Totale parenterale voeding via Hickmankatheter ��������������
�������������������
van ongeveer 10 cm onder de huid doorloopt, voordat hij in het vat verdwijnt. Dit noemen we een ‘getunnelde’ katheter. Ongeveer halverwege deze 10 cm zit een verdikking op de katheter van pluizig materiaal, de ‘cuff’. Deze cuff groeit vast in de tunnel en zorgt er voor dat de katheter op zijn plaats blijft zitten, ook als de hechtingen verwijderd zijn. Verder voorkomt hij dat bacteriën via de tunnel in het bloedvat binnen kunnen komen.
In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een behandeling met parenterale voeding. Dit is voeding die direct in de bloedbaan wordt toegediend. Voor deze voeding is een goede toegang tot de bloedbaan noodzakelijk. Een mogelijkheid voor deze toegang is de hickmankatheter.
Hickmankatheter
Een Hickmankatheter is een lang slangetje van een speciaal soort rubber (siliconen). Deze katheter wordt gebruikt als u medicijnen of voeding toegediend moet krijgen, wat niet via een gewoon infuus kan of mag. De Hickmankatheter wordt ingebracht in een groot bloedvat met een grote stroomsnelheid. Dit bloedvat gaat meestal direct naar het hart.
Op de katheter zit een klipje. Hiermee kunt u de katheter open en dicht zetten.
De katheter heeft aan de kant die zich buiten het lichaam bevindt een aansluitpunt met schroefdraad waarop een afsluitdopje zit. In verband met de kwetsbaarheid van dit schroefdraad wordt op de katheter een driewegkraantje aangesloten. Hierop kan een infuus of spuit worden aangesloten. Dit driewegkraantje moet regelmatig vervangen worden. De andere kant van de katheter bevindt zich in het bloedvat. De katheter wordt zo ingebracht dat er eerst een gedeelte
1
Indicatie
worden. Hierdoor kan er lucht in de ruimte tussen de longvliezen komen en dit kan benauwdheid veroorzaken. Meestal moet dit behandeld worden. Ter controle wordt er altijd een röntgenfoto van uw borstkas gemaakt.
Als u bepaalde medicatie of voeding via een infuus in de arm krijgt toegediend, kan dit de bloedvaten irriteren. Daarom kan het noodzakelijk zijn een Hickmankatheter bij u te plaatsen. Dit spaart de kleine bloedvaten. Deze katheter kan ook gebruikt worden voor bloedafname, maar dit mag alleen bij hoge uitzondering omdat dit de infectiekans vergroot. De Hickmankatheter blijft zitten tot de behandeling afgelopen is. Dat kan enkele jaren duren. De katheter wordt pas verwijderd als deze echt niet meer nodig is, niet meer functioneert, of problemen veroorzaakt.
Inbreng- en uittredeplaats
Na het plaatsen van de Hickmankatheter heeft u twee wondjes. Bij het sleutelbeen of in de hals bevindt zich het wondje waardoor de katheter in het bloedvat wordt gebracht. Dit heet de ‘inbrengplaats’. Dit wondje is met 1 hechting gehecht. Meestal is dat een zelfoplosbare hechting. Op uw borst zit het 2e wondje. Hier komt de katheter naar buiten. Dit noemen we de ‘uittredeplaats’. De uittredeplaats bevindt zich meestal links of rechts in de borstkas. Enkele hechtingen houden dit wondje dicht en de katheter op zijn plaats. Deze hechtingen mogen na 3 weken verwijderd worden. De plaats van de uittredeplaats kunt u van tevoren met de verpleegkundige en chirurg bespreken. Bij het bepalen van de juiste plaats is het van belang te letten op: De plaats van de schouderbandjes van de bh.
