TLB Jaarverslag 2011

TLB Jaarverslag 2011

Het jaarverslag van Triodos Bank is ook online beschikbaar. Bezoek het Online Jaarverslag 2011 voor meer gedetailleerde informatie, inclusief interviews, samenvattingen van onze activiteiten in verschillende landen in Europa en daarbuiten, een uitgebreid sociaal en milieuverslag en nog veel meer. www.triodos.nl/jaarverslag

TlB Belangrijke gegevens voor de aandeelhouders en certificaathouders van Triodos Bank: Algemene Vergadering van Aandeelhouders 25 mei 2012 Ex-dividend datum 30 mei 2012 Betaaldatum dividend 31 mei 2012

Jaarverslag 2011 Triodos Bank NV

Pagina

Kerncijfers 4 Organisatiestructuur Triodos Groep

6

Duurzaam bankieren

7

Verslag van de Directie

8

Corporate Governance

25

Bericht van de Raad van Commissarissen

29

Jaarrekening 2011 van Triodos Bank

39

Bericht van het Bestuur van Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank

124

Over dit verslag

129

Colofon 130 Addressen 131

3

Kerncijfers Bedragen in miljoenen euro’s

2011

2010

2009

2008

2007

451

362

318

204

200

21.638

16.991

14.778

11.797

12.084

Financieel Eigen vermogen Aantal certificaathouders Toevertrouwde middelen

3.731

3.039

2.585

2.077

1.617

363.086

278.289

228.030

169.517

130.644

2.838

2.128

1.661

1.270

1.019

21.900

17.283

14.438

9.381

6.181

Balanstotaal

4.291

3.495

2.985

2.363

1.885

Fondsen in beheer*

2.495

2.122

1.876

1.378

1.429

Totaal in beheer gegeven vermogen

6.786

5.617

4.861

3.741

3.314

Aantal rekeningen Kredieten Aantal

Totaal baten

128,7

102,7

88,3

73,7

59,2

Bedrijfslasten

-89,9

-78,0

-70,4

-55,5

-47,7

Waardeveranderingen van vorderingen

-15,8

-9,8

-5,0

-3,2

0,6

Waardeveranderingen van deelnemingen

-0,1

-0,1

-0,4

-1,0

—

Bedrijfsresultaat voor belastingen

22,9

14,8

12,5

14,0

12,1

Belastingen bedrijfsresultaat

-5,6

-3,3

-2,9

-3,9

-3,1

Nettowinst

17,3

11,5

9,6

10,1

9,0

Tier-1 kernkapitaalratio

14,0%

13,8%

15,3%

11,6%

14,9%

Solvabiliteit (BIS-ratio)

14,4%

14,7%

16,5%

13,0%

16,8%

Bedrijfslasten/totaal baten

70%

76%

80%

75%

81%

Rendement eigen vermogen in %

4,3%

3,4%

4,1%

5,0%

5,6%

74

73

72

70

70

Nettowinst**

3,18

2,45

3,00

3,51

3,85

Dividend

1,95

1,95

1,95

1,95

1,95

per aandeel (in euro’s) Intrinsieke waarde ultimo

4

2011

2010

2009

2008

2007

Aantal medewerkers ultimo***

720

636

577

477

397

Uitstroom

9%

11%

10%

14%

18%

Sociaal

Percentage vrouwen met managementfunctie

37%

35%

27%

29%

33%

1.660

1.521

1.318

1.240

1.189

9,8

8,5

8,5

7,7

7,3

CO2-emissie (1.000 kg)

2.885

2.800

2.604

2.097

1.454

Compensatie CO2

100%

100%

100%

100%

100%

Opleidingskosten per fte in euro’s Verhouding hoogste/laagste salaris **** Milieu

* Inclusief fondsen in beheer bij gelieerde partijen die niet in de consolidatie zijn betrokken. ** De nettowinst per aandeel is berekend over het in het boekjaar gemiddeld aantal uitstaande aandelen. *** Betreft alle medewerkers in dienst van Triodos Bank NV, exclusief medewerkers in dienst van de joint venture Triodos MeesPierson. **** De toename ten opzichte van vorig jaar is het gevolg van een nieuwe lagere schaal die van toepassing is op een jonge medewerker. De laagste salarissen liggen net iets hoger dan die in de markt.

5

Triodos Groep structuur 2012 Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank

Triodos Bank

Retail & Business Banking

Investment Management

Private Banking

Nederland | België | Duitsland | Spanje | Verenigd Koninkrijk

Europa | Emerging markets

Nederland | België

Retail Banking Ons doel is onze klanten via ons Europese vestigingennetwerk betrouwbare diensten aan te bieden, zoals sparen, betalen, lenen en beleggen.

‘Impact Investing’ vindt plaats via beleggingsfondsen of beleggingsinstellingen die de naam Triodos dragen.

Business Banking We lenen uitsluitend geld aan organisaties die een positieve en blijvende verandering willen bewerkstelligen. Met onze leningen richten we ons op drie kerngebieden:

De 18 actieve fondsen zijn ondergebracht in bedrijfsonderdelen op basis van de thema’s waarin ze beleggen:

• Natuur & Milieu • Cultuur & Welzijn • Sociale economie

• Energie en klimaat • Emerging markets • Real Estate • Kunst & Cultuur • Duurzame voeding & landbouw • Maatschappelijk Verantwoord Beleggen (SRI)

6

Private Banking biedt een breed pakket van financiële en niet-financiële diensten voor vermogende particulieren, stichtingen, verenigingen en religieuze instellingen. Duurzaam vermogens­ beheer vormt daarbij de kern, waarbij zowel Triodos beleggings­ fondsen als individueel vermogensbeheer worden aangeboden.

Duurzaam bankieren ontwikkeling wordt bevorderd. De bank streeft met deze strategie naar een brede klantenbasis, een combinatie van particulieren en bedrijven die nadrukkelijk voor een integrale bankrelatie met Triodos Bank kiezen. Overigens verschilt het dienstenpakket per land waar Triodos Bank is gevestigd, mede afhankelijk van de ontwikkelingsfase waarin de betreffende vestigingen en bijkantoren zich bevinden.

Triodos Bank financiert bedrijven, instellingen en projecten met een meerwaarde op sociaal, ecologisch en cultureel gebied, daartoe in staat gesteld door spaarders en beleggers die kiezen voor maatschappelijk verantwoord ondernemen en een duurzame samenleving.

Onze missie is • bij te dragen aan een samenleving waarin levenskwaliteit wordt bevorderd en menselijke waardigheid centraal staat; • het voor mensen, instellingen en bedrijven mogelijk te maken bewust met geld om te gaan en daarmee duurzame ontwikkeling te bevorderen; • onze klanten van duurzame financiële producten en een goede service te voorzien.

Productvernieuwer Een tweede strategische doelstelling is het ontwikkelen en uitzetten van innovatieve producten via distributiekanalen van derden en Triodos Bank zelf. De missie van de bank en de maatschappelijke meerwaarde spreken direct uit het product. Deze productontwikkeling is het meest vergevorderd in Nederland, waar Triodos Groenfonds, Triodos Fair Share Fund, Triodos Vastgoedfonds en Triodos Cultuurfonds via Triodos Bank en andere banken aan een breed publiek worden aangeboden. De Triodos Sustainability Fondsen, het Triodos Microfinance Fund en Triodos Renewables Europe Fund zijn eveneens goed gepositioneerd voor verdere distributie in Europa. Inmiddels komt de groei van de Triodos fondsen voor meer dan 50% voor rekening van distributie door derden. Door deze ontwikkeling worden de producten van Triodos Bank bij een groter publiek bekend.

Onze ambitie Triodos Bank wil menselijke waardigheid, zorg voor de aarde en de kwaliteit van leven in het algemeen bevorderen. Met als sleutelbegrippen: maatschappelijk verantwoord ondernemen, transparantie en bewust omgaan met geld. Triodos Bank brengt duurzaam bankieren in de praktijk. Dat betekent op de eerste plaats dat wij diensten en producten aanbieden die duurzaamheid direct bevorderen. Geld speelt daarbij een sturende rol. Bewust omgaan met geld betekent investeren in een duurzame economie. Daarmee wordt op een bewuste wijze aan een kwalitatief betere samenleving gewerkt.

Referentie Triodos Bank wil het publieke debat over thema’s als levenskwaliteit, maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzaam bankieren bevorderen. Met haar meer dan 30 jaar ervaring wil de bank in het maatschappelijk krachtenveld mede richting geven aan duurzame ontwikkeling. De resultaten van dit publieke debat reiken veel verder dan de eigen activiteiten van Triodos bank. Triodos Bank heeft met haar visie en aanpak internationaal erkenning gekregen. Met deelname aan het publieke debat wordt zichtbaar waar Triodos Bank voor staat en wat haar visie is ten aanzien van belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen. De identiteit van Triodos Bank speelt hierbij een belangrijke rol en geeft inhoud aan het merk Triodos Bank.

Onze markt en kernactiviteiten Triodos Bank wil haar missie en strategie als duurzame bank op drie verschillende manieren realiseren: Duurzame dienstverlener Een bankklant wil niet alleen duurzame producten en diensten, maar ook een goede prijsstelling en een adequate service. Triodos Bank is van mening dat deze belangrijke klantwaarden niet los van elkaar gezien kunnen worden. Dit betekent concreet dat de bank streeft naar het aanbieden van een passend pakket aan bancaire diensten waarmee duurzame

7

Verslag van de Directie Schuldencrisis

Wat zijn de belangrijke ontwikkelingen op mondiaal maar ook op lokaal niveau en welke rol speelt Triodos Bank daarin? Dat is de vraag die we ons stellen en waarover we hier willen berichten.

Voor velen was 2011 een jaar van diepe economische crisis. Van het Griekse reddingsplan tot het lot van de euro, alle seinen van het mondiale financiële systeem stonden op rood. Maar hoewel politici en de pers zich nu allemaal lijken te richten op de euro, is de werkelijke crisis een schuldencrisis.

De laatste jaren werden gekenmerkt door snelle, vérstrekkende veranderingen en een bijna permanente staat van crisis. Het wereldtoneel werd eerst gedomineerd door de economische crisis in het algemeen en de bankencrisis in het bijzonder, en nu dus door de schuldencrisis.

Landen, bedrijven en particulieren: we hebben allemaal te veel schulden. Banken hebben enorme schulden gecreëerd en gezorgd voor een scheefgroei in de verhouding vreemd/eigen vermogen, waardoor ze zich aan te grote risico’s hebben blootgesteld. Centrale banken hebben de rentetarieven verlaagd waardoor er nog meer schulden kunnen worden gecreëerd en mensen nog meer kunnen consumeren. De economische groei via de markt wordt ten onrechte nog steeds als het ‘ei van Columbus’ gezien.

In het westen is de economische groei gestagneerd, terwijl opkomende markten bleven groeien. Door deze economische problematiek zijn dringende ecologische en maatschappelijke crises naar de achtergrond verdrongen, maar dit betekent niet dat zij daarmee zijn verdwenen. Integendeel. Al deze problemen zijn onderling met elkaar verweven. Overheden, maar ook veel ondernemingen en individuen, hebben ervoor gekozen om, vaak op onverantwoorde wijze, van de toekomst te lenen om daar nu van te profiteren. Consumptie nu is belangrijker geworden dan kwaliteit van leven straks.

Reddingsplan De afgelopen drie jaar hebben overheden honderden miljarden euro’s gepompt in een reddingsplan voor het noodlijdende financiële systeem. Er was daartegenover minder geld dan ooit om armoede te bestrijden, voor de overgang naar een economie met minder CO2-uitstoot en voor de financiering van het kleinbedrijf; allemaal dingen die ook hard nodig zijn maar die niet gebeuren. De benodigde middelen zijn wel aanwezig, maar de vereiste politieke wil is er niet.

In tegenstelling tot voorafgaande jaren werd 2011 gekenmerkt door een grotere actiebereidheid vanuit de maatschappij. Van de enorme druk die wordt uitgeoefend door online communities, waardoor snel kan worden ingespeeld op veranderende omstandigheden, tot de acties van de Occupybeweging die een tijd lang het nieuws van de dag waren: kritische stemmen die fundamentele vragen stellen over de manier waarop we leven en de systemen waarvan we afhankelijk zijn geworden. De rol van banken is daarbij een belangrijk thema. Triodos Bank biedt een antwoord op die vragen en laat zien dat een andere manier van bankieren mogelijk is.

Meer dan ooit tevoren zijn geloofwaardige nieuwe benaderingen en nieuwe manieren van denken nodig. Hier is voor Triodos Bank een belangrijke rol weggelegd. Niet zozeer onze omvang is daarbij van belang, maar om als referentiepunt te fungeren. Wij kunnen immers laten zien dat dingen ook anders kunnen worden aangepakt. Het kan!

Triodos Bank is sterk betrokken bij deze gebeurtenissen. In 2011 zijn we ook blijven doen wat we sinds onze oprichting in 1980 altijd al hebben gedaan, namelijk het financieren van de reële, duurzame economie op basis van onze krachtige missie en waarden.

Banken zijn veel te belangrijk om aan bankiers alleen te worden overgelaten. ‘Iedereen is een bankier in feite’; wij hebben allemaal, ieder voor zich, de verantwoordelijkheid en het vermogen om invloed uit te oefenen met ons geld. Dat is onze inzet.

8

Hoe de dingen veranderden

Wat moet er gebeuren?

Om te begrijpen welke richting de financiële sector nu moet inslaan, is het belangrijk om te onderzoeken wanneer en waarom de ontwikkelingen zo zijn gegaan als ze zijn gegaan.

In de maatschappij is er voor banken een vitale, positieve rol weggelegd. Banken moeten in dienst staan van een reële, duurzame economie, in plaats van het maximaliseren van aandeelhoudersrendement.

Begin jaren tachtig was een fundamentele verandering in de samenleving waarneembaar. Het tot dan toe heersende denken dat zakendoen zakendoen is en bankieren bankieren, maakte plaats voor een ander soort economisch denken, met het nieuwe financiële liberalisme in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten voorop.

Triodos Bank wil samen met andere duurzame banken zich voor deze verandering inzetten. Niet alleen door anders te doen – het financieren van duurzame ondernemers en ondernemingen die werkzaam zijn in de reële economie – maar ook door het stimuleren van een open debat over de rol van de financiële sector.

Banken gingen zich gedragen als gewone bedrijven en maakten een sterke groei door. Aandeelhouderswaarde stond centraal. Vervolgens begonnen de banken voor eigen rekening te handelen, om nog hogere winsten te boeken op de financiële markten. Dat alles met een korte termijnfocus op winstmaximalisatie. De verbinding met de reële economie en met particuliere en zakelijke klanten verdween daarbij langzaamaan uit beeld, in die zin dat veel bankiers daadwerkelijk begonnen te geloven dat innovatieve financiële markten op zichzelf reële waarde konden genereren. Het is dan ook niet verbazingwekkend dat succesvolle bankiers steeds vaker wiskundigen bleken te zijn.

Het Sustainable Finance Lab (www.sustainable financelab.nl), een Nederlandse denktank van vooraanstaande economen, mede opgericht door Triodos Bank, is hier een voorbeeld van. Eind 2011 faciliteerde het Sustainable Finance Lab vijf debatten met politici, bankiers en het publiek, die hebben geleid tot negen aanbevelingen. Wij willen dit concept internationaal uitbouwen en doorontwikkelen. Triodos Bank is tevens medeoprichter en voorzitter van de Global Alliance for Banking on Values. Dit wereldwijde netwerk van de koplopers onder de duurzame banken – van een snel groeiende bank voor het midden- en kleinbedrijf in Peru tot een baanbrekende ‘Credit Union’ in Canada – streeft ernaar om de impact en de naamsbekendheid van duurzaam bankieren te vergroten. Het streven is om tegen 2015 te groeien van thans 14 naar 30 leden. Daarnaast wordt onderzocht of een kapitaalfonds kan worden ingericht om aan de vraag naar kapitaal in deze snelgroeiende bancaire sector te voldoen en willen we een ‘impact’-meting introduceren om de resultaten van het werk van de duurzame bancaire sector beter aan te tonen. Tevens zetten wij een internationaal uitwisselingsprogramma op voor medewerkers die een carrière als duurzaam bankier ambiëren.

Tegelijkertijd begonnen meer bedrijven zich als banken te gedragen. Zo besloten enkele grote Amerikaanse productiebedrijven om leasediensten te gaan verlenen, omdat dat meer winst opleverde dan het maken van consumptiegoederen. Dit neo-liberale denken, waarbij praktisch alles tot een verhandelbaar ‘product’ wordt gereduceerd waarmee winst wordt gerealiseerd, is een van de voornaamste redenen van onze huidige problemen. Dit paradigma wordt onderwezen op veel invloedrijke managementopleidingen en is stevig verankerd in ons financiële systeem. Pas als we deze manier van denken veranderen, krijgen we de banken die we nodig hebben om te bouwen aan een eerlijker, meer duurzame toekomst.

Een van de andere positieve ontwikkelingen in 2011 was de oprichting van Social Enterprise Finance Australia, een nieuw initiatief voor het financieren

9

Een gezond evenwicht

van duurzame Australische ondernemingen. Triodos Bank is mede-oprichter.

We hebben er in 2011 hard aan gewerkt om een gezond evenwicht te bewaren tussen toevertrouwde middelen en kredieten. De verhouding kredieten ten opzichte van toevertrouwde middelen van 76% in 2011 is daarvan het bewijs. Terwijl veel reguliere banken minder kredieten hebben verstrekt, springt de groei van de uitstaande kredieten van Triodos Bank met 33% er positief uit.

Ontwikkelingen kredietportefeuille Triodos Bank maakt uiteraard ook deel uit van een financieel systeem en opereert in een economie die te maken heeft met een recessie. Vanzelfsprekend zijn ook onze klanten niet ongevoelig voor de impact van de economische recessie. Hoewel het balanstotaal in 2011 23% hoger was, zijn onze voorzieningen voor dubieuze debiteuren veel sterker gestegen.

De groei van kredieten en toevertrouwde middelen was het duidelijkst zichtbaar in Spanje, met een stijging van respectievelijk 23% en 58%. Onze nieuwe vestiging in Duitsland ontwikkelde zich positief, met name door succesvolle kredietverlening. Ook in het Verenigd Koninkrijk was het vooral de opmerkelijke groei van de kredietportefeuille die een goed resultaat mag worden genoemd. Het aantal klanten in België, Nederland en Spanje bleef stijgen. Nadere gegevens vindt u verderop in dit verslag onder Resultaten.

Net zoals in 2010 heeft de helft van de voorzieningen in 2011 betrekking op biomassaprojecten. Deze vormen weliswaar een klein deel van onze totale kredietportefeuille (1,2%), de verliezen zijn aanzienlijk. Risico’s met betrekking tot biomassaprojecten worden regelmatig opnieuw beoordeeld en voorzieningen worden daaraan aangepast. We hebben een gediversifieerde duurzame energiesector willen ondersteunen door een beperkt aantal innovatieve biomassaprojecten te financieren met striktere criteria op het gebied van duurzaamheid, bijvoorbeeld door geen speciaal gekweekte gewassen te gebruiken. Deze projecten worstelen met de nog prille technologie en een te kleine volatiele markt. De lopende projecten worden op de voet gevolgd. Nieuwe projecten kunnen alleen worden gefinancierd als ze aan strenge eisen voldoen. Wij hebben in 2011 overigens geen nieuwe biomassaprojecten gefinancierd.

Groeikapitaal De kapitaalpositie van Triodos Bank is altijd sterk geweest. Om die sterke positie te behouden heeft Triodos Bank in Nederland, België en Spanje nieuw kapitaal aangetrokken door gedurende het hele jaar certificaten van aandelen uit te geven maar ook met gerichte campagnes. Deze strategie is zeer succesvol gebleken. We hebben EUR 75 miljoen aan netto nieuw kapitaal op de retailmarkt aangetrokken, zodat we het jaar afsloten met een sterke BIS-ratio van 14,4% (2010: 14,7%) ondanks de sterke groei van de kredietportefeuille.

Op het gebied van de financiering van wind- en zonne-energieprojecten heeft de bank een goede reputatie opgebouwd. Zo heeft het Ampèrefonds – een fonds dat belegt in omvangrijke duurzame energieprojecten in West-Europa en door Triodos Investment Management wordt beheerd – zijn beleggingsperiode in 2011 met succes afgesloten.

Resultaten Triodos Bank zet zich in voor duurzame ontwikkeling, waarbij aandacht voor de levenskwaliteit van mensen centraal staat. Levenskwaliteit betreft niet alleen het welzijn van mensen zelf, maar ook de onderlinge sociale relaties en de manier waarop we met het milieu omgaan. Levenskwaliteit staat niet tegenover succesvol ondernemerschap en financieel

Maar we willen niet uitsluitend een duurzameenergiebank worden, ondanks de kansen die we zien in een steeds groter wordende markt voor duurzame energieopwekking. We zullen wel onze kennis en ervaring inzetten om als ‘lead investor’ met deze sector nauw verbonden te blijven. 10

Het balanstotaal van Triodos Bank is met 23% gestegen tot EUR 4,3 miljard dankzij een gestage groei van de toevertrouwde middelen en een geslaagde aandelenemissie. De verwachte groei bedroeg 15 à 20%.

rendement, maar plaatst deze in een breder perspectief. Juist dát is de toegevoegde waarde van Triodos Bank. De bredere maatschappelijke en economische ontwikkelingen hebben geleid tot een grotere belangstelling voor levenskwaliteit, mensen en het milieu. Triodos Bank speelt daarop in door haar activiteiten verder te verbreden en verdiepen.

Het totaal aantal klanten van Triodos Bank is met 24% gestegen, wat meer was dan de verwachte groei van tussen de 15 en 20%. Eind 2011 bedroeg het aantal klanten van Triodos Bank meer dan 355.000. Hieruit blijkt dat steeds meer mensen een bewuste keuze maken over hoe en waar ze willen bankieren.

In aanvulling op het overzicht van kerncijfers aan het begin van dit verslag vindt u hieronder de belangrijkste resultaten die Triodos Bank in 2011 heeft behaald, en nadere gegevens over haar divisies, producten en diensten, de bredere impact ervan, en de vooruitzichten voor de komende jaren.

De verhouding bedrijfslasten ten opzichte van totale baten was eind 2011 70% (2010: 76%). Dit is het gevolg van hogere rente- en provisiebaten uit kredietactiviteiten in combinatie met strikte kostenbeheersing.

Triodos Bank (Groep) De inkomsten van Triodos Bank zijn in 2011 met 25% gestegen tot EUR 129 miljoen (2010: EUR 103 miljoen). De bijdrage van Triodos Investment Management bedroeg EUR 23 miljoen (2010: EUR 21 miljoen). De provisie-inkomsten in 2011 bedroegen 35% (2010: 34%) van de totale baten, conform de verwachtingen.

De winst vóór belastingen en toevoegingen aan kredietvoorzieningen steeg van EUR 24,7 miljoen naar EUR 38,8 miljoen dankzij de groei van zowel de balans als de fondsen in beheer, en ook dankzij meer efficiëntie. De nettowinst van EUR 17,3 miljoen was 51% hoger (2010: EUR 11,5 miljoen). De voorzieningen voor dubieuze debiteuren waren enigszins hoger, namelijk 0,63% van de gemiddelde kredietportefeuille tegenover 0,52% van de

Het totale beheerd vermogen inclusief Triodos Bank, de beleggingsfondsen en Private Banking is met EUR 1,2 miljard (21%) gestegen tot EUR 6,8 miljard.

6,8 miljard Het totale beheerd vermogen van Triodos Bank inclusief de beleggingsfondsen en Private Banking is met EUR 1,2 miljard (21%) gestegen tot EUR 6,8 miljard. 11

met de nodige voorbehouden worden omkleed. De beleggingsfondsen van Triodos Investment Management bedroegen in totaal EUR 2,1 miljard. Deze activiteiten leveren samen een forse bijdrage aan de winst van de bank. De nettowinst over 2011 bedroeg EUR 4,2 miljoen (2010: EUR 3,8 miljoen).

kredietportefeuille in 2010. De winst per aandeel, berekend over het in het boekjaar gemiddelde aantal uitstaande aandelen, bedraagt EUR 3,18 (2010: EUR 2,45), een stijging van 30%. De winst staat ter beschikking van de aandeelhouders. Triodos Bank stelt voor een dividend te betalen van EUR 1,95 per aandeel (2010: EUR 1,95). De pay-out ratio (het gedeelte van de winst dat als dividend wordt uitgekeerd) komt daarmee op 61% (2010: 80%).

Triodos Private Banking heeft een sterke groei gerealiseerd. Het totaal beheerd vermogen bedraagt thans EUR 436 miljoen (2010: EUR 357 miljoen). Daarnaast is EUR 303 miljoen aan toevertrouwde middelen, beleggingsfondsen en certificaten van aandelen Triodos Bank verantwoord op de balans van de Nederlandse vestiging. De winst van Private Banking is in 2011 met 49% gestegen tot EUR 0,7 miljoen. In België zijn de resultaten van Private Banking en individueel vermogensbeheer volledig geconsolideerd in de cijfers van de vestiging.

De doelstelling op middellange termijn is om het rendement op het eigen vermogen van Triodos Bank te laten stijgen tot 7% in normale economische omstandigheden. Deze doelstelling moet als realistisch langetermijngemiddelde worden gezien voor het type bancaire activiteiten waarmee Triodos Bank zich bezighoudt. De volwassen vestigingen (Nederland, België en het Verenigd Koninkrijk) hebben in het recente verleden aangetoond dit niveau van winstgevendheid te kunnen bereiken. De winst bleef in 2011, zoals verwacht, lager dan 7%. Dit komt door het slechte economische en financiële klimaat, waardoor er sprake is van een bovengemiddeld voorzieningenniveau voor slechte kredieten.

Triodos Bank heeft haar aandelenkapitaal verhoogd met EUR 75 miljoen (24%) dankzij campagnes voor uitgifte van certificaten van aandelen die in de eerste plaats gericht waren op particuliere beleggers. De campagne werd gedurende heel 2011 in België, Nederland en Spanje gevoerd. Het aantal certificaathouders is in 2011 gestegen van 16.991 tot 21.638. Het eigen vermogen groeide met 25% van EUR 362 miljoen tot EUR 451 miljoen. Deze groei bestaat uit netto nieuw kapitaal en winst (minus dividend). In 2011 heeft de interne markt voor de aan- en verkoop van certificaten opnieuw goed gefunctioneerd. De intrinsieke waarde per certificaat

De termijn waarbinnen Triodos Bank de winstdoelstelling van 7% haalt, hangt af van de kansen die zij kan benutten in een markt waarin het thema duurzaamheid de komende jaren sterk in de belangstelling staat. Bij de huidige ongunstige marktomstandigheden moet deze winstdoelstelling

6,8 miljoen

In 2011 hebben 6,8 miljoen mensen culturele evenementen en podia bezocht die door Triodos Bank zijn gefinancierd.

12

Dankzij de kredieten die Triodos Bank via haar vestigingen heeft uitgezet, hebben 10.331 mensen (2010: 4.818) gebruik gemaakt van faciliteiten op het gebied van ouderenzorg in meer dan honderd door Triodos Bank gefinancierde verzorgingstehuizen.

van aandeel bedroeg eind 2011 EUR 74 (eind 2010: EUR 73). De solvabiliteitsratio (bis-ratio) wordt met ingang van 2008 berekend volgens de Bazel II-richtlijnen. Eind 2011 bedroeg de BIS-ratio 14,4% (2010: 14,7%). Triodos Bank streeft naar een solvabiliteitsratio van ten minste 12%. De kernkapitaalratio bedroeg 14,0% (2010: 13,8%).

De microfinancieringsfondsen van Triodos Investment Management hebben in 2011 leningen verstrekt aan 96 (2010: 85) microfinancieringsinstellingen in 43 landen (2010: 43). Gezamenlijk hebben ze 7,9 miljoen leningnemers bereikt (2010: 7,4 miljoen).

Onze impact Triodos Bank wil de bredere maatschappelijke, culturele en ecologische impact van haar financieringsactiviteiten meten. De manier waarop we dit doen zal in 2012 verder worden ontwikkeld.

De biologische landbouwbedrijven die Triodos Bank financiert, hebben in 2011 het equivalent aan voedsel geproduceerd van iets meer dan 18 miljoen maaltijden, wat voldoende is om 16.500 mensen gedurende het jaar van eten met een hoge kwaliteit te voorzien.

Ons online jaarverslag over 2011 bevat nadere gegevens over de niet-financiële impact van Triodos Bank binnen de sectoren energie en klimaat, zorg voor ouderen, cultuur, microfinanciering, en biologische landbouw en voeding. Hoewel deze cijfers op zich natuurlijk niet alles zeggen, bieden ze wel degelijk een kwantitatief beeld van de impact van de missie van Triodos Bank in de praktijk. We leggen uit hoe we tot deze gegevens zijn gekomen in ons online jaarverslag op www.triodos.nl/jaarverslag. Indien u nadere informatie wenst over de mensen en verhalen achter de cijfers, ga dan naar www.triodos. nl/mijngeldgaatgoed.

Vooruitzichten Onvoorziene omstandigheden buiten beschouwing gelaten, verwacht Triodos Bank over 2012 een hogere winst te behalen. Tegelijkertijd zijn we ons ervan bewust dat de economische recessie als gevolg van de financiële crisis zich in 2012 zal voortzetten en zich mogelijk nog verdiept. De problemen die duurzame ondernemers en bedrijven die actief zijn in de reële economie ondervinden, kunnen leiden tot hogere voorzieningen bij de bank.

Triodos Bank financiert ondernemingen die projecten ontwikkelen en exploiteren voor duurzame energie en projecten op het gebied van energiebesparing en schoner gebruik van fossiele brandstoffen. Eind 2011 financierden Triodos Bank en de Triodos beleggingsfondsen samen meer dan 361 projecten in heel Europa (306 in 2010) met een gezamenlijke opwekkingscapaciteit van 2.134 MW (1.624 in 2010). Dit is voldoende energie om het gehele jaar in de elektriciteitsbehoefte te voorzien van het equivalent van 1.500.000 Europese huishoudens.

Ook in 2012 zullen wij een actieve bijdrage blijven leveren aan een duurzamere maatschappij. We zullen inspelen op de sociale, ecologische en culturele uitdagingen waarvoor we ons op korte, middellange en lange termijn geplaatst zien en verder bouwen aan het idee van bewust(er) omgaan met geld en duurzaam bankieren. We verwachten een groei in onze financiering van duurzame energieprojecten en andere innovaties waardoor we minder afhankelijk worden van fossiele brandstoffen. Onze activiteiten in de milieusector zijn echter slechts een deel van onze steeds groter wordende impact, en we verwachten dan ook een verdere uitbreiding van onze activiteiten in de sociale en culturele sector.

Dankzij de krediet- en beleggingsactiviteiten van Triodos Bank en de Triodos beleggingsfondsen, hebben 6,8 miljoen bezoekers in 2011 kunnen genieten van kunst en cultuur in theaters en musea in heel Europa (2010: 3,3 miljoen).

13

internationale als lokale focus. In 2011 zijn een pilot voor een ‘visionair leiderschapsprogramma’ en een nieuw management development-programma met succes afgerond.

We zullen in de praktijk en door middel van het publieke debat invloed blijven uitoefenen, in onze rol van ‘change agent’ die duurzame ondernemingen financiert, die blijvende voordelen bieden aan mensen en het milieu.

De verhouding man/vrouw is in 2011 nagenoeg gelijk gebleven. In 2011 had Triodos Bank 371 vrouwen (52%) en 349 mannen (48%) in dienst. Het aantal vrouwen op managementposities is licht gestegen tot 37% (2010 35%).

Samenvatting sociaal jaarverslag Het sociaal beleid van Triodos Bank is gebaseerd op de overtuiging dat een organisatie zich alleen krachtig kan ontwikkelen als de medewerkers de ruimte en gelegenheid krijgen om zich zowel professioneel als persoonlijk te ontwikkelen. Belangrijke aspecten in deze visie zijn authenticiteit, samenwerking, ondernemerschap en een professionele, zakelijke instelling.

Het ziekteverzuim is in 2011 gestegen tot 2,2% (2010: 1,9%), als gevolg van enkele gevallen van langdurig ziekteverzuim, vooral op het hoofdkantoor. Triodos Bank streeft ernaar om het ziekteverzuimpercentage onder de 3% te houden. Het verloop is gedaald tot 8,8% (2010: 10,9%). Dit cijfer is exclusief medewerkers met een tijdelijk contract en medewerkers die met pensioen zijn gegaan. In het Verenigd Koninkrijk daalde het verloop licht tot 14,9%, (2010: 15,6%), maar blijft relatief hoog.

Prestaties in 2011 In tegenstelling tot een groot deel van de financiële sector heeft Triodos Bank haar personeelsbestand in 2011 uitgebreid. Verspreid over haar vestigingen en business units, heeft Triodos Bank in totaal 161 medewerkers aangenomen. Het totaal aantal medewerkers is daarmee in 2011 met 13% gestegen, van 636 naar 720.

De verhouding tussen het hoogste en het laagste salaris in Nederland was 9,8 (2010: 8,5). De laagste salarissen liggen net iets hoger dan die in de markt. De verhouding tussen de hoogste en laagste salarissen was lager in andere landen als gevolg van de kleinere omvang van de kantoren en omdat de internationale Directie van Triodos Bank op het hoofdkantoor in Nederland is gevestigd. De toename ten opzichte van vorig jaar is het gevolg van een nieuwe lagere schaal die van toepassing is op een jonge medewerker.

Triodos Bank is van mening dat een gematigd beloningsbeleid, zonder bonussen, tot een gezond systeem leidt dat de motivatie en inzet van haar medewerkers serieus neemt. Vanuit dit uitgangspunt heeft Trodios Bank een internationaal beloningsbeleid opgesteld.

De vestiging in Nederland heeft een ondernemingsraad. In Spanje liep de zittingstermijn van de ondernemingsraad in december 2010 af; er

Medewerkers

440

Voor Triodos Bank is de verbondenheid van haar medewerkers met de missie van de bank en de wijze waarop zij de waarden van Triodos Bank uitdragen in hun dagelijkse werk van cruciaal belang. Dit komt onder andere tot uiting in de wekelijkse maandagochtendbijeenkomsten voor alle medewerkers en een gedegen inwerkprocedure voor nieuwe medewerkers, ook als het de Triodoswaarden betreft.

In 2011 ontvingen 440 organisaties in totaal een bedrag aan schenkingen van EUR 0,5 miljoen.

De Triodos Academy organiseert verschillende trainingen en opleidingen met zowel een

14

handboek om de doelmatigheid van het systeem te vergroten.

hebben zich geen mensen kandidaat gesteld. De leiding van de vestiging bestudeert of het mogelijk is een niet-officieel orgaan in het leven te roepen dat de belangen van medewerkers behartigt. In België, Duitsland, Spanje en het Verenigd Koninkrijk is een ondernemingsraad op dit moment niet verplicht.

Voorbeelden van initiatieven om de milieuvoetafdruk van Triodos Bank te verkleinen zijn de invoering van een papierloos HR-communicatiesysteem bij de Belgische vestiging, waardoor medewerkers HR-informatie, zoals loonstrookjes en vakantieformulieren, elektronisch kunnen ontvangen en beheren. Klanten in Spanje ontvangen hun rekeninggegevens nu via internet in plaats van per post. De vestiging schat dat het papierverbruik in 2012 hierdoor met ongeveer 80% zal afnemen.

Vooruitzichten 2012 In tegenstelling tot de algemene situatie op de financiële markt verwacht Triodos Bank dat het aantal nieuwe medewerkers in 2012 met ongeveer hetzelfde aantal zal blijven toenemen. Triodos Bank streeft ernaar het verloop onder de 10% en het ziekteverzuim onder de 3% te houden.

Energieverbruik Triodos Bank streeft naar het gebruik van 100% groene energie om al haar kantoren van elektriciteit te voorzien. Als een nieuw kantoor in gebruik wordt genomen dat nog niet al gebruik maakt van een groene energieleverancier, stapt Triodos Bank zo snel mogelijk over op groene energie. Om het energieverbruik van haar datacentre- en ITactiviteiten terug te dringen, is Triodos Bank een pilot gestart met ‘thin clients’. Met deze nieuwe technologie wordt 90% van het energieverbruik van conventionele computers bespaard. De vestiging in het Verenigd Koninkrijk zal deze nieuwe technologie in gebruik gaan nemen als zij begin 2012 naar een nieuw gebouw verhuist.

In 2012 zal de Triodos Academy verder uitbreiden teneinde haar medewerkers op elk niveau een passend programma te kunnen bieden. Als gevolg van de financiële crisis en de wijdverbreide onrust in de maatschappij over de financiële sector scherpen wetgevers, in het bijzonder die in Nederland, hun wet- en regelgeving aan. Triodos Bank zal zich aan die wet- en regelgeving dienen te houden. Gezien het toch al gematigde beloningsbeleid van de bank, zonder bonussen, behoeft dit geen probleem te zijn. Triodos Bank zal de nadruk blijven leggen op persoonlijke verantwoordelijkheid en haar meningen baseren op principes en niet afhankelijk zijn van checklists en controles.

Reizen Het is beleid van Triodos Bank medewerkers te stimuleren op een zo milieuvriendelijk mogelijke manier van en naar het werk te reizen.

Samenvatting milieujaarverslag De grootste positieve impact van Triodos Bank op het milieu is gevolg van de financiering van ondernemers en ondernemingen die innovatieve manieren ontwikkelen om klimaatverandering tegen te gaan. Maar de bank is natuurlijk ook verantwoordelijk voor de gevolgen van haar eigen milieu-impact.

Medewerkers maken zoveel mogelijk gebruik van het openbaar vervoer, maar als het noodzakelijk is dat er per auto gereisd wordt, stelt de bank bedrijfsauto’s ter beschikking met de beste milieuprestaties. Daarnaast beschikt Triodos Bank Nederland over een elektrische auto voor het geval medewerkers tot 70 km moeten reizen. De bank least nog twee elektrische auto’s en heeft oplaadpunten aangebracht voor bezoekers en medewerkers die gebruik maken van elektrische voertuigen.

Prestaties in 2011 In 2011 heeft Triodos Bank veel aandacht besteed aan het verder terugdringen van het papier- en energieverbruik en het ontwikkelen van een nieuw Environmental Management System (EMS)-

15

toevoegen. Nadere gegevens over deze producten en diensten volgen in de desbetreffende hoofdstukken hieronder.

Papierverbruik Triodos Bank streeft ernaar de milieuvoetafdruk van haar papierverbruik en prints te verkleinen. Waar mogelijk maakt de bank gebruik van kringlooppapier en milieuvriendelijke printprocessen en -materialen, zoals waterbesparend printen en plantaardige inkten. Triodos Bank stimuleert haar klanten om zoveel mogelijk op milieuvriendelijke manier met de bank te communiceren (telefoon, e-mail en internet). Uitbreiding van het online productaanbod en verbetering van de efficiëntie van het online openen van rekeningen zijn hier slechts twee voorbeelden van.

Europees vestigingennetwerk (Retail en Business Banking) Het ontwikkelen van een netwerk van vestigingen in Europa is van fundamenteel belang voor Triodos Bank. Het stelt ons in staat expertise op te bouwen en uit te wisselen, zodat de snel groeiende Triodosgemeenschap daarvan kan profiteren. Via een Europees vestigingennetwerk kan Triodos Bank diensten verlenen aan duizenden zakelijke en particuliere klanten en de impact van duurzaam bankieren verder vergroten.

Klimaatneutraal ondernemen Triodos Bank is volledig CO2-neutraal. Triodos Bank draagt er in drie stappen aan bij dat de uitstoot van broeikasgassen omlaag kan worden gebracht. Ten eerste via energiebesparing; ten tweede door de noodzakelijke energie waar mogelijk af te nemen van duurzame leveranciers, en tenslotte door eventueel resterende CO2-uitstoot te compenseren.

Terwijl de kernwaarden van de bank klanten en medewerkers verbinden, zijn er ook belangrijke verschillen per land. Regelgeving, fiscale stimuleringsmaatregelen en overheidsbeleid op het gebied van duurzaamheid wijken van elkaar af. Lokale cultuur, zowel in een land als tussen landen, heeft invloed op hoe wij te werk gaan.

Meer over de inspanningen van Triodos Bank om haar milieuvoetafdruk te verkleinen vindt u op www.triodos.nl/jaarverslag.

Mede als gevolg van de schuldencrisis en de kritische houding van het publiek tegenover de banken, is het te begrijpen dat onze retailactiviteiten een enorme groei vertoonden.

Divisies en resultaten Triodos Bank De activiteiten van Triodos Bank zijn onderverdeeld in drie divisies: Retail en Business Banking, dat haar diensten aanbiedt via een netwerk van Europese vestigingen en verantwoordelijk is voor circa 80% van de bedrijfsopbrengsten van Triodos Bank in 2011; Triodos Investment Management, dat goed is voor 18% van de totale bedrijfsopbrengsten van de bank; Triodos Private Banking, dat zich richt op vermogende particulieren en instellingen. Triodos Private Banking is als jongste divisie op dit moment alleen nog actief in Nederland en België. De producten en diensten van Triodos Bank van alle drie divisies bieden beleggers en spaarders de mogelijkheid nieuwe en bestaande ondernemingen te financieren die bijdragen aan de verbetering van het milieu of maatschappelijke of culturele waarde

Toevertrouwde middelen Toevertrouwde middelen, vooral spaargelden, stellen Triodos Bank in staat ondernemingen en organisaties te financieren met een sociale, culturele

33%

De groei van de kredietportefeuille bedroeg EUR 710 miljoen (33%)

16

of ecologische meerwaarde. De groei van de toevertrouwde middelen is een belangrijke indicator van het vermogen van de bank om voldoende middelen aan te trekken om duurzame instellingen te ­financieren.

Uitstaande kredieten per sector in 2011 Milieu 49% SOCIAAL 28% CULTUUR 12% GEMEENTE 6% overig 5%

Triodos Bank was ook in 2011 succesvol met het aantrekken van spaargelden. Dit was mede te danken aan een stijgend aantal mensen dat de reguliere banken de rug toekeerde, op zoek naar een transparanter alternatief dat dichter bij de reële economie staat. De bank biedt een breed assortiment producten en diensten om in deze behoefte te voorzien en is steeds beter in staat haar klanten een volledig pakket aan producten en diensten te bieden. De toevertrouwde middelen namen met EUR 692 miljoen (23%) toe, terwijl een groei van 20 à 25% was verwacht. In alle landen waar Triodos Bank actief is,is er sprake van groei. Deze groei is niet alleen toe te schrijven aan een duidelijkere profilering van de bank, maar ook omdat de bank steeds beter in staat is de dienstverlening effectief en klantvriendelijk te organiseren.

gekwalificeerd en de ondernemingen en projecten die zij financiert dragen bij aan het realiseren van de missie van Triodos Bank.

De omvang van de groei was het meest opvallend in Spanje, waar het aantal klanten verdubbelde tot 61.000 en waar in de loop van het jaar vijf nieuwe bijkantoren werden geopend. In Nederland heeft Triodos Bank ultimo 2011 197.000 klanten.

Potentiële kredietnemers worden eerst beoordeeld op de toegevoegde waarde die zij op deze gebieden realiseren. Vervolgens wordt de commerciële haalbaarheid van een mogelijk krediet beoordeeld en besloten of het ook bancair verantwoord is. De criteria die Triodos Bank hanteert bij de beoordeling van ondernemingen zijn te vinden op www.triodos.nl.

Door in een aantal landen spaarders van Triodos Bank de mogelijkheid te bieden om een deel van de rente die zij ontvangen te bestemmen voor een goed doel, worden jaarlijks vele maatschappelijke organisaties ondersteund. In 2011 ontvingen 440 organisaties (2010: 438) in totaal een bedrag aan schenkingen van EUR 0,5 miljoen (2010: EUR 0,4 miljoen).

Triodos Bank concentreert zich op de bestaande sectoren waarin inmiddels een aanzienlijke expertise is opgebouwd: Milieu (49%, 2010: 49%) Deze sector bestaat uit projecten op het gebied van duurzame energie, zoals wind- en zonne-energie-, biomassa-, hydro-elektrische en energiebesparings­ projecten. Hij omvat verder biologische landbouw: van landbouwproductiebedrijven tot productverwerking, groothandelsondernemingen en natuurvoedingswinkels. Ook milieutechnologie, zoals

Kredieten De groei van de kredietportefeuille is een belangrijke indicator voor de impact van Triodos Bank op het verduurzamen van de economie. Alle sectoren waarop de bank zich op richt worden als duurzaam

17

gevolgen voor het resultaat substantieel zijn, vertegenwoordigen de netto uitstaande kredieten in de biomassa-energiesector slechts 1% (EUR 34 miljoen) van de totale kredietportefeuille. Mede hierdoor is de verhoging van de dotatie aan de voorziening voor dubieuze debiteuren gestegen tot 0,63% van de gemiddelde kredietportefeuille (2010: 0,52%). Onze langetermijn interne benchmark voor voorzieningen is 0,25%. De voorzieningen zijn nodig in verband met verliezen op kredieten als kredietnemers in gebreke blijven. De groei van de kredietportefeuille bedroeg EUR 710 miljoen (33%). De verwachte groei bedroeg tussen 20 en 25%. De concurrentie tussen banken in de kredietmarkt is afgenomen als gevolg van de financiële crisis en hogere kapitaaleisen. Tegelijkertijd zien veel banken duurzaamheid als een opkomende markt waarvan ze graag deel willen uitmaken.

kringloopbedrijven en natuurbehoudprojecten, is in deze sector vertegenwoordigd. Sociaal (28%, 2010: 28%) Deze sector omvat kredietverlening aan ambachtelijke bedrijven of non-profitorganisaties en aan vernieuwende ondernemingen en dienstverleners met een duidelijk sociaal belang, zoals sociale woningbouw, financiering van eerlijke handel, integratie voor mensen met een handicap of die gevaar lopen op sociaal gebied te worden uitgesloten, en aan zorginstellingen. Cultuur (12%, 2010: 14%) Deze sector omvat kredietverlening aan bijvoorbeeld onderwijsinstellingen, meditatiecentra, religieuze groeperingen, culturele centra en organisaties, en kunstenaars.

De kredietverlening aan diverse duurzame ondernemingen steeg in 2011 in alle vestigingen, maar vooral in het Verenigd Koninkrijk (40%), België (32%) en Spanje (23%) was de groei aanzienlijk. De Duitse vestiging verstrekte in haar tweede volledig operationele jaar kredieten tot een bedrag van EUR 167 miljoen en overtrof daarmee haar doelstelling voor 2011.

Het resterende deel van de kredietportefeuille bestaat onder andere uit kortlopende kredieten aan gemeenten en particuliere duurzame hypotheken. Bovengenoemde kredietsectoren geven de belangrijkste sectoren aan waarbij Triodos Bank betrokken is. Deels worden deze sectoren zowel door Triodos Bank als door de Triodos beleggingsfondsen gefinancierd (zie Triodos Investment Management, pagina 19).

Vooruitzichten Retail en Business Banking in Europa

De kredietportefeuille als percentage van het bedrag aan toevertrouwde middelen is in 2011 gestegen tot 76% (2010: 70%). Het is de doelstelling van Triodos Bank om tussen 70 en 80% van haar toevertrouwde middelen uit te lenen.

Het balanstotaal van Triodos Bank zal naar verwachting met 15 à 20% stijgen. Alle vestigingen zullen hun klantenbestand naar verwachting zien groeien. De groei van het aantal klanten van de Groep als geheel zal naar verwachting ook 15 à 20% bedragen.

De kwaliteit van de kredietportefeuille bleef over het geheel genomen goed, ondanks de economische recessie. De energieproductie op basis van biomassa vormde hier echter een uitzondering op. Deze releatief nieuwe sector had ernstig te lijden onder het sterk fluctuerende aanbod van grondstoffen en de grote prijsschommelingen als gevolg daarvan. De gestegen voorzieningen voor dubieuze debiteuren leidde in 2011 tot een waardeverandering van EUR 15,8 miljoen (2010: EUR 9,8 miljoen), waarvan EUR 6,8 miljoen (2010: EUR 4,8 miljoen) betrekking had op biomassa-(energie)projecten. Hoewel de

De kredietportefeuille en de toevertrouwde middelen zullen naar verwachting met hetzelfde percentage toenemen. Triodos Bank heeft een gezonde groeiambitie, maar niet tegen elke prijs. In 2012 zullen we ons extra inspannen om in het bijzonder de koplopers te financieren: de ondernemers die de duurzame sectoren van de toekomst ontwikkelen. We verwachten dat het niveau van de kredietvoorzieningen stap voor stap tot een lager niveau zal dalen.

18

Triodos Investment Management

beleggen in deze belangrijke maatschappelijke thema’s.

Beleggingen vinden plaats via beleggingsfondsen of beleggingsinstellingen die de naam Triodos dragen en die worden beheerd door Triodos Investment Management BV, een 100% dochteronderneming van Triodos Bank.

Vooruitzichten Triodos Investment Management Triodos Investment Management is goed gepositioneerd voor verdere groei dankzij een groeiende vraag naar ‘impact’-beleggingen. Beleggers hebben zowel belangstelling voor bestaande beleggingsfondsen als voor nieuwe fondsen op verschillende terreinen zoals energiebesparing, duurzame energie, kunst en cultuur en duurzaam landbouw en voeding.

Triodos Beleggingsfondsen beleggen op basis van verschillende thema’s zoals microfinanciering, duurzame handel, biologische landbouw, klimaat en energie, duurzaam vastgoed, kunst en cultuur, of in beursgenoteerde ondernemingen met bovengemiddelde prestaties op het gebied van milieu, maatschappelijke verantwoordelijkheid en governance, de zogenaamde ESG-benadering (Environment, Social, Governance).

De groeivooruitzichten van de Nederlandse fondsen met fiscaal voordeel zijn onzekerder geworden doordat de overheid heeft besloten deze fiscale voordelen te beperken. In totaal voorzien we voor 2012 een iets lagere groei in beheerd vermogen van 10 à 15%.

Deze fondsen en beleggingen staan niet op de balans van Triodos Bank. Zij publiceren elk hun eigen jaarverslag en de meeste fondsen hebben een eigen Algemene Vergadering van Aandeelhouders.

Triodos Private Banking

Triodos Investment Management is verantwoordelijk voor 18 beleggingsfondsen, voor zowel particuliere als institutionele beleggers, met in totaal EUR 2,1 miljard aan beheerd vermogen. De groei van de gezamenlijke beleggingsfondsen bedroeg EUR 293 miljoen, een stijging van per saldo 17%, tegenover een doelstelling van 10 à 20%. Er was ook sprake van uitstroom van de beleggingen als gevolg van de geleidelijke afschaffing van het fiscale voordeel voor Triodos Groenfonds en Triodos Cultuurfonds.

Triodos Bank Private Banking biedt een breed pakket aan diensten voor vermogende particulieren, stichtingen, verenigingen en religieuze instellingen. Duurzaam vermogensbeheer vormt de kern van de dienstverlening van Triodos Private Banking en omvat zowel Triodos Beleggingsfondsen als individueel vermogensbeheer. Het beheerd vermogen van Private Banking steeg met 22% naar EUR 739 miljoen, en kwam daarmee uit op de doelstelling van 20 à 25%. (EUR 303 miljoen van dit vermogen staat overigens op de balans van de Nederlandse vestiging).

Uit de stijging van het totale bedrag dat aan Triodos Investment Management is toevertrouwd blijkt dat steeds meer beleggers geïnteresseerd zijn om te

EUR 739 miljoen

Het beheerd vermogen van Private Banking steeg met 22% naar EUR 739 miljoen.

19

De uitkomst van deze beoordelingen is in 2011 twee keer benut om stressscenario’s vast te stellen die zijn gebruikt om de resultaten, de liquiditeit en het kapitaal van Triodos Bank te toetsen. De uitkomsten van deze tests waren bevredigend.

Ondanks moeilijke tijden voor de financiële markten bleef duurzaam bankieren in 2011 onverminderd populair bij particuliere beleggers. De winst van Private Banking steeg in 2011 met 49%. Vooruitzichten Triodos Private Banking

Hoewel we hiertoe niet verplicht zijn, heeft Triodos Bank de stresstest die de Europese Centrale Bank voor een aantal Europese banken verplicht had gesteld aan de hand van publiek beschikbare scenario’s en methodologie ondergaan. Hiermee wilde de bank toetsen of zij de gevolgen van een zware economische schok zou kunnen opvangen. De resultaten van de stresstest bevestigen de sterke financiële positie van Triodos Bank. Bij een tweejarig, voorgeschreven stressscenario is de kapitaalratio 13,6% (BIS-ratio) en de kernkapitaalratio 12,7%. Dit is nog steeds meer dan 2,5 keer hoger dan de voor de stresstest vereiste minimum kernkapitaalratio van 5,0%. Verderop in dit rapport treft u verdere gegevens van onze kapitaaleisen aan.

We verwachten aanhoudende belangstelling voor onze private-banking dienstverlening in Nederland en België en voorzien voor 2012 wederom een groei van 20 à 25%. Meer informatie over uw lokale Triodos Bank vestiging, onze Triodos Investment Management activiteiten, en Triodos Private Banking vindt u in het online jaarverslag van Triodos Bank op www.triodos.nl/jaarverslag.

Risico en Compliance Risicomanagement Risicomanagement vormt een fundamenteel onderdeel van bankieren. Risicomanagement bij Triodos Bank moet ervoor zorgen dat de bank haar langetermijnstrategie kan uitvoeren en daarbij voldoende robuust is om tegenslagen op te kunnen vangen.

Er is een volledig geïntegreerd risicomanagementverslag ontwikkeld dat inzicht biedt in het risicoprofiel van Triodos Bank voor specifieke risicothema’s, en daarnaast een integraal risicobeeld op bedrijfsunitniveau. Het verslag wordt vier keer per jaar gemaakt en besproken in de Audit and Risk Committee van de Raad van Commissarissen.

Risicobeheer is in de gehele organisatie verankerd. Directie en management zijn primair verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering, maar krijgen bij de beoordeling en beheersing van risico’s steun van risicomanagers. Op groepsniveau worden de risico’s ingeschat om het risicoprofiel van Triodos Bank af te stemmen op haar risicobereidheid. Dat laatste gaat om het risiconiveau waarop de bank bereid is haar zakelijke doelstelling te bereiken (de zogenaamde ‘risk appetite’).

Het Asset and Liability Management-systeem is herzien en bijgewerkt om het maandelijkse Asset and Liability Committee meer inzicht te bieden in renterisico, liquiditeitsrisico, valutarisico en kapitaalbeheer, zodat daarop adequaat kan worden gereageerd. De kredietrisicofunctie is in de loop van 2011 versterkt, zowel op het hoofdkantoor als bij de vestigingen. Dit maakt een proactiever beheer van de dubieuze debiteuren en een beter beoordelings­ proces voor de kredietportefeuille mogelijk. De organisatie kan daarmee potentiële problemen met kredietnemers sneller signaleren.

Tijdens dit proces voert elke business unit een strategische risicobeoordeling uit om potentiële risico’s vast te stellen en aan te geven hoe die beheerst kunnen worden. De uitkomsten van deze exercities worden geconsolideerd en gebruikt als input voor de risicobeoordeling door de Directie van de business unit zelf en voor het bepalen van de risicobereidheid van Triodos Bank als geheel.

Het hoofdstuk Risicomanagement van de jaarrekening van Triodos Bank beschrijft de belangrijkste risico’s met betrekking tot de strategie van de onderneming, en het ontwerp en de effectiviteit 20

liquiditeiten belegd in Nederlandse staatsobligaties, gemeenten en banken. In België hebben we minder mogelijkheden en hebben we onze liquiditeiten voornamelijk belegd in Belgische staatsobligaties. Dit heeft geleid tot een groei van onze Belgische staatsobligatieportefeuille in 2011 van EUR 143 tot EUR 258 miljoen. In de andere landen waar Triodos Bank actief is, hebben we ons overschot aan liquiditeiten belegd bij andere banken.

van de interne risicomanagement- en controle­ systemen voor de belangrijkste risico’s gedurende het boekjaar. Er zijn in het boekjaar geen grote gebreken in de interne risicomanagement- en controlesystemen aan het licht gekomen. De ontwikkelingen van de belangrijkste risico’s binnen Triodos Bank zijn regelmatig besproken met de Audit and Risk Committee van de Raad van Commissarissen.

