TLB Jaarverslag 2010
1.181.600 Europese huishoudens De duurzame energie projecten die wij financieren wekken schone groene energie op goed voor de stroomvoorziening aan 1.181.600 huishoudens en een reductie van 1.624.373 ton CO2-uitstoot.
TlB Belangrijke gegevens voor de aandeelhouders en certificaathouders van Triodos Bank Algemene Vergadering van Aandeelhouders 20 mei 2011 Ex-dividend datum 25 mei 2011 Betaaldatum dividend 25 mei 2011
Jaarverslag 2010 Triodos Bank NV.
Page
Kerncijfers
4
Organistiestructuur Triodos Groep per 1 januari 2011
6
Verslag van de Directie
7
Corporate Governance
21
Bericht van de Raad van Commissarissen
25
Jaarrekening 2010 van Triodos Bank NV
29
Overige gegevens
116
Bericht van het Bestuur van het Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank
119
Over dit verslag
122
Colofon
123
Adressen
124
Meer informatie over Triodos Bank in 2010 kunt u vinden in ons online jaarverslag via www.triodos.nl/jaarverslag
3
Kerncijfers Bedragen in miljoenen euro’s
2010
2009
2008
2007
2006
Financieel 362
318
204
200
124
Aantal certificaathouders
Eigen vermogen*
16.991
14.778
11.797
12.084
9.039
Toevertrouwde middelen
3.039
2.585
2.077
1.617
1.356
278.289
228.030
169.517
130.644
102.318
2.128
1.661
1.270
1.019
854
17.283
14.438
9.381
6.181
3.977
Balanstotaal*
3.495
2.985
2.363
1.885
1.539
Fondsen in beheer**
2.122
1.876
1.378
1.429
1.282
Totaal in beheer gegeven vermogen*
5.617
4.861
3.741
3.314
2.821
Totaal baten
102,7
88,3
73,7
59,2
45,9
Bedrijfslasten*
-78,0
-70,4
-55,5
-47,7
-36,8
Waardeveranderingen van vorderingen
-9,8
-5,0
-3,2
0,6
-0,3
Waardeveranderingen van deelnemingen
-0,1
-0,4
-1,0
—
—
Bedrijfsresultaat voor belastingen*
14,8
12,5
14,0
12,1
8,8
Belastingen bedrijfsresultaat*
-3,3
-2,9
-3,9
-3,1
-2,7
Nettowinst*
11,5
9,6
10,1
9,0
6,1
Aantal rekeningen Kredieten Aantal
14,7%
16,5%
13,0%
16,8%
13,5%
Bedrijfslasten/totaal baten*
Solvabiliteit (BIS-ratio)*
76%
80%
75%
81%
80%
Rendement eigen vermogen in %*
3,4%
4,1%
5,0%
5,6%
5,0%
Per aandeel (in euro’s) 73
72
70
70
69
Nettowinst*, ***
Intrinsieke waarde ultimo*
2,45
3,00
3,51
3,85
3,40
Dividend
1,95
1,95
1,95
1,95
1,80
4
2010
2009
2008
2007
2006
Sociaal Aantal medewerkers ultimo**** Uitstroom Percentage vrouwen met managementfunctie
636
577
477
397
349
11%
10%
14%
18%
20%
35%
27%
29%
33%
33%
1.521
1.318
1.240
1.189
971
8,5
8,5
7,7
7,3
7,0
CO2-emissie (1000 kg)*****
2.800
2.604
2.097
1.454
1.163
Compensatie CO2
100%
100%
100%
100%
100%
Opleidingskosten per fte in euro’s Verhouding hoogste / laagste salaris Milieu
* Met ingang van 2010 zijn de waarderingsgrondslagen voor pensioenen gewijzigd. Dit houdt verband met het vrijvallen van de pensioenvoorziening die onder de oude waarderingsgrondslagen moest worden aangehouden. De vergelijkende cijfers over 2009 zijn aangepast naar aanleiding van deze wijziging in de waarderingsgrondslagen. ** Inclusief fondsen in beheer bij gelieerde partijen die niet in de consolidatie zijn betrokken. *** De nettowinst per aandeel is berekend over het in het boekjaar gemiddeld aantal uitstaande aandelen. **** Betreft alle medewerkers in dienst van Triodos Bank NV, exclusief medewerkers in dienst van de joint venture Triodos MeesPierson. Het vergelijkende cijfer over 2009 is aangepast. ***** De berekeningsmethode van de CO2-emissie is in 2009 gewijzigd en het vergelijkende cijfer over 2008 is herberekend.
5
Organisatiestructuur Triodos Groep 2011.
Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank
Triodos Bank
Investment management
Retail & Business banking
Private banking
Energy & Climate
Nederland
Nederland
Emerging markets
België
België
Real estate
Verenigd Koninkrijk
Socially responsible investment (SRI)
Spanje
Arts & Culture
Duitsland
Private equity
Corporate finance
6
Verslag van de Directie. Inleiding
hebben groene beleggingsfondsen te maken met de negatieve gevolgen van de beslissing van de nieuwe regering om het belastingvoordeel voor deze fondsen geleidelijk te beperken.
Duurzame verandering De wereld verandert. Instellingen zoals de overheid, waarvan we van oudsher mochten verwachten dat ze onze belangrijkste vraagstukken zouden aanpakken en oplossen, beschikken niet langer over de zeggingskracht of de middelen om de uitdagingen waar we nu en in de nabije toekomst voor staan het hoofd te bieden.
Het goede nieuws is dat hoewel de overheid nog steeds een belangrijke rol heeft te vervullen en zich actief zal moeten blijven inzetten bij het stimuleren van de duurzaamheidsagenda, bedrijven en individuele personen wellicht beter in staat zijn om snel de noodzakelijke verandering teweeg te brengen.
Het traditionele denken gaat ervan uit dat we grote organisaties nodig hebben om een antwoord te bieden op wereldwijde problemen, zoals klimaatverandering. We vallen dan ook bijna automatisch terug op de overheid. Overheden speelden immers altijd een centrale rol bij het bepalen van de duurzaamheidsagenda. Maar nu zij zich door de financiële crisis meer en meer concentreren op bezuinigingen en het weer sluitend maken van de staatsbegroting, schiet deze regiefunctie erbij in en nemen steeds meer consumenten en bedrijven het initiatief in het streven naar meer duurzame oplossingen. Triodos Bank loopt bij deze ontwikkelingen voorop.
Het bedrijfsleven en de consument nemen de leiding Het bedrijfsleven en de consumenten nemen steeds vaker de sleutelrol van de overheid over. Zo heeft energiemaatschappij Eneco opgeroepen tot afschaffing van alle energiesubsidies – niet alleen op duurzame energie, maar ook op vervuilende energiebronnen zoals kernenergie en fossiele brandstoffen. Als een dergelijke maatregel daadwerkelijk zou worden doorgevoerd, zou een echt level playing field (gelijkwaardige kansen) tussen de verschillende vormen van energieopwekking ontstaan. Hoogst waarschijnlijk in het voordeel van de duurzame energiesector. In heel Europa is sprake van een toename van protesten tegen in de ogen van veel burgers onrechtvaardige beslissingen, vooral in Duitsland. Als deze ontevredenheid kan worden omgebogen naar positieve initiatieven, is er een enorme potentie voor duurzame alternatieven niet alleen op het gebied van duurzame energie, maar ook in de biologische landbouw sector en andere duurzame sectoren.
Overheden heroriënteren zich Zoals gezegd, lijken overheden zich nu vooral te richten op de dringende economische vraagstukken en besteden minder aandacht aan het oplossen van onze grootste maatschappelijke en ecologische problemen. Dit kan zelfs leiden tot bezuinigingen die negatieve gevolgen hebben voor het milieu en het sociale beleid. Zo hebben de autoriteiten in Duitsland de levensduur van kernreactoren verlengd, in tegenstelling tot eerdere overeenkomsten. Commentatoren wijzen erop dat dit besluit voornamelijk is ingegeven door politieke en budgettaire afwegingen en zal kunnen leiden tot minder investeringen in duurzame energie. In Spanje heeft de regering voorgesteld om in 2010 de gunstige terugleververgoeding (feed-in tarief) voor zonneprojecten te beëindigen. Hoewel dit voornemen nu nog niet in een wet is vastgelegd, kunnen de gevolgen voor de sector aanzienlijk zijn. In Nederland
Nieuwe internationale aanpak Deze ontwikkelingen bouwen voort op het Europese ideaal van een sociale markteconomie: een combinatie van particulier ondernemerschap, die de kracht van consumenten bundelt, met overheidsregulering om de resultaten te optimaliseren. Ook elders in de wereld zijn nieuwe economische benaderingen ontwikkeld. Denk aan
7
in het bijzonder belangrijk in enkele landen waar we erin zijn geslaagd om grote volumes aan tegoeden aan te trekken. We verkeren in de gunstige omstandigheid dat we gebruik kunnen maken van ons Europees netwerk, zodat een overschot aan tegoeden in het ene land productief kan worden aangewend in het andere. Tegelijkertijd streven we ernaar meer projecten te financieren dan voorheen, met name bedrijven waarvan we een doorbraak voor een duurzame toekomst verwachten. We sturen in dit proces zorgvuldig om zeker te zijn van evenwichtige groei.
het Amerikaanse duurzaam kapitalisme, dat de voordelen van het marktgedreven kapitalisme wil verbinden met een langetermijnperspectief. Of aan de langetermijnstrategie van China voor de energiebehoeften, waarbij de overheid een sleutelrol speelt bij het realiseren van grootschalige verandering. Duurzaam kapitalisme is met name interessant omdat het ervan uitgaat dat het kapitalisme alleen maar in staat is middelen efficiënt te verdelen als zij oog heeft voor de bredere context, dus inclusief het welzijn en de waardigheid van mensen en het vermogen van onze planeet ons te blijven voorzien van wat we nodig hebben. Dit heeft praktische consequenties. Triodos Bank en vele anderen met haar, vindt dat er om die reden een prijskaartje of belasting aan CO2-uitstoot moet hangen. Duurzaam kapitalisme heeft grote mogelijkheden maar mag niet, zoals met het communisme gebeurde, verworden tot een ideologie. Het doel is niet het omarmen van een nieuwe ideologie, maar het realiseren van verandering.
Onze stakeholders, van klanten en certificaat houders tot onze medewerkers, zijn geïnteresseerd in onze impact. Daarom besteden we in het jaarverslag over 2010 aandacht aan een aantal thema’s. Zo kunnen we met ons werk op het gebied van energie en klimaat een belangrijke bijdrage leveren aan de aanpak van klimaatverandering, energiezekerheid en toegang tot energie in ontwikkelingslanden. Ondanks de financiële crisis willen we zowel bestaande als nieuwe technologieën financieren die een overgang naar een economie met een aanzienlijke lagere CO2-uitstoot mogelijk maken. Dit vergt een gezamenlijke inspanning van een groot aantal organisaties, bedrijven, producenten en consumenten. De financiële sector is hier één van, maar speelt een centrale rol. Investeringsbeslissingen moeten niet langer worden genomen op grond van louter financiële kortetermijnbelangen. Financiële, ecologische en maatschappelijke belangen op de lange termijn zullen ook moeten worden meegewogen. Voor Triodos Bank houdt dit in dat we duurzame energieprojecten financieren via onze groene en speciale duurzame energie beleggingsfondsen en kredieten verstrekken via onze Europese vestigingen.
De rol van Triodos Bank Deze ideeën werpen vragen op over het soort bank dat Triodos Bank wil zijn. Financieren we bedrijven die duurzamer willen worden, of alleen bedrijven die dat al zijn? De New Resource Bank in de VS bijvoorbeeld, waarin Triodos Bank een belangrijke investeerder is, biedt financiering aan ondernemingen die duurzamer willen worden, maar niet weten hoe. Deze bank heeft een heel praktische set maatregelen ontwikkeld die conventionele bedrijven kunnen gebruiken om te verduurzamen. Al onze activiteiten zijn gericht op het realiseren van onze missie: het verbeteren van de levenskwaliteit van mensen. Onze impact willen we voortdurend vergroten. Daarom hebben we in 2010 extra aandacht besteed aan de groei van de krediet verlening aan duurzame bedrijven. Bij alle vestigingen van de bank is dit gelukt en is de kredietverlening toegenomen. Het vinden van een juiste balans tussen de groei van de spaartegoeden en kredieten is daarbij de belangrijkste opgave. Dit is
Onze gezamenlijke kredietverlening en beleggingen in duurzame energieprojecten hebben in 2010 4.136.000 MWh aan schone groene energie opgeleverd, wat neerkomt op de energievoorziening voor 1.181.600 Europese huishoudens en een reductie van 1.624.373 ton CO2-uitstoot.
8
We zijn wereldwijd actief op het gebied van microfinanciering (sinds 1994). Microfinanciering is het verlenen van financiële diensten aan huishoudens met lage inkomens en aan kleine en middelgrote bedrijven in ontwikkelingslanden. Toegang tot deze diensten heeft ingrijpende gevolgen voor de levens van miljoenen mensen. Dankzij microkrediet kunnen ze geleidelijk bezit opbouwen, een onderneming opzetten om daarmee hun mogelijkheden om inkomen te verwerven te vergroten en een buffer vormen tegen onvoorziene omstandigheden in de toekomst. Naarmate microfinanciering meer en meer onderdeel wordt van de reguliere financiële wereld, krijgt zij ook te maken met problemen waarmee de financiële sector in bredere zin te maken heeft. In sommige landen hebben een sterke, soms zelfs agressieve groei en meer concurrentie geleid tot oververhitting en een te grote schuldenlast bij klanten. In enkele gevallen is het belang van de klant in de verdrukking geraakt.
We zijn ook op andere gebieden actief, zoals kunst en cultuur. We financieren vormen van creatieve expressie die de ontwikkeling van zowel het individu als de samenleving bevordert, stimuleert en inspireert. Met kunst kan uiting worden gegeven aan zaken die niet in woorden zijn te vatten. Er zijn veel inspirerende voorbeelden van mensen die in moeilijke omstandigheden, bijvoorbeeld omdat hun vrijheid is beperkt, in de kunst toch een vorm vinden om zich te uiten. Op persoonlijk niveau kan kunst inspireren en aanmoedigen tot verandering. Op maatschappelijk niveau kan kunst verschillen tussen verschillende groeperingen en personen overbruggen en verbindingen tot stand brengen. Een levendige culturele sector mag niet volledig afhankelijk zijn van overheidssubsidies, maar moet over een breed scala aan financieringsbronnen kunnen beschikken. Triodos Bank wil de ontwikkeling van cultureel ondernemerschap stimuleren. We willen investeren in kunstenaars, instellingen en culturele ondernemers die bruggen slaan met de maatschappij. Daarmee willen we mensen bereiken en hun levenskwaliteit beïnvloeden. Het aantal mensen dat met kunst- en cultuurprojecten wordt bereikt is natuurlijk niet de enige maat die haar waarde bepaalt, maar het zegt wel iets over de impact ervan. In 2010 hebben 3,3 miljoen mensen culturele evenementen en podia bezocht die door Triodos Bank werden gefinancierd.
We zijn actief op het gebied van microfinanciering omdat we vinden dat duurzame ontwikkeling en het aanpakken van armoede in het bijzonder een wereldwijd probleem is. We zijn van mening dat in ontwikkelingslanden de sleutel tot duurzame ontwikkeling bij een voor iedereen toegankelijke financiële sector ligt, die levens verbetert door op verantwoorde wijze transparante financiële diensten
EUR 5,6 miljard Het totale door Triodos Bank en haar beleggingsfondsen beheerde vermogen is met 15% gestegen tot EUR 5,6 miljard.
9
nieuwe website geïntroduceerd en is een nieuwe huisstijl ontwikkeld, waardoor al onze communicatiemiddelen, variërend van ons tijdschrift tot online betalen, een ander uiterlijk hebben gekregen. Onze infrastructuur is toegerust voor verder groei.
aan te bieden. Daarbij staat steeds het belang van de klant centraal. In 2010 hebben we met onze gespecialiseerde microfinancieringsfondsen financieringen verstrekt aan meer dan 85 instellingen voor microfinanciering, actief in 43 landen. Ook participeerden we in het kapitaal van 19 vooraanstaande en innovatieve microfinancieringsinstellingen. De microfinancieringsinstellingen in onze portfolio bereiken 7,4 miljoen kredietnemers – van wie 67% vrouw is en 54% in plattelandsgebieden woont – en 5,2 miljoen spaarders.
We blijven ons inzetten om het debat over duurzaamheid te vergroten en te verdiepen door actief deel te nemen aan een groot aantal internationale, regionale en locale bijeenkomsten, variërend van de Club van Rome tot platforms voor biologische boeren. Onze zichtbaarheid in de traditionele en online media blijft groeien in vrijwel alle sectoren en regio’s waar we actief zijn.
Naast de groei van onze financieringsactiviteiten hebben we in 2010 ook een aantal interne organisatorische verbeteringen doorgevoerd om daarmee een steeds grotere groep van klanten snel en goed te kunnen bedienen. Zo hebben we een
We hebben nieuwe regionale vestigingen geopend in Spanje. Ons nieuwe kantoor in Duitsland is gegroeid. In Nederland zijn we naar een groter kantoor
Overzicht toevertrouwde middelen per vestiging Bedragen in miljoenen euro’s
EUR
31.12.2010 %
31.12.2009 EUR %
Nederland België Verenigd Koninkrijk Spanje Duitsland
1.455,6 794,8 433,7 334,3 20,3
48 26 14 11 1
1.220,3 708,7 386,5 268,7 0,4
47 28 15 10 0
Totaal
3.038,7
100
2.584,6
100
Overzicht toevertrouwde middelen per categorie Bedragen in miljoenen euro’s
EUR
31.12.2010 %
Spaargelden (zonder vaste termijn) Spaardeposito’s Overige toevertrouwde middelen
1.752,5 446,9 839,3
57 15 28
1.544,9 417,2 622,5
60 16 24
Totaal
3.038,7
100
2.584,6
100
10
31.12.2009 EUR %
hopen dat dit verslag – dat we voor de eerste keer ook online uitbrengen – een overtuigend beeld geeft van hoe we dit in 2010 hebben bewerkstelligd. Een online jaarverslag bespaart papiergebruik en daarmee het milieu.
verhuisd en we hebben voorbereidingen getroffen om hetzelfde te doen in het Verenigd Koninkrijk. Dit alles in het kader van de toenemende vraag naar onze diensten in heel Europa. Onze uitdagingen
Hieronder volgen de belangrijkste resultaten die Triodos Bank in 2010 heeft geboekt.
Triodos Bank is een ondernemende bank. We willen het verschil maken door duurzaamheid beter te laten aansluiten op de dagelijkse behoeften van mensen. Hoewel de overtuiging hardnekkig is dat voor het oplossen van grote problemen grote organisaties nodig zijn, komt er steeds meer bewijs dat kleinere organisaties beter zijn toegerust om de huidige dringende maatschappelijke, ecologische en culturele uitdagingen op te pakken. Zo worden banen steeds vaker gecreëerd in het midden- en kleinbedrijf, in plaats van bij grote bedrijven en multinationals. In veel opzichten is klein het ‘nieuwe groot’ geworden. Wij willen hier onze bijdrage aan leveren door onder meer samen te werken met andere, op waarde gerichte instellingen van vergelijkbaar formaat. De Global Alliance for Banking on Values is hier een goed voorbeeld van. In 2010 is dit wereldwijde netwerk van toonaangevende duurzame banken, waarvan Triodos Bank in 2009 medeoprichter was, uitgebreid met vier banken. De Alliance heeft de intentie uitgesproken om vóór 2020 de levens van een miljard mensen positief te beïnvloeden. Kleinere instellingen die goed met elkaar samenwerken hebben de potentie tot een effectief antwoord op grote uitdagingen waarvoor we staan.
Resultaten Triodos Bank zet zich in voor duurzame ontwikkeling waarbij aandacht voor levenskwaliteit van mensen centraal staat. Levenskwaliteit betreft niet alleen het welzijn van mensen zelf, maar ook de onderlinge sociale relaties en de manier waarop we met het milieu omgaan. Levenskwaliteit staat niet tegenover succesvol ondernemerschap en financieel rendement, maar plaatst deze in een breder perspectief. Juist dat is de toegevoegde waarde van Triodos Bank. Maatschappelijke en economische ontwikkelingen onderstrepen de belangstelling voor de kwalitatieve, mens- en milieugeorienteerde benadering van Triodos Bank. Dat vertaalt zich in verbreding en verdieping van de activiteiten van Triodos Bank. Op hoofdpunten zijn in 2010 de volgende resultaten geboekt: Triodos Bank (Groep) Het totale beheerd vermogen inclusief Triodos Bank en de beleggingsfondsen is met EUR 0,7 miljard (15%) gestegen tot EUR 5,6 miljard.
Daar is haast bij: vanwege de maatschappelijke verandering die zich aandient en de daarmee samenhangende druk op samenlevingen, op mensen en vanwege de steeds duidelijker gevolgen van klimaatverandering. Het debat op dit terrein is verschoven van een technisch debat over of klimaatverandering wel of niet bestaat, naar een debat over hoe we ermee omgaan. Triodos Bank en haar partners willen een centrale rol spelen in de financiering van goed onderbouwde oplossingen voor deze problemen. We willen dit rechtstreeks doen, via ons werk in Europa en in opkomende markten over heel de wereld en door anderen te inspireren. We
De nettowinst over 2010 bedroeg EUR 11,5 miljoen, 20% meer dan in 2009. Het aandelenkapitaal van de bank groeide met EUR 34 miljoen (13%) dankzij een emissie van certificaten waarop uitsluitend certificaathouders en particuliere klanten van Triodos Bank konden inschrijven. Triodos Bank financiert ondernemingen die projecten ontwikkelen en exploiteren voor duurzame energie en projecten op het gebied van energiebesparing en schoner gebruik van fossiele brandstoffen. Eind 2010
11
groei van de toevertrouwde middelen en een geslaagde aandelenemissie. De verwachte groei was tussen 15 % tot 20%.
financierden Triodos Bank en de Triodos beleggingsfondsen samen meer dan 306 projecten in heel Europa (275 in 2009) met een gezamenlijke opwekkingscapaciteit van 1.624 MW (950 MW in 2009).
De toevertrouwde middelen namen met EUR 454 miljoen toe (18%) terwijl een groei van 15 à 20% was verwacht. Spaarders uitten hun ongenoegen over de manier waarop banken met hun verantwoordelijkheden omgingen en de bonuscultuur die daar onderdeel van is en zien Triodos Bank als positief alternatief. Dit leidde in Nederland en in België tot een grotere groei dan was voorzien. Deze groei is niet alleen toe te schrijven aan duidelijkere profilering van de bank tijdens en na de financiele crisis maar ook aan efficiëntere en klantvriendelijkere procedures, bijvoorbeeld bij het openen van een rekening.
Het aantal medewerkers is in 2010 met 10% gegroeid tot 636 (577 in 2009). In Nederland werd een nieuwe functie-indeling geïntroduceerd. Deze indeling zal de komende twee jaar ook in de andere landen worden doorgevoerd. In 2010 is Triodos Bank gestart met een leiderschapsprogramma en is het bestaande programma voor managementontwikkeling verbreed en verdiept. Hiermee wil de bank zich adequaat voorbereiden op een verdere groei en de daarmee samenhangende behoefte aan leidinggevenden.
De groei van de kredietportefeuille bedroeg EUR 467 miljoen (28%). De verwachte groei bedroeg 35 à 40%. Aan het begin van het jaar hebben we onze doelstelling naar beneden bijgesteld gezien het ongunstige economische klimaat.
In 2010 is een format ontwikkeld om de maatschappelijke, culturele en ecologische impact van de financieringsactiviteiten van Triodos Bank ook te kunnen meten. In dat verband is een pilot gestart om de impact van onze kredieten in het Verenigd Koninkrijk beter in kaart te brengen.
Het totaal aantal klanten van de bank steeg met 18%. De verwachte groei lag tussen 15 à 20%. Eind 2010 bedroeg het totaal aantal klanten van Triodos Bank 285.000.
Europees netwerk van Triodos vestigingen Het balanstotaal van Triodos Bank is met 17% gestegen tot EUR 3,5 miljard dankzij een gestage
7,4 miljoen
Triodos Microfinancierings fondsen investeren in 43 landen en financieren 85 microfinancierings banken. Gezamenlijk bereiken ze 7,4 miljoen leningnemers.
12
verschillen per land. Regelgeving, fiscale stimuleringsmaatregelen en overheidsbeleid op het gebied van duurzaamheid wijken van elkaar af.
Triodos Investment Management Triodos Investment Management is verantwoordelijk voor 20 beleggingsfondsen, met in totaal EUR 1,8 miljard aan vermogen onder beheer. De groei van de gezamenlijke beleggingsfondsen bedroeg EUR 166 miljoen, een stijging van 10%, tegenover een doelstelling van 25 à 30%. De beperking van het fiscale voordeel voor Triodos Groenfonds en Triodos Cultuurfonds door het nieuwe kabinet in Nederland, is de belangrijkste oorzaak voor deze lagere groei.
2010 was een turbulent jaar voor de banksector, voor de economie als geheel en voor miljoenen consumenten en bedrijven in heel Europa. Een acute economische recessie was voor veel overheden aanleiding om bezuinigingsmaatregelen door te voeren en om in het bijzonder het duurzaamheidsbeleid te herzien. Dit werd gevoeld in alle Europese landen waar we actief zijn.
Triodos Private Banking
Toch hield de groei aan, ondanks en soms ook dankzij de aanhoudende gevolgen van de crisis. Triodos Bank bleef zich sterk uitbreiden in Nederland, met een groei van haar klantenbestand met meer dan 2.000 nieuwe klanten per maand, en maakte betalen via Ideal mogelijk. De Spaanse vestiging is ook op alle terreinen gegroeid. Ze voerde een nieuw ICT-platform in en positioneerde zichzelf met succes als ‘full service’ voor Spaanse cliënten. De Duitse vestiging trok in haar eerste volledig operationele jaar circa 1.000 nieuwe klanten aan.
Het beheerd vermogen van Private Banking steeg met 37% tot EUR 606 miljoen, en kwam daarmee hoger uit dan de doelstelling van 20 à 25%. EUR 249 miljoen van dit beheerd vermogen staat op de balans van de Nederlandse vestiging.
Divisies Triodos Bank De activiteiten van Triodos Bank zijn onderverdeeld in drie divisies: 1. Retail en Business Banking, dat haar diensten aanbiedt via een netwerk van Europese vestigingen en verantwoordelijk is voor circa 77% van de bedrijfsopbrengsten van Triodos Bank in 2010. 2. Triodos Investment Management, een 100% dochteronderneming van Triodos Bank en goed voor 21% van de totale bedrijfsopbrengsten. 3. Triodos Private Banking dat zich richt op vermogende particulieren en instellingen. Triodos Private Banking is momenteel nog alleen actief in Nederland en België.
De kredietverlening steeg in 2010 in alle vestigingen, maar met name in België, het Verenigd Koninkrijk en Spanje. In het Verenigd Koninkrijk steeg de kredietverlening met meer dan 25% tot GBP 300 miljoen. De Belgische vestiging financierde in de loop van 2010 haar 150ste windturbine. De Duitse vestiging verleende in 2010 circa EUR 24 miljoen aan nieuwe kredieten. De financiële crisis heeft veel mensen er toe aangezet om hun bank en hun financiën opnieuw tegen het licht te houden. Sommigen zochten naar een andere benadering en vonden in Triodos Bank een geloofwaardige, transparante en steeds meer voor de hand liggende plek om hun geld onder te brengen. Bij de Nederlandse vestiging stegen de toevertrouwde middelen met EUR 228 miljoen, wat de verwachting van EUR 125 miljoen overtrof. In België stegen de toevertrouwde middelen met 12% tot EUR 86 miljoen, terwijl de Belgische Private Banking-activiteiten met 28% stegen tot EUR 49 miljoen.
Netwerk van vestigingen in Europa (Retail en Business Banking) Het ontwikkelen van vestigingen in Europa is van essentieel belang voor Triodos Bank. Het stelt ons in staat expertise op te bouwen en uit te wisselen. Via een Europees netwerk kan Triodos Bank diensten leveren aan duizenden zakelijke en particuliere klanten, en de impact van duurzaam bankieren vergroten. De kernwaarden van de bank zijn uiteraard overal gelijk, maar er zijn ook belangrijke
13
omvat zowel Triodos beleggingsfondsen als individueel vermogensbeheer. Triodos Research, een ervaren analistenafdeling op het gebied van duurzaamheid, selecteert welke bedrijven vanuit duurzaamheidsoogpunt voor belegging in aanmerking komen. Met het herstel van de financiële markten in 2010 en met een groeiende belangstelling onder particuliere beleggers voor duurzaam bankieren zag Private Banking de aan haar toevertrouwde middelen aanzienlijk stijgen en boekte zij voor het eerst en sneller dan verwacht een positief bedrijfsresultaat.
Triodos Investment Management Naast bewust sparen en betalen is bewust beleggen een belangrijke activiteit van de bank geworden. Beleggingen vinden plaats via beleggingsfondsen of beleggingsinstellingen die de naam Triodos dragen en die worden beheerd door Triodos Investment Management BV, een volle dochter van Triodos Bank. Deze fondsen en beleggingen staan niet op de balans van Triodos Bank. De fondsen publiceren elk hun eigen jaarverslag en hebben elk een eigen Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Er zijn anno 2010 20 beleggingsfondsen waarin particulieren en instellingen beleggen. Niet alle fondsen zijn open voor particulieren. De fondsen beleggen op basis van verschillende thema’s zoals microfinanciering, duurzame handel, biologische landbouw, klimaat en energie, duurzaam vastgoed, kunst en cultuur, of in beursgenoteerde ondernemingen met bovengemiddelde prestaties op het gebied van milieu, maatschappelijke verantwoordelijkheid en governance (ESG).
