiteiten die in Parkstad plaatsvinden te bundelen in [samen voor elkaar]. Steeds meer Parkstadgemeenten sluiten aan bij deze communicatiestrategie. In het najaar wordt de eerste Nieuwsbrief uitgebracht om professionals van de deelnemende organisaties te informeren en wordt een website gelanceerd. Keurmerk Door financiers en cliënten zal gezamenlijk een keurmerk [samen voor elkaar] worden ontwikkeld. Het keurmerk beoogt zowel als aanjager te fungeren van nieuwe ontwikkelingen en innovatieve activiteiten, als ook als indicator voor de mate van levensloopbestendigheid van een buurt. Het is geen keurslijf, maar wel een stimulans (eventueel met financiële incentives) om bij te dragen aan de doelstellingen van Voor elkaar in Parkstad. Tele-technologie Innovatie op het gebied van ict maakt deel uit van het Nationaal Programma Ouderen. In Voor elkaar in Parkstad willen we aansluiten bij de ontwikkelingen op dit gebied en werken we samen met de Hogeschool Zuyd om toepassingen als eerste in de pilotgemeente Onderbanken te implementeren. Tele-technologie wordt ingezet om de communicatie van oude-


14

ren met hun omgeving te vergemakkelijken en zo sociale isolatie te voorkomen en zelfredzaamheid te verhogen. De behoefte van de oudere zelf is uitgangspunt voor de techniek die wordt ontwikkeld. Tele-monitoring betreft niet alleen het contact tussen oudere en zorg, maar is ook gericht op welzijnsvoorzieningen, mantelzorgcontact, boodschappendienst, buurtactiviteiten enzovoort. ZEN: zelfmanagement empowerment network en Op weg naar herstel Een andere zorginnovatie voor ouderen in een kwetsbare positie betreft ZEN: coaching om de oudere na ontslag uit het ziekenhuis te begeleiden naar de thuissituatie. De coach begeleidt de patiënt naar de herstelkliniek, coördineert de interdisciplinaire zorg en zorgt ervoor dat deze op maat is. Na enige tijd kunnen patiënten terugkeren naar de thuissituatie. Het zelfmanagement van de oudere wordt vergroot, evenals het persoonlijke sociale netwerk en tenslotte wordt de samenwerking (informatieoverdracht) tussen tweede en eerste lijn bevorderd. Op weg naar herstel beoogt de ontwikkeling en invoering van een ‘zorgpad geriatrische revalidatie’. Dat moet leiden tot betere zelfredzaamheid, participatie en ervaren kwaliteit van leven en minder zorglast van mantelzorgers. Ook moet dit het aantal heropnames verminderen en definitieve opname in een instelling uitstellen. Werkwijze is dat zorgorganisaties uit eerste, tweede en derde lijn gaan het zorgpad ontwikkelen, invoeren en evalueren.


15

Bijlage b Begroting 2013-2014

Transitie 2013

2014

€ 51.275 € 2.500

€ 51.275 € 2.500

€ 29.000 € 82.775

€ 29.000 € 82.775

€ 40.890 € 2.500

€ 40.890 € 2.500

€ 14.500 € 57.890

€ 14.500 € 57.890

€ 22.968 € 22.968 €163.633

€ 22.968 € 3.500 € 26.468 €167.133

Activiteit 1 Activiteit 2 Activiteit 3

€ 21.000 € 23.500 € 19.000

€ 21.000 € 23.500 € 19.000

Totaal

€ 63.000

€ 63.000

€ 102.383

€ 102.383

Activiteit 1: samenwerking en afstemming Personeel Materialen en hulpmiddelen Communicatiemiddelen Subtotaal Activiteit 2: inhoudelijke output Personeel Materialen en hulpmiddelen Communicatiemiddelen Subtotaal Activiteit 3: afronding en evaluatie Personeel Accountant Subtotaal Totaal Co-financiering

Subsidiebijdrage Provincie Limburg

Toelichting begroting Voor elkaar in Parkstad is een samenwerkingsnetwerk waar de gemeenten en organisaties extra inspanning leveren om de geformuleerde doelen te behalen. De specifieke invulling van de kosten van deze inzet en co-financiering zijn opgenomen in het format begroting projectsubsidies van de provincie Limburg.


