TlB Jaarverslag 2009

TlB Jaarverslag 2009

Kerncijfers bedragen in miljoenen euro’s 2009

2008

2007

2006

2005

Financieel Eigen vermogen Aantal certificaathouders Toevertrouwde middelen Aantal rekeningen Kredieten Aantal

314

204

200

124

120

14.778

11.797

12.084

9.039

9.271

2.585

2.077

1.617

1.356

1.072

228.030

169.517

130.644

102.318

87.989

1.661

1.270

1.019

854

665

14.438

9.381

6.181

3.977

3.682

Balanstotaal

2.987

2.363

1.885

1.539

1.222

Fondsen in beheer*

1.876

1.378

1.429

1.282

1.080

Totaal in beheer gegeven vermogen

4.863

3.741

3.314

2.821

2.302

Totaal baten

88,3

73,7

59,2

45,9

36,6

Bedrijfslasten

-70,5

-55,5

-47,7

-36,8

-29,3

Waardeveranderingen van vorderingen

-5,0

-3,2

0,6

-0,3

0,5

Waardeveranderingen van deelnemingen

-0,4

-1,0

—

—

—

Bedrijfsresultaat voor belastingen

12,4

14,0

12,1

8,8

7,8

Belastingen bedrijfsresultaat

-2,9

-3,9

-3,1

-2,7

-2,5

9,5

10,1

9,0

6,1

5,3

16,3%

13,0%

16,8%

13,5%

14,3%

80%

75%

81%

80%

80%

4,2%

5,0%

5,6%

5,0%

5,0%

Nettowinst

Solvabiliteit (BIS-ratio) ** Bedrijfslasten/totaal baten Rendement eigen vermogen in %

Per aandeel (in euro’s) 71

70

70

69

67

Nettowinst ***

Intrinsieke waarde ultimo

2,98

3,51

3,85

3,40

3,37

Dividend

1,95

1,95

1,95

1,80

1,65

Sociaal Aantal medewerkers ultimo ****

576

477

397

349

301

Uitstroom

10%

14%

18%

20%

19%

Percentage vrouwen met managementfunctie

27%

29%

33%

33%

36%

1.318

1.240

1.189

971

1.061

8,5

7,7

7,3

7,0

6,8

CO 2-emissie (1000 kg)*****

2.604

2.097

1.454

1.163

1.013

Compensatie CO 2

100%

100%

100%

100%

100%

Opleidingskosten per fte in euro’s Verhouding hoogste / laagste salaris Milieu

* ** *** ****

Inclusief fondsen in beheer bij gelieerde partijen die niet in de consolidatie zijn betrokken. Vanaf 2008 wordt de solvabiliteit berekend volgens de nieuwe Bazel II-richtlijnen. Het vergelijkende cijfer over 2007 is aangepast. De nettowinst per aandeel is berekend over het in het boekjaar gemiddeld aantal uitstaande aandelen. Betreft alle medewerkers in dienst van Triodos Bank NV, exclusief medewerkers in dienst van de joint venture Triodos MeesPierson. Het vergelijkende cijfer over 2008 is aangepast. ***** De berekeningsmethode van de CO 2 -emissie is in 2009 gewijzigd en het vergelijkende cijfer over 2008 is herberekend.

Triodos Bank nv j aarvers l a g 2 0 0 9

b e l a n g r i j k e d ata v o o r d e a a n d e e l h o u d e r e n c e r t i f i c a at h o u d e r s t r i o d o s b a n k

Algemene Vergadering van Aandeelhouders

21 mei 2010

Ex-dividend datum

25 mei 2010

Betaaldatum dividend

26 mei 2010

De afbeelding op de omslag is een detail van ‘Earth like water’, een schilderij van Mikel Eguskiza voor de Duitse vestiging van Triodos Bank. Mikel heeft de Proyecto Trust, de onderneming die Triodos Bank Spanje is geworden, actief bevorderd. ‘Mijn werk was een aantal jaren lang gericht op de vier elementen water, aarde, wind en vuur. Ik zoek naar verbanden tussen kleur en vorm; in dat opzicht is het idee van beweging voor mij zeer belangrijk omdat het me door het hele artistieke proces leidt. Deze beelden heb ik rechtstreeks geschilderd met mijn handen, het meest veelzijdige ‘gereedschap’ dat ik heb. Deze artistieke ervaring heeft me bewust gemaakt van de onophoudelijke activiteit van de elementen, als actieve kwaliteiten door heel het leven.’ Mikel Eguskiza.

TlB

Inhoud

Kerncijfers

4

Organisatiestructuur

5

Duurzaam bankieren

7

Bericht van de Raad van Commissarissen

9

Verslag van de Directie

21

Triodos Bank Nederland

25

Triodos Bank België

29

Triodos Bank Verenigd Koninkrijk

33

Triodos Bank Spanje

37

Triodos Bank Duitsland

41

Triodos Private Banking

45

Triodos Investment Management

55

Overzicht balanstotalen

57

Risicomanagement en compliance

67

Corporate governance

70

Stakeholder dialoog

73

Sociaal jaarverslag

79

Milieujaarverslag

87 Jaarrekening 2009 Triodos Bank NV

152

Accountantsverklaring

153

Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank

155

Bericht van het Bestuur van het Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank

157

Biografieën Directie Triodos Bank

158

Biografieën Bestuur Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank

160

Biografieën Raad van Commissarissen Triodos Bank

162

Verificatieverklaring

163

Over dit verslag

164 GRI overzicht

167

Adressen

168

Colofon

Triodos Bank, een historisch overzicht

Organisatiestructuur Triodos Groep per 1 january 2010 Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank

Triodos Bank

Investment Management

Retail & Business Banking

Private Banking

Energy & Climate

Nederland

Nederland

Emerging Markets

België

België

Real Estate

Verenigd Koninkrijk

Socially Responsible Investment (SRI) & Culture

Private Equity

Spanje

Duitsland

Corporate Finance

4

triodos bank - j aarvers l a g 2 0 0 9

Duurzaam bankieren

T

riodos Bank financiert bedrijven, i nstellingen en projecten met een meer‑ waarde op sociaal, milieu‑ en cultureel gebied, daartoe in staat gesteld door spaarders en beleggers die kiezen voor maatschappelijk verantwoord ondernemen en een duurzame samenleving. Onze missie is • bij te dragen aan een samenleving waarin l evenskwaliteit wordt bevorderd en menselijke w aardigheid centraal staat. • het voor mensen, instellingen en bedrijven m ogelijk te maken bewust met geld om te gaan en daarmee duurzame ontwikkeling te bevor deren. • onze klanten van duurzame financiële producten en een goede service te voorzien.

O n z e A M BITIE

Triodos Bank wil menselijke waardigheid, zorg voor de aarde en de kwaliteit van leven in het algemeen bevorderen. Met als sleutelbegrippen: maatschappelijk verantwoord ondernemen, transparantie en bewust omgaan met geld. Triodos Bank brengt duurzaam bankieren in de praktijk. Dat betekent op de eerste plaats dat wij diensten en producten aanbieden die duurzaamheid direct bevorderen. Geld speelt daarbij een sturende rol. Bewust omgaan met geld betekent investeren in een duurzame economie. Daarmee wordt op een bewuste wijze aan een kwalitatief betere samenleving gewerkt.

ONZE M ARKTEN ONZE KERNACTIVITEITEN

Triodos Bank wil haar missie en strategie als duurzame bank op drie verschillende manieren realiseren. DUURZAME DIENSTVERLENER

Een bankklant wil niet alleen duurzame p roducten en diensten, maar ook een goede prijsstelling en een adequate service. Triodos Bank is van mening dat deze belangrijke klantwaarden niet los van elkaar gezien kunnen worden. Dit betekent concreet dat de bank streeft naar het aanbieden van een passend pakket aan bancaire diensten waarmee duur‑ zame ontwikkeling wordt bevorderd. De bank streeft met deze strategie naar een brede


klantenbasis, een combinatie van particulieren en bedrijven die nadrukkelijk voor een inte‑ grale bankrelatie met Triodos bank kiezen. Overigens verschilt het dienstenpakket per land waar Triodos Bank is gevestigd, mede afhan kelijk van de ontwikkelingsfase waarin de betreffende vestigingen en bijkantoren zich bevinden. product V E R N I E U W E R

Een tweede strategische doelstelling is de productontwikkeling en het uitzetten van innovatieve producten via distributiekanalen van derden en Triodos Bank zelf. De missie van de bank en de maatschappelijke meerwaarde spreekt direct uit het product. In Nederland is deze ontwikkeling vergevorderd. Zowel Triodos Meerwaardefondsen, het Triodos Groenfonds, Triodos Fair Share Fund, Triodos Vastgoed‑ fonds als het Triodos Cultuurfonds worden via andere banken aan een breed publiek aange boden. Met de lancering van fondsen vanuit Luxemburg is de basis gelegd voor een Euro‑ pese distributie. Inmiddels komt de groei van deze fondsen voor meer dan 50% voor rekening van distributie door derden. Door deze ontwik‑ keling worden de producten van Triodos Bank bij een groter publiek bekend. opini E l e I der

Triodos Bank wil het publieke debat over thema’s als levenskwaliteit, maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzaam b ankieren bevorderen. Met haar 30 jaar e rvaring wil de bank in het maatschappelijk krachtenveld mede richting geven aan duur‑ zame ontwikkeling. De resultaten van dit publieke debat reiken veel verder dan de eigen activiteiten van de bank. Triodos Bank heeft met haar visie en aanpak internationaal erken‑ ning gekregen. Met deelname aan het publieke debat wordt zichtbaar waar Triodos Bank voor staat en wat haar visie is ten aanzien van belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen. De identiteit van Triodos Bank speelt hierbij een belangrijke rol en geeft inhoud aan het merk Triodos Bank.

5

Bericht van de Raad van Commissarissen AAN DE AANDEELHOUDER EN CERTIFICAATHOUDERS

D

e werkzaamheden van de Raad van Commissarissen bestaan in de eerste plaats uit het toezicht houden op en het bespreken van de ontwikkeling van de bank aan de hand van de schriftelijke kwartaal rapportages van de Directie van Triodos Bank. Evenals in voorgaande jaren is de raad nauw betrokken geweest bij de strategische besluit‑ vorming van de bank. De wereldwijde econo mische crisis was in alle vergaderingen van de raad in 2009 een belangrijk onderwerp van gesprek. Het verheugt de raad dat Triodos Bank in die instabiele periode is blijven groeien en zich heeft kunnen blijven ontwikkelen. Het deed de raad bijzonder genoegen te zien dat de bank door de Financial Times is uitgeroepen tot Duurzame Bank van het Jaar 2009. Wij feliciteren het management en alle mede werkers met deze prestatie. De prijs is een stimulans voor de bank om door te gaan op de ingeslagen weg. De Raad van Commissarissen voldoet aan de onafhankelijkheidscriteria van de Code B anken. De raad is zodanig samengesteld dat zijn leden onafhankelijk kunnen opereren, zowel van elkaar als van de Directie. De Raad van Commissarissen is zodanig samengesteld dat zij niet afhankelijk is van enig ander bijzonder of partijdig belang. De raad kent een Audit Committee en een Nomination and Compensation Committee. Het Audit Committee is driemaal bij elkaar geweest in het bijzijn van de Chief Financial Officer als vertegenwoordiger van de Directie van Triodos Bank en het Hoofd Interne Audit. Daarnaast is er eenmaal in afwezigheid van de Directie gesproken met de externe accountant. Het Audit Committee heeft onder andere het algehele controlekader van de bank, de k wartaalresultaten, de bevindingen van de Interne Auditor, belangrijke besluiten rond verslagl egging en het liquiditeitsbeheer

t

eoordeeld. In de loop van het jaar is besloten b de activiteiten van het Audit Committee met ingang van 2010 uit te breiden met risico aspecten en is de naam van het committee, om deze verandering weer te geven, gewijzigd in het Audit & Risk Committee. Het Audit & Risk Committee zal verantwoordelijk zijn voor wat in de Code Banken is ondergebracht bij een Risk Committee. Het Nomination and Compensation Committee is verantwoordelijk voor de beloningspakketten van de Directie en houdt toezicht op de b eloning van hogere functies binnen de bank. De activiteiten van het committee op dit gebied zijn beperkt omdat Triodos Bank haar beleid om geen bonussen op aandelenopties aan haar Directie of medewerkers uit te keren, voortzet. Het committee is gevraagd om een programma voor permanente educatie en training op te zetten voor de Directie en de Raad van C ommissarissen. Dit permanente educatie programma is bedoeld ter implementatie van de eis van de Code Banken om een levenslang onderwijsp rogramma op te zetten. Een eerste training staat voor begin 2010 op de planning. In 2009 hebben de Raad van Commissarissen, het bestuur van Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank (saat) en het senior management van de bank een gezamenlijke strategiebijeenkomst gehouden. Tijdens deze bijeenkomst is met elkaar van gedachten gewisseld over de lange termijn perspectieven van de bank, met name in het licht van de financiële en econom ische crisis. De Raad van Commissarissen is eenmaal bijeengekomen, zonder dat de Directie daarbij aanwezig was, om het eigen functioneren, de relatie tot de Directie en het functioneren van de Directie te bespreken. In het algemeen is de Raad van Commissarissen tot de conclusie gekomen dat zijn eigen functioneren was verbeterd en is de raad vastbesloten deze trend voort te zetten.

Zaytoun is een fair trade-, non-profitorganisatie die is opgericht om landbouwgemeenschappen in Palestijnse gebieden te ondersteunen. De organisatie helpt bij het ontwikkelen van een markt in het Verenigd Koninkrijk voor Palestijnse producten zoals olijfolie en kruiden. Een krediet van Triodos Bank ondersteunt de groei van de organisatie, zodat nog meer Palestijnen van hun inspanningen kunnen profiteren.


7

Er werd bijzondere aandacht besteed aan de relatie met saat. Er werd een bijeenkomst belegd om deze relatie te versterken en om de verschillen in positie en verantwoordelijkheden van beide organen beter te begrijpen in de context van de financiële crisis en de nasleep daarvan. Wij stellen voor om aan de Directie en de Raad van Commissarissen van Triodos Bank over het jaar 2009 décharge te verlenen voor de vervulling van hun taken. Mevrouw Scheltema is aan het einde van haar zittingstermijn en stelt zich herbenoembaar. De raad ondersteunt de herbenoeming van Margot Scheltema. De heer Lamers is aan het einde van zijn zittingstermijn en stelt zich ook herbe‑ noembaar. De raad ondersteunt de herbenoe‑ ming van Jan Lamers. Na het vertrek in 2009 van mevrouw Van Boeschoten (naar saat) en mevrouw Bahlmann (naar Raad van Commissarissen van ing) en de toetreding van de heer Carrington heeft de raad nog één vacature. We kunnen naar verwachting eind april 2010 een nieuw lid voor de Raad van Commissarissen voorstellen voor benoeming.

Zeist, 24 februari 2010 Hans Voortman, voorzitter

8


Verslag van de Directie

I

n 2009 werd een keerpunt bereikt. Die conclusie zouden we over een paar jaar kunnen trekken. Maar nu nog niet. De financiële crisis heeft de wereldeconomie nog steeds stevig in haar greep, al komen sommige economieën, zo lijkt het, de ergste klappen enigszins te boven. In hetzelfde jaar vond de vn‑conferentie over klimaatv erandering in Kopenhagen plaats. Het doel: voorkomen dat de enorme milieup roblemen uit de hand gaan lopen. Het gaat daarbij niet alleen om milieu. We moeten rekening houden met dat er in grote delen van de wereld armoede een probleem blijft, ondanks tientallen jaren hulp en ontwikkelingss amenw erking. De mensen die door de armoede worden geraakt, hebben door‑ gaans het minst bijgedragen aan de milieupro‑ blematiek die in Kopenhagen op de agenda stond, maar zij krijgen er vermoedelijk het eerst en het meest van te lijden. Deze drie thema’s een haperend financiële systeem, milieu problematiek en de schrijnende armoede in grote delen van de wereld - zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, zoveel is duidelijk. Door het financiële systeem aan te pakken en te zorgen dat het weer ten dienste staat van ál zijn stakeholders kunnen we een basis leggen voor integrale duurzaamheid. Veel mensen willen onderdeel zijn van de oplossing voor de problemen die zich nu zo urgent aandienen in plaats van lijdzaam afwachten. Een groeiend aantal mensen besluit om zijn of haar verantwoordelijkheid te nemen en te handelen; als burger, als consument, als ondernemer, als bedrijf. Hoewel de politiek het nog laat afweten, zet deze beweging van onderaf op eigen kracht door. Triodos Bank maakt hier deel van uit. Ze stelt spaarders en beleggers in staat bewuste keuzes te maken met hun geld en verbindt spaarders en beleggers met duurzame ondernemers en instellingen. Door deze ontwikkeling blijven duurzame banken als Triodos Bank succes boeken, ondanks het breed bediscussieerde falen van het financiële systeem. Zo wist Triodos Bank met een kapitaaluitgifte ter ondersteuning van haar verdere groei meer dan eur 100 miljoen aan te trekken, terwijl veel gerenommeerde banken een beroep moesten doen op geld van de overheid, van de belastingbetaler. Ook zag


Triodos Bank een snelle groei van het aantal klanten in haar steeds groter wordende Europees netwerk. Over de gehele linie is het aantal klanten gestegen van 191.000 tot 242.000, een stijging van 27% ten opzichte van 2008. Eveneens sloot Triodos Bank een record‑ aantal leningen af in 2009. Terwijl veel banken in dat jaar de hand op de knip hielden als ondern emers aanklopten, steeg het aantal leningen van Triodos Bank met 31% ten opzichte van 2008. Verder droeg het openen van onze vestiging in Duitsland bij aan het uitbreiden van onze dienstverlening in Europa. Duitsland is de grootste economie van Europa met een sterke traditie van duurzaamheid en loopt voorop in ontwikkelingen op het gebied van duurzame energie en recycling. Sinds de opening van een agentschap in Duitsland in 2005 heeft Triodos Bank een Duitse krediet portefeuille opgebouwd van eur 64 miljoen en verwachten die de komende jaren uit te bouwen. Ook kregen we internationale erken‑ ning voor ons werk van de Financial Times en de ifc, onderdeel van de Wereld Bank. Zij riepen Triodos Bank in 2009 uit tot Duurzame Bank van het Jaar. Onze betrokkenheid bij duurzame ontwikke‑ ling in de brede zin geeft ons een uniek perspectief op een wereld die tegelijkertijd te maken heeft met crises op financieel, maat‑ schappelijk en milieugebied. Ook op de vraag naar de rol van het bankwezen. Welke rol kan bankieren spelen bij het vinden van antwoorden op vragen die niet langer kunnen worden genegeerd of uitgesteld? En wat moet er in de financiële wereld veranderen zodat banken de noodzakelijke verandering kunnen financieren? Dat banken meer zijn dan louter ondernemingen met geld als product? Als dat zo is dan moeten we het financieel systeem op zo’n manier omvormen dat banken doen wat hun taak is: het financieren van een gezonde reële economie die, het klinkt als een open deur, producten maakt en diensten biedt die we echt nodig hebben. In plaats van de virtuele financiële producten die uit de hand zijn gelopen en waarvan we de gevolgen aan den lijve hebben ervaren. Het probleem is duidelijk. De oplossing is minder eenvoudig.

9

DE CRISIS b r e n g t a a n h e t l i c h t DAT ER BEHOEFTE BESTAAT AAN VERANDERING . M AAR W AT VOOR VERANDERING ?

Uiteraard heeft de financiële crisis geleid tot een periode van introspectie binnen de bank‑ sector, onder het kritisch oog van politici, de media, en veel mensen die slachtoffer zijn geworden van de economische recessie. Omdat het zo mis heeft kunnen gaan, wordt nu gezocht naar wat er recht gezet kan worden. De banken staan in het middelpunt van dit debat. Triodos Bank heeft ook een stem in dit debat. Ondanks onze beperkte omvang is het succes van onze aanpak - die winst beschouwt als een middel en niet als doel op zich - opvallend. Lang werd duurzaam bankieren afgedaan als een luxe die slechts weinigen zich konden permitteren. De laatste jaren is hier een kente‑ ring in gekomen. Onze blik op de langere termijn en heldere aanpak heeft in 2009 een breder publiek aangesproken dan ooit tevoren.

kunnen gaan bij de klanten die we financieren. Daartoe hebben we in Nederland in begin 2009 de website Mijn Geld Gaat Goed (www.mijngeldgaatgoed.nl) geïntroduceerd waarmee iedereen met toegang tot internet alle projecten die we financieren kan ‘bezoeken’. Later in 2009 volgde de introductie van deze website voor de vestiging in het Verenigd Koninkrijk. Maar het is niet genoeg uitsluitend duurzame projecten te financieren en daar transparant over zijn. We kunnen niet een duurzamere levensstijl ontwikkelen zonder een duurzamer financieel systeem. Het recente debat over de financiele crisis concentreert zich op het ‘herstellen van vertrouwen’, met het angstige vermoeden dat verder alles bij het oude blijft. We moeten juist het wezen van het financiële systeem fundamenteel veranderen, zodat we kunnen bouwen aan een betere economie en ons kunnen richten op de aanpak van de écht grote problemen waarvoor we ons gesteld zien, zoals de klimaat‑ en armoedecrises.

Peter Blom: ‘We willen invloed uitoefenen op de ontwikkeling van de banksector. Niet alleen door te praten over een duurzame financiële toekomst, maar door deze te realiseren.’

Al zijn we in het verleden op zijn best b ewonderd of op zijn slechtst genegeerd, op dit moment worden we vaak als rolmodel beschouwd waar anderen van kunnen leren. Ons ondernemingsmodel is eenvoudig. En dat is misschien wel de kern van de zaak. Het geld dat aan Triodos Bank wordt toevertrouwd wordt uitsluitend uitgeleend aan onderne‑ mingen die duurzame producten of diensten maken, distribueren of verkopen. Klanten weten dat bij Triodos Bank hun geld alleen wordt aangewend voor de financiering van duurzame organisaties waarover u in dit jaar‑ verslag meer kunt lezen. We betalen onze klanten niet alleen rente over het saldo dat ze bij ons aanhouden, we vertellen ze ook waar hun geld naar toe gaat. Zo hebben we in 2009 een online instrument ontwikkeld waarmee bezoekers op onze website ‘virtueel’ op bezoek

10

INVLOED UITOEFENEN DOOR TE HANDELEN

We hopen dat we door onze manier van werken anderen kunnen beïnvloeden om een lans te breken voor ’een verregaande’ verandering van het financiele systeem. Zoals we eerder schreven zijn we in 2009 door de Financial Times en ifc uitgeroepen tot Duurzame Bank van het Jaar. We lieten daarmee 117 instellingen uit 42 landen achter ons, waaronder enkele grote namen uit de bankwereld. Deze erkenning is een steun in de rug, omdat hieruit blijkt dat duurzaam bankieren niet langer marginaal is. Het onder‑ streept dat duurzaam bankieren, ondanks het feit dat het nog niet op grote schaal wordt toegepast, toch al deel uitmaakt van de main‑ stream. Ook de timing van de prijs was veel betekenend. Om de juryleden te citeren: “Wat Triodos Bank heeft getracht te doen is radicaal anders, en het lijkt te werken. Als dit niet het jaar is waarin is bewezen dat we een nieuw rolmodel nodig hebben, welk jaar is dat dan wel?” De prijs is een bekroning voor de energie en inzet van alle medewerkers van Triodos Bank in ons hele Europese netwerk. De impact die wij maken is te danken aan hun toewijding en expertise. Publieke erkenning voor ons werk in een tijd van financiële onrust is ook een impliciete


uitdaging voor anderen om zaken anders aan te pakken. Het laat zien dat bankieren met de nadruk op relaties onderhouden in plaats van op transacties niet alleen de voorkeur verdient voor een duurzamer toekomst, maar ook vanuit commercieel perspectief interessant is. Het woord duurzaamheid wordt momenteel te pas en te onpas gebruikt en betekent voor iedereen iets anders - als het al iets betekent. Het is echter duidelijk dat de markt voor duurzame producten en diensten groeit, en in hoog tempo. En Triodos Bank groeit mee. Om deze aanhoudend positieve ontwikkeling te onder‑ steunen hebben we in 2009 extra kapitaal aangetrokken. Een emissie van certificaten van aandelen moest voortijdig worden gesloten vanwege de grote vraag. Met deze emissie hebben we meer dan eur 100 miljoen aange‑ trokken. Duizenden mensen hebben op de emissie gereageerd, in alle vijf landen waar we actief zijn. Deze investeerders zijn geïnteres‑ seerd in een duurzaam rendement, behaald door het verlenen van kredieten aan mensen en organisaties in de reëele economie en niet in abstracte winsten die worden gerealiseerd via ingewikkelde en doorgaans hoogst riskante financiële instrumenten. Triodos Bank is zowel in Europa als mondiaal actief. Als relatief kleine speler in een snel‑ groeiende markt ligt samenwerking met geest‑ verwanten daarom voor de hand. Incidenteel maar in toenemende mate ook structureel. Daarom waren we in 2009 medeoprichter van de Global Alliance for Banking on Values. De Global Alliance is een onafhankelijk netwerk van toonaangevende duurzame banken wereld‑ wijd, waarvan de gecombineerde activa meer dan usd 14 miljard bedragen en die meer dan zeven miljoen klanten vertegenwoordigen. De Global Alliance is een initiatief van brac Bank in Bangladesh, ShoreBank in de Verenigde Staten en Triodos Bank. Gezamenlijk willen de banken hun impact vergroten. Door bekend‑ heid te geven aan duurzaam bankieren in al zijn diversiteit als bankmodel van de toekomst. Door het bevorderen van de groei van duurzaam bankieren zelf en met de opleiding van een nieuwe generatie duurzame bankiers.