Producten en diensten De producten en diensten van Triodos Bank bieden beleggers en spaarders de mogelijkheid nieuwe en bestaande ondernemingen te financieren die bijdragen aan de verbetering van het milieu of een maatschappelijke of culturele waarde toevoegen. Potentiële kredietnemers worden eerst beoordeeld op de toegevoegde waarde die zij op deze gebieden realiseren. Vervolgens wordt de commerciële haalbaarheid van een mogelijk krediet beoordeeld en besloten of het ook bancair verantwoord is. De criteria die Triodos Bank hanteert bij de beoordeling van ondernemingen zijn te vinden op www.triodos.nl.
Op het gebied van biologische landbouw en voeding is door de fondsen die door Triodos Investment Management worden beheerd, geïnvesteerd in 167 boerderijen, leveranciers en distributeurs. In de kunst- en cultuursector financierde zij voor EUR 140 miljoen in totaal 25 projecten. In de vastgoedsector, met als doel de verbetering van de kwaliteit en duurzaamheid van de bebouwde omgeving, zijn 15 gebouwen verduurzaamd. 87 Microfinancierings instellingen zijn in staat gesteld diverse financiële diensten aan te bieden aan mensen met een laag inkomen in ontwikkelingslanden. De Triodos microfinancieringsfondsen hebben voor in totaal EUR 249 miljoen aan beleggingen in deze instellingen.
Kredietverlening De groei van de kredietportefeuille is een belangrijke indicator voor de impact die Triodos Bank heeft op het verduurzamen van de economie. Alle sectoren waar de bank zich op richt worden als duurzaam gekwalificeerd en de ondernemingen en projecten die zij financiert dragen bij aan het realiseren van de missie van Triodos Bank. In 2010 was er geen aanleiding om het duurzaamheidsgehalte van de verschillende sectoren tegen elkaar af te wegen. Triodos Bank blijft zich concentreren op de bestaande sectoren waarin zij inmiddels een aanzienlijke expertise heeft opgebouwd en waar nog aanzienlijke mogelijkheden voor groei en vernieuwing zijn.
Triodos Private Banking Private Banking biedt een breed pakket van financiële en niet-financiële diensten voor vermogende particulieren, stichtingen, verenigingen en religieuze instellingen. Duurzaam vermogensbeheer vormt de kern van de dienstverlening van Triodos Private Banking en
14
Uitstaande kredieten per sector in 2010 De kredietportefeuille groeide in 2010 met 28% tot EUR 2.128 miljoen (2009: 31%). Deze stijging met EUR 467 miljoen was lager dan de verwachte 35 à 40%. De kredietportefeuille als percentage van het bedrag aan toevertrouwde middelen is gestegen tot 70% (2009: 64%), waarmee Triodos Bank haar doelstelling behaalde om 70% van de haar toevertrouwde middelen uit te lenen. De kwaliteit van de kredietportefeuille bleef naar tevredenheid, ondanks de economische recessie. Een aantal sectoren, waaronder de productie van energie uit biomassa, heeft ernstig te lijden gehad van de aanhoudende economische recessie mede als gevolg van de volatiliteit in vraag en aanbod en aanzienlijke prijsschommelingen als gevolg daarvan. De gestegen voorzieningen voor dubieuze debiteuren leidde in 2010 tot waardeverandering van EUR 9,8 miljoen (2009: EUR 5,0 miljoen), waarvan EUR 4,8 miljoen (2009: EUR 3,3 miljoen) betrekking had op biomassa-energieprojecten. Hoewel de gevolgen voor het resultaat substantieel zijn, vertegenwoordigen de netto uitstaande kredieten in de biomassa-energiesector slechts 1,3% (EUR 27,6 miljoen) van de totale kredietportefeuille. Dit droeg bij aan een verhoging van de dotatie aan de voorziening voor dubieuze debiteuren tot 0,52% van de gemiddelde kredietportefeuille (2009: 0,34%). Onze langetermijnbenchmark voor voorzieningen is 0,25%. Deze voorzieningen zijn genomen als preventieve maatregel om de bank te beschermen tegen mogelijk in gebreke blijven van kredietnemers.
Milieu (49%, 2009: 50%) Deze sector bestaat uit projecten op het gebied van duurzame energie, zoals wind- en zonne-energie, biomassa en hydro-elektrische projecten. Hij omvat verder biologische landbouw en de hele voedselproductieketen: van landbouwbedrijven tot productverwerking, groothandelsondernemingen en natuurvoedingswinkels. Ook milieutechnologie, zoals kringloopbedrijven en natuurbehoudprojecten, is in deze sector vertegenwoordigd. Sociaal (28%, 2009: 31%) Deze sector omvat kredietverlening aan ambachtelijke bedrijven, vernieuwend ondernemerschap en dienstverlening met een duidelijke sociaal belang, zoals sociale woningbouw, en financiering van eerlijke handel en zorginstellingen.
Sparen en betalen Spaargelden stellen Triodos Bank in staat ondernemingen en organisaties te financieren met een sociale, culturele of ecologische meerwaarde. De groei van de toevertrouwde middelen is een belangrijke indicator van het vermogen van de bank om voldoende middelen aan te trekken om duurzame instellingen te financieren. Triodos Bank bleef ook in 2010 spaargelden aantrekken. De vestigingen leveren een aanbod aan producten en diensten dat breed genoeg is om in deze behoefte te voorzien, variërend van een Spaanse bankpas en een Duitse creditcard die duurzame consumptie benadrukken,
Cultuur (14%, 2009: 15%) Deze sector omvat kredietverlening aan bijvoorbeeld onderwijsinstellingen, meditatiecentra, religieuze groeperingen, culturele centra en organisaties, en kunstenaars. Bovengenoemde kredietsectoren geven de belangrijkste sectoren aan waar Triodos Bank in betrokken is. Deels worden deze sectoren zowel door Triodos Bank als door de Triodos beleggingsfondsen gefinancierd (zie Beleggen). 15
uitstaande aandelen, bedraagt EUR 2,45 (2009: EUR 3,00), een daling van 18%. De winst staat ter beschikking van de aandeelhouder. Triodos Bank stelt voor een dividend te betalen van EUR 1,95 per aandeel (2009: EUR 1,95). De pay-out ratio (het gedeelte van de winst dat als dividend wordt uitgekeerd) komt daarmee op 80% (2009: 65%).
tot succesvolle nieuwe online spaarproducten in het Verenigd Koninkrijk. Door in een aantal landen spaarders van Triodos Bank de mogelijkheid te bieden om een deel van de rente die zij ontvangen te bestemmen voor een goed doel, worden jaarlijks vele maatschappelijke organisaties ondersteund. In 2010 ontvingen 271 organisaties (2009: 463) in totaal een bedrag aan schenkingen van EUR 0,4 miljoen (2009: EUR 0,5 miljoen).
De winstdoelstelling op middellange termijn is een rendement van 7% op het eigen vermogen in normale economische omstandigheden. De bank meent dat deze doelstelling een realistisch langetermijngemiddelde is voor het type bancaire activiteiten waarin Triodos Bank actief is. De volwassen vestigingen (Nederland, België en het Verenigd Koninkrijk) hebben aangetoond dit niveau van winstgevendheid te kunnen bereiken. De winst bleef in 2010 zoals verwacht onder de 7%. Dit komt door het ongunstige en onzekere financiële klimaat waardoor er sprake is van bovengemiddelde voorzieningen in de kredietprotefeuille en investeringen zoals de nieuwe vestiging in Duitsland.
Beleggen Naast sparen en betalen is beleggen binnen Triodos Bank een belangrijke activiteit. Beleggen gebeurt via beleggingsfondsen of beleggingsinstellingen die de naam Triodos dragen en die worden beheerd door Triodos Investment Management BV. Deze fondsen en beleggingen maken geen onderdeel uit van de balans van de bank. Hoewel lager dan voorzien, blijkt uit de stijging van het totale bedrag dat aan Triodos Investment Management is toevertrouwd, dat steeds meer beleggers geïnteresseerd zijn om te beleggen in thema’s zoals duurzame energie, duurzaam vastgoed of biologische landbouw.
De termijn waarbinnen Triodos Bank de winstdoelstelling van 7% haalt, hangt af van de kansen die zij kan benutten in de markt waarin het thema duurzaamheid de komende jaren sterk in de belangstelling staat. Bij de huidige ongunstige marktomstandigheden moet deze winstdoelstelling met de nodige voorbehouden worden omkleed.
Financiële resultaten De inkomsten van Triodos Bank zijn in 2010 met 16% gestegen tot EUR 103 miljoen (2009: EUR 88 miljoen). De bijdrage vanTriodos Investment Management bedroeg EUR 21 miljoen (2009: EUR 19 miljoen). De provisie-inkomsten in 2010 bedragen 34% (2009: 33%) van de totale baten, conform de verwachtingen. De verhouding bedrijfslasten ten opzichte van totale baten is eind 2010 76% (2009: 80%). In 2009 was dit percentage hoger door de verplichte bijdrage van Triodos Bank aan het Nederlandse depositogarantiestelsel door het faillissement van DSB Bank.
Triodos Investment Management is verantwoordelijk voor 20 beleggingsfondsen, in totaal EUR 1,8 miljard. Deze fondsen leveren samen een aanzienlijk bijdrage
+28% De groei van de kredietportfeuille bedroeg EUR 467 miljoen of 28%.
De nettowinst van EUR 11,5 miljoen is 20% hoger (2009: EUR 9,6 miljoen). De winst per aandeel, berekend over de in het boekjaar gemiddeld
16
genomen om te voldoen aan de Nederlandse Code Banken (zie: Naleving Code Banken) en waar we niet aan de Code voldoen, hebben we, zoals de Code vereist, toegelicht waarom niet. In 2010 hebben we de monitoring van kredietrisico verbeterd met nieuw beleid, nieuwe rapportages en met een versterking van de centrale kredietrisico-organisatie. Het renterisicomanagement van Triodos Bank is verbeterd waarbij we enkele kwantitatieve graadmeters hebben toegevoegd aan de kwalitatieve maatstaven. Interne Audit rapporteert aan de Chief Financial Officer (financieel directeur) in plaats van aan de Chief Executive Officer (algemeen directeur), zoals door de Code vereist, om praktisch organisatorische redenen. Overigens rapporteert Interne Audit regelmatig aan de algemeen directeur over relevante ontwikkelingen.
aan de winst van de bank. De nettowinst over 2010 bedraagt EUR 3,8 miljoen (2009: EUR 3,6 miljoen). Het aantal certificaathouders is in 2010 gestegen van 14.778 tot 16.991. Het eigen vermogen groeide 14% van EUR 318 miljoen tot EUR 362 miljoen. Het onderhouden van een interne markt voor de aan- en verkoop van certificaten heeft in 2010 goed gefunctioneerd. De intrinsieke waarde per certificaat van aandeel bedraagt eind 2010 EUR 73 (eind 2009: EUR 72). De solvabiliteitsratio (bis-ratio) wordt met ingang van 2008 berekend volgens de Bazel II-richtlijnen. Eind 2010 bedraagt de BIS-ratio 14,7% (2009: 16,5%). Die daling is het gevolg van de grote groei van de kredietportefeuille gedurende het jaar. Het percentage ligt ruim boven het wettelijk minimum van 8%.
Er is aanzienlijke vooruitgang geboekt bij het verankeren van het risicomanagement in de hele organisatie. Alle business units voerden strategische risicobeoordelingen uit om potentiële risico’s vast te stellen en te beheersen, waar het de realisatie van hun zakelijke doelstellingen zou kunnen belemmeren. De uitkomst van deze beoordelingen is gebruikt als input voor de risicobeoordeling door de Directie zelf, en voor het bepalen van de risicobereidheid van Triodos Bank, met andere woorden: in hoeverre de bank bereid is risico’s te nemen om haar zakelijke doelstellingen te bereiken (risk appetite).
Risico en compliance Risicomanagement Risicomanagement vormt een fundamenteel onderdeel van bankieren. Risico nemen is een kritische factor in het streven naar winstmaximalisatie. Risicomanagement bij Triodos Bank is onderdeel van een totaalaanpak die ervoor zorgt dat de bank vanuit financieel oogpunt op de lange termijn duurzaam kan blijven presteren. Zowel financieel, als wat betreft het realiseren van haar missie.
In de loop van 2010 zijn er twee interne stresstestscenario’s uitgevoerd, met bevredigende resultaten. Ook hebben we op eigen initiatief getest hoe goed
In 2010 hebben we de noodzakelijke maatregelen Overzicht aantal certificaten per certificaathouder Bedragen in miljoenen euro’s
Certificaathouders 2010 2009
1 - 50 51 – 500 501 – 1.000 1.001 en meer
8.154 7.805 669 363
7.487 6.470 537 284
10,9 94,0 33,6 224,4
9,5 74,5 26,7 203,5
16.991
14.778
362,9
314,2
Totaal
17
Eigen vermogen 2010 2009
onze eigen beleggers en klanten aan te trekken, wat de doelstellingen overtrof. Mede hierdoor konden we onze solvabiliteitsratio eind 2010 houden op 14,7%, ruim boven wat vereist is.
Triodos Bank bestand is tegen extreme economische omstandigheden; gebruikmakend van de ‘Europese stresstest voor banken’. Triodos Bank heeft deze test goed doorstaan. Met stresstesten zullen we ook de komende jaren ons resultaat, liquiditeit en kapitaal blijven onderwerpen aan nieuwe ontwikkelingen en scenario’s.
In Control-verklaring De Directie is verantwoordelijk voor het ontwerpen, implementeren en handhaven van een adequate interne controle met betrekking tot financiële verslaglegging. Financiële verslaglegging is het resultaat van een gestructureerd proces dat door diverse functies en in de vestigingen wordt uitgevoerd onder leiding en toezicht van het financieel management van Triodos Bank.
Het hoofdstuk Risicomanagement van het jaarverslag beschrijft de belangrijkste risico’s met betrekking tot de strategie van de bank, de structuur en de effectiviteit van het interne risicomanagement en interne controlesystemen voor de grootste risico’s gedurende het boekjaar, en eventuele aanzienlijke gebreken in de interne risicomanagement- en controlesystemen die in de loop van het boekjaar aan het licht zijn gekomen. Deze onderwerpen zijn regelmatig besproken met de Audit- and Risk Committee en de Raad van Commissarissen.
De Directie is verantwoordelijk voor de risicomanagement en de compliancefunctie. De risicomanagementfunctie ontwikkelt en verricht risicobeleid en -procedures met betrekking tot het vaststellen, meten, beoordelen, indammen en monitoren van de financiële en niet-financiële risico’s en werkt samen met het management om te waarborgen dat het risicomanagementbeleid en de risicomanagementprocedures adequaat worden nageleefd. De compliancefunctie speelt een sleutelrol bij het toezicht op een correcte naleving van de externe regels, regelgeving en interne beleidsregels door Triodos Bank. Het adequaat functioneren van de risicomanagement en compliancefunctie als onderdeel van het internecontrolesysteem wordt besproken met de Audit and Risk Committee. De interne auditfunctie van Triodos Bank levert de Directie aanvullende zekerheid door onafhankelijke en objectieve evaluatie van de toereikendheid en effectiviteit van de corporate governance, de interne controles en de complianceen risicomanagementsystemen van Triodos Bank. De Directie is, onder toezicht van de Raad van Commissarissen en haar Audit and Risk Committee, verantwoordelijk voor het vaststellen van het algehele systeem van interne audit activiteiten en voor het toezicht op de integriteit van deze drie systemen.
Kapitaaleisen en Bazel III-richtlijnen Ondanks de groei van onze kredietverlening en spaargelden blijft onze kapitaalpositie sterk. Dit is een belangrijk onderwerp geworden sinds de financiële crisis de kapitaalseisen worden verscherpt. Triodos Bank streeft naar een solvabiliteitsratio van tenminste 12%. Dit is ruim boven onze eigen interne berekeningen van het economisch kapitaal, om een gezond en veilig risicoprofiel voor onze klanten te garanderen. Het economisch kapitaal wordt berekend volgens het jaarlijkse Internal Capital Adequacy Assessment Process (ICAAP), waarop De Nederlandsche Bank toezicht houdt. Ook de regelgeving zelf is aan verandering onderhevig. Zo zijn de richtlijnen van het Bazel Comité van Bankentoezichthouders aangescherpt wat betreft solvabiliteit- en liquiditeitseisen met als doel de banksector meer robuust te maken. Triodos Bank voldoet nu al aan deze nieuwe solvabiliteit en liquiditeitseisen, beter bekend als Bazel III, die in 2019 volledig van kracht worden. Naarmate we blijven groeien, zullen we in de toekomst de steun van bestaande en nieuwe beleggers nodig hebben om aan deze eisen te blijven voldoen. In 2010 zijn we erin geslaagd meer dan EUR 34 miljoen kapitaal van
In 2011 zal de afdeling risicomanagement het raamwerk voor het bedrijfsrisicomanagement uitbreiden en formaliseren. Het zal de basis vormen
18
samenhangen met het niet-nakomen van wet- en regelgeving op het gebied van financieel toezicht, corruptie, reclame-uitingen, mededinging, privacy of productaansprakelijkheid.
voor een integraal proces van ‘in-control’ verklaringen. De Directie verwacht dat dit proces in de komende jaren zal leiden tot positieve verklaringen. Op basis hiervan verklaart de Directie van Triodos Bank, met redelijke zekerheid, dat inzake de financiële verslagleggingsrisico’s er ultimo 2010 geen aanwijzingen zijn dat de risicomanagement- en controlesystemen niet toereikend en effectief hebben gefunctioneerd.
Transparantie en verslaglegging Sinds 2001 maakt Triodos Bank gebruik van de richtlijnen van het Global Reporting Initiative (GRI). GRI is in 1997 opgericht door de Verenigde Naties en de Coalition for Environmentally Responsible Economies (CERES). GRI wil duurzaamheidsverslaglegging op een consequente wijze inrichten en daarmee prestaties objectiveren en de vergelijkbaarheid bevorderen. Triodos Bank is een organisational stakeholder van GRI. In dit jaarverslag wordt gebruik gemaakt van de G3 (versie 3) richtlijnen en de nieuwe richtlijnen voor de financiële sector die in 2008 zijn ontwikkeld. We streven naar een verslaglegging op het constant hoogste niveau van GRI (A+).
De risicomanagement- en controlesystemen bieden redelijke, maar geen absolute, zekerheid inzake de betrouwbaarheid van de financiële verslaglegging en inzake de voorbereiding en getrouwe presentatie van de jaarcijfers. Compliance en integriteit Triodos Bank hanteert interne beleidsregels en procedures om te waarborgen dat de bedrijfsvoering voldoet aan relevante wet- en regelgeving met betrekking tot klanten en zakelijke partners. Daarnaast voert de afdeling Compliance onafhankelijk toezicht uit op de mate waarin Triodos Bank haar eigen regels en procedures naleeft. De externe aspecten van de afdeling Compliance hebben voornamelijk betrekking op het accepteren van nieuwe klanten, het toezicht op financiële transacties en het voorkomen van witwaspraktijken. De interne aspecten betreffen voornamelijk het controleren van privétransacties van medewerkers, het voorkomen en zo nodig transparant beheersen van tegenstrijdige belangen en het afschermen van vertrouwelijke informatie. Verder betreffen zij het verhogen en handhaven van bewustzijn op het gebied van bijvoorbeeld financiële regelgeving, complianceprocedures en fraude- en anticorruptiemaatregelen. Triodos Bank heeft een Europees complianceteam dat wordt geleid vanuit het hoofdkantoor te Zeist. Bij iedere vestiging zijn compliancemedewerkers werkzaam. Het hoofd van de afdeling Compliance rapporteert rechtstreeks aan de Directie.
Duurzaamheidsbeleid Aandacht voor duurzaamheid is in alle activiteiten van Triodos Bank terug te vinden en vormt een integraal onderdeel van de bedrijfsvoering. Bij alle beslissingen die de bank neemt worden de sociale en milieuaspecten meegewogen. In tegenstelling tot veel andere organisaties heeft Triodos Bank daarom geen aparte afdeling die zich bezighoudt met duurzaamheid of Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). Om de duurzaamheid van de producten en diensten te kunnen waarborgen werkt Triodos Bank met specifieke criteria. De bank hanteert daarbij zowel positieve criteria (om te garanderen dat zij actief het goede doet) als negatieve (uitsluitings)criteria om te garanderen dat zij geen schade aanricht. De negatieve criteria sluiten leningen of beleggingen uit in sectoren of activiteiten die schadelijk zijn voor de maatschappij. Door de positieve criteria worden koplopers geïdentificeerd en gestimuleerd om bij te dragen aan een duurzame samenleving. Twee keer per jaar worden deze criteria getoetst en eventueel aangepast. Ook heeft Triodos Bank voor de interne
In 2010 zijn er geen significante incidenten geweest op het gebied van compliance en integriteit. Triodos Bank is niet betrokken geweest bij noemenswaardige gerechtelijke procedures of sancties die 19
langetermijngemiddelde.
organisatie duurzame uitgangspunten geformuleerd. Deze zijn terug te vinden in haar Business Principles. Alle genoemde duurzaamheidscriteria zijn te vinden op www.triodos.nl.
Triodos Investment Management Triodos Investment Management is goed gepositioneerd voor verdere groei dankzij een groeiende vraag naar ‘impact’ beleggen. Beleggers hebben zowel belangstelling voor bestaande beleggingsfondsen als voor nieuwe fondsen op verschillende terreinen zoals energiebesparing, duurzame energie, kunst en cultuur en duurzame landbouw en voeding. De groeivooruitzichten van de Nederlandse fondsen met fiscaal voordeel zijn onzekerder geworden doordat de overheid heeft besloten deze fiscale voordelen te beperken. In totaal voorzien we voor 2011 een groei in beheerd vermogen van 10 à 20%.
De Code Banken Op 1 januari 2010 is de Code Banken van kracht geworden. Triodos Bank onderschrijft de Code Banken, heeft de code in 2010 geïmplementeerd, en staat volledig achter de doelstelling van de Code om een meer transparante en verantwoordelijke manier van bankieren te ontwikkelen. De volledige ‘pas toe of leg uit’-verklaring die de Code Banken vereist is te lezen op www.triodos.nl. De belangrijkste thema’s van de Code Banken en de manier waarop Triodos Bank ermee omgaat zijn terug te vinden in het hoofdstuk Corporate Governance op pagina 21.
Private Banking We verwachten aanhoudende belangstelling voor onze private-banking dienstverlening in Nederland en België en voorzien een groei van 20 à 25%.
Vooruitzichten 2011 Triodos Bank (Groep) Onvoorziene omstandigheden buiten beschouwing gelaten, verwacht Triodos Bank in 2011 een positief resultaat te behalen. Tegelijkertijd zijn we ons ervan bewust dat de economische recessie als gevolg van de financiële crisis zich in 2011 nog zal voort kunnen zetten en duurzame ondernemers en bedrijven die actief zijn in de reële economie voor uitdagingen zal blijven plaatsen.
Tot slot In 2011 zal Triodos Bank een actieve bijdrage blijven leveren aan een duurzame toekomst door in te spelen op de sociale, ecologische en culturele uitdagingen op korte en lange termijn. We verwachten in het bijzonder een groei in onze financiering van duurzame energieprojecten en andere innovaties wereldwijd die onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen zullen verminderen. Onze milieuactiviteiten zijn echter slechts een deel van onze steeds groter wordende impact. Daarbij zullen wij de resultaten van ons werk nog duidelijker en vaker voor het voetlicht moeten brengen ondermeer door actief deel te nemen aan het publieke debat, maar ook als ervaringsdeskundige; een ‘change-agent’ die verandering financiert.
Europees vestigingennetwerk Het balanstotaal van Triodos Bank zal naar verwachting met 15 à 20% stijgen. Alle vestigingen zullen hun klantenbestand naar verwachting zien groeien. De groei van het aantal klanten van de Groep als geheel zal naar verwachting 15 à 20% bedragen. De kredietportefeuille en de toevertrouwde middelen zullen naar verwachting met 20 à 25% toenemen. Triodos Bank heeft een gezonde groeiambitie, maar niet tegen elke prijs. In 2011 zullen we ons extra inspannen om in het bijzonder de koplopers te financieren: de ondernemers die de duurzame sectoren van de toekomst ontwikkelen. We verwachten dat het niveau van de kredietvoorzieningen zal dalen tot het
Zeist, 24 februari 2011 Directie Triodos Bank Pierre Aeby* Peter Blom*, voorzitter Michael Jongeneel *Statutair directeur 20
Corporate Governance. Nederlandse Corporate Governance Code
De manier waarop Triodos Bank haar werk organiseert, beheert en bewaakt, zegt veel over waar de organisatie voor staat. De bank heeft processen en beleidsregels ontwikkeld en wettelijke regels ingevoerd die haar in staat stellen zowel aan haar verplichtingen te voldoen, als haar missie reflecteren. Zo kiest Triodos Bank ervoor om niet aan de beurs genoteerd te zijn, omdat zij geen deel wil uitmaken van een systeem waar het in de eerste plaats gaat om winstmaximalisatie. Triodos Bank is een professioneel geleide, winstgevende duurzame bank, waarin beleggers via een speciale structuur kunnen beleggen. De Business Principles van Triodos Bank, de Nederlandse Corporate Governance Code en de Code Banken worden hieronder nader toegelicht.
De Nederlandse Corporate Governance Code (hierna te noemen: ‘de Code’) is niet direct van toepassing op Triodos Bank NV, aangezien de certificaten van Triodos Bank aan geen enkele gereguleerde markt zijn genoteerd. Desalniettemin onderschrijft Triodos Bank de beginselen van de Nederlandse Corporate Governance Code. De gehele onder de Code vereiste ’pas toe of leg uit’-verklaring is te lezen op de website van Triodos Bank. Triodos Bank voldoet in algemene zin aan de beginselen en best practices van de Code. Zij heeft echter een weloverwogen beslissing genomen om op een aantal specifieke punten van de Code af te wijken.
Overzicht aantal certificaten per certificaathouder Bedragen in miljoenen euro’s
Certificaathouders 2010 2009
1 - 50 51 – 500 501 – 1.000 1.001 en meer
8.154 7.805 669 363
7.487 6.470 537 284
10,9 94,0 33,6 224,4
9,5 74,5 26,7 203,5
16.991
14.778
362,9
314,2
Totaal
Eigen vermogen 2010 2009
Aantal certificaten per land
Certificaten x 1.000 2010 2009
Certificaathouders 2010
2009
Nederland België Verenigd Koninkrijk Spanje Duitsland
3.614 909 117 334 13
3.323 794 93 200 11
10.802 3.168 1.316 1.682 23
10.071 2.780 1.096 814 17
Totaal
4.987
4.421
16.991
14.778
21
het geschade vertrouwen van de klant in de financiële sector te herstellen. De code bestaat uit een aantal aanbevelingen en principes om het optimaal functioneren van banken te bevorderen. De code is op 1 januari 2010 in werking getreden. Triodos Bank onderschrijft, als in Nederland gevestigde financiële instelling, de code en heeft sindsdien veel aandacht besteed aan de invoering ervan. Daar waar de bank van de code afwijkt, zal dit duidelijk worden aangegeven en gemotiveerd. De grote nadruk die de code legt op goed bestuur (governance) en het centraal stellen van de belangen van de klant past volledig bij de visie en de uitgangspunten (Business Principles) van Triodos Bank. De klant is en blijft bij alles wat we doen een belangrijke stakeholder. De Code Banken is op 1 januari 2010 van kracht geworden. Triodos Bank onderschrijft de Code Banken en heeft de code in 2010 geïmplementeerd. De gehele onder de Code Banken vereiste “pas toe of leg uit”-verklaring is te lezen op de website van Triodos Bank. Daarin staan de belangrijkste thema’s van de Code Banken en de manier waarop Triodos Bank daarmee omgaat.
De eerste afwijking heeft betrekking op het stemrecht op aandelen. Om de ideële doelstelling en missie van Triodos Bank zo veel mogelijk te waarborgen, hebben certificaathouders niet zelf het recht het stemrecht op de onderliggende aandelen uit te oefenen, maar is dat recht ondergebracht bij het Administratiekantoor, zoals uiteengezet op pagina 119. Ook kunnen certificaathouders geen voordracht doen voor de benoeming van leden van het Bestuur van het Administratiekantoor. De tweede afwijking betreft de zittingstermijn van de leden van de statutaire Directie. Deze periode is niet beperkt tot vier jaar, omdat Triodos Bank van mening is dat dit de ontwikkeling van de onderneming op lange termijn niet ten goede komt. De derde afwijking heeft betrekking op het feit dat de Raad van Commissarissen van Triodos Bank een geïntegreerde Nomination and Compensation Committee kent en derhalve geen afzonderlijke nominatiecommissie en beloningscommissie heeft. Voorts wijkt Triodos Bank af van de best practice van de Code om alle voorstellen inzake wezenlijke wijzigingen in de Statuten als afzonderlijke agendapunten voor te leggen aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De reden hiervoor is dat Triodos Bank de mogelijkheid wenst te behouden om naar keuze van de Directie en de Raad van Commissarissen een voorstel voor meervoudige wijzigingen in de Statuten als één agendapunt voor te leggen indien de voorgestelde wijzigingen onderling sterk gerelateerd zijn.