Kapitaaleisen en Bazel III-richtlijnen

In-Controlverklaring

Ondanks de groei van onze kredietverlening blijft onze kapitaalpositie sterk. Dit is een belangrijk punt van aandacht geworden sinds door de financiële crisis de kapitaaleisen zijn verscherpt. Triodos Bank streeft naar een solvabiliteitsratio van circa 14%. Dit is ruim boven het economisch kapitaal dat volgens onze eigen berekeningen nodig is om een gezond en veilig risicoprofiel voor onze klanten te garanderen. Het economisch kapitaal wordt berekend volgens het jaarlijkse Internal Capital Adequacy Assessment Process (ICAAP), waarop De Nederlandsche Bank toezicht houdt.

De Directie is verantwoordelijk voor het ontwerpen, implementeren en handhaven van een adequate interne controle met betrekking tot financiële verslaglegging. Financiële verslaglegging is het resultaat van een gestructureerd proces dat door diverse functies en in de vestigingen wordt uitgevoerd onder leiding en toezicht van het financieel management van Triodos Bank. De Directie is verantwoordelijk voor de risicomanagement‑ en compliancefunctie. De risicomanagementfunctie werkt samen met het management om risicobeleidsregels en -procedures te ontwikkelen en uit te voeren met betrekking tot het vaststellen, meten, beoordelen, beperken en monitoren van de financiële en niet-financiële risico’s. De compliancefunctie speelt een sleutelrol bij het toezicht op een correcte naleving van de externe regels, regelgeving en interne beleidsregels door Triodos Bank. Het adequaat functioneren van de risicomanagement en compliancefunctie als onderdeel van het interne-controlesysteem wordt regelmatig besproken met de Audit and Risk Committee. De interne auditfunctie van Triodos Bank biedt onafhankelijke en objectieve zekerheid van de corporate governance, interne controles en compliance en risicomanagementsystemen van Triodos Bank. De Directie is, onder toezicht van de Raad van Commissarissen en de Audit and Risk Committee, verantwoordelijk voor het vaststellen van het algehele systeem van interne auditactiviteiten en voor het toezicht op de integriteit van deze drie systemen.

Ook de regelgeving zelf is aan verandering onderhevig. Zo zijn de richtlijnen van het Bazel Comité van Bankentoezichthouders aangescherpt wat betreft solvabiliteit‑ en liquiditeitseisen met als doel de banksector robuuster te maken. Triodos Bank voldoet nu reeds aan deze nieuwe solvabiliteits- en liquiditeitseisen die onlangs door het Bazel Comité zijn gepubliceerd en die beter bekend staan als Bazel III. De regels moeten in 2019 volledig van kracht zijn. In 2011 zijn we er in geslaagd meer dan EUR 75 miljoen kapitaal aan te trekken, wat de doelstelling ruimschoots overtrof. Mede hierdoor konden we onze solvabiliteitsratio eind 2011 houden op 14,4%, ruim boven de voor ons geldende eisen. Het nieuwe kapitaal is vooral afkomstig van de bestaande certificaathouders en klanten. De financiële positie van Triodos Bank bleef in 2011 zeer liquide. Ons beleid is om het overschot aan liquiditeiten in principe te beleggen in uiterst liquide activa in de landen waar we de liquide middelen ook hebben aangetrokken. In Nederland hebben we onze

Het raamwerk voor het risicomanagement vormt de basis voor een integraal proces van 21

samenhangen met het niet-nakomen van wet- en regelgeving op het gebied van financieel toezicht, corruptie, reclame-uitingen, mededinging, privacy of productaansprakelijkheid.

in-controlverklaringen. De Directie verwacht dat dit proces in de komende jaren zal leiden tot positieve verklaringen. De Directie van Triodos Bank verklaart dat er geen aanwijzingen zijn dat de risicomanagement en controlesystemen in 2011 niet toereikend en/of effectief hebben gefunctioneerd.

Transparantie en verslaglegging Sinds 2001 maakt Triodos Bank gebruik van de richtlijnen van het Global Reporting Initiative (GRI).

De risicomanagement- en controlesystemen bieden redelijke, maar geen absolute, zekerheid inzake de betrouwbaarheid van de financiële verslaglegging en inzake de voorbereiding en getrouwe presentatie van de jaarcijfers.

GRI is in 1997 opgericht door de Verenigde Naties en de Coalition for Environmentally Responsible Economies (CERES). GRI wil duurzaamheidsverslaglegging op een consequente wijze inrichten en daarmee prestaties objectiveren en de vergelijkbaarheid bevorderen. Triodos Bank is een ‘organisational stakeholder’ van GRI. In dit jaarverslag wordt gebruik gemaakt van de G3.1 richtlijnen en de nieuwe richtlijnen voor de financiële sector die in 2008 zijn ontwikkeld. We streven naar een verslaglegging op het constant hoogste niveau van GRI (A+). Nadere gegevens van GRI-maatregelen en hoe we daar verslag over uitbrengen vindt u in het online jaarverslag van Triodos Bank op www.triodos. nl/jaarverslag.

Compliance en integriteit Triodos Bank hanteert interne beleidsregels en procedures om te waarborgen dat de bedrijfsvoering voldoet aan relevante wet- en regelgeving met betrekking tot klanten en zakelijke partners. Daarnaast voert de afdeling Compliance onafhankelijk toezicht uit op de mate waarin Triodos Bank haar eigen regels en procedures naleeft. De externe aspecten van de afdeling Compliance hebben voornamelijk betrekking op de procedures rond het accepteren van nieuwe klanten, het toezicht op financiële transacties en het voorkomen van witwaspraktijken. De interne aspecten betreffen voornamelijk het controleren van privétransacties van medewerkers, het voorkomen en zo nodig transparant beheersen van tegenstrijdige belangen en het afschermen van vertrouwelijke informatie. Voorts betreffen zij het verhogen en handhaven van bewustzijn op het gebied van bijvoorbeeld financiële regelgeving, complianceprocedures en fraude- en anti-corruptiemaatregelen. Triodos Bank heeft een Europees complianceteam dat wordt geleid vanuit het hoofdkantoor te Zeist. Bij iedere vestiging zijn compliancemedewerkers werkzaam. Het hoofd van de afdeling Compliance rapporteert aan de Directie en staat in rechtstreeks contact met de voorzitter van de Raad van Commissarissen.

Duurzaamheidsbeleid Aandacht voor duurzaamheid is in alle activiteiten van Triodos Bank terug te vinden en vormt een integraal onderdeel van de bedrijfsvoering. Bij alle beslissingen die de bank neemt worden de sociale en milieuaspecten meegewogen. In tegenstelling tot veel andere organisaties heeft Triodos Bank daarom geen aparte afdeling die zich bezighoudt met duurzaamheid of Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). Om de duurzaamheid van de producten en diensten te kunnen waarborgen werkt Triodos Bank met specifieke criteria. De bank hanteert daarbij zowel positieve criteria (om te garanderen dat zij actief het goede doet) als negatieve (uitsluitings)criteria om te garanderen dat zij geen schade aanricht. De negatieve criteria sluiten leningen of beleggingen uit in sectoren of activiteiten die schadelijk zijn voor de maatschappij. Door de positieve criteria worden

In 2011 zijn er geen significante incidenten geweest op het gebied van compliance en integriteit. Triodos Bank is niet betrokken geweest bij noemenswaardige gerechtelijke procedures of sancties die

22

koplopers geïdentificeerd en gestimuleerd om bij te dragen aan een duurzame samenleving. Twee keer per jaar worden deze criteria getoetst en eventueel aangepast. Ook heeft Triodos Bank voor de interne organisatie duurzame uitgangspunten geformuleerd. Deze zijn terug te vinden in haar Business Principles. Alle genoemde duurzaamheidscriteria zijn te vinden op www.triodos.com/businessprinciples.

De Code Banken Op 1 januari 2010 is de Code Banken van kracht geworden. Triodos Bank onderschrijft de Code Banken, heeft de code in 2010 geïmplementeerd, en staat volledig achter de doelstelling van de Code om een meer transparante en verantwoordelijke manier van bankieren te ontwikkelen. De volledige ‘pas toe of leg uit’-verklaring die de Code Banken vereist is te lezen op www.triodos.com/bankingcode. Zeist, 27 februari 2012 Directie Triodos Bank Pierre Aeby* Peter Blom*, Voorzitter Michael Jongeneel * Statutair Directeur

23

Biografieën

M. Jongeneel (1973) Michael Jongeneel (COO) is sinds 2007 COO en lid van de Directie van Triodos Bank NV. Michael Jongeneel is bestuurslid van Stichting Triodos Beleggersgiro, lid van de denktank Worldconnectors, voorzitter van Stichting Laluz, bestuurslid van het Zuwe Hofpoort Ziekenhuis en lid van het CIO Platform Nederland. Michael Jongeneel heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit 1 certificaat Triodos Bank.

P. Aeby (1956) Pierre Aeby (CFO) is sinds 2000 statutair directeur van Triodos Bank NV en lid van de Directie van Triodos Bank. Daarnaast is hij bestuurslid van Stichting Triodos Holding, statutair directeur van Triodos Ventures BV, bestuurslid van Stichting Hivos Triodos Fonds, bestuurslid van Stichting Triodos Doen, lid van de Raad van Commissarissen van Triodos Fair Share Fund, lid van de Raad van Commissarissen van Stichting Triodos Fair Trade Fund, directeur van Triodos Fonds Vzw, bestuurslid van Triodos SICAV I en bestuursvoorzitter van Triodos SICAV II. Pierre Aeby heeft de Belgische nationaliteit en bezit 21 certificaten Triodos Bank. P. Blom (1956) Peter Blom (CEO) is sinds 1989 statutair directeur van Triodos Bank NV en is voorzitter van de Directie van Triodos Bank. Daarnaast is hij bestuurslid van Stichting Triodos Holding, statutair directeur van Triodos Ventures BV, lid van de Raad van Commissarissen van Triodos Groenfonds NV, lid van de Raad van Commissarissen van Triodos Vastgoedfonds NV, lid van de Raad van Commissarissen van Triodos Cultuurfonds NV, bestuurslid van Stichting Hivos Triodos Fonds, bestuurslid van Stichting Triodos Doen, bestuursvoorzitter van Stichting Triodos Foundation, voorzitter van Stichting Global Alliance for Banking on Values, lid van de Club van Rome, bestuurslid van Stichting Face, bestuurslid van Stichting Natuur College, bestuurslid van het Nationaal Restauratiefonds, bestuurslid van de Nederlandse Vereniging van Banken en lid van de Scientific Advisory Council for Integral Sustainable Agriculture and Nutrition. Peter Blom heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit 1 certificaat Triodos Bank.

24

Corporate Governance Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank

Triodos Bank heeft een Corporate Governance­ structuur die haar missie weerspiegelt en beschermt en die voldoet aan alle relevante wettelijke verplichtingen. Algemene informatie over de naleving door Triodos Bank van de Nederlandse Corporate Governance Code en de Code Banken vindt u verderop in dit verslag. Nadere gegevens over de governancestructuur van Triodos Bank vindt u in het online jaarverslag en op de website van de bank (www.triodos.com/governance).

Triodos Bank vindt het van groot belang haar missie en identiteit zoveel mogelijk te waarborgen. Om die reden zijn alle aandelen van Triodos Bank ondergebracht bij Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank (hierna te noemen Administratiekantoor). Het Administratiekantoor geeft op zijn beurt certificaten van aandelen van Triodos Bank uit aan particulieren en instellingen. Deze certificaten belichamen de economische aspecten van de aandelen van Triodos Bank NV. Daarnaast oefent het Administratiekantoor het stemrecht uit op de aandelen Triodos Bank NV. In zijn stemgedrag laat het bestuur van het Administratiekantoor zich leiden door de ideële doelstelling en missie van de bank, het belang van de

Intern bestuur Triodos Triodos Bank is een Europese bank met vestigingen in Nederland (Zeist), België, (Brussel), het Verenigd Koninkrijk (Bristol), Spanje (Madrid) en Duitsland (Frankfurt). Het hoofdkantoor bevindt zich in Zeist. Dit is tevens de statutaire vestigingsplaats.

Overzicht aantal certificaten per certificaathouder Bedragen in miljoenen euro’s

Certificaathouders 2011 2010 8.154 7.805 669 363

Geplaatst kapitaal 2011 2010

1 - 50 51 - 500 501 - 1.000 1.001 en meer

10.069 10.067 983 519

13,7 125,0 50,4 262,0

10,9 93,8 33,5 223,9

Totaal

21.638 16.991

451,1 362,1

Certificaten x 1.000 2011 2010

Certificaathouders 2011 2010

Aantal certificaten per land Nederland België Verenigd Koninkrijk Spanje Duitsland

4.226 3.614 1.103 909 117 117 652 334 16 13

13.014 10.802 3.794 3.168 1.301 1.316 3.502 1.682 27 23

Totaal

6.114 4.987

21.638 16.991

25

Directie van Triodos Bank

certificaathouders en het belang van de bank als onderneming. De certificaten Triodos Bank zijn niet beursgenoteerd. Triodos Bank onderhoudt zelf een interne markt ten behoeve van haar certificaathouders.

De Directie is verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur van Triodos Bank. De Directie bestaat uit leden van de statutaire directie en een of meer managers die door de leden van de Directie worden benoemd. De leden van de Directie zijn formeel verantwoordelijk voor het bestuur van Triodos Bank en worden benoemd door de Raad van Commissarissen.

Certificaathouders Certificaathouders hebben stemrecht in de Algemene Vergadering van Certificaathouders tot een maximum van 1.000 stemmen per certificaathouder. De Algemene Vergadering van Certificaathouders benoemt de leden van het Bestuur van het Administratiekantoor, op diens voordracht. Voor deze voordracht is de goedkeuring van de directie van Triodos Bank vereist. Een certificaathouder kan maximaal 10% van alle uitgegeven certificaten in bezit hebben.

Stichting Triodos Holding Stichting Triodos Holding is niet juridisch, maar wel organisatorisch verbonden met Triodos Bank NV. De Stichting is 100% aandeelhouder van Triodos Ventures BV, een investeringsfonds voor risicodragende en strategisch belangrijke nieuwe activiteiten die nauw samenhangen met de missie en activiteiten van Triodos Bank. Het bestuur van Stichting Triodos Holding en de Directie van Triodos Ventures bestaan uit de leden van de statutaire directie van Triodos Bank. Stichting Triodos Holding kent een Raad van Toezicht die op voordracht van het Bestuur van het Administratiekantoor wordt benoemd.

Raad van Commissarissen Triodos Bank heeft een Raad van Commissarissen. De Raad van Commissarissen houdt toezicht op de bedrijfsvoering van de bank, staat de Directie met raad en daad ter zijde, en handelt daarbij in het belang van de bank als onderneming. Nieuwe leden van de Raad van Commissarissen worden benoemd door de Algemene Vergadering, op voordracht van de Raad van Commissarissen.

Stichting Triodos Foundation Stichting Triodos Foundation is een zusterinstelling van Triodos Bank NV, die niet juridisch, maar wel

Overzicht instellingen met een belang van 3% of meer in procenten

2011 2010

Delta Lloyd Levensverzekering NV Stichting Grafische Bedrijfspensioenfondsen Coöperatieve Centrale Raiffeisen-Boerenleenbank BA Stichting Pensioenfonds ABP Friesland Bank NV NAGRON Nationaal Grondbezit BV Beheersmaatschappij Breesaap PGGM Pensioenfonds Z&W

5,6 4,2 4,1 3,9 3,9 3,2 2,7 2,5

6,7 5,1 4,8 4,7 4,6 4,0 3,2 3,1

Bovenstaande instellingen zijn de grootste van de in totaal 11 (2010: 12) instellingen met een belang van ten minste 1%. Hun totale belang bedraagt 34,0% (2010: 41,9%).

26

beloningscommissie heeft, maar wel een geïntegreerde Nomination and Compensation Committee. De relatief bescheiden omvang van Triodos Bank ligt hieraan ten grondslag.

organisatorisch is verbonden met de bank. Op dit moment bestaat het Bestuur van Stichting Triodos Foundation uit medewerkers van Triodos Bank NV. De Stichting doet donaties aan initiatieven die bijdragen aan de ideële doelstellingen van Triodos Bank NV. In België, het Verenigd Koninkrijk en Spanje bestaan vergelijkbare stichtingen.

Voorts wijkt Triodos af van de best practice van de Code door alle voorstellen inzake wezenlijke wijzigingen in de Statuten als afzonderlijke agendapunten voor te leggen aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Om praktische redenen wenst Triodos Bank de mogelijkheid te behouden om naar keuze van de Directie en de Raad van Commissarissen een voorstel voor meervoudige wijzigingen in de Statuten als één agendapunt voor te leggen indien de voorgestelde wijzigingen onderling sterk gerelateerd zijn.

Corporate Governance Code De Nederlandse Corporate Governance Code (de ’Code’ ) is alleen van toepassing op organisaties waarvan de aandelen zijn genoteerd aan een gereglementeerde beurs. Ondanks het feit dat de certificaten van aandelen van Triodos Bank aan geen enkele gereglementeerde beurs zijn genoteerd onderschrijft de bank de beginselen en best practices van de Code. De gehele onder de Code vereiste ’pas toe of leg uit’-verklaring is te lezen op de website van Triodos Bank (www.triodos.com/ governance).

Ten slotte is een aantal bepalingen van de Code inzake beloningen van directieleden niet van toepassing op Triodos Bank, aangezien zij geen aandelen- of optieregelingen kent. De totale kosten voor beloningen van de Directie, die uitsluitend bestaan uit gewoon loon en pensioenelementen, zijn opgenomen in het jaarverslag.

Triodos Bank voldoet in algemene zin aan de beginselen en best practices van de Code. Zij heeft echter een weloverwogen beslissing genomen om op een aantal specifieke punten van de Code af te wijken.

Code Banken Op 1 januari 2010 is de Code Banken van kracht geworden. De code bestaat uit een aantal aanbevelingen en principes om het optimaal functioneren van banken te bevorderen. In de code wordt grote nadruk gelegd op goed bestuur (governance) en staan de belangen van de klant centraal. Dit past volledig bij de visie en de uitgangspunten (Business Principles) van Triodos Bank. De klant is bij alle activiteiten en de missie van Triodos Bank een belangrijke stakeholder.

Het eerste punt heeft betrekking op het stemrecht op aandelen. Om de continuïteit van de doelstelling en missie van Triodos Bank zo veel mogelijk te waarborgen, hebben certificaathouders niet zelf het recht het stemrecht op de onderliggende aandelen uit te oefenen, maar is dat recht ondergebracht bij het Administratiekantoor. Om diezelfde reden kunnen certificaathouders ook geen voordracht doen voor de benoeming van leden van het Bestuur van het Administratiekantoor.

Triodos Bank leeft de beginselen van de Code Banken in het algemeen na en houdt hier voortdurend toezicht op. Zodra de bank vaststelt dat de beginselen niet worden nageleefd, neemt zij maatregelen. Meer informatie over de implementatie door Triodos Bank van de Code Banken, en de gehele onder de Code Banken vereiste ’pas toe of leg uit’-verklaring vindt u op de website van Triodos Bank (www.triodos.com/governance).

Het tweede punt betreft de zittingstermijn van de leden van de statutaire directie. Deze periode is niet beperkt tot vier jaar, aangezien Triodos Bank van mening is dat dit de ontwikkeling van de organisatie op lange termijn niet ten goede komt. Het derde punt heeft betrekking op het feit dat de Raad van Commissarissen van Triodos Bank geen afzonderlijke nominatiecommissie en

27

Verklaring Corporate Governance Code en Code Banken Conform het Besluit van 23 december 2004 tot vaststelling van nadere voorschriften voor de inhoud van het jaarverslag (zoals gewijzigd op 20 maart 2009) en het Besluit van 1 juni 2010 tot vaststelling van nadere voorschriften omtrent de inhoud van het jaarverslag van banken, heeft de Directie van Triodos Bank N.V. een Verklaring Corporate Governance Code en een Verklaring Code Banken opgesteld. Deze verklaring is te lezen in het online jaarverslag en op www.triodos.com/governance.

28

Bericht van de Raad van Commissarissen hebben de Raad van Commissarissen en de Directie het belang benadrukt van waar de bank voor staat. Er werd onder andere gesproken over de zorgvuldige en solide ontwikkeling van de onderneming, waarbij de voorkeur wordt gegeven aan winstgevendheid boven groei. Naast het omgaan met de toenemende druk van overheidswege en het werven en binden van talent bestonden de belangrijkste uitdagingen die uit deze besprekingen voortvloeiden uit het verder ontwikkelen van Triodos Bank als referentie voor duurzaam bankieren, de kracht van haar missie en de toepassing daarvan in de praktijk door de bank.

Triodos Bank is een van de weinige onafhankelijke, duurzame banken ter wereld, en is actief in meerdere landen in Europa. De bank biedt een breed scala aan krediet‑ en beleggingsmogelijkheden in duurzame ondernemingen. De governancestructuur van Triodos Bank, waarvan de Raad van Commissarissen integraal deel uitmaakt, weerspiegelt de innovatieve aanpak van de bank. De belangrijkste taken van de Raad van Commissarissen zijn het toezicht op en het beoordelen van de ontwikkeling van de activiteiten van Triodos Bank en de realisatie van haar missie.

De houding van Triodos Bank ten opzichte van haar risicobereidheid blijft ongewijzigd voorzichtig en gematigd. Het deed de Raad van Commissarissen genoegen te zien dat de bank in 2011 een uitgebreid systeem voor risico-evaluatie heeft ontwikkeld, besproken en doorgevoerd.

Hoogtepunten 2011 De economische en financiële gebeurtenissen in 2011 brachten nog meer opschudding teweeg dan die in 2010. Tot zijn genoegen kan de Raad van Commissarissen melden dat Triodos Bank in staat is gebleken haar groei en positieve ontwikkeling voort te zetten, in tegenstelling tot de algemene tendens in de banksector. Triodos Bank heeft laten zien dat er steeds meer vraag is naar een fundamenteel andere aanpak van bankieren.

De altijd zorgvuldige bedrijfsvoering door Triodos Bank is relevanter dan ooit bij het omgaan met onzekerheden op termijn. De Raad van Commissarissen steunt de Directie op de door haar ingeslagen weg.

2011 zal mogelijk herinnerd worden als het jaar van nieuwe (inter)nationale wet- en regelgeving voor de bancaire sector, zoals hogere kapitaaleisen, bankbelasting, bonusbeperkingen en beloningen in het algemeen. Er is zeker een rol weggelegd voor effectieve regelgeving, maar effectieve regelgeving alleen is niet voldoende om de diepgewortelde structurele en culturele problemen waarmee een groot deel van de banksector te maken heeft, het hoofd te bieden. Triodos Bank kan als referentiepunt fungeren voor stakeholders die op zoek zijn naar geloofwaardige nieuwe manieren van bankieren.

Activiteiten van de Raad van Commissarissen Tijdens de bijeenkomsten en contacten met de Directie heeft de Raad van Commissarissen de volgende onderwerpen besproken: • huidige en toekomstige ontwikkelingen, zoals een overzicht van de financiële en economische markten en het ongunstige beleggingsklimaat waarvan de activiteiten van enkele beleggingsfondsen van Triodos hinder ondervinden. • zaken op het gebied van financiën, risico en audit, met inbegrip van notulen van de Audit and Risk Committee; accountantsverklaringen; het aantrekken van kapitaal; kwartaal- en jaarverslagen; kredietrapportages; de stresstest van Triodos Bank; zaken betreffende De Nederlandsche Bank (DNB); en de Bazel III-regelgeving. • kwesties met betrekking tot corporate governance en compliance, zoals beloning, zelfevaluatie en de op handen zijnde herbenoeming van een lid van de Raad

De Raad van Commissarissen en de Directie hebben tijdens de meeste bijeenkomsten in 2011 gesproken over de bredere context voor hun taken, om het denken over de werkzaamheden van de bank te verdiepen en om hun activiteiten beter te duiden. In deze onzekere tijden is de strategische benadering van de bank van cruciaal belang. Bij de bespreking van het strategische driejarenplan

29

matrix is gebaseerd op de eisen zoals vermeld in het profiel van de Raad, en naar aanleiding van deze besprekingen verder verbeterd.

van Commissarissen in 2012. • de bespreking van het jaarverslag 2011 met de externe auditor. Ook is in 2011 gesproken over: • strategische kwesties, zoals het strategisch driejarenplan 2012-2014; • Human Resources Management in de breedste zin van het woord, inclusief de ontwikkeling van nieuw talent en de bedrijfscultuur; • de positie van Triodos Bank op de biomassamarkt. De ontwikkeling van bepaalde kredieten verliep niet volgens de verwachtingen van de bank. Hiervoor moesten aanzienlijke voorzieningen worden getroffen.

Vergaderingen Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen is in 2011 zes keer bijeengekomen. Op twee bijeenkomsten na zijn deze bijeenkomsten bijgewoond door alle commissarissen. Bij de bijeenkomst in november was de heer Eguiguren afwezig en bij die in december de heer Frank. Alle bijeenkomsten werden gezamenlijk met de Directie gehouden. De Raad van Commissarissen heeft, naar aanleiding van de hieronder vermelde evaluatie, voorafgaand aan de bijeenkomsten echter ook informele bijeenkomsten gehouden (dus zonder dat de Directie daarbij aanwezig was), om te bekijken of bepaalde agendapunten een specifieke benadering en/of prioriteit behoefden.

De toezichtactiviteiten en gesprekken van de Raad van Commissarissen zijn gebaseerd op schriftelijke verslagen van de Directie, en op presentaties van senior medewerkers.

Samenstelling Raad van Commissarissen

Gedurende heel 2011 onderhield de voorzitter van de Raad van Commissarissen nauwe contacten met de voorzitter van de Directie en onderhield de voorzitter van de Audit and Risk Committee nauwe contacten met de Chief Financial Officer (financieel directeur). De meeste bijeenkomsten van de Raad van Commissarissen werden voorafgegaan door een presentatie van een senior manager van de bank over diens portefeuille, gevolgd door een discussie. Hierdoor verkreeg de Raad van Commissarissen meer inzicht in de verschillende activiteiten van Triodos Bank en leerde de Raad het senior management van de bank beter kennen.

De statuten van Triodos Bank bepalen dat de Raad van Commissarissen uit drie of meer leden bestaat. Op dit moment heeft de Raad acht leden. In 2011 is de samenstelling van de Raad van Commissarissen niet gewijzigd. De heer M.J.M. van den Hoogenband is tijdens de AVA herbenoemd voor een tweede termijn. De Raad van Commissarissen heeft in 2011 een nieuwe interne procedure ingesteld voor de beoordeling van nominaties en herbenoemingen. De eerste termijn van de heer M. Eguiguren Huerta eindigt binnenkort. Hij stelt zich herkiesbaar. De Raad van Commissarissen steunt de herbenoeming van de heer Eguiguren voor een tweede termijn van vier jaar.

Ook is er een themabijeenkomst gehouden waarbij behalve alle commissarissen ook het Bestuur van het Administratiekantoor, de Directie en de vestigingsdirecteuren aanwezig waren om de toekomstige positionering te bespreken van Triodos Bank op het gebied van cultuur en onderwijs. Een aantal commissarissen heeft ook vergaderingen van klanten en/of certificaathouders in het Verenigd Koninkrijk, België, Nederland en Spanje bijgewoond. Commissarissen hebben tevens informele contacten

Er is een competentiematrix (pagina 36) opgesteld om gebieden uit te lichten waarop commissarissen over aanzienlijke expertise beschikken. Mede aan de hand van de matrix kan worden vastgesteld of de Raad van Commissarissen over de vaardigheden beschikt die nodig zijn om zijn taken te vervullen. De

30

medezeggenschap en certificaathouders.

onderhouden met de vestigingsdirecteuren en senior medewerkers van Triodos Bank in het land waarin zij woonachtig zijn. Een bezoek aan de Nederlandse vestiging in november 2011 was het eerste van een reeks bezoeken aan de diverse vestigingen. Voor 2012 staat het Verenigd Koninkrijk op de agenda.

De resultaten van de zelfevaluatie zijn besproken tijdens de bijeenkomst van de Raad van Commissarissen in februari 2011. De voorzitter heeft ook afzonderlijke besprekingen gevoerd met de commissarissen ten behoeve van het houden van individuele evaluaties.

Daarnaast werd de bijeenkomst waarin het jaarverslag werd besproken en goedgekeurd bijgewoond door de externe auditor.

Bij het evaluatieproces hoorde ook een beoordeling van de twee statutaire leden van de Directie. De resultaten werden besproken met deze leden afzonderlijk en met de twee leden van de Nomination and Compensation Committee.

Onafhankelijkheid Gedurende heel 2011 waren alle commissarissen onafhankelijk van Triodos Bank in de zin van de bepalingen van de Nederlandse Corporate Governance Code; de samenstelling van de Raad was zodanig dat leden kritisch en onafhankelijk van elkaar, van de Directie en van enig belang konden handelen.

De Raad van Commissarissen is eenmaal bijeengekomen zonder dat de Directie daarbij aanwezig was. Het doel van deze bijeenkomst was om het functioneren van Raad en Directie en de relatie tussen beide te bespreken. De Raad is tot de conclusie gekomen dat zijn eigen functioneren is verbeterd, maar blijvende aandacht behoeft.

Zelfevaluatie

Commissies van de Raad van Commissarissen

De eind 2010 gestarte jaarlijkse zelfevaluatie van de Raad van Commissarissen met een onafhankelijk adviseur eindigde in 2011.

De Raad van Commissarissen heeft twee commissies, zoals bepaald in het hoofdstuk Corporate Governance: de Audit and Risk Committee en de Nomination and Compensation Committee. Beide commissies zijn in de loop van het jaar apart van elkaar bijeengekomen. Hun belangrijkste overwegingen en conclusies zijn gedeeld met de volledige Raad van Commissarissen. De samenstelling van de commissies is als volgt:

Naar aanleiding hiervan zijn aparte, periodieke bijeenkomsten georganiseerd tussen de Raad van Commissarissen en de Directie. Dit was het begin voor meer diepgaande discussies over de mogelijke impact van Triodos Bank op de maatschappij, met behoud van een gezonde groei en de kernwaarden van de bank. De algemene conclusie was dat Triodos Bank zich in een overgangsfase bevond van een kleinschalige instelling naar een internationaal opererende bank met een voortrekkersrol op het gebied van duurzaam bankieren en bankieren op basis van waarden.

Audit and Risk Committee - mevrouw M.A. Scheltema (voorzitter) - de heer M. Eguiguren Huerta - de heer J. Lamers - mevrouw C. van der Weerdt

De ontwikkeling van de Raad van Commissarissen moet hier dus gelijke tred mee houden. De rol van de Raad van Commissarissen moet veranderen van een meer ratificerende functie naar een meer onderzoekende en betrokken functie die zwaardere eisen stelt aan de sleutelrollen van de Raad, zoals toezichtstrategie en resultaten, compliance in de breedste zin van het woord, en kwesties inzake

Nomination and Compensation Committee - de heer M.M. Frank (voorzitter) - de heer H. Voortman

31

Audit and Risk Committee

kredietrisico. Maatregelen in dit verband betreffen onder andere het versterken van de rol van kredietrisicomanagers in het netwerk van vestigingen en een eenvormig risicobeleid. De commissie staat hier positief tegenover. Ook het onderwerp liquiditeitsrisico werd tot in detail besproken.

Begin 2011 is mevrouw Van der Weerdt in de plaats getreden van de heer Lamers als lid van de Audit and Risk Committee. De commissie heeft de heer Lamers bedankt voor zijn jarenlange bijdrage. De commissie is in 2011 vier keer bijeengekomen. Elke bijeenkomst werd bijgewoond door de Chief Financial Officer, het Hoofd Interne Audit en het Hoofd Risicomanagement van de Groep van de bank. Twee bijeenkomsten werden bijgewoond door de externe auditors.

Nomination and Compensation Committee De Nomination and Compensation Committee is in 2011 acht keer bijeengekomen. Een van de belangrijkste taken van de commissie is het adviseren van de Raad van Commissarissen bij het vaststellen van het beloningspakket van de Directie. Ook adviseert de commissie de Raad van Commissarissen over de goedkeuring van de beloning van senior functies bij Triodos Bank. In 2011 heeft de Raad van Commissarissen de implicaties van het onlangs opgestelde International Remuneration Policy besproken en goedgekeurd. Nadere gegevens inzake het nieuwe Beloningsbeleid vindt u op pagina 68 van de jaarrekening.

De commissie hecht veel waarde aan de functies van de interne en de externe auditor, aangezien deze de belangrijke rol van de commissie onderstrepen bij het handhaven van controlemechanismen. Daarnaast is er eenmaal in afwezigheid van de Directie met de externe auditor gesproken. Tijdens haar besprekingen heeft de Audit and Risk Committee onder andere het algehele risico- en controlekader van Triodos Bank, de jaarrekening en de kwartaalresultaten, de bevindingen van de interne auditor, belangrijke administratieve beslissingen en het liquiditeitenbeheer beoordeeld. De commissie verwelkomt de impuls van de nieuwe interne auditor en de versterking van de algehele auditinspanningen en -benadering.

Beide leden van de Nomination and Compensation Committee hebben ervaring op seniormanagementniveau, goede kennis van en ervaring met performance management en beloningen in het algemeen. Daarnaast winnen zij in specifieke gevallen advies in bij onafhankelijke, externe deskundigen.

In 2011 is er ook goede voortgang geboekt met de ontwikkeling en invoering van het algemene risicokader en bij het waarborgen van naleving van Bazel II en Bazel III, en van een adequaat Internal Capital Adequacy Assessment Process (ICAAP) proces. Naast de reguliere bijeenkomsten is er een speciale, gefaciliteerde sessie gehouden waarbij het renterisicokader tot in detail is besproken, gevolgd door een sessie waarin de theoretische beginselen zijn toegepast op de praktijk van Triodos Bank. Hierdoor kan de Audit and Risk Committee, en daarmee ook de Raad van Commissarissen, er alle vertrouwen in houden dat de risicobereidheid van Triodos Bank zich op het juiste niveau bevindt. De commissie heeft tevens aandacht besteed aan de lopende discussies met DNB en de uitkomst van haar controlebeoordelingen.

De commissie heeft voorbereidingen getroffen voor de tweede (tweedaagse) sessie van een permanent educatieprogramma voor de Raad van Commissarissen en de Directie. Dit programma van permanente educatie voldoet aan de eis van de Code Banken om een structureel educatieprogramma op te zetten. In 2011 zijn risicomanagement, het businessmodel en de missie en de strategie van Triodos Bank aan de orde geweest. De meeste discussies werden ingeleid door medewerkers van de bank. De missie‑ en strategiediscussie werd geleid door een extern adviseur. De uitkomst van deze laatste discussies diende als input voor de afronding van het Businessplan.

Bijzondere aandacht is besteed aan het onderwerp

32

De conclusies van het DNB-rapport over Cultuur en Gedrag inzake de besluitvorming binnen de bank zijn besproken. De meeste conclusies zijn zeer positief. De kwestie van het waarborgen van de waarden van de bank terwijl de bank aanzienlijke groei vertoont, behoeft blijvende aandacht. Daarnaast fungeerde de commissie als klankbord voor de Directie voor wat betreft mogelijke veranderingen in de structuur van de bank op senior niveau. Zij heeft tevens het hierboven besproken zelfevaluatieproces afgerond. Met het oog op het feit dat de laatste termijn van de voorzitter van de Raad van Commissarissen in 2013 afloopt, is de commissie begonnen met de selectieprocedure voor een mogelijke opvolger. Die procedure bestaat onder andere uit het opstellen van het profiel van de nieuwe voorzitter en het vaststellen van een longlist van potentiële kandidaten. Er is een externe adviseur ingeschakeld om hierbij te assisteren. Zeist, 27 februari 2012 David Carrington Marcos Eguiguren Marius Frank Mathieu van den Hoogenband Jan Lamers Margot Scheltema, Vice-voorzitter Hans Voortman, Voorzitter Carla van der Weerdt

33

M.M. Frank (1947)

Biografieën

Marius Frank is zelfstandig Bestuursadviseur en Executive Coach. Hij is sinds maart 2009 voorzitter van de Raad van Commissarissen Seyster Veste te Zeist. Daarnaast is hij lid van Stichting Administratiekantoor Hofpoort Holding, Utrecht (houdstermaatschappij van o.a. Van der Wal Transport, sinds december 2009), en lid van de Raad van Commissarissen Triodos Cultuurbank B.V. Marius Frank is voor het eerst benoemd in 2005 en zijn huidige benoemingstermijn eindigt in 2013. Hij is voorzitter van de Nomination and Compensation Committee Triodos Bank. Marius Frank heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen certificaten Triodos Bank.

D.J. Carrington (1946) David Carrington is sinds 2001 zelfstandig adviseur en is gespecialiseerd op het gebied van filantropie, maatschappelijk verantwoord financieren en van het besturen van charitatieve instellingen en sociale ondernemingen. Hij kan putten uit 25 jaar ervaring in senior-managementfuncties bij charitatieve instellingen – waarvan de afgelopen 13 jaar als Chief Executive – en als bestuurslid bij een diversiteit aan organisaties in het Verenigd Koninkrijk, waaronder een universiteit, Big Society Capital, ‘engage’ (de National Association for Gallery Education) en de National Foundation for Youth Music. Daarnaast is hij lid van de Social Investment Task Force en voorzitter van de redactiegroep van Philanthropy UK. Hij is oprichter/Directeur van de Alliance Publishing Trust en lid van de Raad van Advies van het Centre for Effective Philanthropy in de Verenigde Staten. David Carrington is voor het eerst benoemd in 2009 en zijn huidige benoemingstermijn eindigt in 2013. David Carrington heeft de Britse nationaliteit en bezit geen certificaten Triodos Bank.

M.J.M. van den Hoogenband (1944) Mathieu van den Hoogenband is voormalig Directievoorzitter van Weleda Groep AG te Arlesheim, Zwitserland. Hij is lid van het Aandeelhouderscollege Rhea Holding B.V. (Eosta B.V.), voorzitter van de Raad van Commissarissen van Triodos Cultuurbank B.V., voorzitter van de Raad van Commissarissen van Stichting Widar centrum voor eerstelijns gezondheidszorg, lid van de Adviesraad Antroposofische Medische Faculteit van de particuliere universiteit Witten/Herdecke. Hij doceert Leiderschap en Ethiek aan de SRH Hochschule in Berlijn en de Alanus Hochschule in Bonn-Alfter. Mathieu van den Hoogenband is voor het eerst benoemd in 2007 en zijn huidige benoemingstermijn eindigt in 2015. Mathieu van den Hoogenband heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit 883 certificaten Triodos Bank.

M. Eguiguren Huerta PhD (1959) Marcos Eguiguren is partner en bestuurslid van Grupo Inmark, een Spaanse professionele dienstverlener met dochterondernemingen in Portugal en diverse landen in Latijns-Amerika en met een schat aan ervaring op het gebied van advisering van financiële entiteiten. Daarnaast vervult hij leidinggevende functies bij Barclays Bank en BBVA. Hij is tevens Universitair Hoofddocent in bedrijfskunde aan de Politechnische Universiteit van Catalonië. Marcos Eguiguren is voor het eerst benoemd in 2008 en zijn huidige benoemingstermijn eindigt in 2012. Hij is lid van de Audit and Risk Committee van Triodos Bank. Marcos Eguiguren heeft de Spaanse nationaliteit en bezit 194 certificaten Triodos Bank.

J. Lamers (1948) Jan Lamers is voormalig bestuursvoorzitter van Uitgeversbedrijf Tijd en vicepresident van de Europese Vereniging van Dagbladuitgevers. Daarnaast is hij bestuursvoorzitter van LamersMedia C&P, voorzitter van CultuurNet Vlaanderen, bestuursvoorzitter van Wereldmediahuis Vzw en directeur van I-Propellor NV. Jan Lamers is voor het eerst benoemd in 2002 en zijn huidige benoemingstermijn eindigt in 2014. Jan Lamers

34

Auditcommissie van Saxion Hogeschool. Carla van der Weerdt is voor het eerst benoemd in 2010 en haar huidige benoemingstermijn eindigt in 2014. Carla van der Weerdt heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen certificaten Triodos Bank.

heeft de Belgische nationaliteit en bezit geen certificaten Triodos Bank. M.A. Scheltema (1954), Vice-voorzitter Margot Scheltema was tot eind 2008 financieel directeur van Shell Nederland BV. Margot Scheltema is lid van de Raad van Commissarissen van Triodos Cultuurbank B.V. Zij is vicevoorzitter van de Raad van Commissarissen en voorzitter van de Audit and Risk Committee van Triodos Bank. Zij is lid van de Raad van Commissarissen van ASR NV, Schiphol NV en van TNT Express. Daarnaast is zij lid van de Raad van Toezicht van het Rijksmuseum, lid van de Raad van Toezicht van ECN en lid van de Commissie Externe Verslaggeving AFM. Margot Scheltema is in 2010 benoemd voor een tweede termijn. Margot Scheltema heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen certificaten Triodos Bank.

Competentiematrix Raad van Commissarissen Onderstaande matrix bevat de kerncompetenties van de afzonderlijke leden van de Raad van Commissarissen, die van belang zijn voor hun toezichthoudende functie. Een kandidaat-commissaris dient over de volgende drie kwalificaties te beschikken: • affiniteit met de missie en waarden van Triodos Bank. • ervaring op seniormanagementniveau, en • internationale ervaring. Alle leden van de Raad van Commissarissen voldoen aan deze criteria.

H. Voortman (1944), Voorzitter Hans Voortman is voormalig algemeen directeur van Wereld Natuur Fonds Nederland en voormalig vennootschappelijk directeur van MeesPierson. Daarnaast is hij voorzitter van de Raad van Toezicht van Ark Natuurontwikkeling, bestuurslid van Pan Parks en bestuurslid van het Blijdorp Thandiza Fonds. Hij is voorzitter van de Raad van Commissarissen en lid van de Nomination and Compensation Committee van Triodos Bank. Hans Voortman is voor het eerst benoemd in 2001 en zijn huidige benoemingstermijn eindigt in 2013. Hans Voortman heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen certificaten Triodos Bank.

De tabel op pagina 36 en 37 vermeldt verdere competenties op sleutelgebieden zoals beschreven in het profiel van de Raad van Commissarissen.

C.J. van der Weerdt-Norder (1964) Carla van der Weerdt is eigenaar/Directeur van Accent Organisatie Advies and Accent Finance & Accountancy. Zij heeft vijftien jaar bij ABN AMRO Bank NV gewerkt, onder andere als CFO/COO van Global Transaction Banking, als wereldwijd hoofd Operationeel Risicomanagement en als wereldwijd hoofd Risicomanagement & Compliance in Vermogensbeheer. Zij is lid van de Raad van Commissarissen en voorzitter van de

35

Competentiematrix Raad van Commissarissen

Naam (nationaliteit)

Geboortejaar

Geslacht

Land waarop de commissaris zich richt

Duurzame ontwikkeling

Banking

Carrington (UK)

1946

M

Verenigd Koninkrijk

l

 

Eguiguren (SP)

1959

M

Spanje

 

l

Frank (NL)

1947

M

Nederland, Frankrijk

 

Lamers (BE)

1948

M

België, Frankrijk

 

Scheltema (NL)

1954

V

Nederland

 

Van den Hoogenband (NL)

1944

M

Nederland, Duitsland

Van der Weerdt (NL)

1964

V

Nederland

Voortman (NL)

1944

M

Nederland 

36

l

  l

l

l

Belangrijkste expertisegebieden Risico Management

Multi-Stakeholder relaties

Financiën, Administratie en Interne controle

Overige functionele en sectorexpertise

 

l

 

‘Impact’-beleggingen, CG in de sociale sector

l

 

l

 

 

 

l

Strategie, Leiderschap ontwikkeling

 

l

l

Marketing, Media, Cultuur

l

 

l

Corporate Governance, Juridische Zaken

 

 

 

Consumentenmarkt

l

 

l

 

l

l

 

Natuurbehoud

37

Deze pagina is bewust blanco gelaten. 38

Jaarrekening 2011 Triodos Bank NV

Pagina

Geconsolideerde balans per 31 december 2011

40

Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2011

41

Geconsolideerd overzicht van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten over 2011

42

Geconsolideerd mutatieoverzicht van het eigen vermogen over 2011

44

Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2011

46

Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening

47

Segmentrapportage 76 Solvabiliteit 84 Risicomanagement 86 Vennootschappelijke balans per 31 december 2011

110

Vennootschappelijke winst- en verliesrekening over 2011

111

Vennootschappelijk mutatieoverzicht van het eigen vermogen over 2011

112

Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening

114

Overige gegevens

122

39

Geconsolideerde balans per 31 december 2011 voor winstverdeling

Verwijzingen*

31.12.2011

31.12.2010

Kasmiddelen

1

51.631

44.814

Overheidspapieren

2

15.000

—

Bankiers

3

670.649

595.800

Kredieten

4

2.837.818

2.127.643

Rentedragende waardepapieren

5

573.096

586.672

Aandelen

6

4

4

Deelnemingen

7

3.166

2.623

Immateriële vaste activa

8

13.475

14.646

in duizenden euro’s

Activa

Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen

9

36.063

32.106

Overige activa

10

16.045

21.319

Overlopende activa

11

73.608

68.993

4.290.555

3.494.620

Totaal activa

Passiva Bankiers

12

34.902

23.983

Toevertrouwde middelen

13

3.730.708

3.038.676

Overige schulden

14

9.302

6.817

Overlopende passiva

15

48.725

39.910

Voorzieningen

16

452

318

Achtergestelde schulden

17

15.300

22.800

Eigen vermogen

18

451.166

362.116

4.290.555

3.494.620

Totaal eigen vermogen en passiva Voorwaardelijke schulden

19

64.542

43.090

Onherroepelijke faciliteiten

20

700.966

734.941

765.508

778.031

* De verwijzingen hebben betrekking op de toelichting die begint op pagina 51. Deze vormt een integraal onderdeel van de geconsolideerde jaarrekening.

40

Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2011 in duizenden euro’s

Verwijzingen*

2011

2010

Baten Rentebaten

21

127.927

104.848

Rentelasten

22

-44.675

-38.030

83.252

66.818

Rente Provisiebaten

23

45.740

36.027

Provisielasten

24

-1.188

-848

44.552

35.179

Provisie Resultaat uit financiële transacties

25

275

182

Overige baten

26

582

523

857

705

128.661

102.702

Overige baten Totaal baten

Lasten Personeels- en andere beheerkosten

27

84.364

73.111

Afschrijvingen en waardeveranderingen op materiële en immateriële vaste activa

28

5.513

4.851

89.877

77.962

15.801

9.843

107

119

105.785

87.924

22.876

14.778

-5.552

-3.269

17.324

11.509

Nettowinst per aandeel

3,18

2,45

Dividend per aandeel

1,95

1,95

Bedrijfslasten Waardeveranderingen van vorderingen

29

Waardeveranderingen van deelnemingen Totaal lasten Bedrijfsresultaat voor belastingen Belastingen bedrijfsresultaat

30

Nettowinst Bedragen in euro’s

41

Geconsolideerd overzicht van gerealiseerde en niet gerealiseerde resultaten over 2011 in duizenden euro’s

2011

2010

17.324

11.509

-10

16

Koersresultaat bedrijfsuitoefening in het buitenland na belastingen

52

116

Totaalbedrag rechtstreeks verantwoord in het eigen vermogen

42

132

17.366

11.641

Nettoresultaat Herwaardering vastgoed, bedrijfsmiddelen en deelnemingen na belastingen

Totaal gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten

42

Deze pagina is bewust blanco gelaten. 43

Geconsolideerd mutatieoverzicht van het eigen vermogen over 2011 in duizenden euro’s

Eigen vermogen per 1 januari 2010 Uitbreiding aandelenkapitaal Stockdividend

Aandelenkapitaal

Agio

221.029

51.507

24.191

10.191

4.132

-4.132

249.352

57.566

51.619

23.385

4.717

-4.717

305.688

76.234

Herwaardering vastgoed, bedrijfsmiddelen en deelnemingen na belastingen Koersresultaat bedrijfsuitoefening in het buitenland na belastingen Winstverdeling vorig boekjaar, toevoeging aan de overige reserves Winstverdeling vorig boekjaar, dividend Dividend niet in contanten uitgekeerd Overboeking naar wettelijke reserve ontwikkelingskosten In- of verkoop eigen certificaten van aandelen Resultaat boekjaar Eigen vermogen per 31 december 2010 Uitbreiding aandelenkapitaal Stockdividend Herwaardering vastgoed, bedrijfsmiddelen en deelnemingen na belastingen Koersresultaat bedrijfsuitoefening in het buitenland na belastingen Winstverdeling vorig boekjaar, toevoeging aan de overige reserves Winstverdeling vorig boekjaar, dividend Dividend niet in contanten uitgekeerd Overboeking naar wettelijke reserve ontwikkelingskosten In- of verkoop eigen certificaten van aandelen Resultaat boekjaar Eigen vermogen per 31 december 2011

44

Herwaarderingsreserve

Wettelijke reserve

Overige reserve

43

6.762

29.532

Onverdeelde winst 9.577

Totaal eigen vermogen 318.450 34.382 —

16

16 116

116 975

989

59

7.867

-975

—

-8.602

-8.602

5.801

5.801

-989

—

444

444

35.763

11.509

11.509

11.509

362.116 75.004 —

-10

-10 52

52 1.566

-895

49

7.024

-1.566

—

-9.943

-9.943

6.623

6.623

895

—

—

—

44.847

17.324

17.324

17.324

451.166

45

Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2011 in duizenden euro’s

2011

2010

Kasstroom uit operationele activiteiten Nettowinst Aanpassingen voor: • afschrijvingen • waardeveranderingen van vorderingen • waardeveranderingen van deelnemingen • koersverschillen onroerende zaken en bedrijfsmiddelen • mutaties voorzieningen • overige mutaties overlopende posten

17.324

11.509

5.513 15.801 107 -42 134 4.200

4.850 9.843 119 -1 -64 -19.154

Kasstroom uit bedrijfsactiviteiten

43.037

7.102

-15.000 -60.957 -725.976 — 10.919 692.032 7.759

— 128.978 -476.551 -1 14.423 454.059 -18.736

-48.186

109.274

13.576 -608 -1.593 -6.664

-75.654 -78 -2.723 -5.404

4.711

-83.859

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Mutatie achtergestelde schulden Uitbreiding aandelenkapitaal Betaling contant dividend In- of verkoop eigen certificaten van aandelen

-7.500 75.004 -3.320 —

— 34.382 -2.801 444

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

64.184

32.025

Netto kasstroom

20.709

57.440

Liquiditeiten per 1 januari

415.689

358.249

Liquiditeiten per 31 december Direct opeisbare tegoeden bij centrale banken Direct opeisbare tegoeden bij banken

436.398 51.631 384.767

415.689 44.814 370.875

Liquiditeiten per 31 december

436.398

415.689

Mutatie overheidspapieren Mutatie bankiers, niet direct opeisbare tegoeden Mutaties kredieten Mutaties aandelen Mutaties bankiers, niet direct opeisbare schulden Mutatie toevertrouwde middelen Overige mutaties uit operationele activiteiten Kasstroom uit operationele activiteiten

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Netto investeringen in: • rentedragende waardepapieren • deelnemingen • immateriële vaste activa • onroerende zaken en bedrijfsmiddelen Kasstroom uit investeringsactiviteiten

46

Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening in duizenden euro’s • Triodos Nieuwbouw BV te Zeist, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie.

Algemeen De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen voor de jaarrekening van banken opgenomen in afdeling 14, titel 9, boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. De jaarrekening heeft betrekking op het eenendertigste boekjaar van Triodos Bank NV.

Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Algemeen Tenzij anders vermeld worden activa gewaardeerd op kostprijs, waarbij voor vorderingen rekening wordt gehouden met een eventuele voorziening voor oninbaarheid.

Grondslagen voor consolidatie De financiële gegevens van Triodos Bank NV en groepsmaatschappijen zijn volledig geconsolideerd. De financiële gegevens van joint ventures zijn geconsolideerd naar evenredigheid van het aangehouden belang, indien consolidatie noodzakelijk is voor het inzicht in het vermogen en resultaat van Triodos Bank NV.

Transacties in vreemde valuta Activa en passiva met betrekking tot transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de contante koers per balansdatum. Baten en lasten van transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum. Hieruit voortvloeiende koersverschillen worden in de winst- en verliesrekening verantwoord als ‘Resultaat uit financiële transacties’.

Conform artikel 2:402 van het Burgerlijk Wetboek bevat de vennootschappelijke winst- en verliesrekening slechts een uitsplitsing van het nettoresultaat in resultaat deelnemingen en overig resultaat.

Bedrijfsuitoefening in het buitenland Activa en passiva met betrekking tot activiteiten in buitenlandse eenheden buiten de eurozone worden omgerekend tegen de contante koers per balansdatum. Baten en lasten van activiteiten in buitenlandse business eenheden buiten de eurozone worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum. Hieruit voortvloeiende koersverschillen worden rechtstreeks ten gunste of ten laste van het eigen vermogen gebracht.

Overzicht kapitaalbelangen conform artikel 2:379 en 2:414 van het Burgerlijk Wetboek: • Kantoor Buitenzorg BV te Zeist, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie; • Kantoor Nieuweroord BV te Zeist, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie; • Stichting Triodos Beleggersgiro te Zeist, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie; • Triodos Assurantiën BV te Zeist, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie; • Triodos Cultuurbank BV te Zeist, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie; • Triodos Custody BV te Zeist, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie; • Triodos Finanz GmbH te Frankfurt am Main, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie; • Triodos Investment Management BV te Zeist, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie; • Triodos MeesPierson Sustainable Investment Management BV te Zeist, belang 50%, joint venture met gezamenlijke zeggenschap, consolidatie naar evenredigheid van het aangehouden belang;

Bankiers en kredieten De vorderingen op bankiers en de kredieten worden gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs, waarbij rekening wordt gehouden met een eventuele voorziening voor oninbaarheid. De voorziening voor oninbaarheid wordt per post bepaald, waarbij rekening wordt gehouden met de waarde van de verstrekte zekerheden. Overheidspapier en rentedragende waardepapieren Overheidspapier en rentedragende waardepapieren behoren tot de beleggingsportefeuille en worden gewaardeerd tegen aflossingswaarde onder aftrek van een eventuele voorziening voor oninbaarheid.

47

Immateriële vaste activa Immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs onder aftrek van afschrijvingen. De afschrijvingen worden bepaald op basis van de geschatte economische levensduur.

Verschillen tussen verkrijgingsprijs en aflossingswaarde worden afgeschreven over de resterende looptijd van de waardepapieren. Gerealiseerde waardeveranderingen worden in de winst- en verliesrekening verwerkt.

Goodwill die Triodos Bank heeft betaald voor het opzetten van de vestiging in Spanje wordt in tien jaar afgeschreven. De resterende afschrijvingstermijn is drie jaar. Goodwill die Triodos Fonds Management heeft betaald voor de overname van managementen researchactiviteiten wordt in vijf jaar afgeschreven. De resterende afschrijvingstermijn is één maand. Er is geen waardevermindering van goodwill verantwoord.

Aandelen De aandelen behoren niet tot de handelsportefeuille en worden gewaardeerd tegen kostprijs. Deelnemingen Deelnemingen waarop invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen nettovermogenswaarde. Deelnemingen waarop geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen reële waarde. Ingeval het een deelneming betreft met een notering aan een actieve effectenbeurs wordt de reële waarde gelijkgesteld aan de laatst bekende beurskoers. In geval het een deelneming betreft zonder een notering aan een actieve effectenbeurs of zonder regelmatige beursnotering, wordt de reële waarde naar beste kunnen bepaald aan de hand van alle ter beschikking staande gegevens, waaronder een door een externe accountant goedgekeurde jaarrekening, tussentijdse financiële informatie van de instelling en eventueel andere ter beschikking van Triodos Bank staande gegevens ter zake. Ongerealiseerde waardeveranderingen van deelnemingen waarop geen invloed van betekenis wordt uitgeoefend, worden rechtstreeks via de herwaarderingsreserve toegevoegd c.q. onttrokken aan het eigen vermogen, met uitzondering van waardeveranderingen beneden de verkrijgingsprijs, welke direct in de winst- en verliesrekening worden verwerkt.

De ontwikkelingskosten van het banksysteem worden vanaf het moment van ingebruikname afgeschreven op basis van de economische levensduur. De huidige economische levensduur eindigt in december 2016. Er is geen waardevermindering verantwoord. Managementcontracten waarvoor Triodos Bank heeft betaald bij verwerving van de deelneming in Triodos Investment Management BV worden afgeschreven in twintig jaar. De resterende afschrijvingstermijn is vijftien jaar. Er is geen waardevermindering verantwoord. Aangekochte computersoftware wordt afgeschreven op basis van de economische levensduur. Deze periode bedraagt maximaal vijf jaar. Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen Onroerende zaken in ontwikkeling worden gewaardeerd tegen bestede kosten of lagere te verwachten vervangingswaarde bij oplevering. De bestede kosten bestaan uit aan derden verrichte betalingen.