BLIJVENDE VERANDERING

Blijvende verandering realiseren is niet eenvoudig, zeker niet als dat betekent dat we het streven naar winst op de korte termijn


zullen moeten inruilen voor winst op finan‑ cieel, maatschappelijk en milieugebied op de lange termijn. Het is ook niet realistisch om te verwachten dat één onderdeel van het bedrijfs‑ leven of de maatschappij, bijvoorbeeld het bankwezen, dat in zijn eentje kan bewerk stelligen. We zijn allemaal; burgers, consumenten en werknemers, betrokken bij het realiseren van de diepgaande verandering die nodig is, omdat bijna iedereen te maken heeft met geld. Onze klanten begrijpen dat bewust omgaan met geld het verschil kan maken. Of het nu beleggen is in het Nederlandse Triodos Fair Share Fonds zodat microfinancieringsbanken in ontwikke‑ lingslanden de basale financiële diensten kunnen bieden die de meesten van ons als vanzelfsprekend beschouwen, of het openen van een spaarrekening zodat Triodos Bank groene technologieën kan financieren waarmee energie uit voedselafval wordt opgewekt; al deze individuele stappen leveren een essentiële bijdrage aan blijvende verandering. Geld wordt gekanaliseerd via de financiële sector en bankieren speelt binnen die sector een cruciale rol. Het is dus essentieel dat er zowel bij banken als in ons individueel gedrag een verandering plaatsvindt. Toch richt het debat over hoe die verandering van de banken er dan precies zou moeten uitzien, in een wereld na de crisis, zich veelal uitsluitend op de vraag hoe banken de beschikking kunnen krijgen over meer kapitaal. Deze manier van denken suggereert dat banken beter om zullen kunnen gaan met schokeffecten als ze meer kapitaal hebben. Ook wordt daarbij gepleit voor verbetering van het risicobeheer, om zo hun bijdrage aan die schokeffecten helemaal te voorkomen. De boodschap die tussen de regels door opdoemt is; op een paar kleine aanpas‑ singen na, alles bij het oude te laten. Veelal met inbegrip van de controversiele bankbonussen. Wij zijn er echter van overtuigd dat ‘alles bij het oude laten’ op lange termijn geen geloof‑ waardige optie is. Triodos Bank wil invloed uitoefenen op het debat over de veranderingen in de banksector; niet door middel van vage ideeën, maar door wat we daadwerkelijk doen en de resultaten die we daarmee behalen. We financieren onder nemers die zinvolle producten maken en diensten verlenen, variërend van huisvesting

11

voor bejaarden tot ontwikkelaars van duurzame energieprojecten. Om dit effectiever te kunnen doen moeten we een solide, efficiënte bank zijn, die opereert in een gezond financieel systeem.

b o u w e n a a n EEN ANDERE FINANCI Ë LE TOEKO M ST

Belangrijke vragen over hoe we een betere financiële toekomst kunnen bouwen staan nu hoger op de agenda dan ooit. Moeten banken in particuliere handen zijn of juist in die van de overheid? Moeten zij mondiaal zijn of lokaal? Groot of klein? We denken daarbij vooral in tegenstellingen met vaste overtui‑ gingen. Maar gaat het bij het Nieuwe Bankieren juist niet om het denken op een hoger niveau te brengen? Zou een bank niet zowel het een als het ander kunnen zijn, met nieuwe functies en governance-modellen? Bijvoorbeeld: Triodos Bank betwist de opvatting dat alleen grote banken het internationale bedrijfsleven kunnen bedienen. Er is geen bewijs waaruit blijkt dat kleine en middelgrote banken diezelfde taken niet zouden kunnen uitvoeren. Ze zijn goed toegerust om de kleine en middel‑ grote ondernemingen te bedienen die de ruggengraat van de economie vormen en die vaak ook intern ationaal opereren. Een modern netwerk van kleinere gespecialiseerde banken kan snel inspringen op de financierings behoeften voor nieuwe technologieën en is flexibel genoeg om in de veranderende behoeften te voorzien van organisaties in alle soorten en maten. Niet alleen nationaal maar ook internationaal. Het is vaak eenvoudiger voor kleinere banken om hechte relaties op te bouwen in markten die ze goed kennen; en wij zijn van mening dat juist in die markten het bankieren draait om langetermijnrelaties. We willen met onze klanten meegroeien. Daarom hebben we fair trade-initiatieven gefinancierd toen die zich nog in hun prille pioniersstadium bevonden. Totdat ze uitgroeiden tot een omvang waarbij ze geld hebben moeten aantrekken door de uitgifte van aandelen, zoals Cafédirect in het Verenigd Koninkrijk. Dit relatiemodel strekt zich verder uit dan onze directe klanten. We hanteren een actief stake‑ holdermodel, waarbij we een echte dialoog willen aangaan met alle personen en organi

12

saties die een direct of soms indirect belang hebben in ons werk. Het is de missie van Triodos Bank om de levenskwaliteit te verbe‑ teren, waarbij we de belangen van onze stake‑ holders een hoge prioriteit geven. En de d rijfveer van onze stakeholders is niet alleen winst. Onze stakeholders zijn personen, i nstellingen en groepen die een krachtig, duurzaam evenwicht willen zien tussen mensen, de draagkracht van de aarde en de gezonde economisch basis die daarbij hoort. Deze benadering is het uitgangspunt bij het bepalen van rentepercentages, winst en belo‑ ningen. Slechts door transparantie hierover kunnen we de juiste balans vinden.

VERANT W OORDELIJKHEID NE M EN

Triodos Bank is anders dan de meeste banken, maar maakt wel degelijk deel uit van de finan‑ ciele sector. Dit blijkt onder meer uit het feit dat we ongeveer 21% van onze winst (voor belasting) hebben bijgedragen aan het Neder‑ landse depositogarantieregeling in verband met het faillissement van een andere bank. Maar er zijn ook fundamentele vragen die ons als Triodos Bank aangaan. In de huidige crisis worstelt de financiële sector met zijn rol in de maatschappij. Banken zijn geen bedrijf zoals alle andere. Aan dat idee moeten veel bankiers wennen, welke beperkingen dat oplegt, maar ook aan welke kansen dat biedt. Om te herstellen en zijn echte potentie te benutten, moet de banksector bij zichzelf beginnen. Bijvoorbeeld door een serieuze discussie te voeren over het scheiden van Investment Banking, met zijn specifieke risico’s, van Retail Banking, zoals is voor gesteld in de Verenigde Staten. Verder zou transparantie binnen de bankwereld de norm moeten worden. Tegelijkertijd dienen financiële producten te worden vereenvoudigd en moet de omvang van banken onder de loep worden genomen. Dat alles als onderdeel van een u itgebreider debat. Ten slotte moeten we ons realiseren dat we allemaal deel uitmaken van een economisch systeem dat tot op heden slechts één dominant uitgangspunt had: zo snel mogelijk zo veel mogelijk geld verdienen. Als de financiële crisis iets heeft duidelijk gemaakt, dan is het wel dat dit principe van louter winstmaximalisatie onaanvaardbare bijwerkingen heeft. Dit


betekent niet dat dit gedrag zomaar zal veran‑ deren. We hebben te maken met diep inge‑ bakken culturen. Die cultuur moet veranderen, met name in het bankwezen. Pas dan kunnen banken de motor zijn van een nieuwe economie die rekening houdt met mensen en met het milieu. Dat is wat Triodos Bank in de praktijk brengt. Niet in een vage theoretische zin, maar in praktische zin; omdat het de kern is van ons businessmodel.

RESULTATEN

Triodos Bank biedt een breed scala bankactivi‑ teiten aan in een aantal landen in Europa en daarbuiten. Een solide financiële performance is van essentieel belang om deze duurzame impact te realiseren, te onderbouwen en te laten groeien. Onze resultaten, hieronder toegelicht, bevestigen deze ontwikkeling. Triodos Bank staat voor een duurzame ontwik‑ keling waarin aandacht voor de levenskwaliteit van mensen centraal staat. Levenskwaliteit betreft niet alleen het welzijn van mensen zelf, maar ook de onderlinge sociale relaties en de manier waarop we met het milieu omgaan. Levenskwaliteit staat zeker niet tegenover succesvol ondernemerschap en financieel rendement, maar plaatst deze in een breder perspectief. Juist dat is de toegevoegde waarde van Triodos Bank. De maatschappelijke en economische ontwikkeling onderstreept de belangstelling voor de kwalitatieve, mens‑ en natuurgeoriënteerde benadering van Triodos Bank. Dat vertaalt zich in de verbreding en verdieping van activiteiten van de bank.

Overzicht toevertrouwde middelen per vestiging Bedragen in miljoenen euro’s

31.12.2009 bedrag %

Nederland

1.220,3

47

970,2

47

708,7

28

572,2

28

Koninkrijk

386,5

15

359,0

17

Spanje

268,7

10

175,3

8

0,4

0

—

—

2.584,6

100

2.076,7

100

België

31.12.2008 bedrag %

Verenigd

Duitsland Totaal

Overzicht toevertrouwde middelen per categorie Bedragen in miljoenen euro’s

31.12.2009 bedrag %

31.12.2008 bedrag %

1.544,9

60

1.039,4

50

417,2

16

595,4

29

622,5

24

441,9

21

2.584,6

100

2.076,7

100

Spaargelden (zonder vaste termijn) Spaardeposito’s Overige toevertrouwde middelen Totaal

van elektriciteit te voorzien en waarmee een CO 2 -uitstoot van meer dan 800.000 ton per jaar

wordt bespaard. Op hoofdpunten zijn in 2009 de volgende resultaten geboekt: T riodos Groep

• Het totale beheerd vermogen inclusief Triodos Bank en de beleggingsfondsen is gestegen met eur 1,1 miljard tot eur 4,9 miljard (+30%). • Eind 2009 financiert Triodos Groep en haar klimaat- en energiebeleggingsfondsen meer dan 275 projecten in heel Europa, met een gezamen‑ lijke opwekkingscapaciteit van 950 mw aan energie. Het gaat om 175 windparken, 85 zonneenergiecentrales en diverse biomassa- (15) en waterkrachtprojecten (19), die gezamenlijk circa 2,25 miljard kWh per jaar produceren, genoeg om ongeveer 630.000 Europese huishoudens


• Het aantal medewerkers is in 2009 gegroeid met 21% tot 576. Het ziekteverzuim bedroeg 2,6% (2008: 2,4%), hetgeen iets hoger is dan de gehanteerde bovengrens van 2,5%. • Het belangrijkste aandachtspunt van het milieup rogramma van 2009 was het vermin‑ deren van papierverbruik per fte en het e fficiënter maken van het milieubeheersysteem. In 2009 is het papierverbruik per fte met 9% gedaald. Er werden nieuwe rollen en functies binnen het milieubeheersysteem geïntrodu‑ ceerd om de efficiency te verbeteren.

13

T riodos B ank

• Het balanstotaal van Triodos Bank is met 26% gegroeid tot eur 3.0 miljard, hetgeen te danken was aan een gestage groei van de toevertrouwde middelen en een geslaagde aandelenemissie. De verwachte groei was tussen 15% tot 20%. • Triodos Bank vermeerderde haar aandelen kapitaal met meer dan eur 100 miljoen (+ 51%) dankzij een emissie van certificaten van aandelen die zo succesvol was dat zij vroeg‑ tijdig moest worden gesloten. Triodos Bank heeft hiermee een groot aantal nieuwe c ertificaathouders weten te interesseren.

Pierre Aeby: ‘Ondanks een moeilijk jaar als gevolg van de economische crisis hebben duurzame ondernemingen goed gepresteerd.’

• De toevertrouwde middelen stegen met eur 508 miljoen (+24%) terwijl een groei van eur 400 miljoen was verwacht. Door grotere ontevre‑ denheid over de manier waarop banken met hun verantwoordelijkheden zijn omgegaan en hun werknemers beloonden, wendden veel spaarders zich tot Triodos Bank als positief alternatief. Dit heeft geleid tot een grotere groei dan verwacht. In het bijzonder in N ederland en België. Dit was te danken aan de relatief grote naamsbekendheid van de bank in deze landen, een compleet pakket aan bancaire diensten in Nederland en efficiëntere proce‑ dures voor het openen van rekeningen wat tot grote tevredenheid bij de nieuwe klanten heeft geleid. • De groei van de kredietportefeuille bedroeg eur 391 miljoen (+31%). Dit is meer dan de verwachte groei van eur 300 miljoen. • Het totaal aantal klanten van de bank steeg met 27%. De verwachte groei lag tussen 15% en 20%. Eind 2009 bedroeg het totaal aantal klanten van de bank 242.000.

en lager dan verwacht. Zonder de aanzienlijke bijdrage aan het Nederlandse depositogarantie‑ stelsel, als gevolg van het faillissement van een Nederlandse bank, zou de nettowinst zijn gestegen. • Triodos Bank in Nederland boekte in 2009 de grootste groei ooit, waarbij zowel zakelijke als particuliere klanten de bank wisten te vinden. In Nederland is een innovatieve online transparantietool geïntroduceerd waarmee gebruikers een virtueel ‘bezoek’ kunnen brengen aan kredietnemers. Daarop is door klanten met veel enthousiasme gereageerd. Ook de kredietp ortefeuille is gegroeid, al bleef de stijging beperkt door de overheveling van kredieten aan Triodos Groenfonds en Triodos Cultuurfonds. • De kredietportefeuille van Triodos Bank in het Verenigd Koninkrijk is aanzienlijk gegroeid. De bank financierde onder andere een aantal spraakmakende milieuprojecten. In moeilijke marktomstandigheden, en tegen een achter‑ grond van agressieve concurrentie met bijbe horende hoge rentepercentages waaraan Triodos Bank niet heeft meegedaan, was de groei van de ’toevertrouwde middelen slechts marginaal. • Triodos Bank in België combineerde een groei van spaargelden, kredieten en winst met een grotere naamsbekendheid in heel het land. De vestiging concurreerde met succes in een markt waar veel grotere spelers zich richten op de duurzaamheidsmarkt. • Triodos Bank in Spanje is ook op alle gebieden gegroeid. Er werden drie regionale kantoren geopend, in de regio’s Madrid, Castile-Leon en Valencia. Het klantenbestand van de vestiging is gestegen met meer dan 50%. • In december 2009 werd Triodos Bank in Duits‑ land geopend in Frankfurt tijdens een speciaal evenement dat werd bijgewoond door 400 mensen. De opening betekende een belangrijke mijlpaal in de ontwikkeling van de Groep. De Bank werd sinds 2005 in Duitsland vertegen‑ woordigd door Triodos Finanz GmbH en heeft sinds 2005 een kredietportefeuille van eur 64 miljoen opgebouwd.

• De nettowinst over 2009 bedroeg eur 9,5 miljoen, hetgeen 6% lager was dan over 2008

14


T riodos I nvestment M ana g ement

• De Triodos beleggingsfondsen hebben een duidelijke stijging in groei laten zien. Door de onzekerheid van de markt was het moeilijk om na de stagnerende groei van de laatste twee jaar een groei prognose te maken. De totale groei van de beleggingsfondsen bedroeg eur 373 miljoen, een stijging van 31%. T riodos P rivate B ankin g

• Triodos Private Banking heeft haar activiteiten uitgebreid naar België. In 2009 is het particulier vermogensbeheer in zowel Nederland als Belgie sterk gestegen, waardoor het beheerd vermogen is gegroeid met eur 124 miljoen tot eur 280 miljoen. Veel private-bankingklanten hebben deelgenomen aan de emissie van certificaten van aandelen Triodos Bank.

TRANS PARANT i e EN VERSLAGLEGGING

Sinds 2001 maakt Triodos Bank gebruik van de richtlijnen van het Global Reporting Initiative (gri). gri is in 1997 opgericht door de Verenigde Naties en de Coalition for Environmentally Responsible Economics (ceres). gri wil duur‑ zaamheidsverslaglegging op een consequente wijze inrichten en daarmee prestaties objecti‑ veren en de vergelijkbaarheid bevorderen. Triodos Bank is een organisational stakeholder van gri. In dit jaarverslag wordt gebruik gemaakt van de g3 (versie 3) richtlijnen en de nieuwe richtlijnen voor de financiële sector die in 2008 zijn ontwikkeld.

DUURZAA M HEIDSBELEID

Aandacht voor duurzaamheid is in alle gele‑ deren van Triodos Bank terug te vinden en vormt een integraal onderdeel van de bedrijfs‑ voering. Bij alle beslissingen die de bank neemt worden de sociale en milieuaspecten meege‑ wogen. In tegenstelling tot veel andere organi‑ saties heeft Triodos Bank daarom geen aparte afdeling die zich bezighoudt met duurzaamheid of Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (mvo). Om de duurzaamheid van de producten en diensten te kunnen waarborgen werkt Triodos Bank met specifieke criteria. De bank hanteert daarbij zowel positieve criteria (om te garanderen dat zij actief het goede doet) als negatieve (uitsluitings)criteria, om te garan‑ deren dat zij geen schade aanricht. De nega‑ tieve criteria sluiten leningen of beleggingen uit in sectoren of activiteiten die schadelijk zijn


voor de maatschappij. Door de positieve criteria worden koplopers geïdentificeerd en gestimuleerd om bij te dragen aan een duurzame samenleving. Tweemaal per jaar worden deze criteria getoetst en eventueel aangepast. Ook heeft Triodos Bank voor de interne organisatie duurzame uitgangspunten geformuleerd. Deze zijn terug te vinden in haar Business Principles. Alle genoemde duurzaam‑ heidscriteria zijn te vinden op de websites van Triodos Bank.

P RODUCTEN EN DIENSTEN

De producten en diensten van Triodos Bank bieden beleggers en spaarders de mogelijkheid nieuwe en bestaande ondernemingen te f inancieren die bijdragen aan een beter milieu of die een sociale of culturele meerwaarde realiseren. Potentiële kredietnemers worden eerst beoordeeld op hun meerwaarde op die gebieden. Vervolgens wordt de financieeleconomische haalbaarheid van een toekomstige lening getoetst en wordt beoordeeld of deze lening vanuit bancair oogpunt verantwoord is. De criteria waarop Triodos Bank onderne‑ mingen toetst zijn te lezen op de websites van Triodos Bank.

KREDIETVERLENING

De groei van de kredietportefeuille is een belangrijke indicator voor de impact die Triodos Bank heeft op het verduurzamen van de economie. Alle sectoren waar de bank zich op richt, worden als duurzaam gekwalificeerd en de ondernemingen en projecten die zij financiert dragen bij aan het realiseren van de missie van de bank. In 2009 was er geen a anleiding om het duur‑ zaamheidsgehalte van de verschillende sectoren tegen elkaar af te wegen en daar een kernbeleid op te baseren. De bank blijft zich concentreren op de bestaande sectoren waarin de bank inmiddels een aanzienlijke expertise heeft opgebouwd.

15

Overzicht uitstaande kredieten per sector in 2009

g

Natuur & Milieu (50%)

g

Sociale economie (26%)

g

Cultuur & Welzijn (19%)

g

Overig (5%)

N AT U U R & M I L I E U ( 5 0 % , 2 0 0 8 : 4 7 % )

Projecten op het gebied van duurzame energie, zoals windenergie‑ en waterkrachtprojecten. Verder biologische en biologisch-dynamische landbouw: van landbouwb edrijven tot product‑ verwerking, groothandelsondernemingen en natuurv oedingswinkels. Tenslotte milieutech‑ nologie zoals kringloopbedrijven en natuurbehoudp rojecten. SOCIALE ECONOMIE (19%, 2008: 21%)

Leningen aan ambachtelijke bedrijven, vernieu‑ wend ondernemerschap en dienstverlening met een duidelijk sociaal belang, zoals sociale woningbouw en de financiering van eerlijke handel.

Michael Jongeneel: ‘Internet

De bovenstaande kredietsectoren geven de belangrijkste sectoren aan waar Triodos Bank in betrokken is. De sectoren worden zowel door Triodos Bank zelf als door investerings‑ en beleggingsfondsen van de bank gefinan‑ cierd. De kredietportefeuille groeide in 2009 met 31% tot eur 1.661 miljoen (2008: 25%). Deze groei van eur 391 miljoen was hoger dan de verwachting van eur 300 miljoen. De krediet‑ portefeuille als percentage van het bedrag aan toevertrouwde middelen is gestegen tot 64% (2008: 61%). Triodos Bank streeft naar een kredietportefeuille gerelateerd aan de t oevertrouwde middelen van 70%. De kwaliteit van de kredietportefeuille is b evredigend gebleven, ondanks de economi‑ sche recessie. Een aantal sectoren gerelateerd aan landbouwproductie en organisch afval heeft echter meer te lijden gehad van de e conomische recessie als gevolg van een hoge volatiliteit van vraag en prijs. De bank heeft haar dotatie aan de voorziening voor dubieuze debiteuren verhoogd tot 0,34% van de g emiddelde kredietportefeuille (2008: 0,28%). Die voorzieningen zijn genomen als preven‑ tieve maatregel om de bank te beschermen tegen mogelijk in gebreke blijven van krediet‑ nemers.

Bankieren was het laatste halfjaar van 2009 100% beschikbaar, als we het geplande en aangekondigde onderhoud buiten beschouwing laten. Dat betekent een eersteklas dienst verlening voor onze klanten.’

C U LT U U R & W e l Z I J N ( 2 6 % , 2 0 0 8 : 3 0 % )

Kredietverlening aan bijvoorbeeld onderwijs instellingen, meditatiecentra, religieuze groepe‑ ringen en kunstenaars. Dit geldt tevens voor instellingen die actief zijn in de gezondheids‑ zorg, waaronder zorg voor mensen met leer achterstanden.

16

S PAREN EN BETALEN

Spaargelden stellen Triodos Bank in staat om ondernemingen en instellingen met een m aatschappelijke meerwaarde te financieren. De groei van de toevertrouwde middelen is een belangrijke indicator van het vermogen van de bank om voldoende middelen aan te trekken om duurzame instellingen te finan‑ cieren. Het totaalbedrag aan toevertrouwde middelen, bestaande uit spaarrekeningen, spaardeposito’s/termijnrekeningen en tegoeden in rekening-courant/zichtrekeningen, groeide in 2009 met eur 508 miljoen, een stijging van 24% (2008: 28%). Uitgaande van een verwachte groei van eur 400 miljoen (een stijging van 19%) is de doelstelling significant overtroffen. Alle vestigingen hebben bijgedragen aan deze groei. Door spaarders van Triodos Bank de mogelijk‑ heid te bieden om een gedeelte van de rente die zijn ontvangen te bestemmen voor een goed


doel, worden jaarlijks vele maatschappelijke organisaties ondersteund. In 2009 ontvingen 151 organisaties (2008: 133) in totaal een bedrag van of eur 1.0 miljoen (2008: eur 1.2 miljoen) aan schenkingen.

Overzicht aantal certificaten per certificaathouder bedragen in miljoenen euro’s

Certificaat- houders 2009 2008

Eigen vermogen 2009 2008

Beleggen

Naast sparen en betalen is beleggen binnen Triodos Bank een belangrijke activiteit. Beleggen gebeurt via beleggingsfondsen of beleggingsinstellingen die de naam Triodos dragen en beheerd worden door Triodos I nvestment Management bv, een volle dochter‑ onderneming van Triodos Bank. Deze fondsen en beleggingen maken geen onderdeel uit van de balans van de bank. De fondsen publiceren zelfstandig een jaarverslag en hebben elk hun eigen Algemene Vergadering van Aandeel houders. In 2009 waren er dertien beleggings‑ fondsen waarin door particulieren en i nstellingen belegd kon worden. De fondsen beleggen in verschillende thema’s zoals micro‑ financiering, klimaat en energie, duurzaam vastgoed en cultuur of in beursgenoteerde ondernemingen met bovengemiddelde resul‑ taten op sociaal en milieu gebied, en aandacht voor governance (esg). Het totale bedrag dat aan Triodos Investment Management is toever‑ trouwd steeg in 2009 met 31% tot eur 1.591 miljoen. Ultimo 2008 was dat bedrag eur 1.218 miljoen.

f i n a n c i ë l e r e s u ltat e n

De inkomsten van de bank zijn in 2009 met 20% gegroeid tot eur 88 miljoen (2008: eur 74 miljoen). Triodos Investment Management heeft bijgedragen aan de inkomsten met een bedrag van eur 19 miljoen (2008: eur 15 miljoen). De provisie-inkomsten bedroegen in 2009 33% (2008: 33%) van de totale baten, conform de verwachtingen. De verhouding bedrijfslasten ten opzichte van de totale baten bedroeg in 2009 80% (2008: 75%). Deze verhouding was in 2008 bijzonder laag omdat we een buitengewone bate boekten uit een hedgingtransactie ter dekking van het valutarisico van onze activiteiten in het Verenigd Koninkrijk, waar een verlies werd geboekt als gevolg van de devaluatie van het Britse pond. In 2009 was de verhouding hoger


1 - 50

7.487

6.347

9,5

7,7

51 – 500

6.470

4.879

74,5

52,9

501 – 1.000

537

388

26,7

18,4

1.001 en meer

284

183

203,5

125,2

14.778

11.797

314,2

204,2

Totaal

dan verwacht vanwege de kosten van een bijdrage aan het Nederlandse deposito garantiesstelsel (zie hieronder). De nettowinst van eur 9,5 miljoen daalde met 6% (2008: eur 10,1 miljoen). De winst per aandeel, berekend over het in het boekjaar gemiddeld uitstaande aandelen, bedroeg eur 2,98 (2008: eur 3,51), een daling van 15%. De winst staat ter beschikking van de aandeel‑ houder. De beschikbare winst is voornamelijk gedaald door de verplichte bijdragen van Triodos Bank aan het Nederlandse deposito garantiestelsel na het faillissement van dsb, een particuliere Nederlandse bank. De bank stelt voor een dividend te betalen van eur 1,95 per aandeel (2008: eur 1,95). De pay out-ratio (het gedeelte van de winst dat als dividend wordt uitgekeerd) komt daarmee op 65% (2008: 56%). De winstdoelstelling op middellange termijn is 7% op het eigen vermogen van de bank. Deze doelstelling kan worden gezien als een realis‑ tisch langetermijngemiddelde voor het type bancaire activiteiten waar Triodos Bank actief in is. De volwassen vestigingen (Nederland, België en het Verenigd Koninkrijk) hebben aangetoond dit niveau van winstgevendheid te kunnen bereiken. Door nieuwe investeringen, zoals een nieuwe vestiging in Duitsland, en de versnelde groei van het aantal klanten en de daaraan verbonden initiele kosten, bleef de winst onder 7%, zoals voorzien. Triodos Investment Management is verantwoor‑ delijk voor 23 beleggingsfondsen, in totaal eur 1,6 miljard. Deze fondsen leveren samen een aanzienlijke bijdrage aan de winst van de bank.

17

De nettowinst over 2009 bedroeg eur 3,6 miljoen (2008: eur 2,6 miljoen).

VOORUITZICHTEN 2 0 1 0 T riodos B ank

De termijn waarop de winstdoelstelling van 7% betrekking heeft, is afhankelijk van de kansen die Triodos Bank wil en kan benutten in een markt waarin het thema duurzame ontwikke‑ ling de komende jaren sterk in de belangstel‑ ling staat. In de huidige markt moet deze winst‑ doelstelling met de nodige voorbehouden worden omkleed. Een verslechterend econo‑ misch klimaat kan tot bovengemiddelde voor‑ zieningen voor de kredietportefeuille leiden en daarmee het realiseren van de winstdoelstelling vertragen. Bovendien brengt het realiseren van extra groei aanzienlijke aanloopkosten met zich mee. Het aantal certificaathouders is gestegen van 11.797 tot 14.778. Het eigen vermogen groeide met 54% van eur 204 miljoen tot eur 314 miljoen. Het onderhouden van een interne markt voor de aan‑ en verkoop van certificaten van aandelen heeft in 2009 goed gefunctioneerd. De intrin‑ sieke waarde per certificaat van aandeel bedraagt eind 2009 eur 71 (eind 2008: 70). De solvabiliteitsratio (bis-ratio) wordt met ingang van 2008 berekend volgens de Basel ii richtlijnen. Eind 2009 bedroeg de bis-ratio 16,3% (2008: 13,0%), een stijging die het gevolg was van een geslaagde emissie van certificaten van aandelen in de loop van het jaar. Dit percentage is ruim boven het wettelijk minimum van 8%. Banken zullen naar v erwachting als gevolg van de financiële crisis aan hogere solvabiliteitsratio’s moeten voldoen. Er is uit principiële overwegingen geen a andelenoptieregeling voor medewerkers, leden van de Directie, leden van de Raad van Commissarissen of bestuursleden van Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos. Gezien de waarden van Triodos Bank vindt de bank een optieregeling geen passend instrument om prestaties te belonen.