16

Bijlage c Outputresultaten

Outputresultaat

Bereiken door inspanningen te leveren op

I. Samenwerking en afstemming:

Werkenderwijs en innovatief (door) ontwikkelen van de samenwerking: - innovatief samenwerken doorontwikkelen, bijstellen en evalueren tegen de achtergrond van de theoretische inzichten van Twynstra en Gudde (model gebaseerd op het bereiken van win-win op basis van gekende en gedeelde belangen en concretiseren gemeenschappelijke ambitie) - plan ontwikkelen: hoe verder, leidend naar een duurzaam samenwerkingsmodel

op basis van het “Transitieplan 2.0 Voor Elkaar in Parkstad” en op basis van de ervaring met de samenwerking, in een tweejarige pilot het (door) ontwikkelen en verankeren van een innovatief strategisch samenwerkingsmodel in de regio Parkstad dat zich richt op de transitie naar een toekomstbestendige en betaalbare zorg, ondersteuning en preventie voor ouderen in een kwetsbare positie, gericht op de levensloopbestendige buurt en het zo lang mogelijk faciliteren van het zelfstandig en zelfredzaam wonen in de eigen buurt. In de pilot wordt de (meer)waarde van de samenwerking – waarin het maatschappelijk belang staat boven het individuele organisatiebelang - onderbouwd. Het samenwerkingsmodel richt zich tenminste op de volgende elementen: - structuur - cultuur - inhoudelijke koers en focus/ innovatie in de zorg - communicatie - lobby - evaluatie - positie van de burger/cliënt - commitment en inzet van samenwerkings partijen


Structuur: Instellen en functioneren van VEIP stuurgroep en agendacommissie met voldoende draagvlak in de regio (blijkend uit de deelname van een belangrijk deel van de zorg/welzijnsinstellingen op het gebied van ouderenzorg, GGD, Huis voor de Zorg, HOZL, verzekeraar, innovatie/kennisinstelling) Cultuur, werkwijze en spelregels: - het stimuleren van een cultuur van innovatief (samen)werken d.m.v.: a. kennisdelen en informatieuitwisseling op een transparante en creatieve wijze. b. d.m.v. het gezamenlijk zicht houden op, alsmede het (mee)ontwikkelen, uitvoeren en evalueren van activiteiten en pilots op het gebied van zorginnovaties die bijdragen aan de beoogde transitie, alsmede het breder implementeren van bewezen zorginnovaties - monitoring van activiteiten en ontwikkelingen zorginnovatie - het leren van processen en vernieuwing door evaluatieonderzoek zowel op procesniveau als op effecten

Deelresultaten

Verankering van samenwerking op strategisch, taktisch en operationeel niveau: samenwerkingsmodel

Samenwerkingsconvenant

Inbreng vanuit alle geledingen t.b.v. goede discussie in stuurgroep en het goed functioneren van het samenwerkingsmodel i.r.t. de transitiedoelen

Virtuele kantooromgeving met mogelijkheid tot cocreatie Jaarlijkse kenniscarrousel Vernieuwende vormen zijn gemeengoed en worden toegepast, bijv. icttoepassingen (telemonitoring, buurtweb)

17

Communicatie: - opstellen communicatiestrategie - instellen en gebruik toolbox voor mediadragers, communicatiemiddelen en methodieken - infrastructuur van informatieuitwisseling - eenduidige en heldere communicatie vanuit organisaties naar de burgers; informatie naar professionals - gebruik woordbeeld [samen voor elkaar] door organisaties in Parkstad eenduidig en herkenbaar

Communicatiemateriaal is eenduidig en vrij toegankelijk voor convenantpartners Website en Nieuwsbrief zijn gerealiseerd Communicatiestrategie is door de stuurgroep vastgesteld Toolbox en woordbeeld zijn beschikbaar Informatie- en promotiemateriaal (film) zijn beschikbaar

Lobby: - regionale afstemming richting rijksoverheid vanwege Parkstadambitie als unieke proefregio Evaluatie: - opstellen van criteria van procesen effectmaten van samenwerking - innovatief gehalte toetsen van het samenwerkingsmodel a.h.v. theoretische inzichten Twynstra Gudde en ambities die partijen hebben geformuleerd - uitvoeren evaluatie ten behoeve van pilot periode Positie cliënt/oudere in kwetsbare positie: - inzet van ouderen/zorgvragers via cliëntenpanels m.b.t. inspelen op behoeften van ouderen bij ontwikkelen van nieuwe zorgarrangementen en steunsystemen - zelfmanagement van ouderen stimuleren Commitment en inzet partijen: - commitment van partijen vastleggen en vasthouden - inzichtelijk maken van de kosten en baten van de samenwerking - voorstel maken voor bekostiging samenwerking na de pilot-periode