Gerealiseerde waardeveranderingen worden in de winst- en verliesrekening verantwoord.

Onroerende zaken in eigen gebruik worden gewaardeerd tegen actuele waarde, die is afgeleid van de vervangingswaarde. Taxatie gebeurt ten minste iedere vijf jaar door een externe taxateur. Gebouwen in eigen gebruik worden lineair afgeschreven op basis van een geschatte economische levensduur van 40 jaar. Op terreinen in

Koersverschillen als gevolg van de omrekening van vreemde valuta worden rechtstreeks ten gunste of ten laste van het eigen vermogen gebracht.

48

Rentebaten en provisies uit hoofde van kredietverlening worden niet in de winst- en verliesrekening verantwoord indien gerede twijfel bestaat omtrent de inbaarheid van de opbrengsten.

eigen gebruik wordt niet afgeschreven. Bedrijfsmiddelen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs verminderd met lineaire afschrijvingen op basis van de geschatte economische levensduur. De afschrijvingstermijnen variëren van drie tot tien jaar.

Belastingen bedrijfsresultaat De belastingen worden op basis van geldende tarieven voor de belastingen naar de winst berekend over het resultaat voor belastingen. Hierbij wordt rekening gehouden met vrijgestelde winstbestanddelen, aftrekposten, bijtellingen en verschillen als gevolg van afwijkingen tussen balanswaarde en fiscale waarde van activa en passiva.

Voorzieningen De voorzieningen bestaan voornamelijk uit een voorziening voor groot onderhoud gebouwen. Inkoop eigen certificaten van aandelen Inkoop en heruitgifte van eigen certificaten van aandelen wordt ten laste respectievelijk ten gunste van de overige reserves gebracht. Een saldo dat resteert na heruitgifte van alle ingekochte eigen certificaten staat ter beschikking van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders.

Belastinglatenties als gevolg van verschillen tussen balanswaarde en fiscale waarde worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Winst per aandeel De winst per aandeel wordt berekend op basis van het gewogen gemiddelde aantal uitstaande aandelen. Bij de berekening van het gewogen gemiddelde aantal uitstaande aandelen geldt het volgende: • door Triodos Bank gehouden eigen aandelen worden in mindering gebracht op het totale aantal uitstaande aandelen; • de berekening is gebaseerd op gemiddelden per maand.

Inkoop van eigen certificaten kan plaatsvinden tot een maximum van 2% van het aantal uitstaande aandelen. Tot inkoop van eigen certificaten kan worden besloten, indien het aanbod van bestaande certificaten groter is dan de vraag naar nieuwe certificaten. Hiertoe is door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders een machtiging verstrekt aan de Directie. Derivaten Triodos Bank faciliteert ten behoeve van cliënten het afdekken van risico’s door middel van afgeleide financiële instrumenten (derivaten). De waardering en resultaatbepaling van afgeleide financiële instrumenten die worden gebruikt om risico’s af te dekken (hedging) gebeurt volgens dezelfde grondslagen als die van de onderliggende waarden. Baten en lasten voortvloeiend uit de financiële instrumenten worden ten gunste of ten laste van de winst- en verliesrekening gebracht gedurende de looptijd van het contract.

Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht geeft de mutatie van de geldmiddelen van Triodos Bank, uitgesplitst in operationele activiteiten, investeringsactiviteiten en financieringsactiviteiten. De geldmiddelen bestaan uit kasmiddelen en de direct opeisbare tegoeden bij bankiers. Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. Het gebruik van schattingen en veronderstellingen bij het opstellen van de jaarrekening Bij het opstellen van de geconsolideerde jaarrekening moet Triodos Bank schattingen en veronderstellingen maken die gevolgen hebben voor de verantwoorde bedragen van activa en passiva en de voorwaardelijke activa en passiva per

Baten en lasten Baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben, respectievelijk waarin de dienst is verleend.

49

balansdatum en voor de verantwoorde baten en lasten over het boekjaar. Dit betreft voornamelijk de methoden voor het bepalen van de voorzieningen voor dubieuze debiteuren, van de reële waarde van activa en passiva en van waardeverminderingen. Het betreft mede het beoordelen van de situaties op basis van beschikbare financiële gegevens en informatie. Hoewel deze schattingen met betrekking tot actuele gebeurtenissen en acties naar beste weten van de Directie zijn gemaakt, kunnen feitelijke resultaten afwijken van de schattingen. Schattingen en onderliggende veronderstellingen worden regelmatig beoordeeld. Herzieningen van administratieve schattingen worden verantwoord in de periode waarin de schatting wordt herzien of, als de herziening gevolgen heeft voor zowel de verslagperiode als toekomstige perioden, in de periode van herziening en toekomstige perioden. Zie voor nadere details over deze grondslagen voor waardering en resultaatbepaling de bijbehorende toelichting op de jaarrekening.

50

Activa 1. Kasmiddelen Deze post omvat de direct opeisbare tegoeden bij centrale banken. 2. Overheidspapieren

Belgische schatkistpapier

2011

2010

15.000

—

15.000

—

2011

2010

Het verloop van het overheidspapier is als volgt:

Balanswaarde per 1 januari

—

—

15.000

—

Aflossingen

—

—

Verkoop

—

—

15.000

—

2011

2010

Direct opeisbare tegoeden bij banken

384.767

370.875

Deposito’s bij banken

285.882

224.925

670.649

595.800

Aanschaf

Balanswaarde per 31 december

3. Bankiers

De direct opeisbare tegoeden staan ter vrije beschikking.

51

Bankiers onderverdeeld naar resterende looptijd: 2011

2010

Direct opeisbaar

384.767

370.875

1 tot 3 maanden

131.382

222.925

3 maanden tot 1 jaar

152.500

—

1 tot 5 jaar Langer dan 5 jaar

—

—

2.000

2.000

670.649

595.800

De balanswaarde van de tegoeden bij banken per 31 december is als volgt te specificeren:

ABN AMRO Banco Cooperativo

2011

2010

135.066

110.057

5.410

8.432

Barclays

57.661

68.257

Co-operative Bank

23.944

23.236

—

66.281

Dexia Bank DZ Bank

5.244

12.198

Friesland Bank

49.443

20.000

FMO (Nederlandse Financieringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden)

90.000

—

ING Bank

90.408

83.302

KBC Bank

37.834

12.076

Van Lanschot Bank

20.115

1.638

Nationwide Building Society

23.944

23.236

Rabobank

92.322

129.574

Royal Bank of Scotland

15.866

9.766

SNS Bank

20.000

20.000

3.392

7.747

670.649

595.800

Overige

52

4. Kredieten

Kredieten Voorziening dubieuze debiteuren

2011

2010

2.874.401

2.148.267

-36.583

-20.624

2.837.818

2.127.643

Dit betreft kredieten aan de private sector voor zover geen vorderingen op bankiers. Kredieten onderverdeeld naar resterende looptijd: 2011

2010

Direct opeisbaar

148.657

89.080

1 tot 3 maanden

149.385

55.667

3 maanden tot 1 jaar

216.707

213.671

1 tot 5 jaar

653.598

537.025

1.706.054

1.252.824

2.874.401

2.148.267

2011

2010

Balanswaarde per 1 januari

20.624

10.392

Toevoeging

19.143

12.076

Langer dan 5 jaar

Het verloop van de voorziening dubieuze debiteuren is als volgt:

Afboeking Vrijval Koersverschillen Balanswaarde per 31 december

-835

-289

-2.450

-1.598

101

43

36.583

20.624

De voorziening heeft geen betrekking op voorwaardelijke schulden en onherroepelijke faciliteiten. De toevoeging aan de voorziening heeft voor EUR 1,4 miljoen betrekking op rente die wel in rekening is gebracht maar niet is ontvangen (2010: EUR 0,6 miljoen).

53

5. Rentedragende waardepapieren 2011

2010

Nederlandse staatsobligaties

172.000

265.196

Belgische staatsobligaties

257.798

142.628

Spaanse staatsobligaties Overige obligaties

6.348

6.348

136.950

172.500

573.096

586.672

De balanswaarde van de overige obligaties per 31 december is als volgt te specificeren: 2011

2010

Nederlandse Financieringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden (FMO), Nederland

60.000

60.000

SNS Bank (met overheidsgarantie), Nederland

19.000

29.000

Regio Brussel, België

15.000

15.000

Vlaamse gemeenschap, België

13.000

13.000

La Communauté française de Belgique, België

10.000

—

Rabobank, Nederland

10.000

10.000

Bank Nederlandse Gemeenten (BNG), Nederland

6.450

—

Nederlandse Waterschapsbank, Nederland

3.000

6.000

500

500

De Société Publique de Gestion de l’Eau (SPGE), België

—

15.000

Dexia Bank (met overheidsgarantie), België

—

13.000

NIBC Bank (met overheidsgarantie), Nederland

—

10.000

Cultuurinvest, België

—

1.000

136.950

172.500

Ethias Vie, België

Van het effectenbezit dient EUR 5,0 miljoen (2010: EUR 5,0 miljoen) als onderpand voor een mogelijk debetsaldo bij De Nederlandsche Bank (2010: EUR 5,0 miljoen), EUR 8,5 miljoen voor een mogelijk debetsaldo bij een Nederlandse bank (2010: EUR 21,0 miljoen) en EUR 0,0 miljoen (2010: EUR 11,6 miljoen) voor een mogelijk debetsaldo bij een Belgische bank. Van het effectenbezit dient EUR 6,3 miljoen (2010: EUR 6,3 miljoen) als onderpand voor opgenomen leningen bij een Spaanse bank. Per 31 december 2011 is in verband met nog niet als resultaat verantwoorde verschillen tussen verkrijgingsprijs en aflossingswaarde EUR 13,9 miljoen (2010: EUR 18,6 miljoen) opgenomen onder de overlopende activa en EUR 0,8 miljoen (2010: EUR 0,5 miljoen) onder de overlopende passiva.

54

Het verloop van de rentedragende waardepapieren is als volgt: 2011

2010

Balanswaarde per 1 januari

586.672

511.018

Aanschaf

144.450

185.000

Aflossingen

-99.026

-60.846

Verkoop

-59.000

-48.500

Balanswaarde per 31 december

573.096

586.672

2011

2010

S.W.I.F.T. SCRL

3

3

Ampere Equity Fund BV

0

0

SEPA Biogasanlage Hattingen GmbH

1

1

4

4

6. Aandelen

De aandelen S.W.I.F.T. SCRL worden gehouden in het kader van deelneming aan het S.W.I.F.T. betalingsverkeer. De aandelen Ampere Equity Fund BV worden gehouden in het kader van de activiteiten van Triodos Investment Management. De aandelen SEPA Biogasanlage Hattingen GmbH worden gehouden in samenhang met een verstrekt krediet. Het verloop van de aandelen is als volgt:

Balanswaarde per 1 januari

2011

2010

4

3

Aanschaf

—

1

Verkopen

—

—

4

4

Balanswaarde per 31 december

55

7. Deelnemingen

Overige deelnemingen

2011

2010

3.166

2.623

Het betreft deelnemingen in New Resource Bank, San Francisco, Merkur Bank, Kopenhagen, Cultura Bank, Oslo, Social Enterprise Finance Australia Limited, Sydney, GLS Gemeinschaftsbank eG, Bochum, Banca Popolare Etica Scpa, Padua en Ekobanken Medlemsbank, Järna, waarop geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend. Het verloop van deze post is als volgt:

Balanswaarde per 1 januari Verwervingen Uitbreiding kapitaal

2011

2010

2.623

2.532

475

78

133

—

-117

-103

Koersresultaten vreemde valuta

52

116

Balanswaarde per 31 december

3.166

2.623

2011

2010

295

400

Ontwikkelingskosten voor informatiesystemen

9.529

10.793

Managementcontracten

2.972

3.174

679

279

13.475

14.646

Herwaardering

8. Immateriële vaste activa

Betaalde goodwill

Computersoftware

De betaalde goodwill betreft: • goodwill die Triodos Fonds Management in 2004 aan Triodos Investment Management heeft betaald voor het verkrijgen van researchactiviteiten; • goodwill die Triodos Fonds Management in 2004 en 2005 aan Triodos Investment España heeft betaald, plus een extra bedrag in 2009, voor de afkoop van het winstrecht van de Spaanse vestiging.

56

Het verloop van de betaalde goodwill is als volgt: 2011 Aanschafwaarde per 1 januari Cumulatieve afschrijvingen per 1 januari Balanswaarde per 1 januari Aanschaf Afschrijving Balanswaarde per 31 december

2010

900

900

-500

-395

400

505

—

—

-105

-105

295

400

Ontwikkelingskosten informatiesystemen De ontwikkelingskosten voor informatiesystemen betreft ontwikkelingskosten van het ICT-systeem van de bank. Het verloop van de ontwikkelingskosten voor de informatiesystemen is als volgt: 2011

2010

Aanschafwaarde per 1 januari

19.567

17.056

Cumulatieve afschrijvingen per 1 januari

-8.774

-7.089

Balanswaarde per 1 januari

10.793

9.967

Geactiveerde kosten Afschrijving Waardeverminderingen Balanswaarde per 31 december

967

2.510

-2.231

-1.684

—

—

9.529

10.793

Managementcontracten De managementcontracten betreffen contracten voor het beheer van fondsen door Triodos Investment Management. Bij verwerving van de deelneming in Triodos Investment Management heeft Triodos Bank hiervoor een bedrag betaald aan Triodos Holding.

57

Het verloop van de managementcontracten is als volgt:

Aanschafwaarde per 1 januari

2011

2010

4.030

4.030

Cumulatieve afschrijvingen per 1 januari

-856

-655

Balans per 1 januari

3.174

3.375

-202

-201

2.972

3.174

2011

2010

Onroerende zaken in eigen gebruik

23.496

22.735

Bedrijfsmiddelen

12.567

9.371

36.063

32.106

2011

2010

25.163

24.514

Afschrijving Balanswaarde per 31 december

9. Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen

Het verloop van de onroerende zaken in eigen gebruik is als volgt:

Aanschafwaarde per 1 januari Cumulatieve herwaardering per 1 januari

-435

-435

Cumulatieve afschrijving per 1 januari

-1.993

-1.673

Balanswaarde per 1 januari

22.735

22.406

Aanschaf

1.111

648

Afschrijving

-350

-319

23.496

22.735

Balanswaarde per 31 december

58

Het verloop van de bedrijfsmiddelen is als volgt: 2011

2010

Aanschafwaarde per 1 januari

19.351

14.862

Cumulatieve afschrijving per 1 januari

-9.980

-7.768

Balanswaarde per 1 januari

9.371

7.094

Aanschaf

5.624

4.768

Verkoop Afschrijving Koersverschillen Balanswaarde per 31 december

-71

-13

-2.399

-2.480

42

2

12.567

9.371

10. Overige activa De overige activa zijn inclusief een vordering inzake de depositogarantieregeling voor een bedrag van EUR 9.886 miljoen (2010: EUR 13.171). 11. Overlopende activa Hieronder zijn opgenomen nog te ontvangen nog niet gefactureerde bedragen, vooruitbetaalde bedragen en diverse overlopende posten, waaronder een actieve belastinglatentie van EUR 3,1 miljoen (2010: EUR 3,0 miljoen). De belastinglatentie heeft voornamelijk betrekking op verliezen van de Duitse en Spaanse vestigingen die nog moeten worden gecompenseerd met toekomstige belastbare winsten.

Passiva 12. Bankiers

Tegoeden van banken

2011

2010

34.902

23.983

Dit betreft de aangehouden tegoeden door Kreditanstalt für Wiederaufbau, Duitsland, en Instituto de Crédito Oficial, Spanje, ten behoeve van rentegesubsidieerde kredieten in de duurzame energiesector.

59

Tegoeden van banken onderverdeeld naar resterende looptijd: 2011

2010

Direct opeisbaar

855

840

1 tot 3 maanden

670

108

1.389

822

1 tot 5 jaar

3 maanden tot 1 jaar

10.602

6.843

Langer dan 5 jaar

21.386

15.370

34.902

23.983

2011

2010

Spaargelden

2.715.079

2.199.404

Overige toevertrouwde middelen

1.015.629

839.272

3.730.708

3.038.676

2011

2010

2.991.596

2.497.806

13. Toevertrouwde middelen

Toevertrouwde middelen onderverdeeld naar resterende looptijd:

Direct opeisbaar

96.380

93.796

3 maanden tot 1 jaar

1 tot 3 maanden

203.292

167.916

1 tot 5 jaar

354.296

223.160

85.144

55.998

3.730.708

3.038.676

Langer dan 5 jaar

14. Overige schulden Deze post bestaat uit diverse te betalen bedragen, waaronder te betalen Nederlandse en buitenlandse belastingen en sociale verzekeringspremies van EUR 3,9 miljoen (2010: EUR 2,5 miljoen). 15. Overlopende passiva Hieronder zijn opgenomen nog te betalen nog niet gefactureerde kosten, vooruit ontvangen bedragen en diverse overlopende posten en een passieve belastinglatentie van EUR 4,2 miljoen (2010: EUR 4,2 miljoen).

60

De belastinglatentie heeft voornamelijk betrekking op in Nederland te belasten toekomstige winsten van de Duitse en Spaanse vestigingen. 16. Voorzieningen 2011

2010

447

313

5

5

452

318

2011

2010

Balanswaarde per 1 januari

318

382

Dotatie

169

114

Onttrekking

-35

-103

—

-75

452

318

Groot onderhoud gebouwen Overige voorzieningen

Het verloop van de voorzieningen is als volgt:

Vrijval Balans waarde per 31 december

17. Achtergestelde schulden Dit betreft een 10-jarige obligatielening uitgegeven op 12 juli 2006. Het nominale rentepercentage bedraagt 5,625% en de uitgiftekoers was 99,314%. De obligaties zijn achtergesteld ten opzichte van alle overige schulden. Gedurende de looptijd van de obligatielening kan de bank obligaties inkopen en intrekken onder voorbehoud van toestemming van De Nederlandsche Bank. Per 31 december 2011 is in verband met verschillen tussen verkrijgingsprijs en aflossingswaarde een bedrag van EUR 0,1 miljoen (2010: EUR 0,1 miljoen) opgenomen onder de overlopende activa. Het verloop van de achtergestelde schulden is als volgt: 2011

2010

Balanswaarde per 1 januari

22.800

22.800

Onttrekking

-7.500

—

Balanswaarde per 31 december

15.300

22.800

61

18. Eigen vermogen Het eigen vermogen op de geconsolideerde balans is gelijk aan het eigen vermogen op de vennootschappelijke balans. Voor een specificatie wordt verwezen naar de toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening. Reële waarden Onderstaande tabel geeft inzicht in de reële waarde van de financiële instrumenten per 31 december 2011. De reële waarde van rentedragende waardepapieren is de marktwaarde. Voor bankiers, kredieten, toevertrouwde middelen met een vaste rentelooptijd en de achterstelde lening is de reële waarde bepaald door middel van de netto contante waarde van verwachte rente en aflossingskasstromen met behulp van de marktrentes ultimo boekjaar. De reële waarde van de overige posten wordt gelijkgesteld aan de balanswaarde. De reële waarde van de overige activa en passiva bevat tevens de belastinglatentie in verband met het verschil tussen balanswaarde en reële waarde. Het nog niet afgeschreven agio en disagio van de rentedragende waardepapieren is opgenomen in de balanswaarde van de rentedragende waardepapieren. 2011

2011

2010

2010

Balans-

Reële

Balans-

Reële

waarde

waarde

waarde

waarde

Kasmiddelen

51.631

51.631

44.814

44.814

Overheidspapier

15.000

15.000

—

—

Activa

Bankiers Kredieten Rentedragende waardepapieren inclusief agio/disagio Aandelen Deelnemingen Overig

670.649

670.452

595.800

595.901

2.837.818

2.907.188

2.127.643

2.169.387

586.170

600.476

604.727

613.162

4

4

4

4

3.166 125.315

3.166 110.925*

2.623 118.505

2.623 109.109*

4.289.753

4.358.842

3.494.116

3.535.000

34.902

34.902

23.983

23.983

3.730.708

3.758.084

3.038.676

3.049.258

72.977

71.521

69.341

71.456

451.166

451.166

362.116

362.116

—

43.169

—

28.187

4.289.753

4.358.842

3.494.116

3.535.000

Passiva Bankiers Toevertrouwde middelen Overig Eigen vermogen Herwaardering

* De reële waarde wordt negatief beïnvloed door de belastingeffecten van alle reële-waardecorrecties die onder overig zijn verantwoord.

62

2011 Contractwaarde

2011 Reële waarde

2010 Contractwaarde

2010 Reële waarde

Valutatermijncontracten (verkoop vreemde valuta)

195.641

208.462

175.488

181.211

Valutatermijncontracten (verkoop vreemde valuta)

196.701

208.986

175.079

181.237

392.342

417.448

350.567

362.448

Derivaten

De geschatte reële waarden die worden opgegeven door financiële instellingen zijn niet één op één vergelijkbaar vanwege de grote verscheidenheid in waarderingsmethoden en de vele schattingen. Het gebrek aan een objectieve waarderingsmethode brengt met zich mee dat geschatte reële waarden in hoge mate subjectief zijn voor wat betreft de veronderstelde looptijden en de toegepaste rentepercentages. Daarom moeten lezers voorzichtig zijn als ze de informatie in dit deel van de toelichting willen gebruiken om reële waarden van verschillende financiële instellingen met elkaar te vergelijken.

Niet uit de balans blijkende verplichtingen 19. Voorwaardelijke schulden Dit betreft kredietvervangende en niet-kredietvervangende garanties die gedeeltelijk zijn gedekt door geblokkeerde rekeningen tot hetzelfde bedrag. 20. Onherroepelijke faciliteiten Dit betreft het geheel van verplichtingen uit hoofde van onherroepelijke toezeggingen die kunnen leiden tot kredietverlening. Overige niet uit de balans blijkende verplichtingen Naast de in de balans vermelde voorwaardelijke schulden en onherroepelijke faciliteiten is het depositogarantiestelsel en de beleggerscompensatieregeling van toepassing, zoals bedoeld in artikel 3:259 van de Wet op het Financieel Toezicht.

63

Huurverplichtingen in duizenden euro’s Plaats Zeist, Nederland

Bedrag per jaar

Resterende looptijd

548

44 maanden

Zeist, Nederland

175

12 maanden

Brussels, België

585

87 maanden

Bristol, Verenigd Koninkrijk

792

171 maanden

41

33 maanden

154

22 maanden

13

3 maanden

Edinburgh, Verenigd Koninkrijk Barcelona, Spanje Bilbao, Spanje La Coruna, Spanje

57

20 maanden

Las Palmas, Spanje

26

18 maanden

Madrid, Spanje

18

3 maanden

Palma de Mallorca, Spanje

89

40 maanden

Santa Cruz de Tenerife, Spanje

53

30 maanden

Sevilla, Spanje

23

3 maanden

Valencia, Spanje

53

10 maanden

Valladolid, Spanje

99

9 maanden

Zaragoza, Spanje

14

6 maanden

286

34 maanden

Frankfurt, Duitsland

Leaseverplichtingen in duizenden euro’s Er zijn leaseverplichtingen aangegaan met een looptijd tussen 14 en 48 maanden voor een bedrag van EUR 503 per jaar. Verplichtingen voor het gebruik voor software in duizenden euro’s De volgende verplichtingen zijn aangegaan voor het gebruik van software: • voor een periode van 36 maanden met een vaste jaarlast van EUR 10. • een vaste jaarbetaling van EUR 27. • voor een periode van ten minste 2 jaar met een variabele jaarlast van circa EUR 187. Overige verplichtingen In 2010 heeft Triodos Bank een samenwerkingsovereenkomst ondertekend met een projectontwikkelaar, die in 2011 is gewijzigd. Het doel van deze overeenkomst is het bouwen van een nieuw kantoorgebouw voor Triodos Bank vóór het derde kwartaal 2016. Eind 2011 heeft Triodos Bank een overeenkomst met een derde partij ondertekend voor de aankoop van grond voor 1 september 2014. Aan deze aankoop zijn een aantal specifieke voorwaarden verbonden. 64

Baten 21. Rentebaten 2011

2010

Kredieten

99.260

77.187

Bankiers

8.544

7.189

20.072

20.253

51

219

127.927

104.848

Rentedragende waardepapieren Overige beleggingen

De rentebaten zijn inclusief opbrengsten voortvloeiend uit het uitlenen van gelden en daarmee samenhangende transacties, alsmede hiermee verband houdende provisies die het karakter hebben van rente. De post rentedragende waardepapieren is inclusief transactieresultaten voor een bedrag van EUR 2,6 miljoen (2010: EUR 2,2 miljoen). 22. Rentelasten 2011

2010

Toevertrouwde middelen

43.715

36.080

Achtergestelde schulden

160

1.297

Bankiers

774

326

26

327

44.675

38.030

Overige

De post achtergestelde schulden is inclusief een transactieresultaat voor een bedrag van EUR 1,1 miljoen (2010: 0,0 miljoen).

65

23. Provisiebaten 2011 Garantieprovisie Aandelenregister

2010

525

434

3.575

3.374

Betalingsverkeer

4.120

2.062

Kredietverlening

11.396

6.295

Vermogensbeheer Managementvergoedingen Overige provisiebaten

3.231

2.769

22.245

20.840

648

253

45.740

36.027

De categorieën van provisiebaten zijn in 2011 herzien. De vergelijkende cijfers over 2010 zijn aangepast. 24. Provisielasten 2011

2010

Provisie aan agenten

393

401

Vermogensbeheer

312

259

Overige provisielasten

483

188

1.188

848

2011

2010

25. Resultaat uit financiële transacties

Koersresultaten transacties in vreemde valuta

34

19

Transactieresultaten valutatermijncontracten

241

163

275

182

26. Overige baten Dit betreft vergoedingen voor overige verrichte diensten en boekwinsten voortvloeiend uit de verkoop van activa.

66

Lasten 27. Personeels- en andere beheerkosten 2011

2010

36.482

30.922

• pensioenlasten

3.653

3.849

• sociale lasten

5.803

5.308

• uitzendkrachten

3.342

3.282

• diverse personeelskosten

4.191

3.735

• geactiveerde personeelskosten

-810

-1.694

52.661

45.402

• kantoorkosten

3.893

3.278

• IT-kosten

3.689

3.751

• externe administratiekosten

3.732

2.821

• reis- en verblijfkosten

2.480

2.068

• advies- en accountantskosten

2.313

2.499

• publiciteitskosten

7.039

6.263

• huisvestingskosten

5.392

4.044

• overige kosten

3.165

2.985

31.703

27.709

84.364

73.111

639,6

559,4

Personeelskosten: • salarissen

Andere beheerskosten:

Gemiddeld aantal medewerkers op voltijdbasis

67

Pensioenlasten 2011

2010

Pensioenlasten, toegezegde bijdrageregelingen

1.708

2.035

Pensioenlasten, toegezegd pensioenregelingen

1.945

1.814

3.653

3.849

De pensioenlasten van de toegezegde bijdrageregelingen en de toegezegd pensioenregelingen zijn gebaseerd op de over het boekjaar verschuldigde premies. Pensioenregeling per land De pensioenregeling van Triodos Bank in Nederland is een combinatie van een toegezegde pensioenregeling en een toegezegde bijdrageregeling. Voor het deel van het bruto jaarsalaris tot en met EUR 49.297 geldt een toegezegde pensioenregeling; de verplichting aan de deelnemende medewerkers bestaat uit het toekennen van het opgebouwde pensioen. Voor het deel van het bruto jaarsalaris boven EUR 49.297 geldt een toegezegde bijdrageregeling; de verplichting aan de deelnemende medewerkers bestaat uit het voldoen van de verschuldigde premie. Aan de pensioenregeling in Nederland nemen ook medewerkers van gelieerde partijen deel. De totale pensioenverplichting en de hieruit voortvloeiende lasten worden opgenomen en toegelicht in de geconsolideerde jaarrekening van Triodos Bank NV. Een deel van de lasten wordt doorbelast aan gelieerde partijen op basis van hun aandeel in de totale salarissen van de deelnemende medewerkers. De pensioenregelingen van Triodos Bank in België, het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Duitsland zijn toegezegde bijdrageregelingen, die zijn ondergebracht bij levensverzekeringsmaatschappijen in die landen. De verplichting aan de deelnemende medewerkers bestaat uit het voldoen van de verschuldigde premie. De deelname aan de pensioenregeling is voor de medewerkers van België en Spanje verplicht. In België bedraagt de werknemersbijdrage 2% van het salaris en de werkgeversbijdrage 6%. In Spanje bedraagt de pensioenpremie 1,5% van het salaris; deze wordt geheel gedragen door de werkgever. In het Verenigd Koninkrijk en Duitsland is deelname aan de pensioenregeling vrijwillig. In het Verenigd Koninkrijk varieert de werknemersbijdrage tussen 0% en 35% van het salaris. De werkgeversbijdrage bedraagt 3% of 10% van het salaris. Van de werknemers in het Verenigd Koninkrijk neemt 78% deel aan de pensioenregeling. In Duitsland bedraagt de werknemersbijdrage 3,33% van het salaris en de werkgeversbijdrage 6,67%. Van de werknemers in Duitsland neemt 100% deel aan de pensioenregeling. Overige lasten De overige lasten zijn inclusief lasten inzake de depositogarantieregeling voor een bedrag van EUR 0,5 miljoen (2010: EUR 0,3 miljoen). Bezoldigingsbeleid Het beloningssysteem van Triodos Bank is gebaseerd op het uitgangspunt dat de inkomsten worden gegenereerd door de inspanning van alle medewerkers gezamenlijk. De vergoedingen van leden van de Directie worden vastgesteld door de Raad van Commissarissen op advies

68

van de Nomination and Compensation Committee. Er wordt rekening gehouden met de uitgangspunten van het beloningssysteem van Triodos Bank. De vergoedingen voor commissarissen en bestuursleden van Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank (het Administratiekantoor) worden vastgesteld door de Jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders respectievelijk de Jaarlijkse Algemene Vergadering van Certificaathouders. De geboden beloning is bescheiden, waardoor voldoende competente bestuursleden kunnen worden aangetrokken en behouden. In 2011 is een nieuw Internationaal Bezoldigingsbeleid aangenomen. Kernelementen van dit beleid zijn: • Triodos Bank handhaaft haar beleid om geen bonussen of optieregelingen aan te bieden aan de leden van de Directie of aan haar medewerkers. Financiële prikkels worden niet als een passende manier beschouwd om medewerkers te motiveren en te belonen. Daarnaast is duurzaamheid naar haar aard het resultaat van een gezamenlijke inspanning van teamleden gericht op zowel de korte als lange termijn. • Triodos Bank kan medewerkers een extra individuele beloning toekennen van maximaal twee maandsalarissen. Deze bijdragen zijn voor buitengewone prestaties ter beoordeling van het management in overleg met Human Resources. Een dergelijke beloning is niet gebaseerd op vooraf vastgestelde doelstellingen en wordt altijd achteraf aangeboden. • Eens per jaar kan een collectieve financiële beloning worden betaald voor de totale prestaties en bijdragen van alle medewerkers. Dit zeer bescheiden bedrag is hetzelfde voor alle medewerkers en varieert van rond EUR 300 tot EUR 500 per medewerker. Deze beloning kan worden uitgekeerd in contanten of in certificaten van aandelen van Triodos Bank NV. • De vaste salarissen dienen ruwweg marktconform te zijn om de juiste kwaliteit medewerkers aan te trekken en te behouden. • De factor waarmee het maximumsalaris in de laagste schaal en het maximumsalaris voor het seniormanagement verschilt, wordt in elk land zorgvuldig in de gaten gehouden (deze verhouding in Nederland in 2011 was 9,8) om ervoor te zorgen dat het verschil tussen de hoogste en laagste salarissen niet buitensporig is. • Ontslagvergoedingen moeten bescheiden zijn. Eventuele wetgeving of algemeen aanvaarde normen in een land dienen te worden nageleefd. Onderprestaties mogen in geen geval worden beloond met een ontslagvergoeding. De onderstaande tabel geeft een overzicht van de leningen verstrekt aan de leden van de Directie.

Pierre Aeby

2011

2011

2011

2010

2010

2010

Openstaand bedrag

Gemiddelde rentevoet

Aflossingen

Openstaand bedrag

Gemiddelde rentevoet

Aflossingen

125

3,6%

—

125

3,6%

—

Aan de overige directieleden, commissarissen en bestuursleden van Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank zijn geen andere leningen, voorschotten of garanties verstrekt. De bank kent uit principiële overwegingen geen aandelenoptieregeling voor directieleden, commissarissen en bestuursleden van Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank.

69

Bezoldiging Directie De bezoldiging van de Directie is als volgt: 2011

2010

Salarislasten

677

649

Pensioenlasten

143

141

27

27

847

817

Sociale lasten

De salarislasten van de leden van de Directie kunnen als volgt worden gespecificeerd: 2011

2010

Pierre Aeby*

217

206

Peter Blom*

265

258

Michael Jongeneel

195

185

677

649

* Statutair Directeur

70

Bezoldiging Raad van Commissarissen De bezoldiging van de Raad van Commissarissen is als volgt: Bedragen in euro’s

2011 Vergoeding

2011 Vergoedingen voor commissies

2011 Vergoeding reistijd

2011 Totaal

2010 Totaal

David Carrington

11.458

—

3.500

14.958

13.500

Marcos Eguiguren

11.458

4.000

3.500

18.958

16.604

Marius Frank

11.458

3.521

—

14.979

12.302

Mathieu van den Hoogenband

11.458

—

—

11.458

10.000

Jan Lamers

11.458

667

3.500

15.625

16.604

Margot Scheltema

11.458

5.000

—

16.458

14.208

Hans Voortman (voorzitter)

17.042

2.583

—

19.625

17.000

Carla van der Weerdt

11.458

3.333

—

14.791

6.042

97.248

19.104

10.500

126.852

106.260

De aan de Raad van Commissarissen betaalde vergoedingen zijn gewijzigd tijdens de op 20 mei 2011 gehouden Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De volgende vergoedingen gelden: • EUR 12.500 per jaar voor een gewoon lid; • EUR 18.500 per jaar voor de voorzitter; • EUR 4.000 per jaar voor een lid van de Audit and Risk Committee; • EUR 5.000 per jaar voor de voorzitter van de Audit and Risk Committee; • EUR 3.000 per jaar voor leden van de Nomination and Compensation Committee; • EUR 4.250 per jaar voor de voorzitter van de Nomination and Compensation Committee; • EUR 500 per vergadering (met een maximum van EUR 10.000 per jaar) als vergoeding voor bestede reistijd voor in het buitenland woonachtige commissarissen. Mevrouw Van der Weerdt is commissaris sinds 21 mei 2010. De heer Eguiguren en de dames Van der Weerdt en Scheltema (voorzitter) vormen de Audit en Risk Committee. De heren Frank (voorzitter) en Voortman vormen de Nomination and Compensation Committee.

71

Bezoldiging Bestuur Administratiekantoor De bezoldiging van de leden van het Bestuur van Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank (het ‘Administratiekantoor’) is als volgt (bedragen in euro’s): 2011 Vergoeding

2011 Vergoeding reistijd

2011 Totaal

2010 Totaal

—

—

—

1.187

Jan van Apeldoorn (tot 21 mei 2010) Marjatta van Boeschoten

3.788

3.000

6.788

6.500

Frans de Clerck (vanaf 21 mei 2010)

3.788

3.000

6.788

3.813

Luis Espiga

3.788

3.500

7.288

6.000

—

—

—

2.187

Jan Nijenhof

3.788

—

3.788

5.000

Max Rutgers van Rozenburg (voorzitter)

5.992

—

5.992

3.000

Josephine de Zwaan (vanaf 21 mei 2010)

3.788

—

3.788

1.813

24.932

9.500

34.432

29.500

Chris Maryns-van Autreve (tot 21 mei 2010)

De aan de leden van het Bestuur van Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank betaalde vergoedingen zijn gewijzigd tijdens de op 20 mei 2011 gehouden Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De volgende vergoedingen gelden: • EUR 4.350 per jaar voor een gewoon lid; • EUR 6.700 per jaar voor de voorzitter; • EUR 500 per vergadering (met een maximum van tien vergaderingen per jaar) als vergoeding voor bestede reistijd voor in het buitenland woonachtige bestuurders. 28. Afschrijving en waardeveranderingen immateriële en materiële activa 2011

2010

Afschrijvingen immateriële vaste activa

2.764

2.052

Afschrijvingen onroerende zaken en bedrijfsmiddelen

2.749

2.799

5.513

4.851

De afschrijvingen zijn verminderd met het deel dat wordt doorbelast aan gelieerde partijen. 29. Waardeveranderingen van vorderingen Deze post omvat de lasten die samenhangen met de waardeverminderingen van kredieten en andere vorderingen. In 2011 is er sprake van een last van EUR 15,8 miljoen (2010: last van EUR 9,8 miljoen).

72

30. Belastingen bedrijfsresultaat

Te betalen belastingen

2011

2010

5.296

3.185

256

84

5.552

3.269

Latente belastingen

De aansluiting tussen het wettelijk en het effectief belastingpercentage is als volgt: 2011

2010

Resultaat voor belastingen

22.876

14.778

Wettelijke belastingpercentage

25,0%

25,5%

5.719

3.768

36

-554

-203

55

5.552

3.269

24,3%

22,1%

Wettelijk belastingbedrag Afwijking als gevolg van andere tarieven in het buitenland, vrijstellingen en niet-aftrekbare bedragen Aanpassing belastinglatentie als gevolg van gewijzigde belastingtarieven Effectief belastingbedrag Effectief belastingpercentage

Fiscale entiteit Triodos Bank vormt als moedermaatschappij een fiscale entiteit voor de omzetbelasting en de vennootschapsbelasting met Triodos Assurantiën, Triodos Cultuurbank, Triodos Investment Management, Kantoor Buitenzorg, Kantoor Nieuweroord en Triodos Nieuwbouw als dochtermaatschappijen. Voor de wijze van verrekening van belastingen tussen Triodos Bank en de dochtermaatschappijen wordt gehandeld alsof de rechtspersonen zelfstandig belastingplichtig zijn. De rechtspersonen zijn hoofdelijk aansprakelijk voor de belastingschulden van de tot de fiscale eenheid behorende maatschappijen.

73

Gelieerde partijen Triodos Bank heeft banden met de volgende rechtspersonen: • Triodos Bank verleent diensten aan Sustainalytics, Triodos Facet en Triodos Fair Share Fund tegen marktconforme tarieven. De diensten betreffen uitleen van personeel, directievoering, administratie, huisvesting, ICT en marketingactiviteiten. • Triodos Bank houdt tegoeden aan en verricht bankdiensten aan gelieerde partijen tegen marktconforme tarieven. • Triodos Bank verstrekt kredietfaciliteiten en bankgaranties aan beleggingsfondsen en internationale fondsen tegen marktconforme tarieven. • Triodos Bank verhuurt kantoorruimte aan Triodos Facet tegen een marktconforme huur. • Triodos Bank stelt zich garant voor Triodos Groenfonds tegen een marktconforme garantieprovisie. • Triodos Bank en Triodos Investment Management voeren beheeractiviteiten uit voor beleggingsfondsen tegen een marktconforme managementvergoeding. • Triodos Custody verricht bewaaractiviteiten voor Triodos Fair Share Fund tegen een marktconforme vergoeding. • Triodos Bank distribueert en registreert effecten, uitgegeven door beleggingsfondsen en geplaatst bij klanten van Triodos Bank, tegen marktconforme vergoedingen. • Triodos Bank verricht valutatransacties voor beleggingsfondsen en internationale fondsen tegen marktconforme tarieven. • Triodos Investment Management heeft commissariswerkzaamheden verricht voor Sustainalytics BV tegen een marktconforme vergoeding. • Triodos Bank ontvangt van Triodos Groenfonds een compensatie voor lagere rente op leningen die zijn overgenomen van Triodos Groenfonds. • Triodos Investment Management en Triodos Mees Pierson betrekken informatie ten behoeve van duurzaamheidsonderzoek van Sustainalytics tegen marktconforme vergoedingen. • Triodos Mees Pierson betaalt een deel van de ontvangen managementvergoeding door aan Sustainalytics als vergoeding voor hun aandeel in de verrichte beheeractiviteiten. • Triodos Mees Pierson beheert een beleggingsportefeuille van Triodos Groenfonds tegen een marktconforme managementvergoeding.

74

Deze pagina is bewust blanco gelaten. 75

Segmentrapportage

Kerncijfers 2011 per vestiging en per business unit in duizenden euro’s

Bank Nederland

Bank België

Bank Verenigd Koninkrijk

Bank Spanje

1.704.118

966.542

487.170

527.708

Aantal rekeningen

207.579

47.768

33.116

71.667

Kredieten

994.714

611.564

504.014

561.471

17.227

2.091

1.136

1.190

1.877.488

1.088.433

705.592

633.228

1.877.488

1.088.433

705.592

633.228

37.998

25.038

15.130

20.099

Bedrijfslasten

-26.264

-14.487

-10.483

-12.971

Waardeveranderingen van vorderingen

-10.197

-3.367

-944

-518

1.537

7.184

3.703

6.610

-238

-1.585

-1.015

-1.896

Nettowinst

1.299

5.599

2.688

4.714

Gemiddeld aantal medewerkers op voltijdbasis

124,3

81,1

76,6

117,8

69%

58%

69%

65%

Toevertrouwde middelen

Aantal Balanstotaal Fondsen in beheer Totaal in beheer gegeven vermogen Totaal baten

Waardeveranderingen van deelnemingen Bedrijfsresultaat Belastingen bedrijfsresultaat

Bedrijfslasten/totaal baten

76

Bank Duitsland

Totaal



bank activiteiten

52.652

3.738.190

2.956

363.086

166.541

2.838.304

256

21.900

174.263

4.479.004

Investment Management

Private Banking

Overige

EliminatiT









inter]T transactiTs

Totaal

-7.482

3.730.708 363.086

-486

2.837.818 21.900

828.385

-1.016.834

4.290.555

—

2.050.107

436.044

8.982

2.495.133

174.263

4.479.004

2.050.107

436.044

837.367

-1.016.834

6.785.688

4.323

102.588

22.651

2.892

1.413

-883

128.661

-6.359

-70.564

-16.978

-1.971

-1.439

1.075

-775

-15.801

-89.877 -15.801

-107

-107

-2.811

16.223

5.673

921

-133

192

22.876

803

-3.931

-1.483

-213

123

-48

-5.552

-2.008

12.292

4.190

708

-10

144

17.324

30,0

429,8

82,6

12,1

115,2

147%

69%

75%

68%

77

639,7 70%

Kerncijfers 2010 per vestiging en per business unit in duizenden euro’s

Bank Nederland

Bank België

Bank Verenigd Koninkrijk

Bank Spanje

1.460.049

794.783

433.744

334.269

Aantal rekeningen

169.919

40.806

31.451

35.008

Kredieten

761.774

462.918

359.125

456.557

13.606

1.692

992

886

1.592.895

882.901

549.184

493.831

1.592.895

882.901

549.184

493.831

33.177

18.768

11.699

14.012

-22.758

-12.854

-8.648

-10.892

-2.966

-4.788

-745

-1.339

Toevertrouwde middelen

Aantal Balanstotaal Fondsen in beheer Totaal in beheer gegeven vermogen Totaal baten Bedrijfslasten Waardeveranderingen van vorderingen Waardeveranderingen van deelnemingen Bedrijfsresultaat

7.453

1.126

2.306

1.781

-1.764

361

-550

-840

Nettowinst

5.689

1.487

1.756

941

Gemiddeld aantal medewerkers op voltijdbasis

115,2

71,9

73,0

83,5

69%

68%

74%

78%

Belastingen bedrijfsresultaat

Bedrijfslasten/totaal baten

78

Bank Duitsland

Totaal



bank activiteiten

20.310

3.043.155

1.105

278.289

87.946

2.128.320

107

17.283

115.887

3.634.698

Investment Management

Private Banking

Overige

EliminatiT









inter]T transactiTs

Totaal

-4.479

3.038.676 278.289

-677

2.127.643 17.283

631.523 1.757.284

356.776

8.077

-771.601

3.494.620 2.122.137

115.887

3.634.698

1.757.284

356.776

639.600

-771.601

5.616.757

2.076

79.732

21.007

2.476

1.409

-1.922

102.702

-4.955

-60.107

-15.708

-1.845

-1.546

1.244

-77.962

-9.838

-5

-9.843

-119

-119

-2.879

9.787

5.299

631

-261

-678

14.778

883

-1.910

-1.545

-157

173

170

-3.269

-1.996

7.877

3.754

474

-88

-508

11.509

25,0

368,6

76,8

10,3

103,7

239%

75%

75%

75%

79

559,4 76%

Kredietverlening per sector in 2011 na correcties in verband met interne transacties tussen Triodos vestigingen in duizenden euro’s

Totaal bedrag

%

Nederland aantal

bedrag

%

België aantal

bedrag

Milieu Biologische landbouw

115.632

4,1%

730

36.990

3,7%

283

5.429

Natuurvoeding

73.045

2,6%

562

28.540

2,9%

317

12.993

Groene energie

978.255

34,5%

803

74.915

7,5%

83

309.535

Duurzaam vastgoed

187.388

6,6%

732

112.115

11,3%

195

54.731

41.191

1,4%

140

14.728

1,5%

54

9.038

1.395.511

49,2%

2.967

267.288

26,9%

932

391.726

16.884

0,6%

134

5.210

0,5%

72

1.725

16.067

0,6%

120

5.598

0,6%

54

8.590

131.583

4,6%

270

70.642

7,1%

114

19.412

Milieutechnologie

Sociaal Detailhandel non-food Productie Professionele diensten Sociale woningbouw

131.050

4,6%

281

35.000

3,5%

130

2.494

Gezondheidszorg

379.488

13,4%

874

145.179

14,6%

465

106.934

Maatschappelijke projecten

82.683

2,9%

286

1.087

0,1%

13

12.576

Fair trade Ontwikkelingssamenwerking

6.619 32.668

0,2% 1,2%

36 38

2.686 26.344

0,3% 2,6%

7 12

2.438 580

797.042

28,1%

2.039

291.746

29,3%

867

154.749

77.277

2,7%

258

21.513

2,2%

73

10.575

Cultuur Onderwijs Kinderopvang

21.836

0,8%

101

18.842

1,9%

85

2.309

114.780

4,0%

591

83.445

8,4%

346

15.278

Levensbeschouwing

67.247

2,4%

227

11.030

1,1%

36

2.156

Recreatie

73.465

2,6%

164

41.198

4,1%

90

4.489

354.605

12,5%

1.341

176.028

17,7%

630

34.807

Particulieren

134.394

4,7%

15.544

103.386

10,4%

14.789

30.282

Gemeentelijke kredieten

156.266

5,5%

9

156.266

15,7%

9

—

2.837.818 100,0%

21.900

994.714 100,0%

17.227

611.564

Kunst en cultuur

Totaal

80

België %

0,9%

Verenigd Koninkrijk

aantal

73

bedrag

49.477

%

9,8%

Spanje

aantal

bedrag

288

19.435

%

3,5%

Duitsland aantal

bedrag

76

4.301

%

2,6%

aantal

10

2,1%

77

11.354

2,3%

71

14.651

2,7%

78

5.507

3,3%

19

50,6%

290

145.608

28,9%

104

352.742

62,8%

296

95.455

57,5%

30

8,9%

437

9.508

1,9%

21

11.034

2,0%

79

—

0,0%

—

1,5%

58

13.505

2,7%

18

3.920

0,7%

10

—

0,0%

—

64,0%

935

229.452

45,6%

502

401.782

71,7%

539

105.263

63,4%

59

0,3%

29

9.166

1,8%

21

93

0,0%

3

690

0,4%

9

1,4%

53

561

0,1%

4

1.318

0,2%

9

—

0,0%

—

3,2%

64

37.792

7,5%

49

3.726

0,7%

36

11

0,0%

7

0,4%

26

81.074

16,1%

113

—

0,0%

—

12.482

7,5%

12

17,4%

191

38.994

7,7%

85

57.323

10,2%

94

31.058

18,8%

39

2,1%

88

15.396

3,1%

74

53.624

9,5%

111

—

0,0%

—

0,4% 0,1%

10 16

940 423

0,2% 0,1%

13 2

555 5.321

0,1% 0,9%

6 8

— —

0,0% 0,0%

— —

25,3%

477

184.346

36,6%

361

121.960

21,6%

267

44.241

26,7%

67

1,7%

106

18.885

3,7%

38

10.620

1,9%

24

15.684

9,4%

17

0,4%

12

477

0,1%

3

208

0,0%

1

—

0,0%

—

2,5%

156

11.802

2,3%

52

4.255

0,8%

37

—

0,0%

—

0,4%

16

46.124

9,1%

150

7.097

1,3%

22

840

0,5%

3

0,7%

25

12.928

2,6%

30

14.850

2,6%

18

—

0,0%

1

5,7%

315

90.216

17,8%

273

37.030

6,6%

102

16.524

9,9%

21

5,0%

364

—

0,0%

—

699

0,1%

282

27

0,0%

109

0,0%

—

—

0,0%

—

—

0,0%

—

—

0,0%

—

100,0%

2.091

504.014 100,0%

1.136

561.471 100,0%

1.190

166.055 100,0%

256

81

Kredietverlening per sector in 2010 na correcties in verband met interne transacties tussen Triodos vestigingen in duizenden euro’s

Totaal bedrag

%

Nederland aantal

bedrag

%

België aantal

bedrag

Milieu Biologische landbouw Natuurvoeding

99.569

4,7%

831

33.246

4,4%

427

4.846

65.254

3,1%

575

27.081

3,5%

368

10.506

Duurzame energie

715.368

33,6%

649

71.419

9,4%

85

233.762

Duurzaam vastgoed

126.607

6,0%

563

74.838

9,8%

214

37.316

32.523

1,5%

114

6.597

0,9%

34

10.825

1.039.321

48,9%

2.732

213.181

28,0%

1.128

297.255

Detailhandel non-food

18.819

0,9%

147

5.461

0,7%

95

1.633

Productie

13.034

0,6%

121

5.833

0,8%

68

5.342

Professionele diensten

69.728

3,3%

262

17.630

2,3%

124

15.254

Milieutechnologie

Sociaal

Sociale woningbouw

95.207

4,5%

279

61.212

8,0%

171

2.598

290.805

13,7%

920

116.236

15,3%

582

67.029

Maatschappelijke projecten

68.755

3,2%

227

925

0,1%

17

11.419

Fair trade Ontwikkelingssamenwerking

6.180 33.821

0,3% 1,6%

45 33

2.784 27.046

0,4% 3,5%

12 13

1.486 586

596.349

28,1%

2.034

237.127

31,1%

1.082

105.347

65.727

3,1%

273

22.691

3,0%

90

8.987

Gezondheidszorg

Cultuur Onderwijs Kinderopvang

26.131

1,2%

131

23.063

3,0%

112

2.370

Kunst en cultuur

98.862

4,6%

603

68.187

8,9%

409

17.031

Levensbeschouwing

56.015

2,6%

199

10.394

1,4%

38

1.650

Recreatie

63.865

3,0%

171

34.826

4,6%

100

2.757

310.600

14,5%

1.377

159.161

20,9%

749

32.795

Particulieren

97.583

4,6%

11.136

68.515

9,0%

10.643

27.521

Gemeentelijke kredieten

83.790

3,9%

4

83.790

11,0%

4

—

2.127.643 100,0%

17.283

761.774 100,0%

13.606

462.918

Totaal

82

België %

1,0%

Verenigd Koninkrijk

aantal

bedrag

66

43.454

%

Spanje

aantal

bedrag

12,1%

262

17.239

%

3,8%

Duitsland aantal

bedrag

69

784

%

0,9%

aantal

7

2,3%

71

10.061

2,8%

63

16.200

3,6%

68

1.406

1,6%

5

50,5%

183

111.860

31,2%

74

267.692

58,6%

289

30.635

35,1%

18

8,1%

271

5.904

1,6%

17

8.549

1,9%

61

—

0,0%

—

2,3%

56

13.247

3,7%

16

1.854

0,4%

8

—

0,0%

—

64,2%

647

184.526

51,4%

432

311.534

68,3%

495

32.825

37,6%

30

0,4%

26

10.505

2,9%

22

67

0,0%

1

1.153

1,3%

3

1,2%

42

501

0,2%

4

1.358

0,3%

7

—

0,0%

—

3,3%

58

34.122

9,5%

47

2.718

0,6%

29

4

0,0%

4

0,6%

25

23.001

6,4%

78

—

0,0%

—

8.396

9,6%

5

14,4%

161

29.165

8,1%

76

52.106

11,4%

71

26.269

30,2%

30

2,5%

58

14.403

4,0%

73

42.008

9,2%

79

—

0,0%

—

0,3% 0,1%

7 9

1.321 427

0,4% 0,1%

17 1

589 5.762

0,1% 1,3%

9 10

— —

0,0% 0,0%

— —

22,8%

386

113.445

31,6%

318

104.608

22,9%

206

35.822

41,1%

42

1,9%

102

7.317

2,0%

36

9.007

2,0%

25

17.725

20,3%

20

0,5%

15

483

0,1%

3

215

0,0%

1

—

0,0%

—

3,7%

116

9.385

2,6%

48

4.259

0,9%

30

—

0,0%

—

0,4%

12

36.252

10,1%

128

6.822

1,5%

18

897

1,0%

3

0,6%

22

7.717

2,2%

27

18.565

4,1%

22

—

0,0%

—

7,1%

267

61.154

17,0%

242

38.868

8,5%

96

18.622

21,3%

23

5,9%

392

—

0,0%

—

1.547

0,3%

89

—

0,0%

12

0,0%

—

—

0,0%

—

—

0,0%

—

—

0,0%

—

100,0%

1.692

359.125 100,0%

992

456.557 100,0%

886

87.269 100,0%

107

83

Solvabiliteit in duizenden euro’s

De solvabiliteit wordt berekend volgens de Bazel II-richtlijnen. 2011

2010

305.688

249.352

76.234

57.566

Het kernkapitaal en het toetsingsvermogen zijn als volgt te specificeren: Aandelenkapitaal Agio Wettelijke reserve Overige reserve Onverdeelde winst

7.024

7.867

44.847

35.763

17.324

11.509

Af: voorgesteld dividend

-11.922

-9.725

Af: immateriële vaste activa

-13.475

-14.646

Kernkapitaal (tier-1 kapitaal) (a)

425.720

337.686

49

59

12.191

22.694

Toetsingsvermogen (b) Kapitaaleisen (c)

437.960 242.764

360.439 196.400

Overschot toetsingsvermogen (b-c)

195.196

164.039

Tier-1 kernkapitaalratio (a/c * 8%)

14,0%

13,8%

BIS-ratio (b/c * 8%)

14,4%

14,7%

2011

2010

226.779

183.161

—

—

15.985

13.239

242.764

196.400

Herwaarderingsreserve Achtergestelde schulden na aftrek disagio

1

De kapitaaleisen zijn als volgt te specificeren:

Kapitaaleis voor kredietrisico Kapitaaleis voor marktrisico Kapitaaleis voor operationeel risico

1. Achtergestelde schulden worden voor 80% meegewogen in het toetsingsvermogen, in vergelijking met 100% in 2010. Dit houdt verband met de looptijd die in 2011 korter is dan vijf jaar.

84

De kapitaaleis voor kredietrisico is 8% van de risicogewogen waarde van activa, buiten-balansposten en derivaten.