18

• Het balanstotaal van Triodos Bank zal naar verwachting tussen de 15 en 20% groeien. • Het aantal klanten van alle vestigingen zal verder groeien. Voor de gehele Groep wordt een groei van het aantal klanten verwacht van 15 tot 20%. • Er wordt een groei van de kredietportefeuille verwacht tussen 35 en 40% en van de toever‑ trouwde middelen tussen 15 en 20%. Triodos Bank heeft een gezonde groeiambitie, maar niet tegen elke prijs. De groei van de krediet portefeuille is gekoppeld aan kansen die we zien in de markt, nu problemen op milieu‑, maatschappelijk en cultureel gebied samen‑ komen en het vinden van oplossingen urgenter wordt dan ooit tevoren. Ook zullen we ons inspannen om tot een beter evenwicht te komen tussen de verhouding van onze l eningenportefeuille ten opzichte van onze toevertrouwde middelen. • Onvoorziene omstandigheden buiten beschou‑ wing gelaten, verwacht de bank over 2010 een positief resultaat te behalen. Tegelijkertijd zien we dat de economische recessie, die het gevolg is van de financiële crisis, ook duurzame ondernemers en ondernemingen raakt. We zullen er alles aan doen, uiteraard binnen r edelijke grenzen, om hen door deze moeilijke periode heen te helpen. T riodos I nvestment M ana g ement

• We voorzien een gunstiger klimaat voor beleg‑ gingsfondsen en we verwachten dat ze tussen 25 en 30% in omvang zullen toenemen. P rivate B ankin g

• We verwachten aanhouende belangstelling voor onze private-bankingproducten hoog zal blijven en voorzien een groei tussen 20 en 25%. De bank zal in 2010 actief blijven bijdragen aan een duurzamer toekomst door in te spelen op de uitdagingen op maatschappelijk, milieu‑ en cultureel gebied. We verwachten in het bijzonder een groei van onze financiering van duurzame-energieprojecten en andere innovaties die onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen effectief verminderen. Maar dat is niet voldoende om een brede


cultuurverandering in het denken over duurzame ontwikkeling te bewerkstelligen. We zullen de resultaten van onze werkzaam‑ heden duidelijker en vaker bekendmaken, onder andere door een actieve rol te spelen in het publieke debat, maar ook in de d agelijkse praktijk, door te fungeren als een change-agent die projecten financiert die het verschil maken. De noodzaak daartoe is groter dan ooit.

Zeist, 24 februari 2010 Directie Triodos Bank Pierre Aeby* Peter Blom*, voorzitter Michael Jongeneel *Statutair directeur

Websites voor meer informatie: www.triodos.com www.mijngeldgaatgoed.nl www.triodos.co.uk/knowwhereyourmoneygoes/ www.gabv.org www.cop15.dk www.ftconferences.com/sustainablebanking


19

Kwekerij de Hessenhof is een van de weinige biologische plantkwekerijen. Eigenaar Hans Kramer (zie foto) heeft een krediet afgesloten bij Triodos Bank om zijn unieke onderneming verder te ontwikkelen. De kwekerij biedt een grote variëteit aan vaste planten, varens, siergrassen, kruiden en heesters. De planten gedijen goed in de vruchtbare potgrond waarin wortelschimmels en organische meststoffen zijn verwerkt.

Triodos Bank Nederland

2

009 was een turbulent jaar voor de Nederlandse financiële sector. Eén bank ging failliet en een aantal andere banken en verzekeraars moest overheidsgaranties aanvragen om aan hun financiële verplich tingen te kunnen voldoen. De meeste banken hadden te maken met financieringsproblemen en de concurrentie om particuliere spaargelden heeft geleid tot ongewoon hoge spaarrentes. Terwijl een groot deel van de banksector problemen ondervond, profiteerde Triodos Bank van haar sterke reputatie. Steeds meer mensen zien het belang van de waarden die bij Triodos centraal staan, wat in 2009 heeft bijgedragen aan een ongekende groei. Dankzij onze investeringen in efficiëntie de afgelopen twee jaar konden we een recordaantal nieuwe klanten verwelkomen. Triodos Bank lanceerde als eerste bank een website met een interactieve plattegrond waarop iedereen kan zien waar en aan wie het spaargeld wordt uitgeleend.

KREDIETVERLENING

De kredietportefeuille groeide met eur 62 miljoen (12%) tot eur 588 miljoen, terwijl een groei met 100 miljoen was verwacht. De lagere stijging is te verklaren door de overdracht van eur 17 miljoen aan leningen aan Triodos Groenfonds en Triodos Cultuurfonds en door de overdracht van bestaande Duitse leningen aan de nieuwe Duitse vestiging. De sectoren Kunst en Cultuur en Milieutechnologie groei‑ den het hardst, terwijl in de sector Sociale Economie eveneens sterke resultaten werden geboekt. Het opzetten van een speciaal team voor de behandeling van kleinere krediet aanvragen is uitgesteld tot 2010. De particuliere hypotheken stegen met eur 15 miljoen (66%) tot eur 37 miljoen. Als gevolg van de recessie waren de voorzien ingen voor dubieuze debiteu‑ ren met 0,45% van de gemiddelde omvang van de kredietp ortefeuille hoger dan in voorgaande jaren. Vergeleken met andere Nederlandse banken w aren onze voorzieningen echter laag.

REALISATIE DOELEN 2 0 0 9

Het aantal particuliere klanten zou in 2009 naar verwachting met zo’n 20.000 stijgen. We hebben echter 33.000 nieuwe particuliere klanten mogen verwelkomen, een stijging met 32%. Het aandeel nieuwe zakelijke klanten steeg zelfs nog sneller, namelijk met 3.100 (45%) tot bijna 10.000. Het is vooral interes‑ sant om te zien hoe duurzaamheid een groei‑ end aantal jonge ondernemers aanspreekt. De balans, vóór correctie in verband met interne transacties tussen Triodos vestigingen, steeg met eur 266 miljoen (24%) tot eur 1.362 miljoen (2008: 29%). De krediet portefeuille steeg met eur 62 miljoen tot eur 588 miljoen, een stijging van 12% (2008: 21%). De groei van de toevertrouwde middelen was bijna het dubbele van wat we verwachtten, een stijging van eur 250 miljoen (26%) tot eur 1.232 miljoen. De verwachte groei bedroeg eur 150 miljoen. De emissie van certificaten van aandelen in het najaar mag eveneens zeer geslaagd genoemd worden. Nederlandse certificaathouders, waaro nder 1.678 nieuwe, schreven eur 35 miljoen nieuw kapitaal bij.


Matthijs Bierman: ‘Het is bemoedigend om te zien hoe aandacht voor duurzaamheid bij steeds meer jonge ondernemers gemeengoed wordt.’

S PAREN

Dankzij het feit dat veel mensen de overstap naar Triodos Bank maakten en bestaande klanten hun deposito’s bij Triodos Bank verhoogden, groeiden de totale toevertrouwde middelen in 2009 met eur 250 miljoen (26%) tot eur 1.232 miljoen. Veel spaarders kozen er tevens voor om deposito’s met een vaste looptijd om te zetten in vrij opneembare (internet) spaarr ekeningen. De totale particu‑ liere spaargelden en deposito’s stegen met eur 160 miljoen en de totale zakelijke spaar gelden en deposito’s met eur 20 miljoen.

21

BELEGGEN

Eind 2009 hadden klanten van Triodos Bank in Nederland in totaal eur 614 miljoen belegd in Triodos beleggingsfondsen (2008: eur 535 miljoen), een stijging van 15%. De beleggings‑ fondsen herstelden zich, in het bijzonder in het laatste kwartaal van 2009. De groei van met name Triodos Groenfonds, Triodos Fair Share Fund en Triodos Cultuurfonds – die alle drie profiteren van een gunstig belastingregime – kan zeer bevredigend genoemd worden.

BETAALREKENING

Bijna de helft van alle nieuwe klanten opende een betaalrekening bij ons. Meer dan 44.000 klanten maken nu gebruik van Triodos Bank voor hun dagelijkse bankzaken. Dankzij het nieuwe kaartbeheersysteem dat in het voorjaar van 2009 werd geïntroduceerd is de tijd voor het openen van een betaalrekening met ongeveer een week verminderd. De totale creditsaldi op particuliere betaalrekeningen groeiden met eur 36 miljoen (120%) en op zakelijke rekeningen met eur 33 miljoen (40%).

nemingsklimaat voor duurzame onder nemingen te scheppen. In de eerste helft van 2010 verwachten we onze dienstverlening op het gebied van betalen te kunnen uitbreiden met het populaire idealbetalingssysteem voor internet transacties. We verwachten een groei van de toevertrouwde middelen met eur 125 miljoen en van het aantal klanten tot 175.000. Bij de afdeling Zakelijke Relaties zal een aantal nieuwe accountmanagers worden aangesteld om de kredietverlening te versnellen, zodat we het aandeel van de toevertrouwde middelen dat daadwerkelijk wordt uitgeleend kunnen vergroten. Aangezien steeds meer duurzame ondernemingen en projecten zich voor f inanciering tot ons wenden, verwachten we een sterke groei van de kredietportefeuille met eur 118 miljoen.

Zeist, 24 februari 2010 Matthijs Bierman, directeur

VERZEKEREN

In 2009 hebben we besloten om onze a ssurantiebemiddelingsactiviteiten te staken om ons volledig te kunnen richten op de uitbreiding van onze kernactiviteit: bankieren. De portefeuille is verkocht aan Meijers Assu‑ rantiën te Amstelveen. Een Triodos medewerker is gaan werken bij Meijers en alle andere medewerkers van Triodos Assurantiën zijn bij de Nederl andse vestiging van Triodos Bank gebleven.

Websites voor meer informatie: www.triodos.nl www.mijngeldgaatgoed.nl www.eerlijkebankwijzer.nl

VOORUITZICHTEN 2 0 1 0

In maart 2010 zal Triodos Bank Nederland naar een nieuw gebouw in Zeist verhuizen, waardoor op de oude locatie ruimte vrij is gekomen voor de groei van andere onderdelen van de bank. Het nieuwe gebouw is volledig verbouwd om een open werkomgeving te creëren en uitwis seling van ideeën te bevorderen. Het biedt gebouw heeft een moderne en uitnodigende hal om klanten te ontvangen. Als mede-initiatiefnemer van De Groene Zaak, een nieuwe Nederlandse lobbygroep van meer dan 30 ondernemers, zal Triodos Bank de overheid uitdagen om een gunstiger onder

22


Kerncijfers Nederland bedragen in duizenden euro’s

Toevertrouwde middelen *

2009

2008

1.232.494

982.064

Aantal rekeningen

135.350

92.748

Kredieten

587.791

525.495

11.365

6.880

1.361.575

1.095.621

Aantal Balanstotaal *

Totaal baten

28.746

22.848

Bedrijfslasten

-20.210

-17.359

-2.222

-1.562

Waardeveranderingen van vorderingen Bedrijfsresultaat voor belastingen Belastingen bedrijfsresultaat Nettowinst

Aantal medewerkers ultimo

6.314

3.927

-1.610

-1.001

4.704

2.926

125

107

* Bovenstaande bedragen zijn vóór correctie in verband met interne transacties tussen Triodos vestigingen. Het vergelijkend cijfer over 2008 is aangepast.


23

De Terre-groep is een samenwerkingsverband van zeven recyclingbedrijven. In totaal zamelen ze dagelijks in Wallonië en Brussel 20 ton textiel en 100 ton papier in. De organisatie richt zich voornamelijk op het creëren van werkgelegenheid; meer dan de helft van de 280 werknemers komt uit achterstandsgebieden. Triodos Bank financiert de verbouwing van hun kantoorruimte.

Triodos Bank België

D

e Belgische markt werd in 2009 g edomineerd door de alom aanwezige financiële crisis. De daarmee gepaard gaande kredietcrisis maakte dat veel banken minder bereid waren kredieten te verstrekken. Hierdoor stegen de rentemarges op leningen. Tegelijkertijd bereikten de rentepercentages op spaargelden een historisch dieptepunt, als gevolg van het monetaire beleid van de Europese Centrale Bank. Toch stortten in 2009 Belgen veel geld op spaarrekeningen, op zoek naar zekerheid en in afwachting van betere beleggingskansen in de toekomst. Dit heeft geleid tot een stijging van de spaarvolumes in de Belgische markt met 30%. Terwijl veel banken het zwaar hadden, groeide Triodos Bank België in deze omstandigheden snel. Doelstellingen op het gebied van kredieten spaarvolumes en aantallen nieuwe klanten werden ruimschoots gehaald, waardoor meer spaarders in verbinding werden gebracht met meer duurzame projecten dan ooit tevoren. De crisis bood de gelegenheid de voordelen van het duurzame en transparante bankmodel van Triodos Bank uit te dragen, wat een nominatie opleverde voor de Communicatieprijs voor Bedrijven voor dat jaar. De naamsbekendheid van de bank is gestegen. Uit een onderzoek dat eind 2009 werd uitgevoerd bleek dat de naams‑ bekendheid van Triodos Bank als duurzame bank in twee jaar tijd is verdubbeld (het aantal mensen bij wie de naam Triodos als eerste te binnen schoot steeg van 3% in 2007 naar 8% in 2009). Steeds meer en meer verschillende soorten bedrijven zien Triodos Bank ook in toenemende mate als een professionele en geloofwaardige financiële partner. Enkele voorbeelden daarvan zijn: een Belgische overheidsi nstantie die voor het eerst in kapitaal van Triodos Bank belegt en daarmee een belangrijk voorbeeld stelt voor anderen. Een door Triodos Bank begeleidde onderhandse aandelenemissie ten behoeve van een duurzame onderneming die haar a ctiviteiten naar het Europese continent wil uitbreiden. Een samenwerking met twee r egionale coöperatieve organisaties voor mede‑ financiering van ontwikkelingen in de sociale economie. Een samenwerkingsverband voor vastgoed


financiering met grote spelers in de huisvesting voor senioren. En een medefinancierings overeenkomst voor een windpark in Frankrijk, waardoor kansen worden gecreëerd voor veel meer van dergelijke overeenkomsten in deze markt. In de tweede helft van 2009 hebben verschil‑ lende banken communicatiecampagnes gevoerd rond maatschappelijk verantwoorde producten zoals groene leningen en duurzame bank‑ brieven. Ook al kunnen er vragen worden gesteld bij de authenticiteit van deze ontwikke‑ lingen, de inspanningen van deze instellingen om de markt met een duurzame aanpak te benaderen, zegt veel over het positieve imago van duurzaam bankieren.


Het balanstotaal van de Belgische vestiging, vóór correctie in verband met interne trans acties tussen Triodos Bank vestigingen groeide in 2009 met eur 160 miljoen (26%) tot eur 780 miljoen. De kredietverlening groeide met eur 99 miljoen tot eur 358 miljoen, ruim boven het gestelde doel van eur 56 miljoen. De toevertrouwde middelen groeiden sterker dan verwacht, namelijk met eur 137 miljoen tot eur 709 miljoen. De verwachte groei van het aantal nieuwe klanten was 5.000, maar het werden er 6.900. De rentemarge, de belang‑ rijkste bron van inkomsten voor de vestiging, is traditioneel erg krap in de Belgische markt. Dankzij hogere rentebaten op kredieten en lagere rentekosten op spaargelden is de totale gemiddelde rentemarge van de Belgische vesti‑ ging licht gestegen ten opzichte van vorig jaar.

KREDIETVERLENING

De kredietportefeuille groeide met eur 99 miljoen (38%) tot eur 358 miljoen. Dit is ruim boven de verwachte groei van eur 56 miljoen. Er was zowel groei in de financiering van projecten in de sector duurzame energie (40%) als in kredietverlening aan kleine en middel‑ grote ondernemingen (36%). In de duurzame energiesector werd de grootste groei van kredietverlening wederom genoteerd in de sector windenergie (38% ). Hoogtepunten

25

van het jaar waren de financiering van het St-Patrick 35 mw windpark in Noord-Frankrijk. Triodos Bank tekende voor de helft van de kredietverleninglening van eur 45 miljoen, het grootste project dat Triodos Bank België ooit heeft gefinancierd. De vestiging heeft tevens diverse zonne-energieprojecten gefinancierd, zoals GreenFever, het grootste zonne-energie‑ project in de Benelux. De bank versterkte haar positie als financier van kleine en middelgrote ondernemingen in 2009. Er werden belangrijke contracten onder‑ tekend op het gebied van duurzaam bouwen en verzorgingshuizen voor senioren. Een actieve benadering van de sociale economie heeft geleid tot het verstrekken van grotere kredieten in samenwerking met Netwerk Rentevrij en Credal, twee organisaties gespecialiseerd in het verstrekken van kleine kredieten in de sector.

Olivier Marquet: ‘In 2009 heeft een toenemend aantal bedrijven en organisaties voor Triodos Bank gekozen door onze expertise in financiering van duurzame projecten’.

S PAREN

De toevertrouwde middelen groeiden met eur 137 miljoen (24%) tot eur 709 miljoen. Dit is boven het gestelde doel van eur 117 miljoen. De samenstelling van de toevertrouwde middelen is gewijzigd als gevolg van de lage rentepercentages op zowel de spaarrekeningen als op de deposito’s. Ongeveer een kwart van de toevertrouwde middelen in 2009 was afkom‑ stig uit depositorekeningen (vergeleken met zo’n 50% in 2008). Campagnes om particuliere spaarders aan te trekken hebben eveneens geleid tot grotere volumes in dat segment.

beheerd vermogen in het kader van private banking voor particulieren, in samenwerking met private bank Puilaetco-Dewaay, groeide met 73% tot eur 38 miljoen. Het aantal private banking klanten is verdubbeld en het team is verrijkt met een senior private banking mede‑ werker. In dezelfde afdeling werd een gerichte aanpak van vermogende klanten gedefinieerd, op grond waarvan particulieren, verenigingen en ondernemingen advies op maat over Triodos beleggingsproducten krijgen.

OVERIGE ACTIVITEITEN

De emissie van certificaten van aandelen was ook in België zeer succesvol, zowel bij particu‑ liere, als bij institutionele beleggers. Triodos Bank België heeft met succes de onderhandse aandelenemissie geleid van Ethical Property Europe, een vastgoedonderneming die gespeci‑ aliseerd is in kantoren met een meerwaarde op maatschappelijk en milieugebied. Deze onder‑ handse emissie bracht eur 2,65 miljoen op. Dit is meer dan verwacht. Voornamelijk afkomstig van particuliere beleggers. Zoals voorzien zijn relatief veel nieuwe m edewerkers aangetrokken. Eind 2009 telde de vestiging 70 medewerkers, een groei van 32%. Alle afdelingen boekten groei, wat de commer‑ ciële en exploitatiecapaciteit van de vestiging heeft verbeterd.


Triodos Bank België verwacht in 2010 de groei van 2009 te kunnen evenaren. We voorzien vanaf medio 2010 een opwaartse tendens bij de rentetarieven op spaargelden en stabielere rentemarges op leningen. We verwachten een netto groei van eur 153 miljoen. We verwachten een groei van onze toevertrouwde middelen van eur 135 miljoen. Bij Private Banking verwachten we een stijging van de fondsen in beheer van eur 28 miljoen. We verwachten dat het aantal klanten met 7.000 zal stijgen.

BELEGGEN

Klanten van Triodos Bank België hadden eind 2009 in totaal eur 24 miljoen in Triodos b eleggingsfondsen belegd, tegenover eur 17 miljoen eind 2008. De introductie van een duurzaam pensioenspaarplan hebben we moeten uitstellen in verband met de terug trekking van onze potentiële partners. Het

26

Er zijn tevens voornemens om een vastgoed‑ fonds voor verzorgingshuizen op te richten, waarbij institutionele beleggers kunnen beleggen in vastgoed voor senioren. Ook zijn we van plan een fonds op het gebied van microfinanciering te lanceren.


Kerncijfers België bedragen in duizenden euro’s

Toevertrouwde middelen Aantal rekeningen Kredieten Aantal Balanstotaal *

2009

2008

708.738

572.164

36.374

30.434

357.591

259.206

1.374

1.103

779.963

619.897

Totaal baten

15.017

8.914

Bedrijfslasten

-10.723

-7.523

-1.255

66

3.039

1.457

-491

-118

2.548

1.339

70

53




We zullen extra kantoorruimte huren en meer investeren in procesverbetering en opleiding. Ten slotte zullen we blijven investeren in de reputatie van de bank als koploper in duurzaam bankieren, door middel van bedrijf‑ sevenementen en uitgebreidere communicatie.

Brussel, 24 februari 2010 Olivier Marquet, directeur

Websites voor meer informatie: www.triodos.be www.ethicalproperty.eu www.netwerkvlaanderen.be www.credal.be


27

Henderson’s is een begrip in Edinburgh. Dit vegetarische, veganistische en biologische café startte in 1962. Door de jaren heen is het uitgebreid met een kelderrestaurant, een bistro, een bakkerij, een delicatessenzaak en een kunstgalerie. Henderson’s is één van de vaste locaties geworden voor het beroemde Festival Fringe dat in de stad wordt gehouden. Mede-eigenaars Peter (links) en Oliver Henderson werden klant bij Triodos Bank omdat de waarden en aanpak van Triodos Bank overeenkomen met die van henzelf.

Triodos Bank Verenigd Koninkrijk

O

ok in 2009 domineerde de financiële crisis het publieke debat. De impact van de crisis was in de hele Britse maatschappij voelbaar; slechts enkele mensen en instellingen bleven de effecten van de brede economische achteruitgang bespaard. Een aantal vooraanstaande bedrijven ging ten onder, de woningmarkt stagneerde en de werk‑ loosheidscijfers waren hoger dan in de afge‑ lopen tien jaar. Ingrijpende maatregelen van regeringswege waren nodig om de ergste recessie sinds de jaren veertig het hoofd te bieden. Overheidsgeld moest worden ingezet om financiële instellingen te redden met finan‑ ciële injecties. Om de economie weer vlot te trekken moest de Bank of England de basis rente verlagen tot 0,5%, het laagste niveau in haar 315-jarige geschiedenis. Tevens heeft de Bank of England meer geld (gbp 200 miljard) in omloop gebracht in een uiterste poging de economische groei te stimuleren. Het vertrouwen in de financiële sector bleef laag. Topbankiers van enkele banken die in moeilijkheden waren gekomen, werden persoonlijk aangesproken op hun falen. Met name de extreem hoge bonussen die zij ontvingen waren aanleiding tot brede maat‑ schappelijke verontwaardiging. Hoewel er verandering in de lucht leek te hangen, zijn er geen wezenlijke hervormingen in de Britse financiële sector aangebracht. Veel mensen zijn ontgoocheld omdat veel bij het oude lijkt te blijven. Onze duurzame benadering van bankieren stond in scherp contrast met de a ctiviteiten van de traditionele banken – die voor het merendeel (gedeeltelijk) zijn genatio‑ naliseerd. Dit heeft geleid tot meer aandacht voor Triodos Bank vanuit de media, particu‑ lieren en het bedrijfsleven dan ooit tevoren. Hierdoor hebben we wederom groei geboekt op alle gebieden waarop we actief zijn. Echter, onze rentemarge, en derhalve de winstge‑ vendheid van de vestiging in het Verenigd Koninkrijk en ons vermogen om grote aantallen nieuwe spaarders aan te trekken, werd in belang‑ rijke mate negatief beïnvloed door sterke wijzi‑ gingen in de rentepercentages. De druk op de marges als gevolg daarvan werd in de hele markt gevoeld. Een aantal kleinere Britse financiële instellingen moesten zelfs worden samengevoegd.



De balans, vóór correctie in verband met interne transacties tussen Triodos Bank vesti‑ gingen groeide in 2009 met gbp 15 miljoen (4%) tot gbp 401 miljoen. De kredietverlening groeide met gbp 40 miljoen tot gbp 247 miljoen, conform verwachting. Doordat deze aanzien‑ lijke groei van 19% niet in verhouding staat met de marginale groei van de spaargelden (1%), zijn deze nieuwe kredieten gefinancierd uit bestaande liquiditeiten.

Charles Middleton: ‘Terwijl de banksector in 2009 een vertrouwenscrisis doormaakte, werd ons model gezien als hoopgevend en als voorbeeld voor een daadwerkelijk duurzame financiële toekomst.’

KREDIETVERLENING

De kredietportefeuille groeide in 2009 aanzien‑ lijk met gbp 40 miljoen (19%) tot gbp 247 miljoen, hoger nog dan de toch al ambitieuze doelstelling. De groei in de kredietverlening aan sociale huisvestingsprojecten was opval‑ lend en het gevolg van een groeiende bekend‑ heid van Triodos Bank binnen deze sector. Het jaar 2009 was tevens een recordjaar voor de kredietverlening aan duurzame energie- en biologische landbouwprojecten. Ons grotere team accountmanagers voor kredietverlening aan milieuprojecten financierde een aantal toonaangevende nieuwe projecten, waaronder de eerste van twee “gesloten” composteer bedrijven. Deze baanbrekende technologie pakt op een verantwoorde manier het probleem van afval aan.

S PAREN

De concurrentie op de spaarmarkt werd in 2009 heviger als direct gevolg van de financiële crisis. Financiële instellingen, die van de toezicht‑ houder opdracht hadden gekregen om ervoor te

29

zorgen dat ze minder afhankelijk werden van de kapitaal markten, concurreerden nu agressief op de markt voor spaargelden. Tegelijkertijd kozen veel particulieren en instellingen ervoor om hun spaargeld waar mogelijk te gebruiken om leningen af te betalen. Ook al waren de marktomstandigheden dus lastig en hielden we gelijke tred met andere financiële instellingen die afhankelijk zijn van spaargelden, toch was het teleurstellend dat onze totale toevertrouwde middelen slecht met gbp 1 miljoen stegen, terwijl de doelstelling gbp 40 miljoen was. De groei van het totaal aantal klanten o ndervond eveneens de invloeden van deze omstandigheden. Het was tegen deze achter‑ grond bemoedigend om te zien dat de spaar‑ gelden op onze online spaarrekening bleven groeien. We hebben de lancering van nieuwe deposito’s met een vaste looptijd, de Klimaat‑ obligaties, samen laten vallen met de vn Klimaattop in Kopenhagen. Deze obligaties, die particulieren in staat stellen met hun spaar‑ gelden milieup rojecten te financieren, hebben eind 2009 een groot aantal nieuwe klanten naar de bank gebracht.

evenement voor financieel adviseurs georgani‑ seerd in Bristol ter gelegenheid van de tweede National Ethical Investment Week. Wij hebben de website ‘Know Where Your Money Goes’ gelanceerd, waarmee s paarders kunnen zien waar onze krediet nemers in heel het Verenigd Koninkrijk en Ierland zich bevinden. Een goed voorbeeld van transparantie in de banksector, en het versterkt de band tussen onze spaarders en krediet nemers. Naast de vierde editie van de Women in Ethical Business Awards, die wij samen met dagblad The Times tijdens een speciaal evenement o rganiseerden, hebben wij voor het tweede achtereenvolgende jaar een fotow edstrijd over duurzaam ondernemen g eorganiseerd. Dit resulteerde in een mooie tentoonstelling Social Vision met inspirerende beelden van duurzame ondern emingen. De foto’s werden tevens gebruikt voor een 2010 kalender.

VOORUITZICHTEN 2 0 1 0 BELEGGEN

In 2009 hebben onze klanten gbp 48 miljoen in Triodos beleggingsfondsen belegd, tegenover gbp 43 miljoen eind 2008. Ondanks een moeilijk financieel klimaat voelden beleggers zich aangetrokken tot deze fondsen die een actieve bijdrage leveren aan een duurzamere samenl eving. Daarnaast hebben in 2009 honderden beleggers besloten om een belang te nemen in Triodos Bank tijdens de succesvolle intern ationale emissie van certificaten van aandelen.