Risicomanagement Voor Triodos Bank staat risicomanagement hoog op de agenda. Het beleid, de procedures en de taken en verantwoordelijkheden van de Directie en de betrokken afdelingen op dit gebied voldoen aan de aanbevelingen van de code. Waar wenselijk zijn in 2009 en 2010 verdere aanscherpingen ingevoerd. Zo is in 2010 de Audit Committee van de Raad van Commissarissen uitgebreid tot een Audit- and Risk Committee. De financieel directeur (CFO) is eindverantwoordelijk voor de ontwikkeling en uitvoering van het risicobeleid. Het reglement van het Audit- and Risk Committee maakt deel uit van het reglement van de Raad van Commissarissen en is terug te vinden op de website.
Ten slotte is een aantal bepalingen van de Code inzake beloningen van directieleden niet van toepassing op Triodos Bank, aangezien zij geen aandelen- of optieregelingen kent. De totale kosten voor beloningen van de Directie, die uitsluitend bestaan uit gewoon loon en pensioenelementen, blijken uit het jaarverslag.
Code Banken
Het Hoofd Interne Audit rapporteert aan de Directie. Eerste aanspreekpunt is de CFO. Het Hoofd Interne Audit heeft direct toegang tot de voorzitter van het Audit- and Risk Committee en de CEO.
Als reactie op de financiële crisis heeft de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) in 2009 de Code Banken opgesteld. Deze code heeft tot doel
22
of bestuursleden van Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank. In lijn met haar waarden vindt Triodos Bank een optieregeling geen passend instrument om prestaties te belonen.
In 2010 werd het Goedkeuringsproces voor Producten beschreven in overeenstemming met de aanbevelingen van de code. Dit proces garandeert niet alleen dat er zorgvuldig wordt gekeken naar de risico’s van de desbetreffende producten voor Triodos Bank, maar ook dat er expliciet rekening wordt gehouden met de belangen van en de risico’s voor de klant. De risicomanagementfunctie binnen Triodos Bank wordt voortdurend geëvalueerd, verbeterd en vernieuwd. In 2010 is een begin gemaakt met het vaststellen van een integraal Ondernemingsrisicomanagementsysteem dat naar verwachting in de loop van 2011 zal worden voltooid.
Klant staat centraal De middelen die onze klanten ons toevertrouwen worden uitgeleend aan bedrijven en organisaties die zich inzetten voor een duurzamere samenleving. Hier zijn wij volledig transparant over. Triodos Bank is ervan overtuigd dat de sleutel tot succesvol bankieren ligt in het onderhouden van lange-termijn relaties met de personen en bedrijven die geld bij haar lenen of sparen. Triodos Bank heeft dit uitgangspunt op de volgende wijze binnen haar organisatie verankerd:
Beloningsbeleid Triodos Bank heeft een beloningsbeleid dat goed aansluit bij de uitgangspunten van de code. Het bonusbeleid van Triodos Bank gaat zelfs nog een stap verder dan de code adviseert.
• Triodos Bank ziet er nadrukkelijk op toe dat er uitsluitend producten worden aangeboden waar klanten bij gebaat zijn, met eerlijke en heldere productvoorlichting.
Het salarissysteem bij Triodos Bank is gebaseerd op de overtuiging dat het resultaat van de bank afhankelijk is van de gezamenlijke inspanning van iedereen die er werkt. Triodos Bank kent mede daarom geen variabele beloningen. Hierdoor wordt vermeden dat medewerkers meer voor eigen gewin werken dan voor de belangen van de bank en haar klanten. Dit bevordert dat er medewerkers worden aangetrokken die bewust kiezen voor Triodos Bank en haar doelstellingen. Bijzondere prestaties van individuele medewerkers worden in uitzonderlijke gevallen wel extra beloond. Deze beloning wordt nooit in het vooruitzicht gesteld als bepaalde doelen worden bereikt, maar in voorkomend geval achteraf vastgesteld en is beperkt tot een maximum van twee maandsalarissen. De beloning van de Directie en directieleden ligt ruim beneden de door de code vereiste mediaan. Als Triodos Bank goede resultaten heeft behaald, ontvangen alle medewerkers een gelijke eindejaarsuitkering. Over 2010 ontvingen zij EUR 300. Tot slot beperkt Triodos Bank de verschillen in beloning tussen het hoogste en het laagste salaris. Er is uit principiële overwegingen geen aandelenoptieregeling voor medewerkers, leden van de Directie, leden van de Raad van Commissarissen
• Triodos Bank keert geen variabele beloningen uit. Dit voorkomt dat er financiële prikkels worden gekoppeld aan het aantrekken en uitzetten van middelen van klanten. • Triodos Bank geeft volledige transparantie over waar de spaargelden van klanten terecht komen. Dit biedt klanten de gelegenheid de bank aan te spreken over het door haar gevoerde beleid. Op de website van Triodos Bank staat een complete lijst met projecten en bedrijven waarin het spaargeld van klanten wordt geïnvesteerd, zodat klanten precies kunnen zien wat er met hun geld gebeurt. Educatie In de code wordt het belang beschreven van permanente educatie van bestuursleden en commissarissen van banken, zodat zij voortdurend op de hoogte zijn van de laatste ontwikkelingen in de financiële sector. De code beveelt aan hiervoor een programma op te stellen. Triodos Bank heeft hier veel aandacht aan besteed. In 2009 en begin 2010 heeft zij een structureel programma van permanente educatie ontwikkeld.
23
Onze Business Principles zijn een belangrijk raamwerk voor de wijze waarop wij zaken doen, en geven onze medewerkers richting bij de dagelijkse besluitvorming. De Triodos Bank-bankiersverklaring ligt dan ook in het verlengde van deze uitgangspunten. Naar aanleiding van de Code Banken hebben we de Business Principles in 2010 nog eens tegen het licht gehouden en extra aangescherpt. De Business Principles maken onderdeel uit van de arbeidscontracten van alle medewerkers van Triodos Bank. Daarnaast zijn de Business Principles opgenomen in het introductieprogramma van nieuwe medewerkers.
Het gaat om meerdaagse bijeenkomsten onder deskundige externe begeleiding. Er wordt onder meer verdieping en training aangeboden over de onderwerpen die in de code worden genoemd, zoals zorgplicht, risicomanagement, bedrijfsmodel, goed bestuur en ontwikkelingen binnen de sector. Er is bewust gekozen voor een gecombineerd programma voor de Raad van Commissarissen en de Directie om de communicatie en het begrip tussen de beide organen te bevorderen. De voorzitter van de Raad van Commissarissen is verantwoordelijk voor de implementatie van het scholingsprogramma.
Verklaring Corporate Governance Code
Bankiersverklaring Wij vinden dat omgaan met geld speciale verantwoordelijkheden voor alle medewerkers met zich meebrengt, en niet alleen voor de leiding van de bank. Triodos Bank staat dus geheel achter de aanbeveling van de code om deze verantwoordelijkheden expliciet te formuleren.
Conform het Besluit van 23 december 2004 tot vaststelling van nadere voorschriften omtrent de inhoud van het jaarverslag (zoals gewijzigd op 20 maart 2009) en het Besluit van 1 juni 2010 tot vaststelling van nadere voorschriften omtrent de inhoud van het jaarverslag van banken, heeft de Directie van Triodos Bank NV een Verklaring Corporate Governance Code en een Verklaring Code Banken opgesteld. Deze verklaring maakt deel uit van het Jaarverslag 2010 en is geldig vanaf de datum ervan. De verklaring is te lezen op www.triodos.com/governance
Alle directieleden hebben in 2010 de Triodos Bankbankiersverklaring ondertekend en bevestigen daarmee hun functie in de geest van de tekst van de verklaring uit te oefenen.
Overzicht instellingen met een belang van 3% of meer in procenten Delta Lloyd Levensverzekering NV Stichting Grafische Bedrijfspensioenfondsen Coöperatieve Centrale Raiffeisen-Boerenleenbank BA Stichting Pensioenfonds ABP Friesland Bank NV NAGRON Nationaal Grondbezit BV Beheersmaatschappij Breesaap PGGM Pensioenfonds Z&W
2010
2009
6,7 5,1 4,8 4,7 4,6 4,0 3,2 3,1
7,3 5,4 5,3 5,1 5,1 4,5 3,5 3,5
Bovenstaande instellingen zijn de grootste van de in totaal 12 (2009: 13) instellingen met een belang van ten minste 1%. Hun totale belang bedraagt 41,9% (2009: 46,8%).
24
Bericht van de Raad van Commissarissen. publieke debat zich zal blijven ontwikkelen en verder toeneemt.
Triodos Bank is een onafhankelijke, duurzame bank, actief in meerdere landen in Europa. De bank biedt een breed scala aan krediet, spaar- en beleggings mogelijkheden in duurzame sectoren aan. Hierin is Triodos Bank uniek. De governance van de bank, waarvan de Raad van Commissarissen integraal deel uitmaakt, weerspiegelt deze unieke positie.
De Code Banken is op 1 januari 2010 van kracht geworden. Triodos Bank voldeed vóór 2010 al aan de meeste eisen van de Code. Op de punten waar zij niet voldeed, heeft de bank de reden daarvoor toegelicht, zoals de Code vereist. Triodos Bank hecht veel belang aan de Code en spant zich in om de Code te implementeren. De leden van de Directie en alle vestigingsdirecteuren hebben de door de Code vereiste Bankierseed ondertekend. Triodos Bank heeft de eed integraal onderdeel van haar business principles gemaakt. De Raad van Commissarissen heeft zorgvuldig toegezien op dit proces.
De belangrijkste taken van de Raad van Commissarissen zijn het toezicht op en het bespreken van de ontwikkeling van de activiteiten van Triodos Bank bij het vervullen van haar missie. Hoogtepunten 2010 2010 was wederom een moeilijk economisch jaar voor zowel veel Europese landen, als voor veel ontwikkelingslanden. Bezuinigingsmaatregelen in een groot deel van Europa werken door op de portemonnee en de levensstandaard van velen. Het leidt ook tot wijzigingen van overheidsbeleid. In veel gevallen betekent dit minder financiële steun voor de ontwikkeling van duurzame activiteiten. Het verheugt de Raad dat het Triodos Bank ondanks dit moeilijke klimaat is gelukt om te blijven groeien en zich te blijven ontwikkelen.
Activiteiten van de Raad van Commissarissen Tijdens de bijeenkomsten en contacten met de Directie heeft de Raad van Commissarissen de volgende onderwerpen besproken: • huidige en toekomstige ontwikkelingen, zoals een overzicht van de financiële en economische markten; Global Alliance for Banking on Values; marktaandeel in landen met vestigingen van Triodos Bank, met bijzondere aandacht voor de net betreden Duitse markt en voor het veranderende klimaat voor investeren in duurzame energie in Nederland en Spanje.
De Raad van Commissarissen en de Directie bespraken in 2010 de ontwikkeling van de bank tegen de achtergrond van de aanhoudende economische recessie. Daarbij kwamen zaken aan de orde als de balans tussen groei van spaargelden en kredieten, en de impact daarvan op de winstgevendheid. Het rendement op het eigen vermogen van Triodos Bank wordt nauwlettend in de gaten gehouden. In de visie van de Raad is de winstgevendheid van de bank essentieel voor verdere groei.
• zaken op het gebied van financiën, risico en audit, met inbegrip van de notulen van de Audit- and Risk Committee; accountantsverklaringen; het aantrekken van kapitaal; kwartaal- en jaarverslagen; kredietrapportages; de stresstest; zaken betreffende De Nederlandsche Bank en de Bazel III-regelgeving. • kwesties met betrekking tot corporate governance en compliance, zoals salarissen; zelfevaluatie; benoeming van nieuwe leden van de Raad van Commissarissen; de Code Banken; en de vernieuwing van het reglement van de Raad van Commissarissen.
Er zijn in de Raad diverse discussies gevoerd over de rol van Triodos Bank als opinieleider en als aanjager van het publieke debat over de duurzaamheidsagenda en in het bijzonder over duurzaam bankieren. In alle landen waar Triodos Bank actief is, breidt haar invloed zich gestaag uit. Triodos Bank is steeds meer zichtbaar in het bredere debat. De Raad erkent het belang hiervan en verwacht dat de invloed van Triodos Bank in het
• de bespreking van het jaarverslag 2009 met de externe accountant.
25
Ook is in 2010 gesproken over:
Commissarissen als volgt gewijzigd:
• het vaststellen van een langetermijn-agenda voor (strategische) kwesties die de komende vier jaar in de Raad van Commissarissen moeten worden besproken.
Tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 21 mei 2010 zijn de zittende leden mevrouw M.A. Scheltema en de heer J. Lamers, van wie de benoemingstermijn was verstreken, opnieuw benoemd voor een termijn van vier jaar. Volgens de statuten van Triodos Bank is dit de laatste termijn van de heer Lamers.
• notulen van het Nomination and Compensation Committee en een extern rapport over de beloning van directieleden. Besloten is, mede aan de hand van de bevindingen van een beloningsadviseur, om de salarissen van de directie enigszins naar boven bij te stellen als het verschil met de marktgemiddelden te groot is.
Mevrouw C. van der Weerdt is tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders in 2010 benoemd tot lid van de Raad van Commissarissen en heeft een introductieprogramma voor nieuwe commissarissen gevolgd.
• overige strategische kwesties, zoals de internationale uitbreiding van Triodos Bank en specifieke deelnemingen in andere duurzame (financiële) instellingen.
De benoemingstermijn van de heer M.J.M. van den Hoogenband eindigt in 2011. Hij stelt zich herkiesbaar. De Raad steunt de herbenoeming van de heer Van den Hoogenband voor een tweede termijn van vier jaar.
• de activiteiten van Triodos Bank op het gebied van duurzaam vastgoed ontwikkeling.
Een volledige beschrijving van alle leden van de Raad van Commissarissen is te vinden op de website www.triodos.nl/jaarverslag.
• de positie van Triodos Bank op de biomassamarkt. De ontwikkeling van bepaalde kredieten verliep niet volgens de verwachtingen van de bank. Hier zijn adequate voorzieningen voor getroffen.
Vergaderingen Raad van Commissarissen
• investering in een nieuw kantoorgebouw in verband met de groei van het aantal medewerkers van Triodos Bank.
De Raad van Commissarissen is in 2010 zes keer bijeengekomen. Op twee bijeenkomsten na zijn deze bijeenkomsten bijgewoond door alle commissarissen. Bij de bijeenkomst in april waren de heren M. Eguiguren en J. Lamers afwezig en bij die in november waren de heren J. Lamers en H. Voortman afwezig.
• de overname door Triodos Ventures van SBI, een vooraanstaand internationaal advieskantoor actief in de financiële sector, met name microfinanciering. De toezichtactiviteiten en gesprekken van de Raad van Commissarissen zijn gebaseerd op schriftelijke verslagen van de Directie, alsmede op presentaties van senior medewerkers. De kwaliteit van deze verslagen is gedurende het jaar verder verbeterd. De Raad van Commissarissen is tevreden met de kwaliteit van de verslagen en met de mate waarin informatie is verstrekt.
Alle bijeenkomsten werden gezamenlijk met de Directie gehouden. Gedurende heel 2010 onderhield de voorzitter van de Raad van Commissarissen nauwe contacten met de voorzitter van de Directie en de voorzitter van de Audit- and Risk Committee onderhield nauwe contacten met de Chief Financial Officer. De meeste bijeenkomsten van de Raad van Commissarissen werden voorafgegaan door een presentatie van een senior manager van de bank over diens portefeuille, gevolgd door een discussie. Hierdoor verkreeg de Raad van Commissarissen meer inzicht in de verschillende activiteiten van Triodos Bank en leerde de Raad het senior
Samenstelling Raad van Commissarissen De statuten van Triodos Bank bepalen dat de Raad van Commissarissen uit drie of meer leden bestaat. Op dit moment bestaat de Raad uit acht leden. In 2010 is de samenstelling van de Raad van 26
management van de bank beter kennen. Ook is er een bijeenkomst gehouden waarbij behalve alle commissarissen ook het Bestuur van het Administratiekantoor (SAAT), de Directie en de vestigingsdirecteuren aanwezig waren om de toekomstige positionering te bespreken van Triodos Bank op de voedsel- en landbouwmarkt. Een aantal commissarissen heeft ook bijeenkomsten voor klanten en/of certificaathouders bijgewoond in het Verenigd Koninkrijk, België en Spanje. Commissarissen hebben tevens informele contacten onderhouden met de vestigingsdirecteuren en senior medewerkers van Triodos Bank in het land waarin zij woonachtig zijn. De externe accountant was aanwezig bij de vergadering waarin het jaarverslag werd besproken en goedgekeurd. De vice-voorzitter heeft tevens een vergadering met de toezichtcommissie van de Code Banken bijgewoond. Onafhankelijkheid
Commissies van de Raad van Commissarissen
Gedurende heel 2010 waren alle commissarissen onafhankelijk van de Vennootschap in de zin van de bepalingen van de Nederlandse Corporate Governance Code; de samenstelling van de Raad was zodanig dat leden kritisch en onafhankelijk van elkaar, van de Directie en van enig belang konden handelen.
Audit- and Risk Committee
De Raad van Commissarissen heeft twee commissies zoals bepaald in het Corporate Governance hoofdstuk: de Audit- and Risk Committee en het Nomination and Compensation Committee. Beide commissies zijn in de loop van het jaar apart bijeengekomen. Hun belangrijkste overwegingen en conclusies zijn gedeeld met de volledige Raad van Commissarissen. De samenstelling van de Commissies is als volgt: Audit- and Risk Committee - mevrouw M.A. Scheltema (voorzitter) - de heer M. Eguiguren Huerta - de heer J. Lamers Nomination and Compensation Committee - de heer M.M. Frank (voorzitter) - de heer H. Voortman
In de loop van het jaar heeft de Auditcommissie, op verzoek van de Raad van Commissarissen, besloten haar reikwijdte te verbreden en de verantwoordelijk heid voor het toezicht op het risicomanagementkader en daaraan gerelateerde activiteiten aan haar mandaat toe te voegen. De commissie heeft haar naam gewijzigd in Audit- and Risk Committee om uitdrukking te geven aan deze wijziging. De commissie is in 2010 driemaal bijeengekomen met de Chief Financial Officer als vertegenwoordiger van de Directie van Triodos Bank en met het Hoofd Interne Audit.
Zelfevaluatie De Raad van Commissarissen besloot voor haar jaarlijkse zelfevaluatie een onafhankelijk adviseur in te schakelen. In het laatste kwartaal van 2010 hebben daartoe selectiegesprekken plaatsgevonden. De resultaten hiervan zullen in februari 2011 worden besproken tijdens de vergadering van de Raad van Commissarissen. Onder deze evaluatie valt ook het functioneren van de Commissies en van de individuele commissarissen. De Raad van Commissarissen is eenmaal bijeengekomen zonder dat de Directie daarbij aanwezig was. Het doel van deze bijeenkomst was om het functioneren van Raad en Directie te bespreken, alsmede de relatie tussen beide. De Raad is tot de conclusie gekomen dat haar eigen functioneren is verbeterd maar blijvende aandacht behoeft.
Daarnaast is er eenmaal in afwezigheid van de Directie gesproken met de externe accountant. De Audit- and Risk Committee heeft onder andere het algehele controlekader van Triodos Bank, de kwartaalresultaten, de bevindingen van de Interne Auditor, belangrijke administratieve beslissingen en het liquiditeitenbeheer bekeken. Er is gekeken naar de onafhankelijkheid van de externe accountant, het interne reglement van Triodos Bank en evaluatie van de werkzaamheden van de interne audit. De Auditand Risk Committee voert haar taken uit conform hetgeen de Code Banken dienaangaande voorschrijft.
27
expertise van een groot aantal gekwalificeerde externe adviseurs, waaronder actieve en gepensioneerde senior bankiers, accountants en academici. Dit permanente educatieprogramma voldoet tevens aan de eis van de Code Banken om een programma voor permanente educatie op te zetten. In een tweedaagse sessie die in 2010 heeft plaatsgevonden is een aantal kwesties diepgaand aan de orde geweest, waaronder het risicomanagement, het businessmodel, governance (en in dat verband met name de relatie tussen de Directie en de Raad van Commissarissen) en de ontwikkelingen in de financiële sector in bredere zin.
Nomination and Compensation Committee Het Nomination and Compensation Committee is in 2010 vijf keer bijeengekomen. De commissie houdt toezicht op de beloning van de Directie en op de beloning van senior functies binnen Triodos Bank. De activiteiten van de commissie op dit gebied zijn beperkt omdat Triodos Bank vasthoudt aan haar beleid om geen bonussen of aandelenopties te geven aan haar bestuurders of medewerkers. In 2010 heeft de commissie, met ondersteuning van een externe adviseur, de beloningsstructuur voor leden van de Directie en van de Raad van Commissarissen grondig tegen het licht gehouden. Volgens de beginselen en best practices van de Raad van Commissarissen mag niet dezelfde adviseur worden ingeschakeld voor de beoordeling van de beloningsstructuur van beide bestuurslichamen. Bij deze gelegenheid is dit echter wel gebeurd om te garanderen dat het beleid voor beide bestuurslichamen correct op elkaar is afgestemd. Verder heeft de Commissie een leidende rol gespeeld bij de verkiezing van een nieuwe commissaris en bij de keuze van de externe adviseur voor de zelfevaluatie van de Raad van Commissarissen. De commissie bereidde de eerste (tweedaagse) sessie voor van een programma voor permanente educatie voor de Raad van Commissarissen en de Directie, waarbij een beroep werd gedaan op de
Zeist, 24 februari 2011 Hans Voortman, voorzitter
3,3 miljoen mensen
In 2010 hebben 3,3 miljoen mensen culturele evenementen en podia bezocht die door Triodos Bank zijn gefinancierd
28
Jaarrekening 2010 van Triodos Bank NV.
Pagina
Geconsolideerde balans per 31 december 2010
30
Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2010
31
Geconsolideerd overzicht van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten over 2010
32
Geconsolideerd mutatieoverzicht van het eigen vermogen over 2010
34
Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2010
36
Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
37
Segmentrapportage
68
Solvabiliteit
76
Risicomanagement
78
Vennootschappelijke balans per 31 december 2010
104
Vennootschappelijke winst- en verliesrekening over 2010
105
Vennootschappelijk mutatieoverzicht van het eigen vermogen over 2010
106
Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening
108
Overige gegevens
116
29
Geconsolideerde balans per 31 december 2010. voor winstverdeling Verwijzingen* 31.12.2010 in duizenden euro’s
31.12.2009
Activa Kasmiddelen
1
44.814
49.073
Bankiers
2
595.800
663.079
Kredieten
3
2.127.643
1.660.935
Rentedragende waardepapieren
4
586.672
511.018
Aandelen
5
4
3
Deelnemingen
6
2.623
2.532
Immateriële vaste activa
7
14.646
13.974
Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen
8
32.106
29.500
Overige activa
9
21.319
5.652
10
68.993
49.872
Totaal activa
3.494.620
2.985.638
Overlopende activa
Passiva Bankiers
11
23.983
9.560
Toevertrouwde middelen
12
3.038.676
2.584.617
Overige schulden
13
6.817
9.886
Overlopende passiva
14
39.910
39.943
Voorzieningen
15
318
382
Achtergestelde schulden
16
22.800
22.800
Eigen vermogen
17
362.116
318.450
Totaal passiva
3.494.620
2.985.638
Voorwaardelijke schulden
18
43.090
37.119
Onherroepelijke faciliteiten
19
734.941
338.257
778.031
375.376
* De verwijzingen hebben betrekking op de toelichting die begint op pagina 41. Deze vormt een integraal onderdeel van de geconsolideerde jaarrekening.
30
Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2010. in duizenden euro’s
Verwijzingen*
2010
2009
Rentebaten
20
104.848
98.425
Rentelasten
21
-38.030
-45.708
Rente 66.818
52.717
Provisiebaten
22
36.027
30.071
Provisielasten
23
-848
-694
Provisie 35.179
29.377
Baten
Resultaat uit financiële transacties
24
182
1.772
Overige baten
25
523
4.470
Overige baten 705
6.242
Totaal baten
102.702
88.336
Lasten Personeels- en andere beheerkosten
26
73.111
65.225
27
4.851
5.163
Bedrijfslasten
77.962
70.388
28
9.843
4.980
Waardeveranderingen van deelnemingen
119
468
Totaal lasten 87.924
75.836
Bedrijfsresultaat voor belastingen
14.778
12.500
Belastingen bedrijfsresultaat
-3.269
-2.923
Nettowinst 11.509
9.577
Afschrijvingen en waardeveranderingen op materiële en immateriële vaste activa
Waardeveranderingen van vorderingen
29
Bedragen in euro’s Nettowinst per aandeel
2,45
3,00
Dividend per aandeel
1,95
1,95
31
Geconsolideerd overzicht van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten over 2010. in duizenden euro’s
2010
2009
Nettoresultaat
11.509
9.577
16
15
Koersresultaat bedrijfsuitoefening in het buitenland na belastingen
116
-35
Totaalbedrag rechtstreeks verantwoord in het eigen vermogen
132 -20
Herwaardering vastgoed, bedrijfsmiddelen en deelnemingen na belastingen
Totaal gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten
32
11.641
9.557
Deze pagina is bewust blanco gelaten. 33
Geconsolideerd mutatieoverzicht van het eigen vermogen over 2010. in duizenden euro’s
Eigen vermogen per 1 januari 2009
AandelenKapitaal
Agio
146.075
25.071
72.366
29.024
2.588
-2.588
221.029
51.507
24.191 4.132
10.191 -4.132
249.352
57.566
Wijziging waarderingsgrondslagen pensioenen Uitbreiding aandelenkapitaal Stockdividend Herwaardering vastgoed, bedrijfsmiddelen en deelnemingen na belastingen Koersresultaat bedrijfsuitoefening in het buitenland na belastingen Winstverdeling vorig boekjaar, toevoeging aan de overige reserves Winstverdeling vorig boekjaar, dividend Dividend niet in contanten uitgekeerd Overboeking naar wettelijke reserve ontwikkelingskosten In- of verkoop eigen certificaten van aandelen Resultaat boekjaar Eigen vermogen per 31 december 2009 Uitbreiding aandelenkapitaal Stockdividend Herwaardering vastgoed, bedrijfsmiddelen en deelnemingen na belastingen Koersresultaat bedrijfsuitoefening in het buitenland na belastingen Winstverdeling vorig boekjaar, toevoeging aan de overige reserves Winstverdeling vorig boekjaar, dividend Dividend niet in contanten uitgekeerd Overboeking naar wettelijke reserve ontwikkelingskosten In- of verkoop eigen certificaten van aandelen Resultaat boekjaar Eigen vermogen per 31 december 2010
34
Herwaarderingsreserve
Wettelijke reserve
28
5.906
Overige Onverdeelde Totaal eigen reserve winst vermogen 16.931
10.140
4.137
204.151 4.137 101.390 —
15
15 -35
-35 4.470
891
-4.470
—
-5.670
-5.670
3.634
3.634
-891
—
1.251
43
6.762
29.532
1.251 9.577
9.577
9.577
318.450
-975 -8.602
11.509
34.382 — 16 116 — -8.602 5.801 — 444 11.509
11.509
362.116
16 116 975
989
59
7.867
5.801 -989 444
35.763
35
Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2010. in duizenden euro’s
2010
2009
11.509
9.577
4.850 9.843 119 -1 -64 -19.154
5.163 4.980 468 -10 286 2.257
7.102
22.721
128.978 -476.551 -1 14.423 454.059 -18.736
223.567 -395.794 — -909 507.938 -78
Kasstroom uit operationele activiteiten
109.274
357.445
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Netto investeringen in: • rentedragende waardepapieren • deelnemingen • immateriële vaste activa • onroerende zaken en bedrijfsmiddelen
-75.654 -78 -2.723 -5.404
-241.804 — -3.785 -4.215
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
-83.859
-249.804
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Uitbreiding aandelenkapitaal Betaling contant dividend In- of verkoop eigen certificaten van aandelen
34.382 -2.801 444
101.390 -2.036 1.251
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
32.025
100.605
Netto kasstroom
57.440
208.246
Liquiditeiten per 1 januari
358.249
150.003
Liquiditeiten per 31 december
415.689
358.249
Direct opeisbare tegoeden bij centrale banken Direct opeisbare tegoeden bij banken
44.814 370.875
49.073 309.176
Liquiditeiten per 31 december
415.689
358.249
Kasstroom uit operationele activiteiten Nettowinst Aanpassingen voor: • afschrijvingen, gecorrigeerd voor aan gelieerde partijen doorbelaste afschrijvingen • waardeveranderingen van vorderingen • waardeveranderingen van deelnemingen • waarderingsverschillen onroerende zaken en bedrijfsmiddelen • mutaties voorzieningen • overige mutaties overlopende posten Kasstroom uit bedrijfsactiviteiten Mutatie bankiers, niet direct opeisbare tegoeden Mutaties kredieten Mutaties aandelen Mutatie bankiers, niet direct opeisbare schulden Mutatie toevertrouwde middelen Overige mutaties uit operationele activiteiten
36
Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening
• Triodos MeesPierson Sustainable Investment Management BV in Zeist, belang 50%, joint venture met gezamenlijke zeggenschap, consolidatie naar evenredigheid van het aangehouden belang; • Triodos Nieuwbouw BV te Zeist, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie.
in duizenden euro’s Algemeen De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen voor de jaarrekening van banken opgenomen in afdeling 14, titel 9, boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. De jaarrekening heeft betrekking op het dertigste boekjaar van Triodos Bank NV.
Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Algemeen Tenzij anders vermeld worden activa gewaardeerd op kostprijs, waarbij voor vorderingen rekening wordt gehouden met een eventuele voorziening voor oninbaarheid.