Risicogewogen activa Risicogewogen buiten-balansposten Risicogewogen derivaten

Percentage kapitaaleis Bedrag kapitaaleis voor kredietrisico

2011

2010

2.479.346

1.929.175

333.408

343.416

21.985

16.919

2.834.739

2.289.510

8%

8%

226.779

183.161

De kapitaaleis voor marktrisico betreft voor Triodos Bank alleen het valutarisico. De kapitaaleis is 8% van de netto open valutapositie als de netto open valutapositie hoger is dan 2% van het toetsingsvermogen. De kapitaaleis is nul als de netto open valutapositie lager is dan 2% van het toetsingsvermogen. 2011

2010

Ondergrens 2% van het toetsingsvermogen

8.759

7.225

Netto open vreemde-valutapositie Percentage kapitaaleis

4.489 0%

2.120 0%

—

—

Bedrag kapitaaleis voor marktrisico

De kapitaaleis voor operationeel risico is 15% van de gemiddelde baten van de laatste drie jaar. 2011

2010

Totaal baten 2008

n/a

73.737

Totaal baten 2009

88.336

88.336

Totaal baten 2010

102.702

102.702

Totaal baten 2011

128.661

n/a

Gemiddelde baten laatste drie jaar

106.566

88.258

15%

15%

15.985

13.239

Percentage kapitaaleis Bedrag kapitaaleis voor operationeel risico

85

Risicomanagement in duizenden euro’s

ondersteunen en adviseren de vestigingen, business units en afdelingen bij de integratie van deze processen in de organisatie. Ten slotte beoordeelt de Interne Audit (derde line of defence) periodiek het ontwerp en de effectiviteit van interne processen en controles.

Risico Governance Het doel van het risicomanagement van Triodos Bank is om te zorgen dat de onderneming op de lange termijn veerkrachtig is. Om de risico’s die de bank loopt te beheersen, hanteert en onderhoudt Triodos Bank een stelsel van systemen, procedures, limieten, rapportages en controles. De structuur en organisatie van de bedrijfsprocessen zijn ingericht conform de geldende wet- en regelgeving voor financiële instellingen en de duurzame doelstelling van Triodos Bank. De risico’s binnen de Groep worden beheerst op basis van het ’three lines of defence’-model. De vestigingen, business units en afdelingen moeten hun eigen risico’s beheersen (eerste line of defence). Groepsen lokale risicomanagers (tweede line of defence)

Risico’s worden bewaakt door verschillende afdelingen en commissies op groepsniveau. Risicomanagement omvat verschillende risicodisciplines. Deze diverse risicodisciplines worden gecoördineerd door het hoofd van de afdeling Risicomanagement van de Groep. Deze rapporteert rechtstreeks aan de Directie van Triodos Bank. De voornaamste taak van de afdeling Risicomanagement is het ondersteunen van Triodos Bank bij het zichtbaar maken, beoordelen, verminderen en bewaken van haar risico’s. Voorts houdt de afdeling

Raad van Commissarissen Audit en Risk Committee

Directie

Interne Audit

Risicomanagement Ondernemingsrisico (incl. strategisch & reputatierisico)

Operationeel risico

Kredietrisico

Liquiditeitsrisico/ Renterisico/ Valutarisico

Juridisch & compliancerisico

Lokale risicomanagers

Lokale risicomanagers

Lokale risicomanagers

Lokale risicomanagers

86

Voor de berekening van kredietrisico en marktrisico wordt gebruik gemaakt van de Standard Approach om kapitaal aan deze risico’s toe te kennen. Voor de berekening van de kapitaaleisen voor operationeel risico wordt gewerkt met de Basic Indicator Approach. De door Triodos Bank gekozen opties doen niet af aan de inspanning die zij levert om haar interne risicobeheersystemen te blijven versterken en verfijnen op basis van modernere kapitaalberekeningsmethoden.

Risicomanagement zich bezig met het analyseren van risico’s, het voorbereiden van beleidslijnen en richtlijnen, en het coördineren van de beheersing van de diverse risico’s die Triodos Bank loopt. Een andere verantwoordelijkheid van de afdeling Risicomanagement van de Groep betreft het waarborgen van de samenhang van het risicobeleid dat de business units en afdelingen voeren. Binnen dit kader wordt de integratie van de individuele benadering van de verschillende risicocategorieën en de coördinatie van de beheersing van alle financiële en niet-financiële risico’s die Triodos Bank loopt.

Triodos Bank heeft, als onderdeel van Pijler II van Bazel II, een intern kapitaalbeleid volgens het Internal Capital Adequacy Assessment Process (ICAAP) geïmplementeerd. Uit het ICAAP blijkt de planning van Triodos Bank voor het aanhouden van voldoende kapitaal. Ook wordt het ICAAP gebruikt door De Nederlandsche Bank voor de beoordeling als onderdeel van vereisten van Pijler II.

Er zijn bij alle business units van Triodos Bank lokale risicomanagers benoemd die ervoor zorgen dat het algemene risicokader eenduidig binnen de onderneming wordt ingevoerd. Regels voor het risicomanagement worden goedgekeurd door de Directie van Triodos Bank op advies van de verantwoordelijke risicomanager.

Het ICAAP is gebaseerd op het risico dat Triodos Bank bereid is te nemen om haar strategische doelstellingen, ofwel haar risicobereidheid (’risk appetite’) te realiseren. De risicobereidheid geeft het maximale risico aan dat Triodos Bank bij de uitvoering van haar bedrijfsstrategie aanvaardbaar vindt, teneinde zich te beschermen tegen gebeurtenissen die een nadelig effect kunnen hebben op de winstgevendheid, het vermogen en de koers van certificaten van aandelen.

De Directie heeft de verantwoordelijkheid voor de advisering als volgt neergelegd: • balansbeheer en daaraan gerelateerde risico’s bij de Asset and Liability Committee. De Asset and Liability Committee komt elke maand bijeen. • goedkeuringen voor grote kredieten en tegenpartijen en concentratierisico bij de Kredietcommissie van de Directie (de ’EBCC’). De EBCC komt elke week bijeen.

Pijler III van Bazel II betreft het publiceren van solvabiliteitsrisico’s. Het doel ervan is om aan stakeholders gegevens over de solvabiliteit en het samenhangende risicoprofiel van de instelling ter beschikking te stellen. Deze gegevens worden conform de wet- en regelgeving in dit jaarverslag gepubliceerd waar dit wenselijk of nodig is.

De Audit and Risk Committee van de Raad van Commissarissen oefent toezicht uit op het risicomanagement van Triodos Bank. Voorschriften van regelgevende instanties

In de Code Banken staat expliciet dat de Directie verantwoordelijk is voor het vaststellen, uitvoeren, monitoren en waar nodig bijstellen van het algehele risicomanagementraamwerk van Triodos Bank. Triodos Bank heeft de in deze Code uiteengezette aanbevelingen geïmplementeerd.

Triodos Bank heeft het kapitaalraamwerk van het Bazel Comité voor Bankentoezicht geïmplementeerd en rapporteert op basis van de vereisten van Bazel II. Pijler 1 van Bazel II kent verschillende benaderingen voor de kapitaalberekeningen ten aanzien van krediet-, operationele en marktrisico’s. Triodos Bank heeft, gezien haar omvang en ontwikkelingsfase, momenteel gekozen om de minder geavanceerde methoden van Pijler I van Bazel II te implementeren.

Triodos Bank heeft conform de Code Banken een Audit and Risk Committee (de ’SB A&RC’) opgezet,

87

Kapitaalmeting Het kapitaal dat binnen Triodos Bank wordt gemeten betreft zowel de externe eisen in lijn met de resultaten van Pijler I onder Bazel II als de interne vraag naar kapitaal in lijn met de resultaten van Pijler II onder Bazel II.

die vier keer per jaar bijeenkomt. De Directie verstrekt een integraal risicorapport aan de SB A&RC om de leden van de commissie in staat te stellen hun toezichthoudende verantwoordelijkheden inzake het risicoprofiel van de bank, inclusief de gevolgen voor het kapitaal en de liquiditeit, adequaat uit te oefenen. Het productgoedkeuringsproces, waarbij alle nieuwe producten en markten worden getoetst aan de risicobereidheid van Triodos Bank en de zorgplicht jegens haar klanten, is inmiddels in werking gesteld. Er is een levenslang onderwijsprogramma voor leden van de Directie en de Raad van Commissarissen opgezet en geïmplementeerd.

De resultaten van Pijler I en Pijler II vormen samen het Economisch Kapitaal, dat de behoefte aan kapitaal van Triodos Bank om het risico van haar bedrijfsactiviteiten te dekken weerspiegelt. Derhalve ondersteunt Economisch Kapitaal de zakelijke besluitvorming op alle niveaus binnen bankorganisaties. Het Economisch Kapitaal wordt bepaald door de volgende risico’s: • Kredietrisico (tegenpartij- en concentratierisico) • Operationeel risico • Marktrisico (vreemde valuta- en renterisico)

Kapitaalbeheer De kapitaalstrategie van Triodos is bedoeld om kapitaalmanagementniveaus vast te stellen en maakt deel uit van een integraal kapitaalraamwerk. De doelstelling van het kapitaalraamwerk is het waarborgen dat er voldoende kapitaal beschikbaar is om aan de kapitaalbehoeften van Triodos Bank te voldoen, met het oog op haar bedrijfsstrategie. Triodos werkt met een kapitaalplanning voor drie achtereenvolgende jaren. De Asset and Liability Committee ziet erop toe dat er voldoende kapitaal aanwezig is en adviseert de Directie over de toereikendheid van het kapitaal. De Asset and Liability Committee beoordeelt maandelijks of het beschikbare kapitaal toereikend is om huidige en toekomstige activiteiten te ondersteunen. In 2011 was het beschikbare kapitaal altijd toereikend. In 2011 is er nieuw aandelenkapitaal van EUR 75 miljoen uitgegeven ter ondersteuning van verdere groei.

Voor nadere berekeningen zie het hoofdstuk Solvabiliteit (pagina 84) in deze jaarstukken. Kapitaalreserve en stresstests Capital Contingency [Kapitaalreserve] is in het leven geroepen om te waarborgen dat Triodos Bank voldoende kapitaal aanhoudt zodat zij ook in stresssituaties aan de kapitaaleisen van regelgevende instanties kan voldoen. Er wordt een Capital Contingency Plan opgezet voor Triodos Groep indien een kapitaalcrisis wordt voorzien. In dit Capital Contingency Plan zijn de acties en activiteiten uiteengezet om kortetermijn kapitaalpositie in stressvolle omstandigheden te versterken. Tweemaal per jaar wordt de feitelijke kapitaalpositie aan een stresstest onderworpen op basis van een aantal stressscenario’s.

Bedrijfsstrategie, risicobereidheid en kapitaalplanning vormen de basis van het proces voor: • Kapitaalmeting (ICAAP): het meten van risico’s, resulterend in een schatting van de vraag naar kapitaal. • Kapitaalreserve en stresstests: het beheer van het aanbod van de vraag naar kapitaal in stresssituaties. • Kapitaalallocatie: de allocatie van kapitaal aan de verschillende vestigingen, business units en afdelingen.

Kapitaalallocatie Het totaal aansprakelijk vermogen (eigen vermogen en achtergestelde leningen) wordt aan de business units toegewezen in verhouding tot hun aandeel in het economisch kapitaal, op basis van hun risicoprofiel.

88

particulieren, en pandrechten op roerende zaken, zoals kantoorinventaris, voorraden, debiteuren en/of projectcontracten.

Kredietrisico Kredietrisico heeft betrekking op het risico dat de tegenpartij in gebreke blijft in de nakoming van haar verplichtingen jegens Triodos Bank en de mogelijke verliezen als gevolg daarvan. Kredietrisico betreft zowel betalingsachterstanden als negatieve veranderingen door de verminderde kredietwaardigheid van een tegenpartij. Onder het kredietrisico valt tevens het concentratierisico binnen de krediet- en beleggingsportefeuille, dat wil zeggen het risico dat Triodos Bank loopt dat bij grote (verbonden) individuele uitzettingen en aanzienlijke uitzettingen aan groepen tegenpartijen waarbij de waarschijnlijkheid van niet-nakoming wordt ingegeven door onderliggende factoren, zoals sector, economie, geografische ligging en instrumenttype, niet aan de verplichtingen wordt voldaan. Kredietrisico heeft betrekking op alle financiële activa zoals kredieten, tegoeden bij financiële instellingen en obligaties.

Kredietverlening is primair de verantwoordelijkheid van lokale vestigingen, die een nauwe relatie met hun klanten onderhouden. Kredietbeslissingen worden door de lokale kredietcommissies van elke vestiging genomen. Elke lokale kredietcommissie mag beslissingen nemen binnen een kader en binnen limieten die door de Directie zijn vastgesteld. Aan de hand van advies van de Kredietcommissie van de Directie beslist de Directie over leningen die deze limieten overschrijden. Alle zakelijke kredieten in de portefeuille worden periodiek en op individuele basis beoordeeld. De frequentie van de beoordeling hangt af van de kredietwaardigheid van de debiteur, omvang van de uitstaande kredieten en de markt waarop de debiteur actief is. Voor de achterstallige betalingen van debiteuren geldt dat deze worden besproken (en zo nodig van actie voorzien) in de kredietcommissie van de desbetreffende vestiging. Debiteuren waarbij getwijfeld wordt aan de continuïteit van het kernbedrijf en/of die langdurig in verzuim zijn bij het voldoen van de overeengekomen rente- en aflossingstermijnen vallen in de categorie dubieuze debiteuren en zullen intensief worden gevolgd. Er worden voorzieningen voor dubieuze debiteuren getroffen op basis van het verschil tussen het totaalbedrag van het uitstaande obligo van de debiteur bij Triodos Bank en de toekomstige verwachte kasstromen verdisconteerd tegen het originele rentepercentage van het contract. In 2011 bedroegen de nettotoevoegingen aan de voorziening dubieuze debiteuren, uitgedrukt in een percentage van de gemiddelde kredietportefeuille, 0,63% (2010: 0,52%). Het totaal van de voorzieningen per ultimo jaar in relatie tot de uitstaande kredieten bedraagt 1,3% (2010: 1,0%).

Triodos Bank beheert het kredietrisico vanuit twee perspectieven: • primair op individueel niveau, waarbij men zich richt op de directe relatie met de tegenpartij; • wereldwijd op portefeuilleniveau teneinde de concentratie van risico’s per sector, land of regio te beheren. Kredieten Kredieten worden verstrekt aan ondernemingen en projecten die bijdragen aan het realiseren van de missie van Triodos Bank. Doordat het hier een beperkt aantal sectoren betreft, wordt de portefeuille gekenmerkt door hogere sectorconcentraties. Concentratie op de bestaande sectoren is verantwoord omdat Triodos Bank in deze sectoren een aanzienlijke expertise heeft opgebouwd en actief investeert in het verbreden en verdiepen van kennis binnen de organisatie. Daarnaast wordt het risico beperkt door de spreiding van de kredietportefeuille over de verschillende landen en de hoge kwaliteit van zekerheden (onderpand) voor uitstaande leningen. Voornaamste zekerheden zijn hypothecaire inschrijvingen op zakelijk of particulier onroerend goed, borgstellingen van overheden, bedrijven of

Het kredietrisico wordt eens per maand gemeld aan de Kredietcommissie van de Directie, en eens per kwartaal aan de Raad van Commissarissen.

89

Overheden en financiële instellingen Gelden die niet worden belegd in kredieten aan klanten worden voor liquiditeitsdoeleinden belegd in obligaties of geplaatst bij andere banken. Het is beleid van Triodos Bank om te beleggen in het land waar het geld is verdiend. De Directie mag van dit beleid afwijken, na overleg met de Asset and Liability Committee. De obligatieportefeuille van Triodos Bank bestaat voornamelijk uit staatsobligaties en door de staat gegarandeerde obligaties. Triodos Bank belegt tevens in een beperkt aantal andere soorten eersteklas obligaties die worden uitgegeven door regionale autoriteiten en financiële instellingen. Banken worden gekozen op basis van hun kredietwaardigheid en zij worden door de afdeling Research van Triodos Bank beoordeeld op hun duurzaamheidsresultaten. Uitzonderingen zijn mogelijk als het aantal geselecteerde banken in een land niet toereikend is om de liquiditeiten van Triodos Bank te plaatsen. In dat geval zullen kennisgevingstermijnen voor deposito’s niet langer zijn dan drie maanden. Alle tegenpartijlimieten voor banken worden verleend door de Directie, na advies te hebben ingewonnen bij de Kredietcommissie van de Directie. Triodos Bank maakt, ter beoordeling van het tegenpartijrisico bij obligaties en financiële instellingen, gebruik van de kredietbeoordelingen van Fitch en/of Moody’s, indien beschikbaar. Risicogewogen waarde Een overzicht van de kredietrisicopositie binnen Triodos Bank, op basis van risicogewogen activa, buiten-balansposten en derivaten, is te lezen in de volgende tabellen die zijn onderverdeeld aan de hand van de volgende criteria: uitzettingscategorie, sector en land.

90

Risicogewogen waarde per uitzettingscategorie (vermogensklasse) 2011

Netto waarde uitzetting

Kredietrisicovermindering

Volledig aangepaste uitzetting

Risicogewogen waarde

Centrale overheden en centrale banken

527.857

221.763

749.620

—

Regionale en lokale overheden

246.879

40.171

287.050

95

Uitzettingscategorie:

Banken

786.344

-80.758

705.586

146.450

Ondernemingen Particulieren en kleine en middelgrote ondernemingen

2.292.452

-144.735

2.147.717

1.796.730

94.696

-21.619

73.077

45.230

Gedekt door onroerend goed

1.002.045

-4.741

997.304

721.764

Achterstallige posten

54.811

-10.081

44.730

59.037

Overige posten

65.433

—

65.433

65.433

5.070.517

—

5.070.517

2.834.739

4.276.216

—

4.276.216

2.479.346

765.508

—

765.508

333.408

28.793

—

28.793

21.985

5.070.517

—

5.070.517

2.834.739

Totaal Waarvan: Activa Buiten-balansposten Derivaten Totaal

91

2010

Netto waarde uitzetting

Kredietrisicovermindering

Volledig aangepaste uitzetting

Risicogewogen waarde

Centrale overheden en centrale banken

489.153

184.700

673.853

—

Regionale en lokale overheden

151.060

18.341

169.401

2.438

Uitzettingscategorie:

Banken Ondernemingen Particulieren en kleine en middelgrote ondernemingen

739.319

-28.948

710.371

155.176

1.897.790

-142.977

1.754.813

1.373.277

82.081

-11.883

70.198

43.085

799.488

-5.613

793.875

592.399

Achterstallige posten

62.094

-13.620

48.474

62.538

Overige posten

60.597

—

60.597

60.597

4.281.582

—

4.281.582

2.289.510

3.479.364

—

3.479.364

1.929.175

778.031

—

778.031

343.416

24.187

—

24.187

16.919

4.281.582

—

4.281.582

2.289.510

Gedekt door onroerend goed

Totaal Waarvan: Activa Buiten-balansposten Derivaten Totaal

De nettowaarde van de uitzettingen is de som van: • Activa, exclusief immateriële activa, exclusief disagio achtergestelde schulden (opgenomen onder overlopende activa) en na aftrek van disagio van obligaties (opgenomen onder de overlopende passiva); • Buiten-balansposten, bestaande uit voorwaardelijke schulden en onherroepelijke faciliteiten; • Derivaten, gewaardeerd tegen het kredietequivalent, dat is gebaseerd op de extra kosten of de gederfde opbrengst van een vervangende transactie in het geval dat de tegenpartij niet aan haar verplichtingen voldoet. Kredietrisicovermindering betreft ontvangen onderpand (garanties en verpanding van toevertrouwde middelen). Hierdoor verschuift het kredietrisico van de uitzettingscategorie van de directe tegenpartij naar de uitzettingscategorie van de partij die het onderpand heeft verstrekt. Dit leidt tot de volledig aangepaste uitzetting voor elke uitzettingscategorie. De risicogewogen waarde wordt berekend door de volledig aangepaste uitzetting te vermenigvuldigen met het risicogewicht en de conversiefactor. De definitie van de uitzettingscategorieën, de risicogewichten en conversiefactoren staan in de Bazel II-richtlijnen. Risicogewichten zijn afhankelijk van de uitzettingscategorie en de kredietwaardigheid van de directe

92

tegenpartij of de partij die het onderpand verstrekt. De risicogewichten per uitzettingscategorie van Triodos Bank zijn in lijn met de regels van Bazel II: • Centrale overheden en centrale banken: 0%; • Regionale en lokale overheden: 0% voor Nederlandse overheden, 20% voor buitenlandse overheden; het percentage hangt af van nationale wetgeving; • Publiekrechtelijke lichamen: 100%; • Banken: 0% voor uitzettingen gedekt door verpanding van uitzettingen van Triodos Bank; 20% of 50% voor uitzettingen van of gegarandeerd door andere banken, afhankelijk van de oorspronkelijke looptijd van de uitzetting; • Ondernemingen: 100%; • Particulieren en kleine en middelgrote ondernemingen: 75% of 100%; • Gedekt door onroerend goed: 35% voor uitzettingen gedekt door particulier onroerend goed, 50% of 100% voor uitzettingen gedekt door zakelijk onroerend goed; • Achterstallige posten: 50% of 100% voor uitzettingen gedekt door particulier onroerend goed; 100% of 150% voor overige uitzettingen; het percentage hangt af van het bedrag van de gevormde voorzieningen voor dubieuze debiteuren; • Overige posten (deelnemingen, onroerende zaken en bedrijfsmiddelen en overige activa zonder tegenpartij): 100%. Conversiefactoren gelden alleen voor buiten-balansposten. De conversiefactoren van Triodos Bank zijn: • Voorwaardelijke schulden: 0,5 of 1,0, afhankelijk van de aard van de verstrekte garantie; • Onherroepelijke faciliteiten: 0,2 of 0,5, afhankelijk van de oorspronkelijke looptijd van de kredietfaciliteit;

93

Risicogewogen waarde per sector Sector

2011

2010

Risicogewogen waarde

% Risicogewogen waarde

Banken en financiële intermediairs Basismaterialen

%

247.372

9

206.125

9

18.419

1

13.222

1

Bouwnijverheid en infrastructurele werken

667

—

708

—

Consumentenproducten (non-food)

5.216

—

6.475

—

Detailhandel

21.559

1

22.262

1

Dienstverlening

317.095

11

272.616

12

Gezondheidszorg en sociale zorg

316.535

11

247.724

11

Landbouw, veeteelt en visserij

110.141

4

100.730

4

Media

5.175

—

5.593

—

Nutsbedrijven

997.220

35

738.855

32

Particulieren

82.930

3

62.984

3

Toerisme en vrije tijd

81.307

3

80.413

4

Transport en logistiek

9.464

—

10.254

—

294.320

11

196.011

9

501

—

501

—

Vastgoed Verzekeringsmaatschappijen en pensioenfondsen Voedingsmiddelen en dranken Overige sectoren Totaal

62.014

2

52.842

2

264.804

9

272.195

12

2.834.739

100

2.289.510

100

De sectoren zijn gedefinieerd in de Bazel II-richtlijnen. De risicogewogen waarde wordt toegerekend aan de sector van de directe tegenpartij.

94

Risicogewogen waarde per land Land

2011

2010

Risicogewogen waarde

% Risicogewogen waarde

Australië België Denemarken

%

808

—

—

—

545.694

19

494.000

22

5.829

—

6.253

—

Frankrijk

101.794

4

56.280

2

Duitsland

173.746

6

85.645

4

58.859

2

26.591

1

3.394

—

3.492

—

Ierland Italië Luxemburg

5.798

—

4.420

—

Nederland

865.454

31

735.206

32

Noorwegen Spanje Zweden Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten Totaal

131

—

82

—

572.284

20

473.025

21

50

—

—

—

499.479

18

403.032

18

1.419

—

1.484

—

2.834.739

100

2.289.510

100

Risicogewogen waarde wordt toegerekend aan het land van de directe tegenpartij.

95

Looptijd activa per uitzettingscategorie Onderstaande tabellen geven inzicht in de resterende looptijden van de activa per uitzettingscategorie. De kolom direct opeisbaar en onbepaalde looptijd omvat opgebouwde rente en vergoedingen, voorzieningen voor dubieuze debiteuren en balansposten zonder of met een onbekende looptijd.

2011

Direct opeisbaar en onbepaalde looptijd

Minimaal 2 dagen en korter dan 3 maanden

Minimaal 3 maanden en korter dan 1 jaar

Minimaal 1 jaar en korter dan 5 jaar

Meer dan 5 jaar

Totaal activa

Centrale overheden en centrale banken

63.991

10.000

50.645

300.958

102.263

527.857

Regionale en lokale overheden

1.927

95.000

60.000

45.993

43.959

246.879

392.912

138.382

192.493

51.858

2.000

777.645

77.594

51.291

119.884

460.268

896.119

1.605.156

6.097

1.122

2.209

7.830

43.993

61.251

Gedekt door onroerend goed

24.397

6.670

33.009

172.064

701.044

937.184

Achterstallige posten

30.837

535

1.604

10.936

10.899

54.811

Overige posten

65.433

—

—

—

—

65.433

663.188

303.000

459.844

1.049.907

1.800.277

4.276.216

Banken Ondernemingen Particulieren en kleine en middelgrote ondernemingen

Totaal

96

2010

Centrale overheden en centrale banken Regionale en lokale overheden Banken Ondernemingen Particulieren en kleine en middelgrote ondernemingen

Direct opeisbaar en onbepaalde looptijd

Minimaal 2 dagen en korter dan 3 maanden

Minimaal 3 maanden en korter dan 1 jaar

Minimaal 1 jaar en korter dan 5 jaar

Meer dan 5 jaar

Totaal activa

56.922

15.020

38.302

230.733

148.002

488.979

1.073

—

75.000

50.987

24.000

151.060

376.799

227.923

34.222

88.963

2.000

729.907

62.555

17.148

121.799

360.171

626.949

1.188.622

6.138

287

2.212

8.194

31.903

48.734

Gedekt door onroerend goed

19.637

10.312

28.590

136.362

554.470

749.371

Achterstallige posten

33.788

815

1.070

9.799

16.622

62.094

Overige posten

60.597

—

—

—

—

60.597

617.509

271.505

301.195

885.209

1.403.946

3.479.364

Totaal

Dubieuze en achterstallige vorderingen Onderstaande tabellen geven inzicht in de dubieuze en achterstallige vorderingen per sector en land. Dubieuze vorderingen zijn kredieten die naar verwachting niet volledig zullen worden terugbetaald in overeenstemming met de oorspronkelijke leningovereenkomst. Er worden voorzieningen voor dubieuze debiteuren getroffen voor het verschil tussen toekomstige verwachte kasstromen contant gemaakt tegen het originele rentepercentage van het contract en het totaalbedrag van het uitstaand obligo van de debiteur bij Triodos Bank. Achterstallige vorderingen zijn kredieten die meer dan 90 dagen openstaan.

97

Dubieuze en achterstallige vorderingen per sector 2011

Basismaterialen Bouwnijverheid en infrastructuurwerken Consumentenproducten (non-food) Detailhandel

Dubieuze vorderingen per ultimo

Voorziening voor dubieuze debiteuren per ultimo

Waardeaanpassingen gedurende het jaar

Achterstallige vorderingen (excl. dubieuze vorderingen) per ultimo

225

185

-895

—

87

74

52

51

316

93

97

—

824

502

-28

48

Dienstverlening

12.254

1.276

144

2.436

Gezondheidszorg en sociale zorg

11.571

1.561

1.045

15.591

Landbouw, veeteelt en visserij

22.921

6.417

2.474

7.251

111

82

—

70

29.764

16.171

6.973

1.566

—

—

—

105

10.574

4.703

3.082

2.668

51

45

—

—

Media Nutsbedrijven Particulieren Toerisme en vrije tijd Transport en logistiek Vastgoed

2.096

57

11

—

Voedingsmiddelen en dranken

1.912

859

442

4.225

11.348

4.558

2.404

1.467

104.054

36.583

15.801

35.478

Overige sectoren Totaal

98

2010

Dubieuze vorderingen per ultimo

Voorziening voor dubieuze debiteuren per ultimo

Waardeaanpassingen gedurende het jaar

Achterstallige vorderingen (excl. dubieuze vorderingen) per ultimo

2.205

1.540

1.321

—

Bouwnijverheid en infrastructuurwerken

35

23

-6

56

Consumentenproducten (nonfood)

—

—

—

48

Basismaterialen

Detailhandel Dienstverlening Gezondheidszorg en sociale zorg Landbouw, veeteelt en visserij Media Nutsbedrijven Particulieren Toerisme en vrije tijd Transport en logistiek Vastgoed Voedingsmiddelen en dranken Overige sectoren Totaal

825

518

69

93

2.256

1.227

377

3.348

1.423

470

110

5.509

17.994

3.678

1.900

5.941

111

82

46

41

21.037

9.059

4.638

3.406

—

—

—

548

9.569

1.493

680

7.065

56

45

—

—

1.845

46

47

7.502

819

383

72

2.752

4.956

2.060

589

3.920

63.131

20.624

9.843

40.229

99

Dubieuze en achterstallige vorderingen per land 2011

België Frankrijk Duitsland Ierland Nederland

Dubieuze vorderingen per ultimo

Voorziening voor dubieuze debiteuren per ultimo

Waardeaanpassingen gedurende het jaar

Achterstallige vorderingen (excl. Dubieuze vorderingen) per ultimo

20.888

13.424

5.798

1.066

—

—

—

1

5.951

1.248

775

11.681

800

380

-18

1.455

59.741

16.744

7.765

2.562

Spanje

9.289

2.129

518

15.131

Verenigd Koninkrijk

7.385

2.658

963

3.582

104.054

36.583

15.801

35.478

Dubieuze vorderingen per ultimo

Voorziening voor dubieuze debiteuren per ultimo

Waardeaanpassingen gedurende het jaar

Achterstallige vorderingen (excl. Dubieuze vorderingen) per ultimo

11.488

6.834

4.789

3.384

—

—

—

81

Duitsland

2.947

400

5

12.295

Ierland

1.275

706

489

1.596

Totaal

2010

België Frankrijk

Nederland

35.710

8.953

2.966

5.824

Spanje

6.235

2.118

1.339

13.938

Verenigd Koninkrijk

5.476

1.613

255

3.111

63.131

20.624

9.843

40.229

Totaal

100

Operationeel risico Triodos Bank loopt in haar bedrijfsvoering operationele risico’s. Het operationele risico heeft betrekking op de kans dat Triodos Bank schade of verlies lijdt als gevolg van inadequate of falende interne processen, systemen, menselijk gedrag of externe gebeurtenissen. Triodos Bank beperkt deze risico’s zo veel mogelijk door te zorgen voor duidelijke beleidslijnen, rapportages en procedures voor alle bedrijfsprocessen. Veel beheersmaatregelen zijn ingebed in IT-systemen en vastgelegd in monitoringprocedures en werkinstructies. Opleiding, ervaringsniveau en betrokkenheid van de medewerkers werken hierbij ondersteunend, omdat mensen van essentieel belang zijn voor het succes van het beheersen van risico’s. Het operationele risicokader maakt gebruik van diverse hulpmiddelen en technologieën om risico’s op operationeel, tactisch en strategisch niveau vast te stellen, te meten, te beperken en te monitoren. Bij dit proces wordt rekening gehouden met onze zorgplicht jegens klanten en de inhoudelijke doelstelling van Triodos Bank, zoals de toetsing aan milieucriteria. Een speciaal onderdeel van het Operationeel Risicomanagement is Informatiebeveiliging en Bedrijfscontinuïteit. Werkzaamheden om risico’s te beheersen die aan deze onderwerpen gerelateerd zijn, worden uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van de Chief Operations Officer (COO). Lokale OperationeelRisicomanagers hebben een functionele rapportagelijn naar het Operationeel Risicomanagement van de Groep om het algehele operationele risicoprofiel van de organisatie te waarborgen. De Basic Indicator Approach wordt gebruikt voor de kapitaalberekening van operationeel risico, conform Bazel II. Het operationele-risicokader is conform de beginselen genoemd in de Sound Practices for the Management and Supervision of Operational Risk (Deugdelijke Praktijken voor het Beheer van en Toezicht op Operationeel Risico). Deze deugdelijke praktijken geven richtlijnen voor de kwalitatieve implementatie van operationeel risicomanagement en worden aanbevolen door de Bank of International Settlements. In 2011 heeft Triodos geen substantiële verliezen geleden.

Valutarisico Valutarisico is het huidige of toekomstige risico dat resultaten en kapitaal nadelige gevolgen ondervinden van schommelingen in valutawisselkoersen. De basisvaluta van Triodos Bank is de euro. De balans en winst- en verliesrekening van de vestiging in het Verenigd Koninkrijk luiden in Engelse ponden (GBP). Het beleid van Triodos Bank is erop gericht netto valutaposities te vermijden, met uitzondering van posities die voortvloeien uit strategische beleggingen. De term valutaposities heeft voornamelijk betrekking op valutaderivaten voor Triodos Investment Funds die bijna volledig zijn afgedekt. Het valutarisico wordt dagelijks gemonitord en maandelijks besproken in de Asset and Liability Committee. Limieten worden vastgesteld door de Directie op basis van een voorstel van de Asset and Liability Committee.

101

Vreemde valutapositie Onderstaande tabel geeft inzicht in de valutapositie van Triodos Bank per 31 december in duizenden euro’s.

2011

Contante positie Debet

Contante positie Credit

Termijn positie Debet

Termijn positie Credit

Netto positie Debet

Netto positie Credit

GBP

552.479

552.438

—

—

41

—

USD

4.372

334

192.547

192.573

4.012

—

MXN

—

—

877

877

—

—

NOK

129

—

—

—

129

—

KES

—

—

2.198

2.198

—

—

PEN

—

—

11.329

11.329

—

—

ZAR

—

—

718

718

—

—

DKK

1

—

—

—

1

—

AUD

808

—

—

550

258

—

ARS

—

—

337

337

—

—

SEK

48

—

—

—

48

—

557.837

552.772

208.006

208.582

4.489

—

Netto positie Debet

Netto positie Credit

Totaal

Netto open valutapositie (totaal van nettoposities debet en credit): 4.489

2010

Contante positie Debet

Contante positie Credit

Termijn positie Debet

Termijn positie Credit

GBP

482.249

481.769

—

—

480

—

USD

1.681

66

163.375

163.350

1.640

—

MXN

—

—

966

966

—

—

KES

—

—

2.226

2.226

—

—

PEN

—

—

13.822

13.822

—

—

ZAR

—

—

847

847

—

—

483.930

481.835

181.236

181.211

2.120

—

Totaal

Netto open valutapositie (totaal van nettoposities debet en credit): 2.120

102

Renterisico Renterisico is het huidige en toekomstige risico dat resultaten en/of kapitaal negatieve gevolgen ondervinden van wijzigingen in de rentevoet op de financiële markten. Dit risico is inherent aan het bankbedrijf. Triodos Bank hanteert diverse indicatoren voor de meting van het renterisico. De renterisicopositie wordt maandelijks gemonitord in de Asset and Liability Committee. Het renterisico wordt beheerst met een renterisicomodel aan de hand van richtlijnen en limieten, en door het uitvoeren van diverse stressscenario’s voor renterisico. Limieten worden vastgesteld door de Directie op basis van een voorstel van de Asset and Liability Committee. Overzicht van renterisico-indicatoren: • Earnings at Risk: een kortetermijnindicator, waaruit de gevolgen van een renteschok van plus of minus 2% (200 basispunten) voor de rentebaten van Triodos Bank voor een periode van een jaar blijken. • Economic Value of Equity at Risk: een langetermijnindicator die de wijziging de Economic Value of Equity (de netto contante waarde van de kasstromen van alle activa en passiva) vertegenwoordigt bij een renteschok van plus of minus 2% (200 basispunten). • Outlier Criterion: de Economic Value of Equity at Risk in % van het Toetsingsvermogen. • Cushion: hieruit blijkt het verschil tussen de Economic Value of Equity en het Toetsingsvermogen. • Modified Duration of Equity: een indicator waaruit de gevoeligheid van de Economic Value of Equity blijkt bij een rentewijziging van 1%. Overzicht van door Triodos Bank gehanteerde renterisico-indicatoren per ultimo voor alle valuta Basiscasus weerspiegelt de verwachte resultaten met betrekking tot Rentebaten en Economic Value of Equity in een ongewijzigd renteklimaat.

2011

Basiscasus

Stijgende rentevoet (+200 bp)

Bedragen in miljoenen

Dalende rentevoet (-200 bp)

in %

in %

Toetsingsvermogen

€ 438

Earnings at Risk 1 jaar

€ 106

+ € 10

+ 9,0%

-€4

- 4,2%

Economic Value of Equity at Risk

€ 602

- € 36

- 6,0%

+ € 25

+ 4,1%

Outlier Criterion Cushion Modified Duration of Equity

8,2% € 165 3,3

103

8,2%

€ 129

€ 190

3,5

3,5

2010

Basiscasus

Stijgende rentevoet (+200 bp)

Bedragen in miljoenen Toetsingsvermogen Earnings at Risk 1 jaar Economic Value of Equity at Risk

in %

Modified Duration of Equity

in %

€ 360 € 84

+ € 10

€ 503

- € 38

Outlier Criterion Cushion

Dalende rentevoet (-200 bp)

+ 11,8%

-€4

- 4,9%

- 7,6%

+ € 39

+ 7,8%

10,6%

10,6%

€ 143

€ 105

€ 182

3,6

3,8

4,1

De berekeningen voor deze indicatoren zijn gebaseerd op looptijden van rentepercentages. Spaarrekeningen en rekeningen-courant hebben echter een niet-gedefinieerde rentelooptijd. Er is een kwantitatief onderzoek uitgevoerd naar de rentegevoeligheid van onze spaarrekeningen en rekeningen-courant. De uitkomst van dit onderzoek wordt gebruikt bij de berekeningen van het renterisico. Met het model dat wordt gebruikt voor de beheersing van renterisico’s van spaarrekeningen en rekeningen -courant kunnen toekomstige volumes en rentepercentages worden voorspeld op basis van historische gegevens, waarbij rekening wordt gehouden met het statistisch belang van die gegevens. In het model wordt de relatie tussen rentepercentages voor klanten gecombineerd met marktrentepercentages en uitstroomvoorspellingen.

104

Resterende rentelooptijd van financiële instrumenten Onderstaande tabel geeft inzicht in de resterende rentelooptijd van de financiële instrumenten per 31 december.

2011

Variabel percentage

<= 3 maanden

<= 1 jaar

<= 5 jaar

>5 jaar

Totaal

Rentedragende activa Kasmiddelen

51.631

—

—

—

—

51.631

—

10.000

5.000

—

—

15.000

Bankiers

384.767

131.382

152.500

2.000

—

670.649

Kredieten

697.597

332.610

394.902

768.767

638.436

2.832.312

—

11.999

65.638

396.310

112.222

586.169

1.133.995

485.991

618.040

1.167.077

750.658

4.155.761

Bankiers

855

1.268

1.307

10.087

21.385

34.902

Toevertrouwde middelen

114

677.879

1.005.762

1.274.089

752.055

3.709.899

Achtergestelde schulden

—

—

—

15.239

—

15.239

969

679.147

1.007.069

1.299.415

773.440

3.760.040

Overheidspapieren

Rentedragende waardepapieren Totaal Rentedragende schulden

Totaal

105

2010

Variabel percentage

<= 3 maanden

<= 1 jaar

<= 5 jaar

>5 jaar

Totaal

Rentedragende activa 44.814

—

—

—

—

44.814

Bankiers

Kasmiddelen

370.875

222.925

—

2.000

—

595.800

Kredieten

550.464

143.654

353.436

594.583

485.506

2.127.643

—

25.019

107.523

323.183

149.002

604.727

966.153

391.598

460.959

919.766

634.508

3.372.984

840

1.199

396

6.239

15.309

23.983

Toevertrouwde middelen

12.103

512.456

820.387

1.052.801

624.425

3.022.172

Achtergestelde schulden

—

—

—

—

22.694

22.694

12.943

513.655

820.783

1.059.040

662.428

3.068.849

Rentedragende waardepapieren Totaal Rentedragende schulden Bankiers

Totaal

Toelichting: In deze tabel zijn alleen rentedragende activa en passiva opgenomen, wat leidt tot verschillen met de balanscijfers. Rentedragende waardepapieren en achtergestelde schulden worden gewaardeerd tegen aflossingswaarde inclusief agio op obligaties en na aftrek van disagio. Voor toevertrouwde middelen zonder vaste rentelooptijd wordt de uitkomst van het bovengenoemde kwantitatieve model voor spaarrekeningen en rekeningen-courant gebruikt. Alle overige rentedragende activa en passiva zijn verantwoord als activa en passiva met een variabele rente of zijn in de vervalkalender opgenomen op basis van hun resterende contractuele rentelooptijd.

Liquiditeitsrisico Het liquiditeitsrisico is het risico dat Triodos Bank haar betalingsverplichtingen jegens haar klanten en wederpartijen op enig moment niet na kan komen zonder onacceptabele verliezen te lijden. Spaarrekeningen en deposito’s van klanten worden aangetrokken ten behoeve van de kredietverlening door Triodos Bank. Het surplus wordt ondergebracht bij financiële instellingen of belegd in obligaties. Triodos Bank handhaaft een hoge mate van liquiditeit en wordt volledig in haar kapitaal voorzien door tegoeden van particulieren en kleine en middelgrote ondernemingen. Hierdoor hoeft Triodos Bank voor haar kapitaalvoorziening geen beroep te doen op de grootzakelijke markt en hebben de liquiditeit en financieringspositie van Triodos Bank geen directe gevolgen ondervonden van de problemen waarvoor de grootzakelijke markt zich sinds de financiële crisis geplaatst zag. Triodos Bank beoordeelt haar liquiditeitspositie regelmatig door het uitvoeren van stresstests. De uitkomsten van deze stresstests waren

106

bevredigend. Maatregelen die moeten worden genomen om onze liquiditeitspositie te beoordelen in geval van een toekomstige liquiditeitscrisis zijn opgenomen in een Liquidity Contingency Plan. Elke maand rapporteert de Asset and Liability Committee inzake de liquiditeitsratio’s in verband met de Bazel III-eisen: • De Liquidity Coverage Ratio (LCR): de LCR dient om een toereikend niveau te garanderen van onbezwaarde, eersteklas activa die kunnen worden omgezet in contanten om onder een door regelgevende instanties vastgesteld stressscenario voor acute liquiditeit gedurende een periode van 30 dagen aan de liquiditeitsbehoeften te voldoen. • De Net Stable Funding Ratio (NSFR) geeft de relatie aan tussen de beschikbare stabiele financiering op lange termijn en de benodigde stabiele financiering op lange termijn voortvloeiend uit de liquiditeitsprofielen van activa en buiten-balansposten. Deze ratio’s zijn wel conform de Bazel III-richtlijnen, maar nog niet verplicht gesteld door de regelgevende instanties. De observatieperiode voor de LCR is in 2011 begonnen en de minimumstandaard zal vóór 2015 zijn vastgesteld. De observatieperiode voor de NSFR vangt aan in 2012 en de minimumstandaard zal vóór 2018 zijn vastgesteld. Gezien het belang van deze twee ratio’s voor de veerkracht van de banksector heeft Triodos Bank deze indicatoren reeds verwerkt in haar interne verslaglegging en meting van het liquiditeitsrisico. In 2011 zijn we begonnen met het gebruiken van de formats en gedetailleerde regels inzake LCR en NSFR van De Nederlandsche Bank. De cijfers over 2010 zijn voor vergelijkingsdoeleinden opnieuw berekend.

107

Liquidity Coverage Ratio Bedragen in miljoenen euro’s

2011 Totaal bedrag

2011 Gewogen bedrag

2010 Totaal bedrag

2010 Gewogen bedrag

502

502

457

455

4.429

684

3.728

672

516

537

513

Aanwezige eersteklas liquide activa: Totaal aanwezige eersteklas liquide activa Totaal uitstroom van kasmiddelen Totaal instroom kasmiddelen

539

Plafond instroom kasmiddelen

513

504

Netto uitstroom kasmiddelen

171

168

294%

270%

Liquidity Coverage Ratio

De Netto-uitstroom van kasmiddelen moet worden gedekt door de aanwezige eersteklas liquide activa; de ratio moet dus ten minste 100% zijn. Net Stable Funding Ratio 2011 Totaal bedrag

2011 Gewogen bedrag

2010 Totaal bedrag

2010 Gewogen bedrag

Totaal aanwezige stabiele funding

4.238

3.450

3.434

2.689

Totaal vereiste stabiele funding

5.056

2.791

4.287

2.183

Bedragen in miljoenen euro’s

124%

Net Stable Funding Ratio

123%

De Net Stable Funding Ratio dient ten minste 100% te zijn. Dit betekent dat de vereiste stabiele funding moet worden gedekt door de aanwezige stabiele funding.

108

Juridisch en compliancerisico Triodos Bank kent interne beleidsregels en procedures die waarborgen dat de bedrijfsvoering plaatsvindt overeenkomstig relevante wet- en regelgeving inzake klanten en zakelijke partners. Daarnaast voert de afdeling Compliance onafhankelijk toezicht uit op de mate waarin Triodos Bank haar eigen regels en procedures naleeft. De externe aspecten van de afdeling Compliance hebben voornamelijk betrekking op het accepteren van nieuwe klanten, het monitoren van financiële transacties en het voorkomen van witwaspraktijken. De interne aspecten betreffen voornamelijk het controleren van privé-transacties van medewerkers, het voorkomen en zo nodig transparant beheren van tegenstrijdige belangen en het afschermen van vertrouwelijke informatie. Triodos Bank heeft een Europees complianceteam dat wordt geleid vanuit het hoofdkantoor te Zeist. Bij iedere vestiging zijn compliancemedewerkers werkzaam. De afdeling Compliance rapporteert rechtstreeks aan de Directie. In 2011 zijn er geen significante incidenten geweest op het gebied van compliance en integriteit. Triodos Bank is niet betrokken geweest bij noemenswaardige gerechtelijke procedures of sancties die samenhangen met het niet-nakomen van wet- en regelgeving op het gebied van financieel toezicht, corruptie, reclame-uitingen, mededinging, privacy of productaansprakelijkheid.

Strategisch en reputatierisico Triodos Bank is een bank met een duidelijk omschreven missie die voortvloeit uit haar statuten en die werkt vanuit de waarden zoals beschreven in de business principles. Binnen de organisatie wordt veel geïnvesteerd in opleiding, bewustwording en betrokkenheid van medewerkers bij de thema’s en principes die Triodos Bank centraal stelt. De reputatie van Triodos Bank is een strategische pijler, want het vertrouwen in Triodos Bank is van wezenlijk belang voor een goede dienstverlening. De reputatie van Triodos Bank is zeer belangrijk, vandaar dat eventuele risico’s uiterst zorgvuldig worden beheerd. Centraal bij de reputatie van Triodos Bank staat de daad bij het woord voegen (’Walk the talk’). Dit houdt onder andere in het opleiden van medewerkers, het zo transparant mogelijk verantwoording afleggen over alle daaraan gerelateerde activiteiten, en het zorgvuldig selecteren van samenwerkingspartners. In geval van calamiteiten zorgt Triodos Bank voor tijdige en juiste informatie en communiceert zij hier actief over.

109

Vennootschappelijke balans per 31 december 2011 voor winstverdeling in duizenden euro’s

Verwijzing*

31.12.2011

31.12.2010

Kasmiddelen

51.631

44.814

Overheidspapieren

15.000

—

Activa

Bankiers

31

Kredieten Rentedragende waardepapieren

668.243

589.082

2.800.818

2.090.473

573.096

586.672

Aandelen

32

4

3

Deelnemingen

33

24.175

27.388

Immateriële vaste activa

34

10.449

11.443

Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen

35

19.074

15.653

Overige activa

32.694

34.283

Overlopende activa

68.748

64.831

4.263.932

3.464.642

Totaal activa

Passiva Bankiers Toevertrouwde middelen

36

Overige schulden Overlopende passiva Voorzieningen

37

Achtergestelde schulden

34.902

23.983

3.708.575

3.013.167

7.266

5.828

46.510

36.518

213

230

3.797.466

3.079.726

15.300

22.800

Kapitaal

38

305.688

249.352

Agioreserve

39

76.234

57.566

Herwaarderingsreserve

40

49

59

Wettelijke reserve

41

7.024

7.867

Overige reserves

42

44.847

35.763

17.324

11.509

451.166

362.116

4.263.932

3.464.642

Onverdeelde winst Eigen vermogen Totaal passiva

110

31.12.2011 Voorwaardelijke schulden Onherroepelijke faciliteiten

31.12.2010

64.542

43.090

700.966

734.941

765.508

778.031

* De verwijzingen hebben betrekking op de toelichting die begint op pagina 114. Deze vormt een integraal onderdeel van de geconsolideerde jaarrekening.

Vennootschappelijke winst- en verliesrekening over 2011 in duizenden euro’s

2011

2010

4.673

4.158

Overig resultaat na belastingen

12.651

7.351

Nettowinst

17.324

11.509

Resultaat deelnemingen na belastingen

111

Vennootschappelijk mutatieoverzicht van het eigen vermogen over 2011 in duizenden euro’s

Eigen vermogen per 1 januari 2010 Uitbreiding aandelenkapitaal Stockdividend

Aandelenkapitaal

Agio

221.029

51.507

24.191

10.191

4.132

-4.132

249.352

57.566

51.619

23.385

4.717

-4.717

305.688

76.234

Herwaardering vastgoed, bedrijfsmiddelen en deelnemingen na belastingen Koersresultaat bedrijfsuitoefening in het buitenland na belastingen Winstverdeling vorig boekjaar, toevoeging aan de overige reserves Winstverdeling vorig boekjaar, dividend Dividend niet in contanten uitgekeerd Overboeking naar wettelijke reserve voor ontwikkelingskosten In- of verkoop eigen certificaten van aandelen Resultaat boekjaar Eigen vermogen per 31 december 2010 Uitbreiding aandelenkapitaal Stockdividend Herwaardering vastgoed, bedrijfsmiddelen en deelnemingen na belastingen Koersresultaat bedrijfsuitoefening in het buitenland na belastingen Winstverdeling vorig boekjaar, toevoeging aan de overige reserves Winstverdeling vorig boekjaar, dividend Dividend niet in contanten uitgekeerd Overboeking naar wettelijke reserve voor ontwikkelingskosten In- of verkoop eigen certificaten van aandelen Resultaat boekjaar Eigen vermogen per 31 december 2011

112

Herwaarderingsreserve

Wettelijke reserve

Overige reserve

Onverdeelde winst

Totaal eigen vermogen

43

6.762

29.532

9.577

318.450 34.382 —

16

16 116

116 975

989

-975

—

-8.602

-8.602

5.801

5.801

-989

—

444

59

7.867

35.763

444 11.509

11.509

11.509

362.116 75.004 —

-10

-10 52

52 1.566

-895

-1.566

—

-9.943

-9.943

6.623

6.623

895

—

—

49

7.024

44.847

17.324

— 17.324

17.324

451.166

113

Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening in duizenden euro’s

Algemeen De grondslagen voor waardering en resultaatbepaling zijn gelijk aan de grondslagen van de geconsolideerde jaarrekening. Conform artikel 2:402 van het Burgerlijk Wetboek bevat de vennootschappelijke winst- en verliesrekening uitsluitend een uitsplitsing van het nettoresultaat in resultaat uit deelnemingen en overig resultaat. Voor niet in de toelichting opgenomen posten wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening.

Activa 31. Bankiers 2011

2010

Direct opeisbare tegoeden bij banken

382.361

364.157

Deposito’s bij banken

285.882

224.925

668.243

589.082

2011

2010

De direct opeisbare tegoeden staan ter vrije beschikking. 32. Aandelen

S.W.I.F.T. SCRL

3

3

SEPA Biogasanlage Hattingen GmbH

1

—

4

3

2011

2010

Het verloop van de aandelen is als volgt:

Balanswaarde per 1 januari

3

3

Aanschaf

1

—

Verkopen

—

—

4

3

Balanswaarde per 31 december

114

De aandelen SEPA Biogasanlage Hattingen GmbH zijn overgedragen van de deelneming Triodos Finanz GmbH naar de vestiging in Duitsland. 33. Deelnemingen

Deelnemingen in groepsmaatschappijen Overige deelnemingen

2011

2010

20.076

24.117

4.099

3.271

24.175

27.388

Dit betreft verworven kapitaalbelangen welke duurzaam voor de bedrijfsuitoefening worden aangehouden. Het overzicht van kapitaalbelangen conform artikel 2:379 van het Burgerlijk Wetboek is opgenomen in de grondslagen voor consolidatie in de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening. Het verloop van deze post is als volgt: 2011

2010

27.388

26.853

Verwervingen

475

94

Uitbreiding kapitaal

133

—

4.673

4.158

-34

-30

-4.100

-3.700

-117

-103

Balanswaarde per 1 januari

Resultaat deelnemingen Overboeking van of naar voorziening negatief eigen vermogen deelnemingen Uitgekeerd dividend Herwaardering Terugbetaling op aandelen

-4.295

—

Koersresultaten vreemde valuta

52

116

Balanswaarde per 31 december

24.175

27.388

115

34. Immateriële vaste activa 2011 Betaalde goodwill Ontwikkelingskosten informatiesystemen Computersoftware

2010

282

381

9.488

10.783

679

279

10.449

11.443

Betaalde goodwill De betaalde goodwill betreft de goodwill die Triodos Bank in 2004, 2005 en in 2009 aan Triodos Investments España heeft betaald voor de afkoop van het winstrecht van de Spaanse vestiging. Het verloop van de betaalde goodwill is als volgt: 2011 Aanschafwaarde per 1 januari Cumulatieve afschrijvingen per 1 januari Balanswaarde per 1 januari Aanschaf

2010

788

788

-407

-309

381

479

—

—

Afschrijvingen

-99

-98

Balanswaarde per 31 december

282

381

116

Ontwikkelingskosten informatiesystemen De ontwikkelingskosten voor informatiesystemen betreffen de ontwikkelingskosten van het nieuwe ICT-banksysteem van de bank. Het verloop van de ontwikkelingskosten informatiesystemen is als volgt: 2011

2010

Aanschafwaarde per 1 januari

19.515

17.004

Cumulatieve afschrijvingen per 1 januari

-8.732

-7.058

Balanswaarde per 1 januari

10.783

9.946

Geactiveerde kosten Afschrijvingen Waardeverminderingen Balanswaarde per 31 december

926

2.511

-2.221

-1.674

—

—

9.488

10.783

2011

2010

8.852

8.788

10.222

6.865

19.074

15.653

2011

2010

35. Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen

Onroerende zaken in eigen gebruik Bedrijfsmiddelen

Het verloop van de onroerende zaken in eigen gebruik is als volgt:

Balanswaarde per 1 januari

8.788

8.760

Aanschaf

130

90

Afschrijvingen

-66

-62

8.852

8.788

Balanswaarde per 31 december

117

Het verloop van de bedrijfsmiddelen is als volgt: 2011

2010

Aanschafwaarde per 1 januari

14.343

10.543

Cumulatieve afschrijvingen per 1 januari

-7.478

-5.594

Balanswaarde per 1 januari

6.865

4.949

Aanschaf

5.388

4.078

Verkoop

-71

-13

-2.003

-2.151

43

2

10.222

6.865

2011

2010

Spaargelden

2.685.464

2.169.416

Overige toevertrouwde middelen

1.023.111

843.751

3.708.575

3.013.167

Afschrijvingen Koersverschillen Balanswaarde per 31 december

Passiva 36. Toevertrouwde middelen

Onder de overige toevertrouwde middelen is EUR 7,5 miljoen (2010: EUR 4,0 miljoen) begrepen aan tegoeden van geconsolideerde deelnemingen. 37. Voorzieningen

Voorziening voor het negatief eigen vermogen van deelnemingen Overige voorzieningen

118

2011

2010

167

201

46

29

213

230

Het verloop van de voorzieningen is als volgt:

Balanswaarde per 1 januari Dotatie Onttrekking Vrijval Balanswaarde per 31 december

2011

2010

230

369

17

18

-34

-52

—

-105

213

230

38. Kapitaal Het maatschappelijk kapitaal bedraagt EUR 1 miljard en is verdeeld in 20 miljoen aandelen met een nominale waarde van EUR 50. Aan het einde van het jaar waren 6.113.764 aandelen (2010: 4.987.038 aandelen) van elk EUR 50 geplaatst bij en volgestort door Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank. Op dezelfde datum had Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank eveneens 6.113.764 certificaten (2010: 4.987.038 certificaten) van elk EUR 50 uitgegeven. Het verloop van het aantal aandelen is als volgt: 2011

2010

Aantal aandelen per 1 januari

4.987.038

4.420.588

Uitbreiding aandelenkapitaal

1.032.382

483.814

94.344

82.636

6.113.764

4.987.038

Stockdividend Aantal aandelen per 31 december

39. Agioreserve Onder deze post is opgenomen de agioreserve, gevormd uit stortingen van het kapitaal boven nominaal, onder aftrek van kapitaalbelasting. Het volledige saldo van de agioreserve is fiscaal als zodanig erkend. 40. Herwaarderingsreserve De herwaarderingsreserve betreft de niet gerealiseerde waardeveranderingen ten opzichte van de verkrijgingsprijs van de deelnemingen en de onroerende zaken in eigen gebruik.