Gedurende 2009 groeide de belangstelling vanuit de reguliere sector voor onze werkzaam‑ heden. Zo werd Triodos Bank door de Financial Times in juni in Londen uitgeroepen tot Duurzame Bank van het Jaar. Om meer mensen persoonlijk te kunnen b enaderen, hebben we een aantal evenementen georganiseerd, waaronder promotietours in Edinburgh en Leeds. Ook hebben wij potentiële en bestaande klanten de gelegenheid geboden een bezoek te brengen aan zakelijke klanten in Londen en Reading en hebben wij een speciaal

30

Wij verwachten dat in 2010 de kredietverlening met gbp 77 miljoen zal groeien en onze spaar‑ gelden met gbp 20 miljoen. Om te profiteren van de sterke kansen voor kredietverlening in het Verenigd Koninkrijk verwachten we dat we tijdelijk gebruik zullen maken van liquiditeiten uit andere delen van de Triodos Groep. Om ons klantenbestand aanzienlijk te laten groeien, zullen we onze online diensten en productenaanbod voor particuliere klanten verder uitbreiden en onze producten voor z akelijke klanten verbreden met de introductie van een Triodos Bank betaalkaart. Tegelijkertijd zullen we onze kosten blijven beheersen om ervoor te zorgen dat we, zelfs binnen de b eperkingen van het huidig economisch klimaat, verder blijven groeien. Meer dan ooit hebben wij de mogelijkheid om de banksector daadwerkelijk te veranderen. Wij zullen een gezonde groei van de vestiging blijven combineren met een actieve bijdrage aan het debat over de toekomst van de Britse financiële sector en de rol die banken zoals Triodos Bank bij de ontwikkeling van een werkelijk duurzame toekomst kunnen spelen.


Kerncijfers Verenigd Koninkrijk bedragen in duizenden euro’s 2009

2008

386.484

359.021

29.683

28.619

277.890

216.855

879

733

450.972

405.380

Totaal baten

10.505

15.271

Bedrijfslasten

-8.519

-9.774

-626

-326



Aantal medewerkers ultimo **

1.360

5.171

-386

-1.489

974

3.682

78

88

* Bovenstaande bedragen zijn vóór correctie in verband met interne transacties tussen Triodos vestigingen. Het vergelijkend cijfer over 2008 is aangepast. ** In 2009 zijn 11 medewerkers die voor Investment Management werken verantwoord onder Triodos Investment Management.

Bristol, 24 februari 2010 Charles Middleton, directeur

Websites voor meer informatie: www.triodos.co.uk www.triodos.co.uk/knowwhereyourmoneygoes


31

Berberia del Sahara y Sahel verkoopt handwerken, kleding, antiek en accessoires van nomaden uit Noord-Afrika, het Midden-Oosten en Centraal-Azië. Het doel van deze onderneming is fair trade- en solidariteitskwesties onder de aandacht te brengen en de kennis van het cultureel erfgoed van de nomaden te delen. Marc Pons en zijn vrouw Cristina Guillén, eigenaars van dit bedrijf, hebben een lening afgesloten bij Triodos Bank Spanje om de voorraden voor hun winkel uit te kunnen breiden.

Triodos Bank Spanje

D

e economische crisis heeft in 2009 in Spanje bijzonder hard toegeslagen. Dit vertaalde zich in een snelle stijging van het werkloosheidscijfer en de instorting van de bouwsector. Hoewel het Spaanse financiële systeem minder te lijden leek te hebben van de financiële crisis, zijn veel regionale spaar‑ banken fusies aangegaan of overwogen dit te doen. Ondanks deze ingewikkelde economische situatie boekte Triodos Bank Spanje zeer p ositieve resultaten, met hoge groeicijfers en goede winstcijfers. De resultaten van Triodos Bank Spanje in 2009 waren goed: het balanstotaal steeg met 38% en het aantal klanten met 57%. Zo’n 40% van de nieuwe klanten kwam bij Triodos Bank op aanbeveling van bestaande klanten, onze belangrijkste ambassadeurs. Het Spaanse team heeft het tempo van deze aanzienlijke groei goed bijgehouden en het groeiproces op p rofessionele en efficiënte wijze in goede banen geleid. Om aan de vraag naar onze diensten te kunnen voldoen heeft Triodos Bank in de loop van 2009 drie nieuwe kantoren geopend in de regio’s Madrid, Castile-Leon en Valencia. Tevens zijn er voorbereidingen getroffen voor de opening van een nieuw kantoor in Aragon begin 2010. Dit kantoor is op het moment dat dit verslag wordt geschreven operationeel. Positieve mediabelangstelling en actieve deelname aan beurzen, openbare conferenties en andere evenementen rond duurzaamheid, Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, de alternatieve economie en ethisch bankieren hebben de bekendheid van Triodos Bank in Spanje vergroot.

tussen Triodos Bank vestigingen, groeide in 2009 met 38% tot eur 408 miljoen. De toever‑ trouwde middelen stegen met eur 93 miljoen. Door de groei van het aandelenkapitaal kwam daar nog eens eur 11 miljoen bij. De verwachte groei van de toevertrouwde middelen bedroeg in 2009 eur 100 miljoen. De kredietverlening nam met eur 105 miljoen toe, hetgeen meer is dan de verwachte eur 80 miljoen. Het aantal klanten steeg met 57% tot meer dan 18.000 klanten, wat de doelstelling van 50% overtrof. De tweede emissie van certificaten van aandelen in Triodos Bank Spanje heeft een ongekende vraag gegenereerd, waardoor het eigen vermogen met eur 11 miljoen groeide en de oorspronkelijke doelstelling werd verdubbeld. De bekendheid van Triodos Bank is in Spanje, met name in de online media en via de radio, toegenomen, als gevolg van advertenties en publiciteit in de media. De groei van Triodos Bank ondanks de crisis, de uitroeping tot Duurzame Bank van het Jaar door de Financial Times en de opening van nieuwe kantoren in Madrid, Valladolid, Valencia en Zaragoza hebben veel extra mediabelangstelling in n ationale en lokale media opgeleverd, waarbij de degelijkheid en het succes van de voor Spanje unieke vorm van bankieren volop is belicht. Triodos Bank Spanje heeft in het debat over duurzaam bankieren een leidersrol gespeeld, zowel tijdens openbare conferenties en in de media als door het benadrukken van haar expertise op het gebied van de sociale, culturele en milieusectoren.

KREDIETVERLENING

In 2009 is de duurzame verbouwing voltooid van het pand Las Rozas in Madrid, waar de centrale dienstverlening van Triodos Bank Spanje is gehuisvest. Bij het project werd bijzondere aandacht besteed aan het terug‑ dringen van het energieverbruik.


Het balanstotaal van Triodos Bank Spanje vóór correctie in verband met interne transacties


De kredietportefeuille steeg in 2009 met eur 105 miljoen (39%) tot eur 374 miljoen. Deze netto groei overtrof de toch al ambitieuze d oelstelling van eur 80 miljoen aanzienlijk. Steeds meer bedrijven en organisaties beschouwen Triodos Bank als de logische duurzame f inanciële partner, vooral in de biologische landbouw-, duurzame energie- en sociale sector. In de loop van 2009 heeft Triodos Bank belangrijke overeenkomsten getekend met de regionale overheden van

33

Andalusië en Catalonië om kredieten te verlenen aan biologische boeren en speciale werkgelegenheidscentra. De sectoren die Triodos Bank financiert hebben relatief weinig te lijden gehad van de crisis. Slechts de sector duurzaam toerisme zou de crisis kunnen hebben gevoeld als gevolg van een daling van de vraag. De door ons gefinancierde sectoren, zoals biologische landbouw en zonne-energie, zijn volwassen geworden en hebben een zeer positieve impact op de kredietportefeuille. Hierdoor zijn de betalingsachterstanden van kredietnemers in Spanje beneden gemiddeld gebleven, terwijl we ook in innovatieve nieuwe bedrijven financierden.

Esteban Barroso: ‘Ondanks moeilijke financiële tijden heeft Triodos Bank Spanje een grote belangstelling voor haar activiteiten weten te combineren met

dat er nog Spaanse beleggers op wilden i ntekenen. In juli 2009 lanceerde de Bank de Cuenta Triodos Empresa, een spaarrekening voor maat‑ schappelijk verantwoorde ondernemers en organisaties die klanten de mogelijkheid biedt rente te schenken aan bekende algemeen nut beogende instellingen. In 2009 zijn zeven nieuwe maatschappelijke organisatie (ngo’s) toegetreden tot de Cuenta Triodos, die op dit moment 18 maatschappelijke organisaties telt. Het betreft bekende goede doelen organisaties in de sectoren ecologie, mensenrechten, eerlijke handel (fair trade) en ontwikkelingssamenwer‑ king die de standspunten van Triodos Bank volledig onderschrijven ten aanzien van een bewuste omgang met geld om een positieve sociale verandering teweeg te brengen. Triodos Bank werkt ook op het gebied van andere spaarproducten samen met andere organisaties, zoals de Cuenta Justa fair trade rekening, de groene Ecodepósito spaarrekening en de Depósito Actúa, een rekening gericht op mensenrechten.

positieve financiële resultaten; de bank heeft de grote groei in goede banen geleid en duizenden nieuwe klanten kunnen verwelkomen.’

S PAREN

De toevertrouwde middelen stegen in 2009 met eur 93 miljoen (53%) tot eur 269 miljoen. Dit cijfer ligt dichtbij de doelstelling van eur 100 miljoen en werd bereikt ondanks stevige concurrentie van Spaanse kredietinstellingen om spaargelden aan te trekken. Het aantal klanten steeg met 6.500 (57%), hetgeen hoger was dan de toch al ambitieuze verwachting van 50% groei. De tweede emissie van certificaten van aandelen in Triodos Bank Spanje heeft een ongekende vraag gegenereerd, waarbij eur 11 miljoen nieuw aandelenkapitaal werd aange‑ trokken. De uitbreiding van de 300 bestaande beleggers met 500 nieuwe certificaathouders overtrof alle verwachtingen. De internationale emissie was voltekend en moest daardoor v oortijdig gesloten worden, ondanks het feit

34


Triodos Foundation heeft in november 2009 de tweede Internationale Conferentie over Biologi‑ sche Landbouw en Financiering gehouden in Madrid. De conferentie, die zich richtte op prijsstelling, werd bijgewoond door meer dan 300 mensen. Onder de bezoekers waren verte‑ genwoordigers van nationale en internationale organisaties uit de biologische landbouwsector en van de regionale en nationale overheden die in deze sector werkzaam zijn. Samen bespraken ze de toekomst van biologische landbouw. In 2009 bleef Triodos Bank in Spanje de ontwikkeling van duurzaam beleggen promoten in samenwerking met Analistas Internacionales en Sostenibilidad (ais). Deze onderneming, die deel uitmaakt van de Triodos Groep, is inmid‑ dels gefuseerd met Sustainalytics. Vooruitzichten 2010

De vooruitzichten voor 2010 waarschuwen voor een krimpende economie in Spanje bij een stijgend werkloosheidscijfer. Door de dalende rentetarieven in de eurozone zien banken hun marges teruglopen en hun kredietportefeuilles onderpresteren.


Kerncijfers Spanje bedragen in duizenden euro’s


2009

2008

268.667

175.330

26.563

17.716

373.838

268.565

745

665

407.555

295.665

Totaal baten

10.459

7.210

Bedrijfslasten

-9.644

-6.457

-401

-123

Waardeveranderingen van vorderingen Bedrijfsresultaat voor belastingen

414

630

Belastingen bedrijfsresultaat

-91

-233

Nettowinst

323

397

80

61



In 2010 zullen we ons blijven richten op groei, op het aanhalen van de banden met onze klanten en op verbetering van onze efficiency en dienstverlening. Hiertoe zullen we een nieuw lokaal ict-platform implementeren en onze on-line aanwezigheid en toegankelijkheid verbeteren door middel van een nieuwe website en nieuwe diensten op het gebied van internet‑ bankieren. Triodos Bank verwacht de krediet‑ portefeuille met eur 160 miljoen te vergroten en de toevertrouwde middelen met eur 170 miljoen te verhogen. Verder verwachten we 50% meer klanten aan te kunnen trekken. Om deze groei in goede banen te leiden zullen er, naast forse publicitaire en marketinginspan‑ ningen, ook nieuwe werkprocessen worden geïmplementeerd. Triodos Bank Spanje verwacht haar huidige aanbod van producten en diensten voor bedrijven en particulieren in 2010 verder uit te breiden met populaire producten, waaronder een nieuwe betaalkaart. Verder wil Triodos Bank in Spanje het aantal regionale kantoren


stap voor stap uitbreiden, meer bekendheid geven aan het duurzame bankmodel van Triodos Bank en de bestaande banden met gelijkgestemde organisaties versterken.

Madrid, 24 februari 2010 Esteban Barroso, directeur

Websites voor meer informatie: www.triodos.es www.sustainalytics.com

35

De non-profitorganisatie Gesundheitszentrum Marbachshöhe e.V. richt zich in de eerste plaats op gezondheidszorg en preventieve zorg. Daarnaast draait deze organisatie, met de financiering van Triodos Bank, een ontwikkelingscentrum voor kinderen en jongeren en een kunststudio.

Triodos Bank Duitsland

O

p 1 december 2009 opende Triodos Bank een vestiging in Frankfurt, Duits‑ land; een belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van de bank. Deze opening bete‑ kende overigens niet het begin van onze werk‑ zaamheden in dat land. Triodos Bank is al sinds 2005 als Triodos Finanz GmbH actief geweest in Duitsland en heeft als agentschap een kredietportefeuille opgebouwd van eur 64 miljoen. Duitsland is de grootste economie van Europa met een traditie op het gebied van duurzaam‑ heid. Het land speelt een voortrekkersrol bij het omgaan met milieukwesties, is een pionier op het gebied van duurzame energie en in het bijzonder op het gebied van recycling. Hoewel er andere duurzame banken actief zijn in D uitsland, is hun marktaandeel minder dan 1%. Triodos Bank verwacht dat er genoeg ruimte is en er kansen genoeg zijn voor een Duitse v estiging, ook gezien de algemene teleurstelling over de reguliere banken, de vraag naar duurzaam bankieren van een kundig en betrokken publiek, en de sterke sociale en mili‑ eutraditie. In december 2009 woonden 400 mensen de officiële opening van de Duitse activiteiten van Triodos Bank bij, in een voormalige kerk in Frankfurt. Het publiek kon luisteren naar de verhalen van enkele kredietnemers en kon genieten van een discussie tussen academische, politieke en economische deskundigen over het omvormen van het kapitalisme naar een volgende fase gericht op een meer duurzame toekomst.


Triodos Bank Duitsland heeft grootse plannen voor de toekomst. Met de inzet van meer dan 20 medewerkers zal Triodos Bank een reeks spaarproducten aanbieden aan Duitse particu‑ lieren, ondernemingen, stichtingen en maat‑ schappelijke organisaties. De bestaande kredietportefeuille zal groeien. Wij hebben tevens plannen om onze productportefeuille in 2010 uit te breiden; met een betaalrekening voor zakelijke klanten en met beleggings‑ fondsen voor particulieren en institutionele beleggers. Frankfurt, 24 februari 2010

Georg Schuermann, directeur

Alexander Schwedeler, directeur

Websites voor meer informatie: www.triodos.de www.95fragen.de blog.triodos.de

37

Kerncijfers Duitsland bedragen in duizenden euro’s 2009 * Toevertrouwde middelen Aantal rekeningen Kredieten Aantal Balanstotaal

Totaal baten Bedrijfslasten Waardeveranderingen van vorderingen Bedrijfsresultaat voor belastingen Belastingen bedrijfsresultaat Nettowinst


2008

394

—

60

—

63.825

—

75

—

66.696

—

100

—

-2.634

—

—

—

-2.534

—

800

—

-1.734

—

22

—

* De Duitse vestiging opende op 1 december 2009.

De Duitse kredieten zijn na 1 januari 2010 van de Nederlandse naar de Duitse vestiging overgeboekt. Daarom zijn hier geen rentebaten verantwoord. De tabel laat echter de waarde en het aantal zien van de kredieten die met ingang van 2010 door de Duitse vestiging zullen worden beheerd.

38



39

Muziekkwartier Enschede is een baanbrekende locatie met een aanbod van muziek en theater. De gemeente Enschede heeft het Muziekkwartier kunnen ontwikkelen dankzij een lening van Triodos Cultuurfonds.

Triodos Bank Private Banking

T

riodos Bank Private Banking biedt een breed pakket van financiële en nietfinanciële diensten aan voor vermogende particulieren, stichtingen, verenigingen en (religieuze) instellingen. Duurzaam vermogens‑ beheer vormt daarbij de kerndienst, waarbij Triodos Bank Private Banking zowel Triodos beleggingsfondsen aanbiedt als individueel vermogensbeheer. De duurzame selectie van belegging voor het vermogensbeheer vindt plaats door Triodos Sustainability Research. Triodos Bank Private Banking is actief in Nederland en België. We werken samen met Triodos MeesPierson Investment Management om in Nederland diensten op het gebied van duurzaam vermogensbeheer aan te bieden; Triodos MeesPierson is een joint venture die de brede vermogensbeheerexpertise van MeesPierson combineert met de deskundigheid op het gebied van duurzaamheid van Triodos Bank. In België hebben we een samenwerkings‑ verband met Puilaetco Dewaay Private Bankers.


Het instorten van de financiële markten in 2008 heeft onvermijdelijk een aanzienlijke impact gehad op de realisatie van onze doelen in 2009. Ondanks de problematische econo mische situatie in het eerste halfjaar is ons beheerd vermogen gegroeid tot meer dan eur 280 miljoen. Het beheerd vermogen in België bedraagt eind 2009 eur 38 miljoen (een groei van eur 16 miljoen in 2009), terwijl het Neder‑ landse aandeel eur 242 miljoen bedroeg (een groei van eur 108 miljoen). Private Banking cliënten in Nederland vertrouwen ons naast dit beheerd vermogen ook individuele belangen toe in Triodos beleggingsfondsen en certifi‑ caten van aandelen Triodos Bank (een stijging met eur 42 miljoen tot eur 80 miljoen), alsmede deposito- en spaarrekeningen (een daling van EUR 37 miljoen tot eur 86 miljoen). De daling van de deposito- en spaarrekeningen was te herleiden op de lagere rentepercentages in de markt in 2009, waardoor klanten de overstap maakten naar beleggingsproducten met een hoger rendement. Zowel in België als in Nederland was de groei van Private Banking grotendeels te danken aan


particulieren en religieuze organisaties. Deze klanten toonden steeds meer belangstelling voor ons duurzame bedrijfsmodel. De groei van goededoelenorganisaties en stichtingen was, op één opmerkelijke uitzondering na, lager dan verwacht. Dit is mogelijk het gevolg van een aarzeling om in onzekere tijden van bank te wisselen en de zeer concurrerende prijsstelling in de markt. In Nederland koos Stichting Oranje Fonds, een bekende en gewaardeerde charitatieve instelling, voor het beheer van een aanzienlijk deel van hun beleggingsportefeuille voor Triodos Bank. We beschouwen deze chari‑ tatieve instelling als een pionier, met haar streven om alle belangen in duurzame en/of missiegerelateerde activa te beleggen, terwijl ze tegelijkertijd een marktgerelateerd financieel rendement nastreeft. Na in 2008 een verlies te hebben geboekt van 37% is onze duurzame aandelenportefeuille in 2009 met 34% gegroeid. Dit heeft geleid tot een rendement dat 7,6% hoger lag dan de markt volgens de msci Wereldindex. Dit betekende dat de resultaten van Triodos Bank Private Banking voor het vierde achtereenvolgende jaar hoger waren dan de index. Sinds het begin van onze joint venture met MeesPierson in 2006 heeft onze aandelenportefeuille een positief rende‑ ment behaald van 7%, tegen –15% volgens de msci. 2008 was een turbulent jaar voor de vast rentende beleggingen doordat onze obligatie portefeuille slechtere resultaten boekte dan onze benchmark. In 2009, toen het weer wat rustiger werd op de financiële markten, verbe‑ terden onze resultaten duidelijk. Exclusief beleggingen in duurzame en culturele projecten boekten onze vastrentende beleggingen een bevredigend resultaat van 9,7%. Inclusief de duurzame en culturele beleggingsfondsen van Triodos lag het rendement op 6,9%. Het rende‑ ment van onze benchmark voor vastrentende beleggingen bedroeg in 2009 slechts 5,0%. Sinds 1 januari 2006 heeft onze vastrentende beleggingsp ortefeuille een rendement geboekt van 15,4% tegenover onze eigen benchmark van 16,0%. 2009 was uitzonderlijk omdat alle drie b eleggingscategorieën van Triodos Bank Private

41

Banking (aandelen, obligaties en alternatieve beleggingen) positieve resultaten boekten. Onze alternatieve beleggingen, die tot dusver uitsluitend in Nederland worden aangeboden, brachten een rendement op van 2,6%. Dit rendement was een combinatie van zeer sterke resultaten van Triodos Fair Share Fund en Triodos Vastgoedfonds, dat weliswaar goede resultaten boekte in vergelijking met zijn beurs‑ genoteerde collega beleggingsfondsen, maar over 2009 toch negatieve resultaten boekte. Gedurende het jaar heeft Triodos Bank Private Banking ook Triodos Microfinance Fund g eïntroduceerd, een fonds gemodelleerd naar Triodos Fair Share Fund maar gericht op Europese (semi-)institutionele markten en particuliere beleggers buiten Nederland.

Albert van Zadelhoff: ‘Triodos Bank Private Banking heeft een reputatie opgebouwd als duurzame en solide leverancier van banken vermogensbeheerdiensten. Omdat we liever positief inspelen op de problematische tijden waarin we ons bevinden dan er slachtoffer van worden, profiteren al onze stakeholders.’

TRIODOS M EES P IERSON

Triodos MeesPierson Sustainable Investment Management beheert de duurzame activa van klanten van Triodos Bank en MeesPierson. Het gezamenlijke beheerd vermogen van Triodos en MeesPierson herstelde na de daling in 2008. Eind 2009 had Triodos MeesPierson eur 815 miljoen in beheer, vergeleken met eur 671 miljoen het jaar daarvoor. Ook hier kwam het grootste deel van de groei voor rekening van particuliere beleggers en niet van charitatieve instellingen en stichtingen. De opbrengsten in de joint venture kregen een extra impuls door de introductie van de adviezen op het gebied van duurzaam aandelenbeheer die Triodos MeesPierson verstrekt aan abn amro.

42

OVERIGE ONT W IKKELINGEN

Evenals in vorige jaren heeft Triodos Bank Private Banking haar expertise bij potentiële semi-institutionele cliënten geïntroduceerd. Naast onze gebruikelijke deelname aan de jaar‑ lijkse Civil Society conferentie van goededoe‑ lenorganisaties waren wij lid van de voorberei‑ dingscommssie voor een eerste duurzaamheidsworkshop van de organisatie van vermogensfondsen (fin). Ook waren we als enige bank aanwezig op een beurs voor christe‑ lijke organisaties. Goededoelenorganisaties zijn zich er in toenemende mate van bewust dat hun beleggingsbeleid een integraal onderdeel vormt van hun maatschappelijke missie. Als zodanig is Triodos Bank een natuurlijke partner en zij zal daarom haar naamsbekendheid bij deze organisaties verder vergroten. De bijeenkomsten in Nederland en België voor potentiële houders van certicicaten van aandelen in Triodos Bank waren bijzonder geslaagd. Tijdens deze bijeenkomsten werd gediscussieerd over duurzaam bankieren en de rol van de semi-institutionele cliënten daarin. Het resultaat was een behoorlijke stijging van de beleggingen in certificaten van aandelen in Triodos Bank door PrivateBanking cliënten van Triodos Bank. Vanuit financieel oogpunt heeft de integratie van een deel van de activiteiten voor vermo‑ gensadvies van de Nederlandse vestiging geleid tot een tijdelijke daling van het nettoresultaat voor Private Banking in Nederland. In België zijn de resultaten van Private Banking en P articulier Bankieren volledig geconsolideerd in de cijfers van de vestiging.

Vooruitzichten 2010

We zullen ons blijven richten op vermogende particuliere beleggers. Dit marktsegment let steeds kritischer op het gedrag van hun banken, is bezorgd over de bredere impact ervan op de maatschappij en het milieu, en is zich ervan bewust dat Triodos Bank een positief alternatief biedt. Ook al was 2009 een zeer winstgevend jaar voor beleggers, het algemene klimaat voor meer beleggingen in aandelen is nog steeds relatief ingetogen. Tegelijkertijd is sparen steeds minder aantrekkelijk geworden. We verwachten dat deze trend in 2010 zal doorzetten, met als gevolg een aanhoudende belangstelling voor


Kerncijfers Triodos Private Banking bedragen in duizenden euro’s

Fondsen in beheer *

2009

2008

280.394

156.581

Totaal baten

1.676

1.565

Bedrijfslasten

-1.769

-1.631

-93

-66

29

25

-64

-41

8

6

Bedrijfsresultaat voor belastingen Belastingen bedrijfsresultaat Nettowinst


* Inclusief 50% van fondsen in beheer van de joint venture Triodos MeesPierson Sustainable Investment Management voor zover belegd volgens Triodos-beleggingscriteria. ** Exclusief medewerkers in dienst van Triodos MeesPierson Sustainable Investment Management (2009: 5, 2008: 6 medewerkers).

alternatieve beleggingen. Met ons geïntegreerde aanbod van duurzame bankproducten – waarmee we 100% duurzaam beheer van alle activa en liquiditeiten aanbieden –onder‑ scheiden we ons sterk van de concurrentie en dit vormt de kern van onze groei. Op basis daarvan verwachten we dat ons beheerd vermogen in 2010 de eur 500 miljoen zal passeren. Op financieel gebied verwachten we onze exploitatieverliezen in Nederland in de loop van 2010 terug te dringen en in 2011 winst te boeken.

Websites voor meer informatie: www.mscibarra.com www.verenigingvanfondsen.nl www.civilsociety.nl

In België zal Triodos Bank Private Banking haar bestaande Private Banking-activiteiten verder uitbreiden, waarbij speciale nadruk zal worden gelegd op particulier vermogensbeheer. We zullen tevens een haalbaarheidsonderzoek verrichten naar de introductie van Private Banking diensten in het Verenigd Koninkrijk.

Zeist, 24 februari 2010 Albert van Zadelhoff, directeur


43

Een boer in de Ferghanavallei in Kirgizië levert biologische katoen aan de Bio Farmers Public Union. Meer dan 800 boeren zijn bij deze exportorganisatie aangesloten, waardoor zij toegang hebben tot de internationale katoenmarkt. Dankzij een handelskrediet van Triodos Sustainable Trade Fund kan de unie haar leden bij levering onmiddellijk betalen.


T

riodos Investment Management is de dochteronderneming van Triodos Bank die verantwoordelijk is voor het beheer van de Triodos beleggingsfondsen. Deze fondsen bieden particuliere en institutionele investeerders de mogelijkheid om direct te beleggen in duurzame sectoren, zoals micro financiering, duurzame handel, duurzaam vastgoed, duurzame energie, biologische landbouw, natuurontwikkeling en cultuur. Ook wordt geïnvesteerd in beursgenoteerde onder‑ nemingen wereldwijd die duurzame producten of diensten leveren of bovengemiddeld in hun sector presteren op sociaal en milieubeleid en daarmee een bijdrage leveren aan duurzame ontwikkeling. De retail beleggingsfondsen gericht op particu‑ liere beleggers worden aangeboden via een aantal banken, waaronder de vestigingen van Triodos Bank. Met beleggers in institutionele fondsen wordt rechtstreeks contact onder houden. Voor het overzicht van de balans totalen, zie pagina 55.

geld in de drie fiscaal gunstige retail beleg‑ gingsfondsen: Triodos Groenfonds, Triodos Cultuurfonds en Triodos Fair Share Fund (in totaal meer dan eur 220 miljoen in 2009). Daarnaast hebben de introductie van Triodos sicav ii - Triodos Microfinance Fund, het herstel van de aandelenmarkten wereldwijd aan de groei bijgedragen. Met deze aanvulling op ons beleggingsaanbod is het aantal beleggings fondsen in beheer gestegen van 22 tot 23. Bovendien werden er in 2009 diverse onder‑ handse emissies gerealiseerd en voorbereid voor de toekomst. De rendementen op alle fondsen waren ruwweg in lijn met die van hun directe concurrenten of hun benchmark, al was een aantal rendementen flink hoger.