Grondslagen voor consolidatie De financiële gegevens van Triodos Bank NV en groepsmaatschappijen zijn volledig geconsolideerd. De financiële gegevens van joint ventures zijn geconsolideerd naar evenredigheid van het aangehouden belang, indien consolidatie noodzakelijk is voor het inzicht in het vermogen en resultaat van Triodos Bank NV.
Transacties in vreemde valuta Activa en passiva met betrekking tot transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de contante koers per balansdatum. Baten en lasten van transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum. Hieruit voortvloeiende koersverschillen worden in de winst- en verliesrekening verantwoord als resultaat uit financiële transacties.
Conform artikel 2:402 van het Burgerlijk Wetboek bevat de vennootschappelijke winst- en verliesrekening slechts een uitsplitsing van het nettoresultaat in resultaat deelnemingen en overig resultaat.
Bedrijfsuitoefening in het buitenland Activa en passiva met betrekking tot activiteiten in buitenlandse eenheden buiten de eurozone worden omgerekend tegen de contante koers per balansdatum. Baten en lasten van activiteiten in buitenlandse eenheden buiten de eurozone worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum. Hieruit voortvloeiende koersverschillen worden rechtstreeks ten gunste of ten laste van het eigen vermogen gebracht.
Overzicht kapitaalbelangen conform artikel 2:379 en 2:414 van het Burgerlijk Wetboek: • Kantoor Buitenzorg BV te Zeist, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie; • Kantoor Nieuweroord BV te Zeist, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie; • Stichting Triodos Beleggersgiro te Zeist, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie; • Triodos Assurantiën BV te Zeist, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie; • Triodos Cultuurbank BV te Zeist, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie; • Triodos Custody BV te Zeist, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie; • Triodos Finanz GmbH te Frankfurt am Main, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie; • Triodos Investment Management BV te Zeist, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie;
Stelselwijziging pensioenen Tot 1 januari 2010 vonden de verwerking en waardering van pensioenregelingen plaats aan de hand van hun kenmerken en risico’s. Bij regelingen waarbij de onderneming alleen de verplichting had om de overeengekomen bijdragen te betalen aan het pensioenfonds, de zogeheten toegezegde bijdrage regelingen, was de in de verslagperiode te verwerken pensioenlast gelijk aan de over de periode verschuldigde pensioenpremie. Bij alle andere
37
rekening wordt gehouden met de waarde van de verstrekte zekerheden.
pensioenregelingen, de toegezegd pensioen regelingen, wordt het verschil berekend tussen de contante waarde van de toekomstige pensioen aanspraken en de reële waarde van de belegde pensioenpremies per balansdatum. De pensioen lasten van toegezegd pensioenregelingen worden actuarieel berekend aan de hand van het verloop van de contante waarde van de toekomstige pensioen aanspraken, de reële waarde van de belegde pensioenpremies en de actuariële resultaten. In 2009 heeft de Raad voor de Jaarverslaggeving richtlijn 271.3 ‘Personeelsbeloningen - Pensioenen’ gepubliceerd. Met ingang van 1 januari 2010 is toepassing van de herziene standaard verplicht, hetgeen heeft geleid tot een wijziging in de waarderingsgrondslagen. Volgens deze richtlijn dienen ondernemingen pensioenlasten te presenteren op basis van hun verplichtingen jegens hun pensioenuitvoerder. De aan de pensioen uitvoerder verschuldigde premie wordt als last in de winst- en verliesrekening verantwoord, en eventueel per balansdatum verschuldigde premies worden als schuld per balansdatum verantwoord. Voorts dienen ondernemingen per balansdatum te beoordelen of er sprake is van aanvullende verplichtingen jegens de pensioenbeheerder of aan medewerkers.
Overheidspapier en rentedragende waardepapieren Overheidspapier en rentedragende waardepapieren behoren tot de beleggingsportefeuille en worden gewaardeerd tegen aflossingswaarde onder aftrek van een eventuele voorziening voor oninbaarheid. Verschillen tussen verkrijgingsprijs en aflossingswaarde worden afgeschreven over de resterende looptijd van de waardepapieren. Gerealiseerde waardeveranderingen worden in de winst- en verliesrekening verwerkt. Aandelen De aandelen behoren niet tot de handelsportefeuille en worden gewaardeerd tegen kostprijs. Deelnemingen Deelnemingen waarop invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen nettovermogenswaarde. Deelnemingen waarop geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen actuele waarde. Ingeval het een deelneming betreft met een notering aan een actieve effectenbeurs wordt de actuele waarde gelijkgesteld aan de laatst bekende beurskoers. Ingeval het een deelneming betreft zonder een notering aan een actieve effectenbeurs of zonder regelmatige beursnotering, wordt de actuele waarde naar beste kunnen bepaald aan de hand van alle ter beschikking staande gegevens, waaronder een door een externe accountant goedgekeurde jaarrekening, tussentijdse financiële informatie van de instelling en eventueel andere ter beschikking van Triodos Bank staande gegevens terzake. Ongerealiseerde waarde veranderingen van deelnemingen waarop geen invloed van betekenis wordt uitgeoefend, worden rechtstreeks via de herwaarderingsreserve toegevoegd c.q. onttrokken aan het eigen vermogen, met uitzondering van waardeveranderingen beneden de verkrijgingsprijs, welke direct in de winst- en verliesrekening worden verwerkt. Gerealiseerde waardeveranderingen worden in de winst- en verliesrekening verantwoord.
Door deze wijziging in de waarderingsgrondslagen is het eigen vermogen van de bank in 2009 met EUR 4,1 miljoen gestegen. Dit houdt verband met het vrijvallen van de pensioenvoorziening die volgens de oude waarderingsgrondslagen moest worden aangehouden. De ter vergelijking opgenomen winst- en verliesrekening over 2009 is in verband met voornoemde grondslagwijziging aangepast. Het gepresenteerde nettoresultaat over het jaar eindigend op 31 december 2009 is EUR 0,1 miljoen hoger dan is verantwoord in het Jaarverslag 2009. Bankiers en kredieten De vorderingen op bankiers en de kredieten worden gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs, waarbij rekening wordt gehouden met een eventuele voorziening voor oninbaarheid. De voorziening voor oninbaarheid wordt per post bepaald, waarbij
38
Koersverschillen als gevolg van de omrekening van vreemde valuta worden rechtstreeks ten gunste of ten laste van het eigen vermogen gebracht.
afgeschreven op basis van een geschatte economische levensduur van 40 jaar. Op terreinen in eigen gebruik wordt niet afgeschreven.
Immateriële vaste activa
Bedrijfsmiddelen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs verminderd met lineaire afschrijvingen op basis van de geschatte economische levensduur. De afschrijvingstermijnen variëren van drie tot tien jaar.
Immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs onder aftrek van afschrijvingen. De afschrijvingen worden bepaald op basis van de geschatte economische levensduur.
Voorzieningen
Goodwill die Triodos Bank heeft betaald voor het opzetten van de vestiging in Spanje wordt in tien jaar afgeschreven. De resterende afschrijvingstermijn is vier jaar. Goodwill die Triodos Fonds Management heeft betaald voor de overname van managementen researchactiviteiten wordt in vijf jaar afgeschreven. De resterende afschrijvingstermijn is een jaar. Er is geen waardevermindering van goodwill verantwoord.
De voorzieningen bestaan voornamelijk uit een voorziening voor groot onderhoud gebouwen. Inkoop eigen certificaten van aandelen Inkoop en heruitgifte van eigen certificaten van aandelen wordt ten laste respectievelijk ten gunste van de overige reserves gebracht. Een saldo dat resteert na heruitgifte van alle ingekochte eigen certificaten staat ter beschikking van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders.
De ontwikkelingskosten van het banksysteem worden vanaf het moment van ingebruikname afgeschreven op basis van de economische levensduur. De huidige economische levensduur eindigt in december 2016. Er is geen waarde vermindering verantwoord.
Inkoop van eigen certificaten kan plaatsvinden tot een maximum van 2% van het aantal uitstaande aandelen. Tot inkoop van eigen certificaten kan worden besloten, indien het aanbod van bestaande certificaten groter is dan de vraag naar nieuwe certificaten. Hiertoe is door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders een machtiging verstrekt aan de Directie.
Managementcontracten waarvoor Triodos Bank heeft betaald bij verwerving van de deelneming in Triodos Investment Management BV worden afgeschreven in twintig jaar. De resterende afschrijvingstermijn is zestien jaar. Er is geen waardevermindering verantwoord.
Derivaten Triodos Bank faciliteert ten behoeve van cliënten het afdekken van risico’s door middel van afgeleide financiële instrumenten (derivaten). De waardering en resultaatbepaling van afgeleide financiële instrumenten die worden gebruikt om risico’s af te dekken (hedging) gebeurt volgens dezelfde grondslagen als die van de onderliggende waarden. Baten en lasten voortvloeiend uit de financiële instrumenten worden ten gunste of ten laste van de winst- en verliesrekening gebracht gedurende de looptijd van het contract.
Aangekochte computersoftware wordt afgeschreven op basis van de economische levensduur. Deze periode bedraagt maximaal vijf jaar. Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen Onroerende zaken in ontwikkeling worden gewaar deerd tegen bestede kosten of lagere te verwachten vervangingswaarde bij oplevering. De bestede kosten bestaan uit aan derden verrichte betalingen. Onroerende zaken in eigen gebruik worden gewaardeerd tegen actuele waarde, die is afgeleid van de vervangingswaarde. Taxatie gebeurt ten minste iedere vijf jaar door een externe taxateur. Gebouwen in eigen gebruik worden lineair
Baten en lasten Baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben, respectievelijk waarin de dienst is verleend.
39
lasten over het boekjaar. Dit betreft voornamelijk de methoden voor het bepalen van de voorzieningen voor dubieuze debiteuren, van de reële waarde van activa en passiva en van waardeverminderingen. Het betreft mede het beoordelen van de situaties op basis van beschikbare financiële gegevens en informatie. Hoewel deze schattingen met betrekking tot actuele gebeurtenissen en acties naar beste weten van de Directie zijn gemaakt, kunnen feitelijke resultaten afwijken van de schattingen. Schattingen en onderliggende veronderstellingen worden regelmatig beoordeeld. Herzieningen van administratieve schattingen worden verantwoord in de periode waarin de schatting wordt herzien of, als de herziening gevolgen heeft voor zowel de verslagperiode als toekomstige perioden, in de periode van herziening en toekomstige perioden.
Rentebaten en provisies uit hoofde van kredietverlening worden niet in de winst- en verliesrekening verantwoord indien gerede twijfel bestaat omtrent de inbaarheid van de opbrengsten. Belastingen bedrijfsresultaat De belastingen worden op basis van geldende tarieven voor de belastingen naar de winst berekend over het resultaat voor belastingen. Hierbij wordt rekening gehouden met vrijgestelde winstbestand delen, aftrekposten, bijtellingen en verschillen als gevolg van afwijkingen tussen balanswaarde en fiscale waarde van activa en passiva. Belastinglatenties als gevolg van verschillen tussen balanswaarde en fiscale waarde worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Winst per aandeel
Zie voor nadere details over deze grondslagen voor waardering en resultaatbepaling de bijbehorende toelichting op de jaarrekening.
De winst per aandeel wordt berekend op basis van het gewogen gemiddelde aantal uitstaande aandelen. Bij de berekening van het gewogen gemiddelde aantal uitstaande aandelen geldt het volgende: • Door Triodos Bank gehouden eigen aandelen worden in mindering gebracht op het totale aantal uitstaande aandelen; • De berekening is gebaseerd op gemiddelden per maand. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht geeft de mutatie van de geldmiddelen van Triodos Bank, uitgesplitst in operationele activiteiten, investeringsactiviteiten en financieringsactiviteiten. De geldmiddelen bestaan uit kasmiddelen en de direct opeisbare tegoeden bij bankiers. Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. Het gebruik van schattingen en veronderstellingen bij het opstellen van de jaarrekening Bij het opstellen van de geconsolideerde jaarrekening moet Triodos Bank schattingen en veronderstellingen maken die gevolgen hebben voor de verantwoorde bedragen van activa en passiva en de voorwaardelijke activa en passiva per balansdatum en voor de verantwoorde baten en 40
Activa 1. Kasmiddelen Deze post omvat de direct opeisbare tegoeden bij centrale banken. 2. Bankiers 2010
2009
Direct opeisbare tegoeden bij banken
370.875
309.176
Tegoeden bij banken
224.925
353.903
595.800
663.079
2010
2009
De direct opeisbare tegoeden staan ter vrije beschikking. Bankiers onderverdeeld naar resterende looptijd:
Direct opeisbaar
370.875
309.176
1 tot 3 maanden
222.925
245.632
3 maanden tot 1 jaar
—
107.271
1 tot 5 jaar
—
—
2.000
1.000
595.800
663.079
Langer dan 5 jaar
41
De balanswaarde van de tegoeden bij banken per 31 december is als volgt te specificeren:
ABN Amro Banco Cooperativo
2010
2009
110.057
125.134
8.432
—
Banesto
109
7.835
Barclays
68.257
56.525
Co-operative Bank
23.236
22.520
Dexia Bank
66.281
7.383
DZ Bank
12.198
392
Friesland Bank
20.000
30.000
ING Bank
83.302
62.748
KBC Bank
12.076
16.491
1.638
20.826
Van Lanschot Bank Lloyds TSB Nationwide Building Society Rabobank Royal Bank of Scotland SNS Bank Overige
—
33.217
23.236
5.630
129.574
251.979
9.766
13.148
20,000
—
7.638
9.251
595.800
663.079
2010
2009
2.148.267
1.671.327
-20.624
-10.392
2.127.643
1.660.935
3. Kredieten
Kredieten Voorziening dubieuze debiteuren
Dit betreft kredieten aan de private sector voor zover geen vorderingen op bankiers en niet belichaamd in obligaties.
42
Kredieten onderverdeeld naar resterende looptijd: 2010
2009
Direct opeisbaar
89.080
72.737
1 tot 3 maanden
55.667
57.523
3 maanden tot 1 jaar
213.671
119.098
1 tot 5 jaar
537.025
425.603
1.252.824
996.366
2.148.267
1.671.327
2010
2009
Balanswaarde per 1 januari
10.392
7.449
Toevoeging
12.076
6.215
-289
-2.685
-1.598
-661
43
74
20.624
10.392
Langer dan 5 jaar
Het verloop van de voorziening dubieuze debiteuren is als volgt:
Afboeking Vrijval Koerverschillen Balanswaarde per 31 december
De voorziening heeft geen betrekking op niet in de balans opgenomen voorwaardelijke schulden en onherroepelijke faciliteiten. De toevoeging aan de voorziening heeft voor EUR 0,6 miljoen betrekking op rente die wel in rekening is gebracht maar niet is ontvangen (2009: EUR 0,6 miljoen). 4. Rentedragende waardepapieren 2010
2009
Nederlandse staatsobligaties
265.196
144.246
Belgische staatsobligaties
142.628
187.924
Spaanse staatsobligaties Overige obligaties
43
6.348
6.348
172.500
172.500
586.672
511.018
De balanswaarde van de overige obligaties per 31 december is als volgt te specificeren:
Nederlandse Financieringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden (FMO), Nederland
2010
2009
60.000
60.000
SNS Bank (met overheidsgarantie), Nederland
29.000
29.000
Regio Brussel, België
15.000
15.000
De Société Publique de Gestion de l’Eau (SPGE), België
15.000
15.000
Dexia Bank (met overheidsgarantie), België
13.000
13.000
Vlaamse gemeenschap, België
13.000
13.000
Rabobank, Nederland
10.000
10.000
NIBC Bank (met overheidsgarantie), Nederland
10.000
10.000
Nederlandse Waterschapsbank, Nederland
6.000
6.000
Cultuurinvest, België
1.000
1.000
500
500
172.500
172.500
Ethias Vie, België
Van het effectenbezit dient EUR 5,0 miljoen (2009: EUR 5,0 miljoen) als onderpand voor een mogelijk debetsaldo bij De Nederlandsche Bank, EUR 21 miljoen voor een mogelijk debetsaldo bij een Nederlandse bank (2009: nihil) en EUR 11,6 miljoen (2009: EUR 11,6 miljoen) voor een mogelijk debetsaldo bij een Belgische bank. Van het effectenbezit dient EUR 6,3 miljoen (2009: EUR 6,3 miljoen) als onderpand voor opgenomen leningen bij een Spaanse bank. De onder deze post opgenomen staatsobligaties zijn beursgenoteerd. De overige obligaties zijn niet beursgenoteerd. Per 31 december 2010 is in verband met nog niet als resultaat verantwoorde verschillen tussen verkrijgingsprijs en aflossingswaarde EUR 18,6 miljoen (2009: EUR 9,3 miljoen) opgenomen onder de overlopende activa en EUR 0,5 miljoen (2009: EUR 0,7 miljoen) onder de overlopende passiva. Het verloop van de rentedragende waardepapieren is als volgt: 2010
2009
Balanswaarde per 1 januari
511.018
269.214
Aanschaf
185.000
314.354
Aflossingen
-60.846
-20.220
Verkoop
-48.500
-52.330
Balanswaarde per 31 december
586.672
511.018
44
5. Aandelen 2010
2009
S.W.I.F.T. SCRL
3
3
Ampere Equity Fund BV
0
0
SEPA Biogasanlage Hattingen GmbH
1
0
4
3
De aandelen S.W.I.F.T. SCRL worden gehouden in het kader van deelneming aan het S.W.I.F.T. betalingsverkeer. De aandelen Ampere Equity Fund BV worden gehouden in het kader van de activiteiten van Triodos Investment Management. De aandelen SEPA Biogasanlage Hattingen GmbH worden gehouden in samenhang met een verstrekt krediet. Het verloop van de aandelen is als volgt: 2010
2009
Balanswaarde per 1 januari
3
3
Aanschaf
1
—
Verkopen
—
—
4
3
2010
2009
2.623
2.532
Balanswaarde per 31 december 6. Deelnemingen
Overige deelnemingen
Het betreft deelnemingen in New Resource Bank, San Francisco, Merkur Bank, Kopenhagen, en Cultura Bank, Oslo, waarop geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend.
45
Het verloop van deze post is als volgt:
Balanswaarde per 1 januari Verwervingen Herwaardering
2010
2009
2.532
3.020
78
—
-103
-453
Koersresultaten vreemde valuta
116
-35
Balanswaarde per 31 december
2.623
2.532
2010
2009
7. Immateriële vaste activa
Betaalde goodwill Ontwikkelingskosten informatiesystemen Managementcontracten Computersoftware
400
505
10.793
9.967
3.174
3.375
279
127
14.646
13.974
De betaalde goodwill betreft: • goodwill die Triodos Fonds Management in 2004 aan Triodos Investment Management heeft betaald voor het verkrijgen van researchactiviteiten; • goodwill die Triodos Bank in 2004 en 2005 aan Triodos Investments España heeft betaald, plus een extra bedrag in 2009, voor de afkoop van het winstrecht van de Spaanse vestiging. Het verloop van de betaalde goodwill is als volgt:
Aanschafwaarde per 1 januari Cumulatieve afschrijvingen per 1 januari Balanswaarde per 1 januari Aanschaf Afschrijving Balanswaarde per 31 december
46
2010
2009
900
701
-395
-330
505
371
—
199
-105
-65
400
505
Ontwikkelingskosten informatiesystemen De ontwikkelingskosten voor informatiesystemen betreft ontwikkelingskosten van het ICT-systeem van de bank. Het verloop van de ontwikkelingskosten voor de informatiesystemen is als volgt: 2010
2009
Aanschafwaarde per 1 januari
17.056
13.611
Cumulatieve afschrijvingen per 1 januari
-7.089
-4.398
Balanswaarde per 1 januari
9.967
9.213
Geactiveerde kosten Afschrijving Waardeverminderingen Balanswaarde per 31 december
2.510
3.445
-1.684
-1.353
—
-1.338
10.793
9.967
Managementcontracten De managementcontracten betreffen contracten voor het beheer van fondsen door Triodos Investment Management. Bij verwerving van de deelneming in Triodos Investment Management heeft Triodos Bank hiervoor een bedrag betaald aan Triodos Holding. Het verloop van de managementcontracten is als volgt:
Aanschafwaarde per 1 januari Cumulatieve afschrijvingen per 1 januari Balanswaarde per 1 januari Afschrijving Balanswaarde per 31 december
47
2010
2009
4.030
4.030
-655
-454
3.375
3.576
-201
-201
3.174
3.375
8. Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen
Onroerende zaken in eigen gebruik Bedrijfsmiddelen
2010
2009
22.735
22.406
9.371
7.094
32.106
29.500
2010
2009
24.514
22.838
Het verloop van de onroerende zaken in eigen gebruik is als volgt:
Aanschafwaarde per 1 januari Cumulatieve herwaardering per 1 januari
-435
-435
Cumulatieve afschrijvingen per 1 januari
-1.673
-1.337
Balanswaarde per 1 januari
22.406
21.066
648
1.676
-319
-336
22.735
22.406
2010
2009
14.862
12.517
-7.768
-6.116
Balanswaarde per 1 januari
7.094
6.401
Aanschaf
4.768
2.569
Aanschaf Afschrijvingen Balanswaarde per 31 december Het verloop van de bedrijfsmiddelen is als volgt:
Aanschafwaarde per 1 januari Cumulatieve afschrijvingen per 1 januari
Verkoop Afschrijvingen Koerverschillen Balanswaarde per 31 december
48
-13
-30
-2.480
-1.856
2
10
9.371
7.094
9. Overige activa De overige activa zijn inclusief een vordering inzake de depositogarantieregeling voor een bedrag van EUR 13.171 (2009: nihil). 10. Overlopende activa Hieronder zijn opgenomen nog te ontvangen nog niet gefactureerde bedragen, vooruitbetaalde bedragen en diverse overlopende posten, waaronder een actieve belastinglatentie van EUR 3,0 miljoen (2009: EUR 3,0 miljoen). De belastinglatentie heeft voornamelijk betrekking op verliezen van de Duitse en Spaanse vestigingen die nog moeten worden gecompenseerd met toekomstige belastbare winsten.
Passiva 11. Bankiers
Tegoeden van banken
2010
2009
23.983
9.560
Dit betreft de aangehouden tegoeden door Kreditanstalt für Wiederaufbau, Duitsland, en Instituto de Crédito Oficial, Spanje, ten behoeve van rentegesubsidieerde kredieten in de duurzame energiesector. Tegoeden van banken onderverdeeld naar resterende looptijd: 2010
2009
Direct opeisbaar
840
—
1 tot 3 maanden
108
262
3 maanden tot 1 jaar
822
580
6.843
3.326
15.370
5.392
23.983
9.560
1 tot 5 jaar Langer dan 5 jaar
49
12. Toevertrouwde middelen 2010
2009
2.199.404
1.962.088
839.272
622.529
3.038.676
2.584.617
2010
2009
Direct opeisbaar
2.497.806
2.097.124
1 tot 3 maanden
93.796
134.489
Spaargelden Overige toevertrouwde middelen
Toevertrouwde middelen onderverdeeld naar resterende looptijd:
3 maanden tot 1 jaar
167.916
167.035
1 tot 5 jaar
223.160
172.010
55.998
13.959
3.038.676
2.584.617
Langer dan 5 jaar
13. Overige schulden Deze post bestaat uit diverse te betalen bedragen, waaronder te betalen Nederlandse en buitenlandse belastingen en sociale verzekeringspremies van EUR 2,5 miljoen (2009: EUR 2,4 miljoen). 14. Overlopende passiva Hieronder zijn opgenomen nog te betalen nog niet gefactureerde bedragen, vooruit ontvangen bedragen en diverse overlopende posten en een passieve belastinglatentie van EUR 4,2 miljoen (2009: EUR 3,6 miljoen). De belastinglatentie heeft voornamelijk betrekking op in Nederland te belasten toekomstige winsten van de Duitse en Spaanse vestigingen.
50
15. Voorzieningen
Groot onderhoud gebouwen Overige voorzieningen
2010
2009
313
249
5
133
318
382
2010
2009
382
6.244
—
-48
Het verloop van de voorzieningen is als volgt:
Balanswaarde per 1 januari Herclassificatie in verband met afstoting activiteiten Dotatie
114
267
-103
-74
Vrijval
-75
-6.007
Balanswaarde per 31 december
318
382
Onttrekking
De vrijval in 2009 heeft voor een bedrag ad EUR 6 miljoen betrekking op de wijziging in de waarderingsgrondslagen voor pensioenen. 16. Achtergestelde schulden Dit betreft een 10-jarige obligatielening uitgegeven op 12 juli 2006. Het nominale rentepercentage bedraagt 5,625% en de uitgiftekoers was 99,314%. De obligaties zijn achtergesteld ten opzichte van alle overige schulden. Gedurende de looptijd van de obligatielening kan de bank obligaties inkopen en intrekken onder voorbehoud van toestemming van De Nederlandsche Bank. Het verloop van de achtergestelde schulden is als volgt:
Balanswaarde per 1 januari Opname Balanswaarde per 31 december
51
2010
2009
22.800
22.800
—
—
22.800
22.800
17. Eigen vermogen Het eigen vermogen op de geconsolideerde balans is gelijk aan het eigen vermogen op de vennootschappelijke balans. Voor een specificatie wordt verwezen naar de toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening. Reële waarden Onderstaande tabel geeft inzicht in de reële waarde van de financiële instrumenten per 31 december 2010. De reële waarde van de rentedragende waardepapieren is de marktwaarde. Voor bankiers, kredieten, toevertrouwde middelen met een vaste rentelooptijd en de achterstelde lening is de reële waarde bepaald door middel van de netto contante waarde van rente en aflossingstermijnen met behulp van de marktrentes ultimo boekjaar. De reële waarde van de overige posten wordt gelijkgesteld aan de balanswaarde. De reële waarde van de overige activa en passiva bevat tevens de belastinglatentie in verband met het verschil tussen balanswaarde en reële waarde. Het nog niet afgeschreven agio en disagio van de rentedragende waardepapieren is opgenomen in de balanswaarde van de rentedragende waardepapieren.
52
2010
2010
2009
2009
Balans-
Reële
Balans‑
Reële
waarde
waarde
waarde
waarde
44.814
44.814
49.073
49.073
Activa Kasmiddelen Bankiers
595.800
595.901
663.079
663.458
Kredieten
2.127.643
2.169.387
1.660.935
1.684.869
604.727
613.162
519.584
532.382
4
4
3
3
Rentedragende waardepapieren inclusief agio/disagio Aandelen Deelnemingen Overig
2.623 118.505 3.494.116
2.623
2,532
2.532
109.109*
89.704
82.884*
3.535.000
2.984.910
3.015.201
Passiva Bankiers Toevertrouwde middelen Overig Eigen vermogen Herwaardering
23.983
23.983
9.560
9.560
3.038.676
3.049.258
2.584.617
2.593.196
69.341
71.456
72.283
74.073
362.116
362.116
318.450
318.450
—
28.187
—
19.922
3.494.116
3.535.000
2.984.910
3.015.201
* De reële waarde wordt negatief beïnvloed door de belastingeffecten van alle reële-waardecorrecties die onder overig zijn verantwoord.
2010 Contractwaarde
2010 Reële waarde
2009 Contractwaarde
2009 Reële waarde
Valutatermijncontracten (verkoop vreemde valuta)
175.488
181.211
141.447
141.592
Valutatermijncontracten (aankoop vreemde valuta)
175.079
181.237
137.408
138.065
350.567
362.448
278.855
279.657
Derivaten
53
De geschatte reële waarden die worden opgegeven door financiële instellingen zijn niet één op één vergelijkbaar vanwege de grote verscheidenheid in waarderingsmethoden en de vele schattingen. Het gebrek aan een objectieve waarderingsmethode brengt met zich mee dat geschatte reële waarden in hoge mate subjectief zijn voor wat betreft de veronderstelde looptijden en de toegepaste rentepercentages. Daarom moeten lezers voorzichtig zijn als ze de informatie in dit deel van de toelichting willen gebruiken om reële waarden van verschillende financiële instellingen met elkaar te vergelijken.
Niet uit de balans blijkende verplichtingen 18. Voorwaardelijke schulden Dit betreft kredietvervangende en niet-kredietvervangende garanties die gedeeltelijk zijn gedekt door geblokkeerde rekeningen tot hetzelfde bedrag. 19. Onherroepelijke faciliteiten Dit betreft het geheel van verplichtingen uit hoofde van onherroepelijke toezeggingen die kunnen leiden tot kredietverlening. Overige niet uit de balans blijkende verplichtingen Naast de onder de balans vermelde voorwaardelijke schulden en onherroepelijke faciliteiten is het depositogarantiestelsel en de beleggerscompensatieregeling van toepassing, zoals bedoeld in artikel 3:259 van de Wet op het Financieel Toezicht. Huurverplichtingen in duizenden euro’s Plaats
Bedrag per jaar
Resterende looptijd
Zeist, Nederland
536
56 maanden
Zeist, Nederland
171
24 maanden
Brussel, België
543
99 maanden
Bristol, Verenigd Koninkrijk
128
33 maanden
Bristol, Verenigd Koninkrijk
32
21 maanden
Barcelona, Spanje
97
24 maanden
Bilbao, Spanje
13
3 maanden
Madrid, Spanje
17
3 maanden
Sevilla, Spanje
45
6 maanden
Valencia, Spanje Valladolid, Spanje
63
22 maanden
111
21 maanden
Zaragoza, Spanje
14
6 maanden
Frankfurt, Duitsland
46
46 maanden
54
Leaseverplichtingen in duizenden euro’s Er zijn leaseverplichtingen aangegaan met een looptijd tussen 31 en 48 maanden voor een bedrag van EUR 645 per jaar, met een resterende looptijd van 26 maanden voor een bedrag van EUR 20 per jaar en met een resterende looptijd van 23 maanden voor een bedrag van EUR 5 per jaar. Verplichtingen voor het gebruik van software in duizenden euro’s De volgende verplichtingen zijn aangegaan voor het gebruik van software: • voor een periode van 24 maanden met een vaste jaarlast van EUR 114 en een vergoeding die varieert naar gelang de omvang van de geregistreerde volumes; • een eenmalige betaling van EUR 10 in 2011 en een vaste jaarlijkse betaling van EUR 16. • een eenmalige betaling van EUR 71 in 2011. • een eenmalige betaling van EUR 164 in 2011 en een vaste jaarlijkse betaling van EUR 27. • voor een periode van ten minste 3 jaar met een variabele jaarlast van circa EUR 260. • voor een periode van ten minste 5 jaar met een variabele jaarlast van circa EUR 250. Overige verplichtingen In 2010 heeft Triodos Bank een samenwerkingsovereenkomst ondertekend met een projectontwikkelaar. Het doel van deze overeenkomst is het realiseren van een nieuw kantoorgebouw voor Triodos Bank vóór het eerste kwartaal 2015.