119

41. Wettelijke reserve 2011

2010

Ontwikkelingskosten

11.957

11.062

Omrekeningsverschillen

-3.143

-3.195

8.814

7.867

2011

2010

11.062

10.073

Overboeking van overige reserve

895

989

Balanswaarde per 31 december

11.957

11.062

2011

2010

-3.195

-3.311

52

116

-3.143

-3.195

Ontwikkelingskosten Het verloop van de wettelijke reserve voor ontwikkelingskosten is als volgt:

Balanswaarde per 1 januari

Omrekeningsverschillen Het verloop van de wettelijke reserve voor omrekeningsverschillen is als volgt:

Balanswaarde per 1 januari Koersresultaten deelnemingen Balanswaarde per 31 december

42. Overige reserves Het verloop van de overige reserves is inclusief de inkoop van eigen certificaten. Ultimo 2011 zijn door Triodos Bank geen eigen certificaten van aandelen ingekocht (2010: nihil).

120

Accountantskosten Onderstaande tabel geeft een specificatie van de, ten laste van de in het boekjaar gekomen, honoraria van de accountantsorganisatie KPMG. In de kolom Overig KPMG netwerk staan de honoraria gespecificeerd die door KPMG-onderdelen met uitzondering van KPMG Accountants NV in rekening zijn gebracht. De vergelijkende cijfers over 2010 zijn aangepast. KPMG Accountants NV

Overig KPMG netwerk

Totaal KPMG netwerk

328

140

468

Overige controlegerelateerde opdrachten

37

112

149

Adviesdiensten op fiscaal terrein

—

80

80

Andere niet-controlediensten

18

116

134

383

448

831

KPMG Accountants NV

Overig KPMG netwerk

Totaal KPMG netwerk

2011 Controle van de jaarrekening

Totaal

2010

289

150

439

Overige controlegerelateerde opdrachten

Controle van de jaarrekening

12

96

108

Adviesdiensten op fiscaal terrein

—

109

109

2

216

218

303

571

874

Andere niet-controlediensten Totaal

Zeist, 27 februari 2012 Raad van Commissarissen

Directie

David Carrington Marcos Eguiguren Marius Frank Mathieu van den Hoogenband Jan Lamers Margot Scheltema, Vice-voorzitter Hans Voortman, Voorzitter Carla van der Weerdt

Pierre Aeby* Peter Blom*, Voorzitter Michael Jongeneel * Statutair Directeur

121

Overige gegevens

Winstverdeling De winstverdeling is volgens de statuten als volgt geregeld: ‘Van de winst, zoals deze blijkt uit de vastgestelde winst- en verliesrekening, zal door de Directie een gedeelte worden aangewend voor het vormen of aanvullen van reserves, voor zover dit wenselijk wordt geacht. De resterende winst wordt, tenzij de Algemene Vergadering anders beslist, aan de aandeelhouders uitgekeerd.’ Alle certificaten van aandelen uitgegeven tot en met 25 mei 2012 zijn dividendgerechtigd over het boekjaar 2011. In de emissiekoers wordt rekening gehouden met de resultaten van Triodos Bank NV. De voorgestelde winstverdeling is op basis van het aantal uitgegeven certificaten van aandelen per 31 december 2011, verminderd met het aantal door Triodos Bank ingekochte certificaten. Tijdens de Algemene Vergadering van Certificaathouders zal het definitieve voorstel voorgelegd worden. De voorgestelde winstverdeling (in duizenden euro’s) is als volgt: Nettowinst

17.324

Toevoeging aan de overige reserves

-5.402

Dividend (EUR 1,95 per certificaat van aandeel)

11.922

Nevenvestigingen Naast de hoofdvestiging in Nederland heeft Triodos Bank nevenvestigingen in België, het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Duitsland.

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan de algemene vergadering van certificaathouders van Triodos Bank NV Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit rapport op pagina 40 tot en met 121 opgenomen jaarrekening 2011 van Triodos Bank NV te Zeist gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2011 en de geconsolideerde en enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2011 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, en voor het opstellen voor het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

122

Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de vennootschap gemaakte schattingen, en een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Triodos Bank N.V. per 31 december 2011 en van het resultaat over 2011 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het directieverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b t/m h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het directieverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in Artikel 2:391 lid 4 BW. Amstelveen, 27 februari 2012 KPMG ACCOUNTANTS N.V. P.A.M. de Wit RA

123

Bericht van het Bestuur van Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank Algemene Vergadering van Aandeelhouders 2011

De Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank (hierna kortweg het Administratiekantoor) is verantwoordelijk voor het beheer van alle aandelen van Triodos Bank NV. Om die aandelen te financieren geeft het Administratiekantoor certificaten van aandelen uit. Certificaathouders profiteren wel van de economische rechten die aan deze aandelen verbonden zijn (zoals het recht op dividend), maar hebben verder geen enkele zeggenschap. Die zeggenschap berust bij het Administratiekantoor, dat ook de stemrechten uitoefent die aan de aandelen verbonden zijn.

Tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders die in mei 2011 te Zeist werd gehouden, gaf het Administratiekantoor de aandeelhouders aanvullende informatie over de redenen waarom het een bepaalde stem had uitgebracht en lichtte het toe hoe het tot bepaalde beslissingen was gekomen. Het Administratiekantoor steunde de volgende voorstellen: • goedkeuring van de jaarrekening 2010 en de voorgestelde winstbestemming; • herbenoeming van de heer M.J.M. van den Hoogenband voor een tweede termijn als lid van de Raad van Commissarissen; • aanpassing van de beloning van de leden van de Raad van Commissarissen; • machtiging van het Bestuur om certificaten van aandelen Triodos Bank te verkrijgen en aandelen uit te geven.

Bij het uitoefenen van zijn stemrecht in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders hanteert het Bestuur van het Administratiekantoor de volgende principes: • waarborgen van de missie van Triodos Bank; • garanderen van de onafhankelijkheid van Triodos Bank; • zorgen dat de economische belangen van certificaathouders met betrekking tot de continuïteit en winstgevendheid, dividenden, en de ontwikkeling van de waarde van certificaten van aandelen van Triodos Bank, worden behartigd.

Het Administratiekantoor verleende decharge aan het Bestuur voor het gevoerde beleid en aan de Raad van Commissarissen voor het door de raad uitgeoefende toezicht in 2010.

Omdat het Administratiekantoor aandacht besteedt aan zowel de economische belangen van de certificaathouders als de missie van Triodos Bank, sluit het aandelenkapitaal van Triodos Bank goed aan bij de missie van de bank. Dit blijkt uit de volgende bepalingen in de administratievoorwaarden van het Administratiekantoor:

Algemene Vergadering van Certificaathouders Meer dan 3.000 respondenten hebben op de jaarlijkse enquête onder certificaathouders gereageerd. In de Algemene Vergadering van Certificaathouders, die op 20 mei 2011 is gehouden, zijn de resultaten gepresenteerd.

Artikel 5 Het Administratiekantoor oefent onafhankelijk het stemrecht uit dat rust op de aandelen die de stichting in zijn bezit heeft. Daarbij laat het Administratiekantoor zich leiden door de belangen van de certificaathouders en die van de bank, en door de beginselen die in de doelstellingen van de bank zijn weergegeven.

In besprekingen met certificaathouders tijdens de vergadering kwam naar voren dat zij soms hoge verwachtingen hebben. Zo zouden zij graag zien dat Triodos Bank sneller groeide en meer aandacht zou besteden aan voedsel en landbouw, aan innovatie, en aan vergroting van haar naamsbekendheid. Ze vonden tevens dat het Administratiekantoor zijn eigen naamsbekendheid zou moeten vergroten en meer invloed zou moeten uitoefenen.

124

• de inhoud van de dialoog met certificaathouders in Nederland, België, het Verenigd Koninkrijk en Spanje, en het daaraan ten grondslag liggende proces; • aan te brengen wijzigingen in het beleid van het Administratiekantoor en Triodos Bank naar aanleiding van vragen en opmerkingen van de certificaathouders.

De Algemene Vergadering van Certificaathouders steunde de volgende voorstellen: • herbenoeming van de heer J. Nijenhof voor een derde termijn als lid van het Bestuur van het Administratiekantoor; • aanpassing van de beloning van de leden van het Bestuur van het Administratiekantoor; • wijzigingen in de administratievoorwaarden (splitsing van aandelen in onderaandelen teneinde obstakels uit de weg te ruimen voor de distributie van certificaten van aandelen door derden).

De beslissingen die het Administratiekantoor in 2011 heeft genomen bestonden onder andere uit goedkeuring van: • de criteria voor de beoordeling van de jaarverslagen over 2010 en 2011, met inbegrip van de volgende langetermijncriteria: - het relatieve aandeel van elk van de sociale, milieu- en culturele sectoren in de kredietportefeuille; - een goed evenwicht tussen winstgevendheid, blootstelling aan risico en de realisatie van de missie van Triodos Bank; - de mate waarin de activiteiten van Triodos Bank een impact hebben op de maatschappij; • input voor de Raad van Commissarissen inzake het profiel van de Voorzitter van de Raad van Commissarissen; • het opleidingsprogramma 2011 voor leden van het Bestuur van het Administratiekantoor; • het bijgewerkte profiel van het Bestuur van het Administratiekantoor; • het beleid inzake vragen en opmerkingen van certificaathouders op de Algemene Vergadering van Aandeelhouders en de Algemene Vergadering van Certificaathouders; • de zelfevaluatie van het Bestuur van het Administratiekantoor.

Zowel de Algemene Vergadering van Aandeelhouders als de Algemene Vergadering van Certificaathouders waren op internet te volgen, waarbij online deelnemers per e-mail vragen konden stellen en opmerkingen konden maken.

Vergaderingen en besluiten van het Bestuur van het Administratiekantoor In 2011 is het Bestuur van het Administratie vijf keer bijeengekomen en had het Bestuur tevens drie bijeenkomsten met de leden van de Directie van Triodos Bank. De onderwerpen die in deze vergaderingen door het Bestuur van het Administratiekantoor zijn besproken waren onder andere: • het jaarverslag 2010, om de uit te brengen stemmen op de Algemene Vergadering van Aandeelhouders zorgvuldig te overwegen; • de doelstelling van Triodos Bank voor de middellange en lange termijn in verhouding tot haar missie; • de algehele impact van de financiële crisis op Triodos Bank; • het aandeel van elk van de sociale, milieu- en culturele sectoren in de kredietportefeuille; • de algehele impact van Triodos Bank op de maatschappij. Voorbeelden hiervan zijn steun aan het Sustainable Finance Lab in Nederland, het voorzitterschap van de Global Alliance for Banking on Values, en het Bestuur en medezeggenschap in openbare lichamen die advies verlenen aan de Nederlandse overheid, en aan andere openbare lichamen in de landen waar Triodos Bank actief is;

Werkzaamheden van het Bestuur van het Administratiekantoor Het Bestuur heeft, naast bovengenoemde vergaderingen: • vestigingen bezocht van Triodos Bank in Nederland, België, het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Duitsland; • vergaderingen van klanten, bijeenkomsten met certificaathouders, en informele besprekingen met certificaathouders bijgewoond;

125

werving van nieuwe leden voor het Bestuur.

• algemene vergaderingen bijgewoond van aandeelhouders van beleggingsfondsen die Triodos Investment Management beheert; • deelgenomen aan een jaarlijks seminar samen met de Directie en de Raad van Commissarissen van Triodos Bank. Dit jaar waren de belangrijkste onderwerpen cultuur en onderwijs; • deelgenomen aan bijeenkomsten die door het Sustainable Finance Lab waren georganiseerd.

Meer informatie over de beloning van de leden van het Bestuur van het Administratiekantoor vindt u in de jaarrekening van Triodos Bank op pagina 72. Voor de beloning van de leden van het Bestuur is de goedkeuring van de Algemene Vergadering van Certificaathouders vereist. De Vergadering heeft een stijging van de beloning van Bestuursleden goedgekeurd, als waardering voor hun arbeidstijd­ verlenging. Dit houdt verband met de groei van de organisatie, de grotere complexiteit van hun taken, en hogere eisen die er aan het Administratiekantoor worden gesteld in zijn hoedanigheid als aandeelhouder.

De voorzitter van het Bestuur van het Administratiekantoor heeft regelmatig overleg gepleegd met de Voorzitters van de Directie en de Raad van Commissarissen van Triodos Bank. Dit overleg bestond onder andere uit een driehoeksoverleg met de voorzitters van de Directie en Raad van Commissarissen en vijf bijeenkomsten met de voorzitter van de Directie.

Het Administratiekantoor verwacht dat het in 2012 wederom in staat zal zijn om zijn rol als betrokken aandeelhouder te verdiepen. Het voeren van een dialoog met de certificaathouders is hier een essentieel onderdeel van. Het Administratiekantoor zal deze werkzaamheden niet alleen verrichten tijdens de Algemene Vergadering van Certificaathouders in Nederland, maar ook in België, het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Duitsland, waar aparte informele bijeenkomsten voor certificaathouders worden georganiseerd.

Samenstelling van het Bestuur van het Administratiekantoor en onafhankelijk­ heid van leden van het Bestuur Gezien het feit dat het Bestuur van het Administratiekantoor zoals hierboven besproken verantwoordelijk is voor bescherming van de identiteit en missie van Triodos Bank is het van essentieel belang dat de leden van het Bestuur onafhankelijk zijn. Daarom mogen leden van de Directie of de Raad van Commissarissen van Triodos Bank geen lid zijn van het Bestuur van het Administratiekantoor. Volgens de statuten van het Administratiekantoor bestaat het Bestuur uit drie of meer leden. Op dit moment heeft het Bestuur zes leden: drie uit Nederland en een uit het Verenigd Koninkrijk, België respectievelijk Spanje. In 2011 is de samenstelling van het Bestuur niet gewijzigd. De heer J. Nijenhof werd herbenoemd als lid van het Bestuur.

Zeist, 27 februari 2012 Namens het Bestuur van het Administratiekantoor Marjatta van Boeschoten Frans de Clerck Luis Espiga Jan Nijenhof Max Rutgers van Rozenburg, Voorzitter Josephine de Zwaan

Het Administratiekantoor heeft de profielen van zijn Bestuursleden bijgewerkt in lijn met de groei en de ontwikkeling van Triodos Bank, en heeft naar aanleiding daarvan een zelfevaluatie uitgevoerd. Op basis van de bevindingen van die evaluatie is er voor 2012 een nieuw opleidingsprogramma samengesteld, evenals nieuwe beleidsregels voor de

126

Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank Overzicht van de in beheer genomen aandelen en uitgegeven certificaten Triodos Bank NV per 31 december 2011. in duizenden euro’s In beheer genomen aandelen Triodos Bank NV à EUR 50 nominaal Uitgegeven certificaten van aandelen Triodos Bank NV, à EUR 50 nominaal

31.12.2011

31.12.2010

305.688

249.352

305.688

249.352

Zeist, 27 februari 2012 Bestuur Administratiekantoor Marjatta van Boeschoten Frans de Clerck Luis Espiga Jan Nijenhof Max Rutgers van Rozenburg, Voorzitter Josephine de Zwaan

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Opdracht Wij hebben het bovenstaande overzicht per 31 december 2011 van de door Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank, Zeist, in beheer genomen aandelen en uitgegeven certificaten Triodos Bank NV gecontroleerd. Dit overzicht is opgesteld onder verantwoordelijkheid van het bestuur van de stichting. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake dit overzicht te verstrekken. Werkzaamheden Onze controle is verricht overeenkomstig in Nederland algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking tot controleopdrachten en vormt naar onze mening een deugdelijke grondslag voor ons oordeel. Oordeel Wij zijn van oordeel dat dit overzicht een juiste weergave is van de in beheer genomen aandelen en uitgegeven certificaten Triodos Bank NV per 31 december 2011. Amstelveen, 27 februari 2012 KPMG ACCOUNTANTS N.V. P.A.M. de Wit RA

127

Biografieën

Orde van Advocaten en bestuurslid van de Stichting Triodos Holding. Jan Nijenhof is voor het eerst benoemd in 2005 en zijn huidige benoemingstermijn eindigt in 2014. Jan Nijenhof heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen certificaten Triodos Bank.

M.E. van Boeschoten (1946) Marjatta van Boeschoten werkte zeven jaar als jurist bij de Engelse Supreme Court en werd vervolgens management development consultant. Ze is directeur Phoenix Consultancy en werkt met grote organisaties in de publieke en private sectoren in het Verenigd Koninkrijk. Ze is bestuurslid Stichting Klaverblad. Marjatta van Boeschoten is voor het eerst benoemd in 2009 en haar huidige benoemingstermijn eindigt in 2012. Eerder was ze van 2001 t/m 2009 lid van de Raad van Commissarissen Triodos Bank. Marjatta Boeschoten heeft de Britse nationaliteit en bezit 1 certificaat Triodos Bank.

L.M. Rutgers van Rozenburg (1947), Voorzitter Max Rutgers van Rozenburg is directeur van Human Engineering BV, bureau voor interim management. Daarnaast is hij voorzitter van de Raad van Commissarissen van Biodynamic Farmland Foundation, bestuursvoorzitter van de Kingfisher Foundation for Phenomenology and Goethean Science, bestuurslid Antroposofische Vereniging Nederland, bestuursvoorzitter Behandelcentrum voor Integratieve Geneeskunde en bestuurslid Stichting Triodos Holding. Max Rutgers van Rozenburg is voor het eerst benoemd in 1998 en zijn huidige benoemingstermijn eindigt in 2013. Max Rutgers van Rozenburg heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit 346 certificaten Triodos Bank.

F. de Clerck (1945) Frans de Clerck is voormalig lid van de Directie van Triodos Bank. Hij is bestuurslid van Stichting Triodos Holding. Daarnaast is hij lid van de Raad van Commissarissen van Cenergie cvba (voorzitter), De Foyer vzw, Boss Paints NV en Hélène De Beir Foundation in België. Frans de Clerck is voor het eerst benoemd in 2010 en zijn huidige benoemings­ termijn eindigt in 2013. Frans de Clerck heeft de Belgische nationaliteit en bezit 6 certificaten Triodos Bank.

J.G.J.M. de Zwaan (1963) Josephine de Zwaan is meer dan dertien jaar advocaat geweest, gespecialiseerd op het gebied van grote vastgoedprojecten. De laatste vijf jaar van die periode was zij lid van het samenwerkingsverband (CMS) Derks Star Busmann, waar zij leiding gaf aan een team van vastgoedadvocaten. Hoewel zij niet langer als advocaat werkzaam is, is zij nog steeds betrokken bij dit kantoor als adviseur van het bestuur. Sinds 2000 is Josephine de Zwaan werkzaam in bestuurs- en toezichthoudende functies, in het bijzonder op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg en cultuur. In 2009 is Josephine de Zwaan benoemd tot Arbiter bij het Scheidsgerecht Gezondheidszorg en lid van de Governancecommissie van het Scheidsgerecht Gezondheidszorg. Josephine de Zwaan is voor het eerst benoemd in 2010 en haar huidige benoemingstermijn eindigt in 2013. Josephine de Zwaan heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit 0 certificaten Triodos Bank.

L.A. Espiga (1950) Luis Espiga is directeur Triform & Associates en consultant bij Organisatie Ontwikkeling en Human Resources in Spanje. Daarnaast is hij bestuurslid van Rudolf Steiner Foundation Spain. Luis Espiga is voor het eerst benoemd in 2007 en zijn huidige benoemingstermijn eindigt in 2013. Luis Espiga heeft de Spaanse nationaliteit en bezit 44 certificaten Triodos Bank. J.T.M. Nijenhof (1945) Jan Nijenhof was tot 1 april 2010 coördinerend vice-president bij de rechtbank Haarlem. Hij is lid van het College van beroep voor het hoger onderwijs, docent aan de beroepsopleiding van de Nederlandse

128

Over dit verslag Het GRI overzicht en de Verklaring GRI toepassingsniveau check kunt u vinden op www.triodos.nl/jaarverslag.

Dit is een gecontroleerd jaarverslag 2011. Meer informatie kan online gevonden worden via www.triodos.nl/jaarverslag. Het jaarverslag 2011 is een integraal duurzaamheidsverslag en heeft betrekking op de activiteiten van Triodos Bank NV in Nederland, België, het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Duitsland (zie ook de Triodos organisatiestructuur op pagina 6). De rapportageperiode is van 1 januari tot en met 31 december 2011. Het vorige jaarverslag van Triodos Bank verscheen in april 2011 en had betrekking op het kalenderjaar 2010. In het verslag over 2011 wordt volgens dezelfde principes en uitgangspunten verslag gedaan als over 2010. Indien andere rekenmethodes zijn gehanteerd, wordt dat in de tekst toegelicht. Bij het maken van het jaarverslag van Triodos Bank wordt door een werkgroep nauwkeurig bekeken op welke manier de nieuwste richtlijnen voor en goede voorbeelden van verslaglegging kunnen bijdragen aan de verbeteringen van het verslag. De gegevens in het verslag worden door externe deskundigen geverifieerd. KPMG Accountants NV controleert de financiële gegevens op de wettelijk voorgeschreven wijze. Er is geen wettelijk kader voor de verificatie van de milieu- en sociale gegevens in het verslag. De kernindicatoren die worden gebruikt voor de meting van sociale en milieuprestaties worden eveneens door KPMG geverifieerd.

Toepassing GRI Triodos Bank heeft bij het opstellen van het verslag over 2011 voor de vierde keer gebruik gemaakt van de derde generatie richtlijnen (GRI 3.1) van het Global Reporting Initiative (GRI) zoals die in oktober 2006 zijn gepubliceerd (aangepast in 2011). Voor de derde keer zullen we gebruik maken van GRI Financiële Sector Supplementen die in 2008 zijn bijgewerkt. Door gebruik van deze richtlijnen streeft Triodos Bank naar een hoge mate van vergelijkbaarheid van haar verslag met dat van andere ondernemingen die GRI volgen. De bank streeft ernaar dit te doen op A+ niveau. Dit is door de GRI gecontroleerd en bevestigd.

129

Colofon Triodos Bank NV Jaarverslag 2011 Verschijning April 2012 Tekst Triodos Bank Coördinatie RRED Communications, ’s-Gravenhage, Nederland Concept & Art Direction Michael Nash Associates, Londen, Verenigd Koninkrijk Ontwerp Studio van Waert, Westbroek, Nederland Drukwerk Drukkerij Pascal, Utrecht, Nederland Oplage 1.650 exemplaren Contact Voor reacties of vragen over dit verslag kunt u contact opnemen met de lokale vestiging van Triodos Bank. De adressen staan vermeld op pagina 131. Dit verslag is ook beschikbaar en te downloaden via www.triodos.nl/jaarverslag Deze versie van het verslag is een vertaling van de originele Engelstalige versie. In geval van strijdigheid tussen de Engelstalige versie en de Nederlandstalige versie is het Engelstalige jaarverslag leidend.

130

Adressen Bijkantoor Catalonië en Balearen Avenida Diagonal 418 bajos Casa de Les Punxes 08037 Barcelona Telefoon +34 (0)93 476 57 47 www.triodos.es

Internationaal hoofdkantoor Nieuweroordweg 1, Zeist Postbus 55 3700 AB Zeist, Nederland Telefoon:+31 (0)30 693 65 00 www.triodos.com

Bijkantoor Andalucië C/ Cardenal Ilundain 6 41013 Seville Telefoon +34 (0)95 462 41 66 www.triodos.es

Vestigingen Nederland Utrechtseweg 44, Zeist Postbus 55 3700 AB Zeist, Nederland Telefoon +31 (0)30 693 65 00 www.triodos.nl

Bijkantoor Madrid C/ Ferraz 52 28008 Madrid, Spanje Telefoon +34 (0)91 541 62 64 www.triodos.es

België Hoogstraat 139/3 1000 Brussel, België Telefoon +32 (0)2 548 28 28 www.triodos.be

Bijkantoor Castilië en León C/ Acera de Recoletos 2 Casa Mantilla 47004 Valladolid, Spanje Telefoon +34 (0)983 21 71 76 www.triodos.es

Verenigd Koninkrijk Deanery Road Bristol BS1 5AS, Verenigd Koninkrijk Telefoon +44 (0)117 973 9339 www.triodos.co.uk

Bijkantoor Valencia C/ Del Justícia 1 46004 Valencia, Spanje Telefoon +34 (0)96 351 02 03 www.triodos.es

Bijkantoor Edingburgh 24 Hanover Street Edinburgh EH2 2EN, Verenigd Koninkrijk Telefoon +44 (0)131 220 0869 www.triodos.co.uk

Bijkantoor Aragón Avenida César Augusto 23 50004 Zaragoza, Spanje Telefoon +34 (0)976 45 64 69 www.triodos.es

Spanje C/ José Echegaray 5 Parque Empresarial Las Rozas 28230 Madrid, Spanje Telefoon +34 (0)91 640 46 84 www.triodos.es

Bijkantoor Baskenland C/ Lersundi 18 48009 Bilbao, Spanje Telefoon +34 (0)94 424 30 97 www.triodos.es

131

Bijkantoren Canarische eilanden Bijkantoor Las Palmas de G.C. c/ Manuel González Martín 2 35004 Las Palmas de Gran Canaria Telefoon +34 928 24 24 33. Bijkantoor S.C. de Tenerife Rambla de Santa Cruz 121 38004 Santa Cruz de Tenerife Telefoon +34 922 27 93 81 Duitsland Mainzer Landstr. 211 D-60326 Frankfurt am Main, Duitsland Telefoon +49 (0)69 717 19 100 Fax +49 (0)69 717 19 222 www.triodos.de

132

Duurzaam bankieren is het inzetten van geld van spaarders en beleggers die een positieve verandering teweeg willen brengen, op een manier die rekening houdt met de gevolgen voor natuur, cultuur en samenleving. Daarbij wordt niet alleen gekeken naar de behoeften van de huidige, maar ook van toekomstige generaties.

Duurzaam bankieren Triodos Bank financiert bedrijven, instellingen en projecten met een meerwaarde op sociaal, ecologisch en cultureel gebied, daartoe in staat gesteld door spaarders en beleggers die kiezen voor maatschappelijk verantwoord ondernemen en een duurzame samenleving.

Onze missie Onze missie is bij te dragen aan een samenleving waarin levenskwaliteit wordt bevorderd en menselijke waardigheid centraal staat; het voor mensen, instellingen en bedrijven mogelijk te maken bewust met geld om te gaan en daarmee duurzame ontwikkeling te bevorderen; onze klanten van duurzame financiële producten en een goede service te voorzien.

Onze ambitie Triodos Bank wil menselijke waardigheid, zorg voor de aarde en de kwaliteit van leven in het algemeen bevorderen. Met als sleutelbegrippen: maatschappelijk verantwoord ondernemen, transparantie en bewust omgaan met geld. Triodos Bank brengt duurzaam bankieren in de praktijk. Dat betekent op de eerste plaats dat wij diensten en producten aanbieden die duurzaamheid direct bevorderen. Geld speelt daarbij een sturende rol. Bewust omgaan met geld betekent investeren in een duurzame economie. Daarmee wordt op een bewuste wijze aan een kwalitatief betere samenleving gewerkt.

Kerncijfers in EUR Bedragen in miljoenen euro’s

2011

2010

2009

2008

2007

451

362

318

204

200

Aantal certificaathouders

21.638

16.991

14.778

11.797

12.084

Toevertrouwde middelen

3.731

3.039

2.585

2.077

1.617

363.086

278.289

228.030

169.517

130.644

Financieel Eigen vermogen

Aantal rekeningen Kredieten Aantal

2.838

2.128

1.661

1.270

1.019

21.900

17.283

14.438

9.381

6.181

Balanstotaal

4.291

3.495

2.985

2.363

1.885

Fondsen in beheer*

2.495

2.122

1.876

1.378

1.429

Totaal in beheer gegeven vermogen

6.786

5.617

4.861

3.741

3.314

Totaal baten

128,7

102,7

88,3

73,7

59,2

Bedrijfslasten

–89,9

–78,0

–70,4

–55,5

–47,7

Waardeveranderingen van vorderingen

–15,8

–9,8

–5,0

–3,2

0,6

Waardeveranderingen van deelnemingen

–0,1

–0,1

–0,4

–1,0

—

Bedrijfsresultaat voor belastingen

22,9

14,8

12,5

14,0

12,1

Belastingen bedrijfsresultaat

–5,6

–3,3

–2,9

–3,9

–3,1

Nettowinst

17,3

11,5

9,6

10,1

9,0

Tier-1 kernkapitaalratio

14,0%

13,8%

15,3%

11,6%

14,9%

Solvabiliteit (BIS-ratio)

14,4%

14,7%

16,5%

13,0%

16,8%

Bedrijfslasten/totaal baten

70%

76%

80%

75%

81%

4,3%

3,4%

4,1%

5,0%

5,6%

74

73

72

70

70

Nettowinst**

3,18

2,45

3,00

3,51

3,85

Dividend

1,95

1,95

1,95

1,95

1,95

Rendement eigen vermogen in % per aandeel (in euro’s) Intrinsieke waarde ultimo

Sociaal Aantal medewerkers ultimo***

720

636

577

477

397

Uitstroom

9%

11%

10%

14%

18%

37%

35%

27%

29%

33%

1.660

1.521

1.318

1.240

1.189

9,8

8,5

8,5

7,7

7,3

CO2-emissie (1.000 kg)

2.885

2.800

2.604

2.097

1.454

Compensatie CO2

100%

100%

100%

100%

100%

Percentage vrouwen met managementfunctie Opleidingskosten per fte in euro’s Verhouding hoogste/laagste salaris**** Milieu

* ** *** ****

Inclusief fondsen in beheer bij gelieerde partijen die niet in de consolidatie zijn betrokken. De nettowinst per aandeel is berekend over het in het boekjaar gemiddeld aantal uitstaande aandelen. Betreft alle medewerkers in dienst van Triodos Bank NV, exclusief medewerkers in dienst van de joint venture Triodos MeesPierson. De toename ten opzichte van vorig jaar is het gevolg van een nieuwe lagere schaal die van toepassing is op een jonge medewerker. De laagste salarissen liggen net iets hoger dan die in de markt.

Kerncijfers in ponden Bedragen in miljoenen ponden#

2011

2010

2009

2008

2007

Financieel Eigen vermogen

377

312

283

194

147

Aantal certificaathouders

21.638

16.991

14.778

11.797

12.084

Toevertrouwde middelen

3.116

2.615

2.295

1.978

1.186

363.086

278.289

228.030

169.517

130.644

2.370

1.831

1.475

1.210

747

21.900

17.283

14.438

9.381

6.181

Aantal rekeningen Kredieten Aantal Balanstotaal

3.584

3.008

2.652

2.251

1.382

Fondsen in beheer*

2.084

1.827

1.665

1.312

1.048

Totaal in beheer gegeven vermogen

5.668

4.835

4.317

3.563

2.430

Totaal baten

107,5

88,4

78,4

70,2

43,4

Bedrijfslasten

–75,1

–67,1

–62,5

–52,9

–35,0

Waardeveranderingen van vorderingen

–13,2

–8,5

–4,4

–3,1

0,5

–0,1

–0,1

–0,4

–0,9

—

Waardeveranderingen van deelnemingen Bedrijfsresultaat voor belastingen

19,1

12,7

11,1

13,3

8,9

Belastingen bedrijfsresultaat

–4,6

–2,8

–2,6

–3,6

–2,3

Nettowinst

14,5

9,9

8,5

9,7

6,6

Tier-1 kernkapitaalratio

14,0%

13,8%

15,3%

11,6%

14,9%

Solvabiliteit (BIS-ratio)

14,4%

14,7%

16,5%

13,0%

16,8%

Bedrijfslasten/totaal baten

70%

76%

80%

75%

81%

4,3%

3,4%

4,1%

5,0%

5,6%

62

63

64

67

51

Nettowinst**

2,66

2,11

2,66

3,34

2,82

Dividend

1,63

1,68

1,73

1,86

1,43

720

636

577

477

397

Rendement eigen vermogen in % per aandeel (in ponden) Intrinsieke waarde ultimo

Sociaal Aantal medewerkers ultimo*** Uitstroom

9%

11%

10%

14%

18%

37%

35%

27%

29%

33%

1.387

1.309

1.171

1.176

872

9,8

8,5

8,5

7,7

7,3

CO2-emissie (1.000 kg)

2.885

2.800

2.604

2.097

1.454

Compensatie CO2

100%

100%

100%

100%

100%

Percentage vrouwen met managementfunctie Opleidingskosten per fte in ponden Verhouding hoogste/laagste salaris**** Milieu

# * ** *** ****

Omgerekend naar Engelse ponden tegen de midden valutakoers ultimo jaar. Inclusief fondsen in beheer bij gelieerde partijen die niet in de consolidatie zijn betrokken. De nettowinst per aandeel is berekend over het in het boekjaar gemiddeld aantal uitstaande aandelen. Betreft alle medewerkers in dienst van Triodos Bank NV, exclusief medewerkers in dienst van de joint venture Triodos MeesPierson. De toename ten opzichte van vorig jaar is het gevolg van een nieuwe lagere schaal die van toepassing is op een jonge medewerker. De laagste salarissen liggen net iets hoger dan die in de markt.

Kerncijfers in dollars Bedragen in miljoenen dollars#

2011

2010

2009

2008

2007

Financieel Eigen vermogen

584

484

458

284

295

Aantal certificaathouders

21.638

16.991

14.778

11.797

12.084

Toevertrouwde middelen

4.827

4.060

3.723

2.890

2.380

363.086

278.289

228.030

169.517

130.644

3.672

2.843

2.393

1.768

1.500

21.900

17.283

14.438

9.381

6.181

Aantal rekeningen Kredieten Aantal Balanstotaal

5.552

4.670

4.301

3.289

2.775

Fondsen in beheer*

3.228

2.835

2.701

1.918

2.104

Totaal in beheer gegeven vermogen

8.780

7.505

7.002

5.207

4.879

Totaal baten Bedrijfslasten Waardeveranderingen van vorderingen Waardeveranderingen van deelnemingen

166,5

137,3

127,3

102,6

87,2

–116,3

–104,2

–101,4

–77,3

–70,3

–20,4

–13,2

–7,2

–4,4

0,9

–0,1

–0,2

–0,7

–1,4

—

Bedrijfsresultaat voor belastingen

29,7

19,7

18,0

19,5

17,8

Belastingen bedrijfsresultaat

–7,2

–4,4

–4,2

–5,4

–4,6

Nettowinst

22,5

15,3

13,8

14,1

13,2

Tier-1 kernkapitaalratio

14,0%

13,8%

15,3%

11,6%

14,9%

Solvabiliteit (BIS-ratio)

14,4%

14,7%

16,5%

13,0%

16,8%

Bedrijfslasten/totaal baten

70%

76%

80%

75%

81%

4,3%

3,4%

4,1%

5,0%

5,6%

96

98

104

97

103

Nettowinst**

4,11

3,27

4,32

4,88

5,67

Dividend

2,52

2,61

2,81

2,71

2,87

720

636

577

477

397

Rendement eigen vermogen in % per aandeel (in dollars) Intrinsieke waarde ultimo

Sociaal Aantal medewerkers ultimo*** Uitstroom

9%

11%

10%

14%

18%

37%

35%

27%

29%

33%

2.148

2.032

1.899

1.719

1.750

9,8

8,5

8,5

7,7

7,3

CO2-emissie (1.000 kg)

2.885

2.800

2.604

2.097

1.454

Compensatie CO2

100%

100%

100%

100%

100%

Percentage vrouwen met managementfunctie Opleidingskosten per fte in dollars Verhouding hoogste/laagste salaris**** Milieu

# * ** *** ****

Omgerekend naar Amerikaanse dollars tegen de midden valutakoers ultimo jaar. Inclusief fondsen in beheer bij gelieerde partijen die niet in de consolidatie zijn betrokken. De nettowinst per aandeel is berekend over het in het boekjaar gemiddeld aantal uitstaande aandelen. Betreft alle medewerkers in dienst van Triodos Bank NV, exclusief medewerkers in dienst van de joint venture Triodos MeesPierson. De toename ten opzichte van vorig jaar is het gevolg van een nieuwe lagere schaal die van toepassing is op een jonge medewerker. De laagste salarissen liggen net iets hoger dan die in de markt.

van Triodos Groep en beheerd vermogen van Triodos Bank Private Banking Bedragen in miljoenen euro’s

31.12.2011

31.12.2010

4.291

3.495

Triodos Cultuurfonds NV

166

194

Triodos Fair Share Fund

122

95

Triodos Groenfonds NV

498

566

Triodos Bank NV

Triodos Renewable Energy Fund Plc

70

59

Triodos Sicav I

415

428

Triodos Sicav II

148

112

Triodos Vastgoedfonds NV

88

85

Retail beleggingsfondsen

1.507

1.539

Ampere Equity Fund

304

61

Stichting Triodos-Doen

81

77

Stichting Hivos-Triodos Fonds

70

43

3

4

Stichting Triodos Renewable Energy for Development Fund Triodos Real Estate Investment Management

49

0

Stichting Triodos Sustainable Trade Fund

22

18

Triodos Venture Capital Fund BV Triodos Ventures BV Other activities Institutionele beleggingsfondsen Totaal beleggingsfondsen Triodos Bank Private Banking (totaal beheerd vermogen) Triodos Foundations in Nederland, België, Verenigd Koninkrijk en Spanje Totaal

0

1

13

10

1

4

543

218

2.050

1.757

436

357

9

8

6.786

5.617

Dit overzicht bevat geen toegezegde bedragen. Overlappingen zijn mogelijk. Van een aantal instellingen was op het moment van het opstellen van dit overzicht nog geen goedgekeurde jaarrekening beschikbaar. In dit overzicht zijn omwille van eenduidigheid balanstotalen opgenomen, behalve bij Triodos Bank Private Banking, waar het totaal beheerd vermogen conform Triodos criteria wordt vermeld.

Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank

Triodos Bank

Retail & Business Banking Nederland | België | Duitsland Spanje | Verenigd Koninkrijk

Investment Management Europa | Emerging markets

Private Banking Nederland | België

Retail Banking

Impact Investing

Private Banking

Ons doel is onze klanten via ons Europese vestigingennetwerk betrouwbare diensten aan te bieden, zoals sparen, betalen, lenen en beleggen.

vindt plaats via beleggingsfondsen of beleggingsinstellingen die de naam Triodos dragen.

biedt een breed pakket van financiële en niet-financiële diensten voor vermogende particulieren, stichtingen, verenigingen en religieuze instellingen.

Business Banking We lenen uitsluitend geld aan organisaties die een positieve en blijvende verandering willen bewerkstelligen. Met onze leningen richten we ons op drie kerngebieden:

De 18 actieve fondsen zijn ondergebracht in bedrijfsonderdelen op basis van de thema’s waarin ze beleggen:

• Natuur & Milieu

•

Energie en klimaat

• Cultuur & Welzijn

•

Emerging markets

• Sociale economie

•

Real Estate

•

Kunst & Cultuur

•

Duurzame voeding & landbouw

•

Maatschappelijk Verantwoord Beleggen (SRI)

Duurzaam vermogensbeheer vormt daarbij de kern, waarbij zowel Triodos beleggingsfondsen als individueel vermogensbeheer worden aangeboden.

Triodos Bank wil haar missie en strategie als duurzame bank op drie verschillende manieren realiseren:

Duurzame dienstverlener Een bankklant wil niet alleen duurzame producten en diensten, maar ook een goede prijsstelling en een adequate service. Triodos Bank is van mening dat deze belangrijke klantwaarden niet los van elkaar gezien kunnen worden. Dit betekent concreet dat de bank streeft naar het aanbieden van een passend pakket aan bancaire diensten waarmee duurzame ontwikkeling wordt bevorderd. De bank streeft met deze strategie naar een brede klantenbasis, een combinatie van particulieren en bedrijven die nadrukkelijk voor een integrale bankrelatie met Triodos Bank kiezen. Overigens verschilt het dienstenpakket per land waar Triodos Bank is gevestigd, mede afhankelijk van de ontwikkelingsfase waarin de betreffende vestigingen en bijkantoren zich bevinden.

Productvernieuwer Een tweede strategische doelstelling is het ontwikkelen en uitzetten van innovatieve producten via distributiekanalen van derden en Triodos Bank zelf. De missie van de bank en de maatschappelijke meerwaarde spreken direct uit het product. Deze productontwikkeling is het meest vergevorderd in Nederland, waar Triodos Groenfonds, Triodos Fair Share Fund, Triodos Vastgoedfonds en Triodos Cultuurfonds via Triodos Bank en andere banken aan een breed publiek worden aangeboden. De Triodos Sustainability Fondsen, het Triodos Microfinance Fund en Triodos Renewables Europe Fund zijn eveneens goed gepositioneerd voor verdere distributie in Europa. Inmiddels komt de groei van de Triodos fondsen voor meer dan 50% voor rekening van distributie door derden. Door deze ontwikkeling worden de producten van Triodos Bank bij een groter publiek bekend.

Referentie Triodos Bank wil het publieke debat over thema’s als levenskwaliteit, maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzaam bankieren bevorderen. Met haar meer dan 30 jaar ervaring wil de bank in het maatschappelijk krachtenveld mede richting geven aan duurzame ontwikkeling. De resultaten van dit publieke debat reiken veel verder dan de eigen activiteiten van Triodos Bank. Triodos Bank heeft met haar visie en aanpak internationaal erkenning gekregen. Met deelname aan het publieke debat wordt zichtbaar waar Triodos Bank voor staat en wat haar visie is ten aanzien van belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen. De identiteit van Triodos Bank speelt hierbij een belangrijke rol en geeft inhoud aan het merk Triodos Bank.

1968

Een studiegroep, bestaande uit Adriaan Deking Dura (econoom), Dieter Brüll (hoogleraar fiscaal recht), Lex Bos (organisatieadviseur) en Rudolf Mees (bankier), wil een meer bewuste omgang met geld bevorderen.

1971

Stichting Triodos Fonds wordt opgericht om te bemiddelen bij schenkingen en leningen ten behoeve van vernieuwende initiatieven en bedrijven.

1980

Triodos Bank NV wordt opgericht met een startkapitaal van EUR 540.000 en een licentie van De Nederlandsche Bank. De bank start met haar activiteiten in Nederland.

1990

Biogrond Beleggingsfonds, het eerste groenfonds in Europa, wordt door Triodos Bank gelanceerd. Later volgen het Windfonds en het Groene Beleggingsfonds.

1993

Triodos Bank opent een vestiging in België.

1994

Samen met Stichting DOEN wordt Stichting Triodos-Doen opgericht en samen met Hivos, Stichting Hivos-Triodos Fonds. Beide fondsen investeren in ontwikkelingslanden en behoren tot de eerste fondsen die wereldwijd investeren in microfinanciering.

1995

Triodos Bank opent een vestiging in het Verenigd Koninkrijk.

1997

In samenwerking met Delta Lloyd Asset Management wordt Triodos Meerwaarde Mixfonds gelanceerd en aan de Effectenbeurs in Amsterdam genoteerd.

1998

Triodos Bank voegt de drie groenfondsen samen tot Triodos Groenfonds. Dit beursgenoteerde fonds is het eerste Nederlandse groene beleggingsfonds dat valt onder de fiscale groenregeling.

2000

Triodos Meerwaardefonds creëert de mogelijkheid voor beleggers om naast het Mixfonds te kiezen voor een Aandelenfonds en een Obligatiefonds.

2002

Triodos Fair Share Fund wordt opgericht. Het fonds biedt particulieren en instellingen de mogelijkheid te beleggen in microfinancieringsinstellingen in ontwikkelingslanden.

2004

Triodos Bank opent een vestiging in Spanje. Triodos Vastgoedfonds wordt gelanceerd, het eerste vastgoedfonds dat uitsluitend in duurzame gebouwen belegt.

2006

Triodos Bank opent het internationale hoofdkantoor in Nederland. Het eerste in Luxemburg gevestigde Triodos beleggingsfonds, Triodos Renewables Europe Fund, wordt opgericht en belegt in Europese projecten voor duurzame energie. In Nederland wordt Triodos Cultuurfonds opgericht.

2007

Triodos Bank lanceert Triodos Values Pioneer Fund. Dit fonds is onderdeel van een tweede in Luxemburg opgericht fonds waarin ook Triodos Values Equity Fund en Triodos Values Bond Fund zijn ondergebracht.

2008

Triodos Bank lanceert Triodos Sustainable Trade Fund. Dit fonds verstrekt handelsfinancieringen aan gecertificeerde biologische en fair trade producenten in ontwikkelingslanden en opkomende markten.

2009

Triodos Bank opent een vestiging in Duitsland.

2009

Triodos Microfinance Fund wordt gelanceerd. Dit fonds biedt institutionele beleggers, vermogende particulieren en private banking klanten in heel Europa de kans te investeren in microfinanciering.

Internationaal hoofdkantoor Nieuweroordweg 1, Zeist Postbus 55 3700 AB Zeist, Nederland Telefoon:+31 (0)30 693 65 00 www.triodos.com

Vestigingen Nederland Utrechtseweg 44, Zeist Postbus 55 3700 AB Zeist, Nederland Telefoon +31 (0)30 693 65 00 www.triodos.nl

Bijkantoor Castilië en León C/ Acera de Recoletos 2 Casa Mantilla 47004 Valladolid, Spanje Telefoon +34 (0)983 21 71 76 www.triodos.es

België

Bijkantoor Valencia C/ Del Justícia 1 46004 Valencia, Spanje Telefoon +34 (0)96 351 02 03 www.triodos.es

Hoogstraat 139/3 1000 Brussel, België Telefoon +32 (0)2 548 28 28 www.triodos.be

Verenigd Koninkrijk Deanery Road Bristol BS1 5AS, Verenigd Koninkrijk Telefoon +44 (0)117 973 9339 www.triodos.co.uk Bijkantoor Edingburgh 24 Hanover Street Edinburgh EH2 2EN, Verenigd Koninkrijk Telefoon +44 (0)131 220 0869 www.triodos.co.uk

Spanje

Bijkantoor Aragón Avenida César Augusto 23 50004 Zaragoza, Spanje Telefoon +34 (0)976 45 64 69 www.triodos.es Bijkantoor Baskenland C/ Lersundi 18 48009 Bilbao, Spanje Telefoon +34 (0)94 424 30 97 www.triodos.es Bijkantoor Galicia Avenida Finisterre 25 15004 A Coruña Telefoon +34 981 14 81 00 www.triodos.es

C/ José Echegaray 5 Parque Empresarial Las Rozas 28230 Madrid, Spanje Telefoon +34 (0)91 640 46 84 www.triodos.es

Bijkantoor Balearic Islands Avenida de Portugal 5 07012 Palma de Mallorca Telefoon +34 981 14 81 00 www.triodos.es

Bijkantoor Catalonië en Balearen Avenida Diagonal 418 bajos Casa de Les Punxes 08037 Barcelona Telefoon +34 (0)93 476 57 47 www.triodos.es

Bijkantoren Canarische eilanden Bijkantoor Las Palmas de G.C. C/ Manuel González Martín 2 35004 Las Palmas de Gran Canaria Telefoon +34 928 24 24 33.

Bijkantoor Andalucië C/ Cardenal Ilundain 6 41013 Seville Telefoon +34 (0)95 462 41 66 www.triodos.es

Bijkantoor S.C. de Tenerife Rambla de Santa Cruz 121 38004 Santa Cruz de Tenerife Telefoon +34 922 27 93 81

Bijkantoor Madrid C/ Ferraz 52 28008 Madrid, Spanje Telefoon +34 (0)91 541 62 64 www.triodos.es

Duitsland Mainzer Landstr. 211 D-60326 Frankfurt am Main, Duitsland Telefoon +49 (0)69 717 19 100 Fax +49 (0)69 717 19 222 www.triodos.de

Het waarmaken van de missie van Triodos Bank aan haar honderdduizenden klanten, van ondernemers tot individuele spaarders, is de verantwoordelijkheid van ons Europees netwerk van Triodos-vestigingen. Dit Europese netwerk stelt Triodos Bank in staat om expertise op te bouwen en te delen. Hiermee kan Triodos Bank een geloofwaardige dienstverlening realiseren voor duizenden zakelijke en particuliere klanten en zo de omvang en impact van duurzaam bankieren verder vergroten. Bij Triodos Bank zijn we ons bewust van de eenheid die ten grondslag ligt aan onze diversiteit. Onze klanten en medewerkers worden verbonden door gezamenlijke waarden, hoewel de toepassing ervan op plaatselijk niveau wordt beïnvloed door de verschillen tussen de diverse markten en culturen. Daarnaast lopen regelgeving, fiscale prikkels en overheidsbeleid met betrekking tot duurzaamheid in de diverse markten soms ver uiteen, wat uiteenlopende benaderingen vereist. Gezamenlijk geven we antwoord op de toenemende vraagtekens in de samenleving die voortkomen uit de tekortkomingen van het huidige financiële systeem. Via persoonlijke ontmoetingen en door online, telefonisch en via de pers de dialoog aan te gaan laten we zien dat een meer transparante, bewuste inzet van geld voor honderdduizenden mensen een betere vorm van bankieren oplevert. In Europa ontwikkelt de groei van Triodos Bank zich organisch. In de diverse landen werken we samen met mensen en instellingen die er zelf voor kiezen met ons in zee te gaan, in plaats van ons te richten op een markt en deze op afstand te ontwikkelen. 2011

Aantal klanten (* 1000) Toevertrouwde middelen (* € miljoen) Kredietportefeuille (* € miljoen)

NL

BE

UK

ES

DE

Totaal Bank

197

50

44

61

3

355

1.696

967

487

528

53

3.731

995

612

504

561

166

2.838

1

6

3

5

–2

13

125,4

84,1

77,8

131,5

30,7

450

NL

BE

UK

ES

DE

Totaal Bank

171

43

41

29

1

285

1.456

795

434

334

20

3.039

762

463

359

457

87

2.128

6

1

2

1

–2

8

115,4

76,7

70,9

97,3

27,7

388

Nettowinst (* € miljoen) Aantal medewerkers (FTE’s)

2010

Aantal klanten (* 1000) Toevertrouwde middelen (* € miljoen) Kredietportefeuille (* € miljoen) Nettowinst (* € miljoen) Aantal medewerkers (FTE’s)

Toevertrouwde middelen per vestiging

Krediet per vestiging

(€ miljoen)

(€ miljoen)

* de cijfers over 2012 staan voor de voorziene groei in 2012 (15-20%)

* de cijfers over 2012 staan voor de voorziene groei in 2012 (15-20%)

2011 werd gekenmerkt door een breed gedragen roep om verandering die vaak leidde tot de uitbarsting van diepgewortelde sociale onvrede. Tegen de achtergrond van de Arabische lente, de 15 mei-beweging in Spanje en het virale effect van de occupy-beweging leidde deze roep vanuit de samenleving tot een breed debat en vaak ook tot zinvolle maatregelen. In Duitsland hebben de antinucleaire protesten naar aanleiding van de ramp in Fukushima geleid tot de permanente uitfasering van kernenergie. In het Verenigd Koninkrijk bracht de Independent Banking Commission een rapport uit met voorstellen om de grootste excessen van de banksector te beteugelen, wat gemengde reacties opleverde. De discussie over de rol van banken – en het succes dat Triodos Bank boekt met het bevorderen van een geloofwaardig alternatief – hebben geleid tot meer aandacht voor ons bankmodel. Dankzij de sociale media, de berichtgeving in de traditionele pers en diverse publieke evenementen, zijn er in veel van de landen waar Triodos Bank actief is gemeenschappen van Triodos-volgers ontstaan. Zo had onze website in 2011 gemiddeld 640.000 bezoekers per maand en organiseerde onze Spaanse vestiging meer dan 150 publieke bijeenkomsten waar in totaal meer dan 12.000 mensen op af kwamen. Daarnaast leidde in Nederland de media-aandacht voor de bonuscultuur van het conventionele bankwezen – en de heel andere aanpak van Triodos Bank – tot een verzesvoudiging van het aantal nieuwe klanten in maart en april 2011.

Onze resultaten Om te kunnen blijven groeien en onze positieve impact op mens, milieu en cultuur verder te kunnen blijven vergroten, heeft Triodos Bank nieuw kapitaal nodig. In 2011 hebben we onze doelstellingen overtroffen met het aantrekken van ruim EUR 75 miljoen, voornamelijk dankzij succesvolle campagnes in Nederland, Spanje en België. In 2011 werd opnieuw bij alle vestigingen van Triodos Bank groei geboekt. Het tempo van de groei lag het hoogst in Spanje, waar vijf nieuwe kantoren werden geopend en het aantal klanten en certificaathouders verdubbelde tot respectievelijk 60.000 en 3.400. Onze kredietverlening aan een breed scala van duurzame ondernemingen, van de duurzame energiesector in Duitsland tot de ouderenzorg in België, overtrof onze ambitieuze doelstellingen. In het Verenigd Koninkrijk bedroeg de groei 40%, in België 32% en in Spanje 23%. Duitse vestiging verstrekte in haar tweede volledig operationele jaar kredieten tot een bedrag van EUR 167 miljoen en overtrof daarmee haar doelstelling voor 2011. Vergeleken met onze tegenhangers in het conventionele bankwezen is het aantal wanbetalingen op leningen bij alle vestigingen van Triodos Bank gering gebleven. Onze vestiging in Duitsland, die twee jaar geleden van start ging, heeft inmiddels een stevige marktpositie opgebouwd. Ondanks de hevige concurrentie op de spaarmarkt waarmee alle vestigingen werden geconfronteerd, wisten de vestigingen gezamenlijk 23% groei te boeken. De Nederlandse vestigingen bedienen nu 197.000 klanten. Triodos Bank combineert een heldere, door waarden gedreven aanpak met een uitstekende dienstverlening aan onze klanten. Hoewel het voor ons geen doel op zich is om prijzen binnen te slepen, is het bemoedigend dat de Nederlandse vestiging bovenaan is geëindigd in een vooraanstaand klanttevredenheidsonderzoek dat op televisie werd uitgezonden.

Triodos Investment Management biedt in een aantal landen duurzame beleggingsmogelijkheden aan met uiteenlopende risicoprofielen voor klanten die met maximale impact en zo duurzaam mogelijk willen beleggen. Triodos Bank heeft dit deel van haar activiteiten altijd gescheiden gehouden van haar spaar- en kredietverleningstak. Wij pleiten dan ook voor een soortgelijke scheiding binnen de banksector als geheel om de inmiddels welbekende schadelijke gevolgen van het vermengen van deze twee typen activiteiten in de toekomst te voorkomen. In 2011 bereikte Triodos Investment Management een aantal belangrijke mijlpalen, waaronder de introductie in Duitsland van maatschappelijk verantwoorde beleggingsfondsen en het aflopen van de beleggingstermijn van het Ampere Fund. In het Verenigd Koninkrijk heeft Triodos Bank diverse succesvolle innovaties gerealiseerd. Dit betrof onder meer de uitgifte van social impact bonds voor een onderneming die werkt met ex-gedetineerden, en de opening – voor het eerst in 75 jaar – van een nieuwe zuivelfabriek in Wales. Deze fabriek vermindert de afstand tussen de productie en de verwerking van melk en daarmee ook het aantal voedselkilometers. In België groeiden onze private banking-activiteiten met meer dan 30% en overtroffen daarmee ruimschoots onze doelstelling. Onze beleggingsactiviteiten hebben echter ook de gevolgen ondervonden van de bezuinigingsmaatregelen van de diverse overheden. In Nederland daalde de waarde van een aantal van onze beleggingsfondsen met in totaal EUR 20 miljoen nadat de overheid de afschaffing had aangekondigd van belastingvoordelen op duurzame fondsen.

Triodos Bank heeft de ambitie om meer te doen dan alleen de voordelen leveren van duurzaam bankieren. Wij willen ook een brede en krachtige invloed uitoefenen door te laten zien dat het bankwezen geld bewust kan inzetten om een positieve verandering teweeg te brengen. Daarom hebben al onze vestigingen krachtige initiatieven en samenwerkingsverbanden opgezet die invulling geven aan onze rol als referentiepunt voor de groeiende duurzame banksector. Zo ondersteunde Triodos Bank in Duitsland de ontwikkeling van een nieuwe duurzaamheidscode die tot doel heeft de transparantie van Duitse bedrijven over hun duurzaamheidsprestaties te vergroten, vergelijkbaar met de transparantie die op andere vlakken wordt vereist door de Duitse corporate governance code. In het Verenigd Koninkrijk hebben we nieuwe methoden geïntroduceerd voor het meten van de sociale en milieuimpact van onze leningen. Ook hebben we met onze partners gewerkt aan het vergroten van de vraag naar duurzaam voedsel via een initiatief dat voor geaccrediteerde duurzame cateringbedrijven goedkopere leningen mogelijk maakt. De Nederlandse vestiging – de grootste van ons netwerk – wordt regelmatig door de pers benaderd als bron van informatie over uiteenlopende vraagstukken; in 2011 ging het daarbij bijvoorbeeld over duurzaam vastgoed en de zorg voor mensen met een beperking. In Spanje heeft Triodos Bank zich de ambitie gesteld om koploper te zijn in de sectoren waar wij krediet verlenen en onze zichtbaarheid in stand te houden in de media, op internet en via publieke evenementen.