Hans Schut: ‘Het tegengaan van de klimaatverandering vereist een eensgezinde inspanning van alle stakeholders,

De activiteiten van Triodos Investment M anagement zijn georganiseerd op basis van de onderstaande thema’s: Energy & Climate, Private Equity, Emerging Markets, Real Estate en Socially Responsible Investment (sri). Eind juni 2009 heeft Triodos Bank de fusie tussen Triodos Fonds Management bv en Triodos Investment Management bv in juridisch opzicht afgerond. De gefuseerde activiteiten worden voortgezet onder de naam Triodos Investment Management. Met de fusie worden de investeringsactiviteiten van Triodos Bank beter op elkaar afgestemd en aanzienlijke schaalvoordelen gerealiseerd. Daarnaast zal er meer synergie gerealiseerd worden, waar het kennis en ervaring op het gebied van fonds beheer, fondsdistributie en investeringen betreft. In de praktijk is deze fusie per 1 januari 2009 organisatorisch geïmplementeerd. In 2009 is het vermogen onder beheer van de Triodos beleggingsfondsen gegroeid met eur 372 miljoen tot eur 1.591 miljoen, een stijging van 31% (2008: een daling van 6%). Groei werd voornamelijk in het tweede halfjaar en in alle sectoren gerealiseerd. Het meest opvallend was de aanzienlijke instroom van


aangestuurd door overheden, waarbij de financiële sector het voortouw neemt bij de financiering van de transitie naar een duurzame toekomst.’

E n e r g y & C l i m at e

De internationale participaties en de Neder‑ landse kredietverlening van Triodos Bank op het gebied van energie en klimaat zijn de collectieve verantwoordelijkheid van een Europees team van deskundigen waarbij elk fonds over een specifiek team beschikt. Het doel is een maximale impact op de klimaat verandering, met een duidelijke focus op vermindering van de vraag naar energie en op uitbreiding van duurzame energie. Ook p rojecten waarbij een uitzonderlijke efficiency toename wordt behaald bij decentrale aardgas toepassingen behoren tot de aandachtspunten van het team. Duurzaamheids- en milieucriteria, sociale criteria en financiële criteria spelen alle een

45

even belangrijke rol bij de participatie- en kredietbeslissingen van de diverse fondsen onder beheer. Triodos Bank hanteert vaak strengere criteria dan anderen in de markt vanwege haar geïntegreerde aanpak, waarbij niet alleen het specifieke project waarvoor financiering wordt gevraagd in aanmerking wordt genomen, maar ook de daarmee samen‑ hangende activiteiten in de waardeketen. Triodos Bank neemt en stimuleert tevens initiatieven die een bijdrage leveren aan het klimaatdebat. De totale aandelen- en kredietportefeuille op het gebied van duurzame energie van Triodos Bank in Europa beslaat meer dan 275 projecten, met een totale opwekkingscapaciteit van groene energie van circa 950 mw. Deze projecten leveren hiermee een bijdrage aan de verminde‑ ring van de jaarlijkse CO 2 -uitstoot met meer dan 800.000 ton. Onder deze projecten b evinden zich 164 windenergie-, 82 foto voltaïsche zonne-energie-, 14 biomassa- en 18 kleinschalige waterkrachtprojecten. T riodos Groenfonds

Triodos Groenfonds is het grootste Triodos beleggingsfonds voor Nederlandse particuliere beleggers en het eerste groene beleggingsfonds van Nederland. De beleggers in het fonds profiteren van de Nederlandse fiscale regeling voor groen beleggen. Het fonds financiert projecten in de sectoren duurzame energie, biologische landbouw en natuurbehoud. Ongeveer de helft van de portefeuille betreft financiering van duurzame energieprojecten, voornamelijk windenergie. Het fonds belegt ook in energie uit biomassa. De andere helft betreft voornamelijk financiering in de sectoren biologische landbouw en duurzaam vastgoed. De portefeuille bevat 85 energieprojecten, met een opwekkingscapaciteit aan groene energie van circa 400 mw. Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan de vermindering van de CO 2 - uitstoot van ongeveer 375.000 ton per jaar. Eind 2009 was 75% van het vermogen van het fonds belegd in groene gecertificeerde projecten. Het fonds wil zijn impact vergroten. We beogen met name om nieuwe projecten te financieren in de biologische landbouw alsmede innovatieve projecten met technologieën die bijdragen aan diversificatie in duurzame energie en het efficiënter omgaan met energie. In 2009 liet het fonds een groei van het fondsvermogen zien

46

met 23% tot eur 572 miljoen, waarbij een rendement werd behaald van 2,8% (exclusief een fiscaal voordeel van maximaal 2,5% voor groene beleggingen door particuliere beleg‑ gers). Met het winnen van de fd Morningstar award 2009 bleek dat het werk van Triodos Groenfonds op steeds grotere schaal werd gewaardeerd. T riodos S icav I I - T riodos R enewab l es E urope F und ( E uropa )

Triodos Sicav ii - Triodos Renewables Europe Fund is gevestigd in Luxemburg. Het fonds is in 2006 opgericht om beleggers de mogelijkheid te bieden om te investeren in duurzame-energie‑ projecten in heel Europa. De investeerders in het fonds, dat belegt in niet-beursgenoteerde kleine en middelgrote producenten van duur‑ zame energie, bestaan uit particuliere en professionele beleggers. Het fonds verstrekt aanvullend risicodragend kapitaal door middel van deelname in het aandelenkapitaal of achtergestelde leningen, waarmee het ontwik kelaars ondersteunt bij de realisatie van hun plannen om de totale financiering van hun projecten rond te krijgen. Als actieve investeer‑ der in Europese particuliere windenergie-, zonne-energie- en biomassacentrales maakt het fonds gebruik van meer dan 30 jaar ervaring van Triodos Bank in de sector. Het fonds is een open fonds en heeft een langetermijn beleggings horizon. In 2009 is het fonds gegroeid tot eur 32 miljoen, heeft het belegd in 5 landen en een ren‑ dement gerealiseerd van 4,6% op jaarbasis. De portefeuille van het fonds omvat 15 energie projecten, met een opwekkingsc apaciteit van groene energie van circa 120 mw, wat een vermindering betekent van de CO 2 -u itstoot met ongeveer 125.000 ton per jaar die anders zou bijdragen aan de klimaatv erandering. TRIODOS RENEWABLES Plc (UK)

Triodos Renewables is in 1994 gelanceerd (de onderneming is opgericht in 1994, terwijl de eerste aandelenemissie plaatsvond in 1995) om Britse particuliere en professionele beleggers de mogelijkheid te bieden om direct in duurzame energie te beleggen, voornamelijk in het Verenigd Koninkrijk. In 2009 vond de vijfde aandelenemissie van de onderneming plaats, waardoor het eigen vermogen steeg tot gbp 26 miljoen. De onderneming investeert voorname‑ lijk in windparken, maar heeft tevens aandelen in een technologiebedrijf voor getijdenenergie en in een distributienetwerk voor afvalwarmte.


De onderneming treedt ook op als project ontwikkelaar. Eind 2009 had Triodos Renew ables in 6 projecten geïnvesteerd en een rendement gerealiseerd van 7,2% op jaarbasis. De projecten hebben een gezamenlijke opwek‑ kingscapaciteit van 33 mw, waarmee de CO 2 uitstoot met circa 35.000 ton per jaar wordt verminderd. AMPERE EQUITY FUND (EUROPA)

Ampere Equity Fund is eind 2007 opgericht. De aandeelhouders van het fonds zijn instituti‑ onele beleggers waaronder enkele vooraan‑ staande pensioenfondsen. Het gecommitteerd kapitaal bedraagt eur 320 miljoen, waarvan een substantieel deel beschikbaar is voor nieuwe investeringen. Het fonds neemt voornamelijk deel in het aandelenkapitaal van de grotere wind- en zonne-energieprojecten in West Europa. Het werkt als medeaandeelhouder samen met vooraanstaande Europese project‑ ontwikkelaars, maar houdt soms ook 100% van de aandelen in energiecentrales. Het fonds heeft geïnvesteerd in 5 projecten in de Benelux, Duitsland en Spanje met een gezamenlijke opwekkingscapaciteit aan groene energie van 75 mw, waarmee de CO 2 -uitstoot met circa 90.000 ton per jaar wordt verminderd. T riodos R enewab l e E ner g y for D eve l opment F und ( O ntwikke l in g s l anden )

Stichting Triodos Renewable Energy for Develop ment Fund verstrekt financieringen aan regio‑ nale financiële intermediairs die bedrijven en projecten in ontwikkelingslanden financieren op het gebied van duurzame energie. Het fonds is niet gegroeid doordat de Nederlandse overheid financieel niet kon bijdragen. Een soortg elijke nieuwe publiek-private investeringsvehikel kwam om dezelfde reden evenmin van de grond. De Klimaattop in Kopenhagen heeft opnieuw bevestigd dat dit soort investeringsfondsen voor duurzame energie in ontwikkelingslanden belangrijk zijn en Triodos Bank blijft mogelijk‑ heden in deze sector onderzoeken. S tichtin g T riodos C l imate C l earin g H ouse ( N E D E R L A N D )

Stichting Triodos Climate Clearing House, opgericht in 2000 als een registratieplatform voor CO 2 -credits uit duurzame bosbouw projecten, is eind 2009 gesloten. Het platform diende om vrijwillige compensatie van CO 2 uitstoot te stimuleren.


DUURZAAM ENERGIE FONDS (NEDERLAND)

In de loop van het jaar hebben Triodos Bank en bng een plan gelanceerd voor een publiek fonds voor investeringen in een duurzameenergiesector. Het fonds is gericht op Neder‑ land. De bank zal nagaan in welke mate provincies en gemeenten bereid zijn te beleg‑ gen in het fonds, dat bedoeld is om de CO 2 uitstoot te verminderen en een bijdrage te leveren aan doelstellingen op het gebied van duurzame energie voor 2020 en daarna. Het fonds wil een antwoord zijn op de beperkingen van de financiële sector om de vele initiatieven in de schone-energie- en energiebesparings sector te financieren. Diverse provincies en gemeenten hebben hun aandelen in hun regionale energiebedrijven verkocht en kunnen als duurzaam alternatief in dit fonds herinves‑ teren. Het nieuwe fonds beoogt een reeks financiële producten aan te bieden en richt zich op energiebesparing, duurzame energie en een reeks lokale energie-initiatieven. E N E R G I E - E N K L I M A A T B E L E GG I N G S F O N D S E N V ooruitzichten 2 0 1 0

Triodos Investment Management verwacht dat financiering van duurzame energie en energie‑ besparing een groeimarkt zal blijven. Triodos Groenfonds verwacht in 2010 een substantiële groei van het fondsvermogen. Triodos Renew ables Europe Fund verwacht een groei met 40% in 2010 tot eur 45 miljoen. Ampere Equity Fund beoogt meer dan 60% van haar gecommitteerd kapitaal voor eind 2010 te hebben geïnvesteerd. Triodos Bank streeft er tevens naar om het nieuwe Duurzaam Energie Fonds Nederland operationeel te laten zijn.

P RIVATE E Q UITY

Triodos kan commerciële ondernemingen die gedreven worden door een duurzaamheids missie financieren door middel van het verstrek‑ ken van passende vormen van eigen vermogen. Omdat we de doelstellingen van sociale onder‑ nemers, die door middel van commerciële activiteiten een positieve impact op sociaal en milieugebied bewerkstelligen, begrijpen kunnen we langetermijnoplossingen aanbieden: hetzij via onze eigen fondsen, waarbij we directe investeringen en actieve participatie aanbieden via een geduldiger vorm van venture capital, hetzij door op te treden als een corporate- finance adviseur met de opdracht om een passende vorm van kapitaal aan te trekken.

47

TRIODOS VENTURES (EUROPA)

Triodos Ventures, een dochteronderneming van de onafhankelijke Stichting Triodos Holding, heeft de afgelopen decennia een reeks partici‑ paties in zusterbanken in Europa verworven. Daarnaast investeert Triodos Ventures in duurzame initiatieven die op specifieke duur‑ zame gebieden een doorbraak bewerkstelligen. Het fonds belegt tevens in een klein aantal gerenommeerde duurzame ondernemingen en het heeft in 2009 ook de vastgoedprojectont‑ wikkelingsactiviteiten van Triodos Bank gefi‑ nancierd. Triodos Ventures heeft ultimo 2009 circa 30 projecten in portefeuille.

miljoen aangetrokken. Het fonds brengt sociale beleggers bij elkaar die zoeken naar betekenis‑ volle manieren om hun geld te laten werken bij veelbelovende sociale ondernemingen. De missie van het fonds is het realiseren van sociale en financiële rendementen voor zijn beleggers door financiering van de volgende generatie pioniers in sociaal ondernemen. T R I O D O S V E N T U R E C A P I TA L F U N D ( E U R O PA )

Triodos Venture Capital Fund is in 2001 gestart met professionele en institutionele aandeel‑ houders en met een beoogde looptijd van tien jaar. Per ultimo 2009 bestond de portefeuille van het fonds uit één project. Beoogd wordt het fonds de komende jaren te beëindigen.

James Vaccaro: ‘Door het aanbieden van Corporate Finance adviesdiensten aan internationale ondernemingen kunnen wij meer klanten helpen op gebieden die niet precies

P R I VAT E E Q U I T Y - V O O R U I T Z I C H T E N 2 0 1 0

Triodos Bank voorziet een geleidelijke groei van haar sociale en groene venture capital- en private equity activiteiten en verwacht een stijging van belegd kapitaal in haar impact capital activiteiten met 16%, van eur 20 miljoen tot 23 miljoen.

overeenkomen met onze fondsprofielen en wordt onze impact verder over de wereld uitgebreid.’ TRIODOS EIS GREEN FUND (VERENIGD KONINKRIJK)

Triodos eis Green Fund is in het Britse b elastingjaar 2008/09 opgericht en heeft gbp 1,5 miljoen aangetrokken. Het fonds belegt in een portefeuille van duurzame Britse onderne mingen met een hoge groeipotentie met hoge rendementsverwachtingen voor beleggers in de volgende sectoren: duurzame energieopwekking en technologie, energie efficiency, duurzaam wonen, producten en technologie met een lage CO 2 -uitstoot en afvalreductie en recycling. In het tweede Triodos eis Green Fund (Triodos eis Green Fund ii) kon nog worden belegd tot 9 april 2010. TRIODOS SOCIAL ENTERPRISE FUND (VERENIGD KONINKRIJK)

Triodos Social Enterprise Fund (voorheen het Triodos Opportunities Fund) investeert in commercieel duurzame sociale ondernemingen met een grote impact en biedt haar expertise aan om ze te helpen groeien. Het fonds heeft na zijn oprichting in 2007, in 2009 bijna gbp 4

48

COR P ORATE FINANCE

In de loop van 2009 is een nieuw corporate finance team opgericht om een deel van de advieswerkzaamheden voor te zetten die we voor duurzame ondernemingen hebben ver‑ richt - voornamelijk op het gebied van het aantrekken van nieuw groeikapitaal. Het team, dat grotendeels in het Verenigd Koninkrijk is gestationeerd, wordt door diverse klanten zowel in het Verenigd Koninkrijk als inter nationaal ingeschakeld en is voornemens om de dienstverlening uit te breiden. Van het structureren van emissies van aandelen ten behove van particuliere en professionele investeerders tot advisering inzake alle corpo‑ rate kwesties, inclusief advisering inzake fusies en overnames en herstructureringen. Een van onze oudste corporate finance c liënten, de Ethical Property Company, die we al adviseren sinds haar eerste aandelenemissie in 1999, is onlangs via een Europese dochter onderneming uitgebreid naar een starters centrum in Brussel. Triodos Bank België heeft met succes de onderhandse aandelenemissie geleid van Ethical Property Europe, een vast‑ goedonderneming die gespecialiseerd is in kantoren met een meerwaarde op maatschap pelijk en milieugebied. Deze onderhandse


emissie overtrof met eur 2,7 miljoen, voor namelijk afkomstig van particuliere beleggers, de verwachtingen.

Em e r g i n g m a r k e t s

De Emerging Markets activiteiten omvatten het beheer van internationaal opererende fondsen die investeren in opkomende markten als Latijns-Amerika, Afrika, Azië en Oost-Europa. De doelstelling van deze microfinancierings- en fair trade financieringsfondsen is om een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van een duurzame financiële sector in ontwikkelings‑ landen en de bevordering van de handel in fair trade en biologische gecertificeerde producten. Zowel microfinanciering als fair trade financie‑ ring zijn effectieve instrumenten in de strijd tegen armoede in ontwikkelingslanden. MICROFINANCIERING

De financiële crisis in 2009 heeft ook gevolgen gehad voor microfinancieringsinstellingen (mfi’s ) over heel de wereld, al varieert de impact ervan per land en regio aanzienlijk. In het algemeen is de groei van mfi’s en daarmee van de vraag naar financiering in de vorm van zowel leningen als deelname in het aandelen‑ kapitaal aanzienlijk afgenomen ten opzichte van 2008. Ondanks deze lagere vraag zijn de vier fondsen erin geslaagd een respectabele groei te bereiken. De vier fondsen zijn inmid‑ dels aandeelhouder in 19 van de meest toon‑ aangevende microfinancieringsbanken en -instellingen. Senior medewerkers en directie leden van Triodos Bank zijn vertegenwoordigd in de Raad van Commissarissen van deze instellingen en brengen kennis en ervaring mee op het gebied van duurzaam bankieren. In 2009 financierden de vier fondsen 82 microfinancieringsinstellingen in 40 landen. Een van de speerpunten van de microfinan cieringsfondsen van Triodos Bank is de b evordering van een onderlinge uitwisseling van kennis en expertise tussen de micro financieringsinstellingen wereldwijd. Om dit mede mogelijk te maken heeft Triodos Invest‑ ment Management in november 2009 een internationale workshop georganiseerd met vertegenwoordigers van een aantal micro financieringsbanken uit Afrika, Latijns-Amerika en Azië waarin zij investeert. In 2009 was een van de onderwerpen tijdens deze workshop de rol die microfinanciering kan spelen bij het


beschikbaar stellen van basale diensten als schone energie, huisvesting, onderwijs en water & sanitaire voorzieningen. Andere onderwerpen waren de bescherming van microfinancierings‑ klanten, in het bijzonder op het gebied van transparante prijzen en het voorkomen van een te hoge schuldenlast. TRIODOS SICAV II-TRIODOS MICROFINANCE FUND (EUROPA)

In 2009 heeft Triodos Bank Triodos Micro finance Fund opgericht, een nieuw subfonds onder haar sicav-ii structuur. Het fonds werd in maart 2009 gelanceerd. Op de eerste sluitings‑ datum hadden institutionele beleggers uit zowel Nederland als het Verenigd Koninkrijk eur 22 miljoen ingebracht. Het fonds staat open voor internationale institutionele beleggers en Private Banking cliënten. Er hebben zich nieuwe investeerders gemeld waardoor het fondsvermogen groeide met 79% tot eur 39 miljoen ultimo 2009. De microfinancierings‑ portefeuille van het fonds kwam op eur 22 miljoen, oftewel 56% van het totale vermogen van het fonds, en er werd geïnvesteerd in 12 microfinancieringsinstellingen in 10 verschil‑ lende landen in Latijns-Amerika, Azië, Afrika en Oost-Europa.

Marilou van Golstein Brouwers: ‘Hoe de wereld er morgen uit ziet hangt af van hoe we vandaag ons geld investeren. Als we een duurzame toekomst willen, zullen meer investeerders de impact van hun investeringen moeten vergroten. Met Triodos Investment Management is dit mogelijk.’

TRIODOS FAIR SHARE FUND (NEDERLAND)

Triodos Fair Share Fund maakte ook een forse groei door: het vermogen van het fonds groeide met 38%, van eur 60 miljoen tot eur 83 miljoen per ultimo 2009. De beleggers in het fonds profiteren van de Nederlandse fiscale regeling voor sociaal-ethisch beleggen. In 2009 heeft het

49

fonds een uitzonderlijk goed rendement behaald van 12%, exclusief een belasting voordeel van 2,5% voor particuliere beleggers. STICHTING TRIODOS DOEN (NEDERLAND)

Stichting Triodos-Doen is in 1994 opgericht als samenwerkingsverband tussen Triodos Bank en Stichting doen. Het fonds investeert in micro financieringsinstellingen met een hoger risico‑ profiel en kan financieringen verstrekken in lokale valuta. In 2009 groeide het fonds vermogen met 23% tot eur 69 miljoen. HIVOS- TRIODOS FONDS (NEDERLAND)

Hivos Triodos Fonds is in 1994 opgericht als samenwerkingsverband tussen Triodos Bank en Stichting Hivos. Door de non-profitstructuur en de samenwerking met Stichting Hivos kan het fonds bovengemiddelde risico’s accepteren om innovatieve investeringen mogelijk te maken. Het fonds investeert in microfinancierings instellingen met een hoger risicoprofiel en verstrekt financieringen in lokale valuta. In 2009 bleef het vermogen van het fonds eur 45 miljoen.

Bas Rüter: ‘Vandaag praten we over

ustainable Trade Fund verkrijgt haar middelen S hoofdzakelijk door middel van een kredietlijn van Triodos Bank. Stichting Hivos en Stichting icco waren de founding guarantors die de lancering van het fonds in 2008 mogelijk maakten. In 2009 zijn aanvullende garanties en leningen verstrekt door de Nederlandse over‑ heid onder haar Millennium Agreements programma, de Zwitserse overheid, Stichting Felicitas en Stichting G-star Raw Denim. Er werden eveneens middelen verstrekt door Unitaid/Wereldgezondheidsorganisatie voor de financiering van de productie van artemisia, een kruid dat als hoofdingrediënt wordt gebruikt bij geneesmiddelen tegen malaria. De malariaparasiet is resistent tegen alle genees‑ middelen tegen malaria, behalve die op basis van artemisia. De eerste kredietverleningen in deze sector worden begin 2010 verwacht. EMERGING MARKETS FUNDS VOORUITZICHTEN 2010

Triodos sicav-ii Triodos Microfinance Fund, T riodos Fair Share Fund, Stichting TriodosDoen en Stichting Hivos-Triodos Fonds v erwachten in 2010 een groei met ten minste eur 39 miljoen tot eur 265 miljoen. Triodos Sustainable Trade Fund verwacht een groei met circa eur 5 miljoen tot eur 14 miljoen.

het oplossen van meerdere mondiale crises. Geen woorden maar daden zijn een voorwaarde voor een betere levenskwaliteit voor toekomstige generaties.’

S U S TA I N A B L E T R A D E F I N A N C E ( E U R O PA )

2009 was het tweede jaar waarin Triodos Sustainable Trade Fund actief was. Het fonds verstrekt financieringen aan coöperatieve en particuliere exporteurs van biologische en/of fair trade producten in ontwikkelingslanden. De door haar verstrekte handelsfinancieringen bestaan uit seizoensgebonden kortetermijn leningen, zodat boeren een eerlijke prijs voor hun oogst krijgen. In 2009 bedroegen de door het fonds verstrekte kredieten bijna eur 9 miljoen. In totaal werden 21 leningen verstrekt ten gunste van 22 coöperatieve en particuliere exporteurs die 13 verschillende producten verbouwen in 17 landen. Het gaat daarbij om producten als koffie, katoen, sojabonen, olijfolie, sesamzaad en suiker. Triodos

50

R e a l E s tat e

Onze activiteiten op het gebied van duurzaam vastgoed zijn sinds de lancering van Triodos Vastgoedfonds vijf jaar geleden ieder jaar gegroeid. Deze activiteiten bestaan nu uit financiering en ontwikkeling van en investering in duurzaam gebouwd of onderhouden vast‑ goed. Ondanks de ongunstige marktomstandig‑ heden zijn onze activiteiten in 2009 in alle segmenten gegroeid. We hebben geprofiteerd van de combinatie van een heldere en ambiti‑ euze visie op duurzaamheid bij vastgoed en een groeiende bewustwording bij het publiek dat we nú moeten handelen om de klimaat verandering tegen te gaan. In dat opzicht had de vastgoedcrisis ook een positieve kant, waarbij duurzaamheid bovenaan de markt agenda kwam te staan. Wij hebben ernaar gestreefd om op professionele wijze met deze strijdige trends om te gaan. TRIODOS VASTGOEDFONDS (NEDERLAND)

Triodos Vastgoedfonds kon zich in 2009 niet geheel onttrekken aan de neergang van de


Nederlandse vastgoedmarkt. Als gevolg van de steeds moeilijker toegang tot financiering voor vastgoedtransacties blijft de waarde van kantoren onder druk staan. Het fonds kon zich hier grotendeels aan onttrekken door de langjarige huurcontracten met financieel gezonde huurders en het ontbreken van leeg‑ stand. Desondanks zijn de panden ultimo 2009 gemiddeld toch lager getaxeerd. Het rendement op basis van beurskoers bedroeg -8,2%. O ndanks het marktsentiment is het uitstaande aandelenkapitaal van het fonds verhoogd met 11%. Mede als gevolg van een aankoop van in totaal eur 5 miljoen en een verkoop ter waarde van eur 1,4 miljoen groeide de b eleggingsportefeuille tot eur 82 miljoen. V ast g oedontwikke l in g ( N E D E R L A N D )

De belangstelling voor onze dienstverlening op het gebied van vastgoedontwikkeling is het hele jaar sterk gebleven. Duurzaam vastgoed bleef een dominante trend in de continu onder druk staande vastgoedmarkt. De naamsbekendheid en de bedrijfsgroei hebben zich voortgezet, mede dankzij de door Triodos Real Estate Development gewonnen prijs voor meest duurzame projectontwikkelaar van Nederland. Risicobeheer en het op elkaar afstemmen van onze activiteiten op het gebied van ontwikke‑ ling en belegging in vastgoed zijn belangrijke aandachtspunten voor de toekomst gezien de aanhoudende belangstelling en de kritieke staat van de markt. Ultimo 2009 was Triodos Real Estate Development betrokken bij of in de race voor de ontwikkeling van 30 duurzame projecten. R ea l estate - V ooruitzichten 2 0 1 0

Voor 2010 verwachten wij dat de vastgoedmarkt zeker nog tot de zomer 2010 onder druk zal staan. Daarna kan de markt zich in de tweede helft van het jaar stabiliseren of zelfs licht verbeteren; een eventueel herstel hangt echter af van de vraag in hoeverre de recessie doorzet. We voorzien een blijvende groei van onze vastgoedactiviteiten in het algemeen. Ondanks de marktomstandigheden verwacht Triodos Bank tevens dat de beperkte groei van het Triodos Vastgoedfonds van 2009 doorzet. Ten slotte zullen we voorbereidingen treffen voor de lancering van een institutioneel fonds voor duurzame kantoren dat op de Nederlandse markt belegt.