II. Inhoudelijke output: het inzichtelijk maken van de gezamenlijke aanpak van (inhoudelijke) thema’s binnen de regionale samenwerking: a. hoe de samenwerkende


Het organiseren en definiëren van een dynamisch proces om te komen tot gezamenlijke regionale koers, ambitie, agenda en speerpunten

Parkstad is geprofileerd als voorbeeldregio

Evaluatiegegevens over bijsturing en/of voortzetting dan wel stoppen samenwerking

Zorgvragers hebben stem in stuurgroep VEiP, in uitvoering van transitie, denken mee en participeren in ontwikkeling van activiteiten

Effectiviteitsstudie wordt uitgevoerd, resultaten gepresenteerd Procesevaluatie wordt uitgevoerd, resultaten worden tussentijds gepresenteerd zodat bijsturing mogelijk is (actie-geleid onderzoek)

(Dynamische) visie en uitvoeringsprogramma’s Regionale speerpunten zijn vastgesteld

18

partijen komen tot een inhoudelijke focus en prioritering

Inhoudelijke thema’s benoemen en aanpak formuleren voor 2013/2014: keuze voor regionale speerpunten

b. wat deze inhoudelijke focus en prioriteiten zijn, alsmede welke activiteiten of projecten/pilos in de pilot-periode van twee jaar concreet opgepakt worden in VEIP verband Ouderenparticipatie (behoeften van ouderen zijn leidend): via inzet van Huis voor de Zorg en stichting Regionale Zorgvragers

De vier pilots in de gemeenten die al eerder gestart zijn doorontwikkelen, resultaten delen en waar mogelijk (deel)resultaten implementeren in andere Parkstadgemeenten Cliëntenpanels zijn actief in de pilotgemeenten Vertegenwoordiging van zorgvragers in stuurgroep en agenda-commissie Reguliere terugkoppeling in regionale zorgvragersoverleg

Slechten financiële schotten cq. integrale financiering (bijv. regiobudget): via pilots

Start pilot in de regio op het gebied van regiobudget: te weten Mijn Zorg in Kerkrade, afspraken HOZLCZ-Atrium VEIp functioneert als klankbordgroep

Ouderen in kwetsbare positie zijn in beeld. Aanpak: via instellingen en contactpersonen in de wijk, sociaal wijkteam worden ouderen in beeld gebracht

Projecten vroeg-opsporing en vroegsignalering via diverse kanalen worden ingezet

Integraal aanbod met burger centraal/ketenzorg

Ontwikkeling van integrale zorg voor de regio, bijv. inpassen van ZEN: zorgpad inzake geriatrische revalidatie 0-1-2-3e lijns, ketenzorg dementie. Veip fungeert als initiatiefnemer

Actief burgerschap/informele zorg

Informele zorg is goed georganiseerd als deel van ketenzorg en wordt actief ondersteund

Transitie VEIP herkenbaar maken en “waarderen”

Keurmerk VEIP

c. met welk (maatschappelijk) resultaat i.r.t. de inhoudelijke doelen van de transitie

Tele-technologie aansluiten bij kansrijke ontwikkelingen

Pilotgemeente voor Hogeschool Zuyd op gebied telemonitoring

d. welke meerwaarde de samenwerking daarin heeft gehad

Periodiek overzicht en monitoring organiseren en rapporteren

Zichtbaar maken van de bijdrage van de samenwerking(sagenda)

Evaluatie: - opstellen van criteria van proces-

Evaluatiegegevens over bijsturing en/of voortzet-

III Afronding en evaluatie a. Voorstel voor de samenwerkingspartners inzake het geTransitieplan 2.0 VeiP/9-11-2012

19

wenste samenwerkingsmodel na de pilot periode b. Eindverslag van het project dat inzicht biedt in de ervaringen met het samenwerkingsmodel in zijn diverse aspecten en op basis waarvan partijen een besluit kunnen nemen over het gewenste samenwerkingsmodel in de toekomst en de bekostiging daarvan


en effectmaten van samenwerking - opstellen van samenwerkingsmodel a.h.v. theoretische inzichten Twynstra Gudde, concretiseren gemeenschappelijke ambitie - jaarlijkse evaluatie

ting dan wel stoppen samenwerking Eindverslag van transitie

20

Transitieplan 2.0 Voor Elkaar in Parkstad

Recommend Documents