Ons Europees netwerk van vestigingen zal het hart blijven vormen van de inspanningen van Triodos Bank om de groei van duurzaam bankieren en de impact ervan te bevorderen. Wij zullen blijven werken aan het promoten en verspreiden van het concept dat geld via het banksysteem bewust kan worden ingezet ter bevordering van het welzijn van mensen en het milieu. Naar verwachting zullen in 2012 alle vestigingen van Triodos Bank verdere groei realiseren. Onze Belgische vestiging heeft besloten zich te gaan richten op verdere groei van zowel de spaartegoeden als de kredietverlening, aangezien beide in 2011 groeiden met respectievelijk 22% en 32%. In België zal op korte termijn dan ook geen betaalrekening worden ontwikkeld. In Duitsland zullen we in 2012 onze dienstverlening aan particuliere klanten gaan verbreden. Daarnaast zal de Duitse vestiging haar kredietverlening gaan uitbreiden, waarbij we met name zullen streven naar een uitgebalanceerde mix van investeringen in duurzame energie, biologisch voedsel en maatschappelijk verantwoord ondernemen. De Nederlandse vestiging wil de transitie bespoedigen naar een samenleving die meer aandacht heeft voor de levenskwaliteit van mensen, door middel van de volgende initiatieven: het ontwikkelen van een beter productaanbod voor de kinderen van onze klanten: het ontwikkelen van een nieuwe categorie leningen ten behoeve van gezinsvervangende tehuizen voor kinderen met een beperking; het aanpakken van het probleem van leegstaande gebouwen door (her-)financiering van bestaande, duurzame gebouwen In Spanje verwacht Triodos Bank eenzelfde groei te realiseren als in 2011 door voort te bouwen op onze huidige aanpak van relationeel bankieren, waarbij we via traditionele en online kanalen hechte relaties aangaan met klanten en kredietnemers uit diverse sectoren. De Spaanse vestiging zal zes nieuwe kantoren openen, efficiënter gaan werken en haar productaanbod verder verbreden om zo bij de Spaanse klanten eerste keus te blijven. In het Verenigd Koninkrijk zal Triodos Bank duurzame retailfondsen introduceren en zal ons aanbod van spaarproducten uitgebreid en commercieel nog aantrekkelijker worden gemaakt. Ook zullen we doorgaan met het financieren van pionierende ondernemers. In 2012 opent ons nieuwe kantoor in Bristol dat samen met het in 2011 geopende kantoor in Edinburg het regionale profiel van onze Britse vestiging zal gaan versterken.

Triodos Investment Management, een volle dochter van Triodos Bank en wereldwijd erkend leider in ‘impact investing’, beheert directe beleggingen variërend van duurzame energie-infrastructuur tot microfinancieringsinstellingen. De groei van ons bedrijf is gebaseerd op een grondig inzicht in de marktsectoren en langdurige relaties met klanten die dezelfde toekomstvisie hebben als Triodos Bank. Op dit moment beheren we 18 fondsen die beleggen in zowel Europese als opkomende markten met een breed scala aan risico-rendementsprofielen en financiële instrumenten. Particulieren en instellingen kunnen beleggen in onze fondsen met thema’s als klimaat en energie, microfinanciering, duurzame handel, biologische voeding en landbouw, kunst en cultuur, duurzaam vastgoed, kunst en cultuur en beursgenoteerde vennootschappen met bovengemiddelde prestaties op het gebied van milieu, maatschappelijk en governance (ESG). De retail beleggingsfondsen voor particuliere beleggers worden aangeboden via een aantal banken, waaronder vestigingen van Triodos Bank. Met beleggers in institutionele fondsen wordt rechtstreeks contact onderhouden. Lees het overzicht van balanstotalen voor meer informatie.

‘Impact Investing’ – hoogtepunten Triodos Bank streeft naar verbetering van de levenskwaliteit. Triodos Investment Management heeft meer dan 25 jaar ervaring met beleggingsproducten die maatschappelijke en duurzame economische verandering teweegbrengen. Hierdoor wordt Triodos Investment Management wereldwijd erkend als koploper op het gebied van ‘Impact Investing’, waarbij financieel rendement wordt gecombineerd met rendement op maatschappelijk en milieugebied. 2011 was daarop voor Triodos Investment Management geen uitzondering. Op het gebied van energie en klimaat werd een reductie van de CO2-uitstoot bereikt van meer dan 1.500.000 ton. Daarnaast realiseerde Triodos Investment Management een aanbod van duurzame energiebronnen van 1.264 MW. Meer dan 100.000 kleinschalige landbouwbedrijven in 27 landen wereldwijd werden meteen na levering van hun oogst betaald via onze handelsfinancieringsvoorzieningen. Hierdoor werden 16 verschillende fair trade en biologische producten op internationale markten gebracht. Op het gebied van kunst en cultuur had Triodos Investment Management EUR 165 miljoen aan activa in beheer. Die activa werden aangewend voor de financiering van projecten die 1,7 miljoen bezoekers trokken en betaalbare voorzieningen boden aan 2160 kunstenaars. Op het gebied van vastgoed is de kwaliteit en duurzaamheid van de bebouwde omgeving verbeterd door 2 gebouwen te verduurzamen. Dit heeft geleid tot een afname van de CO2-uitstoot met 50%. In totaal hebben we voor 320 miljoen aan financieringen verstrekt aan 95 opkomende en gevestigde microfinancieringsinstellingen in Latijns-Amerika, Azië en Afrika. Via deze instellingen konden we 7,9 miljoen mensen met een laag inkomen van kredieten voorzien. Van deze mensen is 66% vrouw en woont 46% op het platteland.

Engagement beursgenoteerde ondernemingen Triodos Investment Management biedt particulieren en instellingen de gelegenheid om te beleggen in beursgenoteerde ondernemingen die voldoen aan de strengste criteria van Triodos Bank op milieu-, maatschappelijk en governance gebied. Via deze fondsen (de SICAV I fondsen) worden beleggers onderdeel van een beweging die streeft naar een meer duurzame werkwijze bij beursgenoteerde bedrijven. Hiertoe heeft Triodos Investment Management in 2011 een dialoog gevoerd met 368 ondernemingen wereldwijd.

Deze SRI-fondsen beheerden EUR 410 miljoen aan activa in de beste en baanbrekende beursgenoteerde ondernemingen wereldwijd en in staatsobligaties in Europa.

De resultaten van de fondsen over 2011 In 2011 is het totaal in beheer gegeven vermogen van Triodos Investment Management met EUR 293 miljoen gegroeid tot EUR 2,1 miljard, een stijging van 17% (2010: een stijging van 10%). Deze groei kan voornamelijk worden toegeschreven aan beleggingen die voortkwamen uit (semi-)institutionele fondsen in Ampère Equity Fund en Triodos Microfinance Fund en de groei van particuliere beleggingen in Triodos Fair Share. Triodos Groenfonds en Triodos Cultuurfonds werden geconfronteerd met een uitstroom van fondsen, met name door wijzigingen in het fiscale voorkeursregime voor het fonds. Gedurende het hele jaar vertoonden alle fondsen in het algemeen een stabiele groei.

Triodos Investment Management heeft meer dan 25 jaar ervaring met beleggen in duurzame energie. Hierdoor is Triodos Investment Management een ‘preferred partner’ voor veel beleggers en ondernemers op het gebied van duurzame energie. De totale aandelen- en kredietportefeuille op het gebied van duurzame energie van Triodos Investment Management in Europa beslaat meer dan 118 projecten met een totale opwekkingscapaciteit van duurzame energie van circa 1.264 MW. Hiermee wordt jaarlijks meer dan 1.500.000 ton CO2-uitstoot bespaard. Het gaat om 69 windenergieprojecten, 31 fotovoltaïsche zonneenergieprojecten, 13 biomassaprojecten, 4 warmte-koude opslagprojecten en 1 klein hydroproject.

Triodos Groenfonds (Nederland) Triodos Groenfonds financiert projecten op het gebied van duurzame energie, biologische landbouw, duurzaam vastgoed en natuurbehoud. Beleggers in het fonds profiteren van een Nederlandse fiscale regeling voor groen beleggen. Ongeveer de helft van de portefeuille betreft duurzame energieprojecten, voornamelijk windenergieprojecten. Het fonds belegt ook in andere duurzame energieprojecten zoals zonne-energie, biomassa uit afvalstromen en warmte-koude opslag. De andere helft betreft voornamelijk de sectoren biologische landbouw, duurzaam vastgoed en natuurbehoud. De portefeuille bevat 64 energieprojecten, met een opwekkingscapaciteit van duurzame energie van circa 392 MW. Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan de vermindering van de CO2-uitstoot van ongeveer 379.083 ton per jaar. Eind 2011 was 71,6% van het vermogen van het fonds belegd in officieel erkende groene projecten. In 2011 daalde het totaal netto vermogen van het fonds met 11,7% tot EUR 492,5 miljoen. Het jaarrendement was 2,6% (exclusief een fiscaal voordeel van maximaal 2,2% voor groene beleggingen door particuliere beleggers). De daling van het vermogen kan grotendeels worden toegeschreven aan de wijzigingen in het Nederlandse fiscale regime voor groene beleggingen die eind 2010 zijn doorgevoerd.

Triodos Sicav II-Triodos Renewables Europe Fund (Europa) Triodos Sicav II-Triodos Renewables Europe Fund, gevestigd te Luxemburg, is in 2006 opgericht om beleggers de mogelijkheid te bieden te investeren in duurzame energieprojecten in heel Europa. De investeerders in het fonds bestaan uit particuliere en institutionele beleggers. Het fonds verstrekt risicodragend kapitaal door middel van deelname in het aandelenkapitaal of achtergestelde leningen en is een actieve investeerder in Europese particuliere windenergie-, zonne-energie- en biomassacentrales. Het fonds is een open-end fonds en heeft een langetermijn beleggingshorizon. In 2011 is het fonds gegroeid tot EUR 49,8 miljoen, heeft het belegd in zes landen en heeft het een jaarrendement behaald van 7,9%. De portefeuille van het fonds bevat 38 projecten, met een opwekkingscapaciteit van groene energie van circa 196 MW. Hiermee wordt een reductie in CO2-uitstoot gerealiseerd van ongeveer 151.340 ton per jaar.

Triodos Renewables Plc (Verenigd Koninkrijk) Triodos Renewables plc investeert in, is eigenaar van en exploiteert duurzame energieprojecten in het Verenigd Koninkrijk namens particuliere en institutionele aandeelhouders.

In 2011 heeft Triodos Renewables Plc nieuwe aandelen uitgegeven, waardoor de fondsen in beheer met 30% zijn gegroeid tot een totaal volume van GBP 28 miljoen. Triodos Renewables Plc heeft thans meer beleggers dan welke andere Britse leverancier van duurzame energie dan ook. In 2011 is de portefeuille van operationele projecten met 16% gegroeid van 32,62 MW tot 38,2 MW. Na oplevering van de projecten die in 2011 in gang zijn gezet zal de portefeuille van Triodos Renewables een totale duurzame elektriciteitsopwekkingscapaciteit hebben van 43,2 MW. Dit komt overeen met de energie die nodig is om 26.250 huishoudens van elektriciteit te voorzien.

Ampère Equity Fund (Europa) Ampère Equity Fund is in 2007 opgericht. De aandeelhouders van het fonds zijn vooraanstaande Nederlandse institutionele beleggers. Het fonds belegt in aandelen van grotere duurzame energieprojecten in West-Europa, als medeaandeelhouder samen met gerenommeerde Europese projectontwikkelaars dan wel als volledig eigenaar van duurzame energieprojecten. Eind 2011 liep de beleggingsperiode ten einde en is het fonds gesloten. Er kunnen via het fonds geen nieuwe transacties meer worden gesloten. Het fonds, met EUR 320 aan toegezegd kapitaal van beleggers, is bijna volledig geïnvesteerd. Een deel van de resterende toezeggingen is bestemd om later te worden geïnvesteerd. Met 16 beleggingen in grootschalige zonne-PV, offshore en onshore wind[projecten] is het Fonds een goed gediversifieerd fonds zowel voor wat betreft technologie als voor wat betreft landen. Het fonds heeft beleggingen in Duitsland, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Nederland en Italië met een gezamenlijke opwekkingscapaciteit van 763 MW. Hiermee wordt een reductie van CO2-uitstoot gerealiseerd van circa 1.032.683 ton per jaar.

Triodos Renewable Energy for Development Fund (Ontwikkelingslanden) Stichting Triodos Renewable Energy for Development Fund verstrekt financieringen aan regionale financiële intermediairs die financieringen verstrekken aan bedrijven en projecten in ontwikkelingslanden die zich bezig houden met de uitrol van duurzame energie op kleine schaal. Het fonds heeft 100% van zijn vermogen belegd en doet op dit moment geen nieuwe investeringen.

Energie- en klimaatbeleggingsfondsen – Vooruitzichten 2012 2011 was een jaar vol uitdagingen voor Triodos Groenfonds en Triodos Renewables Europe Fund, voornamelijk als gevolg van wijzigingen in Europees overheidsbeleid. Desalniettemin is Triodos Investment Management van mening dat financieringen op het gebied van duurzame energie en energiebesparing grote mogelijkheden hebben. In 2012 zullen we de portefeuille van Triodos Groenfonds blijven aanpassen om aan onze beleggingsrendementsdoelstellingen te voldoen. Als zodanig zou Triodos Groenfonds een aantrekkelijk beleggingsvehikel moeten blijven dat streeft naar een groenere Nederlandse economie. Desalniettemin zullen de effecten van de wijzigingen in het Nederlandse fiscale regime gevolgen blijven hebben voor het aan het fonds toevertrouwde vermogen, waardoor het volume van het fonds in 2012 waarschijnlijk gelijk zal zijn aan dat van 2011. Triodos Renewables Europe Fund heeft 2011 gebruikt om een sterke en gediversifieerde portefeuille op te zetten die naar verwachting presteert, en zou derhalve nieuwe investeringen kunnen aantrekken waarmee het fonds kan groeien tot EUR 60 miljoen. Aangezien de investeringsperiode voor Ampère Equity Fund in oktober 2011 afliep, zal het fonds geen nieuwe transacties aantrekken. In 2012 wil Triodos Investment Management een nieuw fonds oprichten om de expertise die is opgebouwd bij Emerging Markets en bij Energie en Klimaat samen te voegen. Het fonds zal zich richten op institutionele beleggers die op zoek zijn naar beleggingskansen in duurzame energie in opkomende markten.

De Emerging Markets activiteiten omvatten het beheer van internationaal opererende fondsen die investeren in opkomende markten in Latijns-Amerika, Afrika, Azië en Oost-Europa. De doelstelling van de microfinancierings- en duurzame financieringsfondsen is het leveren van een bijdrage aan de ontwikkeling van inclusieve financiële sectoren in ontwikkelingslanden die de levenskwaliteit verbeteren door het verlenen van transparante en verantwoordelijke financiële diensten, het bevorderen van de handel in gecertificeerde fair trade en biologische producten en het stimuleren van duurzame landbouw. Eind 2011 beheerden alle fondsen met dit thema in totaal EUR 390 miljoen, een stijging met 23,1%.

Microfinanciering De vier Triodos microfinancieringsfondsen hebben 95 microfinancieringsinstellingen gefinancierd in 43 landen. Via deze instellingen konden we kredieten bieden aan meer dan 7,9 miljoen mensen met een laag inkomen en spaarproducten aan nog eens 7,5 miljoen mensen. Eind 2011 bedroeg het totaal beheerd vermogen van de vier microfinancieringsfondsen EUR 362 miljoen. De vier Triodos microfinancieringsfondsen nemen deel in 19 vooraanstaande en innovatieve microfinancieringsinstellingen en vehikels over heel de wereld. Senior medewerkers van Triodos Bank zijn vertegenwoordigd in de Raad van Commissarissen en brengen zo kennis en ervaring in op het gebied van duurzaam bankieren.

Portfolio Triodos Microfinancieringsfondsen 31 december 2011 Afbeelding vergroten

Begin 2011 heeft een groep van meer dan 40 mondiale investeerders de Principles for Investors in Inclusive Finance ondertekend. Met deze principles werken investeerders mee aan een inclusieve financiële dienstverleningssector die de belangen van klanten met lage inkomens centraal blijft stellen. De principles zijn een initiatief van een kerngroep investeerders, waaronder Triodos Investment Management en HKH Prinses Máxima, Speciale Pleitbezorger voor ‘Financiële diensten voor iedereen’ (‘Inclusive Finance for Development’) van de Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties. De lancering vond plaats tijdens het Responsible Finance Forum op het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag.

Triodos Investment Management is ervan overtuigd dat microfinanciering een sleutelrol kan spelen bij het bereiken van mondiale doelstellingen op het gebied van duurzame ontwikkeling.

Triodos SICAV II-Triodos Microfinance Fund (Europa) 2011 was het derde jaar waarin Triodos SICAV II-Triodos Microfinance Fund actief was. Het fonds staat open voor institutionele beleggers, vermogende particulieren en private-bankingcliënten in Europa. In 2012 zal het fonds via de distributiekanalen van Triodos Investment Management ook worden opengesteld voor particuliere beleggers. Eind 2011 was het netto vermogen met 53,5% gegroeid tot EUR 94,7 miljoen en had de portefeuille een waarde bereikt van EUR 71,2 miljoen (75,2% van het netto vermogen van het fonds). Het aantal beleggingen van het fonds is gestegen tot 28 microfinancieringsinstellingen (MFI’s) en één beleggingsfonds en de geografische spreiding van het fonds is verder gediversifieerd door de toevoeging van drie nieuwe landen aan de portefeuille. De portefeuille telt nu 19 landen in Latijns-Amerika, Azië, Afrika en Oost-Europa. Het fonds heeft een rendement gegenereerd van 6,1%.

Triodos Fair Share Fund (Nederland) Triodos Fair Share Fund sloot 2011 af met een sterke groei van 28,4% tot EUR 122,5 miljoen. Het fonds heeft geïnvesteerd in 43 microfinancieringsinstellingen in 25 verschillende landen in Latijns-Amerika, Azië, Afrika en Oost-Europa. Beleggers bleven in 2011 profiteren van het belastingvoordeel van het fonds. Het door het fonds behaalde rendement bedroeg 5,4%, exclusief een belastingvoordeel van 2,2% voor Nederlandse particuliere beleggers.

Stichting Triodos-Doen (Nederland) Stichting Triodos-Doen is in 1994 opgericht als samenwerkingsverband tussen Triodos Bank en Stichting DOEN. Het fonds investeert in financieringsinstellingen met een relatief hoog risicoprofiel en in nieuwe opkomende financiële instellingen die zich richten op moeilijk te bereiken doelgroepen en achtergestelde geografische gebieden. In 2011 werd een vijfjarenstrategie goedgekeurd waarmee de visie en missie van het fonds op het gebied van duurzaam bankieren in ontwikkelingslanden wordt aangescherpt. Aan deze benadering liggen duurzaamheidsthema’s in de financiële sector als Voeding en Landbouw alsmede Energie en Klimaat ten grondslag. In 2011 groeide het vermogen van Triodos-Doen met 6,4% tot EUR 81,5 miljoen.

Stichting Hivos-Triodos Fund (Nederland) Hivos Triodos Fonds is in 1994 opgericht als samenwerkingsverband tussen Triodos Bank en Hivos. Door de non-profitstructuur en de samenwerking met Hivos kan het fonds bovengemiddelde risico's accepteren om innovatieve investeringen mogelijk te maken. Hivos-Triodos Fund investeert in microfinancieringsinstellingen met een hoger risicoprofiel die actief zijn in onderontwikkelde markten die hun diensten verlenen aan kwetsbare doelgroepen. Voortbouwend op de specifieke kennis en ervaring bij Hivos en bij Triodos Bank heeft Hivos-Triodos Fund middelen gereserveerd voor de financiering van brede duurzame ontwikkeling in ontwikkelingslanden de komende jaren. Het fonds zal zich voornamelijk richten op duurzame energie en landbouw. In 2011 is het fondsvermogen met 6,4% gegroeid tot EUR 70,0 miljoen.

Sustainable Trade Finance (Europa) Triodos Sustainable Trade Fund verstrekt handelsfinancieringen aan coöperatieve en particuliere landbouwexporteurs van biologische en/of fair trade goederen in ontwikkelingslanden.

In 2011 is het volume van de handelsfinancieringstransacties van het fonds met 24% gegroeid tot EUR 28 miljoen. In totaal werden 36 leningen verstrekt aan 33 coöperatieve en particuliere exporteurs die 16 verschillende producten verbouwen in 27 landen. De gefinancierde producten zijn onder andere koffie, katoen, cacao, olijfolie, cashewnoten, sesamzaad en suiker. Triodos Sustainable Trade Fund wordt voornamelijk gefinancierd door een kredietlijn van Triodos Bank, die deels wordt zeker gesteld met garanties van Nederlandse en internationale overheidsinstellingen en maatschappelijke organisaties. Eind december 2011 heeft medeoprichter Hivos extra garantiekapitaal aan het fonds toegekend. Hierdoor kon de kredietlijn van Triodos Bank met EUR 3 miljoen groeien.

Casestudie De allereerste effectrapportage van Triodos Investment Management voor een van haar fondsen is in september 2011 gepubliceerd. Triodos Sustainable Trade Fund heeft het Impactrapport 2010 gepubliceerd als een eerste poging om haar resultaten te documenteren voor wat betreft de realisatie van haar missie: verbetering van de levenskwaliteit van kleine landbouwers en het stimuleren van duurzame landbouw in ontwikkelingslanden. Enkele kerncijfers voor 2010: 116.272 kleine landbouwers wereldwijd hebben hun oogst verkocht aan organisaties die werden gefinancierd door het fonds; er werd EUR 2 miljoen aan premie (of inkomensstijging) betaald aan landbouwers door hun producten te verkopen aan organisaties die werden gefinancierd door het fonds; 16,9 miljoen medicijnen ter bestrijding van malaria kunnen worden geproduceerd uit door het fonds voorgefinancierde Artemisinine.

Emerging Markets Funds - Vooruitzichten 2012 Triodos SICAV-II Triodos Microfinance Fund, Triodos Fair Share Fund, Stichting Triodos-Doen en Stichting HivosTriodos Fonds verwachten in 2012 een groei met ten minste EUR 40 miljoen tot meer dan EUR 400 miljoen. In 2012 zal Triodos Sustainable Trade Fund naar verwachting worden geherstructureerd om meer investeerders te laten deelnemen in de financiering van duurzame landbouw en handel. Het fonds streeft naar een groei van zijn portefeuille van 20% à 30%.

In 2011 werden duurzame vastgoedontwikkelingsactiviteiten ondergebracht in een joint-venture met OVG, een grote Nederlandse vastgoedontwikkelaar, genaamd JOIN. Triodos Investment Management beheert nu enkel nog het Triodos Vastgoedfonds. Triodos Real Estate Investment Management is de beheerder van de TNT CV. De betrokkenheid van Triodos Bank bij de vastgoedsector is gebaseerd op een unieke, integrale visie op duurzaamheid, gebaseerd op 4 P’s: People, Planet, Profit en Project.

Triodos Vastgoedfonds (Nederland) Tot eind 2011 is de crisis van de Nederlandse vastgoedmarkt grotendeels aan Triodos Vastgoedfonds voorbijgegaan. De Nederlandse markt heeft te kampen met een grote leegstand van 15%. Dit heeft negatieve gevolgen voor de waardering van de portefeuille van Triodos Vastgoedfonds, ook al bedraagt de leegstand van het fonds zelf slechts 2%.De huurinkomsten en -kasstroom zijn stabiel dankzij de gemiddelde looptijd van de huurcontracten (bijna 7 jaar). Het directe rendement van het fonds bedroeg 6,2% en het indirecte rendement -10,7%. Het koersrendement bedroeg -3,1%. De beleggingsportefeuille is gegroeid van EUR 77,7 tot EUR 87,2 miljoen, dankzij de aankoop door het fonds van 3 panden. Het aantal uitstaande aandelen is 9,8% lager. Het fonds genoot grote belangstelling in de Nederlandse vastgoedmarkt dankzij de publiciteit rondom de GasTerra-transactie. Het fonds heeft een leegstaand pand gekocht, gerenoveerd en aan GasTerra verhuurd. Voor deze transactie heeft het fonds een zogenaamd groen huurcontract ontwikkeld.

Duurzaam vastgoed - Vooruitzichten 2012 De vastgoedmarkt zal naar verwachting onder druk blijven staan in 2012. Zij zal zich het tweede halfjaar mogelijk stabiliseren of licht verbeteren. Ondanks deze marktcondities verwacht Triodos Investment Management beperkte groei van Triodos Vastgoedfonds als gevolg van de gekozen strategie om zich te richten op duurzame panden nabij uitvalswegen die als aantrekkelijke kantoorlocaties worden gezien.

Triodos Bank loopt al vele jaren voorop op het gebied van financiering van kunst en cultuur. Deze ervaring was met name relevant in 2011, aangezien veel overheden in het kader van verregaande bezuinigingsmaatregelen hadden aangekondigd in de begrotingen te gaan snijden. Deze bezuinigingen hebben veelal geleid tot drastisch minder financiële steun, met name voor de kunst- en cultuursector. Als gevolg hiervan heeft Triodos Bank veel tijd geïnvesteerd in het verstrekken van informatie aan de sector over de mogelijkheden van bankkredieten als duurzaam alternatief voor de afhankelijkheid van steeds onzekerder wordende subsidies.

Triodos Cultuurfonds (Nederland) Triodos Bank biedt Triodos Cultuurfonds aan aan haar Nederlandse klanten. Het fonds is opgericht in 2006 en belegt in door de overheid erkende culturele projecten die streven naar verbetering en behoud van kunst en cultuur. Het doel van het fonds is de sector minder afhankelijk te maken van subsidies en liefdadigheid door het stimuleren van cultureel ondernemerschap. In 2011 daalde het totaal netto vermogen van het fonds met 14,8% tot EUR 165,0 miljoen. Het jaarrendement was 6,0% (exclusief een fiscaal voordeel van maximaal 2,2% voor culturele beleggingen door particuliere beleggers). De daling van het vermogen kan grotendeels worden toegeschreven aan de wijzigingen in het Nederlandse fiscale regime voor culturele beleggingen die eind 2010 zijn doorgevoerd.

Triodos Investment Management en Kunst en Cultuur – Vooruitzichten 2012 Triodos Investment Management is voornemens Triodos Cultuurfonds aan te houden en nieuwe financiële instrumenten te ontwikkelen om de culturele sector in Nederland te ondersteunen. Zij is tevens van plan het concept van beleggingsfondsen op het gebied van kunst en cultuur uit te breiden naar andere vestigingen van Triodos Bank. In 2012 zullen we de portefeuille van Triodos Cultuurfonds blijven aanpassen om aan onze beleggingsrendementsdoelstellingen te voldoen. Zo zou Triodos Cultuurfonds een aantrekkelijk beleggingsvehikel gericht op de Nederlandse culturele sector moeten blijven en het groeipatroon van eerdere jaren weer op moeten kunnen pakken.

Triodos SICAV I bestaat uit vier in Luxemburg gevestigde subfondsen die worden gedistribueerd in Nederland, België, Luxemburg en Duitsland. De vier fondsen beleggen enerzijds in aandelen en obligaties van multinationals die zich onderscheiden door een goed sociaal en milieubeleid en die maatschappelijk verantwoord worden geleid. Daarnaast betreft het beleggingen in obligaties, onder andere staatsobligaties van landen die voldoen aan de criteria van Triodos Investment Management, die de soliditeit van het fonds waarborgen voor wat betreft liquiditeitsrisico en beleggingsrendement. Een andere doelstelling van Triodos SICAV I is het stimuleren van ondernemingen om hun bedrijfsvoering blijvend duurzamer in te richten.

Triodos Sustainable Equity Fund (Europa) Triodos Sustainable Equity Fund, een subfonds van Triodos SICAV I, wordt gedistribueerd in Nederland, België, Duitsland en Luxemburg, en belegt in de aandelen van multinationals wereldwijd. In 2011 had de aandelenmarkt te kampen met toenemende angst over schuldenkwesties in de Eurozone. Ook het fonds ontkwam niet aan de gevolgen van dit sentiment. Het fonds heeft een rendement na kosten behaald van -5,0%, hetgeen 1,2% hoger is dan zijn benchmark vóór kosten. Het totaal netto fondsvermogen is in 2011 met 7,7% gedaald tot EUR 167 miljoen.

Triodos Sustainable Bond Fund (Europa) Triodos Sustainable Bond Fund, een subfonds van Triodos Sicav I, wordt gedistribueerd in Nederland, België, Frankrijk, Duitsland, Denemarken en Luxemburg. Het fonds belegt in euro-obligaties van multinationals wereldwijd en, sinds 1 april 2010, in in euro’s gestelde staatsobligaties. De onzekerheid over staatsobligaties nam tijdens de Eurocrisis 2011 verder toe. Tegen deze achtergrond heeft het fonds een rendement na kosten van 4,5% behaald, 0,1% lager dan zijn benchmark vóór kosten, terwijl het fondsvermogen van het fonds in 2011 met meer dan 1,9% is gestegen tot EUR 143 miljoen.

Triodos Sustainable Mixed Fund (Europa) Triodos Sustainable Mixed Fund is een subfonds van Triodos SICAV I. Het fonds heeft gedurende het grootste deel van 2011 een defensieve beleggingsstrategie aangehouden met een relatief groot percentage beleggingen in obligaties. In 2011 kreeg het fonds een vierde ster van rating-agency Morningstar. De resultaten waren in lijn met de benchmark en genereerden een rendement van 1,4% na kosten, hetgeen 0,9% hoger was dan de benchmark vóór kosten. Het totaal netto vermogen per ultimo 2011 bedroeg EUR 62 miljoen.

Triodos Sustainable Pioneer Fund (Europa) Triodos Sustainable Pioneer Fund is een subfonds van Triodos SICAV I. Het fonds belegt in ondernemingen die baanbrekend zijn op het gebied van klimaatbescherming, een schone planeet, volksgezondheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Het fonds heeft een rendement na kosten behaald van -20,3%, hetgeen 6,0% lager is dan zijn benchmark vóór kosten. Het totaal netto vermogen per ultimo 2011 daalde met 19,5% tot EUR 37 miljoen.

Engagement Het stimuleren van maatschappelijk verantwoord ondernemen heeft in 2011 tot positieve resultaten geleid. Gedurende het jaar maakte Triodos Investment Management bij 106 aandeelhouders- vergaderingen gebruik van stemrechten namens Triodos Sustainable Pioneer Fund. De bedrijven werden van tevoren geïnformeerd over de onderwerpen van Triodos Bank waarover gestemd zou worden, zodat organisaties zich daarop konden voorbereiden. Naast 216 feedbackbrieven aan alle ondernemingen waarnaar zij onderzoek heeft gedaan is Triodos Investment Management de dialoog aangegaan met meer dan 150 multinationals, hetgeen heeft geleid tot een aantal belangrijke verbeteringen van hun beleid en prestaties op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Hiermee heeft Triodos Bank duidelijk aangetoond dat duurzaam beleggen op de beurs van essentieel belang is voor het stimuleren van duurzaam gedrag van ondernemingen.

SRI-fondsen - Vooruitzichten 2012 De ontwikkelingen in de economie en financiële markten zullen in 2012 in grote mate worden bepaald door politieke beslissingen. Beslissingen over het snoeien in begrotingen als reactie op de Europese crisis zullen waarschijnlijk verregaande consequenties hebben. De daarmee gepaard gaande economische en financiële risico’s zullen het beleggerssentiment op de mondiale aandelenbeurzen sterk blijven beïnvloeden. Voor veel beleggers betekende dit dat ze gingen uitzien naar financieel gezonde bedrijven met defensieve groeikwaliteiten. Doelstelling van Triodos Sustainability Fund is te anticiperen op risico’s op korte termijn en kansen op lange termijn. En om deze kennis te verankeren in fondsen die thema’s hebben als ’gezonde mensen’, ‘schone planeet’ en ’klimaatbescherming’. Binnen deze thema’s zijn eersteklas bedrijven te vinden in groeimarkten zoals persoonlijke verzorging, biologische voeding, waterbehandeling, recycling en energie-efficiëntie. Nominale rendementen op staatsobligaties in landen met een hoge credit-rating hadden eind 2011 een recordlaagte bereikt, terwijl het rendement werd gecorrigeerd door een negatieve inflatie. Als we rekening houden met een verdere daling van de inflatie en een verdere terugval in de economische groei kunnen de rentetarieven nog wel een tijdje laag blijven. Gezien de aanhoudende onzekerheden zullen de fondsen de voorkeur blijven geven aan obligaties van landen die als ‘veilig’ worden gezien en van financieel krachtige ondernemingen.

Triodos Ventures (Europa) Triodos Ventures, een dochteronderneming van de onafhankelijke Stichting Triodos Holding, heeft de afgelopen decennia een reeks participaties in zusterbanken in Europa verworven. Zij investeert tevens in duurzame initiatieven die op specifieke duurzame gebieden een doorbraak bewerkstelligen. Het fonds belegt in een klein aantal gerenommeerde duurzame ondernemingen. In 2011 werd Triodos Ventures hoofdinvesteerder in SBI Ltd. Triodos Ventures heeft per ultimo 2011 meer dan 30 projecten in portefeuille.

Corporate Finance Het Corporate Finance team in het Verenigd Koninkrijk verstrekt adviesdiensten en diensten op het gebied van het aantrekken van kapitaal aan klanten in het Verenigd Koninkrijk en daarbuiten. In 2011 vertoonden de activiteiten een sterke groei en sloot het team zeven transacties af. Hiermee genereerde het meer dan GBP 25 miljoen ten behoeve van klanten die zich bezig houden met fair trade, duurzame energie, maatschappelijk verantwoord ondernemen, biologisch levensmiddelen en opkomende markten. Het Corporate Finance team gaat 2012 in met een sterke pijplijn aan nieuwe mandaten voor zowel nieuwe als bestaande klanten en we verwachten een aanhoudende groei van dit bedrijfsonderdeel.

Aangezien de impact van de schuldencrisis ook in 2012 gevoeld zal worden en het geteisterde mondiale financiële systeem voor verdere onzekerheid op de financiële markten zal zorgen, zullen steeds meer beleggers, institutionele beleggers en particulieren, hun beleggingsstrategie opnieuw onder de loep nemen. De belangstelling voor op ESG-aspecten gescreende beleggingen en voor ‘impact investing’ neemt toe. Sinds haar oprichting staan beide vormen van beleggen centraal bij de beleggingsfocus van Triodos Investment Management. We hebben er daarom het volste vertrouwen in dat de door Triodos Bank beheerde fondsen en de 30 jaar ervaring van Triodos Investment Management in het samenbrengen van waarden, visie en beleggingsrendementen in 2012 een veilige haven voor deze beleggers kunnen bieden. Triodos Investment Management zal nieuwe producten blijven ontwikkelen en op de markt blijven brengen die zullen inspelen op de spannende kansen die worden geboden door ‘impact investing’ en door het beleggen op de beurs, aan de hand van strikte ESG-criteria. In 2012 zullen we drie nieuwe beleggingsfondsen introduceren op het gebied van Voedsel en Landbouw, Duurzame Energie in ontwikkelingslanden en Kunst en Cultuur. Als gevolg hiervan verwachten we in 2012 weer te gaan groeien, met een groei van 10 à 15% van ons beheerd vermogen. Zeist, Triodos Investment Management bv Marilou van Golstein Brouwers, directeur Bas Rüter, directeur* * De heer Bas Rüter heeft Triodos Bank per 1 januari 2012 verlaten. Hij is per die datum opgevolgd door de heer Michael Jongeneel.

Triodos Bank Private Banking biedt een breed pakket van financiële en niet-financiële diensten aan voor vermogende particulieren, stichtingen, verenigingen en religieuze instellingen. Duurzaam vermogensbeheer vormt daarbij de kern, waarbij Triodos Private Banking zowel Triodos beleggingsfondsen aanbiedt als individueel vermogensbeheer. De onderzoeksafdeling Triodos Research onderzoekt welke ondernemingen voor belegging in aanmerking komen. Triodos Bank Private Banking is actief in Nederland en België. In Nederland werken wij op het gebied van vermogensbeheer samen met Triodos MeesPierson Investment Management. Triodos MeesPierson is een joint venture die de brede vermogensbeheerexpertise van ABN AMRO MeesPierson combineert met de deskundigheid op het gebied van duurzaamheid van Triodos Bank. Triodos MeesPierson beheert de duurzame activa van klanten van Triodos Bank en ABN AMRO MeesPierson. In België werken wij op het gebied van Private Banking-diensten samen met Puilaetco Dewaay Private Bankers. Het totaal beheerd vermogen van Triodos Bank Private Banking in Nederland en Belgie bedroeg in 2011 EUR 718 miljoen.

Aanhoudende groei ondanks moeilijke marktomstandigheden In 2011 was het sentiment op de financiële markten bijzonder negatief als gevolg van onzekerheid omtrent het lot van de euro. Potentiële beleggers aarzelden om kapitaal te beleggen, en gaven de voorkeur aan sparen of het behouden van hun huidige posities. In dit moeilijke klimaat konden wij tot ons genoegen een groei van 20% van de toevertrouwde middelen tot EUR 654 miljoen boeken. In België zijn de toevertrouwde middelen met 31% gegroeid tot EUR 64 miljoen, tegenover 28% en EUR 49 miljoen in 2010. De samenstelling van de toevertrouwde middelen is wederom grotendeels ongewijzigd; het merendeel komt via Triodos MeesPierson Sustainable Asset Management voor rekening van vermogensbeheer. In Nederland was de groei voornamelijk te danken aan particulieren; stichtingen en religieuze instellingen waren wat terughoudender in het beleggen van kapitaal.

Toevertrouwde middelen Triodos Bank Private Banking 2011 Totaal = EUR 654 miljoen

Kapitaalinbreng Wij waren vooral blij met de grotere belangstelling van ondernemers. Het succes van de kapitaalwerving van Triodos Bank in 2011 was mede aan hen te danken. In 2011 hebben private banking-klanten een recordbedrag van EUR 11 miljoen belegd in nieuw aandelenkapitaal voor Triodos Bank. Hieruit blijkt een sterk vertrouwen in onze manier van bankieren.

Beleggingsresultaat Na de stijging in 2010 met 16%, daalde de duurzame aandelenportefeuille van Private Banking in 2011 met 2,7% a. Gezien de uitdagende marktomstandigheden achten wij deze bescheiden daling acceptabel. Het rendement op onze duurzame portefeuille was 0,9 % lager dan de markt vertegenwoordigd door de MSCI Wereldindex. Hierdoor werden onze relatief achterblijvende resultaten over 2010 enigszins verzacht. Sinds 2006 heeft onze aandelenportefeuille een positief rendement behaald van 20% tegen 0% volgens de MSCI.

Resultaat Triodos Aandelenportefeuille t.o.v. MSCI Begin = 100 bij oprichting Private Banking in september 2005

Vastrentende beleggingen De resultaten van de duurzame vastrentende beleggingen waren in 2011, zowel nominaal als relatief, beter dan die van de aandelen. Zonder de maatschappelijke en culturele beleggingen bedroeg het rendement van de vastrentende beleggingen in 2011 2,7% versus 1,8% van de benchmark. Sinds 2006 heeft onze portefeuille een rendement geboekt van 24,0% tegenover een benchmark van 19,7%. Als de maatschappelijke en culturele beleggingen wel worden meegeteld is het rendement van deze vastrentende portefeuille in 2011 nog hoger, zelfs zonder de hieraan verbonden belastingvoordelen. Het hogere rendement van de maatschappelijke en culturele vastrentende beleggingen zowel in 2011 als over de periode 2006-2011 (eveneens zonder belastingvoordelen) is zeer bevredigend. Op basis van deze resultaten is het gerechtvaardigd om door te gaan met gerichte duurzame beleggingen, ondanks de lagere belastingvoordelen.

Missiegedreven beleggingen Het rendement van de derde categorie van alternatieve beleggingen - of missiegerelateerde beleggingen – van Private Banking, die tot dusver uitsluitend in Nederland worden aangeboden, bedroeg in 2011 1,8%. Dit was een afspiegeling van de uitstekende resultaten van Triodos Fair Share Fund en Triodos Renewables Fund. Het rendement van het duurzame Vastgoedfonds van Triodos, dat samenhangt met de slechte staat van de Nederlandse vastgoedmarkt, bedroeg -3,2%.

Grotere winstgevendheid Nadat Private Banking in 2010, na vier jaar van kleine aanloopverliezen, in Nederland voor het eerst winst had geboekt, steeg deze winst in 2011 met 49% tot EUR 0,7 miljoen. In België zijn de resultaten van Private Banking en Particulier Bankieren volledig geconsolideerd in de cijfers van de vestiging.

In 2011 heeft Private Banking een onafhankelijk marktonderzoeksbureau een uitgebreid klanttevredenheidsonderzoek laten uitvoeren. Uit dit onderzoek is gebleken dat 95% van de klanten tevreden tot zeer tevreden was over de diensten en producten van Triodos Bank Private Banking en zich bijzonder met Triodos Bank verbonden voelde. Uit het onderzoek kwamen de voordelen naar voren van meer toegespitste en proactieve contacten met onze klanten, een passend productaanbod en de noodzaak van eersteklas back-officeprocessen. Op basis van deze werkzaamheden zullen we in 2012 een reorganisatie doorvoeren om beter op deze uitdagingen te kunnen inspelen en meer middelen voor onze marketing- en communicatieactiviteiten inzetten.

Een jaar van samenwerking Triodos Private Banking bleef met stichtingen en religieuze instellingen samenwerken om de financiële activa beter af te stemmen op hun missie. Zo werkten we samen met NSGK, een vooraanstaande Nederlandse stichting, bij het ontwerpen van een borgstellingsfonds. Daarbij houdt NSGK een speciaal deposito bij Triodos aan, waardoor Triodos in staat wordt gesteld om geld te lenen aan ondernemers die werkzaam zijn op gebieden die passen bij de missie van zowel NSGK als Triodos Bank. We hebben in de loop van het jaar samen met collega’s van Triodos Investment Management gewerkt aan het invoeren van een alternatief voor ons bestaande beleggingsmodel. Dit nieuwe initiatief in bedoeld om onze duurzame impact te vergroten en deze beter op de waarden van Triodos Bank af te stemmen. We hebben minder vooruitgang geboekt dan gehoopt, maar we blijven ons inzetten voor deze nieuwe benadering en zijn voornemens deze in 2013 in te voeren.

Triodos Private Banking is over de afgelopen drie jaar bijna twee keer zo groot geworden en streeft naar nog een verdubbeling van de groei tegen eind 2014. Om deze omvang te bereiken en onze klanten beter van dienst te zijn, zal 2012 voor Nederland een jaar zijn van organisatorische overgang en verbetering van processen. Onze potentiële groeicijfers blijven in 2012 hoger dan 20%, en zullen in 2013 en 2014 nog verder stijgen. In België zal Triodos Private Banking haar bestaande Private Banking-activiteiten verder uitbreiden, met speciale nadruk op particulier vermogensbeheer. Gezien het succes van Private Banking in Nederland en België, zowel in positieve als moeilijker tijden, blijven wij voornemens om de komende jaren private banking-diensten in het Verenigd Koninkrijk te introduceren. Zeist, Albert van Zadelhoff, directeur

Directie Triodos Bank P. Aeby (1956) Pierre Aeby (CFO) is sinds 2000 statutair directeur van Triodos Bank NV en lid van de Directie van Triodos Bank. Daarnaast is hij bestuurslid van Stichting Triodos Holding, statutair directeur van Triodos Ventures BV, bestuurslid van Stichting Hivos Triodos Fonds, bestuurslid van Stichting Triodos Doen, lid van de Raad van Commissarissen van Triodos Fair Share Fund, lid van de Raad van Commissarissen van Stichting Triodos Fair Trade Fund, directeur van Triodos Fonds Vzw, bestuurslid van Triodos SICAV I en bestuursvoorzitter van Triodos SICAV II. Pierre Aeby heeft de Belgische nationaliteit en bezit 21 certificaten Triodos Bank.

P. Blom (1956) Peter Blom (CEO) is sinds 1989 statutair directeur van Triodos Bank NV en is voorzitter van de Directie van Triodos Bank. Daarnaast is hij bestuurslid van Stichting Triodos Holding, statutair directeur van Triodos Ventures BV, lid van de Raad van Commissarissen van Triodos Groenfonds NV, lid van de Raad van Commissarissen van Triodos Vastgoedfonds NV, lid van de Raad van Commissarissen van Triodos Cultuurfonds NV, bestuurslid van Stichting Hivos Triodos Fonds, bestuurslid van Stichting Triodos Doen, bestuursvoorzitter van Stichting Triodos Foundation, voorzitter van Stichting Global Alliance for Banking on Values, lid van de Club van Rome, bestuurslid van Stichting Face, bestuurslid van Stichting Natuur College, bestuurslid van het Nationaal Restauratiefonds, bestuurslid van de Nederlandse Vereniging van Banken en lid van de Scientific Advisory Council for Integral Sustainable Agriculture and Nutrition. Peter Blom heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit 1 certificaat Triodos Bank.

M. Jongeneel (1973) Michael Jongeneel (COO) is sinds 2007 COO en lid van de Directie van Triodos Bank NV. Michael Jongeneel is bestuurslid van Stichting Triodos Beleggersgiro, lid van de denktank Worldconnectors, voorzitter van Stichting Laluz, bestuurslid van het Zuwe Hofpoort Ziekenhuis en lid van het CIO Platform Nederland. Michael Jongeneel heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit 1 certificaat Triodos Bank.

Bestuur SAAT F. de Clerck (1945) Frans de Clerck is voormalig lid van de Directie van Triodos Bank. Hij is bestuurslid van Stichting Triodos Holding. Daarnaast is hij lid van de Raad van Commissarissen van Cenergie cvba (voorzitter), De Foyer vzw, Boss Paints NV en Hélène De Beir Foundation in België. Frans de Clerck is voor het eerst benoemd in 2010 en zijn huidige benoemingstermijn eindigt in 2013. Frans de Clerck heeft de Belgische nationaliteit en bezit 6 certificaten Triodos Bank.

L.A. Espiga (1950) Luis Espiga is directeur Triform & Associates en consultant bij Organisatie Ontwikkeling en Human Resources in Spanje. Daarnaast is hij bestuurslid van Rudolf Steiner Foundation Spain. Luis Espiga is voor het eerst benoemd in 2007 en zijn huidige benoemingstermijn eindigt in 2013. Luis Espiga heeft de Spaanse nationaliteit en bezit 44 certificaten Triodos Bank.

J.T.M. Nijenhof (1945) Jan Nijenhof was tot 1 april 2010 coördinerend vice-president bij de rechtbank Haarlem. Hij is lid van het College van beroep voor het hoger onderwijs, docent aan de beroepsopleiding van de Nederlandse Orde van Advocaten en bestuurslid van de Stichting Triodos Holding. Jan Nijenhof is voor het eerst benoemd in 2005 en zijn huidige benoemingstermijn eindigt in 2014. Jan Nijenhof heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen certificaten Triodos Bank.

L.M. Rutgers van Rozenburg (1947), Voorzitter Max Rutgers van Rozenburg is directeur van Human Engineering BV, bureau voor interim management. Daarnaast is hij voorzitter van de Raad van Commissarissen van Biodynamic Farmland Foundation, bestuursvoorzitter van de Kingfisher Foundation for Phenomenology and Goethean Science, bestuurslid Antroposofische Vereniging Nederland, bestuursvoorzitter Behandelcentrum voor Integratieve Geneeskunde en bestuurslid Stichting Triodos Holding. Max Rutgers van Rozenburg is voor het eerst benoemd in 1998 en zijn huidige benoemingstermijn eindigt in 2013. Max Rutgers van Rozenburg heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit 346 certificaten Triodos Bank.

M.E. van Boeschoten (1946) Marjatta van Boeschoten werkte zeven jaar als jurist bij de Engelse Supreme Court en werd vervolgens management development consultant. Ze is directeur Phoenix Consultancy en werkt met grote organisaties in de publieke en private sectoren in het Verenigd Koninkrijk. Ze is bestuurslid Stichting Klaverblad. Marjatta van Boeschoten is voor het eerst benoemd in 2009 en haar huidige benoemingstermijn eindigt in 2012. Eerder was ze van 2001 t/m 2009 lid van de Raad van Commissarissen Triodos Bank. Marjatta Boeschoten heeft de Britse nationaliteit en bezit 1 certificaat Triodos Bank.

J.G.J.M. de Zwaan (1963) Josephine de Zwaan is meer dan dertien jaar advocaat geweest, gespecialiseerd op het gebied van grote vastgoedprojecten. De laatste vijf jaar van die periode was zij lid van het samenwerkingsverband (CMS) Derks Star Busmann, waar zij leiding gaf aan een team van vastgoedadvocaten. Hoewel zij niet langer als advocaat werkzaam is, is zij nog steeds betrokken bij dit kantoor als adviseur van het bestuur. Sinds 2000 is Josephine de Zwaan werkzaam in bestuursen toezichthoudende functies, in het bijzonder op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg en cultuur. In 2009 is Josephine de Zwaan benoemd tot Arbiter bij het Scheidsgerecht Gezondheidszorg en lid van de Governancecommissie van het Scheidsgerecht Gezondheidszorg. Josephine de Zwaan is voor het eerst benoemd in 2010 en haar huidige benoemingstermijn eindigt in 2013. Josephine de Zwaan heeft de

Nederlandse nationaliteit en bezit 0 certificaten Triodos Bank.

Raad van Commissarissen Triodos Bank D.J. Carrington (1946) David Carrington is sinds 2001 zelfstandig adviseur en is gespecialiseerd op het gebied van filantropie, maatschappelijk verantwoord financieren en van het besturen van charitatieve instellingen en sociale ondernemingen. Hij kan putten uit 25 jaar ervaring in seniormanagementfuncties bij charitatieve instellingen – waarvan de afgelopen 13 jaar als Chief Executive – en als bestuurslid bij een diversiteit aan organisaties in het Verenigd Koninkrijk, waaronder een universiteit, Big Society Capital, ‘engage’ (de National Association for Gallery Education) en de National Foundation for Youth Music. Daarnaast is hij lid van de Social Investment Task Force en voorzitter van de redactiegroep van Philanthropy UK. Hij is oprichter/Directeur van de Alliance Publishing Trust en lid van de Raad van Advies van het Centre for Effective Philanthropy in de Verenigde Staten. David Carrington is voor het eerst benoemd in 2009 en zijn huidige benoemingstermijn eindigt in 2013. David Carrington heeft de Britse nationaliteit en bezit geen certificaten Triodos Bank.

M.M. Frank (1947) Marius Frank is zelfstandig Bestuursadviseur en Executive Coach. Hij is sinds maart 2009 voorzitter van de Raad van Commissarissen Seyster Veste te Zeist. Daarnaast is hij lid van Stichting Administratiekantoor Hofpoort Holding, Utrecht (houdstermaatschappij van o.a. Van der Wal Transport, sinds december 2009), en lid van de Raad van Commissarissen Triodos Cultuurbank B.V. Marius Frank is voor het eerst benoemd in 2005 en zijn huidige benoemingstermijn eindigt in 2013. Hij is voorzitter van de Nomination and Compensation Committee Triodos Bank. Marius Frank heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen certificaten Triodos Bank.

M.J.M. van den Hoogenband (1944) Mathieu van den Hoogenband is voormalig Directievoorzitter van Weleda Groep AG te Arlesheim, Zwitserland. Hij is lid van het Aandeelhouderscollege Rhea Holding B.V. (Eosta B.V.), voorzitter van de Raad van Commissarissen van Triodos Cultuurbank B.V., voorzitter van de Raad van Commissarissen van Stichting Widar centrum voor eerstelijns gezondheidszorg, lid van de Adviesraad Antroposofische Medische Faculteit van de particuliere universiteit Witten/Herdecke. Hij doceert Leiderschap en Ethiek aan de SRH Hochschule in Berlijn en de Alanus Hochschule in Bonn-Alfter. Mathieu van den Hoogenband is voor het eerst benoemd in 2007 en zijn huidige benoemingstermijn eindigt in 2015. Mathieu van den Hoogenband heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit 883 certificaten Triodos Bank.

M. Eguiguren Huerta PhD (1959) Marcos Eguiguren is partner en bestuurslid van Grupo Inmark, een Spaanse professionele dienstverlener met dochterondernemingen in Portugal en diverse landen in Latijns-Amerika en met een schat aan ervaring op het gebied van advisering van financiële entiteiten. Daarnaast vervult hij leidinggevende functies bij Barclays Bank en BBVA. Hij is tevens Universitair Hoofddocent in bedrijfskunde aan de Politechnische Universiteit van Catalonië. Marcos Eguiguren is voor het eerst benoemd in 2008 en zijn huidige benoemingstermijn eindigt in 2012. Hij is lid van de Audit and Risk Committee van Triodos Bank. Marcos Eguiguren heeft de Spaanse nationaliteit en bezit 194 certificaten Triodos Bank.

J. Lamers (1948) Jan Lamers is voormalig bestuursvoorzitter van Uitgeversbedrijf Tijd en vicepresident van de Europese Vereniging van Dagbladuitgevers. Daarnaast is hij bestuursvoorzitter van Lamers-Media C&P, voorzitter van CultuurNet Vlaanderen, bestuursvoorzitter van Wereldmediahuis Vzw en directeur van I-Propellor NV. Jan Lamers is voor het eerst benoemd in 2002 en zijn huidige benoemingstermijn eindigt in 2014. Jan Lamers heeft de Belgische nationaliteit en bezit geen certificaten Triodos Bank.

M.A. Scheltema (1954), Vice-voorzitter Margot Scheltema was tot eind 2008 financieel directeur van Shell Nederland BV. Margot Scheltema is lid van de Raad van Commissarissen van Triodos Cultuurbank B.V. Zij is vicevoorzitter van de Raad van Commissarissen en voorzitter van de Audit and Risk Committee van Triodos Bank. Zij is lid van de Raad van Commissarissen van ASR NV, Schiphol NV en van TNT Express. Daarnaast is zij lid van de Raad van Toezicht van het Rijksmuseum, lid van de Raad van Toezicht van ECN en lid van de Commissie Externe Verslaggeving AFM. Margot Scheltema is in 2010 benoemd voor een tweede termijn. Margot Scheltema heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen certificaten Triodos Bank.

H. Voortman (1944), Voorzitter Hans Voortman is voormalig algemeen directeur van Wereld Natuur Fonds Nederland en voormalig vennootschappelijk directeur van MeesPierson. Daarnaast is hij voorzitter van de Raad van Toezicht van Ark Natuurontwikkeling, bestuurslid van Pan Parks en bestuurslid van het Blijdorp Thandiza Fonds. Hij is voorzitter van de Raad van Commissarissen en lid van de Nomination and Compensation Committee van Triodos Bank. Hans Voortman is voor het eerst benoemd in 2001 en zijn huidige benoemingstermijn eindigt in 2013. Hans Voortman heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen certificaten Triodos Bank.

C.J. van der Weerdt-Norder (1964) Carla van der Weerdt is eigenaar/Directeur van Accent Organisatie Advies and Accent Finance & Accountancy. Zij heeft vijftien jaar bij ABN AMRO Bank NV gewerkt, onder andere als CFO/COO van Global Transaction Banking, als wereldwijd hoofd Operationeel Risicomanagement en als wereldwijd hoofd Risicomanagement & Compliance in Vermogensbeheer. Zij is lid van de Raad van Commissarissen en voorzitter van de Auditcommissie van Saxion Hogeschool. Carla van der Weerdt is voor het eerst benoemd in 2010 en haar huidige benoemingstermijn eindigt in 2014. Carla van der Weerdt heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen certificaten Triodos Bank.

Triodos Bank is anders dan de meeste andere banken. Ons uitgangspunt is het verbeteren van de levenskwaliteit van mensen met behulp van het verstrekken van kredieten. En we kunnen alleen een duurzaam verschil maken met geld dat wordt gestort en belegd door mensen en instellingen overal in Europa; geld dat uitsluitend wordt uitgeleend aan en belegd in ondernemingen die ten goede komen aan mensen, het milieu en cultuur. Hieronder volgt een selectie van de dingen die we samen in 2011 hebben bereikt.