S o c i a l ly R e s p o n s i b l e I n v e s t m e n t

Duurzaam beleggen, ofwel Socially Responsible Investment (sri), omvat het beheer van inter nationaal gedistribueerde beleggingsfondsen die wereldwijd investeren in beursgenoteerde ondernemingen. Zij beleggen enerzijds in aandelen en obligaties van multinationals die zich onderscheiden door een goed sociaal en milieubeleid en die maatschappelijk verant‑ woord geleid worden. Anderzijds wordt belegd in aandelen van snel groeiende, innovatieve ondernemingen die met hun producten een bijdrage leveren aan klimaatbescherming, een schone aarde of een gezonde levensstijl. De doelstelling van de fondsen is tweeledig. In de eerste plaats beogen de fondsen onder nemingen te stimuleren hun bedrijfsvoering blijvend duurzamer in te richten. Daarnaast bieden de fondsen de belegger de mogelijkheid om met inachtneming van een marktconform rendement op de effectenbeurs te investeren in ondernemingen die voldoen aan strikte duurzaamheidscriteria ten aanzien van hun producten en bedrijfsvoering. TRIODOS MEERWAARDE AANDELENFONDS ( N E D E R L A N D ) en T R I O D O S V A L U E S E Q U I T Y FUND (EUROPA)

Triodos Meerwaarde Aandelenfonds wordt sinds 2000 aangeboden in Nederland en hanteert dezelfde beleggingsstrategie als Triodos Values Equity Fund, dat sinds 2007 gedistribueerd wordt in België, Denemarken en Luxemburg. Beide fondsen beleggen in aandelen van multinationals wereldwijd. Als gevolg van het algehele herstel van de aandelenkoersen nadat zij tot begin maart verlies hadden geleden, hebben deze twee fondsen een rendement behaald van 30% respectievelijk 27%. Met dit rendement en door de geslaagde fusie met het Belgische Panda‑ fonds groeide het totale fondsvermogen van beide fondsen met 31% respectievelijk 152% tot respectievelijk eur 134 miljoen en eur 22 miljoen. T R I O D O S M E E R W A A R D E O B L I G AT I E F O N D S ( N E D E R L A N D ) en T R I O D O S V A L U E S B O N D FUND (EUROPA)

Triodos Meerwaarde Aandelenfonds wordt sinds 2000 aangeboden in Nederland en hanteert dezelfde beleggingsstrategie als Triodos Values Equity Fund, dat sinds 2007 gedistribueerd wordt in België, Denemarken en

51

Luxemburg. Beide fondsen beleggen in o bligaties van multinationals wereldwijd. Na de onrust op de financiële markten en het verminderde vertrouwen in 2008 hebben de fondsen in 2009 geprofiteerd van de steeds krapper wordende risicospreiding tussen bedrijfs- en staatsobligaties. Triodos Meerw aarde Obligatiefonds en Triodos Values Bond Fund realiseerden een rendement van 7,1% respectie‑ velijk 7,7%. Het fondsvermogen van beide fondsen steeg met 23% respectievelijk 25% tot respectievelijk eur 133 miljoen en eur 12 miljoen. TRIODOS MEERWAARDE MIXFONDS (NEDERLAND)

Het Triodos Meerwaarde Mixfonds wordt al meer dan tien jaar aangeboden in Nederland. Het fonds heeft gedurende het grootste deel van 2009 een defensieve beleggingsstrategie aangehouden met een relatief groot percentage belegd in obligaties en liquiditeiten en een relatief kleine positie in aandelen. Het fonds realiseerde een rendement van 16,3%. Het fondsvermogen steeg mede dankzij dit r endement met 10% tot eur 54 miljoen. TRIODOS VALUES PIONEER FUND (EUROPA)

Triodos Values Pioneer Fund dat onderdeel uitmaakt van het Triodos Meerwaardefonds wordt sinds 2007 gedistribueerd in België, Denemarken, Luxemburg en Nederland. In 2009 heeft het fonds belegd in ondernemingen die pioniers zijn op het gebied van klimaatbe‑ scherming, een schoon milieu, of die een gezonde levensstijl of maatschappelijk verant‑ woord ondernemen stimuleren. Met 31% was het rendement enigszins beter dan de referen‑ tie-index en steeg het totale fondsvermogen met eur 12 miljoen (54%) tot eur 35 miljoen. De resultaten op het vlak van het stimuleren van maatschappelijk verantwoord ondernemen zijn zeer positief. We zijn de dialoog aangegaan met bijna 700 multinationals, hetgeen heeft geleid tot een aantal aanzienlijke verbeteringen van hun beleid en prestaties op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Die resultaten werden geboekt in een aantal sectoren, waaronder een groot aantal financiële instellingen over heel de wereld. Triodos Bank laat hiermee duidelijk zien dat duurzaam b eleggen op de beurs van essentieel belang is voor het stimuleren van duurzaam gedrag door ondernemingen.

52

S R I be l e g g in g sfondsen V ooruitzichten 2 0 1 0

Of de reële economie de ergste gevolgen van de financiële crisis inmiddels heeft gevoeld blijft onduidelijk. Het marktsentiment op de beurzen zal mede worden bepaald door de diepte van de volgende stadia van de economische reces‑ sie, het verwachte herstel, en het effect daarvan op omzet- en winstverwachtingen van bedrij‑ ven. Triodos Bank verwacht dat de aandelen‑ markt zich na enige tijd weer zal richten op structurele groeithema’s, zoals het oplossen van het energievraagstuk en de aanpak van klimaatverandering. De beleggingsfondsen in aandelen van beursgenoteerde ondernemingen zullen zich (zowel wat betreft rendement als fondsvermogen) grotendeels in lijn met de bewegingen op de aandelenmarkt ontwikkelen. De fondsen van Triodos Bank kunnen profite‑ ren van hun voorkeur voor aandelen in sub sectoren die een bijdrage leveren aan oplossin‑ gen voor een aantal van onze mondiale crises, zoals klimaatverandering en de voedsel- en energiecrises. Voor de obligatiefondsen is het vooruitzicht neutraal tot positief. De risicopremies van bedrijfsobligaties waarin de fondsen beleggen zijn slechts gedeeltelijk gedaald nadat zij recordhoogten hadden bereikt op het diepte‑ punt van de financiële crisis. Tegelijkertijd is de risicobereidheid bij beleggingen op de aandelenm arkten gedaald en zijn rente percentages laag. De Nederlandse en Luxemburgse sri-fonds‑ families zullen naar verwachting in 2010 fuseren. Als dit doorgaat verwachten we in staat te zijn de zichtbaarheid en omvang van onze sri-fondsen als geheel te vergroten. Daarnaast zijn we voornemens om onze fondsen in maximaal vier nieuwe Europese landen te distribueren, met inbegrip van Frankrijk. We verwachten dat onze sri-fondsen in 2010 een bescheiden groei zullen laten zien na de vooruitzichten voor de aandelenmarkt als geheel, de fusie en de extra distributie.

b e l e g g e n i n k u n s t e n c u lt u u r ( N e d e r l a n d )

Triodos Bank biedt haar Nederlandse klanten Triodos Cultuurfonds aan. Het fonds is opge‑ richt in 2006 en belegt in door de overheid erkende culturele projecten om kunst en


Management in 2010 een stijging van zowel het aantal fondsen als het totale fonds vermogen.

cultuur te stimuleren en te behouden. Het fonds draagt eraan bij om de sector minder afhankelijk te maken van subsidiestromen en het cultureel ondernemerschap te stimuleren. In 2009 heeft Triodos Cultuurfonds zijn grootste groei sinds zijn oprichting gereali‑ seerd. Het fondsvermogen steeg met eur 66 miljoen tot eur 139 miljoen. De portefeuille werd uitgebreid met 46 nieuwe initiatieven, waarmee een rendement werd behaald van 2,6%, exclusief een belastingvoordeel van 2,5% voor de particuliere belegger. Dit bete kende dat het fonds zijn rendementsambitie voor de lange termijn ruimschoots heeft waargemaakt

*algemene leiding

Het fonds zal zich bij de selectie van nieuwe financieringen vooral richten op kleinschalige particuliere projecten die voortkomen uit innovatief cultureel ondern emerschap.

Website voor meer informatie: www.globalimpactinvestingnetwork.org

Zeist, 24 februari 2010 Triodos Investment Management bv Marilou van Golstein Brouwers* (directeur) Bas Rüter* (directeur) Hans Schut (directeur) James Vaccaro (directeur Verenigd Koninkrijk)

Triodos investment management Vooruitzichten 2010

De activiteiten van Triodos Investment Manage‑ ment zullen in 2010 naar verwachting verder groeien. We verwachten groei in alle sectoren, al zijn de marktomstandigheden voor beleg gingen minder voorspelbaar dan de afgelopen jaren. Alle sectoren waarmee we werken worden op dit moment in mindere of meerdere mate geconfronteerd met de negatieve gevolgen van de financiële crisis. De mate waarin particuliere klanten meer in onze retailfondsen beleggen hangt gedeeltelijk af van ontwikkelingen op de aandelenmarkten. Deze zouden de stemming onder de beleggers en de geldstroom in of uit de beleggings fondsen kunnen beïnvloeden. Dit geldt e venzeer voor de fondsen die buiten de a andelenmarkt beleggen, zoals onze fondsen die een belastingvoordeel bieden. We voorzien echter dat de aanhoudend stijgende popula riteit van beleggingen in duurzame producten en diensten, ondersteund door relatief goede rendementen op de Triodos beleggingsfondsen, een positieve impact zal hebben. De grootste groei wordt voorzien bij de retail beleggings‑ fondsen die beleggen in projecten en onder nemingen die niet aan de beurs genoteerd zijn. Bovendien verwachten we meer institutionele beleggers aan te kunnen trekken in een aantal van de sectoren waarin we actief zijn. Als gevolg hiervan verwacht Triodos Investment


53

Kerncijfers Triodos Investment Management bedragen in duizenden euro’s *

Retail beleggingsfondsen in beheer Institutionele beleggingsfondsen in beheer Totaal beleggingsfondsen in beheer

2009

2008

1.393.125

1.065.605

198.178

152.754

1.591.303

1.218.359

Totaal baten

19.157

14.936

Bedrijfslasten

-14.357

-11.456



4.800

3.480

-1.219

-888

3.581

2.592

84

56

* De bedragen in dit overzicht kunnen afwijkingen vertonen ten opzichte van de jaarrekening van Triodos Investment Management BV als gevolg van de verwerking van eliminatieposten bij de consolidatie met Triodos Bank. ** In 2009 zijn 11 medewerkers die in het Verenigd Koninkrijk voor Investment Management werken opgenomen onder Triodos Investment M anagement.

54


Overzicht balanstotalen VAN T r i o d o s G r o Ep EN BEHEERD VER M OGEN VAN T r i o d o s B a n k P r i v at e B a n k i n g

bedragen in miljoenen euro’s

Triodos Bank NV Triodos Cultuurfonds NV

31.12.2009

31.12.2008

2.987

2.363

139

74

Triodos Fair Share Fund

83

60

Triodos Groenfonds NV

572

471

Triodos Meerwaardefonds NV

323

261

Triodos Renewable Energy Fund Plc

53

45

Triodos Sicav I

69

41

Triodos Sicav II

70

25

Triodos Vastgoedfonds NV

84

88

1.393

1.065

50

12

Retail beleggingsfondsen

Ampere Equity Fund Stichting Triodos-Doen

69

58

Stichting Hivos-Triodos Fonds

45

45

Stichting Triodos Renewable Energy for Development Fund

5

5

Stichting Triodos Sustainable Trade Fund

9

7

2

2

Triodos Ventures BV

Triodos Venture Capital Fund BV

11

17

Overige activiteiten

7

7

198

153

1.591

1.218

281

157

4

3

4.863

3.741

Institutionele beleggingsfondsen

Totaal beleggingsfondsen

Triodos Bank Private Banking (totaal beheerd vermogen)

Triodos Foundations in Nederland, België, Verenigd Koninkrijk en Spanje

Totaal

Dit overzicht bevat geen toegezegde bedragen. Overlappingen zijn mogelijk. Van een aantal instellingen was op het moment van het opstellen van dit overzicht nog geen goedgekeurde jaarrekening beschikbaar. In dit overzicht zijn omwille van eenduidigheid balanstotalen opgenomen, behalve bij Triodos Private Banking waar het totaal beheerd vermogen cf. Triodos criteria wordt vermeld.


55

Alara in Camden, Londen, maakt graanproducten die de bewuste consument het beste van twee werelden biedt: de ingrediënten zijn gegarandeerd biologisch én hebben een fair trade keurmerk. Dit bedrijf produceert een breed assortiment muesli’s, waaronder een glutenvrije variant die is gecertificeerd door de Britse Coeliakie Vereniging.

Risicomanagement en compliance

O

m de risico’s die de bank loopt te beheersen, hanteert en onderhoudt Triodos Bank een stelsel van systemen, procedures, limieten, rapportages en controles. De structuur en organisatie van de bedrijfs processen zijn ingericht conform de geldende weten regelgeving voor financiële instellingen en de duurzame doelstelling van Triodos Bank. De risico’s binnen de Groep worden beheerd op basis van het drie “lines of defence”-model. De business units en lokale afdelingen moeten hun eigen risico’s beheren (eerste line of defence). Risicomanagers op Groepsniveau en lokale risicofunctionarissen (tweede line of defence) ondersteunen en adviseren de business units en afdelingen bij de integratie van deze processen in de organisatie. Ten slotte beoordeelt de Groep Audit (derde line of defence) het ontwerp en effectiviteit van interne processen en controles periodiek.

van Triodos Bank op advies van de verant woordelijke risicomanager en na overleg met de International Management Counsel (imc). De Directie heeft de verantwoordelijkheid voor de advisering met betrekking tot het balansbeheer en de daarbij behorende risico’s bij het Asset and Liability Committee gelegd, dat onder de verantwoordelijkheid van de cfo valt. Triodos Bank heeft een impactanalyse van de Code Banken van de Nederlandse Vereniging van Banken (‘Code’) uitgevoerd. Alle aanbeve‑ lingen van de Code worden in overweging genomen voor implementatie in 2010. Een van de aanbevelingen heeft betrekking op uitbrei‑ ding van de Auditcommissie naar een Audit- & Risk Commitee als subcommissie van de Raad van Commissarissen.

O P ERATIONEEL RISICO

Monitoring van het risicomanagement vindt dagelijks plaats door de afdeling Risico management van de Groep. Het hoofd van deze afdeling rapporteert rechtstreeks aan de Directie van Triodos Bank. Het is de voor‑ naamste taak van de afdeling Risicom anagement van de Groep om de business units en lokale afdelingen te ondersteunen bij het zichtbaar maken, beoordelen, verminderen en monitoren van haar risico’s. Tevens analyseert de afdeling risico’s, bereidt zij beleids- en richtlijnen voor en coördineert zij het beheer van de exploi‑ tatie-, krediet-, markten liquiditeitsrisico’s van Triodos Bank. Andere belangrijke verantwoor‑ delijkheden zijn het waarborgen van de samen‑ hang tussen het risicob eleid van alle business units en afdelingen en het op de juiste wijze bewaken van de professionele kennis op een aantal gebieden. Ter ondersteuning van deze functie houdt de organisatie zich voortdurend bezig met het inrichten van een risicomanage‑ mentkader. Dit kader wordt ontwikkeld door de afdeling Risicomanagement van de Groep onder verantwoordelijkheid van de Chief Financial Officer (cfo). Conform dit kader zijn bij alle business units van Triodos Bank risicomanagers benoemd om het algemene risicokader en de onderneming op elkaar af te stemmen.

Triodos Bank loopt in haar bedrijfsvoering operationele risico’s. Het operationele risico heeft betrekking op de kans dat Triodos Bank schade of verlies lijdt als gevolg van inadequate of falende interne processen, systemen, mense‑ lijk gedrag of externe gebeurtenissen. Triodos Bank tracht deze risico’s zo veel mogelijk te beperken door te zorgen voor duidelijke beleids‑ lijnen, rapportages en procedures voor alle bedrijfsprocessen. Veel beheersmaatregelen zijn ingebed in it-systemen en vastgelegd in monito‑ ringprocedures en werkinstructies. Opleiding, ervaringsniveau en betrokkenheid van de mede‑ werkers werken hierbij onders teunend, omdat mensen van essentieel belang zijn voor het succes van een risicomanagementproces. Desal‑ niettemin brengt de omvang van de organisatie een beperkte mate van afhankelijkheid van bepaalde belangrijke personen met zich mee. Het Operationele Risicokader is bijgewerkt aan de hand van het Groeps Risicokader. Hoewel het kader reeds is geschreven, zullen de daaruit voortvloeiende beleidsregels tegen het einde van 2010 klaar zijn. Het operationele r isicokader maakt gebruik van diverse hulpm iddelen en technologieën om risico’s op operationeel, tactisch en strategisch niveau vast te stellen, te meten, te beperken en te monitoren.

Regels voor het risicomanagement van de Groep worden goedgekeurd door de Directie

Triodos Bank is begonnen met de eerste fase van de implementatie van een goedkeurings‑


57

proces voor producten om nieuwe projecten, producten en (eventuele outsourcing van) processen te beoordelen, waarbij risico’s syste‑ matisch in kaart worden gebracht. Bij dit proces wordt rekening gehouden met onze zorgplicht jegens klanten en de inhoudelijke doelstelling van Triodos Bank, zoals de toetsing aan milieu‑ criteria. Een speciaal onderdeel van het Operationeel Risicomanagement is it-beveiliging en Bedrijfs‑ continuïteit. Werkzaamheden om risico’s te beheren die aan deze onderwerpen gerelateerd zijn worden uitgevoerd onder verantwoorde‑ lijkheid van de Chief Operations Officer (coo). In 2009 zijn naast de jaarlijkse droogtests voor alle teams live tests met betrekking tot de Bedrijfscontinuïteit uitgevoerd. Er is een func tionele rapportagelijn naar het Operationeel Risicomanagement van de Groep om het algehele operationele risicoprofiel van de o rganisatie te waarborgen. Voor de waardering van het operationele risico onder Bazel ii wordt gewerkt met de Basic I ndicator Approach. Het herziene operationele risicokader is in lijn met de beginselen genoemd in de Sound Practices for the Management and Supervision of Operational Risk (Deugdelijke Praktijken voor het Beheer van en Toezicht op Operationeel Risico). Deze deugdelijke prak‑ tijken zijn geen vereiste voor de Basic Indicator Approach, maar ondersteunen geavanceerdere methoden. Zij geven richtlijnen voor de kwali tatieve implementatie van operationeel risico‑ management en worden aanbevolen door de Bank of International Settlements.

king op alle activa van de bank: bedrijfs kredieten, deposito’s bij financiële instellingen en obligaties. Triodos Bank beheert het kredietrisico (tegen‑ partijrisico) en het concentratierisico vanuit twee perspectieven: • op individueel niveau per kredietnemer, waarbij men zich richt op de directe relatie met de klant; • op portefeuilleniveau teneinde de concentratie van risico’s per sector, land of regio te beheren; Lenin g en aan k l anten

Kredieten wordt verstrekt aan ondernemingen en projecten in sectoren die bijdragen aan het realiseren van de missie van Triodos Bank. Doordat het hier een beperkt aantal sectoren betreft, wordt de portefeuille gekenmerkt door hogere sectorconcentraties. Concentratie op de bestaande sectoren is verantwoord omdat de Bank in deze sectoren een aanzienlijke exper‑ tise heeft opgebouwd en actief investeert in het verbreden en verdiepen van sectorgerelateerde kennis binnen de organisatie. Daarnaast wordt het risico beperkt door de hoge kwaliteit van zekerheden (onderpand) voor uitstaande leningen en de spreiding van de portefeuille over de verschillende landen. Overzicht uitstaande kredieten per sector in 2009

g

Natuur & Milieu (50%)

g

Cultuur & Welzijn (26%)

g

Sociale economie (19%)

g

Overig (5%)

KREDIETRISICO

Kredietrisico heeft betrekking op het risico dat de tegenpartij in gebreke blijft in de nakoming van haar verplichtingen jegens Triodos Bank en de mogelijke verliezen die de bank als gevolg daarvan lijdt. Het gaat hierbij zowel om b etalingsachterstanden als om negatieve waar‑ deveranderingen door de verminderde krediet‑ waardigheid van de tegenpartij. Onder het kredietrisico valt tevens het concentratierisico. Het concentratierisico binnen de krediet portefeuille is het risico dat de bank loopt door een bepaalde gebeurtenis met als gevolg dat een onderneming of een groep van verbonden ondernemingen hun betalingsverplichtingen niet na kunnen komen. Dit risico heeft betrek‑

58

De belangrijkste sectoren zijn: N AT U U R & M I L I E U ( 5 0 % , 2 0 0 8 : 4 7 % )

Projecten op het gebied van duurzame energie, zoals windenergie‑ en waterkrachtprojecten. Verder biologische en biologisch-dynamische landbouw: van landbouwbedrijven tot product‑ verwerking, groothandelsondernemingen en natuurvoedingswinkels. Tenslotte milieu technologie zoals kringloopbedrijven en natuurbehoudprojecten. SOCIALE ECONOMIE (19%, 2008: 21%)

Leningen aan ambachtelijke bedrijven, vernieu‑ wend ondernemerschap en dienstverlening met


dichtst bij hun klanten staan. Er zijn limieten vastgesteld en periodieke rapportagemomenten met de afdeling kredietrisico van de Groep afgesproken om de risicoconcentratie in de sectoren waarin Triodos Bank actief is te beheren. Op individueel niveau worden limieten per situatie bekeken en vastgesteld.

Overzicht uitstaande kredieten per vestiging in 2009

g

Nederland (35%)

g

België (21%)

g

Verenigd Koninkrijk (17%)

g

Spanje (23%)

g

Duitsland (4%)

Kredietbeslissingen worden door de lokale kredietcommissies, in het land van de krediet‑ nemer, genomen. Elke lokale kredietcommissie kan zelf beslissingen nemen binnen een vast gesteld kader. Kredieten die dit kader over‑ schrijden worden door de Directie van Triodos Bank beoordeeld. De gegevens van de kredieten zijn opgenomen in het hoofdsysteem van de bank en gekoppeld aan een risicoclassificatie. In 2009 is de risicoclassificatie van individuele kredietnemers bijgewerkt en afgestemd op de verschillende landen.

een duidelijk sociaal belang, zoals sociale woningbouw en de financiering van eerlijke handel. C U LT U U R & W e l Z I J N ( 2 6 % , 2 0 0 8 : 3 0 % )

Kredietverlening aan bijvoorbeeld onderwijs instellingen, meditatiecentra, religieuze groepe‑ ringen en kunstenaars. Dit geldt tevens voor instellingen die actief zijn in de gezondheids‑ zorg, waaronder zorg voor mensen met leer achterstanden.

Het proces voor de waardering van zekerheden is vastgelegd in het kredietbeleid en vertaald naar werkprocedures binnen de verschillende

Kredietverlening is in eerste instantie de verant‑ woordelijkheid van lokale vestigingen, die het

Dubieuze en achterstallige vorderingen per sector in duizenden euro’s

Basismaterialen

Dubieuze vorderingen*

Voorziening voor dubieuze debiteuren

Waardeveranderingen vorderingen

Achterstallige vorderingen**

2009

2009

2009

2009

2008

1.814

233

219

2008

2008

170

49

155

2008

461

1.756

Bouwnijverheid en infrastructuur werken

33

91

26

84

-62

69

—

—

Consumentenproducten (non-food)

—

87

—

22

1

-65

11

8

Detailhandel Dienstverlening

746

988

475

494

—

-37

105

193

1.386

1.601

843

1.016

-55

28

1.423

563

Gezondheidszorg en sociale zorg

2.595

1.147

354

214

153

135

2.309

1.179

Landbouw, veeteelt en visserij

4.690

3.845

1.679

1.565

608

399

3.454

6.545

59

1.227

33

114

19

-22

242

94

17.580

5.657

4.159

2.134

2.958

1.757

790

460

—

—

—

—

—

—

693

200 6.712

Media Nutsbedrijven Particulieren

3.401

5.188

725

201

482

32

4.701

Transport en logistiek

Toerisme en vrije tijd

64

77

45

55

-10

2

62

—

Vastgoed

—

1

—

1

-1

1

3

11

Voedingsmiddelen en dranken Overige sectoren Totaal

368

653

373

367

46

232

3.499

3.163

4.299

2.510

1.461

1.012

792

522

1.609

2.278

37.035

23.305

10.392

7.449

4.980

3.208

19.362

23.162

* Dubieuze vorderingen voor aftrek voorziening dubieuze debiteuren ** Achterstallige vorderingen, exclusief dubieuze vorderingen.


59

Bhio Carrión is de grootste biologische knoflookproducent van Las Pedroñeras, in de regio Castilla-La Mancha, Spanje. Het familiebedrijf combineert meer dan 25 jaar ervaring met de teelt van knoflook met de voordelen van biologische landbouw. Dat levert jaarlijks 300 ton eersteklas knoflook op. Door het krediet van Triodos Bank kan het bedrijf zijn opslagfaciliteiten vergroten en zijn activiteiten verder uitbreiden.

Dubieuze en achterstallige vorderingen per land in duizenden euro’s

Nederland België

Dubieuze vorderingen*

Voorziening voor dubieuze debiteuren

Waardeveranderingen vorderingen

Achterstallige vorderingen**

2009

2008

2009

2009

2009

16.994

11.787

5.631

4.114

2.221

1.562

3.746

4.303

8.555

2.271

2.035

860

1.255

-66

867

1.034

2008

2008

2008

Verenigd Koninkrijk

2.837

1.381

1.326

708

641

138

3.963

5.176

Spanje

5.544

5.068

705

304

401

123

10.232

12.649

Duitsland

3.105

2.581

495

1.263

476

1.263

—

—

Ierland

—

217

200

200

-14

188

527

—

Frankrijk

—

—

—

—

—

—

27

—

37.035

23.305

10.392

7.449

4.980

3.208

19.362

23.162

Totaal

* Dubieuze vorderingen voor aftrek voorziening dubieuze debiteuren ** Achterstallige vorderingen, exclusief dubieuze vorderingen

Voorziening in % van uitstaand krediet

% Voorziening

1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 2005

2006

2007

2008

2009

vestigingen van Triodos Bank. Voornaamste zekerheden zijn hypothecaire inschrijvingen op zakelijk of particulier onroerend goed, borg‑ stellingen van overheden, bedrijven of particu‑ lieren, en pandrechten op roerende zaken, zoals kantoorinventaris, voorraden, debiteuren en/of projectcontracten.

aflossingstermijnen vallen in de categorie dubieuze debiteuren en worden intensief en continu gevolgd door een hiertoe aangestelde medewerker. Er worden voorzieningen voor dubieuze debiteuren genomen voor het verschil tussen de verwachte waarde van de zekerheden en het totaal uitstaand obligo van de debiteur bij Triodos Bank. In 2009 bedroegen de toevoe‑ gingen aan de voorziening dubieuze debi‑ teuren, uitgedrukt in een percentage van de gemiddelde kredietportefeuille, 0,34% (2008: 0,28%). Het totaal van de voorzieningen van de uitstaande kredieten bleef 0,6% De kwaliteit van de kredietportefeuille is goed. Triodos Bank maakt geen gebruik van securiti‑ satie voor haar kredietportefeuille en de overname van kredieten. O verheden en F inanci ë l e inste l l in g en

Alle bedrijfskredieten in de portefeuille worden op individuele basis en periodiek beoordeeld, waarvan de frequentie afhangt van de kwaliteit van de debiteur, omvang van het exposure en de markt waarin deze debiteur werkzaam is. Voor de achterstallige betalingen van debi‑ teuren geldt dat deze worden besproken (en zo nodig van actie voorzien) in de krediet commissie van de desbetreffende vestiging. Debiteuren waarbij getwijfeld wordt aan de continuïteit van het kernbedrijf en/of een lang‑ durende achterstand heeft in het voldoen van de contractueel overeengekomen rente- en


Gelden die niet worden belegd in kredieten aan klanten worden voor liquiditeitsdoeleinden belegd in staatsobligaties of geplaatst bij banken in het land waar het geld werd gegene‑ reerd. De obligatieportefeuille van de Bank bestaat voornamelijk uit staatsobligaties en door de staat gegarandeerde obligaties. Triodos Bank belegt tevens in een beperkt aantal andere soorten obligaties die worden uitgegeven door regionale autoriteiten en financiële instel‑ lingen. Banken worden gekozen op basis van hun kredietwaardigheid en zij worden door Triodos

61

Sustainability Research beoordeeld op hun duurzaamheidsresultaten. Voor grote banken hanteert Triodos Bank een ‘beste-in-zijnklasse’-benadering in combinatie met de absolute criteria van Triodos. Kleinere lokale retailbanken worden ook getoetst aan de absolute criteria van Triodos. Uitzonderingen op dit beleid zijn mogelijk als het aantal gese‑ lecteerde banken in een land om kredietrisico‑ redenen niet toereikend is om de liquiditeiten van Triodos Bank te plaatsen. In dat geval zullen kennisgevingstermijnen voor deposito’s niet langer zijn dan drie maanden. Alle tegen‑ partijlimieten voor banken worden verleend door de Directie. Triodos Bank maakt, conform Bazel ii richt‑ lijnen, voor de bepaling van het risicogewicht van alle actiefposten die gewaardeerd zijn door een erkende kredietbeoordelingsinstantie, gebruik van de kredietbeoordelingen van Fitch en Moody’s. Voor alle vorderingen is een beleidslijn opgesteld die waarborgt dat deze kredietbeoordelingen eenduidig en consequent worden toegepast.