Baten 20. Rentebaten 2010
2009
Kredieten
77.187
64.342
Bankiers
7.189
16.578
20.253
17.454
219
51
104.848
98.425
Rentedragende waardepapieren Overige beleggingen
De rentebaten zijn inclusief opbrengsten voortvloeiend uit het uitlenen van gelden en daarmee samen hangende transacties, alsmede hiermee verband houdende provisies die het karakter hebben van rente. De post rentedragende waardepapieren is inclusief transactieresultaten voor een bedrag van EUR 2,2 miljoen (2009: 2,0 miljoen).
55
21. Rentelasten 2010
2009
Toevertrouwde middelen
36.080
44.060
Achtergestelde schulden
1.297
1.269
Bankiers
326
23
Overige
327
356
38.030
45.708
2010
2009
434
409
22. Provisiebaten
Garantieprovisie Aandelenregister
3.314
2.710
Doorberekende administratiekosten
3.791
3.847
Betalingsverkeer
2.062
1.367
Kredietverlening
2.563
1.582
—
266
Assurantiebemiddeling Vermogensbeheer Managementvergoedingen Researchvergoedingen
2.769
1.881
20.840
17.634
—
9
210
347
44
19
36.027
30.071
2010
2009
Commissie aan agenten
401
427
Vermogensbeheer
259
172
Overige provisielasten
188
95
848
694
Kapitaalemissies voor derden Overige provisiebaten
23. Provisielasten
56
24. Resultaat uit financiële transacties 2010
2009
Koersresultaten transacties in vreemde valuta
19
115
Transactieresultaten valutatermijncontracten
163
75
—
1.582
182
1.772
Resultaat op afwikkeling rentecontract
25. Overige baten Dit betreft vergoedingen voor overige verrichte diensten en boekwinsten voorvloeiend uit de verkoop van activa.
57
Lasten 26. Personeels- en andere beheerkosten 2010
2009
30.922
26.512
• pensioenlasten
3.849
3.512
• sociale lasten
5.308
3.988
• uitzendkrachten
3.282
4.148
Personeelskosten: • salarissen
• diverse personeelskosten
3.735
2.765
-1.694
-2.481
45.402
38.444
• kantoorkosten
3.278
3.033
• automatiseringskosten
3.751
2.733
• externe administratiekosten
2.821
1.907
• geactiveerde personeelskosten
Andere beheerkosten:
• reis- en verblijfkosten
2.068
1.886
• advies- en accountantskosten
2.499
2.778
• publiciteitskosten
6.263
6.195
• huisvestingskosten
4.044
3.236
• overige kosten
2.985
5.013
27.709
26.781
73.111
65.225
559,4
479,4
Gemiddeld aantal medewerkers op voltijdsbasis
58
Pensioenlasten 2010
2009
Pensioenlasten, toegezegde bijdrageregelingen
2.035
1.682
Pensioenlasten, toegezegd pensioenregelingen
1.814
1.830
3.849
3.512
De pensioenlasten van toegezegde bijdrageregelingen zijn gebaseerd op de over het boekjaar verschuldigde premies. De waarderingsgrondslagen voor de pensioenlasten voor toegezegd pensioenregelingen zijn gewijzigd. Tot 1 januari 2010 waren de pensioenlasten van toegezegd pensioenregelingen gebaseerd op de verandering in de toegekende pensioenaanspraken. Vanaf 1 januari 2010 wordt de aan de pensioenuitvoerder verschuldigde premie verantwoord als last in de winst- en verliesrekening. Naar aanleiding van deze wijziging in de waarderingsgrondslagen zijn de vergelijkende cijfers over 2009 aangepast. De pensioenlasten van de toegezegd pensioenregelingen zijn EUR 102.000 lager dan gepresenteerd in het Jaarverslag 2009. Pensioenregeling per land De pensioenregeling van Triodos Bank in Nederland is een combinatie van een toegezegd pensioenregeling en een toegezegde bijdrageregeling. Voor het deel van het bruto jaarsalaris tot en met EUR 48.716 geldt een toegezegd pensioenregeling; de verplichting aan de deelnemende medewerkers bestaat uit het toekennen van het opgebouwde pensioen. Voor het deel van het bruto jaarsalaris boven EUR 48.716 geldt een toegezegde bijdrageregeling; de verplichting aan de deelnemende medewerkers bestaat uit het voldoen van de verschuldigde premie. Aan de pensioenregeling in Nederland nemen ook medewerkers van gelieerde partijen deel. De totale pensioenverplichting en de hieruit voortvloeiende lasten worden opgenomen en toegelicht in de geconsolideerde jaarrekening van Triodos Bank NV. Een deel van de lasten wordt doorbelast aan gelieerde partijen op basis van hun aandeel in de totale salarissen van de deelnemende medewerkers. De pensioenregelingen van Triodos Bank in België, het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Duitsland zijn toegezegde bijdrageregelingen, die zijn ondergebracht bij levensverzekeringsmaatschappijen in die landen. De verplichting aan de deelnemende medewerkers bestaat uit het voldoen van de verschuldigde premie. De deelname aan de pensioenregeling is voor de medewerkers van België en Spanje verplicht. In België bedraagt de werknemersbijdrage 2% van het salaris en de werkgeversbijdrage 6%. In Spanje bedraagt de pensioen premie 1,5% van het salaris; deze wordt geheel gedragen door de werkgever. In het Verenigd Koninkrijk en Duitsland is deelname aan de pensioenregeling vrijwillig. In het Verenigd Koninkrijk varieert de werknemersbijdrage tussen 0% en 10% van het salaris. De werkgeversbijdrage bedraagt 3% of 10% van het salaris. Van de werknemers in het Verenigd Koninkrijk neemt 88% deel aan de pensioenregeling. In Duitsland bedraagt de werknemersbijdrage 3,33% van het salaris en de werkgevers bijdrage 6,67%. Van de werknemers in Duitsland neemt 100% deel aan de pensioenregeling.
59
Overige lasten De overige lasten zijn inclusief lasten inzake het depositogarantiestelsel voor een bedrag van EUR 0,3 miljoen (2009: EUR 2,6 miljoen). Bezoldigingsbeleid Het salarissysteem van Triodos Bank is gebaseerd op het uitgangspunt dat de inkomsten worden gegenereerd door de inspanning van alle medewerkers gezamenlijk. Het vaststellen van de salarissen gebeurt op basis van: • een systeem van functiewaardering dat rekening houdt met de inhoud en zwaarte van de functie; • een beperking van het verschil tussen het laagste en het hoogste eindsalaris binnen Triodos Bank. De salarissen van de leden van de Directie worden vastgesteld door de Nominatie- en Compensatiecommissie van de Raad van Commissarissen. Er wordt rekening gehouden met de uitgangspunten van het salarissysteem van Triodos Bank, waarbij een zodanig salaris wordt geboden dat voldoende gekwalificeerde directieleden kunnen worden aangetrokken en behouden. De vergoedingen voor commissarissen en bestuursleden van Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank worden vastgesteld door de Jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De onderstaande tabel geeft een overzicht van de leningen verstrekt aan de leden van de Directie. 2010
2010
2010
2009
2009
2009
Openstaand bedrag
Gemiddelde rentevoet
Aflossingen
Openstaand bedrag
Gemiddelde rentevoet
Aflossingen
125
3.6%
—
—
—
—
Pierre Aeby
Aan de overige directieleden, commissarissen en bestuursleden van Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt. Er is uit principiële overwegingen geen aandelenoptieregeling voor directieleden, commissarissen en bestuursleden van Stichting Administratie kantoor Aandelen Triodos Bank. Bezoldiging Directie De waarderingsgrondslagen voor de pensioenlasten voor toegezegd pensioenregelingen zijn gewijzigd. Tot 1 januari 2010 waren de pensioenlasten van toegezegd pensioenregelingen gebaseerd op de verandering in de toegekende pensioenaanspraken. Vanaf 1 januari 2010 wordt de aan de pensioenuitvoerder verschuldigde premie verantwoord als last in de winst- en verliesrekening. Naar aanleiding van deze wijziging in de waarderingsgrondslagen zijn de vergelijkende cijfers over 2009 aangepast. Vanaf 1 januari 2010 worden de salarislasten van de leden van de Directie gepresenteerd zonder de onkostenvergoedingen. De vergelijkende cijfers over 2009 zijn aangepast.
60
De bezoldiging van de Directie is als volgt: 2010
2009
Salarislasten
649
631
Pensioenlasten
141
127
27
26
817
784
Sociale lasten
De salarislasten van de leden van de Directie kunnen als volgt worden gespecificeerd: 2010
2009
Pierre Aeby*
206
200
Peter Blom*
258
251
Michael Jongeneel
185
180
649
631
* Statutair directeur
61
Bezoldiging raad van commissarissen De bezoldiging van de Raad van Commissarissen is als volgt: 2010 Vergoeding
2010 Vergoedingen voor commissies
2010 Vergoeding reistijd
2010 Totaal
2009 Totaal
Tineke Bahlmann (tot 15 mei 2009)
—
—
—
—
3.750
Marjatta van Boeschoten (tot 15 mei 2009)
Bedragen in euro’s
—
—
—
—
5.625
David Carrington (vanaf 15 mei 2009)
10.000
—
3.500
13.500
8.250
Marcos Eguiguren
10.000
3.604
3.000
16.604
16.250
Marius Frank
10.000
2.302
—
12.302
11.063
Mathieu van den Hoogenband
10.000
—
—
10.000
10.687
Jan Lamers
10.000
3.604
3.000
16.604
15.125
Margot Scheltema
10.000
4.208
—
14.208
12.250
Hans Voortman (voorzitter)
15.000
2.000
—
17.000
15.688
6.042
—
—
6.042
—
81.042
15.718
9.500
106.260
98.688
Carla van der Weerdt (vanaf 21 mei 2010)
De aan de Raad van Commissarissen betaalde honoraria zijn gewijzigd tijdens de op 21 mei 2010 gehouden Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De volgende honoraria gelden: • EUR 10.000 per jaar voor een gewoon lid; • EUR 15.000 per jaar voor de voorzitter; • EUR 4.000 per jaar voor een lid van de Audit- & Risicocommissie; • EUR 5.000 per jaar voor de voorzitter van de Audit- & Risicocommissie; • EUR 2.000 per jaar voor leden van de Nominatie- & Compensatiecommissie; • EUR 2.500 per jaar voor de voorzitter van de Nominatie- & Compensatiecommissie; • EUR 500 per vergadering (met een maximum van EUR 10.000 per jaar) als vergoeding voor bestede reistijd voor in het buitenland woonachtige commissarissen. Mevrouw Van der Weerdt is commissaris sinds 21 mei 2010 en de heer Carrington is commissaris sinds 15 mei 2009. Mevrouw Bahlmann en mevrouw Van Boeschoten zijn per 15 mei 2009 afgetreden als commissaris. De heren Lamers en Eguiguren en mevrouw Scheltema vormen de Audit‑ & Risicocommissie. De heren Frank en Voortman vormen de Nominatie- en Compensatiecommissie.
62
Bezoldiging Bestuur SAAT De bezoldiging van de leden van het Bestuur van Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank is als volgt: 2010 Vergoeding
2010 Vergoeding reistijd
2010 Totaal
2009 Totaal
Jan van Apeldoorn (tot 21 mei 2010)
1.187
—
1.187
2.813
Marjatta van Boeschoten (vanaf 15 mei 2009)
3.000
2.000
5.000
3.875
Frans de Clerck (vanaf 21 mei 2010)
1.813
2.000
3.813
—
Luis Espiga
3.000
2.000
5.000
5.313
—
—
—
—
Chris Maryns-van Autreve (tot 21 mei 2010)
1.187
1.000
2.187
5.313
Jan Nijenhof (voorzitter)
5.000
—
5.000
4.625
Max Rutgers van Rozenburg (waarnemend voorzitter)
3.000
—
3.000
2.813
Josephine de Zwaan (vanaf 21 mei 2010)
1,813
—
1.813
—
20.000
7.000
27.000
24.752
Bedragen in euro’s
Philip Martyn (tot 15 mei 2009)
De aan de leden van het Bestuur van Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank betaalde vergoedingen zijn in 2010 niet gewijzigd. De volgende vergoedingen gelden: • EUR 3.000 per jaar voor een gewoon lid; • EUR 5.000 per jaar voor de voorzitter; • EUR 500 per vergadering (met een maximum van 10 vergaderingen per jaar) als vergoeding voor bestede reistijd voor in het buitenland woonachtige bestuurders. De heer Martyn heeft voor het jaar 2009 afgezien van een vergoeding. Mevrouw Van Boeschoten is vanaf 15 mei 2009 lid van het bestuur van SAAT. De heer Martyn is per 15 mei 2009 afgetreden als bestuurder van SAAT.
63
27. Afschrijvingen en waardeveranderingen immateriële en materiële vaste activa
Afschrijvingen immateriële vaste activa Waardeveranderingen immateriële vaste activa Afschrijvingen onroerende zaken en bedrijfsmiddelen
2010
2009
2.052
1.633
—
1.338
2.799
2.192
4.851
5.163
De afschrijvingen zijn verminderd met het deel dat wordt doorbelast aan gelieerde partijen. 28. Waardeveranderingen van vorderingen Deze post omvat de lasten die samenhangen met de waardeverminderingen van kredieten en andere vorderingen. In 2010 is er sprake van een last van EUR 9,8 miljoen (2009: last van EUR 5,0 miljoen). 29. Belastingen bedrijfsresultaat
Te betalen belastingen Latente belastingen
64
2010
2009
3.185
2.243
84
680
3.269
2.923
De aansluiting tussen het wettelijk en het effectief belastingpercentage is als volgt: 2010
2009
Resultaat voor belastingen
14.778
12.500
Wettelijk belastingpercentage
25,5%
25,5%
3.768
3.188
-554
-212
55
-53
Effectief belastingbedrag
3.269
2.923
Effectief belastingpercentage
22,1%
23,4%
Wettelijk belastingbedrag Afwijking als gevolg van andere tarieven in het buitenland, vrijstellingen en niet-aftrekbare bedragen Aanpassing belastinglatentie als gevolg van gewijzigde belastingtarieven
Fiscale eenheid Triodos Bank vormt als moedermaatschappij een fiscale eenheid voor de omzetbelasting en de vennootschapsbelasting met Triodos Assurantiën, Triodos Cultuurbank, Triodos Investment Management, Kantoor Buitenzorg en Kantoor Nieuweroord als dochtermaatschappijen. Voor de wijze van verrekening van belastingen tussen Triodos Bank en de dochtermaatschappijen wordt gehandeld alsof de rechtspersonen zelfstandig belastingplichtig zijn. De rechtspersonen zijn hoofdelijk aansprakelijk voor de belastingschulden van de tot de fiscale eenheid behorende maatschappijen.
Gelieerde partijen Triodos Bank heeft banden met de volgende rechtspersonen: • Triodos Bank verleent diensten aan Sustainalytics, Triodos Real Estate Development en Triodos Fair Share Fund tegen marktconforme vergoedingen. De diensten betreffen uitleen van personeel, directievoering, administratie, huisvesting, ICT en marketingactiviteiten. • Triodos Bank houdt tegoeden aan van en verricht bankdiensten aan gelieerde partijen tegen marktconforme tarieven. • Triodos Bank verstrekt kredietfaciliteiten en bankgaranties aan beleggingsfondsen en internationale fondsen tegen marktconforme tarieven. • Triodos Bank verhuurt kantoorruimte aan Triodos Facet tegen een marktconforme huur. • Triodos Bank stelt zich garant voor Triodos Groenfonds tegen een marktconforme garantieprovisie. • Triodos Bank en Triodos Investment Management voeren beheeractiviteiten uit voor beleggingsfondsen tegen marktconforme managementvergoedingen. • Triodos Custody verricht bewaaractiviteiten voor Triodos Fair Share Fund tegen een marktconforme vergoeding. 65
• Triodos Bank distribueert en registreert effecten, uitgegeven door beleggingsfondsen en geplaatst bij klanten van Triodos Bank, tegen marktconforme vergoedingen. • Triodos Bank verricht valutatransacties voor beleggingsfondsen en internationale fondsen tegen marktconforme tarieven. • Triodos Investment Management heeft diensten verleend aan Sicav II en Triodos Real Estate Investment BV met betrekking tot de lancering van nieuwe beleggingsfondsen tegen een marktconforme vergoeding. • Triodos Bank ontvangt van Triodos Groenfonds een compensatie voor lagere rente op leningen die zijn overgenomen van Triodos Groenfonds. • Triodos Investment Management en Triodos Mees Pierson betrekken informatie ten behoeve van duurzaamheidsonderzoek van Sustainalytics tegen marktconforme vergoedingen. • Triodos Bank heeft een deel van het jaar 2010 tegen een marktconforme huur een kantoorpand gehuurd dat eigendom is van Triodos Vastgoedfonds. • Triodos Mees Pierson betaalt een deel van de ontvangen beheervergoedingen door aan Sustainalytics als vergoeding voor hun aandeel in de verrichte beheeractiviteiten. • Triodos Mees Pierson beheert een beleggingsportefeuille van Triodos Groenfonds tegen een marktconforme beheervergoeding.
66
Deze pagina is bewust blanco gelaten. 67
Segmentrapportage. Kerncijfers 2010 per vestiging en per business unit Nederland
België
Verenigd Koninkrijk
Spanje
in duizenden euro’s Toevertouwde middelen
1.460.049
794.783
433.744
334.269
Aantal rekeningen
169.919
40.806
31.451
35.008
Kredieten
761.774
462.918
359.125
456.557
13.606
1.692
992
886
1.595.895
882.901
549.184
493.831
1.595.895
882.901
549.184
493.831
Aantal Balanstotaal Fondsen in beheer Totaal in beheer gegeven vermogen Totaal baten
33.177
18.768
11.699
14.012
-22.758
-12.854
-8.648
-10.892
-2.966
-4.788
-745
-1.339
7.453
1.126
2.306
1.781
-1.764
361
-550
-840
Nettowinst
5.689
1.487
1.756
941
Gemiddeld aantal medewerkers op voltijdsbasis
115,2
71,9
73,0
83,5
69%
68%
74%
78%
Bedrijfslasten Waardeveranderingen van vorderingen Waardeveranderingen van deelnemingen Bedrijfsresultaat Belastingen bedrijfsresultaat
Bedrijfslasten/totaal baten
68
Duitsland
Totaal bankactiviteiten
20.310
3.043.155
1.105
278.289
87.946
2.128.320
107
17.283
115.887
3.637.698
115.887
3.637.698
Investment Management
Private Banking
Overig
Eliminatieposten
Totaal
-4.479
3.038.676 278.289
-677
2.127.643 17.283
631.523
-771.601
3.497.620
1.757.284
356.776
8.077
2.122.137
1.757.284
356.776
639.600
-771.601
5.619.757
2.076
79.732
21.007
2.476
1.409
-1.922
102.702
-4.955
-60.107
-15.708
-1.845
-1.546
1.244
-77.962
-9.838
-5
-9.843
-119
-119
-2.879
9.787
5.299
631
-261
-678
14.778
883
-1.910
-1.545
-157
173
170
-3.269
-1.996
7.877
3.754
474
-88
-508
11.509
25,0
368,6
76,8
10,3
103,7
239%
75%
75%
75%
69
559,4 76%
Kerncijfers 2009 per vestiging en per business unit Nederland
België
Verenigd Koninkrijk
Spanje
in duizenden euro’s Toevertrouwde middelen
1.232.494
708.738
386.484
268.667
Aantal rekeningen
135.350
36.374
29.683
26.563
Kredieten
587.791
357.591
277.890
373.838
11.365
1.374
879
745
1.361.575
779.963
450.972
407.555
1.361.575
779.963
450.972
407.555
Aantal Balanstotaal Fondsen in beheer Totaal in beheer gegeven vermogen Totaal baten
28.746
15.017
10.505
10.459
-20.166
-10.718
-8.514
-9.640
-2.222
-1.255
-626
-401
6.358
3.044
1.365
418
-1.621
-493
-388
-92
4.737
2.551
977
326
Gemiddeld aantal medewerkers op voltijdsbasis
96,8
57,4
74,3
67,8
Bedrijfslasten/totaal baten
70%
71%
81%
92%
Bedrijfslasten Waardeveranderingen van vorderingen Waardeveranderingen van deelnemingen Bedrijfsresultaat Belastingen bedrijfsresultaat Nettowinst
Met ingang van 2010 zijn de waarderingsgrondslagen voor pensioenen gewijzigd. Dit houdt verband met het vrijvallen van de pensioenvoorziening die volgens de vorige waarderingsgrondslagen moesten worden aangehouden. De vergelijkende cijfers voor 2009 zijn aangepast als gevolg van deze wijziging in de waarderingsgrondslagen.
70
Duitsland
Totaal bankactiviteiten
394
2.596.777
60
228.030
228.030
63.825
1.660.935
1.660.935
75
14.438
14.438
66.696
66.696
Investment Management
Private Banking
3.066.7610
3.066.761
Overig
452.752
Eliminatieposten
Totaal
-12.160
2.584.617
-533.875
1.591.303
280.394
8.077
1.591.303
280.394
460.829
-533.875
2.985.638 1.879.774 4.865.412
100
64.827
19.157
1.676
5.099
-2.423
88.336
-2.634
-51.672
-14.318
-1.764
-5.057
2.423
-70.388
-4.504
-476
-4.980
-468
-468
-2.534
8.651
4.839
-88
-902
12.500
800
-1.794
-1.229
28
72
-2.923
-1.734
6.857
3.610
-60
-830
9.577
15,9
312,2
73,8
9,9
83,5
479,4
2.634%
80%
75%
105%
71
80%
Kredietverlening per sector in 2010 na correcties in verband met interne transacties tussen Triodos vestigingen Totaal in duizenden euro’s
bedrag
%
Nederland aantal
bedrag
%
België aantal
bedrag
Milieu Biologische landbouw
99.569
4,7%
831
33.246
4,4%
427
4.846
Natuurvoeding
65.254
3,1%
575
27.081
3,5%
368
10.506
Duurzame energie
715.368
33,6%
649
71.419
9,4%
85
233.762
Duurzaam vastgoed
126.607
6,0%
563
74.838
9,8%
214
37.316
32.523
1,5%
114
6.597
0,9%
34
10.825
1.039.321
48,9%
2.732
213.181
28,0%
1.128
297.255
Detailhandel non-food
18.819
0,9%
147
5.461
0,7%
95
1.633
Productie
13.034
0,6%
121
5.833
0,8%
68
5.342
Professionele diensten
69.728
3,3%
262
17.630
2,3%
124
15.254
Sociale woningbouw
95.207
4,5%
279
61.212
8,0%
171
2.598
Milieutechnologie
Sociaal
Gezondheidszorg
290.805
13,7%
920
116.236
15,3%
582
67.029
Maatschappelijke projecten
68.755
3,2%
227
925
0,1%
17
11.419
Fair trade Ontwikkelingssamenwerking
6.180 33.821
0,3% 1,6%
45 33
2.784 27.046
0,4% 3,5%
12 13
1.486 586
596.349
28,1%
2,034
237.127
31,1%
1.082
105.347
Cultuur Onderwijs
65.727
3,1%
273
22.691
3,0%
90
8.987
Kinderopvang
26.131
1,2%
131
23.063
3,0%
112
2.370
Kunst en cultuur
98.862
4,6%
603
68.187
8,9%
409
17.031
Levensbeschouwing
56.015
2,6%
199
10.394
1,4%
38
1.650
Recreatie
63.865
3,0%
171
34.826
4,6%
100
2.757
310.600
14,5%
1.377
159.161
20,9%
749
32.795
Particulieren
97.583
4,6%
11.136
68.515
9,0%
10.643
27.521
Gemeentelijke kredieten
83.790
3,9%
4
83.790
11,0%
4
—
2.127.643 100,0%
17.283
761.774 100,0%
13.606
462.918
Totaal
72
België %
Verenigd Koninkrijk
aantal
bedrag
%
Spanje
aantal
bedrag
%
Duitsland aantal
bedrag
%
aantal
1,0%
66
43.454
12,1%
262
17.239
3,8%
69
784
0,9%
7
2,3%
71
10.061
2,8%
63
16.200
3,6%
68
1.406
1,6%
5
50,5%
183
111.860
31,2%
74
267.692
58,6%
289
30.635
35,1%
18
8,1%
271
5.904
1,6%
17
8.549
1,9%
61
—
0,0%
—
2,3%
56
13.247
3,7%
16
1.854
0,4%
8
—
0,0%
—
64,2%
647
184.526
51,4%
432
311.534
68,3%
495
32.825
37,6%
30
0,4%
26
10.505
2,9%
22
67
0,0%
1
1.153
1,3%
3
1,2%
42
501
0,2%
4
1.358
0,3%
7
—
0,0%
—
3,3%
58
34.122
9,5%
47
2.718
0,6%
29
4
0,0%
4
0,6%
25
23.001
6,4%
78
—
0,0%
—
8.396
9,6%
5
14,4%
161
29.165
8,1%
76
52.106
11,4%
71
26.269
30,2%
30
2,5%
58
14.403
4,0%
73
42.008
9,2%
79
—
0,0%
—
0,3% 0,1%
7 9
1.321 427
0,4% 0,1%
17 1
589 5.762
0,1% 1,3%
9 10
— —
0,0% 0,0%
— —
22,8%
386
113.445
31,6%
318
104.608
22,9%
206
35.822
41,1%
42
1,9%
102
7.317
2,0%
36
9.007
2,0%
25
17.725
20,3%
20
0,5%
15
483
0,1%
3
215
0,0%
1
—
0,0%
—
3,7%
116
9.385
2,6%
48
4.259
0,9%
30
—
0,0%
—
0,4%
12
36.252
10,1%
128
6.822
1,5%
18
897
1,0%
3
0,6%
22
7.717
2,2%
27
18.565
4,1%
22
—
0,0%
—
7,1%
267
61.154
17,0%
242
38.868
8,5%
96
18.622
21,3%
23
5,9%
392
—
0,0%
—
1.547
0,3%
89
—
0,0%
12
0,0%
—
—
0,0%
—
—
0,0%
—
—
0,0%
—
100,0%
1.692
359.125 100,0%
992
456.557 100,0%
886
87.269 100,0%
107
73
Kredietverlening per sector in 2009
in duizenden euro’s
bedrag
Totaal %
aantal
bedrag
Nederland % aantal
België bedrag
Milieu Biologische landbouw
81.664
4,9%
677
30.179
5,1%
311
3.321
Natuurvoeding
63.903
3,8%
544
27.328
4,6%
359
10.135
Duurzame energie
572.907
34,5%
641
67.891
11,6%
148
192.900
Duurzaam vastgoed
82.766
5,0%
401
44.516
7,6%
187
26.973
Milieutechnologie
24.611
1,5%
102
6.286
1,1%
30
11.975
825.851
49,7%
2.365
176.200
30,0%
1.035
245.304
17.231
1,0%
122
4.972
0,8%
79
1.979
Sociaal Detailhandel non-food Productie
9.897
0,6%
105
6.336
1,1%
70
1.270
Professionele diensten
49.172
3,0%
253
15.023
2,6%
142
3.856
Sociale woningbouw
99.640
6,0%
330
76.390
13,0%
246
2.816
Gezondheidszorg
239.213
14,5%
776
98.736
16,8%
486
43.006
Maatschappelijke projecten
53.691
3,2%
222
985
0,2%
17
10.877
Fair trade Ontwikkelingssamenwerking
8.543 30.273
0,5% 1,8%
50 44
4.678 22.951
0,8% 3,9%
17 18
1.615 1.151
507.660
30,6%
1.902
230.071
39,2%
1.075
66.570
Cultuur Onderwijs
61.727
3,7%
267
23.522
4,0%
92
8.797
Kinderopvang
25.604
1,5%
143
22.412
3,8%
124
2.486
Kunst en cultuur
69.796
4,2%
728
38.432
6,5%
514
18.260
Levensbeschouwing
45.748
2,8%
195
9.376
1,6%
44
1.161
Recreatie
53.497
3,2%
121
30.034
5,1%
77
2.159
256.372
15,4%
1.454
123.776
21,0%
851
32.863
Particulieren
51.242
3,1%
8.716
37.934
6,4%
8.403
12.854
Gemeentelijke kredieten
19.810
1,2%
1
19.810
3,4%
1
—
1.660.935 100,0%
14.438
587.791 100,0%
11.365
357.591
Totaal
74
%
België aantal
Verenigd Koninkrijk bedrag % aantal
bedrag
Spanje %
aantal
bedrag
Duitsland % aantal
0,9%
64
36.153
13,0%
247
11.666
3,1%
54
345
0,5%
1
2,8%
57
10.634
3,8%
63
15.806
4,2%
65
—
0,0%
—
53,9%
156
78.973
28,4%
51
216.405
57,9%
271
16.738
26,2%
15
7,5%
149
5.864
2,1%
17
5.413
1,4%
48
—
0,0%
—
3,4%
50
4.625
1,7%
16
1.725
0,5%
6
—
0,0%
—
68,5%
476
136.249
49,0%
394
251.015
67,1%
444
17.083
26,7%
16
0,6%
23
10.204
3,7%
19
76
0,0%
1
—
0,0%
—
0,4%
14
960
0,3%
12
1.331
0,4%
9
—
0,0%
—
1,1%
44
27.400
9,9%
41
2.893
0,8%
26
—
0,0%
—
0,8%
27
11.923
4,3%
48
—
0,0%
—
8.511
13,3%
9
12,0%
133
26.308
9,5%
66
44.432
11,9%
61
26.731
42,0%
30
3,0%
82
12.379
4,5%
63
29.450
7,9%
60
—
0,0%
—
0,5% 0,3%
8 17
1.336 416
0,5% 0,1%
17 1
914 5.755
0,2% 1,5%
8 8
— —
0,0% 0,0%
— —
18,7%
348
90.926
32,8%
267
84.851
22,7%
173
35.242
55,3%
39
2,5%
94
10.021
3,6%
43
8.976
2,4%
25
10.411
16,3%
13
0,7%
15
490
0,2%
3
216
0,1%
1
—
0,0%
—
5,1%
146
8.260
3,0%
40
4.696
1,3%
26
148
0,2%
2
0,3%
13
28.202
10,1%
120
6.068
1,6%
13
941
1,5%
5
0,6%
16
3.742
1,3%
12
17.562
4,7%
16
—
0,0%
—
9,2%
284
50.715
18,2%
218
37.518
10,1%
81
11.500
18,0%
20
3,6%
266
—
0,0%
—
454
0,1%
47
—
0,0%
—
0,0%
—
—
0,0%
—
—
0,0%
—
—
0,0%
—
100,0%
1.374
277.890 100,0%
879
373.838 100,0%
745
63.825 100,0%
75
75
Solvabiliteit in duizenden euro’s De solvabiliteit wordt berekend volgens de Bazel II-richtlijnen. 2010
2009
249.352
221.029
57.566
51.507
7.867
6.762
Overige reserve
35.763
29.532
Onverdeelde winst
11.509
9.577
Het kernkapitaal en het toetsingsvermogen zijn als volgt te specificeren: Aandelenkapitaal Agio Wettelijke reserve
Af: voorgesteld dividend
-9.725
-8.608
Af: immateriële vaste activa
-14.646
-13.974
Kernkapitaal (tier-1 kapitaal) (a)
337.686
295.825
Herwaarderingsreserve Achtergestelde schulden na aftrek disagio
59
43
22.694
22.680
Toetsingsvermogen (b)
360.439
318.548
Kapitaaleisen (c)
196.400
154.642
Overschot toetsingsvermogen (b-c)
164.039
163.906
Tier-1 kernkapitaalratio (a/c * 8%)
13,8%
15,3%
BIS-ratio (b/c * 8%)
14,7%
16,5%
2010
2009
183.161
143.578
—
—
13.239
11.064
196.400
154.642
De kapitaaleisen zijn als volgt te specificeren:
Kapitaaleis voor kredietrisico Kapitaaleis voor marktrisico Kapitaaleis voor operationeel risico
76
De kapitaaleis voor kredietrisico is 8% van de risicogewogen waarden van activa, buiten-balansposten en derivaten.