Inbrengen
Het inbrengen van de katheter gebeurt onder plaatselijke verdoving door een gespecialiseerde chirurg. De ingreep duurt een half uur tot een uur. De operatie vindt plaats in de operatiekamer en kan meestal niet poliklinisch. Indien u een katheter krijgt en er is al een opname voor u gepland, kan het inbrengen van de katheter tijdens die opname plaatsvinden. Zoals bij elke operatie zijn er ook risico’s verbonden aan deze ingreep. Deze risico’s zijn echter zeer klein. Een enkele keer komt het voor dat tijdens het aanprikken de longvliezen geraakt
•
2
den. Als de uittredeplaats na 3 weken dicht is, en de hechting is verwijderd, kunt u zonder af te plakken douchen, baden en zwemmen in gechloreerde baden. Ga tot die tijd met de uittredeplaats om zoals u met een wondje omgaat: schoon en droog houden totdat het korstje er vanzelf afvalt. Om complicaties te voorkomen is het belangrijk dat iedereen die met de katheter werkt, zich aan dezelfde regels houdt net betrekking tot handen wassen, desinfectie en doorspuiten van de katheter. In principe wordt u geleerd zelfstandig met uw katheter om te gaan, maar als u dat door omstandigheden niet kunt, wordt uw partner of een gespecialiseerd thuiszorg team ingeschakeld. Ook zij moeten zich aan de regels houden, in uw belang. Een complicatie kan namelijk zijn dat een bacterie via deze katheter in uw bloedbaan terecht kan komen, waardoor u ziek kunt worden. De TPV verpleegkundige leert u met een duidelijke stapsgewijze instructie en protocollen om met deze katheter om te gaan.
• •
De plaats van de autogordel. De zichtbaarheid van de uittredeplaats voor uzelf. Dit is noodzakelijk in verband met de verzorging van de Hickmankatheter. De uittredeplaats zit onder uw kleding en is dus voor anderen niet zichtbaar.
Leefregels
U zult nauwelijks hinder ondervinden van de katheter. Met wat extra aandacht hoeft u uw levensstijl niet te veranderen. Wel moet de katheter als u hem niet gebruikt, regelmatig doorgespoten worden. Overleg met uw TPV verpleegkundige over de frequentie en de vloeistof. U moet de uittredeplaats steeds goed verzorgen en droog hou-
Verzorgen van de huid
Direct na het inbrengen van de katheter is de uittredeplaats afgedekt met een doorzichtige pleister, tegaderm genaamd. Hiermee mag u douchen.
3
De eerste 3 weken na het inbrengen, en wanneer u denkt dat de uittredeplaats dreigt te gaan ontsteken, moet u de uittredeplaats om de 96 uur verzorgen. Hiervoor ontvangt u van de TPV verpleegkundige richtlijnen. De hechtingen worden ongeveer 3 weken na inbrengen verwijderd. Hierna is het desinfecteren en verbinden van de uittredeplaats niet meer nodig. De cuff is dan in de huid gegroeid waardoor de katheter vastzit. Dagelijks met water en vloeibare zeep schoonmaken is dan voldoende. Gebruik dagelijks een schoon washandje en een schone handdoek.
• •
het helemaal niet meer gaat. Ga niet prutsen of veel kracht zetten. Als er uit of bij de uittredeplaats vocht of pus vrij komt, of als de uittredeplaats rood ziet of drukgevoelig is. Als de katheter naar buiten lijkt te schuiven; de cuff wordt dan zichtbaar. Probeer in geen geval de katheter terug te schuiven.
Tot slot
Met resterende vragen kunt u altijd bij de arts of verpleegkundige terecht. Aarzel niet een beroep op hen te doen. Bij hen kunt u ook terecht als u de DVD wilt zien over het gebruik van de Hickmankatheter. Het is zeker de moeite waard deze te bekijken. U kunt ook contact opnemen met afdeling Maag-, Darm- en Leverziekten van het UMC St Radboud 024 - 361 74 69.
Contact opnemen
In de volgende gevallen moet u contact opnemen met het ziekenhuis: Als u koorts en of koude rillingen krijgt. Als de katheter beschadigd is, en er bijvoorbeeld een gaatje of een barst in de katheter ontstaat, moet u met het klipje de katheter afsluiten. Dat kan door het klipje te plaatsen tussen het gaatje en de uittredeplaats. Hierna moet u onmiddellijk contact opnemen met het ziekenhuis, ook ’s avonds en in het weekend. Als u bij het doorspuiten merkt dat het niet gaat zoals anders, of als
• •
•
4
Adres
Bezoekadres Verpleegafdeling Maag-, Darm- en Leverziekten Radboud Centraal Geert Grooteplein 10, route 501 Nijmegen Postadres UMC St Radboud 951 Verpleegafdeling MDL Postbus 9101 6500 HB Nijmegen
© UMC St Radboud overname van (gedeelten uit) deze tekst is uitsluitend mogelijk na schriftelijke
Telefoonnummer 024 - 361 74 69
toestemming van Staf Concerncommunicatie
03-2010-6087
WWW.UMCN.NL