Het meten van de impact van onze activiteiten op mensen, milieu en cultuur is belangrijk omdat we willen dat onze stakeholders een transparant beeld hebben van wat de rol van Triodos Bank in de wereld concreet teweeg brengt. Het is lang niet altijd eenvoudig om die impact op een zinvolle manier te kwantificeren. Aan de meeste metingen van niet-financiële impact kleven voor- en nadelen: zo is het aantal mensen dat bijvoorbeeld een theateruitvoering bijwoont niet de enige (of noodzakelijkerwijs beste) manier om het positieve effect van die uitvoering te meten. Het is echter wel een indicatie van het bereik van de uitvoering, en daarmee van het belang van de financiering die die uitvoering mogelijk heeft gemaakt. Wij realiseren ons dat deze cijfers kunnen worden verfijnd en zullen hieraan werken. Voor nu willen we u een beeld geven van hoe wij tot de impactmetingen zijn gekomen die u in dit verslag kunt lezen. Hieronder vindt u een toelichting bij onze impactmeting per sector.

Energie en klimaat De berekening van de vermindering van de CO2-uitstoot gebeurt aan de hand van omrekeningskoersen (kWh gram CO2) van het Greenhouse Gas Protocol Initiative op basis van het Beoordelingsrapport 2007 van het internationale klimaatpanel IPCC. De omrekeningskoersen geven aan met hoeveel gram de CO2–uitstoot is verminderd in de mix van alle energiecentrales in een land waar wij actief zijn voor elke kWh groene energie die in 2006 (de meest recente datum waarover wij beschikken) is geproduceerd. In deze mix is ook de opgestelde duurzame energiecapaciteit meegenomen die niet bespaard zou worden met andere groene energie. In werkelijkheid is de CO2-reductie dus iets hoger. Onze berekening is gebaseerd op het gemiddelde energiegebruik per kWh per huishouden om het tegenovergestelde cijfer te extrapoleren. We houden in ogenschouw dat sommige landen zoals het Verenigd Koninkrijk over andere methodes beschikken (zoals de Britse Windenergievereniging BWEA in het Verenigd Koninkrijk).

De duurzame energieprojecten die wij financieren wekken schone groene energie op goed voor de stroomvoorziening aan 1.500.000 huishoudens en een reductie van 2.023.143 ton CO2-uitstoot.

Kunst en cultuur Het door ons gebruikte kunst- en cultuurcijfer is gebaseerd op het aantal mensen dat in 2011 een bezoek heeft gebracht aan culturele evenementen of voorstellingen die werden aangeboden door instellingen die Triodos Bank vanuit haar vestigingen financiert. Waar dit cijfer niet beschikbaar was, hebben we het gemiddeld aantal mensen dat gedurende het jaar een bezoek heeft gebracht aan een evenement of voorstelling bij een specifiek project berekend en vermenigvuldigd met het aantal door dat project georganiseerde evenementen. Wij hebben ten minste 80% van de ‘Kunst- en Cultuur’-portefeuille van elk land gemeten en het resterende deel op basis van dit cijfer geëxtrapoleerd. Waar we niet in staat waren om 80% van de kredietportefeuille van een bepaald land te meten, hebben we alleen een cijfer opgenomen voor dat deel van de kredietportefeuille dat we wel hebben kunnen meten. Omdat het zeer ingewikkeld is om nauwkeurig aan te geven hoeveel personen daarmee worden bereikt, hebben we in dit cijfer geen individuele kunstenaars, musici en dergelijke opgenomen die door Triodos Bank worden gefinancierd.

In 2011 hebben 6,8 miljoen mensen culturele evenementen en podia bezocht die door Triodos Bank zijn gefinancierd.

Wij erkennen dat een individueel project mogelijk niet uitsluitend door Triodos Bank is gefinancierd en dat het in zo’n geval niet geheel aan de bank is toe te schrijven dat het project in kwestie de uitvoeringen kon organiseren. Omdat de financiering door Triodos Bank van kunst- en cultuurprojecten een centrale rol speelt bij de totale financiering ervan kunnen we deze meting in deze context niettemin legitiem gebruiken.

Sociaal/Microfinanciering Het Duurzame Managementsysteem voor Opkomende Markten van Triodos Investment Management geeft een goed beeld van de impact van onze microfinancieringsactiviteiten; deze informatie is gebaseerd op gedetailleerde kwartaalrapportages van de microfinancieringsinstellingen in onze portefeuille, en op jaarlijkse beoordelingen.

Triodos Microfinancieringsfondsen investeren in 43 landen en financieren 96 microfinancieringsbanken. Gezamenlijk bereiken ze 7,9 miljoen leningnemers.

Ouderenzorg We hebben een berekening gemaakt van het aantal ouderen dat door projecten wordt bediend die per 31 december 2011 door Triodos Bank in heel ons Europese netwerk werd gefinancierd. Daarbij is ten minste 80% van de kredietportefeuille voor ouderenzorg in een vestiging gemeten, en het resterende deel op basis van dit cijfer geëxtrapoleerd. Waar we niet in staat waren om 80% van de kredietportefeuille van een bepaald land te meten, hebben we alleen een cijfer opgenomen voor dat deel van de kredietportefeuille dat we wel hebben kunnen meten.

In 2011 hebben 10.331 personen geprofiteerd van projecten op het gebied van ouderenzorg in 100 door Triodos Bank gefinancierde verzorgingstehuizen.

Voedsel en landbouw De methodes die Triodos Bank hanteert voor het meten van de impact van voedsel en landbouw tonen onder andere de relatie tussen onze financieringsactiviteiten voor voedsel en landbouw en het aantal mensen dat duurzaam kan worden voorzien van voedsel dat afkomstig is van de biologisch beheerde grond op de biologische voedselproductiebedrijven in de vijf landen in Europa waar Triodos Bank actief is. Het is mogelijk dat de financieringsactiviteiten van Triodos Bank slechts een klein deel van het totale landbouwbedrijf betreffen. Wij hebben een inschatting gemaakt van het aantal mensen dat zou kunnen worden voorzien van duurzaam voedsel dat afkomstig is van het gehele landbouwbedrijf, aangezien dit de mogelijke impact van de voedselproductiebedrijven het beste weergeeft; bij de schatting wordt er vanuit gegaan dat de financieringsactiviteiten van Triodos Bank een belangrijk deel van de totale kredieten van een biologische onderneming uitmaken.

Met behulp van de door het Wereldnatuurfonds (WNF) ontwikkelde Ecologische Voetafdruk-methode is een inschatting gemaakt van het totaal aantal mensen dat van voedsel zou kunnen worden voorzien dat afkomstig is van de biologische landbouwgrond die wordt bewerkt met behulp van kredieten van Triodos Bank. Uit deze theoretische benadering blijkt het verband tussen het voedingspatroon van mensen en de landbouwgrond die hun voedsel voortbrengt. De Ecologische Voetafdruk (EV) is een meting van de “global hectares” (gha) die verband houden met economische activiteiten die een bepaalde bron verbruiken. Het WNF heeft, als onderdeel van het project WWF Living Planet, voor een groot aantal landen een schatting van de EV gemaakt. Het WNF schat dat er voor de hele EU gemiddeld 1,17 gha landbouwgrond en 0,19 gha weiland nodig is om iedereen in Europa en daarbuiten een jaar lang van voedsel te voorzien dat afkomstig is van de bewerkte grond. Het WNF heeft schattingen gemaakt van de EV voor elk van de vijf landen waar Triodos Bank de biologische landbouw financiert. Deze gegevens zijn gebruikt bij het maken van de schatting van het aantal mensen dat drie keer per dag van een maaltijd kan worden voorzien die afkomstig is van de totale bewerkte landbouwgrond van de Europese voedselproductiebedrijven die door Triodos Bank worden gefinancierd.

Met de biologisch beheerde grond op de voedselproductiebedrijven die Triodos Bank financiert, kan in 2011 het equivalent worden geproduceerd van iets meer dan 18 miljoen maaltijden, hetgeen voldoende is om 16.500 mensen gedurende het jaar van een duurzaam dieet te voorzien.

Triodos Bank verstrekt kredieten aan biologische voedselproductiebedrijven die op biologische wijze 21.300 hectare landbouwgrond beheren in de vijf landen waar de bank actief is; België, Duitsland, Nederland, Spanje en het Verenigd Koninkrijk. De berekening van het totaal aantal mensen dat kan worden gevoed (16.500) is afgeleid van de landspecifieke EV en is uitgedrukt in het totaal aantal maaltijden (18 miljoen). Daarbij wordt ervan uitgegaan dat mensen drie maaltijden per dag eten. De EV van het WNF betreft mede alle hectares grond die nodig zijn om het huidige niet-duurzame voedselpatroon te leveren. Als zodanig is het een ‘worst-case scenario’ voor het grondoppervlak dat nodig is om iedereen van voedsel te voorzien. Duurzame diëten en biologische productiemethodes zouden leiden tot een heel ander voedingspatroon en heel andere productieniveaus van verschillende soorten voedsel, maar zouden er wel toe leiden dat van elke hectare grond veel meer mensen kunnen worden gevoed. Derhalve geeft de EV een lage schatting van het aantal mensen dat duurzaam kan worden gevoed, in die zin dat de EV ervan uitgaat dat de huidige consumptiepatronen (grote hoeveelheden vlees- en dierlijke producten) gepaard gaan met een grote vraag naar grond. Zo houdt de EV rekening met de productie van veevoeder voor intensief gehouden vee in niet-biologische productiesystemen. Deze schatting is theoretisch en is bedoeld om de lezer in staat te stellen het verband te visualiseren tussen landbouwgrond en het voedsel dat we eten. De schatting is geen realistische afspiegeling van de daadwerkelijke productie van gewassen en vee op de landbouwbedrijven die door Triodos Bank worden gefinancierd.

De stakeholders van Triodos Bank zijn geïnteresseerd in de thema’s die de bank behandelt, waarom we ervoor kiezen deze gebieden te financieren, en het verschil dat onze activiteiten maken. Op de volgende pagina’s worden de vier belangrijkste thema’s van Triodos Bank uiteengezet. Het zijn niet de enige thema’s, maar ze zijn wel van cruciaal belang voor de inspanningen die de organisatie levert om de levensomstandigheden van mensen op zinvolle wijze te verbeteren. Op de volgende pagina’s treft u voorbeelden aan van het soort projecten dat Triodos Bank binnen deze thema’s financiert, alsmede nadere gegevens van onze financiële en niet-financiële impact. In het Jaarverslag 2011 hebben we ons met name gericht op: Kunst en cultuur Energie en klimaat Voedsel en landbouw Microfinanciering

De kwestie Persoonlijke creatieve expressie is een fundamentele behoefte van mensen en kan menselijke waardigheid creëren en waarborgen. Met kunst kan men dingen uitdrukken die niet in woorden zijn te vatten. Er zijn veel krachtige voorbeelden van mensen die in moeilijke omstandigheden leven, wier vrijheid bijvoorbeeld is beperkt, en die andere vormen vinden om zich te uiten door middel van kunst en cultuur. In minder extreme omstandigheden is de functie van kunst en cultuur relatief basaal: zij komen ten goede aan personen en de samenleving. Op persoonlijk niveau kunnen kunst en cultuur inspireren en verandering bevorderen – zowel voor de kunstenaars als voor het publiek. Op het niveau van de maatschappij als geheel kan kunst verschillen tussen verschillende groeperingen en personen overbruggen en die groeperingen en personen samenbinden. Er zijn veel voorbeelden van de economische voordelen van Kunst en Cultuur voor steden in het algemeen.

De visie Triodos Bank Een levendige culturele sector mag niet volledig afhankelijk zijn van overheidssubsidies en moet diverse andere financieringsbronnen ontwikkelen. Triodos Bank wil een katalysator zijn voor deze vorm van cultureel ondernemerschap. Triodos Bank wil investeren in kunstenaars, instellingen en culturele ondernemers die belangrijke bruggen bouwen met de maatschappij. Hun werk moet toegankelijk, innovatief en uitdagend zijn. In de visie van Triodos Bank is het van essentieel belang dat instellingen artistieke standaarden koppelen aan brede toegankelijkheid. Zo wordt kunst een investering in de vitaliteit van de maatschappij als geheel, van landen tot grote en kleine steden en lokale buurten. Er kunnen op diverse manieren zinvolle verbanden met de maatschappij worden gelegd. Niet alleen door een breder publiek aan te spreken, maar ook doordat culturele instellingen relaties aangaan met derden, zoals bedrijven, maatschappelijke instellingen en banken. Verbanden kunnen ook op andere manieren worden gelegd; men kan hierbij denken aan beroepsartiesten die gaan samenwerken met hun amateurcollega’s. Triodos Bank is een pionier op het gebied van financiering van kunst en cultuur. De bank investeert in innovatie en ontwikkeling. Zelfs ondernemers die slechts een beperkte relatie hebben met levenskwaliteit - het gebruikelijke criterium voor financiering door Triodos Bank – maar die aantoonbaar serieus van plan zijn die relatie te versterken, komen in aanmerking voor financiering. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat Triodos Bank besluit samen te werken met een muziekgroep die zich allereerst richt op een klein, regulier publiek, maar die er tegelijkertijd serieus aan werkt om breed toegankelijk te worden. Dit kan ook betekenen dat zij een theater financiert dat het grootste deel van zijn inkomsten verdient met populaire producties en vervolgens een deel van die winsten aanwendt voor de productie van minder reguliere voorstellingen. Achter de bedoelingen van ondernemers komen is een gecompliceerd proces dat moeilijk in meetbare criteria kan worden geduid. Daarom blijft Triodos Bank voortdurend in gesprek over het beoordelingsproces en financieringsbeslissingen. Triodos Bank gaat duurzame, langdurige relaties aan met ondernemers. Het is dus belangrijk dat die ondernemers om andere dan financiële redenen voor Triodos Bank kiezen. Een langdurige relatie biedt de bank gelegenheid om echt zinnig bezig te zijn en om samen met die ondernemer ideeën uit te wisselen om hem te helpen zijn doelstellingen op lange termijn te behalen. In dat proces biedt het netwerk van Triodos Bank duidelijke toegevoegde waarde. Het netwerk brengt ondernemers samen in een klimaat van vertrouwen, zodat ze van elkaar kunnen leren. Het spreekt voor zich dat bij de besluitvorming of een project geschikt is voor financiering een beoordeling van kredietwaardigheid eveneens van cruciaal belang is. Uitsluitend ondernemers die zich vanuit financieel perspectief met verantwoorde beleggingen bezig houden komen voor financiering in aanmerking. Overwegingen over financiering en inhoud komen in de afwegingen van Triodos Bank echter samen. Dat is ook logisch, niet in de laatste plaats omdat een culturele onderneming die maatschappelijk relevant werk produceert meer kans heeft om de aandacht te trekken, en derhalve om een beter financieel resultaat te boeken.

Wat doet Triodos Bank daar aan? Triodos Bank investeert al jaren in de culturele sector. De afgelopen dertig jaar heeft zij een goede naam opgebouwd met het financieren van individuele kunstenaars, kunstenaarscollectieven en culturele instellingen. Voor veel banken vormen kunstenaars een te groot risico om een lening of krediet aan te verstrekken. Deze opvatting is in de ervaring van Triodos Bank echter niet gerechtvaardigd. Per ultimo 2011 financierde Triodos Bank 617 kunst- en cultuurprojecten. Het aantal mensen dat een evenement heeft bijgewoond is niet de enige graadmeter voor het nut hiervan, maar wel een aanwijzing van de omvang van de impact van de financiering door Triodos Bank van culturele projecten. In 2011 hebben 6,8 miljoen bezoekers (2010: 3,3 miljoen bezoekers), mede dankzij de financiering door Triodos Bank, kunnen genieten van theaters en musea in heel Europa.

Cijfers 2011 Bedragen in duizenden euro’s

Aantal projecten Totaalbedrag 2010 Bedragen in duizenden euro’s

Aantal projecten Totaalbedrag

Kredietverlening kunst en cultuur

Cultuurfonds

591

26

114.780

118.228

Kredietverlening kunst en cultuur

Cultuurfonds

603

25

98.862

140.312

De kwestie Vóór de opkomst van de Industriële Revolutie halverwege de 18e eeuw was de gemiddelde temperatuur wereldwijd ongeveer 13,7°C. Op dit moment is dat bijna 14,5°C. Volgens het IPCC1 (het klimaatorgaan van de VN) is deze stijging zeer waarschijnlijk het gevolg van de verbranding van fossiele brandstoffen sinds de industriële revolutie. Dit heeft geleid tot de uitstoot van broeikasgassen en een hogere CO2-concentratie in de atmosfeer. Er is consensus aan het ontstaan dat de stijging van de mondiale temperatuur zou moeten worden beperkt tot 2°C, omdat een hogere stijging door klimaatverandering kan leiden tot ernstige en blijvende problemen zoals klimaat vluchtelingen. Daar komt nog bij dat de belangrijkste bronnen van fossiele energie, die het merendeel leveren van de energie die we op dit moment gebruiken, zich in een beperkt aantal landen bevinden. Naarmate fossiele energie schaarser wordt en landen hun toekomstige energievoorziening veiligstellen, zal toegang tot energie tot grotere economische en politieke spanningen leiden. Deze problemen van klimaatverandering en het veiligstellen van de energie raken elkaar. Huidige patronen van energieproductie en verbruik zijn niet duurzaam en hebben steeds meer negatieve gevolgen voor mens en planeet. Maar er zijn oplossingen mogelijk. De omslag naar een veel koolstofarmere economie kan binnen een paar decennia werkelijkheid worden. Het geld en de technologie die nodig zijn voor deze grondige verandering zijn beschikbaar. Maar de daad bij het woord voegen vereist een enorme omschakeling van de manier waarop energie vandaag de dag wordt gebruikt. 1 Het IPCC is bekritiseerd vanwege de manier waarop het zijn rapportages verzorgt. Er zijn vergissingen aangetroffen, maar deze hadden geen grote gevolgen voor de algemene conclusies.

De visie van Triodos Bank In een tijd van economisch herstel moeten klimaatverandering en de energiecrisis een belangrijk onderwerp blijven van het publieke debat. Het tegengaan van klimaatverandering, de energiezekerheid en de toegang tot energie in ontwikkelingslanden zullen de komende tientallen jaren grote uitdagingen bieden – naast de wereldwijde voedsel- en watercrises. De omslag naar een koolstofarme economie is mogelijk, gezien de bestaande en opkomende technologieën en de beschikbaarheid van kapitaal, ondanks de recessie. Dit vraagt echter een gezamenlijke inspanning van een groot aantal organisaties, bedrijven, producenten en consumenten. De financiële sector is er hier één van en moet hierbij een centrale rol spelen. Beleggingsbeslissingen moeten niet langer worden geleid door korte-termijn financiële belangen. In plaats daarvan zouden we bij die beslissingen rekening moeten houden met financiële, milieu en maatschappelijke belangen op lange termijn. En ze moeten wortelen in een authentieke visie die weliswaar aansluit bij het overheidsbeleid, maar daar niet van afhankelijk is. De overgang naar een koolstofarme economische toekomst vereist een investeringsstrategie die is gestoeld op drie belangrijke pijlers, de Trias Energetica:

Besparing Minder vraag naar en efficiënter gebruik van energie – door efficiency van apparatuur en door verandering van menselijk gedrag – zijn de goedkoopste en effectiefste manieren om dit te realiseren.

Grootschalige omschakeling naar duurzame energie Meer gebruik van duurzame energiebronnen is cruciaal. Van zonne en hydro-energie tot wind- en getijdenenergie: duurzame energie kan worden opgewekt via grote krachtcentrales of via kleine gedecentraliseerde systemen voor dorpen of individuele huishoudens. In onze visie biedt zonne-energie de grootste mogelijkheden van alle duurzame energiebronnen: zonne-energie is overal op aarde beschikbaar.

Overstappen op koolstofarme brandstoffen Het verbruik van de resterende fossiele brandstoffen, die de huidige energieproductie domineren, kan worden verminderd door over te gaan op ‘schonere’ brandstoffen zoals aardgas en door het gebruik van afvalwarmte (warmte- en krachtkoppeling, afgekort: WKK).

Wat doet Triodos Bank daar aan? Triodos Bank is een expert op het gebied van duurzaam bankieren, met een bewezen staat van dienst op het gebied van financiering van projecten die actief ten goede komen aan het milieu. De bank beschikt over een brede financieringsportefeuille van duurzame energieprojecten, in de vorm van kredieten, beleggingen en projectfinancieringen. Nu de markt voor duurzame energie volwassen wordt, gaat Triodos Bank op zoek naar nieuwe ontwikkelingen waar leiderschap nodig is. De bank streeft ernaar deel te nemen in volwassen duurzame energieprojecten in Europa. Triodos Bank verleent kredieten aan en investeert in de opwekking van duurzame energie en in energiebesparingprojecten op lokaal niveau en grootschalig als deze projecten ‘in evenwicht’ zijn met hun omgeving. Triodos Bank financiert of belegt niet in olie- of kolenprojecten gezien de negatieve impact daarvan op het milieu. Evenmin financiert Triodos Bank kernenergieprojecten vanwege kwesties als proliferatie, veiligheid en milieu. Eind 2011 financierden Triodos Bank en de Triodos beleggingsfondsen samen meer dan 361 projecten in heel Europa (306 in 2010) met een gezamenlijke opwekkingscapaciteit van 2.134 MW (1.624 in 2010). Dit is voldoende energie om het gehele jaar in de elektriciteitsbehoefte te voorzien van het equivalent van 1.500.000 Europese huishoudens.

Cijfers 2011 Bedragen in duizenden euro’s

Aantal projecten Totaalbedrag (tegen verkrijgings-prijs of nominaal) 2010 Bedragen in duizenden euro’s

Aantal projecten Totaalbedrag (tegen verkrijgings-prijs of nominaal)

Kredietverlening

Groenfonds

Triodos Renewables Europe Fund

Triodos Renewables PLC

Ampere Equity

270

62

31

8

15

1.011

181.352

42.365

53.313

305.600

Kredietverlening

Groenfonds

Triodos Renewables Europe Fund

Triodos Renewables PLC

Ampere Equity

191

77

24

6

8

715.368

210.638

38.878

48.368

66.212

De kwestie De reguliere landbouw- en voedingsector is voor een belangrijk deel losgeraakt van zijn ecologische en sociale context.1 De noodzakelijke verbindingen zijn verbroken.

Los van ecologische context In ecologische zin is er sprake van een landbouwsysteem dat tegen de natuur in werkt in plaats van met de natuur mee. De reguliere landbouw is afhankelijk van externe en kunstmatige inbreng van pesticiden, (kunst)mest en diergeneesmiddelen. Zo is een productiesysteem ontstaan met maar weinig zelfregulerend vermogen. Het systeem bevindt zich in een wankel evenwicht, dat alleen kan worden gehandhaafd door voortdurende input van buitenaf.

Los van sociale context In sociale zin is er sprake van een voeding- en landbouwsector waarin de relatie tussen consument en producent sterk is verwaterd. Er is sprake van vergaande anonimisering en vervreemding in de voedselketen. Enerzijds is de fysieke afstand tussen producent en consument groot en worden grondstoffen en landbouwproducten over grote afstanden aangevoerd. Samenhangend daarmee is ook de psychologische afstand enorm: de consument weet niet meer waar zijn eten vandaan komt.

Losse schakels Niet alleen tussen producent en consument maar ook binnen de voedselketen zélf zijn de verbindingen voor een belangrijk deel verbroken. De verschillende schakels zijn van elkaar vervreemd en sterk gespecialiseerd. Er is gebrek aan kringloopdenken. Doorgeschoten specialisatie heeft tot een productieproces geleid dat in vergaande mate bestaat uit losse onderdelen met weinig onderlinge relatie of samenhang. Op de ene plek ontstaan overschotten en op de andere tekorten die vervolgens niet met elkaar worden verbonden.

Groeiende markt Maar er is ook een andere kant. De geschetste problematiek rond de reguliere landbouw veroorzaakt in toenemende mate een krachtige, duurzame tegenbeweging. Steeds meer consumenten en producenten kiezen bewust voor biologische en duurzame producten. De markt voor biologische producten groeit sterk. De omvang van de Europese markt voor biologische producten bedroeg in 2008 €18 miljard. Dat was een toename van 12% ten opzichte van het jaar eerder. De grootste afzetmarkten voor biologische producten in Europa zijn Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië en Italië.2 Ongeveer 4% van al het landbouwareaal binnen de EU heeft een biologische bestemming. 1 RIDL&V, 2011. Naar een integrale bendering van duurzame en gezonde voeding 2 Soil Association – Organic market report 2010 (PDF)

De visie van Triodos Bank Triodos Bank streeft naar het herstel de verbinding tussen de landbouw- en voedingsector en zijn ecologische en sociale context.

Stabiel evenwicht Herstellen van verbinding leidt ertoe dat Triodos Bank inzet op een landbouwsector die de natuur als partner ziet. Het wankele en kunstmatige evenwicht waar in de reguliere landbouw sprake van is, wordt vervangen door een stabiel evenwicht. De boer richt zich niet in eerste instantie op productieverhoging, maar op het versterken, handhaven en benutten van het zelfregulerende vermogen van de natuur. Het aantal externe inputs wordt op die manier geminimaliseerd. Een dergelijk stabiel systeem gaat primair uit van een gezonde, levenskrachtige en veerkrachtige bodem. Anders gezegd: een gezonde bodem is de belangrijkste voorwaarde voor een ecologisch evenwicht.

Circulaire keten Naast een stabiel evenwicht, streeft Triodos Bank naar een circulaire productieketen. Dat betekent enerzijds dat de verschillende schakels in de keten denken en handelen vanuit gedeelde verantwoordelijkheid. Anderzijds komt het neer op het verkleinen van de afstand tussen producent en consument. Voedsel wordt uit de anonimiteit gehaald. Voedsel wordt weer een verhaal. Transparantie is een kernwaarde bij deze bendering.

Herstel van verbinding met de samenleving De functie van de landbouwsector is veel breder dan voedselproductie alleen. Triodos Bank vindt het daarom van belang dat landbouwbedrijven de verbinding met de samenleving herstellen en waar mogelijk andere taken op zich nemen, zoals zorg en educatie.

Wat doet Triodos Bank daar aan? Het streven naar een stabiel evenwicht en een circulaire keten, betekent in de praktijk dat Triodos Bank zich richt in eerste instantie op het financieren van gecertificeerde biologische bedrijven. Triodos Bank is al 30 jaar actief op het gebied van biologische landbouw. De bank financieert ondernemers in de gehele voedselketen. Triodos Bank had in 2011 een kredietportefeuille van €100 miljoen en financierde daarmee in totaal ruim 800 projecten. In totaal werd 23.000 hectare landbouwgrond gefinancierd. De bank is actief in verschillende Europese landen.

Investeren in vernieuwing Naast gecertificeerde bedrijven, financiert Triodos Bank expliciet ook bedrijven die willen omschakelen naar biologische landbouw. Voor die ondersteuning heeft de bank het zogenaamde omschakelkrediet ontwikkeld. De bank brengt ondernemers uit haar netwerk samen om elkaar te ondersteunen en te inspireren.

Multifunctionele bedrijven Landbouw is meer dan alleen voedselproductie. Triodos Bank steunt daarom ondernemers bij het uitbreiden van hun activiteiten en het nemen van meer maatschappelijke verantwoordelijkheid, bijvoorbeeld in onderwijs, gezondheidszorg en ecologische ontwikkeling. Zo ontstaan multifunctionele landbouwbedrijven die daadwerkelijk vormgeven aan de verbinding tussen producent en consument, en die de voedselproductie inbedden in een brede sociale context.

Retail en horeca Triodos Bank financiert ondernemers in de hele voedselketen. De bank is daarom niet alleen betrokken bij producenten, maar is ook financier van detailhandel en horecaondernemingen. Deze ondernemers bieden niet alleen gezonde producten aan, ze versterken ook het bewustzijn bij hun klanten. Ze zijn transparante intermediairs tussen producent en consument. Gebruik van lokale seizoensproducten wordt gestimuleerd.

De kwestie Naar schatting 2,7 miljard mensen, ofwel bijna de helft van de wereldbevolking, heeft geen toegang tot formele financiële diensten. Zij kunnen geen bankrekening openen, geen lening sluiten om een bedrijf te starten en geen verzekering afsluiten. Toegang tot deze financiële diensten heeft een enorme impact op de levens van miljoenen mensen. Hierdoor kunnen ze hun bezittingen geleidelijk opbouwen, micro-ondernemingen ontwikkelen en hun mogelijkheden om inkomen te verwerven vergroten, zodat ze kunnen sparen voor schoolgelden en een financiële buffer kunnen vormen voor de toekomst. Er is nog een lange weg te gaan voordat iedereen overal toegang heeft tot diverse financiële diensten. De laatste tien jaar heeft echter een enorme groei laten zien in het aanbod van allerlei financiële diensten voor armere mensen door een toenemend aantal financiële instellingen. De sector heeft aangetoond dat mensen met een laag inkomen bankabel zijn en op duurzame wijze van financiële diensten kunnen worden voorzien. Meeliftend op het succes van de microfinancieringssector hebben commerciële banken in ontwikkelingslanden de samenwerking gezocht met microfinancieringsinstellingen om klanten met een lager inkomen te bereiken. In sommige markten hebben microfinancieringsinstellingen zich getransformeerd tot vergunninghoudende banken waardoor ze hun dienstverlening aan het MKB verder kunnen uitbouwen of hypotheken kunnen verstrekken. Er moet echter aan nog heel wat uitdagingen het hoofd geboden worden, niet in de laatste plaats omdat miljoenen mensen nog steeds zijn uitgesloten. Hoe verder de microfinancieringssector geïntegreerd wordt in de reguliere financiële systemen, hoe meer huidige problemen van de sector zij erft. De laatste jaren hebben de honger van nieuwe investeerders naar winst op korte termijn, een agressieve groei en meer concurrentie geleid tot oververhitting van het financiële systeem, een te grote schuldenlast bij klanten en sluiting van een aantal instellingen. Groei en winstgevendheid werden belangrijker geacht dan de belangen van microfinancieringsklanten, en men begint zich nu af te vragen of het wel verstandig was om de voorkeur te geven aan financieel gewin boven duurzame ontwikkeling. Naarmate de sector volwassener wordt moet zij de uitdagingen op evenwichtige wijze aanpakken om vorm te geven aan een inclusieve financiële dienstverleningssector die de belangen van haar klanten met lage inkomens centraal blijft stellen.

De visie Triodos Bank Triodos Bank is een belangrijke investeerder in de microfinancieringssector vanaf het moment dat zij in 1994 voor het eerst in deze sector heeft geïnvesteerd. We onderkenden dat duurzame ontwikkeling, en met name het aanpakken van het armoedeprobleem, een wereldwijde kwestie was en hebben sindsdien onze bankexpertise ingezet voor de microfinancieringsbeweging. De laatste tien jaar hebben we gezien hoe microfinanciering zich snel heeft ontwikkeld en uitgebreid. Veel nationale overheden overal ter wereld zijn het belang in gaan zien van de ontwikkeling van inclusieve financiële sectoren, waarbij het merendeel van de mensen toegang heeft tot financiële diensten. Het hiaat van de financiële inclusiviteit is op de agenda van de Verenigde Naties en de G20 gekomen. Investeerders zijn de laatste jaren in toenemende mate de mogelijkheden gaan inzien van de maatschappelijke en financiële rendementen van microfinanciering en sluizen steeds meer geld naar deze sector. Als investeerder kan Triodos Bank invloed uitoefenen op de richting die de sector opgaat. We delen onze visie met iedereen die bij de keten betrokken is – investeerders, microfinancieringsinstellingen en andere stakeholders – om het belang van de klanten te begrijpen, voor ogen te houden en daarnaar te handelen. Dit zijn doorgaans klanten met een laag inkomen, beperkte financiële kennis en weinig macht en invloed. Aandacht voor de belangen van deze mensen en hun gezinnen is de enige manier om duurzame financiële resultaten op lange termijn te bereiken.

Om een sector van inclusieve financiële dienstverlening te helpen vormen waarbij de belangen van de klant voorop staan hebben de Speciaal VN-adviseur voor Inclusieve Financiering, Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Máxima der Nederlanden en een aantal investeerders, waaronder Triodos Investment Management ‘Principles for Investors in Incluive Finance’ opgesteld. Deze investeerders zijn van mening dat specifieke beginselen voor investeerders in inclusieve financiering, waartoe microfinanciering behoort, de beweging in de richting van verantwoorde financiering zal stimuleren. De beginselen zijn ontwikkeld met een brede groep stakeholders waaronder UNPRI (United Nations Principles for Responsible Investment Initiative) en zijn in januari 2011 gelanceerd. Per ultimo 2011 hadden 55 investeerders wereldwijd deze beginselen onderschreven. Marilou van Golstein Brouwers, Directeur Triodos Investment Management, is voorzitter van de stuurcommissie voor de ‘Principles for Investors in Inclusive Finance’. Triodos Bank steunt de sector ook op andere manieren; de Bank onderkent dat we in een onderling verbonden wereld leven, waar veranderingen in het ene land – zoals economische crises – een grote impact kunnen hebben aan de andere kant van de wereld. Deze onderlinge verbondenheid biedt ook enorme mogelijkheden. Daarom was Triodos Bank in 2009 mede-oprichter van de ‘Global Alliance for Banking on Values’, een netwerk van banken dat het gebruik van financiën stimuleert om duurzame ontwikkeling te bewerkstelligen voor mensen en gemeenschappen die niet bereikt worden en het milieu.

Wat doet Triodos Bank daar aan? Sinds 1994 is ons beheerd vermogen in de microfinancieringssector gegroeid tot EUR 360 miljoen, waardoor we een van de belangrijkste investeerders in de sector zijn. We richten ons op langdurige relaties op basis van transparantie en eerlijkheid, met microfinancieringsinstellingen die hun voortdurende inzet tonen voor sociale en milieuprestaties. Erkenning voor onze activiteiten als waardegedreven investeerder in de microfinancieringssector kwam in 2010, toen CGAP (Consultative Group to Assist the Poor) Triodos Investment Management uitriep tot een van de drie beste vermogensbeheerders op het gebied van microfinanciering. Via gespecialiseerde microfinancieringsfondsen1 – Triodos-Doen, Hivos-Triodos Fund, Triodos Fair Share Fund en Triodos Sicav II-Triodos Microfinance Fund – financieren we 95 verschillende opkomende en gevestigde microfinancieringsinstellingen in 43 landen. We hebben aandelenbelangen in 19 microfinancieringsinstellingen en -banken en spelen een actieve rol in hun Raad van Bestuur – waar we onze kennis en expertise op het gebied van duurzaam bankieren kunnen delen. Elke microfinancieringsinstelling in onze portefeuille hanteert een duurzame aanpak van financiële dienstverlening aan klantengroepen die onderbediend zijn. We hebben een Sustainability Management Systeem ontwikkeld. Dit systeem volgt onder meer de standaarden en richtlijnen die opgesteld zijn door de CGAP Social Performance Task Force, een groep waarin we een actieve rol spelen. Zo kunnen we de niet-financiële prestaties van de microfinancieringsinstellingen in onze portefeuille effectief analyseren, bewaken en daarover verslag uitbrengen. MFI’s worden beoordeeld op vier dimensies: producten en diensten, verantwoord bankieren, milieu en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Samen met onze klanten geven we richting aan de sector om belangrijke strategische uitdagingen het hoofd te bieden, zoals het verstrekken van financieringen voor duurzame energieprojecten of duurzame landbouwpraktijken. Dit is een belangrijk onderdeel van de strategie voor Triodos-Doen en Hivos-Triodos Fund in het bijzonder. De microfinancieringsinstellingen die we financieren bereiken 7,9 miljoen kredietnemers, van wie 66% vrouw is en 46% in plattelandsgebieden woont. Een korte beschrijving van alle MFI’s in onze portefeuille en een aantal belangrijke indicators vindt u op Weet Wie We Financieren. 1 De fondsen worden beheerd door Triodos Investment Management, een volledige dochtermaatschappij van Triodos Bank.

Cijfers 2011 Bedragen in duizenden euro’s

Beheerd vermogen Aantal gefinancierde instellingen 2010 Bedragen in duizenden euro’s

Beheerd vermogen Aantal gefinancierde instellingen

Hivos – Triodos Fund

Triodos – Doen Fund

Triodos Fair Share Fund

Triodos SICAV II – Triodos Microfinance Fund

68.143

82.235

121.111

91.679

44

59

43

28

Hivos – Triodos Fund

Triodos – Doen Fund

Triodos Fair Share Fund

Triodos SICAV II – Triodos Microfinance Fund

47.816

76.538

93.475

59.977

40

51

38

22

Mensen staan centraal bij alles wat Triodos Bank doet. Van de families die profiteren van kredieten die worden verstrekt door de microfinancieringsinstellingen waarin zij investeren, in circa 50 landen overal ter wereld, tot de ondernemers in heel Europa aan wie zij leningen verstrekken. Net zo belangrijk zijn de mensen die bij Triodos Bank zelf werken. Van initiatieven voor de ontwikkeling van medewerkers op verschillende niveaus in de hele organisatie tot de aanpak van Triodos Bank bij de verankering van haar waarden in de mensen die in de organisatie werken: in dit verslag wordt het sociaal beleid van Triodos Bank in het algemeen en het personeelsbeleid in het bijzonder behandeld. Het sociaal beleid van Triodos Bank is gebaseerd op de overtuiging dat een organisatie zich alleen krachtig kan ontwikkelen als de medewerkers de ruimte en gelegenheid krijgen om zich zowel professioneel als persoonlijk te ontwikkelen. Belangrijke aspecten in deze visie zijn authenticiteit, samenwerking, ondernemerschap en een professionele, zakelijke instelling. In de landen waar Triodos Bank actief is zijn er verschillen in het Human Resources (HR)-beleid. Dit komt door de ontwikkelingsfase waarin vestigingen zich bevinden, de omvang van de kantoren, maar ook door de verschillen in cultuur en lokale wetgeving. In dit verslag wordt gerapporteerd over het sociaal beleid dat geldt voor de hele bank. Het sociaal jaarverslag heeft betrekking op alle medewerkers die in dienst zijn van Triodos Bank. Medewerkers van de joint venture Triodos MeesPierson zijn niet in de cijfers opgenomen. De cijfers in het sociaal jaarverslag zijn onderverdeeld per business unit en niet per land.

Sociale kerncijfers* 2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

Aantal medewerkers ultimo

720

636

577

477

397

349

301

Aantal fte’s gemiddeld** gedurende het jaar

636

556

482

402

346

298

258

Aantal fte's** ultimo

660

577

525

429

363

316

272

2,2%

1,9%

2,6%

2,4%

1,9%

2,4%

3,1%

Verzuim * **

Het sociaal jaarverslag heeft betrekking op alle medewerkers in dienst van Triodos Bank. Medewerkers van de joint venture Triodos MeesPierson zijn niet opgenomen. Fte staat voor fulltime equivalent en is het aantal medewerkers berekend op voltijdsbasis per week. Dit is voor Triodos Bank Nederland 40 uur, Triodos Bank België 37 uur, Triodos Bank Verenigd Koninkrijk 37,5 uur, Triodos Bank Spanje 37 uur en voor Triodos Bank Duitsland 40 uur).

In tegenstelling tot een groot deel van de financiële sector bleef Triodos Bank in 2011 groei vertonen. In totaal heeft Triodos Bank, verspreid over haar vestigingen en business units, 161 medewerkers aangenomen. Dit is een bruto getal, rekeninghoudend met de vervanging van vertrekkende collega’s en de werving voor korte termijn opdrachten. Hieronder volgt een selectie uit de hoogtepunten van het jaar: In België is een programma geïmplementeerd voor het ontwikkelen van een cocreatieve cultuur en het opleiden van deskundige en persoonlijke competenties. De Spaanse vestiging bleef snel groeien en telt thans 132 medewerkers (2010: 97). De vestiging heeft vijf commerciële kantoren geopend en met succes medewerkers voor die kantoren geworven. Nieuwe medewerkers hebben een intensief inwerkprogramma gevolgd op het kantoor te Madrid. De Spaanse vestiging bleef aanzienlijke groei vertonen. In Nederland is onder de 370 medewerkers een onderzoek gehouden, resulterend in een goed totaalresultaat en duidelijke aandachtspunten, zoals heldere rollen, efficiency en processen. Elke afdeling is met de uitkomsten van het onderzoek aan de slag gegaan. Als jongste vestiging van Triodos Bank werkt Duitsland er hard aan om succesvol te worden, op één lijn met de Groep en klaar voor de toekomst. Een kleine vestiging stelt aanzienlijke eisen aan de medewerkers die veel verschillende taken hebben en onder grote druk werken. In Nederland is de salaristabel zodanig aangepast dat deze aansluit bij de functiegroepmatrix die in 2010 is ingevoerd. Er zijn uitgebreide voorbereidingen getroffen voor de verhuizing van de Britse vestiging in 2012. Het Verenigd Koninkrijk heeft tevens een betrokkenheidsonderzoek uitgevoerd. De respons was gunstig in vergelijking met het gemiddelde voor de Britse financiële dienstverleningssector. Kernzaken waarop men zich moet richten zijn mensen, beloning en erkenning en carrièreontwikkeling. Al deze zaken zullen worden behandeld in het werkplan voor 2012-2014. Ondanks de spanning op de financiële markt was het niet eenvoudiger om de vacatures te vervullen. De combinatie van vaardigheden die Triodos Bank nodig had was een andere dan die op de markt algemeen beschikbaar waren. Bovendien moeten medewerkers helemaal achter de missie en waarden van Triodos Bank staan. Alle business units en medewerkers waren gericht op de ontwikkeling van een driejaren strategieplan.

HR-Beleid en de Code Banken De Code Banken is opgesteld door de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) naar aanleiding van het rapport ‘Naar herstel van vertrouwen’ dat in april 2009 door de Adviescommissie Toekomst Banken is gepubliceerd. Wij maken u erop attent dat de Code Banken geldt voor alle banken in Nederland. Bij Triodos Bank wordt de organisatie bij de uitvoering van haar missie geleid door haar business principles. Triodos Bank heeft de business principles in het licht van deze code derhalve zorgvuldig bestudeerd en aangepast. Alle medewerkers houden zich aan deze principes, die deel uitmaken van hun arbeidscontract dat in 2010 is geüpdatet.

Eerlijke beloning en de regeling inzake een passende beloning Triodos Bank hecht veel waarde aan een goede en passende beloning voor alle medewerkers. De verschillen in beloning ten opzichte van de medewerkers onderling, ten opzichte van de markt en ook internationaal gezien worden zorgvuldig bewaakt. In 2011 is de Regeling beheerst beloningsbeleid Wft 2011 ingevoerd. Het doel van deze regeling is er zeker van te zijn dat het beleid voor beloning van medewerkers met posities in het senior management en met controle- of risiconemende posities een passend en effectief risicobeheer bevordert en het nemen van risico’s die het risicotolerantieniveau van de financiële instelling overschrijden niet stimuleert. Triodos Bank staat volledig achter dit beleid, maar moet om er volledig aan te kunnen voldoen formele en soms zelfs bureaucratische processen, controles en procedures ontwerpen en uitvoeren. Dit kan leiden tot meer controles en procedures waardoor het risico ontstaat dat er eerder naar de letter dan naar de geest van de regeling wordt gehandeld. Triodos Bank is van mening dat een gematigd beloningsbeleid zonder bonussen tot een gezond en eenvoudig systeem leidt waarbij slechts beperkte controle nodig is. Met dit in het achterhoofd heeft de bank een internationaal beloningsbeleid opgesteld. Kernelementen van dit beleid zijn: geen bonussen of optieregelingen aan te bieden aan de leden van de Directie of aan haar medewerkers. Financiële prikkels worden niet als een passende manier beschouwd om medewerkers te motiveren en te belonen. Duurzaamheid is. naar haar aard, het resultaat van een gezamenlijke inspanning van teamleden gericht op zowel de korte als lange termijn. Dit wordt ondersteund door de conclusies en aanbevelingen van het Sustainable Finance Lab, een denktank van vooraanstaande wetenschappers en academici uit verschillende vakgebieden in Nederland. Het Sustainable Finance Lab verwoordt een en ander als volgt: Geen bonussen in de financiële sector “Binnen op de reële georiënteerde banken hoort geen beloningsstructuur die gerelateerd is aan puur financiële criteria. Deze zijn in een ondoorzichtige en door informatieasymmetrie gekenmerkte sector als de financiële een slechte proxy voor het klantbelang (d.w.z. van beleggers, geldnemers en spaarders), waar het om draait. Hetzelfde geldt voor tussenpersonen die hypotheken en verzekeringen aan de man brengen en toezichthouders als accountants en adviseurs als juristen. De resultaat- en volumegerelateerde beloningssystematiek is nu een bron van wantrouwen tussen sector en publiek. Schaf daarom in de financiële sector de bonussen af (waaronder dus ook die van de Directie). Het niveau van de vaste salarissen in de sector is ruim voldoende om de concurrentie met andere sectoren aan te kunnen. Het schrappen van bonussen hoeft dan ook niet gecompenseerd te worden met een hoger vast salaris.

De sector is in deze aan zet. Een dergelijk gebaar, mits vrijwillig gemaakt, kan het vertrouwen herstellen”. Triodos Bank kan medewerkers een extra individuele beloning toekennen van maximaal twee maandsalarissen. Deze bijdragen zijn voor buitengewone prestaties ter beoordeling van het management in overleg met Human Resources. Bijdragen zijn niet gebaseerd op vooraf vastgestelde doelstellingen en worden altijd achteraf aangeboden. Eens per jaar kan een collectieve financiële beloning worden betaald voor de totale prestaties en bijdragen van alle medewerkers. Dit zeer bescheiden bedrag is hetzelfde voor alle medewerkers en varieert van rond EUR 300 tot EUR 500 per medewerker. Medewerkers kunnen kiezen tussen betaling in contanten of in certificaten van aandelen Triodos Bank. Triodos Bank heeft, net als vorig jaar, aan elke medewerker een collectieve beloning van EUR 300 of drie certificaten van aandelen toegekend als beloning voor hun bijdrage aan de gezamenlijke prestaties van de groep in 2011. De vaste salarissen dienen ruwweg marktconform te zijn om de juiste kwaliteit medewerkers aan te trekken en te behouden. Aangezien Triodos Bank op de financiële markt opereert, moet zij bij haar bezoldigingsbeleid de rest van de sector in gedachten houden om te zorgen voor een gezonde in- en uitstroom van medewerkers. Als relatief kleine en snel groeiende speler op de markt moet Triodos Bank in staat zijn om op elk niveau uitstekende medewerkers te werven. Hoewel Triodos Bank streeft naar aansluiting bij de markt hanteert zij een relatief vlakke beloningsstructuur. Dit kan een probleem vormen bij de werving van mensen voor hogere functies, waar salarissen op de markt hoger en bonussen gebruikelijker zijn. De factor waarmee het maximumsalaris in de laagste schaal en het maximumsalaris voor het seniormanagement in elk land verschilt, wordt zorgvuldig in de gaten gehouden om ervoor te zorgen dat het verschil tussen de hoogste en laagste salarissen niet buitensporig is. In Nederland was het verhoudingscijfer 9,8 (2010: 8,5). In de andere landen was deze verhouding lager door de kleinere omvang van de vestigingen en omdat de Directie van Triodos Bank vanuit het hoofdkantoor in Nederland werkt. De stijging ten opzichte van vorig jaar was het gevolg van een nieuwe lagere inschaling van jonge medewerkers. Ontslagvergoedingen moeten bescheiden zijn. Eventuele wetgeving of algemeen aanvaarde normen in een land dienen te worden nageleefd. Onderprestaties mogen in geen geval worden beloond met een ontslagvergoeding. Bedragen in euro's

Gemiddeld aantal medewerkers 2011

Gemiddeld salaris 2011

Max. salaris 2011

3 9

225.183 151.360

265.000 160.000

194.250 134.305

5,4% 3,3%

8,2% 5,3%

0 0

0,0% 0,0%

0,0% 0,0%

29

83.581

133.974

43.642

5,3%

22,7%

7

3,0%

8,3%

20 3

101.753 108.920

144.000 110.675

68.277 106.550

5,4% 2,7%

14,3% 4,0%

6 1

5,5% 5,4%

21,6% 5,4%

Directiele de n Senior m anage m ent Verantwoorde lijk voor controle functie s Beloningschaal van dire ctie e n se nior m anage m e nt O verige risicone m e rs

Min. salaris Gemiddelde 2011 salaris-verhoging

Max. salarisverhoging

Medewerkers Gemiddelde Maximale met een individuele individuele individuele gratif icatie(2011) gratif icatie(2011) grat if icat ie

Alle medewerkers ontvangen een collectieve gratificatie van EUR 300. In totaal werd voor 8 medewerkers EUR 223.106 aan ontslagpremies betaald. De maximale uitkering is EUR 85.000.

Ondernemingsraad De vestiging in Nederland heeft een ondernemingsraad (OR). In België, Duitsland, Spanje en het Verenigd Koninkrijk is een ondernemingsraad op dit moment niet verplicht. In Spanje liep de zittingstermijn van de ondernemingsraad in december 2010 af; er hebben zich sindsdien geen mensen kandidaat gesteld. De leiding van de vestiging bestudeert of het mogelijk is een niet-officieel organisme in het leven te roepen dat de belangen van medewerkers behartigt. In Nederland bestaat de OR uit vijf leden en een benoemde secretaris. De ondernemingsraad was betrokken bij het onderzoek onder medewerkers, de introductie van de nieuwe salaristabel, enkele organisatorische wijzigingen in het Emerging Markets-team en het arbeidsvoorwaardenbeleid. In België zijn ondernemingsraden sterk gereguleerd en gekoppeld aan de vakbonden. Het verkiezingsproces voor het instellen van een ondernemingsraad is eind 2011 bij de Belgische vestiging gestart en in 2012 zal een ondernemingsraad worden ingesteld als er kandidaten vanuit de vakbonden zijn. In 2011 heeft de Britse vestiging een Medewerkersforum opgezet, het eerste formele adviesoverlegorgaan in het Verenigd Koninkrijk. De Duitse vestiging heeft geen formele ondernemingsraad. Zij heeft een team benoemd als sparringpartner voor het management en de medewerkers en enkele werkgroepen met onderwerpen als: balans tussen werk en privé, processen in zakelijk bankieren en innovatie om medewerkers meer aan Triodos Bank te binden.

Voor Triodos Bank is de verbondenheid van haar medewerkers met de missie van de bank en de wijze waarop zij de waarden van Triodos Bank uitdragen in hun dagelijkse werk van cruciaal belang. Dit komt onder andere tot uiting in de wekelijkse maandagochtendbijeenkomsten en bij het inwerken van nieuwe medewerkers. Ook bij de ontwikkeling van het HR-beleid speelt de verbondenheid met de missie een zeer belangrijke rol. Ter ondersteuning van de organisatorische groei van Triodos Bank en ter stimulering van de betrokkenheid van medewerkers organiseert Triodos Bank twee bijeenkomsten per jaar: een jaarlijkse bijeenkomst met het Extended International Management Council waar in 2011 het driejaren strategieplan voor 2012-2014 op de agenda stond, en daarnaast een jaarlijkse Co-worker Conference voor 110 medewerkers die door de Spaanse vestiging werd georganiseerd. In 2011 richtte de Co-worker Conference zich op het verband tussen professional banking, de gezamenlijke missie en authentieke relaties. Er werden met name jonge medewerkers uitgenodigd om met hun visie en energie een bijdrage te leveren aan dit evenement.

De Triodos Academy organiseert verschillende trainingen en opleidingen met zowel een internationale als lokale focus. In 2011 is een pilot voor een ‘visionair leiderschapsprogramma’ met succes afgerond, evenals een nieuw management development-programma. In 2011 is twee keer een Values Seminar gehouden, dat de waarden van Triodos Bank relateert aan de dagelijkse gang van zaken. 49 medewerkers hebben aan dit seminar deelgenomen. Binnen de verschillende business units werden ook andere opleidingen op maat georganiseerd, zoals teamleideren zelfmanagementtraining. Ook is een aantal trainingsmodules verzorgd door het Institute for Social Banking, waaronder rondetafeldiscussies over specifieke vakgebieden en een zomercursus, die dit jaar werd gehouden in Canterbury, Verenigd Koninkrijk. De ontwikkelingskosten per medewerker zijn met 6,5% gestegen, van EUR 1.897 tot EUR 2.020. Dit komt neer op gemiddeld 3,3 cursusdagen per medewerker (2010: 2,5 dag) en weerspiegelt het belang dat Triodos Bank hecht aan de ontwikkeling van haar medewerkers.

Opleidingskosten per medewerker Bedragen in euro's

2011

2010

2009

2008

Nederland

1.943

1.801

1.558

1.996

België

2.190

2.059

1.429

332

Verenigd Koninkrijk

1.607

1.391

589

895

Spanje Duitsland

976

947

535

601

1.658

1.004

690

138

Private Banking NL

3.029

1.801

1.558

1.996

Triodos Investment Management

2.202

1.977

1.921

1.697

Hoofdkantoor

3.142

3.144

1.775

1.362

Gemiddeld

2.020

1.897

1.318

1.240

6,5%

43,9%

6,3%

Stijging De cijfers over 2010 zijn aangepast.

In vorige jaren werd Private Banking niet weergegeven als een afzonderlijke business unit, maar opgenomen in de cijfers van de Nederlandse vestiging.

Het totaal aantal medewerkers is in 2011 met 13% gestegen, van 636 tot 720. De verhouding man/vrouw is nagenoeg gelijk gebleven. In 2011 had Triodos Bank 371 vrouwen (51,5%) en 349 mannen (48,5%) in dienst. Het aantal vrouwen op managementposities bleef stabiel op 37,4% (2010 35,0%). Triodos Bank streeft ernaar meer vrouwen te benoemen op managementposities, in de Raad van Commissarissen en de International Management Council. Triodos Bank is er sterk van overtuigd dat een gevarieerder management zal leiden tot een gezondere cultuur en een positief effect zal hebben op haar prestaties. Het ziekteverzuim is in 2011 gestegen tot 2,2% (2010: 1,9%), als gevolg van enkele gevallen van langdurig ziekteverzuim, met name op het hoofdkantoor. Triodos Bank streeft ernaar om het ziekteverzuimpercentage onder de 3% te houden. Bedragen in euro's

2011

2010

2009

Nederland

2,5%

2,2%

3,5%

België

1,9%

1,8%

4,0%

Verenigd Koninkrijk

0,8%

1,2%

1,5%

Spanje

1,7%

1,7%

1,4%

Duitsland

3,1%

1,5%

1,9%

Business Unit

Private Banking NL

0,7%

1,1%

2,9%

Triodos Investment Management

1,5%

1,3%

2,5%

Hoofdkantoor

3,9%

3,0%

3,4%

2,2%

1,9%

2,6%

Totaal

Het aantal tijdelijke medewerkers bleef stabiel op 31,8 fte’s (2010: 29,6 fte’s), ofwel 4,4% van het gemiddeld aantal medewerkers. De meeste tijdelijke medewerkers werken aan projecten op het hoofdkantoor en de ICT-afdelingen. 2011

2010

groei

Aantal FTE’s (per ultimo)

FTE’s gemiddeld

Aantal medewerkers

Aantal FTE’s (per ultimo)

FTE’s gemiddeld

Aantal medewerkers

Aantal FTE’s (per ultimo)

FTE’s gemiddeld

Aantal medewerkers

125,4

124,3

145

115,4

115,1

135

8,7%

8,0%

7,4%

België

81,3

77,4

88

72,9

69,5

77

11,5%

11,4%

14,3%

Verenigd Koninkrijk

76,8

75,6

80

69,9

72,0

74

9,9%

4,9%

8,1%

129,5

114,9

132

94,3

81,1

97

37,3%

41,8%

36,1%

Business Unit Nederland

Spanje Duitsland

28,2

27,6

32

25,7

23,3

30

9,7%

18,5%

6,7%

Private Banking NL

8,3

8,0

9

7,2

7,2

8

15,3%

11,7%

12,5%

Triodos Investment Management

92,9

90,8

104

82,5

82,5

93

12,5%

10,0%

11,8%

Hoofdkantoor

117,7

117,0

130

109,4

105,5

122

7,6%

10,9%

6,6%

Totaal

659,9

635,6

720

577,2

556,2

636

14,3%

14,3%

13,2%

Het verloop is licht gedaald tot 8,8% (2010: 10,9%). In het Verenigd Koninkrijk daalde het verloop licht tot 14,9%, (2010: 15,6%), maar blijft relatief hoog.