Risicogewogen activa Risicogewogen buiten-balansposten Risicogewogen derivaten
Percentage kapitaaleis Bedrag kapitaaleis voor kredietrisico
2010
2009
1.929.175
1.608.853
343.416
175.934
16.919
9.934
2.289.510
1.794.721
8%
8%
183.161
143.578
De kapitaaleis voor marktrisico betreft voor Triodos Bank alleen het valutarisico. De kapitaaleis is 8% van de netto open valutapositie als de netto open valutapositie hoger is dan 2% van het toetsingsvermogen. De kapitaaleis is nul als de netto open valutapositie lager is dan 2% van het toetsingsvermogen. 2010
2009
Ondergrens 2% van het toetsingsvermogen
7.225
6.371
Netto open vreemde-valutapositie
2.120
1.593
0%
0%
—
—
Percentage kapitaaleis Bedrag kapitaaleis voor marktrisico
De kapitaaleis voor operationeel risico is 15% van de gemiddelde baten van de laatste drie jaar.
Totaal baten 2007
2010
2009
n.v.t.
59.213
Totaal baten 2008
73.737
73.737
Totaal baten 2009
88.336
88.336
Totaal baten 2010
102.702
n.v.t.
88.258
73.762
15%
15%
13.239
11.064
Gemiddelde baten laatste drie jaar Percentage kapitaaleis Bedrag kapitaaleis voor operationeel risico
77
Risicomanagement in duizenden euro’s
defence) ondersteunen en adviseren de vestigingen, business units en afdelingen bij de integratie van deze processen in de organisatie. Ten slotte beoordeelt de Interne Audit van de Groep (derde line of defence) periodiek het ontwerp en de effectiviteit van de interne processen en controles. Risico’s worden bewaakt door verschillende afdelingen en commissies op groepsniveau. Risicomanagement omvat verschillende risico disciplines. Deze diverse risicodisciplines worden gecoördineerd door het hoofd van de afdeling Risicomanagement van de Groep. Deze rapporteert rechtstreeks aan de Chief Financial Officer, die
Risico governance Om de risico’s die de bank loopt te beheren, hanteert en onderhoudt Triodos Bank een stelsel van systemen, procedures, limieten, rapportages en controles. De structuur en organisatie van de bedrijfsprocessen zijn ingericht conform de geldende wet- en regelgeving voor financiële instellingen en de duurzame doelstelling van Triodos Bank. De risico’s binnen de Groep worden beheerd op basis van het “three lines of defence”-model. De vestigingen, business units en afdelingen moeten hun eigen risico’s beheren (eerste line of defence). Groeps- en lokale risicomanagers (tweede line of
Raad van Commissarissen Audit and Risk Committee
Directie
Interne audit
Groep Risico Management/ Ondernemingsrisico (incl. strategisch & reputatie risico)
Operationeel risico/ IT risico
Lokale risicomanagers
Liquiditeitsrisico/ Kredietrisico
Renterisico/ Valutarisico
Lokale risicomanagers
Lokale risicomanagers
78
Juridisch & compliance risico
Lokale risicomanagers
De Audit and Risk Committee van de Raad van Commissarissen oefent toezicht uit op het risicomanagement van Triodos Bank.
binnen de Directie van Triodos Bank verantwoordelijk is voor het risicomanagement. De voornaamste taak van de afdeling Risicomanagement is het ondersteunen van Triodos bank bij het zichtbaar maken, beoordelen, verminderen en bewaken van haar risico’s. Voorts houdt de afdeling Risicomanagement zich bezig met het analyseren van risico’s, het voorbereiden van beleidslijnen en richtlijnen, en het coördineren van het beheer van de diverse risico’s die Triodos Bank loopt. Een andere verantwoordelijkheid van het hoofd van de afdeling Risicomanagement van de Groep betreft het waarborgen van de samenhang van het risicobeleid die de business units en afdelingen voeren. Binnen dit kader vindt de integratie van de individuele benadering van de verschillende risicocategorieën en de coördinatie van het beheer van alle financiële en niet-financiële risico’s die Triodos Bank loopt, plaats. Tevens wordt hier de professionele kennis op een aantal gebieden op de juiste wijze bewaakt.
Voorschriften van regelgevende instanties Triodos Bank heeft het kapitaalraamwerk van het Bazel Comité voor Bankentoezicht geïmplementeerd en rapporteert op basis van de vereisten van Bazel II. Pijler 1 van Bazel II kent verschillende benaderingen voor de kapitaalberekeningen ten aanzien van krediet-, operationele en marktrisico’s. Triodos Bank heeft, gezien haar omvang en ontwikkelingsfase, momenteel gekozen om de minder geavanceerde methoden van Pijler I van Bazel II te implementeren. Voor de berekening van kredietrisico en marktrisico wordt gebruik gemaakt van de Standard Approach om kapitaal aan deze risico’s toe te kennen. Voor de berekening van de kapitaaleisen voor operationeel risico wordt gewerkt met de Basic Indicator Approach. De door Triodos Bank gekozen opties doen niet af aan de inspanning die zij levert om haar interne risicobeheersystemen te blijven versterken en verfijnen op basis van modernere kapitaalberekeningsmethoden.
Er zijn bij alle business units van Triodos Bank lokale risicomanagers benoemd die er voor zorgen dat het algemene risicokader eenduidig binnen de onderneming is ingevoerd.
Triodos Bank heeft, als onderdeel van Pijler II van Bazel II, een intern kapitaalbeleid volgens het Internal Capital Adequacy Assessment Process (ICAAP) geïmplementeerd. Uit het ICAAP blijkt de strategie van Triodos Bank voor het aanhouden van voldoende kapitaal. Ook wordt het ICAAP gebruikt door De Nederlandsche Bank voor de beoordeling als onderdeel van vereisten van Pijler II.
Regels voor het risicomanagement worden goed gekeurd door de Directie van Triodos Bank op advies van de verantwoordelijke risicomanager. De Directie heeft de verantwoordelijkheid voor de advisering als volgt neergelegd: • balansbeheer en daaraan gerelateerde risico’s bij het Asset and Liability Committee (Alco). Het Alco komt elke maand bijeen. • goedkeuringen voor grote kredieten en tegen partijen concentratierisico bij de Kredietcommissie van de Directie (de “EBCC”). De EBCC komt elke week bijeen.
Het ICAAP is gebaseerd op het risico dat Triodos Bank bereid is te nemen om haar strategische doelstellingen te realiseren, de zogenaamde risicobereidheid. De risicobereidheid geeft het maximale risico aan dat Triodos Bank bij de uitvoering van haar bedrijfsstrategie aanvaardbaar vindt, teneinde zich te beschermen tegen gebeurtenissen die een nadelig effect kunnen hebben op de winstgevendheid, het aansprakelijk vermogen en de koers van certificaten van aandelen. Pijler III van Bazel II betreft het publiceren van solvabiliteitsrisico’s. Het doel ervan is om aan stakeholders gegevens over de solvabiliteit en het 79
aandelenkapitaal van EUR 34.382 uitgegeven ter ondersteuning van verdere groei.
daarmee samenhangende risicoprofiel van de instelling ter beschikking te stellen. Deze gegevens worden conform de wet en regelgeving in dit jaar verslag gepubliceerd waar dit wenselijk of nodig is.
Bedrijfsstrategie, risicobereidheid en kapitaalplanning vormen de basis van het proces voor: • Kapitaalmeting (ICAAP): het meten van risico’s, resulterend in een schatting van de vraag naar kapitaal; • Kapitaalreserve en stresstests: het beheer van het aanbod van en de vraag naar kapitaal; • Kapitaalallocatie: de allocatie van kapitaal aan de verschillende vestigingen, business units en afdelingen.
In de Code Banken staat expliciet dat de Directie verantwoordelijk is voor het vaststellen, uitvoeren, monitoren en waar nodig bijstellen van het algehele risicomanagementraamwerk van Triodos Bank. Triodos Bank heeft de in deze Code uiteengezette aanbevelingen geïmplementeerd. In diezelfde code wordt aanbevolen een risicocommissie in te stellen als subcommissie van de Raad van Commissarissen. Triodos Bank heeft ervoor gekozen om deze taak toe te delen aan de Auditcommissie, die is hernoemd tot Audit- and Risk Committee (SB A&RC). Deze commissie is opgezet en komt vier keer per jaar bijeen. De Directie verstrekt een integraal risicorapport aan de SB A&RC om de leden van de commissie in staat te stellen hun toezichthoudende verantwoordelijkheden inzake het risicoprofiel van de bank, inclusief de kapitaal allocatie en gevolgen voor de liquiditeit, adequaat uit te oefenen. Een nieuw product goedkeuringsproces, dat alle nieuwe producten en markten toetst aan de risicobereidheid van Triodos Bank en de zorgplicht jegens haar klanten, is goedgekeurd en zal in het eerste kwartaal 2011 in werking gesteld worden. Er is een levenslang onderwijsprogramma voor leden van de Directie en de Raad van Commissarissen opgezet en geïmplementeerd.
Kapitaalmeting Het kapitaal dat binnen Triodos Bank wordt gemeten betreft zowel de externe eisen in lijn met de resultaten van Pijler I onder Bazel II als de interne vraag naar kapitaal in lijn met de resultaten van Pijler II onder Bazel II. De resultaten van Pijler I en Pijler II vormen samen het Economisch Kapitaal, dat de behoefte aan kapitaal van Triodos Bank om het risico van haar bedrijfsactiviteiten te dekken weerspiegelt. Derhalve ondersteunt het Economisch Kapitaal de zakelijke besluitvorming op alle niveaus binnen bankorganisaties. Het Economisch Kapitaal 2010 wordt bepaald door de volgende risico’s: • Kredietrisico (tegenpartij- en concentratierisico) • Operationeel risico • Marktrisico (vreemde valuta- en renterisico) Voor niet-meetbare risico’s wordt een buffer bovenop het Economisch Kapitaal aangehouden. De Nederlandsche Bank kan naar aanleiding van haar toezicht- en evaluatieproces (SREP) van Triodos Bank verlangen dat zij naast deze uitkomst extra kapitaal aanhoudt. Voor nadere berekeningen zie het hoofdstuk Solvabiliteit (pagina 76) in deze jaarstukken.
Kapitaalbeheer De doelstelling van kapitaalbeheer is het waarborgen dat er voldoende kapitaal beschikbaar is om aan de kapitaalbehoeften van Triodos Bank te voldoen, met het oog op haar bedrijfsstrategie. Triodos werkt met een kapitaalplanning voor drie achtereenvolgende jaren. Het Asset and Liability Committee ziet erop toe dat er voldoende kapitaal aanwezig is en adviseert de Directie over de toereikendheid van het kapitaal. Het Asset and Liability Committee beoordeelt maandelijks of het beschikbare kapitaal toereikend is om huidige en toekomstige activiteiten te ondersteunen. In 2010 was het beschikbare kapitaal altijd toereikend. Medio 2010 is er nieuw
Kapitaalreserve en stresstests: Capital Contingency [Kapitaalreserve] is in het leven geroepen om te waarborgen dat Triodos Bank voldoende kapitaal aanhoudt zodat zij ook in stresssituaties aan de kapitaaleisen van regel gevende instanties kan voldoen. Er wordt een Capital 80
beperkt aantal sectoren betreft, wordt de portefeuille gekenmerkt door hogere sector concentraties. Concentratie op de bestaande sectoren is verantwoord omdat Triodos Bank in deze sectoren een aanzienlijke expertise heeft opgebouwd en actief investeert in het verbreden en verdiepen van kennis binnen de organisatie. Daarnaast wordt het risico beperkt door de spreiding van de kredietportefeuille over de verschillende landen en de hoge kwaliteit van zekerheden (onderpand) voor uitstaande leningen. Voornaamste zekerheden zijn hypothecaire inschrijvingen op zakelijk of particulier onroerend goed, borgstellingen van overheden, bedrijven of particulieren, en pandrechten op roerende zaken, zoals kantoor inventaris, voorraden, debiteuren en/of project contracten.
Contingency Plan opgezet voor Triodos Groep indien een kapitaalcrisis wordt voorzien. In dit Capital Contingency Plan zijn de acties en activiteiten uiteengezet om de kortetermijn kapitaalpositie in stressvolle omstandigheden te versterken. Tweemaal per jaar wordt de kapitaalpositie aan een stresstest onderworpen op basis van een aantal scenario’s. Kapitaalallocatie Het totaal aansprakelijk vermogen (eigen vermogen en achtergestelde leningen) wordt aan de business units toegewezen in verhouding tot hun aandeel in het economisch kapitaal, op basis van hun risicoprofiel. Kredietrisico Kredietrisico heeft betrekking op het risico dat de tegenpartij in gebreke blijft in de nakoming van haar verplichtingen jegens Triodos Bank en de mogelijke verliezen als gevolg daarvan. Kredietrisico betreft zowel betalingsachterstanden als negatieve veranderingen door de verminderde kredietwaardig heid van een tegenpartij. Onder het kredietrisico valt tevens het concentratierisico binnen de krediet portefeuille, d.w.z. het risico dat Triodos Bank loopt dat bij grote (verbonden) individuele uitzettingen en aanzienlijke uitzettingen aan groepen tegenpartijen waarbij de waarschijnlijkheid van niet-nakoming wordt ingegeven door onderliggende factoren, zoals sector, economie, geografische ligging en instrumenttype, niet aan de verplichtingen wordt voldaan. Kredietrisico heeft betrekking op alle financiële activa zoals kredieten, tegoeden bij financiële instellingen en obligaties. Triodos Bank beheert het kredietrisico vanuit twee perspectieven: • primair op individueel niveau, waarbij men zich richt op de directe relatie met de tegenpartij; • wereldwijd op portefeuilleniveau teneinde de concentratie van risico’s per sector, land of regio te beheren.
Kredietverlening is primair de verantwoordelijkheid van lokale vestigingen, die een nauwe relatie met hun klanten onderhouden. Kredietbeslissingen worden door de lokale kredietcommissies van elke vestiging genomen. Elke lokale kredietcommissie mag beslissingen nemen binnen een kader en binnen limieten die door de Directie zijn vastgesteld. Aan de hand van advies van de Kredietcommissie van de Directie beslist de Directie over leningen die deze limieten overschrijden. Alle zakelijke kredieten in de portefeuille worden periodiek en op individuele basis beoordeeld. De frequentie van de beoordeling hangt af van de kredietwaardigheid van de debiteur, omvang van het exposure en de markt waarop de debiteur actief is. Voor de achterstallige betalingen van debiteuren geldt dat deze worden besproken (en zo nodig van actie voorzien) in de kredietcommissie van de desbetreffende vestiging. Debiteuren waarbij getwijfeld wordt aan de continuïteit van het kern bedrijf en/of die langdurig in verzuim zijn bij het voldoen van de overeengekomen rente- en aflossingstermijnen vallen in de categorie dubieuze debiteuren en zullen intensief worden gevolgd. Er worden voorzieningen voor dubieuze debiteuren getroffen voor het verschil tussen het totaalbedrag van het uitstaande obligo van de debiteur bij Triodos Bank en de toekomstige verwachte kasstromen
Kredieten Kredieten worden verstrekt aan ondernemingen en projecten die bijdragen aan het realiseren van de missie van Triodos Bank. Doordat het hier een
81
Banken worden gekozen op basis van hun krediet waardigheid en zij worden door de afdeling Research van Triodos Bank beoordeeld op hun duurzaamheidsresultaten. Uitzonderingen zijn mogelijk als het aantal geselecteerde banken in een land niet toereikend is om de liquiditeiten van Triodos Bank te plaatsen. In dat geval zullen kennisgevingstermijnen voor deposito’s niet langer zijn dan drie maanden. Alle tegenpartijlimieten voor banken worden verleend door de Directie, na advies te hebben ingewonnen bij de Kredietcommissie van de Directie. Triodos Bank maakt, ter beoordeling van het tegenpartijrisico bij obligaties en financiële instellingen, gebruik van de kredietbeoordelingen van Fitch en/of Moody’s, indien beschikbaar.
verdisconteerd tegen het originele rentepercentage van het contract. In 2010 bedroegen de netto toevoegingen aan de voorziening dubieuze debiteuren, uitgedrukt in een percentage van de gemiddelde kredietportefeuille, 0,52% (2009: 0,34%). Het totaal van de voorzieningen per ultimo jaar in relatie tot de uitstaande kredieten bedraagt 1,0% (2009: 0,6%). Het kredietrisico wordt eens per maand gemeld aan de Kredietcommissie van de Directie, en eens per kwartaal aan de Raad van Commissarissen. Overheden en Financiële instellingen Gelden die niet worden belegd in kredieten aan klanten worden voor liquiditeitsdoeleinden belegd in obligaties of geplaatst bij andere banken. Het is beleid van Triodos Bank om te beleggen in het land waar het geld is verdiend. De Directie mag van dit beleid afwijken, na overleg met het Asset and Liability Committee. De obligatieportefeuille van Triodos Bank bestaat voornamelijk uit staats obligaties en door de staat gegarandeerde obligaties. Triodos Bank belegt tevens in een beperkt aantal andere soorten eersteklas obligaties die worden uitgegeven door regionale autoriteiten en financiële instellingen.
82
Risicogewogen waarde Een overzicht van de krediet risicopositie binnen Triodos Bank, op basis van risicogewogen activa, buitenbalansposten en derivaten, is te lezen in de volgende tabellen die zijn onderverdeeld aan de hand van de volgende criteria: uitzettingscategorie, sector en land. Risicogewogen waarde per uitzettingscategorie (vermogensklasse) 2010 Uitzettingscategorie
Netto waarde Kredietrisicouitzetting vermindering
Volledig aangepaste uitzetting
Risicogewogen waarde
Centrale overheden en centrale banken
489.153
184.700
673.853
—
Regionale en lokale overheden
151.060
18.341
169.401
2.438
Banken
739.319
-28.984
710.371
155.176
1.897.790
-142.977
1.754.813
1.373.277
Ondernemingen Particulieren en kleine en middelgrote ondernemingen
82.081
-11.883
70.198
43.085
799.488
-5.613
793.875
592.399
Achterstallige posten
62.094
-13.620
48.474
62.538
Overige posten
60.597
—
60.597
60.597
4.281.582
—
4.281.582
2.289.510
3.479.364
—
3.479.364
1.929.175
778.031
—
778.031
343.416
24.187
—
24.187
16.919
4.281.582
—
4.281.582
2.289.510
Gedekt door onroerend goed
Totaal Waarvan: Activa Buiten-balansposten Derivaten Totaal
83
2009 Uitzettingscategorie
Centrale overheden en centrale banken Regionale en lokale overheden Banken Ondernemingen Particulieren en kleine en middelgrote ondernemingen Gedekt door onroerend goed
Netto waarde Kredietrisicouitzetting vermindering
408.328
179.976
Volledig aangepaste uitzetting
Risicogewogen waarde
588.304
-
56.386
3.568
59.954
81
805.803
-64.024
741.779
168.453
1.304.353
-105.704
1.198.649
1.035.406
64.776
-7.609
57.167
34.777
651.064
-4.067
646.997
477.518
Achterstallige posten
24.671
-1.794
22.877
31.107
Overige posten
47.725
-346
47.379
47.379
3.363.106
—
3.363.106
1.794.721
2.970.816
—
2.970.816
1,608.853
375.376
—
375.376
175.934
16.914
—
16.914
9.934
3.363.106
—
3.363.106
1.794.721
Totaal Waarvan: Activa Buiten-balansposten Derivaten Totaal
De nettowaarde van de uitzettingen is de som van: • Activa, exclusief immateriële activa, exclusief disagio achtergestelde schulden (opgenomen onder overlopende activa) en na aftrek van disagio van obligaties (opgenomen onder de overlopende passiva); • Buiten-balansposten, bestaande uit voorwaardelijke schulden en onherroepelijke faciliteiten; • Derivaten, gewaardeerd tegen het kredietequivalent, dat is gebaseerd op de extra kosten of de gederfde opbrengst van een vervangende transactie in het geval dat de tegenpartij niet aan haar verplichtingen voldoet. Kredietrisicovermindering betreft ontvangen onderpand (garanties en verpanding van toevertrouwde middelen). Hierdoor verschuift het kredietrisico van de uitzettingscategorie van de directe tegenpartij naar de uitzettingsklasse van de partij die het onderpand heeft verstrekt. Dit leidt tot de volledig aangepaste uitzetting voor elke uitzettingscategorie. De risicogewogen waarde wordt berekend door de volledig aangepaste uitzetting te vermenigvuldigen met het risicogewicht en de conversiefactor. De definitie van de uitzettingscategorieën, de risicogewichten en conversiefactoren staan in de Bazel II-richtlijnen. Risicogewichten zijn afhankelijk van de uitzettingscategorie en de kredietwaardigheid van de directe tegenpartij of de partij die het onderpand verstrekt. De risicogewichten per uitzettingscategorie van Triodos Bank zijn:
84
• Centrale overheden en centrale banken: 0%; • Regionale en lokale overheden: 0% voor Nederlandse overheden, 20% voor buitenlandse overheden; het percentage hangt af van nationale wetgeving; • Publiekrechtelijke lichamen: 100%; • Banken: 0% voor uitzettingen gedekt door verpanding van uitzettingen van Triodos Bank; 20% of 50% voor uitzettingen van of gegarandeerd door andere banken, afhankelijk van de oorspronkelijke looptijd van de uitzetting; • Ondernemingen: 100%; • Particulieren en kleine en middelgrote ondernemingen: 75% of 100%; • Gedekt door onroerend goed: 35% voor uitzettingen gedekt door particulier onroerend goed, 50% of 100% voor uitzettingen gedekt door zakelijk onroerend goed; • Achterstallige posten: 50% of 100% voor uitzettingen gedekt door particulier onroerend goed; 100% of 150% voor overige uitzettingen; het percentage hangt af van het bedrag van de gevormde voorzieningen voor dubieuze debiteuren; • Overige posten (deelnemingen, onroerende zaken en bedrijfsmiddelen en overige activa zonder tegenpartij): 100%. Conversiefactoren gelden alleen voor buiten-balansposten. De conversiefactoren van Triodos Bank zijn: • Voorwaardelijke schulden: 0,5 of 1,0, afhankelijk van de aard van de verstrekte garantie; • Onherroepelijke faciliteiten: 0,2 of 0,5, afhankelijk van de oorspronkelijke looptijd van de kredietfaciliteit.
85
Risicogewogen waarde per sector Sector
2010
2009
Risicogewogen waarde
%
Risicogewogen waarde
%
206.125
9
192.257
11
13.222
1
6.125
—
Bouwnijverheid en infrastructurele werken
708
—
675
—
Consumentenproducten (non-food)
6.475
—
4.876
—
Banken en financiële intermediairs Basismaterialen
Detailhandel
22.262
1
21.779
1
272.616
12
206.232
12
Gezondheidszorg en sociale zorg
247.724
11
178.514
10
Landbouw, veeteelt en visserij
100.730
4
82.740
5
Dienstverlening
Media
5.593
—
6.659
—
738.855
32
603.448
34
Particulieren
62.984
3
40.632
2
Toerisme en vrije tijd
80.413
4
59.196
3
Nutsbedrijven
Transport en logistiek Vastgoed Verzekeringsmaatschappijen en pensioenfondsen Voedingsmiddelen en dranken Overige sectoren Totaal
10.254
—
7.185
—
196.011
9
105.053
6
501
—
501
—
52.842
2
49.830
3
272.195
12
229.019
13
2.289.510
100
1.794.721
100
De sectoren zijn gedefinieerd in de Bazel II-richtlijnen. De risicogewogen waarde wordt toegerekend aan de sector van de directe tegenpartij.
86
Risicogewogen waarde per land Land
2010
2009
Risicogewogen waarde
% Risicogewogen waarde
%
494.000
22
351.470
20
België Denemarken
6.253
—
8.394
—
Frankrijk
56.280
2
41.836
2
Duitsland
85.645
4
46.131
3
Ierland
26.591
1
8.866
—
3.492
—
3.494
—
Italië Luxemburg
4.420
—
85
—
Nederland
735.206
32
627.096
35
Noorwegen
82
—
—
—
Spanje
473.025
21
387.677
22
Verenigd Koninkrijk
403.032
18
318.183
18
1.484
—
1.489
—
2.289.510
100
1.794.721
100
Verenigde Staten Totaal
Risicogewogen waarde wordt toegerekend aan het land van de directe tegenpartij.
87
Looptijd activa per uitzettingscategorie Onderstaande tabellen geven inzicht in de resterende looptijden van de activa per uitzettingscategorie. De kolom direct opeisbaar en onbepaalde looptijd is inclusief opgebouwde rente en vergoedingen, voorzieningen voor dubieuze debiteuren en balansposten zonder of met een onbekende looptijd. 2010
Centrale overheden en centrale banken Regionale en lokale overheden
Direct opeisbaar en onbepaalde looptijd
Minimaal 2 dagen en korter dan 3 maanden
Minimaal 3 maanden en korter dan 1 jaar
Minimaal 1 jaar en korter dan 5 jaar
Meer dan 5 jaar
Totaal activa
56.922
15.020
38.302
230.733
148.002
488.979
1.073
—
75.000
50.987
24.000
151.060
376.799
227.923
34.222
88.963
2.000
729.907
62.555
17.148
121.799
360.171
626.949
1.188.622
6.138
287
2.212
8.194
31.903
48.734
Gedekt door onroerend goed
19.637
10.312
28.590
136.362
554.470
749.371
Achterstallige posten
33.788
815
1.070
9.799
16.622
62.094
Overige posten
60.597
—
—
—
—
60.597
617.509
271.505
301.195
885.209
1.403.946
3.479.364
Banken Ondernemingen Particulieren en kleine en middelgrote ondernemingen
Totaal
88
2009
Direct opeisbaar en onbepaalde looptijd
Minimaal 2 dagen en korter dan 3 maanden
Minimaal 3 maanden en korter dan 1 jaar
Minimaal 1 jaar en korter dan 5 jaar
Meer dan 5 jaar
Totaal activa
Centrale overheden en centrale banken
61.689
9.967
51.548
164.830
120.220
408.254
Regionale en lokale overheden
405
—
20,000
27.981
8.000
56.386
314.637
245.632
107.271
128.539
1.000
797.079
52.256
25.447
78.935
335.934
492.723
985.295
6.388
791
2.561
7.290
21.918
38.948
Gedekt door onroerend goed
28.237
6.224
17.086
96.284
464.627
612.458
Achterstallige posten
10.916
411
516
2.229
10.599
24.671
Overige posten
47.725
—
—
—
—
47.725
522.253
288.472
277.917
763.087
1.119.087
2.970.816
Banken Ondernemingen Particulieren en kleine en middelgrote ondernemingen
Totaal
Dubieuze en achterstallige vorderingen Onderstaande tabellen geven inzicht in de dubieuze en achterstallige vorderingen per sector en land. Dubieuze vorderingen zijn kredieten die naar verwachting niet volledig zullen worden terugbetaald in overeenstemming met de oorspronkelijke leningovereenkomst. Er zijn voorzieningen voor dubieuze vorderingen getroffen voor het verschil tussen toekomstige verwachte kasstromen contant gemaakt tegen het originele rentepercentage van het contract en het totaalbedrag van het uitstaand obligo van de debiteur bij Triodos Bank. Achterstallige vorderingen zijn kredieten die meer dan 90 dagen openstaan.