M ARKTRISICO

Marktrisico is het risico dat de beleggings portefeuille van de bank in waarde daalt als gevolg van koersschommelingen op de finan‑ ciële markten (rentetarieven, wisselkoersen of aandelenkoersen). Dit risico ontstaat zowel uit de handel voor klanten als uit de handel voor eigen rekening. Triodos Bank heeft geen handelsp ortefeuille. Wisselkoersrisico wordt beheerd binnen het Marktrisicokader. De basisvaluta van Triodos

Groep is de euro. Vreemde valutaposities worden gedekt door derivatenposities die niet op de balans zijn vermeld, met uitzondering van die posities die voortvloeien uit strategi‑ sche beleggingen. De balans en verlies- en winstrekening van de vestiging in het Verenigd Koninkrijk luiden in Engelse ponden (gbp) en worden maandelijks naar euro’s omgerekend. In 2009 zijn de open vreemde valutaposities steeds bijna nihil geweest. Het wisselkoersrisico wordt maandelijks gemonitord in het Asset and Liability Committee. Limieten worden vastge‑ steld door de Directie van Triodos Bank op basis van een voorstel van de risicomanager. Het renterisico is het risico dat, als gevolg van nadelige ontwikkelingen van de rentevoeten op de financiële markten, de waarde van activa en passiva negatief wijzigt. Dit risico is inherent aan het bankbedrijf. Het renterisico ontstaat voornamelijk door het feit dat er verschillen zijn in de rentetypische looptijden van de activa en passiva. De renterisicopositie van Triodos Bank wordt maandelijks gemonitord en beoordeeld in het Asset and Liability Committee. Het renterisico wordt beheerd door een stelsel van richtlijnen en limieten, alsmede door het uitvoeren van diverse simulaties (rentescenario’s). Limieten worden vastgesteld door de Directie van Triodos Bank op basis van een voorstel van de risicomanager. Triodos Bank hanteert twee kernindicatoren voor de meting van het rente risico. De eerste is een kortetermijnindicator, de Earnings at Risk (de wijziging in rentebaten over 12 maanden bij een renteschok van 2%). De tweede is een langetermijnindicator, de Economic Value of Equity at Risk. De Economic

Indicatoren Earnings at Risk en Economic Value of Equity at Risk per 31 december 2009, uitgesplitst naar valuta In miljoenen euro’s Indicator

Stijgende rente (+200 bp)

Dalende rente (-200 bp)

Earnings at Risk (EUR) 1 jaar

5,5

(9%)

-2,5

(-4%)

Earnings at Risk (EUR) 1 jaar

2,3

(28%)

-0,5

(-6%)

Earnings at Risk (alle valuta) 1 jaar

7,8

(11%)

-3.0

(-4%)

-37,9

(-11%)

60,0

(17%)

Economic Value of Equity at Risk (EUR) Economic Value of Equity at Risk (GBP) Economic Value of Equity at Risk (alle valuta)

0,1

(2%)

2,1

(64%)

-37,8

(-11%)

62,1

(17%)

Bp = basispunten

62


Value of Equity is het verschil tussen de netto contante waarde van de kasstromen van alle activa en passiva. De Economic Value of Equity at Risk is de wijziging in de waarde van de Economic Value of Equity bij een renteschok van 2%. De waarde van de rente-indicatoren Earnings at Risk en de Economic Value of Equity at Risk volgens diverse rentescenario’s per 31 december 2009 zijn vermeld in de tabel op de vorige pagina. Deze berekeningen zijn gebaseerd op een aantal aannames met betrekking tot betaal rekeningen en spaargelden zonder vaste rente‑ looptijd. Ons spaarmodel gaat uit van de volgende aannames: • Spaargelden ≥ eur 50.000,- en gbp spaargelden lopen lineair af in één jaar; • Spaargelden < eur 50.000,- lopen lineair af in vier jaar; • Euro betaalrekening credit tegoeden met een rentepercentage van < 0,5% lopen lineair af in vier jaar; • Overige betaalrekening tegoeden hebben een rentelooptijd van één maand. Bij de berekening van rentes voor spaargelden wordt gebruik gemaakt van een mix van lange en korte marktrentes. De rentes op de tegoeden in betaalrekening volgen de kortetermijn marktrentes. Bovenstaande aannames zijn tot stand gekomen op basis van kwalitatieve gronden (zogenaamde expert opinion). In de meeste vestigingen is een kwantitatief onderzoek naar de rentegevoelig‑ heid van ons spaargeld uitgevoerd om te komen tot beter onderbouwde aannames. De uitkom‑ sten van dit onderzoek zullen worden gebruikt ter optimalisering van het spaarmodel dat wordt gebruikt als input voor het rentevoetmodel. Bovendien heeft een risicobeoordeling op hoog niveau plaatsgehad om ons spaar- en rente‑ model met beproefde praktijken in de sector te vergelijken. Het renterisico van Triodos Bank is gedurende heel 2009 binnen het intern vast gestelde risicobereidheid gebleven.

van de kredietverlening door de bank. Het overschot wordt bij andere financiële instel‑ lingen belegd in kortetermijn deposito’s, staats‑ obligaties of door de staat gegarandeerde obli‑ gaties. Het beleid van Triodos Bank is erop gericht om voldoende middelen beschikbaar te hebben zodat ze te allen tijde aan haar verplichtingen kan voldoen. Triodos Bank kenmerkt zich door de hoge mate van liquidi‑ teit, aangezien de funding volledig bestaat uit spaargelden van klanten (particulier en zakelijk) en eigen vermogen. Hierdoor hoeft Triodos Bank geen beroep te doen op de inter‑ bancaire geldmarkten en heeft zij bij haar funding ook geen hinder ondervonden van de problemen die deze markten ondervonden gedurende de recente financiële crisis. Desal‑ niettemin heeft de bank een Liquidity Contin‑ gency Plan opgesteld. Hierin staan de maat regelen die genomen kunnen worden om onze liquiditeitsposities in geval van een liquiditeits‑ crisis te vergroten. Het liquiditeitsrisico van Triodos Bank bleef heel 2009 binnen de intern overeengekomen beleidsnormen.

S t r at e g i S c H EN r e p u tat i E r i s ICO

Triodos Bank is een bank met een duidelijk omschreven missie, welke is afgeleid van haar statuten, die werkt vanuit de waarden zoals beschreven in de business principles. Binnen de organisatie wordt veel geïnvesteerd in oplei‑ ding, bewustwording en betrokkenheid van medewerkers bij de thema’s en principes die de bank centraal stelt. De reputatie van Triodos Bank is een strategische pijler, want het vertrouwen in de bank is van wezenlijk belang voor een goede dienstverlening. De reputatie van Triodos Bank is zeer belangrijk, vandaar dat eventuele risico’s uiterst zorgvuldig worden beheerd. Dit omvat onder andere het opleiden van medewerkers, het zo transparant mogelijk verantwoording afleggen over alle daaraan gerelateerde activiteiten, en het zorgvuldig selecteren van samenwerkingspartners. In geval van calamiteiten zorgt Triodos Bank voor tijdige en juiste informatie en communiceert zij hier actief over.

LI Q UIDITEITSRISICO

Het liquiditeitsrisico is het risico dat Triodos Bank op enig moment onvoldoende middelen kan vrijmaken om haar verplichtingen jegens haar klanten na te komen. Toevertrouwde middelen worden aangetrokken ten behoeve


B a z e l II

Triodos Bank heeft het Bazel ii kapitaalraam‑ werk van het Bazel Comité voor Bankentoezicht op 1 januari 2008 geïmplementeerd en rappor‑ teert vanaf die datum op basis van de vereisten

63

van Bazel ii. Bazel ii kent verschillende benade‑ ringen voor de implementatie van de eisen ten aanzien van krediet-, markten operationele risico’s. Triodos Bank heeft, gezien de omvang en ontwikkelingsfase van de Bank momenteel gekozen om de minder geavanceerde methoden van Pijler i van Bazel ii te implementeren. Voor de berekening van kredietrisico’s en markt risico wordt gebruik gemaakt van de Standard Approach om kapitaal toe te kennen. Voor de berekening van de kapitaalvereisten voor operationele risico’s wordt gewerkt met de Basic Indicator Approach. De door Triodos gekozen opties hebben geen invloed op de inspanning die de Bank levert om haar interne risicobeheersystemen te blijven versterken en te verfijnen. Het herziene raamwerk ondersteunt toekomstige ontwikkelingen van geavanceer‑ dere kapitaalberekeningsmethoden. Triodos Bank heeft, als onderdeel van Pijler ii van Bazel ii, een intern kapitaalbeleid volgens het Internal Capital Adequacy Assessment Process (icaap) geïmplementeerd. Het icaap wordt gebruikt bij het toezicht als onderdeel van de vereisten van Pijler ii. Dit kapitaalbeleid is besproken met De Nederlandse Bank (dnb) die een aantal aanbevelingen heeft gegeven die binnen de organisatie zijn opgevolgd. Pijler iii betreft het publiceren van solvabiliteitsrisico’s. Doel is om aan stakeholders gegevens over de solvabiliteit en het samenhangende risico profiel van de instelling ter beschikking te stellen. Deze gegevens worden conform de regelgeving gepubliceerd waar dit wenselijk of nodig is.

K a p i tA a l BEHEER

De doelstelling van kapitaalbeheer is het waar‑ borgen of er voldoende kapitaal beschikbaar is om aan de kapitaalbehoeften van Triodos Bank te voldoen, met het oog op haar onderliggende bedrijfsstrategie. Het Asset and Liability Committee beheert het kapitaal binnen de Bank. De strategische doelstellingen bepalen de R isicobereidheid van Triodos Bank, dat wil zeggen de bereidheid om risico’s te nemen. Risicobereidheid geeft het maximale risico aan dat Triodos Bank bij de uitvoering van haar bedrijfsstrategie aanvaardbaar vindt, teneinde zich te beschermen tegen gebeurtenissen die een nadelig effect kunnen hebben op de winst‑ gevendheid, aansprakelijk vermogen en de

64

koers van certificaten van aandelen. Kapitaal is de buffer om de impact van verliezen op te vangen die inherent zijn aan de bedrijfs activiteiten. Risico vormt een belangrijk element van het kapitaalraamwerk. Een van de maatstaven voor het uitdrukken en kwantifi‑ ceren van risicobereidheid is het economisch kapitaal. Dit vertegenwoordigt de interne vraag naar kapitaal binnen de Bank. Daarnaast moet de Bank ook voldoen aan de door dnb opge‑ legde kapitaalvereisten. Bedrijfsstrategie, risico‑ bereidheid en kapitaalplanning vormen de basis van het proces voor: • Kapitaalmeting: het meten van risico’s, r esulterend in een schatting van de vraag naar kapitaal. • Kapitaalallocatie: de allocatie van kapitaal aan de afzonderlijke business units. • Kapitaalbeheer: het beheer van het aanbod van en de vraag naar kapitaal. De risicobereidheid van de Groep wordt vertaald naar de verschillende business units. Zo kunnen de prestatie- en risiconiveaus voor elke business unit consistent worden gemeten en beheerd. De kapitaaleisen van de eerste en tweede pijler van het Bazel ii Kapitaalakkoord worden beheerd via dit kapitaalraamwerk. Triodos werkt met kapitaalplanning voor de lange termijn. In de interne management rapportages wordt maandelijks beoordeeld of het beschikbare kapitaal toereikend is om huidige en toekomstige activiteiten te onder‑ steunen. In 2009 is het beschikbare kapitaal steeds toereikend geweest en in november 2009 hebben we nieuwe certificaten uitgegeven ter ondersteuning van onze toekomstige groei. K apitaa l metin g

Het kapitaal dat binnen Triodos Bank wordt gemeten betreft zowel de interne kapitaal behoefte (economisch kapitaal, in lijn met de resultaten van Pijler ii onder Bazel ii) als het vereiste kapitaal (in lijn met de resultaten van Pijler i onder Bazel ii). Het economisch kapitaal is een risicostandaard waarmee we kapitaal kunnen toekennen ter dekking van de economische effecten van risicovolle activi‑ teiten. Het economisch kapitaal is een belang‑ rijk aspect binnen het herziene bedrijfs risicokader en biedt ondersteuning aan een verbeterd bedrijfsbesluitvormingsproces op diverse niveaus binnen bancaire organisaties. Het economisch kapitaal wordt op hoofdlijnen


bepaald door de volgende risico’s: • Kredietrisico (tegenpartijen concentratie risico) • Marktrisico (vreemde valuta- en renterisico) • Operationeel risico • Strategisch en reputatierisico K apitaa l a l l ocatie

De allocatie van kapitaal is verankerd in het kapitaalallocatiebeleid. Op basis van dit beleid wordt kapitaal aan de business units toege‑ wezen in verhouding tot hun aandeel in het economisch kapitaal, op basis van hun risico‑ profiel.

CO M P LIANCE EN INTEGRITEIT

Triodos Bank kent interne beleidsregels en procedures die waarborgen dat de bedrijfs voering plaatsvindt overeenkomstig relevante weten regelgeving inzake klanten en zakelijke partners. Daarnaast voert de afdeling C ompliance onafhankelijk toezicht uit op de mate waarin Triodos Bank haar eigen regels en procedures naleeft. De externe aspecten van de afdeling Compliance hebben voornamelijk betrekking op het accepteren van nieuwe klanten, het monitoren van financiële trans acties en het voorkomen van witwaspraktijken. De interne aspecten betreffen voornamelijk het controleren van privé-transacties van mede werkers, het voorkomen en zo nodig transpa‑ rant beheren van tegenstrijdige belangen en het afschermen van vertrouwelijke informatie. Triodos Bank heeft een Europees compliance‑ team dat wordt geleid vanuit het hoofdkantoor te Zeist. In iedere vestiging zijn compliance medewerkers werkzaam. Het hoofd van de afdeling Compliance rapporteert rechtstreeks aan de Directie. In 2009 zijn er geen significante incidenten geweest op het gebied van compliance en i ntegriteit. Triodos Bank is niet betrokken geweest bij noemenswaardige gerechtelijke procedures of sancties die samenhangen met het niet-nakomen van weten regelgeving op het gebied van financieel toezicht, corruptie, reclame-uitingen, mededinging, privacy of productaansprakelijkheid.


65

Toen de vraag naar de natuurlijke, biologische en fair trade zeep van Visionary Soap Company te groot werd voor de kleine zeepfabriek nabij Hastings in het Verenigd Koninkrijk, kon Triodos Bank hulp bieden. Het krediet van Triodos Bank stelde de onderneming in staat om aan de groeiende vraag tegemoet te komen door te importeren van Township Trades, een Zuid-Afrikaanse maatschappelijke onderneming die werkgelegenheid biedt aan jonge mensen met HIV/AIDS.

Corporate Governance

T

riodos Bank is een Europese bank met vestigingen in Nederland (Zeist), België, (Brussel), het Verenigd Koninkrijk (Bristol), Spanje (Madrid) en Duitsland (Frank‑ furt). Het hoofdkantoor is gevestigd in Zeist.

Overzicht aantal certificaten per certificaathouder bedragen in miljoenen euro’s

Certificaat- houders 2009 2008

Eigen vermogen 2009 2008

STICHTING AD M INISTRATIEKANTOOR AANDELEN T r i o d o s B a n k

1 - 50

7.487

6.347

9,5

7,7

Triodos Bank vindt het van groot belang haar missie en identiteit zoveel mogelijk te waar‑ borgen. Om die reden zijn alle aandelen van Triodos Bank ondergebracht bij Stichting A dministratiekantoor Aandelen Triodos (hierna te noemen Administratiekantoor). Het Admini stratiekantoor geeft op haar beurt certificaten van aandelen uit aan particulieren en instel‑ lingen. Deze certificaten belichamen de e conomische aspecten van de aandelen van Triodos Bank nv. Daarnaast oefent het A dministratiekantoor het stemrecht uit op de aandelen Triodos Bank nv. In zijn stemgedrag laat het Bestuur van het Administratiekantoor zich leiden door de ideële doelstelling en missie van de bank, het belang van de c ertificaathouders en het belang van de bank als onderneming. De certificaten Triodos Bank zijn niet beursgenoteerd. Triodos Bank onder‑ houdt zelf een interne markt ten behoeve van haar certificaathouders.

51 – 500

6.470

4.879

74,5

52,9

CERTIFICAATHOUDERS

Certificaathouders hebben stemrecht in de Algemene Vergadering van Certificaathouders tot een maximum van 1.000 stemmen per c ertificaathouder. De Algemene Vergadering van Certificaathouders benoemt de leden van het Bestuur van het Administratiekantoor, op diens voordracht. Voor deze voordracht is de goedkeuring van de directie van Triodos Bank vereist. Een certificaathouder kan niet meer dan 10% of meer van alle certificaten in bezit hebben.

RAAD VAN CO M M ISSARISSEN

Triodos Bank heeft een Raad van Commis sarissen. De Raad van Commissarissen houdt toezicht op de bedrijfsvoering van de bank, staat de Directie met raad en daad ter zijde, en handelt daarbij in het belang van de bank als


501 – 1.000

537

388

26,7

18,4

1.001 en meer

284

183

203,5

125,2

14.778

11.797

314,2

204,2

Totaal

Aantal certificaten per land

Nederland België Verenigd Koninkrijk Spanje Duitsland Totaal

Certificaten x 1.000 2009 2008

Certificaathouders 2009 2008

3.322

2.247

10.073

8.071

794

553

2.780

2.357

93

75

1.096

1.040

200

47

814

329

12

—

15

—

4.421

2.922

14.778

11.797

onderneming. Nieuwe leden van de Raad van Commissarissen worden benoemd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, op voordracht van de Raad van Commissarissen.

D i r e c t i e va n T r i o d o s B a n k

De Directie is verantwoordelijk voor het dage‑ lijks bestuur van Triodos Bank. De Directie bestaat uit leden van de statutaire directie en een of meer managers die door de leden van de Directie worden benoemd. De leden van de Directie zijn formeel verantwoordelijk voor het bestuur van Triodos Bank en worden benoemd door de Raad van Commissarissen.

Stichting Triodos Holding

Stichting Triodos Holding is niet juridisch, maar wel organisatorisch verbonden met

67

Triodos Bank nv. De Stichting is 100% aandeel‑ houder van Triodos Ventures bv, een investe‑ ringsfonds voor risicodragende en strategisch belangrijke nieuwe activiteiten die nauw samenhangen met de missie en activiteiten van Triodos Bank. Het bestuur van Stichting Triodos Holding en de Directie van Triodos Ventures bestaan uit de leden van de statutaire directie van Triodos Bank. Stichting Triodos Holding kent een Raad van Toezicht die op voordracht van het Bestuur van het Administratiek antoor wordt benoemd.

S t i c h t i n g T r i o d o s F o u n d at i o n

Stichting Triodos Foundation is een zusterin‑ stelling van Triodos Bank nv, die niet juridisch, maar wel organisatorisch is verbonden met de bank. Op dit moment bestaat het Bestuur van Stichting Triodos Foundation uit medewerkers van Triodos Bank nv. De Stichting doet donaties aan initiatieven die bijdragen aan de ideële doelstellingen van Triodos Bank nv. In België, het Verenigd Koninkrijk en Spanje bestaan vergelijkbare stichtingen.

B u s i n e s s P r i n c i p l e s VAN TRIODOS , D e C o r p o r at e G o v e r n a n c e C o d e EN DE CODE BANKEN

Triodos Bank voert haar missie uit aan de hand van haar business principles. Deze business principles zijn tot stand gekomen in overleg met het Bestuur van het Administratiekantoor en de Raad van Commissarissen. De Nederlandse Corporate Governance Code (hierna te noemen als ‘de Code’) is niet direct van toepassing op Triodos Bank nv, aangezien de certificaten van Triodos Bank niet aan enige gereguleerde markt zijn genoteerd. Desalniet‑ temin onderschrijft Triodos Bank de beginselen van de Nederlandse Corporate Governance Code. Met ingang van 1 januari 2010 rappor‑ teert Triodos Bank op basis van de herziene Code zoals deze is gepubliceerd op 10 december 2008. De gehele onder de Code vereiste “pas toe of leg uit”-verklaring is te lezen op de website van Triodos Bank. Triodos Bank voldoet in algemene zin aan de beginselen en best practices van de Code. Zij heeft echter een weloverwogen beslissing genomen om op een aantal specifieke punten van de Code af te wijken. De eerste afwijking

68

heeft betrekking op het stemrecht op aandelen. Om de ideële doelstelling en missie van Triodos Bank zo veel mogelijk te waarborgen, hebben certificaathouders niet zelf het recht het stemrecht op de onderliggende aandelen uit te oefenen, maar is dat recht ondergebracht bij het Administratiekantoor, zoals hierboven uiteengezet. Ook kunnen certificaathouders geen voordracht doen voor de benoeming van leden van het Bestuur van het Administratie‑ kantoor. De tweede afwijking betreft de zittingstermijn van de leden van de statutaire directie. Deze periode is niet beperkt tot vier jaar, aangezien Triodos Bank van mening is dat dit de ontwikkeling van de onderneming op lange termijn niet ten goede komt. De derde afwijking heeft betrekking op het feit dat de Raad van Commissarissen van Triodos Bank een geïntegreerde Nomination and Compen sation Committee kent en derhalve geen a fzonderlijke nominatiecommissie en beloningso mmissie heeft. Voorts wijkt Triodos Bank af van de best practice van de Code om alle voorstellen inzake wezenlijke wijzigingen in de Statuten als afzonderlijke agendapunten voor te leggen aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De reden voor deze a fwijking is dat Triodos Bank de mogelijkheid wenst te behouden om naar keuze van de Directie en de Raad van Commissarissen een voorstel voor meervoudige wijzigingen in de Statuten als één agendapunt voor te leggen indien de voorgestelde wijzigingen onderling sterk gerelateerd zijn. Ten slotte is een aantal bepalingen van de Code inzake beloningen van directieleden niet van toepassing op Triodos Bank, aangezien zij geen aandelen- of optie regelingen kent. De totale kosten voor belo‑ ningen van de Directie, die uitsluitend bestaan uit gewoon loon en pensioenelementen, blijken uit het jaarverslag. Op 9 september 2009 heeft de Nederlandse Vereniging van Banken (nvb) de Code Banken gepubliceerd, die een aantal best practices bevat die specifiek op banken zijn gericht De Code Banken is op 1 januari 2010 van kracht geworden en zal derhalve pas met ingang van het boekjaar 2010 worden toegepast. Triodos Bank is op dit moment bezig met de implementatie van de inhoudelijke best p ractices in haar interne organisatie en zij heeft tevens de nodige stappen genomen om compliance op operationeel niveau te waar‑ borgen. Meer details over de implementatie zijn


Overzicht instellingen met een belang van 5% of meer in procenten 2009

2008 7,2

Delta Lloyd Levensverzekering NV

7,3

Stichting Grafische Bedrijfspensioenfondsen

5,4

—

Coöperatieve Centrale Raiffeisen-Boerenleenbank BA

5,3

5,3

Stichting Pensioenfonds ABP

5,1

5,1

Friesland Bank NV

5,1

5,8 6,8

NAGRON Nationaal Grondbezit BV

4,5

PGGM Pensioenfonds Z&W

3,5

5,3

Beheersmaatschappij Breesaap

3,5

5,2

Bovenstaande instellingen zijn de grootste van de in totaal 13 (2008: 12) instellingen met een belang van ten minste 1%. Hun totale belang bedraagt 46,8% (2008: 47,9%).

opgenomen in de hoofdstukken “Bericht van de Raad van Commissarissen” en “Risicomanage‑ ment en Compliance”. De business principles van Triodos Bank treft u aan op www.triodos.com.

Toezicht

Triodos Bank staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten en van de toezichthoudende autori‑ teiten in België, het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Duitsland voor wat betreft de lokale aspecten.


69

Stakeholder dialoog

T

riodos Bank onderhoudt goede relaties met al haar stakeholders, zoals aandeel‑ houders (certificaathouders), mede werkers, maatschappelijke organisaties en de overheid. Triodos Bank werkt nauw samen met organisaties die zich inzetten voor het milieu, biologische landbouw, duurzame energie, kunst en cultuur, onderwijs, mensenrechten en ontwikkelingssamenwerking. Onder stakeholders verstaat Triodos Bank alle mensen, groepen en organisaties waarmee zij een (werk)relatie heeft. De dialoog met al deze stakeholders vormt een belangrijke bron van inspiratie en nieuwe ideeën. Triodos Bank onderscheidt drie groepen s takeholders:

t ransparantie een van de belangrijkste doel stellingen van de bank. Triodos Bank vindt het van groot belang dat spaarders en beleggers weten wat er met hun investering en vermogen gebeurt. De jaarlijkse bijeenkomsten met klanten en certificaathouders van Triodos Bank zijn van grote waarde om te laten zien in welke ondernemingen de bank het geld belegt en financiert. Tijdens deze bijeenkomsten is er ruimte voor discussie over de strategie en het beleid van Triodos Bank. Zo heeft Triodos Bank in september een ontmoeting georganiseerd tussen 100 medewerkers uit alle vestigingen met

Bij Triodos Bank staan de belangen van al haar stakeholders bij alles wat zij doet centraal. De bank stimuleert

K L A N T E N , C E R T I F I C A AT H O U D E R S , M E D E W E R K E R S E N L E V E R A N C I E R S

In de dialoog met deze groep gaat het vooral om economische belangenafweging. Elke s takeholder - of het nu een spaarder, belegger, kredietnemer, leverancier of medewerker is heeft in financieel-economisch opzicht wat te winnen of te verliezen in de relatie met Triodos Bank. De afweging tussen korte- en langeter‑ mijnbelangen en die van het eigen belang tegenover het algemeen belang zijn de inzet van de dialoog met deze stakeholders. M A AT S C H A P P E L I J K E O R G A N I S AT I E S E N OVERHEID

De dialoog die de bank met deze groep stake holders voert, richt zich vooral op de maat‑ schappelijke, milieu- en culturele context waarin Triodos Bank actief is. Deze stakeh olders hebben geen financieel belang, maar wel een duidelijk belang bij de ontwikkeling van de bank.

een kritische dialoog over al haar activiteiten en met name over haar lange termijn beleid. 35 Belgische klanten. Dit heeft geleid tot een boeiende gedachtewisseling over wat Triodos Bank voor haar klanten kan betekenen en hoe de bank beter kan bijdrage aan een duurzame wereld. Naast de jaarlijkse klantendagen in de verschillende landen hebben we ook in 2009 bijeenkomsten specifiek voor Belgische en Britse certificaathouders georganiseerd. In 2009 heeft de vestiging in het Verenigd Koninkrijk deelgenomen aan de tweede Nationale Week van Ethisch Investeren. Er werden in het Verenigd Koninkrijk twee bijeenkomsten georganiseerd waarbij spaarders van Triodos Bank op bezoek konden gaan bij bedrijven die door de bank worden gefinancierd.