Verloop % uit dienst getreden ten opzichte van het begin van het jaar

2011

2010

2009

2008

Nederland

7,4%

9,8%

10,1%

12,5%

België Verenigd Koninkrijk

5,2%

8,8%

5,7%

18,2%

14,9%

15,6%

14,1%

18,2%

Spanje

5,2%

10,3%

6,6%

14,3%

Duitsland

6,7%

9,1%

10,0%

14,3%

Private Banking NL

0,0%

0,0%

0,0%

16,7%

Triodos Investment Management

11,8%

11,4%

14,9%

15,1%

Hoofdkantoor

10,7%

10,8%

6,5%

8,2%

8,8%

10,9%

9,9%

14,1%

2011

2010

2009

2008

Totaal

Aantal tijdelijke (ingehuurde) medewerkers in fte's op basis van 1.550 werkuren per fte, per jaar

Nederland

10,0

8,0

11,5

18,6

België

0,5

1,9

0,5

2,0

Verenigd Koninkrijk

2,8

0,6

0,3

1,0

—

—

—

—

Duitsland

0,3

1,1

0,6

0,6

Private Banking NL

0,0

0,0

0,0

0,0

Spanje

Triodos Investment Management

3,5

1,2

2,0

1,1

Hoofdkantoor

14,7

16,9

19,0

19,4

Totaal

31,8

29,6

33,9

42,7

% van totaal aantal fte’s

4,8%

5,1%

6,6%

9,6%

Leeftijdscategorieën medewerkers van Triodos Bank per ultimo 2011 Leeftijd

< 28 jaar

Aantal

2010 %

Aantal

2009 %

Aantal

%

69

9,6%

63

9,9%

64

11,1%

28 – 35 jaar

209

29,0%

174

27,3%

152

26,4%

35 – 42 jaar

182

25,3%

176

27,7%

172

29,8%

42 – 49 jaar

143

19,8%

121

19,0%

100

17,3%

49 – 56 jaar

69

9,6%

66

10,4%

60

10,4%

>= 56 jaar

48

6,7%

36

5,7%

29

5,0%

720

100%

636

100%

577

100%

Totaal

De leeftijdscategorieën zijn gewijzigd in perioden van zeven jaar om meer inzicht te verschaffen in de verschillen tussen de categorieën op lange termijn.

Dienstjaren medewerkers van Triodos Bank per ultimo 2011 Dienstjaren

2010

2009

Aantal

%

Aantal

%

Aantal

%

0–1 jaar

142

19,7%

121

19,0%

152

26,3%

1–3 jaar

219

30,4%

221

34,7%

190

33,0%

3–5 jaar

158

22,0%

122

19,2%

90

15,6%

5–10 jaar

118

16,4%

104

16,4%

93

16,1%

10–15 jaar

60

8,3%

51

8,0%

38

6,6%

> 15 jaar

23

3,2%

17

2,7%

14

2,4%

720

100%

636

100%

577

100%

Totaal

In tegenstelling tot de algemene situatie op de financiële markt verwacht Triodos Bank dat het aantal nieuwe medewerkers in 2012 met ongeveer hetzelfde aantal zal blijven toenemen. Triodos Bank streeft ernaar het verloop op 10% en het ziekteverzuim op het huidige niveau te houden. Teneinde de komende jaren eersteklas medewerkers te kunnen werven en te kunnen behouden, zal Triodos Bank een strategie ontwikkelen om doorgroei binnen de organisatie te stimuleren. Als gevolg hiervan zal de bank verandering van functie binnen Triodos Bank stimuleren en carrièreontwikkeling systematischer gaan benaderen. Ook zal Triodos Bank uitkijken naar mogelijkheden om samen te werken met banken binnen de Global Alliance for Banking on Values, een netwerk van pionierende duurzame banken. In oktober 2011 kwamen diverse HR-managers van de deelnemende banken bijeen. Zij hebben ervaringen uitgewisseld op het gebied van HR-management bij op waarde gebaseerd bankieren en afgesproken manieren voor nauwere samenwerking te onderzoeken. In 2012 zal Triodos de Academy blijven uitbreiden om haar medewerkers op elk niveau een passend programma te kunnen bieden. Dit betreft onder andere het volgende “visionair leiderschapsprogramma”, een opleidingsprogramma voor commerciële dienstverleners en de ontwikkeling van een vervolg op het Values Seminar. Zij zal nauw samenwerken met het Institute of Social Banking en in juli 2012 een zomercursus in Nederland organiseren. Het komende jaar zullen er in alle vestigingen functiegroepen worden uitgerold met transparantie op het gebied van functievereisten en beloningen in alle landen - behalve Nederland waar dit reeds het geval is. Triodos Bank zal ook werken aan een soepel proces voor tijdelijke uitwisseling van medewerkers tussen de verschillende landen. Op het hoofdkantoor zal de organisatie steeds meer internationale medewerkers werven om haar Europese positie te weerspiegelen. De werktaal van Triodos Bank zal geleidelijk verschuiven van Nederlands naar Engels, zowel in de officiële als in de informele communicatie, zodat Triodos een warm welkom kan bieden aan medewerkers van alle nationaliteiten. Als gevolg van de financiële crisis en de wijdverbreide onrust in de maatschappij over de financiële sector scherpen wetgevers, in het bijzonder die in Nederland, hun wet- en regelgeving aan. Triodos Bank zal ernaar streven om zich aan die wet- en regelgeving te houden. Dat zal haar zeker lukken, gezien het gematigde beloningsbeleid van de bank op grond waarvan geen bonussen worden uitgekeerd. Triodos Bank zal de nadruk blijven leggen op persoonlijke verantwoordelijkheid en haar meningen baseren op principes en niet afhankelijk zijn van checklists en controles.

De grootste positieve impact van Triodos Bank op het milieu is de financiering van ondernemers en ondernemingen die innovatieve manieren ontwikkelen om klimaatverandering tegen te gaan. Maar de organisatie is natuurlijk ook verantwoordelijk voor haar eigen impact als instelling op het milieu. Dit hoofdstuk beschrijft het interne milieubeleid, de milieumanagementstrategie en de milieuprestaties van Triodos Bank in 2011.

Milieubeheersysteem Milieuoverwegingen vormen een belangrijk onderdeel van alles wat Triodos Bank doet. Met een actief Milieumanagementsysteem (EMS) worden de negatieve milieueffecten van alle activiteiten van Triodos Bank in kaart gebracht en verminderd. De afdeling interne audit controleert de EMS-procedures aan de hand van een risicogebaseerde auditplanning om er zeker van te zijn dat het systeem zinvolle verbeteringen blijft leveren. Hoewel de daadwerkelijke toepassing van het milieubeleid van Triodos Bank de verantwoordelijkheid is van elke individuele medewerker, zijn bij elke vestiging een algemene milieubeheerder en lokale milieubeheerders aangesteld om het EMS binnen de organisatie te verankeren. De lokale milieubeheerders voorzien alle medewerkers ten minste twee maal per jaar van actuele informatie over de milieuprestaties en -voortgang van hun vestiging om bewustzijn rond milieukwesties die intern spelen op peil te houden.

Milieukerncijfers absolute hoeveelheden/fte's*

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2.622

2.991

2.884

3.075

2.961

2.965

107

163

105

101

83

113

Per vliegtuig in km/fte

6.160

6.804

6.621

6.329

5.651

5.984

Per auto in km/fte

1.837

2.389

2.596

2.416

2.597

2.130

Per openbaar vervoer in km/fte

1.194

1.149

809

808

824

607

4.866

5.591**

6.229

5.458

5.201

5.708

50

197

238

131

203

431

3.774

3.939

3.820

3.642

3.796

4.529

639

724

808

619

612

901

346

306

288

334

313

344

294

Energieverbruik Elektriciteit in kWh/fte Gas in m3/fte Zakelijk verkeer

Woon-werkverkeer Per auto in km/fte Carpoolen in km/fte Per openbaar vervoer in km/fte Per fiets of lopend in km/fte Papierverbruik Totaal papierverbruik in kg/fte Kantoorpapier in kg/fte Bedrukt papier in kg/fte Bedrukt papier in kg/klant****

25

32***

321

274***

0,60

0,56

636

556

477

393

346

31

30

33

43

40

23.746

23.250

18.933

15.040

12.546

10.125

81.957

88.256

72.651

55.596

35.836

29.058

Medewerkers Fte’s Externe, tijdelijke medewerkers Gebouwen (absolute cijfers) Oppervlakte in m2 3

Volume in m ***** * ** *** ****

Fte’s: gemiddeld aantal fulltime medewerkers gedurende het jaar. Het woon-werkverkeer per auto in km/fte in 2010 is aangepast (–203km/fte) Papierverbruik in 2010 is aangepast (+5kg/fte) De stijging per klant is deels verklaren doordat we in 2012 zijn gestart met het gebruik van gerecycled papier in plaats van FSC-papier ter verbetering van de kwaliteit ervan. Dit gerecyclede papier is echter zwaarder en heeft dus gevolgen voor de c ijfers.

*****

De daling van m3 ten opzichte van de stijging van m2 is het gevolg van een nauwkeuriger berekening van dit c ijfer

Kerncijfers en grondslag opmerkingen daarbij De milieukerncijfers tonen het totale cijfer van de vijf vestigingen van Triodos, uitgedrukt per fte. Tijdelijke werknemers van Triodos Bank zijn meegeteld in de berekening van de milieucijfers. Dit geeft een realistischer beeld van de feitelijke milieu-impact van de organisatie. De medewerkers in dienst van Triodos MeesPierson zijn niet opgenomen in deze berekening, omdat zij geen gebruik maken van de gebouwen van Triodos Bank. De energiecijfers tonen het elektriciteits- en gasverbruik per fte. De cijfers zijn ontleend aan facturen en meterstanden. Zakelijk verkeer toont het aantal kilometers per fte dat medewerkers hebben afgelegd per openbaar vervoer, vliegtuig of auto (hetzij met de eigen auto of taxi op basis van kilometerdeclaraties, hetzij met een bedrijfsauto op basis van kilometerstand). De berekening van het vliegverkeer en het gebruik van het openbaar vervoer vindt plaats aan de hand van vervoersbewijzen. De berekening van de afgelegde afstand woon-werkverkeer per fte vindt plaats op basis van de afstand tussen woon- en werkadres en op basis van gegevens uit gesprekken met of vragenlijsten van medewerkers waarin het gebruikte vervoermiddel is vermeld. Een carpooler wordt gedefinieerd als een medewerker die per auto naar het werk reist, samen met een collega. De belangrijkste doelstelling van Triodos Bank echter is om CO2-neutraal te opereren. Zij kiest er derhalve voor om de CO2-uitstoot verder te compenseren dan misschien in theorie verplicht is. Bovendien heeft Triodos Bank ervoor gekozen om al haar emissies te compenseren, ongeacht of deze reeds door de leveranciers van Triodos Bank zijn gecompenseerd. Het papiergebruik wordt vastgesteld aan de hand van de inkoopfacturen en door berekening van het soortelijk gewicht van de verschillende papiersoorten die in elke vestiging worden gebruikt, of aan de hand van door leverancier verstrekte cijfers. Om beter te kunnen bepalen welke maatregelen er moeten worden genomen om het papiergebruik terug te dringen, maakt Triodos Bank voor wat betreft haar papiergebruik onderscheid tussen kantoorpapier en bedrukt papier. Kantoorpapier toont het gewicht in kilogrammen van gebruikt papier per fte en bedrukt papier toont het gewicht in kilogrammen van gebruikt papier per klant.

Uitstoot van CO2 (equivalenten) in duizenden kilogrammen

2010

2009

17

0

138

0

232

130

Papier

907

686

600

Openbaar vervoer

136

107

80

Elektriciteit Gasverbruik (verwarming)

Auto

2011

774

867

832

Vluchten

1.051

908

824

Totaal

2.885

2.800

2.604

(2.885)

(2.800)

(2.604)

0

0

0

12,50

12,50

12,50

Af: Compensatie voor CO2 credits CO2-saldo (neutraal) CO2-compensatiekosten per ton (EUR) *

100% van de CO2-uitstoot is gecompenseerd door emissiereductieprojecten, die een waarde vertegenwoordigen van EUR 12,50 per ton CO2, in lijn met de Gold Standard.

Triodos Bank heeft zich voor haar milieuprestaties een aantal doelen gesteld en meet de voortgang daarvan jaarlijks:

Belangrijkste prioriteiten Dit jaar lag de focus van Triodos Bank wederom op het verminderen van het papiergebruik, het terugdringen van het energieverbruik en het ontwikkelen van een nieuwe EMS-handleiding. Zo ontvangen klanten in Spanje hun rekeninggegevens nu via internet in plaats van per post. De vestiging schat dat het papierverbruik in 2012 hierdoor met ongeveer 80% zal afnemen. In het Verenigd Koninkrijk en Nederland werden in 2011 nieuwe, milieuvriendelijke printers getest, die in januari 2012 printers in die landen zullen vervangen. In België is in 2011 een Employee Self Service System (een papierloos HR-communicatiesysteem) ingevoerd. Medewerkers kunnen nu alle HR-informatie, zoals salarisstroken en vakantieformulieren, elektronisch ontvangen en beheren. In de loop van 2011 is een nieuwe EMS-handleiding ontwikkeld om op het werk van de internationale groep voort te bouwen en om het Milieubeheersysteem effectiever te laten functioneren.

Energieverbruik en ‑afname – nieuwe technologie Triodos Bank wil al haar kantoren voorzien van groene stroom. Als zij een nieuw kantoor in gebruik neemt dat nog geen gebruik maakt van groene stroom, stapt zij daar zo snel mogelijk op over. Om het energieverbruik van haar datacentrum en IT-activiteiten omlaag te brengen is Triodos Bank een pilot gestart met ‘thin clients’ om haar energieverbruik terug te dringen. Met deze nieuwe technologie wordt 90% minder energie verbruikt dan met conventionele computers. De vestiging in het Verenigd Koninkrijk zal deze nieuwe technologie gaan gebruiken als zij begin 2012 naar een nieuw gebouw verhuist.

Gas- en stroomverbruik In 2011 is het gasverbruik per fte gestegen met 34%. Het gasverbruik per kubieke meter (m3) kantoorruimte is gedaald met 20% ten opzichte van 2010. Het elektriciteitsverbruik per fte is met 12% gedaald, evenals het elektriciteitsverbruik per vierkante meter (m2) (met 2%). Het elektriciteitsverbruik is meer een kwestie van individueel verbruik, bijvoorbeeld door het gebruik van computers, terwijl het gasverbruik meer een kwestie is van energieverbruik van een heel gebouw.

Groene stroom Triodos Bank wil dat al haar kantoren groene stroom gaan gebruiken. Bij de vestigingen in Nederland, het Verenigd Koninkrijk, België en Duitsland is dit reeds het geval. De Spaanse vestiging heeft in 2011 nog eens vijf zakelijke kantoren geopend die alle, op drie na, zijn overgestapt op groene stroom uit duurzame bronnen. De overige drie kantoren zullen in 2012 overstappen op groene stroom. Dit betekent dat in 2011 87% van de kantoorruimte in Spanje gebruik maakte van groene stroom. De vestiging in het Verenigd Koninkrijk zal in januari 2012 naar een nieuw gebouw verhuizen. Bij de bouw van het gebouw in Bristol is reeds rekening gehouden met hoge milieuspecificaties. Om het gebouw aan nog hogere eisen te laten voldoen heeft Triodos Bank zonnepanelen geïnstalleerd die naar verwachting in 10% van de energiebehoefte van de vestiging kunnen voorzien (ten opzichte van het gebruik in het vorige gebouw). De vestiging wil na de verhuizing nog verdere verbeteringen aanbrengen.

Vervoer Zakelijk verkeer De vestigingen maken zoveel mogelijk gebruik van het openbaar vervoer, maar als er noodzakelijk per auto gereisd moet worden, koopt Triodos Bank bedrijfsauto’s met de beste milieuprestaties. Triodos Bank Nederland beschikt over een elektrische auto voor de noodzakelijke reizen tot 70 km. Daarnaast least zij twee elektrische auto’s en heeft zij oplaadpunten voor bezoekers en medewerkers aangebracht. In 2011 is het aantal vliegkilometers per fte gedaald met 9% (tegenover een stijging met 3% in 2010).

Woon-werkverkeer Het totale aantal kilometers woon-werkverkeer per medewerker is in 2011 met 3,6% gestegen. Medewerkers van Triodos Bank hebben 40% van de totale reisafstand woon-werkverkeer met het openbaar vervoer gereisd, tegen 38% in 2010. Het gebruik van de auto voor woon-werkverkeer is met 12% per fte gedaald, Beleid van Triodos Bank is de medewerkers te stimuleren op een zo milieuvriendelijk mogelijke manier van en naar het werk te reizen.

In Duitsland ging een derde van de medewerkers in 2011 regelmatig met de fiets naar het werk. Het aantal kilometers dat per fiets naar het werk werd gereisd is ten opzichte van 2010 met 70% gestegen, hetgeen neerkomt op 24.000 km in 2011.

Papierverbruik Triodos Bank streeft naar verkleining van de milieuvoetafdruk van haar papierverbruik en prints. Waar mogelijk maakt Triodos Bank gebruik van kringlooppapier en milieuvriendelijke printprocessen en ‑materialen, zoals waterbesparend printen en plantaardige inkten. In 2011 werd er per fte 13% meer papier gebruikt dan in 2010. Het gebruik van kantoorpapier daalde met 20% per fte, maar het gebruik van bedrukt papier – zoals reclamemateriaal voor klanten – steeg met 17% per fte. Dit is deels het gevolg van het stijgende aantal klanten. Triodos Bank stimuleert haar klanten echter om zoveel mogelijk op milieuvriendelijke manier met de bank te communiceren (via telefoon, e-mail en internet). Uitbreiding van het online productaanbod en verbetering van de efficiency van het online openen van rekeningen zijn hier slechts twee voorbeelden van.

Biodiversiteit Triodos Bank erkent dat zij, via de indirecte effecten van haar beleggingen en kredieten, onbedoeld schade kan toebrengen aan de wereldbiodiversiteit. Daarom hanteert Triodos Bank criteria voor kredietverlening aan ondernemingen die actief zijn in bedrijfstakken die een groot risico lopen negatieve effecten te hebben op de biodiversiteit. Volgens deze criteria dienen ondernemingen een beleid te hanteren waarmee deze risico’s in kaart worden gebracht en problemen worden aangepakt zodra ze zich voordoen. Tegelijkertijd richt Triodos Bank zich op het financieren van ondernemingen die biodiversiteit beschermen en bevorderen.

Afval Triodos Bank bewaakt het afvalinzamelingsproces zeer zorgvuldig en neemt glas, papier, plastic en GFT-afval gescheiden in. Ook bevordert de bank proactief hergebruik.

Water Triodos Bank bewaakt ook haar waterverbruik en gaat zo zuinig mogelijk met water om. Het hoofdkantoor benut grondwater voor verwarming en koeling van het gebouw en regenwater voor het doorspoelen van de toiletten. Dit is de grootste beperking van watergebruik door één partij.

Nadat zij haar milieuvoetafdruk tot een minimum heeft beperkt, compenseert Triodos Bank 100% van de resterende CO2-uitstoot. Het milieubeleid van Triodos Bank is erop gericht de uitstoot van broeikasgassen omlaag te brengen in drie duidelijke stappen. Ten eerste streeft Triodos Bank ernaar zoveel mogelijk energiebesparende maatregelen te nemen. Ten tweede wordt het resterende noodzakelijke energieverbruik waar mogelijk verkregen uit duurzame bronnen. Ten slotte wordt onvermijdbare CO2-uitstoot gecompenseerd door CO2-credits te kopen via de Klimaat Neutraal Groep. In 2011 werd de CO2-uitstoot gecompenseerd door emissiereductieprojecten met het keurmerk van The Gold Standard. Binnen Triodos Bank wordt het gebruik van vluchtige organische stoffen en stoffen die de ozonlaag afbreken zoveel mogelijk vermeden. De Britse vestiging staat samen met 100 andere ondernemingen achter de WECC (West of England Carbon Challenge) om haar CO2-uitstoot vóór 2014 met minimaal 10% terug te dringen.

Triodos Bank hecht eraan dat de gebouwen waarin zij is gehuisvest een aangename, stimulerende omgeving bieden aan haar medewerkers en dat de invloed van de gebouwen op het milieu zo klein mogelijk is. Dit geldt voor al haar vestigingen. Materialen en producten die in al haar kantoren worden gebruikt moeten aan strenge milieu/eisen voldoen. Het totale vloeroppervlak van de gebouwen in gebruik bij Triodos Bank is in 2011 met 2% gestegen als gevolg van de opening van vijf nieuwe kantoren in Spanje.

Externe leveranciers worden beoordeeld op sociale en milieuaspecten, waaronder de eigen duurzaamheidscriteria van Triodos Bank en beproefde milieupraktijken. Alle leveranciers van Triodos Bank, van catering tot gebouwbeheer, wordt gevraagd om gegevens te verstrekken over hun duurzaamheidsbeleid en -praktijken, arbeidsomstandigheden voor hun werknemers, de vereiste vergunningen en of ze milieuvriendelijke bronnen en productieprocessen gebruiken. Triodos Bank wil vooral maximaal gebruik maken van de diensten van ondernemingen die met mensen met een beperking werken. Indien mogelijk schakelt Triodos Bank leveranciers in de directe omgeving van de vestigingen in. Indien nodig vraagt de bank om maatwerk met betrekking tot duurzaamheid, zoals het gebruik van duurzame grondstoffen, en neemt zij in ruil daarvoor producten van lokale leveranciers af. In Duitsland neemt Triodos Bank deel aan een initiatief met meer dan 20 ondernemingen om duurzame inkoop te bespreken, best practices uit te wisselen en duurzame inkoop te bevorderen. Bij de aanschaf van kantoorinventaris en andere producten wordt rekening gehouden met de energie-efficiënte en de milieueffecten ervan. Door deze producten in te kopen stimuleert Triodos Bank haar leveranciers om de sociale en milieuproblematiek bewuster en duurzamer aan te pakken.

In het kader van het kredietverleningsproces worden potentiële kredietnemers beoordeeld op hun ecologische, sociale en culturele impact om er zeker van te zijn dat zij passen bij de kernwaarden van Triodos Bank. Voor de beleggingsfondsen voert Triodos Bank eigen duurzaamheidsanalyses uit. Deze dienen als criterium voor opname in de beleggingsportefeuille. Uitsluitingscriteria zijn onder andere bedreiging van de biodiversiteit, overtredingen van milieuwetgeving en kernenergie. De producten van Triodos Bank weerspiegelen haar waarden. Zo heeft Triodos in Spanje zes jaar geleden een Triodos Bank-bos ontwikkeld, dat ruimte biedt aan meer dan 30.000 bomen. Als klanten een spaarrekening openen, worden er nieuwe bomen geplant in een duurzame plantage met een biologisch keurmerk.

Milieubeleidsverklaring Triodos Bank Milieuoverwegingen vormen een integraal onderdeel van alle activiteiten van Triodos Bank; zij ondersteunt duurzame ontwikkeling waar mogelijk op actieve wijze. Eindverantwoordelijkheid voor het milieubeleid ligt bij de Directie. De uitvoering ervan behoort tot de verantwoordelijkheid van iedere individuele medewerker. De kernelementen van het milieubeleid van Triodos Bank zijn als volgt: 1. Triodos Bank richt zich bij haar (bancaire) financieringsbeleid op activiteiten die een duurzame ontwikkeling beogen; 2. Triodos Bank streeft bij haar eigen activiteiten naar het voorkomen en/of verminderen van milieubelasting door milieuoverwegingen integraal onderdeel van haar activiteiten te maken; 3. Triodos Bank leeft alle relevante wettelijke bepalingen na, alsmede alle bijbehorende regels en afspraken; 4. Triodos informeert en schoolt haar medewerkers voor een effectieve uitvoering van het milieubeleid; 5. Triodos Bank streeft naar een open dialoog met al haar stakeholders. In het jaarverslag worden de resultaten van haar milieubeleid gerapporteerd en doelen gesteld voor volgende jaren; 6. Triodos Bank streeft naar voortdurende verbetering en ontwikkeling van het milieumanagementsysteem; 7. Triodos Bank hanteert een periodieke beoordeling van de implementatie van haar milieubeleid.

Naleving Er zijn over 2011 geen milieu-incidenten of overtredingen van de milieuwet- en regelgeving te melden.

De belangrijkste doelen van het milieuzorgprogramma 2012 zijn: definiëren van duurzaamheidsstandaarden om een sociaal en ecologisch gezond inkoopbeleid te voeren; voorbereiden en afronden van een EMS-onderzoek onder medewerkers; definiëren van drie KPI’s waarmee de verhouding tussen het klantengroeipercentages en het percentage groei of afname van CO2-uitstoot kan worden bewaakt.

Het succes van Triodos Bank hangt mede af van haar kennis van en haar reacties op de wereld om haar heen. De bank onderhoudt goede relaties en voert een actieve dialoog met al haar stakeholders zoals uiteenlopende groepen en personen die haar impact beïnvloeden. Een goede stakeholderdialoog speelt het hele jaar door een belangrijke rol bij de activiteiten van Triodos Bank. U kunt hier vinden wie de stakeholders van Triodos Bank zijn, wat Triodos Bank in 2011 op dat gebied heeft gedaan, en waarom dat zo belangrijk is. Triodos Bank onderhoudt goede relaties met al haar stakeholders, waaronder aandeelhouders (certificaathouders), klanten, medewerkers, maatschappelijke organisaties (NGO's) en de overheid. Triodos Bank werkt nauw samen met organisaties die zich inzetten voor het milieu, biologische landbouw, duurzame energie, kunst en cultuur, onderwijs, mensenrechten en ontwikkelingssamenwerking. Onder stakeholders verstaat Triodos Bank alle mensen, groepen en organisaties waarmee zij een (werk)relatie heeft. De dialoog met al deze stakeholders is een belangrijke bron van inspiratie en nieuwe ideeën.

Triodos Bank onderscheidt drie specifieke groepen stakeholders: Klanten, certificaathouders, medewerkers en leveranciers Maatschappelijke organisaties en overheid Adviseurs en inspiratoren.

Klanten, certificaathouders, medewerkers en leveranciers De dialoog met deze groep draait vooral om economische belangenafweging. Elke stakeholder - of het nu een spaarder, belegger, kredietnemer, leverancier of medewerker is - heeft in financieel-economisch opzicht wat te winnen of te verliezen in zijn relatie met Triodos Bank. De afweging tussen korte- en langetermijnbelangen en het eigen belang tegenover het algemeen belang zijn de inzet van de dialoog. Triodos Bank houdt jaarlijks een enquête onder haar certificaathouders om meer te weten te komen over hun visie op de bank zelf en op haar rol in de wereld als geheel.

Maatschappelijke organisaties en overheid De dialoog die Triodos Bank voert, richt zich vooral op de maatschappelijke, milieu- en culturele context waarin Triodos Bank opereert. Deze stakeholders hebben geen financieel belang, maar ze hebben wel een duidelijk belang bij de ontwikkeling van Triodos Bank.

Adviseurs en inspiratoren Deze gevarieerde groep mensen draagt bij aan de verdere ontwikkeling van de visie en missie van Triodos Bank. De groep bestaat uit externe adviseurs die gevraagd en ongevraagd innovatieve ideeën aandragen en uit individuen en inspiratoren met nieuwe visies en inzichten. Deze mensen zijn van groot belang, juist bij de ontwikkeling van duurzaamheidstrategieën.

Sinds haar oprichting is transparantie een van de belangrijkste doelstellingen van Triodos Bank. Triodos Bank vindt het van cruciaal belang dat spaarders en beleggers weten wat er met hun geld gebeurt. Het hele jaar worden er bijeenkomsten met haar klanten en certificaathouders gehouden als onderdeel van dit streven naar transparantie. Tijdens deze bijeenkomsten is er ruimte voor een open discussie over de strategie en het beleid van Triodos Bank. In 2011 hebben we wederom op verschillende locaties klantendagen georganiseerd, waarbij klanten rechtstreeks in contact konden treden met medewerkers uit de hele organisatie. In België, het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Nederland heeft Triodos Bank op certificaathouders gerichte evenementen georganiseerd. Medewerkers van Triodos Bank wonen regelmatig verschillende evenementen bij om stakeholders van Triodos Bank te ontmoeten en met hen te praten. Onze vestiging in Spanje alleen trok in 2011 meer dan 12.000 mensen naar 150 openbare congressen, terwijl we in Duitsland meer dan 30 evenementen hebben medegeorganiseerd of bijgewoond. In het Verenigd Koninkrijk werden persoonlijke klanten uitgenodigd om gedurende een aantal evenementen een bezoek te brengen aan de organisaties die Triodos Bank financiert, zodat ze zelf konden zien wat de impact van hun spaargeld was. Regelmatig treedt Triodos Investment Management op als organisator van en deelnemer aan congressen om ideeën over “impact investing” uit te wisselen. In 2011 was Triodos Investment Management hoofdsponsor van en deelnemer aan het eerste Europese Sociale Kapitaalmarkt congres te Amsterdam, waar veel duurzame ondernemers, investeerders en particulieren aanwezig waren. Verder maakt Triodos Bank steeds meer gebruik van sociale media om contacten te onderhouden met duizenden mensen en groepen, en met steeds meer succes. Per ultimo had de Spaanse vestiging meer dan 40.000 volgers op Facebook en waren er 1.100 mensen geabonneerd op haar YouTube-kanaal. In juni 2011 lanceerde Triodos Bank haar eerste actieve Twitterprofiel in het Verenigd Koninkrijk; per ultimo had de bank meer dan 1.000 volgers. Triodos Bank Duitsland nam het initiatief tot een dialooggroep van klanten, die bestond uit particuliere en zakelijke bankklanten en uit medewerkers van de vestiging met diverse functies. In twee door Triodos Bank geleide bijeenkomsten van twee dagen werden waardevolle inzichten van belangrijke stakeholders verkregen.

On- en offline communicatie Triodos Bank geeft in haar schriftelijke en online publicaties heldere informatie over de bedrijfstakken waarin ze actief is. Met het kwartaaltijdschrift van Triodos Bank, het jaarverslag, het halfjaarbericht en de websites informeert Triodos Bank haar stakeholders over de concrete projecten en bedrijven die zij financiert. Het tijdschrift is een van de belangrijke middelen waarmee Triodos Bank haar streven naar transparantie uitdraagt, en dit wordt door klanten zeer gewaardeerd. Een onderzoek in 2011 heeft aangetoond dat de overgrote meerderheid van de respondenten achter de aanzienlijke vernieuwing van het tijdschrift in 2010 stond. De huidige websites bieden de bezoeker informatie over drie thema’s: productinformatie, beschrijvingen van de bedrijven en projecten die zij financiert, en algemene informatie over Triodos Bank, zoals haar missie, geschiedenis, kerncijfers en organogram. De websites worden steeds belangrijker als communicatiemiddel voor Triodos Bank en trekken steeds meer bezoekers aan. Het gemiddeld aantal bezoekers aan onze website per maand in 2011 bedroeg 640.000.

Interne communicatie Interne communicatie bij Triodos Bank vindt met name plaats op de wekelijkse bijeenkomst voor medewerkers die op alle vestigingen worden gehouden. Dit stimuleert medewerkers bij te dragen aan het beleidsvormingsproces en hun betrokkenheid bij alle activiteiten van Triodos Bank. Sommige afdelingen en kantoren maken tevens gebruik van interne tijdschriften om medewerkers van de ontwikkelingen op de hoogte te houden.

Via de schenkingsfondsen die binnen de Triodos Bank Groep opereren, ondersteunen we vernieuwende initiatieven op het gebied van biologische landbouw, duurzame energie en economische ontwikkeling in ontwikkelingslanden. In totaal hebben deze fondsen in 2011 schenkingen gedaan voor EUR 1,48 miljoen (2010: EUR 1,21 miljoen).

In 2011 is Triodos Bank blijven werken aan de ontwikkeling van haar rapportages inzake de impact van haar kredieten en beleggingen. Naar aanleiding van een pilotproject om de niet-financiële impact van de Britse kredietportefeuille te meten is een aantal niet-financiële maatregelen voor de impact van Triodos Bank als vaste rubriek opgenomen in haar jaarverslag en andere publicaties. Statistische meetinstrumenten vertellen slechts een deel van het verhaal en Triodos Bank waakt ertegen om deze te veel aan te halen. De cijfers, welke zijn vermeld op Methodologie, geven echter wel een belangrijke indicatie van de impact van Triodos Bank in de praktijk. In 2011 heeft Triodos Bank ook een nieuw meetinstrument voor voedsel en landbouw ontwikkeld. Hiervoor had zij een extern adviseur ingeschakeld om een rigoureuze methode te ontwikkelen om deze informatie te verzamelen. Een van de fondsen van Triodos Investment Management heeft zijn eerste impactverslag in 2011 gepubliceerd. Het Impactverslag 2010 van Triodos Sustainable Trade Fund is een eerste poging tot het documenteren van haar resultaten bij het realiseren van haar missie om de levens van kleine boeren te verbeteren en duurzame landbouw in ontwikkelingslanden te stimuleren. Op dit moment zijn meer dan 100 ondernemingen aangesloten bij De Groene Zaak. Deze nieuwe lobbyorganisatie van duurzame ondernemingen, waarvan Triodos Bank een van de initiatiefnemers is, had in 2011 een invloedrijke stem in de politiek en de media.

Begin 2009 was Triodos Bank medeoprichter van de Global Alliance for Banking on Values, dat vooraanstaande duurzame banken over heel de wereld samenbrengt om een duurzamer economie te helpen bewerkstelligen. Per ultimo 2011 waren 14 banken aangesloten bij het groeiende netwerk. Het stelt senior professionals van baanbrekende duurzame banken over heel de wereld in staat expertise en inspiratie te delen en effectieve projecten te ontwikkelen om de duurzame bankbeweging op te bouwen. In 2011 organiseerde het netwerk een bijeenkomst van HR-directeuren van aangesloten banken, die heeft geleid tot de ontwikkeling van een fellowshipprogramma voor detachering van getalenteerde personen bij andere aangesloten instellingen. In het najaar van 2011 heeft Triodos Investment Management een tweedaagse workshop voor haar investeringspartners georganiseerd. Tijdens deze jaarlijkse workshop komen de ontwikkelingen en uitdagingen van de microfinancieringssector aan de orde. Dit jaar hebben directie- en bestuursleden van microfinancieringspartners in Laos, Tanzania, Oeganda, Ecuador, Kyrgyzstan, Sri Lanka, Peru, Colombia, Paraguay en Mongolië debatten gevoerd over ‘De rol van microfinancieringsinstellingen in de toekomst’ en ‘Outreach op het platteland en duurzame landbouw’. Begin 2011 heeft een groep investeerders, waaronder Triodos Investment Management en Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Máxima der Nederlanden in haar hoedanigheid als Speciaal VN-adviseur voor Inclusieve Financiering de gezamenlijk ontwikkelde ‘Principles for Investors in Inclusive Finance’ gelanceerd. De Principles zijn onderdeel geworden van de Principes voor Verantwoord Beleggen van de Verenigde Naties en zijn bedoeld om de belangen van de eindklant van microfinancieringsdiensten bij microfinanciering centraal te stellen. Triodos Bank is medeoprichter en lid van Social Venture Network Europe, lid van European Social Investment Forum (Eurosif) en de International Association of Investors in the Social Economy (INAISE). Daarnaast is de bank lid van het Global Reporting Initiative (GRI), het Clinton Global Initiative, het Carbon Disclosure Project (CDP) en het United Nations Environmental Programme Finance Initiative (UNEP FI).

Het grotere plaatje Hoewel Triodos Bank niet direct door de financiële crisis is geraakt en zelfs een positieve en duurzame groei heeft vertoond, ondervindt zij toch, net als veel van haar klanten in de reële economie, indirect de gevolgen van de aanhoudende economische recessie. Triodos Bank stimuleert het publieke debat over kwesties die verband houden met haar werkzaamheden en neemt daar regelmatig via de media aan deel.

In 2011 waren Triodos Bank en het Utrecht Sustainability Institute van de Universiteit van Utrecht gezamenlijk de initiatiefnemers van het ‘Sustainable Finance Lab’, een denktank van wetenschappers en academici uit verschillende disciplines. Dit nieuwe lichaam ontwikkelt ideeën die een bijdrage moeten leveren aan een sterke en stabiele financiële sector die op zijn beurt bijdraagt aan een economie die in dienst staat van de mensheid en die het milieu niet uitput. In het najaar van 2011 nodigde het SFL de sector, beleidsmakers en het publiek uit om ideeën uit te wisselen en fundamentele oplossingen te bespreken in een reeks van vijf bijeenkomsten in het Auditorium van de Universiteit van Utrecht. Dit heeft geleid tot het voorstel en de publicatie van een negenpuntenplan om een bijdrage te leveren aan een duurzamer banksysteem in Nederland. Triodos Bank bleef haar stakeholders op de hoogte houden van haar visie op de crisis als onderdeel van haar inspanningen om aan een positievere toekomst te bouwen. Plannen voor het produceren van een internationale, Engelstalige versie van ‘Het nieuwe bankieren’, een Nederlandstalig boek van Peter Blom, CEO van Triodos Bank, zijn uitgesteld tot 2012. Het boek moet een vervolg worden op het origineel en geen kopie. Marcos Eguiguren, lid van de Raad van Commissarissen van Triodos Bank, heeft samen met Esteban Barroso, Directeur van Triodos Bank Spanje, in 2011 een essay gepubliceerd genaamd Organization 3.0 – Corporate values and policies in a sustainable corporate culture. In 2012 wil Triodos Bank haar platform als referentiepunt voor duurzaam bankieren op invloedrijke internationale platforms en fora verder uitbouwen om zo een actieve bijdrage te leveren aan het debat over de maatschappelijke, milieu- en culturele rol van banken in de toekomst. Dit vraagt om daden bij woorden en om het delen van de kennis en ervaring van Triodos Bank met duurzaam bankieren. De werkzaamheden van Triodos Bank bestaan onder andere uit het onderzoeken hoe het Sustainable Finance Lab als inspiratiebron kan functioneren voor andere gelijkgestemde initiatieven in andere delen van de wereld.

Triodos Bank heeft bij het opstellen van het verslag over 2011 voor de vierde keer gebruik gemaakt van de derde generatie richtlijnen (GRI 3.1) van het Global Reporting Initiative (GRI) zoals die in oktober 2006 zijn gepubliceerd (aangepast in 2011). Voor de derde keer zullen we gebruik maken van GRI Financiële Sector Supplementen die in 2008 zijn bijgewerkt. Door gebruik van deze richtlijnen streeft Triodos Bank naar een hoge mate van vergelijkbaarheid van haar verslag met dat van andere ondernemingen die GRI volgen. De bank streeft ernaar dit te doen op A+ niveau. Dit is door de GRI gecontroleerd en bevestigd. GRI overzicht (Engelse versie)

Onafhankelijk assurance rapport Aan de lezers van het online geïntegreerde Jaarverslag 2011 van Triodos Bank N.V. De Raad van Bestuur van Triodos Bank N.V. (verder Triodos) heeft ons verzocht zekerheid te verstrekken over de sociale en milieu-informatie (verder: de Sustainability Informatie), zoals opgenomen in het online Jaarverslag 2011. De Raad van Bestuur van Triodos is verantwoordelijk voor het opstellen van de Sustainability Informatie, inclusief het bepalen van de te rapporteren materiële onderwerpen. Het is onze verantwoordelijkheid een assurance rapport bij deze Informatie te verstrekken.

Wat was de reikwijdte van onze opdracht? Onze opdracht was gericht op het verschaffen van een beperkte mate van zekerheid of de Sustainability Informatie, in alle van materieel belang zijnde aspecten, juist in overeenstemming met de Sustainability Reporting Guidelines (G3.1) van de Global Reporting Initiative (GRI) is weergegeven. De werkzaamheden die worden verricht bij het verkrijgen van een beperkte mate van zekerheid zijn gericht op het vaststellen van de plausibiliteit van informatie en zijn geringer in diepgang dan de werkzaamheden die worden verricht bij het verkrijgen van een redelijke mate van zekerheid.

Welke verslaggevingscriteria heeft Triodos gebruikt? Triodos hanteert de Sustainability Reporting Guidelines (G3.1) van de Global Reporting Initiative (GRI) voor het opstellen van de Sustainability Informatie. De Sustainability Informatie moet worden beschouwd in samenhang met deze toelichting. Wij zijn van mening dat de verslaggevingscriteria toepasbaar zijn binnen de context van onze assurance-opdracht.

Welke assurance standaard hebben wij gebruikt? We hebben onze opdracht uitgevoerd in overeenstemming met de Standaard 3410N “Assurance-opdrachten inzake maatschappelijke verslagen” van het Koninklijk Nederlands Instituut van Registeraccountants. Op basis van deze standaard is het onder andere vereist dat de leden van het assuranceteam over de specifieke kennis, vaardigheden en vaktechnische bekwaamheden beschikken die nodig zijn om de informatie in het Verslag te kunnen begrijpen, de vereiste assurance-informatie te kunnen identificeren en verzamelen alsmede dat die leden voldoen aan de vereisten van de Ethische Code voor Professionele Accountants van IFAC, inclusief onafhankelijkheid.

Wat hebben wij gedaan? We hebben ondermeer de volgende werkzaamheden uitgevoerd: Het beoordelen van de opzet en implementatie van systemen en processen voor informatieverzameling en –verwerking, waaronder de aggregatie van gegevens tot informatie in de Sustainability Informatie. Op basis van deelwaarnemingen interne en externe documentatie, waaronder notulen, rapportages, internet en intranet bronnen, beoordeeld om te bepalen of de informatie in de Sustainability Informatie adequaat is onderbouwd. Tijdens ons onderzoek hebben wij de noodzakelijke wijzigingen in de Sustainability Informatie besproken met Triodos en hebben wij vastgesteld dat deze wijzigingen adequaat zijn verwerkt in de definitieve versie.

Wat is onze conclusie? Uit onze werkzaamheden is niet gebleken dat de Sustainability Informatie, in alle van materieel belang zijnde aspecten, onjuist is weergegeven uitgaande van de G3.1 Guidelines van de Global Reporting Initiative. Amstelveen, 27 februari 2012 KPMG Sustainability, onderdeel van KPMG Advisory N.V. Drs W.J. Bartels RA (partner)

Dit is een gecontroleerd jaarverslag 2011. Meer informatie kan online gevonden worden via www.triodos.nl/jaarverslag. Het jaarverslag 2011 is een integraal duurzaamheidsverslag en heeft betrekking op de activiteiten van Triodos Bank NV in Nederland, België, het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Duitsland (zie ook de Triodos organisatiestructuur op pagina 6). De rapportageperiode is van 1 januari tot en met 31 december 2011. Het vorige jaarverslag van Triodos Bank verscheen in april 2011 en had betrekking op het kalenderjaar 2010. In het verslag over 2011 wordt volgens dezelfde principes en uitgangspunten verslag gedaan als over 2010. Indien andere rekenmethodes zijn gehanteerd, wordt dat in de tekst toegelicht. Bij het maken van het jaarverslag van Triodos Bank wordt door een werkgroep nauwkeurig bekeken op welke manier de nieuwste richtlijnen voor en goede voorbeelden van verslaglegging kunnen bijdragen aan de verbeteringen van het verslag. De gegevens in het verslag worden door externe deskundigen geverifieerd. KPMG Accountants NV controleert de financiële gegevens op de wettelijk voorgeschreven wijze. Er is geen wettelijk kader voor de verificatie van de milieu- en sociale gegevens in het verslag. De kernindicatoren die worden gebruikt voor de meting van sociale en milieuprestaties worden eveneens door KPMG geverifieerd.

We leven in een spannende tijd. Een tijd die wereldwijd onzekerheden met zich meebrengt, maar die ook nieuwe kansen biedt voor herstel van vertrouwen en een omslag naar een duurzame samenleving. Banken kunnen een belangrijke rol spelen als financiers van die verandering en Triodos Bank levert hier vanuit haar eigen verantwoordelijkheid een bijdrage aan. Het is hartverwarmend om te zien dat steeds meer mensen zich met onze bank verbinden. Zo hebben we in Nederland met de komst van de 200.000e klant een belangrijke mijlpaal bereikt. Uit onderzoeken van onder andere Vara Kassa en Consumentenbond blijkt bovendien dat klanten onze dienstverlening met de hoogste scores waarderen. Onze krant De kleur van Geld, die al onze relaties sinds 2010 ontvangen, viel in de prijzen als beste ‘business to consumer’ magazine. In mei hebben we een eigen Facebookpagina geopend, met binnen een half jaar meer dan 10.000 fans. Ruim 16.000 mensen, klanten en niet-klanten, brachten hun stem uit in de verkiezing van de Hart-Hoofdprijs. Deze publieksprijs van Triodos Bank voor de meest inspirerende duurzame ondernemer werd in 2011 voor het eerst uitgereikt en is gewonnen door de Vegetarische Slager. Mooie ontwikkelingen, waar we natuurlijk best trots op zijn. Tegelijkertijd realiseren we ons als geen ander dat al die belangstelling ook de opdracht inhoudt dat wij onze impact verder vergroten. Daartoe hebben we afgelopen najaar met succes een emissie van certificaten van aandelen Triodos Bank gedaan. Met de emissie haalde Triodos Bank in Nederland Eur 40 Mln aan eigen vermogen op, waardoor we de kredietverlening aan duurzame ondernemers weer verder kunnen laten groeien. En dat is hard nodig, want er zijn gelukkig steeds meer bedrijven en burgers die zelf initiatieven nemen om te werken aan een duurzame toekomst. Wij zullen ons graag samen met hen daarvoor inzetten. We hebben in de loop der jaren een brede en zeer solide kredietportefeuille opgebouwd en zijn onder andere betrokken bij de financiering van energieopwekking met biomassa. Voor een aantal initiatieven binnen die sector hebben we in 2011 een bedrag moeten reserveren, omdat ze mogelijk niet aan hun verplichtingen zullen kunnen voldoen. Ook dit hoort bij ons vak. Het is een relatief jonge tak binnen de duurzame energiesector, die wij graag helpen ontwikkelen – met nieuwe technologie die nog sterk in ontwikkeling is en een kleine en zeer beweeglijke markt voor biomassa. In de media wordt Triodos Bank steeds vaker als referentiepunt genoemd voor belangrijke dossiers, zoals de verduurzaming van bestaand vastgoed dat anders mogelijk leeg was komen te staan, of nieuwe financieringsvormen voor zorg- en welzijnsinstellingen die opvang voor een breder publiek toegankelijk maken. De komende periode zien wij bijvoorbeeld mogelijkheden voor kleinschalige, gezinsvervangende huizen voor jongeren die niet meer thuis kunnen wonen. En zullen we samen met onze collega’s van Triodos Investment Management vooruitstrevende financieringsvormen voor de verduurzaming van de bebouwde omgeving blijven ontwikkelen. En omdat we graag zouden zien dat de kinderen van onze klanten hun eerste bankrekening bij Triodos Bank openen, gaan we onze rekeningen voor kinderen aantrekkelijker maken. Zoals gezegd leven we in een spannende tijd. Eén waarin zich een nieuw, hoopvol perspectief opent. U levert als spaarder of belegger bij Triodos Bank aan de ontwikkeling van dat perspectief uw directe, hoogstpersoonlijke bijdrage. Hieronder laat ik u graag kennis maken met een aantal projecten en ondernemers die wij met uw geld in 2011 hebben kunnen financieren en krijgt u een impressie in cijfers van de belangrijkste ontwikkelingen rond Triodos Bank in Nederland. Matthijs Bierman, directeur Triodos Bank Nederland

Kerncijfers Bedragen in duizenden EUR

2011

2010

Toevertrouwde middelen

1.704.118

1.460.049

Aantal rekeningen

207.579

169.919

Kredieten

994.714

761.774

17.227

13.606

1.877.488

1.592.895

Aantal Balanstotaal* Totaal baten

37.998

33.177

Bedrijfslasten

-26.264

-22.758

Waardeveranderingen van vorderingen

-10.197

-2.966

Bedrijfsresultaat voor belastingen Belastingen bedrijfsresultaat Nettowinst Aantal medewerkers ultimo *

1.537

7.453

-238

-1.764

1.299

5.689

145

135

Bovenstaande bedragen zijn vóór eliminatie van onderlinge transacties tussen Triodos-maatschappijen.

Kunst en cultuur Kunst en cultuur dragen bij aan levenskwaliteit en vervullen een cruciale rol in onze samenleving en bij de persoonlijke ontplooiing van mensen. Juist in een tijd waarin de waarde van cultuur maatschappelijk ter discussie staat, kunnen banken een grote rol spelen bij het financieren ervan. Triodos Bank was in 2011 als financier onder meer betrokken bij: HET SCHEEPVAARTMUSEUM in Amsterdam opende na een ingrijpende verbouwing in oktober van dit jaar weer de deuren. Het museum laat zien hoe de zee de Nederlandse cultuur heeft bepaald. Triodos Cultuurfonds heeft het deel van de verbouwing gefinancierd dat zorg gaat dragen voor onder andere de inkomsten uit horeca-activiteiten.

Zorg en welzijn Zorg en welzijn zijn van groot maatschappelijk belang, onder meer door de toenemende vergrijzing. Triodos Bank investeert in kleinschalige verzorgingshuizen waar menselijke warmte, respect en een persoonlijke benadering centraal staan. Daarnaast financiert de bank onder andere zorgboerderijen waar mensen met een beperking op een menswaardige manier kunnen leven en werken. Triodos Bank was in 2011 als financier onder meer betrokken bij: In Academisch HOSPICE DEMETER in De Bilt wordt in een huiselijke omgeving deskundige en toegewijde zorg geboden aan mensen in de laatste fase van hun leven en hun naasten. Samenwerking met o.a. UMC Utrecht en tal van locale zorgverleners maakt het mogelijk ook in situaties waar de kwaliteit van leven ernstig is beperkt, optimale zorg te bieden. Het hospice onderzoekt daarnaast de mogelijkheden om de zorg op lichamelijk, psychisch, sociaal en spiritueel vlak verder te verbeteren.

Landbouw en voeding Voeding en landbouw vormen de basis van het bestaan. Verantwoorde voedselproductie erkent de relatie tussen omgeving, gezondheid en voeding. Dierenwelzijn en het vermijden van pesticiden en kunstmest staan centraal. Duurzame landbouw stoot minder broeikasgassen uit en voorkomt uitputting van natuurlijke hulpbronnen. Triodos Bank was in 2011 als financier onder meer betrokken bij: FROZEN DUTCH maakt biologisch ijs met een krachtige smaak op basis van Nederlandse ingrediënten. Sinds dit jaar financiert Triodos Bank de uitbreiding van de productiecapaciteit en de aanschaf van nieuwe ijsmachines.

Energie en klimaat Voor een transitie van de op fossiele brandstoffen gebaseerde economie naar een CO2-neutrale, is het nodig de energiebehoefte te verlagen, energie zo efficiënt mogelijk te gebruiken, op grote schaal te investeren in duurzame energieopwekking en over te schakelen op koolstofarme brandstoffen. TEXEL ENERGIE is een kleinschalig energiebedrijf dat duurzame stroom en duurzaam gas levert aan particulieren en bedrijven op Texel en – zoals men dat op Texel zegt – ‘aan de overkant’. Texelaars zijn gezamenlijk eigenaar van deze coöperatie die in 2009 werd opgericht. Triodos Bank financiert sinds 2011 de aanleg van 300 zonne-energieinstallaties op de daken van evenzoveel woonhuizen.

Spaargeld Voor de rente op spaarboekjes bleef er ook in 2011 veel concurrentie op de markt. Een van de oorzaken was de nood om extra deposito’s aan te trekken, in het kader van de vereisten van Basel III. Triodos Bank volgt die logica niet, temeer omdat de referentierentevoeten nog altijd heel laag zijn gebleven. Dankzij de aanhoudende groei van de deposito’s van particulieren kan de bank zich bovendien focussen op haar hoofddoelstelling: met de middelen die haar zijn toevertrouwd op een transparante manier bijdragen tot duurzame ontwikkeling. Die langetermijnaanpak heeft in 2011 zijn vruchten afgeworpen, net als de voorbije jaren. De rentemarge, de belangrijkste bron van inkomsten voor Triodos Bank België, is traditioneel heel klein op de Belgische markt. Dankzij de hogere marges op kredieten en vooral dankzij een hoger percentage van herinvestering van spaargeld in kredieten (de conversiegraad), kon de bank haar totale gemiddelde rentemarge wel verhogen in vergelijking met het jaar daarvoor.

Kredieten Met een stijging van 32% heeft de kredietverlening zich in 2011 op een evenwichtige mamnier verder ontwikkeld in alle sectoren waar de bank veel waarde aan hecht. De groei was bijzonder sterk in de sectoren van hernieuwbare energie, kwaliteitsvolle rusthuizen, passiefbouw en energiezuinig vastgoed, en ook hypothecaire leningen voor particulieren. Daarnaast heeft de kredietafdeling in 2011 ook nieuwe hulpmiddelen en processen ingevoerd die een grondige opvolging en een goed beheer van risico’s blijven garanderen, ook nu de kredietactiviteiten een grotere omvang hebben aangenomen.

Beleggingen De nieuwe campagne voor de uitgifte van certificaten van Triodos Bank in 2011 was een groot succes. In totaal werd er over het hele jaar 12,7 miljoen euro nieuw kapitaal opgehaald, veel meer dan het aanvankelijke streefdoel van 9,5 miljoen euro. Het volume van de beleggingen in Triodos-fondsen bleef stabiel op 31 miljoen euro. Op de ‘Funds Awards Belgium 2011’ werd Triodos Bank twee keer bekroond voor haar expertise op het vlak van duurzaam beleggen. Het Triodos Sustainable Pioneer Fund (*) won de 'Prijs De Standaard – La Libre Belgique voor het beste duurzame fonds’. Triodos Bank zelf kreeg de 'Prijs De Standaard – La Libre Belgique voor de beste beheerder van duurzame fondsen’. Het beheerde vermogen in private banking steeg met 33%, van 49 miljoen euro naar 65 miljoen euro.

Overige activiteiten In 2011 werd in België en nieuwe, efficiëntere en gebruiksvriendelijkere versie van Internet Banking gelanceerd. Voorts heeft de Belgische vestiging in detail de mogelijkheid bestudeerd om een zichtrekening te lanceren voor particulieren. Ondertussen is het duidelijk dat die er zal komen, maar niet op korte termijn. De prioriteit blijft de verdere groei in de financiering van duurzame ontwikkeling. Behalve de aanwerving van 10 nieuwe medewerkers, werd ook het personeelsbeleid verder ontwikkeld. Om in een organisatie in volle groei de samenhang te bewaren, hebben alle afdelingen tijdens het jaar uitgebreid gewerkt rond de thema’s teamwork en de waarden van de bank. Ook de beslissingsstructuren werden aangepast om de huidige en toekomstige groei van de bank goed te kunnen beheren.

Doelstellingen 2012 De aanhoudende en evenwichtige groei voortzetten: dat blijft de voornaamste doelstelling voor Triodos Bank België. Die groei ligt al vele jaren op een niveau van ongeveer 20%, zowel voor spaargeld als voor kredieten. Ook op het vlak van de efficiëntie van de organisatie en de ontwikkeling van interne competenties zijn er nieuwe verbeteringen voorzien in 2012. (*) Compartiment van Triodos Sicav I, bevek naar Luxemburgs recht. Het vereenvoudigde prospectus, het prospectus, de periodieke verslagen en de tarieflijst zijn gratis verkrijgbaar bij de financiële dienstverlener Triodos Bank (Belgisch bijkantoor) of bij een distributeur. Bedragen in duizenden EUR

2011

2010

Toevertrouwde middelen

966.542

794.783

47.768

40.806

611.564

462.918

2.091

1.692

1.088.433

882.901

Totaal baten

25.038

18.768

Bedrijfslasten

-14.487

-12.854

-3.367

-4.788

7.184

1.126

Belastingen bedrijfsresultaat

-1.585

361

Nettowinst

5.599

1.487

91

81

Aantal rekeningen Kredieten Aantal Balanstotaal*

Waardeveranderingen van vorderingen Bedrijfsresultaat voor belastingen

Aantal medewerkers ultimo *

Bovenstaande bedragen zijn vóór eliminatie van onderlinge transacties tussen Triodos-maatschappijen.