89
Dubieuze en achterstallige vorderingen per sector Dubieuze vorderingen per ultimo 2010
2009
2.205
1.814
Bouwnijverheid en infrastructuur werken
35
33
Consumenten-producten (non-food)
—
—
Basismaterialen
Detailhandel
825
746
Dienstverlening
2.256
1.386
Gezondheidszorg en sociale zorg
1.423
2.595
17.994
4.690
111
59
21.037
17.580
—
—
9.569
3.401
56
64
Landbouw, veeteelt en visserij Media Nutsbedrijven Particulieren Toerisme en vrije tijd Transport en logistiek Vastgoed Voedingsmiddelen en dranken Overige sectoren Totaal
1.845
—
819
368
4.956
4.299
63.131
37.035
Dubieuze en achterstallige vorderingen per land Dubieuze vorderingen per ultimo 2010
2009
11.488
8.555
—
—
Duitsland
2.947
3.105
Ierland
1.275
—
België Frankrijk
Nederland
35.710
16.994
Spanje
6.235
5.544
Verenigd Koninkrijk
5.476
2.837
63.131
37.035
Totaal 90
Voorziening voor dubieuze debiteuren per ultimo
Waarde-aanpassingen gedurende het jaar
Achterstallige vorderingen (excl. dubieuze vorderingen) per ultimo
2010
2009
2010
2009
2010
2009
1.540
219
1.321
49
—
461
23
26
-6
-62
56
—
—
—
—
1
48
11
518
475
69
—
93
105
1.227
843
377
-55
3.348
1.423
470
354
110
153
5.509
2.309
3.678
1.679
1.900
608
5.941
3.454
82
33
46
19
41
242
9.059
4.159
4.638
2.958
3.406
790
—
—
—
—
548
693
1.493
725
680
482
7.065
4.701
45
45
—
-10
—
62
46
—
47
-1
7.502
3
383
373
72
46
2.752
3.499
2.060
1.461
589
792
3.920
1.609
20.624
10.392
9.843
4.980
40.229
19.362
Voorziening voor dubieuze debiteuren per ultimo
Waarde-aanpassingen gedurende het jaar
Achterstallige vorderingen (excl. dubieuze vorderingen) per ultimo
2010
2009
2010
2009
2010
2009
6.834
2.035
4.789
1.255
3.384
867
—
—
—
—
81
27
400
495
5
476
12.295
—
706
200
489
-14
1.596
527
8.953
5.631
2.966
2.221
5.824
3.746
2.118
705
1.339
401
13.938
10.232
1.613
1.326
255
641
3.111
3.963
20.624
10.392
9.843
4.980
40.229
19.362
91
Operationeel risico Triodos Bank loopt in haar bedrijfsvoering operationele risico’s. Het operationele risico heeft betrekking op de kans dat Triodos Bank schade of verlies lijdt als gevolg van inadequate of falende interne processen, systemen, menselijk gedrag of externe gebeurtenissen. Triodos Bank tracht deze risico’s zo veel mogelijk te beperken door te zorgen voor duidelijke beleidslijnen, rapportages en procedures voor alle bedrijfsprocessen. Veel beheersmaatregelen zijn verankerd in IT-systemen en vastgelegd in monitoringprocedures en werk instructies. Opleiding, ervaringsniveau en betrokkenheid van de medewerkers werken hierbij ondersteunend, omdat mensen van essentieel belang zijn voor het succes van een risicomanagementproces. Het operationele risicokader maakt gebruik van diverse hulpmiddelen en technologieën om risico’s op operationeel, tactisch en strategisch niveau vast te stellen, te meten, te beperken en te monitoren. Bij dit proces wordt rekening gehouden met onze zorgplicht jegens klanten en de inhoudelijke doelstelling van Triodos Bank, zoals de toetsing aan milieucriteria. Een speciaal onderdeel van het Operationeel Risicomanagement is Informatiebeveiliging en Bedrijfs continuïteit. Werkzaamheden om risico’s te beheren die aan deze onderwerpen gerelateerd zijn, worden uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van de Chief Operations Officer (COO). Lokale OperationeelRisicomanagers hebben een functionele rapportagelijn naar het Operationeel Risicomanagement van de Groep om het algehele operationele-risicoprofiel van de organisatie te waarborgen. De Basic Indicator Approach wordt gebruikt voor de kapitaalberekening van operationeel risico, conform Bazel II. Het operationele-risicokader is in lijn met de beginselen genoemd in de Sound Practices for the Management and Supervision of Operational Risk (Deugdelijke Praktijken voor het Beheer van en Toezicht op Operationeel Risico). Deze deugdelijke praktijken geven richtlijnen voor de kwalitatieve implementatie van operationeel-risicomanagement en worden aanbevolen door de Bank of International Settlements.
Valutarisico Valutarisico is het huidige of toekomstige risico dat resultaten en kapitaal nadelige gevolgen ondervinden van schommelingen in valutawisselkoersen. De basisvaluta van Triodos Bank is de euro. De balans en winst- en verliesrekening van de vestiging in het Verenigd Koninkrijk luiden in Engelse ponden (GBP). Het beleid van Triodos Bank is erop gericht netto valutaposities te vermijden, met uitzondering van posities die voortvloeien uit strategische beleggingen. De term vreemde valutaposities heeft voornamelijk betrekking op valutaderivaten voor Triodos Investment Funds die bijna volledig zijn afgedekt. Het valutarisico wordt maandelijks gemonitord in het Asset and Liability Committee. Limieten worden vastgesteld door de Directie op basis van een voorstel van het Asset and Liability Committee.
92
Onderstaande tabel geeft inzicht in de valutapositie van Triodos Bank per 31 december in duizenden euro’s. 2010
Contante positie Debet
Contante positie Credit
Termijn positie Debet
Termijn positie Credit
Netto positie Debet
Netto positie Credit
GBP
482.249
481.769
—
—
480
—
USD
1.681
66
163.375
163.350
1.640
—
MXN
—
—
966
966
—
—
KES
—
—
2.226
2.226
—
—
PEN
—
—
13.822
13.822
—
—
ZAR
—
—
847
847
—
—
483.930
481.835
181.236
181.211
2.120
—
Netto positie Debet
Netto positie Credit
Totaal
Netto open valutapositie (totaal van nettoposities debet en credit) 2.120 2009
Contante positie Debet
Contante positie Credit
Termijn positie Debet
Termijn positie Credit
GBP
390.053
390.621
5.484
5.484
—
568
USD
5.193
73
123.486
127.013
1.593
—
MXN
—
—
1.550
1.550
—
—
PEN
—
—
11.570
11.570
—
—
PHP
—
—
754
754
—
—
ZAR
—
—
706
706
—
—
395.246
390.694
143.550
147.077
1.593
568
Totaal
Netto open valutapositie (totaal van nettoposities debet en credit) 2.161
Renterisico Renterisico is het huidige en toekomstige risico dat resultaten en/of kapitaal negatieve gevolgen ondervinden van wijzigingen in de rentevoet op de financiële markten. Dit risico is inherent aan het bankbedrijf. Triodos Bank hanteert diverse indicatoren voor de meting van het renterisico. De renterisicopositie wordt maandelijks gemonitord in het Asset and Liability Committee. Het renterisico wordt beheerst met een renterisicomodel aan de hand van richtlijnen en limieten, en door het uitvoeren van diverse stressscenario’s voor renterisico. Limieten worden vastgesteld door de Directie op basis van een voorstel van het Asset and Liability Committee. 93
Overzicht van renterisico-indicatoren: • Earnings at Risk: een kortetermijnindicator, waaruit de gevolgen van de wijziging in rentebaten over 1 en 2 jaar bij een renteschok van plus of minus 2% (200 basispunten) voor de rentebaten van Triodos Bank blijken. • Economic Value of Equity at Risk: een langetermijnindicator die de wijziging in de waarde van de Economic Value of Equity (de netto contante waarde van de kasstromen van alle activa en passiva) vertegenwoordigt bij een renteschok van plus of minus 2% (200 basispunten). • Outlier Criterion: de Economic Value of Equity at Risk in % van het Toetsingsvermogen. Hieruit blijken de gevolgen van renteschokken op het Toetsingsvermogen. • Cushion: hieruit blijkt het verschil tussen de Economic Value of Equity en het Toetsingsvermogen. • Modified Duration of Equity: een indicator waaruit de gevoeligheid van de Economic Value of Equity blijkt bij een rentewijziging van 1%. Overzicht van door Triodos Bank gehanteerde renterisico-indicatoren per ultimo jaar voor alle valuta Basiscasus weerspiegelt de verwachte resultaten met betrekking tot Rentebaten en Economic Value of Equity in een ongewijzigd renteklimaat. Bedragen in miljoenen
Toetsingsvermogen Earnings at Risk 1 jaar
Basiscasus
Basiscasus
2010
2009
€ 360
€ 319
€ 84
Stijgende rentevoet (+200 bp) 2010
%
2009
%
€ 61
+ € 10
+11,8%
+€6
+ 9,9%
Earnings at Risk 2 jaar
€ 186
€ 137
+ € 30
+16,2%
+ € 16
+11,5%
Economic Value of Equity at Risk
€ 503
€ 432
- € 38
- 7,6%
- € 31
- 7,2%
€ 143
€ 113
€ 105
€ 82
3,6
3,0
3,8
3,7
Outlier Criterion Cushion Modified Duration of Equity
10,6%
9,8%
De berekeningen voor deze indicatoren zijn gebaseerd op contractuele looptijden en rentepercentages. Spaarrekeningen en rekeningen-courant hebben echter een niet-gedefinieerde rentelooptijd. De afgelopen jaren werden de berekeningen van de rentepercentages voor spaarrekeningen en rekeningen-courant voornamelijk gebaseerd op aannames inzake kwalitatieve gronden, ofwel een ‘deskundigenrapport’. Bij de meeste vestigingen is een kwantitatief onderzoek naar de rentegevoeligheid van onze spaarrekeningen en rekeningen-courant uitgevoerd om te komen tot beter onderbouwde modelaannames. De uitkomst van deze beoordeling wordt met ingang van 2010 gebruikt bij de berekeningen van het renterisico. Voor vergelijkings doeleinden is de uitkomst over 2009 opnieuw berekend en ook gebaseerd op deze nieuwe kwantitatieve parameters. Met het model dat wordt gebruikt voor de kwantitatieve metingen van spaarrekeningen en rekeningen courant kunnen toekomstige volumes worden voorspeld op basis van gesignaleerde verbanden in historische gegevens over een periode van 17 jaar, waarbij rekening wordt gehouden met het statistisch belang van die gegevens. In het model wordt de relatie tussen rentepercentages voor klanten gecombineerd met marktrente percentages en uitstroomvoorspellingen.
94
Dalende rentevoet (-200 bp) 2010
%
2009
%
-€4
- 4,9%
-€1
- 2,0%
- € 13
- 7,0%
-€5
- 3,9%
+ € 39
+7,8%
+ € 34
+ 8,0%
10,6%
9,8%
€ 182
€ 147
4,1
2,7
95
Onderstaande tabel geeft inzicht in de resterende rentelooptijd van de financiële instrumenten per 31 december. 2010
Variabel percentage
<= 3 maanden
<= 1 jaar
<= 5 jaar
>5 jaar
Totaal
44.814
—
—
—
—
44.814
Bankiers
370.875
222.925
—
2.000
—
595.800
Kredieten
550.464
143.654
353.436
594.583
485.506
2.127.643
—
25.019
107.523
323.183
149.002
604.727
966.153
391.598
460.959
919.766
634.508
3.372.984
Rentedragende activa Kasmiddelen
Rentedragende waardepapieren Totaal Rentedragende schulden
840
1.199
396
6.239
15.309
23.983
Toevertrouwde middelen
Bankiers
12.103
512.456
820.387
1.052.801
624.425
3.022.172
Achtergestelde schulden
—
—
—
—
22.694
22.694
12.943
513.655
820.783
1.059.040
662.428
3.068.849
Totaal
96
2009
Variabel percentage
<= 3 maanden
<= 1 jaar
<= 5 jaar
>5 jaar
Totaal
49.073
—
—
—
—
49.073
Rentedragende activa Kasmiddelen Bankiers
322.676
232.132
107.271
1.000
—
663.079
Kredieten
469.396
162.423
219.300
430.020
379.796
1.660.935
—
14.966
71.548
311.350
121.720
519.584
841.145
409.521
398.119
742.370
501.516
2.892.671
—
1.152
507
2,764
5.137
9.560
Toevertrouwde middelen
814
461.867
690.824
920.306
495.184
2.568.995
Achtergestelde schulden
—
—
—
—
22.680
22.680
814
463.019
691.331
923.070
523.001
2.601.235
Rentedragende waardepapieren Totaal Rentedragende schulden Bankiers
Totaal
Toelichting: In deze tabel zijn alleen rentedragende activa en passiva opgenomen, hetgeen leidt tot verschillen met de balanscijfers. Rentedragende waardepapieren en achtergestelde schulden worden gewaardeerd tegen balanswaarde inclusief agio op obligaties en na aftrek van disagio’s. Toevertrouwde middelen zonder vaste rentelooptijd in de vervalkalender is de uitkomst van het boven genoemde kwantitatieve model voor spaarrekeningen en rekeningen-courant. 2009 is opnieuw berekend op basis van dit nieuwe model. Alle overige rentedragende activa en passiva zijn verantwoord als activa en passiva met een variabele rente of zijn in de vervalkalender opgenomen op basis van hun resterende contractuele rentelooptijd.
Liquiditeitsrisico Het liquiditeitsrisico is het risico dat Triodos Bank haar verplichtingen jegens haar klanten op enig moment niet na kan komen zonder onacceptabele verliezen te lijden. Toevertrouwde middelen worden aangetrokken ten behoeve van de kredietverlening door Triodos Bank. Het surplus wordt ondergebracht bij financiële instellingen of belegd in (gegarandeerde) staatsobligaties. Triodos Bank kenmerkt zich door de hoge mate van liquiditeit, aangezien de kapitaalvoorziening volledig bestaat uit tegoeden van particulieren en kleine en middelgrote ondernemingen. Hierdoor hoeft Triodos Bank voor haar kapitaalvoorziening geen beroep te doen op de grootzakelijke markt en heeft de liquiditeit van Triodos Bank geen gevolgen ondervonden van de problemen waarvoor de grootzakelijke markt zich tijdens de recente financiële crisis geplaatst zag. Triodos Bank beoordeelt haar liquiditeitspositie regelmatig door het uitvoeren van stresstests. De uitkomsten van deze stresstests waren bevredigend. Maatregelen die moeten worden 97
genomen om onze liquiditeitspositie te beoordelen in geval van een toekomstige liquiditeitscrisis zijn opgenomen in een Liquidity Contingency Plan. De liquiditeitspositie van Triodos Bank wordt maandelijks gemonitord in het Asset and Liability Committee. De intraday-liquiditeit wordt door de vestigingen bewaakt aan de hand van kasstroomprognoses. Wekelijks wordt hun positie gemeld aan de afdeling Financieel Beheer van de Groep en aan de CFO. Limieten worden vastgesteld door de Directie van Triodos Bank op basis van een voorstel van het Asset and Liability Committee. Onderstaande tabel geeft inzicht in de feitelijke en vereiste liquiditeit van de financiële instrumenten per 31 december. 2010
Direct opeisbaar of verschuldigd
<= 3 maanden
<= 1 jaar
<= 5 jaar
>5 jaar
Totaal
—
44.814
Aanwezige liquiditeit en te ontvangen bedragen in vervalkalender (gewogen bedragen): Kasmiddelen Bankiers Kredieten Rentedragende waardepapieren Derivaten Totaal
44.814
—
—
—
370.875
200.633
—
—
1.800
573.308
—
22.267
85.450
214.543
501.130
823.390
478.303
—
—
60.500
1.000
539.803
—
14.027
70.835
218.596
1.817
305.275
893.992
236.927
156.285
493.639
505.747
2.286.590
Vereiste liquiditeit en te betalen bedragen in vervalkalender (gewogen bedragen): Bankiers Toevertrouwde middelen Overige schulden Achtergestelde schulden Voorwaardelijke schulden Onherroepelijke faciliteiten Derivaten Totaal
420
97
740
6.159
13.833
21.249
324.306
26.070
39.416
49.395
12.095
451.282
3.308
—
—
—
—
3.308
—
—
—
—
22.800
22.800
2.382
—
—
—
—
2.382
73.494
—
—
—
—
73.494
—
14.017
70.779
218.237
1.808
304.841
403.910
40.184
110.935
273.791
50.536
879.356
98
2009
Direct opeisbaar of verschuldigd
<= 3 maanden
<= 1 jaar
<= 5 jaar
>5 jaar
Totaal
Aanwezige liquiditeit en te ontvangen bedragen in vervalkalender (gewogen bedragen): Kasmiddelen Bankiers Kredieten Rentedragende waardepapieren Derivaten Totaal
49.073
—
—
—
—
49.073
309.176
222.069
95.544
—
900
627.689
—
23.009
47.639
170.241
398.547
639.436
421.897
—
—
60.000
1.500
483.397
—
38.690
52.570
149.818
5.418
246.496
780.146
283.768
195.753
380.059
406.365
2.046.091
Vereiste liquiditeit en te betalen bedragen in vervalkalender (gewogen bedragen): Bankiers Toevertrouwde middelen Overige schulden Achtergestelde schulden Voorwaardelijke schulden Onherroepelijke faciliteiten Derivaten Totaal
—
236
522
2.993
4.853
8.604
264.931
31.593
37.964
39.153
2.857
376.498
1.977
—
—
—
—
1.977
—
—
—
—
22.800
22.800
2.018
—
—
—
—
2.018
33.825
—
—
—
—
33.825
—
38.626
52.331
149.632
5.406
245.995
302.751
70.455
90.817
191.778
35.916
691.717
Toelichting: De rentedragende waardepapieren die als onderpand worden erkend door de Europese Centrale Bank worden gewaardeerd tegen reële waarde en verantwoord als direct opeisbare vordering. Overige rentedragende waardepapieren worden gewaardeerd tegen aflossingswaarde en verantwoord in de vervalkalender. Derivaten zijn de te ontvangen of te betalen bedragen voor valutatermijncontracten. Bedragen in vreemde valuta worden omgerekend tegen de contante koers per balansdatum. Bedragen voor aanwezige en vereiste liquiditeit worden gewogen in overeenstemming met de rapportages aan De Nederlandsche Bank. De percentages die hierbij worden gehanteerd zijn: Aanwezige liquiditeit • Kasmiddelen: 100%; • Banken: 100% voor direct opeisbare tegoeden; 90% voor termijndeposito’s; • Kredieten: 0% voor direct opeisbare tegoeden; 40% voor te ontvangen aflossingen; • Rentedragende waardepapieren: 95% voor door de ECB erkende staatsobligaties of door overheden
99
gegarandeerde obligaties; 90% voor door de ECB erkende obligaties van banken of andere financiële instellingen; 100% voor overige obligaties; • Derivaten: 100%. Vereiste liquiditeit • Banken: 100% voor direct opeisbare tegoeden; 90% voor termijndeposito’s; • Toevertrouwde middelen: 10% voor spaargelden zonder vaste termijn; 20% voor spaargelden met vaste termijn; 20% voor overige toevertrouwde middelen zonder vaste termijn; 40% voor overige toevertrouwde middelen met vaste termijn; • Overige schulden: 20%; • Achtergestelde schulden: 100%; • Voorwaardelijke schulden: 5% of 10%, afhankelijk van de aard van de verstrekte garantie; • Onherroepelijke faciliteiten: 10%; • Derivaten: 100%. In 2010 zijn er twee nieuwe liquiditeitsratio’s aangekondigd met het oog op de nieuwe Bazel III-eisen: • De Liquidity Coverage Ratio (LCR): de LCR dient om een toereikend niveau te garanderen van onbezwaarde, eersteklas activa die kunnen worden omgezet in contanten om onder een door regelgevende instanties vastgesteld stressscenario voor acute liquiditeit gedurende een periode van 30 dagen aan de liquiditeits behoeften te voldoen. • De Net Stable Funding Ratio (NSFR): de NSFR dient om gedurende een periode van één jaar een toereikend niveau van middellange- en langetermijnfinanciering van de activa en passiva van banken te garanderen. Deze ratio’s zijn door de regelgevende instanties nog niet verplicht gesteld. De observatieperiode voor de LCR vangt in 2011 aan en de minimumstandaard zal vóór 2015 zijn vastgesteld. De observatieperiode voor de NSFR vangt aan in 2012 en de minimumstandaard zal vóór 2018 zijn vastgesteld. Gezien het belang van deze twee ratio’s heeft Triodos Bank deze indicatoren reeds verwerkt in haar interne verslaglegging en meting van het liquiditeitsrisico.
100
Liquidity Coverage Ratio Bedragen in miljoenen euro’s
Risicogewicht
2010 Totaalbedrag
2010 Risicogewogen bedrag
2009 Totaalbedrag
2009 Risicogewogen bedrag
Tegoeden bij Centrale Banken
100%
45
45
49
49
Staatsobligaties
100%
442
442
382
382
Aanwezige eersteklas liquide activa
Totaal aanwezige eersteklas liquide activa
487
431
Uitstroom van kasmiddelen: Tegoeden van niet-financiële instellingen Tegoeden van financiële instellingen
10%
2.388
238
1.966
197
100%
119
119
135
135
10%
35
3
59
6
5%
735
37
338
17
100%
75
75
39
39
Termijndeposito’s met een vervaldatum van minder dan één maand Niet-opgenomen toegezegde krediet- en liquiditeitsfaciliteiten niet-financiële instellingen Niet-opgenomen toegezegde krediet- en liquiditeitsfaciliteiten financiële instellingen Totale uitstroom kasmiddelen
472
394
Instroom van kasmiddelen: Kredietbetalingen van niet afgewaardeerde kredieten
100%
37
37
34
34
Vrijvallende tegoeden
100%
133
133
196
196
Zicht (inclusief tegoeden tot de volgende ochtend)
100%
303
303
248
248
Totale instroom kasmiddelen Netto-uitstroom kasmiddelen Liquidity Coverage Ratio
474
478
-2
-84
Negatief
Negatief
De Liquidity Coverage Ratio dient minstens 100% te zijn. Dit betekent dat de Netto-uitstroom van kasmiddelen wordt gedekt door eersteklas liquide activa. Een negatieve uitkomst van de Liquidity Coverage Ratio betekent dat de totale uitstroom van kasmiddelen reeds wordt gedekt door totale instroom van kasmiddelen.
101
Net Stable Funding Ratio Bedragen in miljoenen euro’s
Risicogewicht
2010 Totaalbedrag
2010 Risicogewogen bedrag
2009 Totaalbedrag
2009 Risicogewogen bedrag
Eigen vermogen
100%
362
362
318
318
Schulden > 1 jaar
100%
319
319
217
217
Tegoeden van niet-financiële instellingen
80%
2.388
1.910
1.966
1.573
Termijndeposito’s < 1 jaar
80%
238
191
285
228
Aanwezige stabiele funding
Totaal aanwezige stabiele funding
2.782
2.336
Vereiste stabiele funding Staatsobligaties met een rating van ten minste AA
5%
370
19
293
15
Door de ECB erkende obligaties met een rating van ten minste AA
20%
—
—
15
3
Leningen aan niet-financiële zakelijke klanten met een resterende looptijd van minder dan 1 jaar Alle overige activa
50%
224
112
157
78
100%
2.168
2.168
1.744
1.744
5%
810
40
378
19
Niet-opgenomen toegezegde krediet- en liquiditeitsfaciliteiten Totaal vereiste stabiele funding
2.339
1.859
Net stable funding ratio
119%
126%
De NSFR dient ten minste 100% te zijn. Dit betekent dat de aanwezige stabiele funding wordt gedekt door de vereiste stabiele funding.
Juridisch en compliance risico Triodos Bank kent interne beleidsregels en procedures die waarborgen dat de bedrijfsvoering plaatsvindt overeenkomstig relevante wet- en regelgeving inzake klanten en zakelijke partners. Daarnaast voert de afdeling Compliance onafhankelijk toezicht uit op de mate waarin Triodos Bank haar eigen regels en procedures naleeft. De externe aspecten van de afdeling Compliance hebben voornamelijk betrekking op het accepteren van nieuwe klanten, het monitoren van financiële transacties en het voorkomen van witwas praktijken. De interne aspecten betreffen voornamelijk het controleren van privé-transacties van mede werkers, het voorkomen en zo nodig transparant beheren van tegenstrijdige belangen en het afschermen van 102
vertrouwelijke informatie. Triodos Bank heeft een Europees complianceteam dat wordt geleid vanuit het hoofdkantoor te Zeist. In iedere vestiging zijn compliancemedewerkers werkzaam. Het hoofd van de afdeling Compliance rapporteert rechtstreeks aan de Directie. In 2010 zijn er geen significante incidenten geweest op het gebied van compliance en integriteit. Triodos Bank is niet betrokken geweest bij noemenswaardige gerechtelijke procedures of sancties die samenhangen met het niet-nakomen van wet- en regelgeving op het gebied van financieel toezicht, corruptie, reclame-uitingen, mededinging, privacy of productaansprakelijkheid.
Strategisch en reputatie risico Triodos Bank is een bank met een duidelijk omschreven missie, welke is afgeleid van haar statuten, die werkt vanuit de waarden zoals beschreven in de business principles. Binnen de organisatie wordt veel geïnvesteerd in opleiding, bewustwording en betrokkenheid van medewerkers bij de thema’s en principes die Triodos Bank centraal stelt. De reputatie van Triodos Bank is een strategische pijler, want het vertrouwen in Triodos Bank is van wezenlijk belang voor een goede dienstverlening. De reputatie van Triodos Bank is zeer belangrijk, vandaar dat eventuele risico’s uiterst zorgvuldig worden beheerd. Dit omvat onder andere het opleiden van medewerkers, het zo transparant mogelijk verantwoording afleggen over alle daaraan gerelateerde activiteiten, en het zorgvuldig selecteren van samenwerkingspartners. In geval van calamiteiten zorgt Triodos Bank voor tijdige en juiste informatie en communiceert zij hier actief over.
103
Vennootschappelijke balans per 31 december 2010. voor winstverdeling in duizenden euro’s
Verwijzing*
31.12.2010
31.12.2009
44.814
49.073
Activa Kasmiddelen Bankiers
30
Kredieten Rentedragende waardepapieren
589.082
659.891
2.090.473
1.652.935
586.672
511.018
3
3
Aandelen
31
Deelnemingen
32
27.388
26.853
Immateriële vaste activa
33
11.443
10.552
Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen
34
15.653
13.709
Overige activa
34.283
19.413
Overlopende activa
64.831
44.401
3.464.642
2.987.848
Totaal activa
Passiva Bankiers Toevertrouwde middelen
35
Overige schulden Overlopende passiva Voorzieningen
36
Achtergestelde schulden
23.983
9.560
3.013.167
2.587.879
5.828
9.758
36.518
39.032
230
369
3.079.726
2.646.598
22.800
22.800
Kapitaal
37
249.352
221.029
Agioreserve
38
57.566
51.507
Herwaarderingsreserve
39
59
43
Wettelijke reserve
40
7.867
6.762
Overige reserves
41
35.763
29.532
11.509
9.577
362.116
318.450
3.464.642
2.987.848
Onverdeelde winst Eigen vermogen Totaal passiva
104
31.12.2010
Voorwaardelijke schulden Onherroepelijke faciliteiten
31.12.2009
43.090
37.119
734.941
338.257
778.031
375.376
* De verwijzingen hebben betrekking op de toelichting die begint op pagina 108. Deze vormt een integraal onderdeel van de jaarrekening
Vennootschappelijke winst- en verliesrekening over 2010. in duizenden euro’s
2010
2009
Resultaat deelnemingen na belastingen
4.158
4.660
Overig resultaat na belastingen
7.351
4.917
11.509
9.577
Nettowinst
105
Vennootschappelijk mutatieoverzicht van het eigen vermogen over 2010. in duizenden euro’s
Eigen vermogen per 1 januari 2009
Aandelenkapitaal
Agio
146.075
25.071
72.366
29.024
2.588
-2.588
221.029
51.507
24.191
10.191
4.132
-4.132
249.352
57.566
Wijziging waarderingsgrondslagen pensioenen Uitbreiding aandelenkapitaal Stockdividend Herwaardering vastgoed, bedrijfsmiddelen en deelnemingen na belastingen Koersresultaat bedrijfsuitoefening in het buitenland na belastingen Winstverdeling vorig boekjaar, toevoeging aan de overige reserves Winstverdeling vorig boekjaar, dividend Dividend niet in contanten uitgekeerd Overboeking naar wettelijke reserve ontwikkelingskosten In- of verkoop eigen certificaten van aandelen Resultaat boekjaar Eigen vermogen per 31 december 2009 Uitbreiding aandelenkapitaal Stockdividend Herwaardering vastgoed, bedrijfsmiddelen en deelnemingen na belastingen Koersresultaat bedrijfsuitoefening in het buitenland na belastingen Winstverdeling vorig boekjaar, toevoeging aan de overige reserves Winstverdeling vorig boekjaar, dividend Dividend niet in contanten uitgekeerd Overboeking naar wettelijke reserve ontwikkelingskosten In- of verkoop eigen certificaten van aandelen Resultaat boekjaar Eigen vermogen per 31 december 2010
106
Herwaarderingsreserve
Wettelijke reserve
Overige reserve
Onverdeelde winst
Totaal eigen vermogen
28
5.906
16.931
10.140
204.151
4.137
4.137 101.390 —
15
15 -35
-35 4.470
-4.470
—
-5.670
-5.670
3.634 891
43
6.762
3.634
-891
—
1.251
1.251
29.532
9.577
9.577
9.577
318.450 34.382 —
16
16 116
116 975
-975
—
-8.602
-8.602
5.801 989
59
7.867
5.801
-989
—
444 11.509
444 11.509
11.509
362.116
35.763
107
Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening in duizenden euro’s
Algemeen De grondslagen voor waardering en resultaatbepaling zijn gelijk aan de grondslagen voor de geconsolideerde jaarrekening. Conform artikel 2:402 van het Burgerlijk Wetboek bevat de vennootschappelijke winst- en verliesrekening uitsluitend een uitsplitsing van het nettoresultaat in resultaat uit deelnemingen en overig resultaat. Voor niet in de toelichting opgenomen posten wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening.
Activa 30. Bankiers 2010
2009
Direct opeisbare tegoeden bij banken
364.157
305.988
Deposito’s bij banken
224.925
353.903
589.082
659.891
2010
2009
3
3
3
3
2010
2009
De direct opeisbare tegoeden staan ter vrije beschikking. 31. Aandelen
S.W.I.F.T. SCRL
Het verloop van de aandelen is als volgt:
Balanswaarde per 1 januari
3
3
Aanschaf
—
—
Verkopen
—
—
3
3
Balanswaarde per 31 december
108
32. Deelnemingen
Deelnemingen in groepsmaatschappijen Overige deelnemingen
2010
2009
24.117
23.888
3.271
2.965
27.388
26.853
Dit betreft verworven kapitaalbelangen welke duurzaam voor de bedrijfsuitoefening worden aangehouden. Het overzicht van kapitaalbelangen conform artikel 2:379 van het Burgerlijk Wetboek is opgenomen in de grondslagen voor consolidatie in de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening. Het verloop van deze post is als volgt:
Balanswaarde per 1 januari Verwervingen Resultaat deelnemingen Overboeking van of naar voorziening negatief eigen vermogen deelnemingen Uitgekeerd dividend Herwaardering
2010
2009
26.853
26.118
94
—
4.158
4.660
-30
-907
-3.700
-2.530
-103
-453
Koersresultaten vreemde valuta
116
-35
Balanswaarde per 31 december
27.388
26.853
2010
2009
33. Immateriële vaste activa
Betaalde goodwill Ontwikkelingskosten informatiesystemen Computersoftware
109
381
479
10.783
9.946
279
127
11.443
10.552
Betaalde goodwill De betaalde goodwill betreft de goodwill die Triodos Bank in 2004, 2005 en in 2009 aan Triodos Investments España heeft betaald voor de afkoop van het winstrecht van de Spaanse vestiging. Het verloop van de betaalde goodwill is als volgt: 2010 Aanschafwaarde per 1 januari Cumulatieve afschrijvingen per 1 januari Balanswaarde per 1 januari Aanschaf
2009
788
588
-309
-250
479
338
—
200
Afschrijvingen
-98
-59
Balanswaarde per 31 december
381
479
Ontwikkelingskosten informatiesystemen De ontwikkelingskosten voor informatiesystemen betreffen de ontwikkelingskosten van het ICT-banksysteem van de bank. Het verloop van de ontwikkelingskosten informatiesystemen is als volgt: 2010
2009
Aanschafwaarde per 1 januari
17.004
13.559
Cumulatieve afschrijvingen per 1 januari
-7.058
-4.377
Balanswaarde per 1 januari
9.946
9.182
Geactiveerde kosten Afschrijvingen Waardeverminderingen Balanswaarde per 31 december
110
2.511
3.445
-1.674
-1.343
—
-1.338
10.783
9.946
34. Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen 2010
2009
Onroerende zaken in eigen gebruik
8.788
8.760
Bedrijfsmiddelen
6.865
4.949
15.653
13.709
2010
2009
Het verloop van de onroerende zaken in eigen gebruik is als volgt:
Balanswaarde per 1 januari
8.760
7.462
90
1.345
-62
-47
8.788
8.760
2010
2009
Aanschafwaarde per 1 januari
10.543
8.424
Cumulatieve afschrijvingen per 1 januari
-5.594
-4.291
Aanschaf Afschrijvingen Balanswaarde per 31 december Het verloop van de bedrijfsmiddelen is als volgt:
Balanswaarde per 1 januari
4.949
4.133
Aanschaf
4.078
2.344
Verkoop Afschrijvingen Koerverschillen Balanswaarde per 31 december
111
-13
-78
-2.151
-1.460
2
10
6.865
4.949
Passiva 35. Toevertrouwde middelen
Spaargelden Overige toevertrouwde middelen
2010
2009
2.169.416
1.953.190
843.751
634.689
3.013.167
2.587.879
Onder de overige toevertrouwde middelen is EUR 4,0 miljoen (2009: EUR 12,9 miljoen) begrepen aan tegoeden van geconsolideerde deelnemingen. 36. Voorzieningen
Voorziening voor het negatief eigen vermogen van deelnemingen Overige voorzieningen
2010
2009
201
230
29
139
230
369
2010
2009
369
7.184
—
-48
Het verloop van de voorzieningen is als volgt:
Balanswaarde per 1 januari Herclassificatie in verband met afstoting activiteiten Dotatie Onttrekking Vrijval Balanswaarde per 31 december
18
139
-52
-907
-105
-5.999
230
369
De vrijval in 2009 heeft betrekking op de wijziging in de waarderingsgrondslagen voor pensioenen.
112
37. Kapitaal Het maatschappelijk kapitaal bedraagt EUR 1 miljard en is verdeeld in 20 miljoen aandelen, elk met een nominale waarde van EUR 50. Aan het einde van het jaar waren 4.987.038 aandelen (2009: 4.420.588 aandelen) van elk EUR 50 geplaatst bij en volgestort door Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank. Op dezelfde datum had Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank eveneens 4.987.038 certificaten (2009: 4.420.588 certificaten) van elk EUR 50 uitgegeven. Het verloop van het aantal aandelen is als volgt: 2010
2009
Aantal aandelen per 1 januari
4.420.588
2.921.508
Uitbreiding aandelenkapitaal
483.814
1.447.329
82.636
51.751
4.987.038
4.420.588
Stockdividend Aantal aandelen per 31 december
38. Agioreserve Onder deze post is opgenomen de agioreserve, gevormd uit stortingen van het kapitaal boven nominaal, onder aftrek van kapitaalbelasting. Het volledige saldo van de agioreserve is fiscaal als zodanig erkend. 39. Herwaarderingsreserve De herwaarderingsreserve betreft de niet gerealiseerde waardeveranderingen ten opzichte van de verkrijgingsprijs van de deelnemingen en de onroerende zaken in eigen gebruik. De waarderingen van de onroerende zaken in eigen gebruik zijn na de overdracht van terreinen en gebouwen aan dochter maatschappijen Kantoor Buitenzorg en Kantoor Nieuweroord begrepen in de balanspost deelnemingen. 40. Wettelijke reserve 2010
2009
Ontwikkelingskosten
11.062
10.073
Omrekeningsverschillen
-3.195
-3.311
7.867
6.762
113
Ontwikkelingskosten Het verloop van de wettelijke reserve voor ontwikkelingskosten is als volgt: 2010
2009
10.073
9.182
Overboeking van overige reserve
989
891
Balanswaarde per 31 december
11.062
10.073
2010
2009
-3.311
-3.276
116
-35
-3.195
-3.311
Balanswaarde per 1 januari
Omrekeningsverschillen Het verloop van de wettelijke reserve voor omrekeningsverschillen is als volgt:
Balanswaarde per 1 januari Koersresultaat deelnemingen Balanswaarde per 31 december
41. Overige reserves Het verloop van de overige reserves is inclusief de inkoop van eigen certificaten. Ultimo 2010 zijn door Triodos Bank geen eigen certificaten van aandelen ingekocht (2009: 6.197). Accountantskosten Onderstaande tabel geeft een specificatie van de, ten laste van de in het boekjaar gekomen, honoraria van de accountantsorganisatie KPMG. In de kolom Overig KPMG netwerk staan de honoraria gespecificeerd die door KPMG-onderdelen met uitzondering van KPMG Accountants NV in rekening zijn gebracht. Tot 1 januari 2010 werden de honoraria van de buitenlandse KPMG-accountantskantoren opgenomen onder KPMG Accountants NV. Vanaf 1 januari 2010 worden de honoraria van de buitenlandse KPMG-accountantskantoren opgenomen als Overig KPMG netwerk. De vergelijkende cijfers over 2009 zijn aangepast.
114
2010
KPMG Accountants NV
Overig KPMG netwerk
Totaal KPMG netwerk
281
158
439
Controle van de jaarrekening Overige controlegerelateerde opdrachten
12
—
12
Adviesdiensten op fiscaal terrein
—
109
109
2
216
218
295
483
778
KPMG Accountants NV
Overig KPMG netwerk
Totaal KPMG netwerk
Andere niet-controlediensten Totaal
2009
Controle van de jaarrekening
229
136
365
Overige controlegerelateerde opdrachten
10
89
99
Adviesdiensten op fiscaal terrein
—
84
84
Andere niet-controlediensten
15
134
149
254
443
697
Totaal
Zeist, 24 februari 2011 Raad van Commissarissen David Carrington Marcos Eguiguren Marius Frank Mathieu van den Hoogenband Jan Lamers Margot Scheltema Hans Voortman, voorzitter Carla van der Weerdt
Directie Pierre Aeby* Peter Blom*, voorzitter Michael Jongeneel * Statutair directeur
115
Overige gegevens Winstverdeling De winstverdeling is volgens de statuten als volgt geregeld: ‘Van de winst, zoals deze blijkt uit de vastgestelde winst- en verliesrekening, zal door de Directie een gedeelte worden aangewend voor het vormen of aanvullen van reserves, voor zover dit wenselijk wordt geacht. De resterende winst wordt, tenzij de Algemene Vergadering anders beslist, aan de aandeelhouders uitgekeerd.’ Alle certificaten van aandelen uitgegeven tot en met 20 mei 2011 zijn dividendgerechtigd over het boekjaar 2010. In de emissiekoers wordt rekening gehouden met de resultaten van Triodos Bank NV. De voorgestelde winstverdeling is op basis van het aantal uitgegeven certificaten van aandelen per 31 december 2010, verminderd met het aantal door Triodos Bank ingekochte certificaten. Tijdens de Algemene Vergadering van Certificaathouders zal het definitieve voorstel voorgelegd worden. De voorgestelde winstverdeling (in duizenden euro’s) is als volgt: Nettowinst
11.509
Toevoeging aan de overige reserves
-1.784
Dividend (EUR 1,95 per certificaat van aandeel)
9.725
Nevenvestigingen Naast de hoofdvestiging in Nederland heeft Triodos Bank nevenvestigingen in België, het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Duitsland.
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de Algemene Vergadering van Certificaathouders van Triodos Bank NV Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit rapport op bladzijde 29 tot en met 115 opgenomen jaarrekening 2010 van Triodos Bank NV te Zeist gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2010 en de geconsolideerde en enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2010 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslag geving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.
116
Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controle werkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de vennootschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Triodos Bank NV per 31 december 2010 en van het resultaat over 2010 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Amstelveen, 24 februari 2011 KPMG ACCOUNTANTS N.V. P.A.M. de Wit RA
117
Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank (SAAT). Overzicht van de in beheer genomen aandelen en uitgegeven certificaten Triodos Bank NV per 31 december 2010. in duizenden euro’s
31.12.2010
31.12.2009
In beheer genomen aandelen Triodos Bank NV à EUR 50 nominaal
249,352
221,029
Uitgegeven certificaten van aandelen Triodos Bank NV à EUR 50 nominaal
249,352
221,029
Zeist, 24 februari 2011 Bestuur Administratiekantoor Marjatta van Boeschoten Frans de Clerck Luis Espiga Jan Nijenhof Max Rutgers van Rozenburg, voorzitter Josephine de Zwaan
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Opdracht Wij hebben het bovenstaande overzicht per 31 december 2010 van de door Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank, Zeist, in beheer genomen aandelen en uitgegeven certificaten Triodos Bank NV gecontroleerd. Dit overzicht is opgesteld onder verantwoordelijkheid van het bestuur van de stichting. Het is onze verantwoordelijkheid een controleverklaring inzake dit overzicht te verstrekken. Werkzaamheden Onze controle is verricht overeenkomstig in Nederland algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking tot controleopdrachten en vormt naar onze mening een deugdelijke grondslag voor ons oordeel. Oordeel Wij zijn van oordeel dat dit overzicht een juiste weergave is van de in beheer genomen aandelen en uitgegeven certificaten Triodos Bank NV per 31 december 2010. Amstelveen, 24 februari 2011 KPMG ACCOUNTANTS NV P.A.M. de Wit RA
118
Bericht van het Bestuur van Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank. beschreven in haar missie. Het Bestuur is onafhankelijk en speelt een belangrijke rol bij het bewaken van de missie en onafhankelijkheid van de bank. Om tegenstrijdige belangen te vermijden mogen leden van de Directie en de Raad van Commissarissen van Triodos Bank geen zitting nemen in het Bestuur van het Administratiekantoor. De (her)benoeming van bestuursleden geschiedt door de Algemene Vergadering van Certificaathouders die jaarlijks wordt gehouden en waarin het Bestuur verslag doet van zijn werkzaamheden. Overeengekomen is dat bestuurs leden maximaal vier perioden van drie jaar zitting kunnen hebben in het Bestuur. Dit betreft een interne afspraak die niet statutair is vastgelegd. De huidige samenstelling van het Bestuur staat in het online jaarverslag (zie daarvoor www.triodos.nl/jaarverslag).
Oorsprong en doelstelling De Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank (hierna kortweg: Administratiekantoor) heeft alle aandelen van Triodos Bank NV in beheer en geeft certificaten van aandelen uit aan particulieren en instellingen die in het kapitaal van Triodos Bank willen participeren. De certificaten van aandelen zijn niet-royeerbare certificaten op naam. Het Bestuur van het Administratiekantoor oefent als aandeelhouder het stemrecht uit in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Triodos Bank. Voor deze structuur is gekozen om de identiteit en missie van Triodos Bank te kunnen beschermen. De recente ontwikkelingen in de economie en financiële markten hebben de waarde van deze structuur opnieuw bevestigd. De duurzame benadering van bankieren door Triodos Bank – uitsluitend kredietverlening aan duurzame organisaties die actief zijn in de reële economie – wordt op deze wijze beschermd tegen korte-termijnsentimenten die in een geheel open aandelenmarkt kunnen ontstaan.
De vergoeding van de leden en de voorzitter van het bestuur, en van de toeslag voor extra reistijd van de niet-Nederlandse leden van het Bestuur van het Administratiekantoor, staat vermeld in de jaarrekening. De vergoeding behoeft de goedkeuring van de vergadering van certificaathouders.
Het spreekt voor zich dat de identiteit van Triodos Bank het best wordt gewaarborgd als de leiding in handen is van een bekwame Directie onder toezicht van een terzakekundige Raad van Commissarissen. Zij zijn verantwoordelijk voor de groei en ontwikkeling van de bank met als basis de waarden en missie van de bank. Het Administratiekantoor oefent op de Algemene Vergadering van Aandeelhouders namens de certificaathouders het stemrecht uit. Naast de goedkeuring van de jaarstukken, de vaststelling van het dividend betreft dit ook de goedkeuring of afwijzing van de (her)benoeming van leden van de Raad van Commissarissen vanuit zijn rol als enige aandeelhouder van Triodos Bank NV. Zo werd in 2010 de benoeming van mevrouw C. van der Weerdt goedgekeurd als nieuw lid van de Raad van Commissarissen.
Verantwoordelijkheid De verantwoordelijkheid van het Administratiekantoor en het Bestuur wordt als drieledig gezien: • het waarborgen van de missie van Triodos Bank • het garanderen van de onafhankelijkheid van Triodos Bank • er voor zorgen dat de economische belangen van de certificaathouders, zoals rendement en het ontvangen dividend, worden behartigd. Activiteiten In 2010 zijn het Bestuur van het Administratie kantoor en de Directie vier keer bijeengekomen. Het Bestuur heeft ook gesprekken gevoerd met leden van de Raad van Commissarissen en het senior management van Triodos Bank over de maatschappelijke rol van de bank. Tijdens de bestuursvergaderingen van het Administratiekantoor is gesproken over de algemene gang van zaken binnen Triodos Bank, waarbij vooral werd gekeken
Bestuur Het Bestuur van het Administratiekantoor laat zich leiden door de doelstellingen van Triodos Bank, zoals deze zijn vastgelegd in haar statuten en zijn
119
naar de wijze waarop de bank gestalte geeft aan haar missie: het bevorderen van het bewust omgaan met geld als middel om maatschappelijke vernieuwing te realiseren. Verder werd gesproken over de betekenis van duurzaam aandeelhouder schap en over de gevolgen voor Triodos Bank van de kredietcrisis en de algemene economische ontwikkelingen.
van informatie voor het Bestuur van het Administratiekantoor. Op bestuursleden in België, het Verenigd Koninkrijk en Spanje wordt nadrukkelijk een beroep gedaan om contact te houden met de lokale vestigingen en om hun bevindingen te delen in vergaderingen van het voltallige Bestuur. Informatie over de ontwikkelingen in Duitsland is vooralsnog alleen afkomstig van de Directie.
Er vindt regelmatig overleg plaats tussen het Bestuur van het Administratiekantoor en de Directie van Triodos Bank. Ook bezoeken bestuursleden klantendagen in de landen waar Triodos Bank een vestiging heeft en wonen zij andere openbare bijeenkomsten bij om zicht te krijgen op de manier waarop de bank invulling geeft aan haar missie en hoe die zich versterkt en verdiept. Tijdens bezoeken aan de vestigingen in België, Spanje en het Verenigd Koninkrijk hebben bestuursleden van het Administratiekantoor gesproken met medewerkers en klanten om een indruk te krijgen over het functioneren van de bank in deze landen. Diverse andere formele en informele gelegenheden boden de mogelijkheid om van gedachten te wisselen met de belangrijkste stakeholders van Triodos Bank, waaronder klanten, certificaathouders, externe relaties en medewerkers. Zo werd samen met leden van de Raad van Commissarissen en het senior management van Triodos Bank een dagexcursie gemaakt naar de biologisch-dynamische boerderij De Zonnehoeve in Flevoland, een klant van Triodos Bank van het eerste uur. Dit bood de gelegenheid om standpunten uit te wisselen over aspecten van duurzame landbouw en voeding, en de mogelijk meer intensieve rol voor Triodos Bank op dit terrein te bespreken.
Op basis van alle informatie die het Administratie kantoor ter beschikking staat stelt het Bestuur vast dat Triodos Bank er in 2010 in is geslaagd haar missie effectief uit te voeren. Speciale dank gaat uit naar de medewerkers van Triodos Bank op alle afdelingen en alle niveaus voor hun inzet. Verdere groei van de bank en groei van het aandelenkapitaal in het bijzonder vergt een actieve dialoog tussen certificaathouders en de bank. Het Bestuur van het Administratiekantoor wil er op toezien dat deze dialoog plaatsvindt, en bijdraagt aan zowel groei als het vergroten van onze impact. Hiertoe zal het Bestuur in de nabije toekomst op zoek gaan naar nieuwe, jongere leden en zal het streven naar een goede balans tussen het aantal mannelijke en vrouwelijke bestuursleden. Ontwikkelingen Het Bestuur van het Administratiekantoor streeft ernaar dat de samenstelling van het Bestuur zich aanpast aan de ontwikkelingen van Triodos Bank. Uiteraard snijdt het Bestuur ook zijn werkwijze daarop toe. Hiertoe heeft het Bestuur zijn rol en werkwijze in 2010 tegen het licht gehouden, uiteraard rekeninghoudend met de rol die zij binnen de governance van Triodos Bank speelt. Het Administratiekantoor is een onafhankelijke stichting en maakt tegelijkertijd deel uit van de governance van Triodos Bank. Het Administratie kantoor moet zich mee ontwikkelen met de groei en de maatschappelijke invloed van Triodos Bank. In de loop van 2010 is een proces van heroriëntatie op de rol van het Administratiekantoor ingezet evenals een versterking van het Bestuur. Hiertoe zijn mevrouw J. de Zwaan, jurist, en de heer F. de Clerck, voormalig directeur van Triodos Bank, in 2010 benoemd in het Bestuur van het Administratiekantoor.
Betrokkenheid De constante steun van certificaathouders is van essentieel belang voor Triodos Bank en haar verdere ontwikkeling. Dit is alleen mogelijk als certificaathouders zich verbonden en betrokken (blijven) voelen bij de bank en haar missie. Naast directe contacten vormen ook de berichtgeving in de media en openbare discussies rond Triodos Bank en haar medewerkers een bron 120
Het Administratiekantoor wil actief invulling geven aan haar rol en de taken die zij tot haar verantwoordelijkheid rekent, zoals hierboven omschreven. Eveneens onderkent het Administratie kantoor het belang, naast rendement en continuïteit, van het regelmatig evalueren van de impact die de bank heeft op kernthema’s als maatschappelijke vernieuwing, duurzame ontwikkeling, krediet en beleggingsbeleid en transparantie. Om gezondheidsredenen kon de voorzitter van het Administratiekantoor, J. Nijenhof, in 2010 niet aan de activiteiten van het Bestuur deelnemen. In december heeft hij besloten zich per 1 januari 2011 uit zijn functie terug te trekken. Met volledige instemming van zijn medebestuursleden heeft hij de heer M. Rutgers van Rozenburg gevraagd het voorzitterschap van het Bestuur op zich te nemen. Tijdens de afwezigheid van de voorzitter heeft hij als vicevoorzitter zijn taken waargenomen. Op 1 januari 2011 heeft hij het voorzitterschap formeel overgenomen. Onder zijn leiding is een begin gemaakt met een verdere professionalisering van de werkwijze van het Bestuur. De heer Nijenhof bleef deel uitmaken van het Bestuur om samen met de overige bestuursleden te werken aan de verdere ontwikkeling van het functioneren van het Administratiekantoor. Zijn huidige termijn loopt af in 2011 en hij stelt zich beschikbaar voor herverkiezing als lid van het Bestuur voor nog een periode van drie jaar. Het Bestuur van het Administratiekantoor staat volledig achter zijn herverkiezing. De heer Nijenhof is een toegewijd en kundig bestuurslid en heeft sinds zijn toetreding tot het Bestuur in 2005 veel kennis vergaard over en ervaring opgedaan met Triodos Bank. Zijn expertise is van grote waarde voor het Administratiekantoor en het wordt bijzonder gewaardeerd dat hij bereid is nog eens drie jaar binnen het Administratiekantoor actief te blijven. Zeist, 24 februari 2011 Namens het Bestuur van het Administratiekantoor Max Rutgers van Rozenburg, voorzitter
121
Over dit verslag. Dit is een gecontroleerd jaarverslag 2010. Meer informatie kan online gevonden worden via www.triodos.nl/jaarverslag. Het jaarverslag 2010 is een integraal duurzaamheidsjaarverslag en heeft betrekking op de activiteiten van Triodos Bank NV in Nederland, België, het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Duitsland (zie ook de Triodos organisatiestructuur op pagina 6). De rapportageperiode is van 1 januari tot en met 31 december 2010. Het vorige jaarverslag van Triodos Bank verscheen in april 2010 en had betrekking op het kalenderjaar 2009. In het verslag over 2010 wordt volgens dezelfde principes en uitgangspunten verslag gedaan als over 2009. Indien andere rekenmethodes zijn gehanteerd, wordt dat in de tekst toegelicht. Bij het maken van het jaarverslag van Triodos Bank wordt door een werkgroep nauwkeurig bekeken op welke manier de nieuwste richtlijnen voor en goede voorbeelden van duurzaamheidsverslaglegging kunnen bijdragen aan de verbeteringen van het verslag. De gegevens in het verslag worden door KPMG geverifieerd. Met betrekking tot de financiële cijfers gebeurt dit op de wettelijk voorgeschreven wijze door KPMG.
Toepassing GRI Triodos Bank heeft bij het opstellen van het verslag over 2010 voor de derde keer gebruik gemaakt van de derde generatie richtlijnen (GRI 3) van het Global Reporting Initiative (GRI) zoals die in oktober 2006 zijn gepubliceerd. Voor de tweede keer zullen we gebruik maken van GRI Financiële Sector Supplementen die in 2008 zijn bijgewerkt. Door gebruik van deze richtlijnen streeft Triodos Bank naar een hoge mate van vergelijkbaarheid van haar verslag met dat van andere ondernemingen die GRI volgen. De bank streeft ernaar dit te doen op A+ niveau. Dit is door de GRI gecontroleerd en bevestigd. Het GRI overzicht en de Verklaring GRI toepassingsniveau check kunt u vinden op www.triodos.nl/jaarverslag.
122
Colofon. Triodos Bank NV Jaarverslag 2010 Verschijning April 2010 Tekst Triodos Bank Concept & Art Direction Michael Nash Associates, Londen, Verenigd Koninkrijk Ontwerp Vocking in Vorm, Utrecht, Nederland Drukwerk Drukkerij Pascal, Utrecht, Nederland Oplage 1700 exemplaren Contact Voor reacties of vragen over dit verslag kunt u contact opnemen met de lokale vestiging van Triodos Bank. De adressen staan op pagina 124 vermeld. Dit verslag is ook beschikbaar en te downloaden via www.triodos.nl/jaarverslag. Deze versie van het verslag is een vertaling van de originele Engelse versie. In geval van strijdigheid tussen de Engelstalige versie en de Nederlandstalige versie is het Engelstalige jaarverslag leidend.
123
Adressen. Bijkantoor Catalonië en Balearen Avda. Diagonal 418 bajos Casa de Les Punxes 08037 Barcelona, Spanje Telefoon +34 (0)93 476 57 47 www.triodos.es
Internationaal hoofdkantoor Nieuweroordweg 1, Zeist Postbus 55 3700 AB Zeist, Nederland Telefoon +31 (0)30 693 65 00 www.triodos.com
Bijkantoor Andalucië Calle Cardenal Ilundain 6 41013 Sevilla, Spanje Telefoon +34 (0)95 462 41 66 www.triodos.es
Vestigingen Nederland Utrechtseweg 44, Zeist Postbus 55 3700 AB Zeist, Nederland Telefoon +31 (0)30 693 65 00 www.triodos.nl
Bijkantoor Madrid C/ Ferraz 52 28008 Madrid, Spanje Telefoon +34 (0)91 541 62 64 www.triodos.es Bijkantoor Castilië en León C/ Acera de Recoletos 2 Casa Mantilla 47004 Valladolid, Spanje Telefoon +34 (0) 983 21 71 76 www.triodos.es
België Hoogstraat 139/3 1000 Brussels, België Telefoon +32 (0)2 548 28 28 www.triodos.be
Bijkantoor Valencia C/ el Justícia 1 46004 Valencia, Spanje Telefoon +34 (0)96 351 02 03 www.triodos.es
Verenigd Koninkrijk Brunel House 11 The Promenade, Clifton Bristol BS8 3NN, Verenigd Koninkrijk Telefoon +44 (0)117 973 9339 www.triodos.co.uk
Bijkantoor Aragón Avenida César Augusto 23 50004 Zaragoza, Spanje Telefoon +34 (0)976 45 64 69 www.triodos.es
Bijkantoor Edinburgh 32 Annandale Street Lane Edinburgh EH7 4LS, Verenigd Koninkrijk Telefoon +44 (0)131 557 5528 www.triodos.co.uk
Bijkantoor Baskenland C/ Lersundi 18 48009 Bilbao, Spanje Telefoon +34 944 24 30 97 www.triodos.es
Spanje C/ José Echegaray 5 Parque Empresarial Las Rozas 28230 Madrid, Spanje Telefoon +34 (0)91 640 46 84 www.triodos.es
Duitsland Mainzer Landstr. 211 D-60326 Frankfurt am Main, Duitsland Telefoon +49 (0)69 717 19 100 www.triodos.de 124
Duurzaam bankieren is het inzetten van geld van spaarders en beleggers die een positieve verandering teweeg willen brengen, op een manier die rekening houdt met de gevolgen voor natuur, cultuur en samenleving. Daarbij wordt niet alleen gekeken naar de behoeften van de huidige, maar ook van toekomstige generaties.