A dvis E U rs E n inspir A T O R S

Deze gevarieerde groep mensen draagt bij aan de verdere ontwikkeling van de visie en missie van Triodos Bank. Deze groep bestaat uit externe adviseurs met vernieuwende ideeën die gevraagd en ongevraagd advies geven en uit inspirators met nieuwe visies en inzichten. Juist als het gaat om de ontwikkeling van duurzaamheidstrate‑ gieën, zijn deze mensen van groot belang. Sinds de oprichting van Triodos Bank is

70

Triodos Bank geeft in haar schriftelijke en on-line publicaties heldere informatie over de sectoren waarin zij actief is. Met het kwartaal‑ tijdschrift Triodosnieuws, het jaarverslag, het halfjaarbericht en de websites informeert de Triodos Bank haar stakeholders over concrete projecten en bedrijven die zij financiert. Het tijdschrift is een van de belangrijke middelen waaruit het streven van de bank naar transpa‑ rantie blijkt, en wordt door klanten zeer


gewaardeerd. In 2009 is een begin gemaakt met plannen om het tijdschrift te vernieuwen, deze plannen zullen in 2010 worden geïmplemen‑ teerd: De websites van Triodos Bank bieden de bezoeker drie thema’s aan informatie: product‑ informatie, beschrijvingen van de bedrijven en projecten die zij financiert, en algemene infor‑ matie over Triodos Bank, zoals haar missie, geschiedenis, kerncijfers en organogram. De websites zijn een steeds belangrijker communi‑ catiemiddel voor de bank, het aantal bezoekers van de websites stijgt nog elke maand. In 2010 zullen de websites worden vernieuwd en inter‑ actiever worden gemaakt zodat de stakeholders vaker en beter bij Triodos Bank betrokken kunnen worden. Interne communicatie vindt bij Triodos Bank met name plaats op de wekelijks gehouden bijeen‑ komst voor medewerkers. In alle vestigingen van de bank vindt een dergelijke bijeenkomst plaats. Medewerkers kunnen zo bijdragen aan het proces van beleidsvorming en voelen zich daardoor betrokken bij alle activiteiten van de bank. Via de schenkingsfondsen die binnen Triodos Groep opereren, ondersteunt de bank vernieu‑ wende initiatieven op het gebied van biologi‑ sche landbouw, duurzame energie en econo mische ontwikkeling in ontwikkelingslanden. In totaal ging dit in 2009 om eur 1,0 miljoen (2008: eur 1,2 miljoen). In de loop van 2009 is een werkgroep opgericht om de opzet en inhoud van het jaarverslag te herzien. Triodos Bank wil in het bijzonder onderzoeken hoe de impact van de bank via haar kredieten en beleggingen beter en helderder kan worden gecommuniceerd. Dit onderzoek zal in 2010 worden voortgezet.

Verenigd in de Global Alliance willen de banken een bijdrage leveren aan de noodzake‑ lijke verandering van het financieel economi‑ sche systeem. Het netwerk werd op het hoofd‑ kantoor van Triodos Bank in Nederland opgericht. In het najaar heeft de Global Alliance tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van het Clinton Global Initiative aangekondigd dat zij zich voor de komende drie jaar tot doel stelt door samenwerking 250 miljoen dollar als extra kapitaal bijeen te brengen. Triodos Bank is tevens mede-oprichter en lid van Social Venture Network Europe, European Social Investment Forum (Eurosif) en International Association of Investors in the Social Economy (inaise). Daarnaast is zij lid van het Global Reporting Initiative (gri), het Carbon Disclosure Project (cdp) en het United Nations Environmental Programme Finance Initiative (unep fi). In 2009 is het vertrouwen in de financiële sector door de financiële crisis en de diepe economi‑ sche recessie verder gedaald. Hoewel Triodos Bank niet direct door de kredietcrisis is geraakt, en zelfs gegroeid is, ondervindt de bank er toch indirect de gevolgen van, net als veel van haar klanten in de reële economie. Via brieven en e-mails aan haar klanten en via advertenties in nationale dagbladen in enkele landen, heeft Triodos Bank haar visie op de crisis gedeeld met al haar stakeholders. De bank heeft veel posi‑ tieve reacties op deze proactieve communicatie gekregen. Triodos Bank wordt in de media regel‑ matig genoemd als toonbeeld van verantwoord bankieren. In 2009 werd Triodos Bank door de Financial Times uitgeroepen tot Duurzame Bank van het Jaar. De juryleden wezen erop dat het duurzame bankmodel van Triodos Bank met name extra relevant is geworden nu de tekortko‑ mingen van het dominante bankmodel zo pijnlijk duidelijk zijn geworden.

Triodos Bank heeft in 2009 samen met ruim 200 internationale institutionele beleggers opnieuw de Carbon Disclosure Project Four (cdp 4) oproep ondertekend. Hierin vragen de ondertekenaars de 500 grootste beurs genoteerde ondernemingen ter wereld hun CO 2 -emissies openbaar te maken. Het doel van deze oproep is ondernemingen te stimuleren hun uitstoot terug te dringen.

In 2010 verwacht Triodos Bank een actieve bijdrage te kunnen blijven leveren aan het debat over de maatschappelijke rol die banken kunnen spelen. Dit betekent dat de daad bij het woord zal moeten worden gevoegd en dat de bank haar kennis van en ervaring met duurzaam bankieren zowel nationaal als i nternationaal zal uitdragen.

Triodos Bank was begin 2009 mede-oprichter van de Global Alliance for Banking on Values, waarmee elf internationaal toonaangevende duurzame banken werden samengebracht.

Ga voor verdere informatie naar: www.gabv.org, www.neiw.org www.cdproject.net www.ftconferences.com/sustainablebanking


71

Sociaal jaarverslag

I

n dit verslag legt Triodos Bank verantwoor‑ ding af over het gevoerde sociaal beleid in het algemeen en het beleid ten aanzien van de medewerkers in het bijzonder. Als basis voor het beleid geldt dat Triodos Bank zich alleen krachtig kan ontwikkelen als de medewerkers de ruimte en gelegenheid krijgen zich zowel professioneel als persoonlijk te ontwikkelen. Belangrijke aspecten voor deze visie zijn authenticiteit, samenwerking, ondernemerschap en een professionele, klantgerichte houding.

Triodos Bank afgescheiden en vanaf dat m oment niet langer in de consolidatie b etrokken.

Tussen vestigingen in de landen waar T riodos Bank actief is, zijn er verschillen in het personeelsbeleid. Dit komt door de ontwikke‑ lingsfase waarin de vestigingen zich bevinden, de omvang van de kantoren, maar ook door de verschillen in cultuur en lokale wetgeving. In dit verslag wordt gerapporteerd over wat geldt voor de gehele bank.

ORGANISATIE EN BELEID

Het sociaal jaarverslag heeft betrekking op alle medewerkers die in dienst zijn van Triodos Bank. Medewerkers van de joint venture ( Triodos MeesPierson) en de afzonderlijke entiteit (Triodos Facet) zijn niet in de cijfers opgenomen. In de loop van het jaar zijn Sustainalytics en haar zeven medewerkers van

De cijfers in het sociaal jaarverslag zijn onder‑ verdeeld per business unit en niet per land. Als gevolg hiervan wordt apart gerapporteerd over de Nederlandse vestiging en de afdeling Invest‑ ment Management, waarvan 11 medewerkers in het Verenigd Koninkrijk werken.

Voor Triodos Bank is de verbinding die mede‑ werkers met de missie van de bank aangaan en de wijze waarop zij de waarden van de bank uitdragen in het dagelijkse werk van cruciaal belang. Dit komt tot uiting in de wekelijkse maandagochtendbijeenkomsten en bij de intro‑ ductie van nieuwe medewerkers. Ook bij de ontwikkeling van het Human Resource (hr)beleid speelt dit een zeer belangrijke rol. Ter ondersteuning van de organisatorische groei van Triodos Bank houden wij jaarlijks een plenaire bijeenkomst met het Extended Inter national Management Council. In 2009 hebben 35 managers op basis van onze driejarens trategie

Verdeling aantal medewerkers over business units

Aantal medewerkers 2009 2008*

Nederland België

fte’s 2009

2008*

133

114

113

97

70

53

65

48

Verenigd Koninkrijk**

78

88

74

83

Spanje

80

61

79

60

Duitsland

22

10

21

9


84

60

74

52

Hoofdkantoor

109

91

98

80

Totaal

576

477

524

429

* de vergelijkende cijfers voor 2008 zijn aangepast. ** In 2009 zijn 11 medewerkers die voor Triodos Investment Management werken, verantwoord onder Triodos Investment Management.

t

Dorothy Day House biedt huisvesting aan vrouwelijke immigranten en hun kinderen in Valencia. In tegenstelling tot veel andere banken heeft Triodos Bank Spanje ervoor gekozen wél kredieten aan deze instelling te verstrekken. Foto: D. Duart.


73

prototypes ontwikkeld. Daarnaast hebben zo’n 100 medewerkers de jaarlijkse Co-worker Confe‑ rence in België bijgewoond. Het thema van de bijeenkomst was Co-workers Co-creating: oftewel medewerkers creëren mee aan de toekomst van de bank. Ongeveer 40 Belgische klanten waren uitgenodigd voor een open discussie en een informele ontmoeting tijdens de conferentie, wat zowel voor medewerkers als klanten een vruchtbare samenkomst was.

Aantal tijdelijke (ingehuurde) medewerkers in fte’s op basis van 1.550 werkuren per fte, per jaar

Nederland

2009

2008

11,5

18,6

België

0,5

2,0

Verenigd Koninkrijk

0,3

1,0

Spanje

—

—

0,6

0,6

Management

2,0

1,1

Hoofdkantoor

19,0

19,4

Totaal

33,9

42,7

Duitsland

Bij de Co-worker Conference zijn expliciet jonge medewerkers uitgenodigd om met hun energie en visie een bijdrage te leveren. De jonge generatie medewerkers is voor Triodos Bank zeer belangrijk. Zij kijken met een frisse blik naar de organisatie en staan dichterbij bredere maatschappelijke trends. Vanuit een Jong Triodos groep worden in de loop van het jaar diverse activiteiten georganiseerd. Zij worden actief ingeschakeld bij bepaalde knelpunten in de organisatie.

Triodos Investment

Leeftijdscategorieën Triodos Bank

2009 number

%

2008 number

%

Verloop Leeftijd % uit dienst getreden ten opzichte van het begin van het jaar 2009

2008 *

15 - 25 jaar

28

5

33

7

25 - 35 jaar

189

33

159

34

35 - 45 jaar

217

37

167

35

45 - 55 jaar

104

18

88

18

38

7

30

6

576

100

477

100

55+ Nederland België Verenigd Koninkrijk Spanje

10%

13%

6%

18%

14%

18%

7%

14%

10%

14%

Management

15%

15%

Hoofdkantoor

7%

8%

10%

14%

Duitsland** Triodos Investment

Totaal

* de vergelijkende cijfers voor 2008 zijn aangepast. ** slechts één medewerker uit dienst getreden in elk jaar

M e d e W ERKERS

Het totaal aantal medewerkers is in 2009 gegroeid met 21% van 477 tot 576. De verhou‑ ding man/vrouw is nagenoeg gelijk gebleven. In 2009 had Triodos Bank 293 vrouwen (51%) en 283 mannen (49%) in dienst. Het aantal vrouwen op managementposities is licht gedaald tot 27% (2008 29%). Triodos Bank streeft ernaar meer vrouwen binnen het management te benoemen, maar de echt grote

74

Totaal

veranderingen op dat gebied moeten nog komen. In 2009 traden vier vrouwelijke managers in dienst bij Triodos Bank, terwijl er zes de bank verlieten. Het aantal tijdelijke medewerkers daalde met 21%. Binnen de afdeling ict is de verhouding tijdelijke inhuurkrachten teruggebracht van 40% tot 31%. De aantrekkingskracht van Triodos Bank als werkgever groeit naarmate de positieve belang‑ stelling voor duurzaamheid toeneemt en de reputatie van de gevestigde vooraanstaande banken afneemt. Er zijn gestaag meer sollici taties ontvangen. Veel kandidaten beschikken helaas niet over de juiste mix van professionele ervaring en betrokkenheid bij onze missie. Dit heeft in 2009 geleid tot intensieve en soms langdurige procedures om de juiste kandidaat voor de juiste vacature te vinden.


Carrièrekansen deden zich niet alleen binnen de landsgrenzen voor, hetgeen heeft geleid tot twee internationale overplaatsingen. Het Duitse kantoor werd eind 2009 een volwaardige vestiging. Het aantal medewerkers steeg van 10 tot 22. Tegelijkertijd groeiden de Belgische en Spaanse vestigingen met meer dan 30%. In Spanje was dit het gevolg van de opening van drie regionale kantoren in Madrid, Valladolid en Valencia en van de werving voor het team voor het kantoor te Zaragoza. België kende ambitieuze groeidoelstellingen en om dit effectief te beheren werd de organisatie aange‑ past. In beide business units daalde het verloop sterk tot circa 6%. Bij de afdeling Triodos Investment Management bleef het verloop (circa 15%) hoog. Dit werd grotendeels veroorzaakt door de impact van een reorganisatie. In het Verenigd Koninkrijk daalde het verloop van 18% tot 14%. Het percentage van 14% is consistent met de bredere financiële dienstverleningsmarkt in het Verenigd Konink‑ rijk. In 2010 wordt een verdere daling verwacht. Ondanks de sterke groei is het aantal dienst‑ jaren met 3,9 jaren gelijk gebleven. Het verloop is gedaald van 14% tot 10%. Dit is het tweede jaar op rij waarin het verloop is gedaald als gevolg van een combinatie van interne inspan‑ ningen en externe marktomstandigheden. Het gemiddelde dienstverband van de medewerkers die Triodos Bank verlaten, is licht gedaald van 2,5 tot 2,3 jaar. Het aantal medewerkers dat de Bank binnen een jaar verliet steeg van 17 tot 19 medewerkers.

ONT W IKKELING , O P LEIDING EN VOR M ING

Binnen de Triodos Academy worden verschil‑ lende trainingen en opleidingen georganiseerd, zowel internationaal als lokaal georiënteerd. In 2009 is veel energie gestoken in de ontwikke‑ ling van een visionair leiderschapsprogramma en vernieuwing van het management develop‑ ment programma. Naast diverse opleidings mogelijkheden binnen de vestigingen is in maart het Triodos Banking Seminar, een jaar‑ lijks terugkerend seminar voor relatief nieuwe en jonge medewerkers georganiseerd. Ook is een aantal trainingen verzorgd door het Insti‑ tute for Social Banking, waaronder rondetafel besprekingen met betrekking tot specifieke vakg ebieden en een Masters in Social Banking. De opleidingskosten stegen met 6%.

VERZUI M

Het ziekteverzuim is in 2009 gestegen tot 2,6% (2008: 2,4%). Deze stijging wordt voornamelijk veroorzaakt door een hoger langdurig ziekte‑ verzuim, van 12 gevallen in 2008 tot 21 gevallen in 2009. 1,2% (2008: 0,6%) van het totale z iekteverzuim betreft langdurig ziekteverzuim. Hiervan zijn slechts enkele gevallen werkgerela‑ teerd. Triodos Bank blijft het ziekteverzuim nauwgezet volgen en zoekt voortdurend naar verbeteringen op dit gebied. Zo hebben managers in Nederland een ‘grip op verzuim’trainingsprogramma gevolgd en zijn preven‑ tieve sessies met betrekking tot arbeids omstandigheden in brede zin voor alle medewerkers georganiseerd.

ARBEIDSVOOR W AARDEN

Opleidingskosten per medewerker bedragen in euro’s 2009

2008

Nederland

1.558

1.996

België

1.429

332

Verenigd Koninkrijk

589

895

Spanje

535

601

Duitsland

690

138


1.921

1.697

Hoofdkantoor

1.775

1.362

Gemiddeld

1.318

1.240


Triodos Bank hecht veel waarde aan een goed en passend salaris voor alle medewerkers. De verschillen in beloning ten opzichte van de medewerkers onderling, ten opzichte van de markt en ook internationaal gezien worden zorgvuldig bewaakt. Door de sterke groei en het succes van Triodos Bank nemen de verschillen licht toe, maar zijn nog steeds laag in vergelij‑ king met andere banken. De verhouding tussen het hoogste en laagste salaris in Nederland in 2009 is 8,5 (2008: 7,7). In de overige landen ligt deze verhouding lager door de kleinere omvang van de vestigingen en vanwege het feit dat de Directie van Triodos Bank vanuit het hoofd kantoor in Nederland werkt.

75

Bij het benchmarken van de salarissen in België, het Verenigd Koninkrijk en Nederland bleek dat gemiddeld Triodos Bank conform het middensegment van de markt betaalt. Ook in 2009 zijn er geen bonussen uitgekeerd. Voor de hogere posities ligt het niveau van de salarissen iets onder het markt. Dit komt overeen met het beleid van de bank om een eerlijke beloning te hanteren op basis van een relatief platte beloningsp yramide.

Ondernemingsraad

In Nederland en Spanje is reeds een onderne‑ mingsraad (or) ingesteld. In België en het Verenigd Koninkrijk is een ondernemingsraad op dit moment niet verplicht. In Nederland bestaat de or uit vijf leden, waarvan er twee in mei 2009 zijn aangesteld nadat twee anderen zich uit de or hadden teruggetrokken. De Nederlandse or is geraadpleegd over een aantal beleidsvoorstellen en kwesties op het gebied van arbeidsomstandigheden en mobiliteit, de voorgestelde afscheiding van Sustainalytics en de verhuizing van de Nederlandse vestiging naar een flexibeler werklocatie. De or is verheugd met de groei van Triodos Bank, die zich in 2009 heeft voortgezet. Deze groei vergt veel van de organisatie en haar medewerkers, met name van de afdelingen die deze groei moeten faciliteren.


In 2010 zal het aantal nieuwe medewerkers blijven groeien, al is dat met 15% iets minder snel. Wij streven ernaar het verloop op 10% en het ziekteverzuim op het huidige niveau te houden, waarbij bijzondere aandacht wordt besteed aan langdurig verzuim.

Banking Seminar) twee maal per jaar (in februari en oktober) worden gehouden. In Duitsland is het hr-beleid gericht op steun aan de opstart van onze bancaire activiteiten en vindt een verschuiving plaats van projectgericht naar klantgericht werken. Bij de Spaanse vesti‑ ging staat de commerciële ontwikkeling van de regionale kantoren voorop, waarbij de nadruk wordt gelegd op verbetering van de efficiency. De Belgische vestiging zal blijven groeien en haar wervingsproces verbeteren. De Neder‑ landse vestiging zal naar een nieuw kantoor verhuizen en een nieuwe werkwijze implemen‑ teren met een bewuste koppeling naar onze waarden. Triodos Investment Management zal haar activiteiten in de verschillende landen verder uitbreiden, wat van invloed zal zijn op de wijze van aansturing en de organisatie. Binnen ieder land zal een lokaal team worden gevormd, soms startend met één medewerker. Naarmate het hoofdkantoor zich ontwikkelt zullen nieuwe afdelingen worden opgezet om uitstekende, professionele ondersteuning aan de business units te bieden. In het Verenigd Koninkrijk zal het aantal medewerkers stabiel blijven. Er zal aandacht worden besteed aan een flexibele werklocatie, inclusief de inzet van managers op afstand. De opvolgingsplanning zal de komende jaren in de hele Triodos Groep belangrijker worden. De groei zal kunnen leiden tot aanpassingen in de organisatie en verandering van processen. Vanuit de hr-afdeling zal een bijdrage geleverd worden om die aanpassingen zodanig te b egeleiden dat deze aansluiten bij de waarden van de bank.

Met Triodos Academy als paraplu zal de aandacht voor de ontwikkeling en opleiding van medewerkers verder geïntensiveerd worden. We willen medewerkers stimuleren zich continu te ontwikkelen, zodat de organisatie zich ook in de toekomst verzekerd weet van uitstekende en betrokken medewerkers op alle niveaus. De Triodos Academy zal begin 2010 een Visionair Leiderschapsprogramma starten met 11 deel nemers en het Management Development programma zal starten met 13 deelnemers. Beide programma’s zullen in 2011 worden voortgezet. Als gevolg van het hogere aantal medewerkers zal het Values Seminar (voorheen:

76


Sociale kerncijfers*

Aantal medewerkers ultimo*

2009

2008

2007

2006

2005

576

477

397

349

301

482

402

346

298

258

524

429

363

316

272

2,6%

2,4%

1,9%

2,4%

3,1%

Aantal fte’s** gemiddeld gedurende het jaar

Aantal fte’s ** ultimo Verzuim

* Het sociaal jaarverslag heeft betrekking op alle medewerkers die in dienst zijn van Triodos Bank.

Medewerkers van de joint venture Triodos MeesPierson en van Triodos Facet zijn niet meegenomen. De vergelijkende cijfers voor 2008 zijn aangepast.

** Fte staat voor full time equivalent en is het aantal medewerkers berekend op voltijdsbasis per week. Dit is voor Triodos Bank Nederland 40 uur, Triodos Bank België 37 uur, Triodos Bank Verenigd Koninkrijk 37,5 uur, Triodos Bank Spanje 37 uur en voor Triodos Bank Duitsland 40 uur).


77

Milieujaarverslag

I

n dit hoofdstuk worden het interne milieu‑ beleid, de milieumanagementstrategie en de milieuprestaties over 2009 van Triodos Bank beschreven. Milieuoverwegingen vormen een integraal onderdeel van de activiteiten van Triodos Bank. De bank hanteert een milieu managementsysteem, Environmental Manage‑ ment System (ems) om de negatieve milieu effecten van al haar activiteiten te bewaken en te verminderen.


De afdeling interne audit controleert jaarlijks of de procedures van het ems effectief worden toegepast. Bij elke vestiging zijn een centrale milieucoördinator en een lokale milieu coördinator aangesteld om het ems binnen T riodos Bank te integreren en om ervoor te zorgen dat men zich bewust blijft van de interne milieuk westies. De lokale milieu coördinatoren voorzien alle medewerkers ten minste twee maal per jaar van recente infor‑ matie over de milieup restaties en -voortgang van hun v estiging.

De evaluatie van het ems in 2009 heeft geleid tot een nieuwe invulling van onze werkzaam‑ heden. In de loop van het jaar heeft de afdeling financiële administratie de verantwoordelijk‑ heid voor het verzamelen van milieugegevens overgenomen en zij zal de stroomlijning van dit gegevensverzamelingsproces in 2010 voort‑ zetten. De rol van de Centrale Milieubeheerder is toegewezen aan het Hoofd Facilitaire Dienst om de beproefde werkwijze van duurzame inkoop en het beheer van duurzame gebouwen beter te coördineren.

We hebben in 2009 besloten onze iso14001certificering niet te verlengen. Na vele jaren met deze certificering te hebben gewerkt, kwamen we tot de conclusie dat de toegevoegde waarde voor onze milieuprestaties beperkt was. Het ems is sterk gericht op de milieueffecten van de instelling zelf, die in verhouding klein is vergeleken met de impact van haar kredieten en beleggingen. Dit laatste is met name relevant voor Triodos Bank die streeft naar maximali‑ satie van de positieve milieueffecten van haar kredieten beleggingsactiviteiten.

In 2009 is besloten om het gebruik van het EcoOfficesysteem te staken aangezien het systeem verouderd was en er niet langer updates voor worden gepubliceerd. Het systeem is niet vervangen aangezien wij van mening zijn het systeem dat we thans gebruiken toereikend is.

We zullen ons ems blijven hanteren om onze milieuprestaties te verbeteren, maar dan zonder iso14001-certificering. In plaats daarvan zullen we ons richten op de aspecten die meer wezen‑ lijke milieueffecten hebben. We blijven volledig CO 2 -neutraal. In de toekomst zullen we nieuwe manieren onderzoeken om de effecten van onze kredieten en beleggingen te meten en te beheren. Met deze aanpak wil Triodos Bank een vollediger beeld schetsen van haar impact op het milieu.

t

Om ons papierverbruik te verminderen en de efficiency van printmaterialen te verbeteren is bij Triodos Investment Management een pilot‑ project gestart om te onderzoeken wat beter is: zelf ons briefpapier printen of voorg edrukt briefpapier gebruiken. Met dit project wordt onder andere beoogd het papierverbruik aan‑ zienlijk te verminderen. Als het project slaagt, zal het organisatiebreed worden doorg evoerd.

De Nederlandse vestiging heeft een video conferentiesysteem gekocht voor gebruik in haar nieuwe kantoor in 2010 met als doel de CO 2 -uitstoot als gevolg van het reizen naar vergaderingen te verminderen. Haar ervaring met het systeem zal nuttig zijn voor de andere vestigingen die tijdelijke externe video conferentiefaciliteiten gebruiken en het gebruik van interne telefoonconferentiefaciliteiten zal door die ervaring toenemen. In 2009 heeft de Klimaat Neutraal Groep, die reeds verantwoordelijk is voor de compensatie van onze CO 2 -uitstoot, eveneens de berekening van de CO 2 -uitstoot voor haar rekening genomen om het berekeningsproces efficiënter te maken.

In 2009 heeft Triodos Bank het nieuwe Windturbinepark Burgervlotbrug in Noordwest Nederland gefinancierd. Negen turbines leveren elektriciteit aan 7.200 huishoudens en sparen daarmee jaarlijks 14.400 ton CO2 uit.


79

ENERGIEVERBRUI k

In 2009 is het gasverbruik per medewerker gestegen met 4%. Het gasverbruik per kubieke meter (m 3 ) kantoorruimte is gedaald met 9% ten opzichte van 2008. Dit verschil is het gevolg van het groeicijfer van de kantoorruimte dat in 2009 twee keer zo groot was als het groeicijfer van de fte’s. Het elektriciteitsverbruik per medewerker is met 7% verminderd, het elektri‑ citeitsverbruik per vierkante meter (m 2 ) is met 13% gedaald. Het elektriciteitsgebruik is meer een kwestie van individueel gebruik, bijvoor‑ beeld door het gebruik van computers, terwijl het gasverbruik meer een kwestie is van e nergieverbruik van een heel gebouw. De kantoren in Nederland, het Verenigd Koninkrijk, België en Duitsland maken uitslui‑ tend gebruik van groene stroom. In 2009 was het verbruik van groene stroom 1.439.445 kWh. Dat is 78% van het totale elektriciteitsverbruik van Triodos Bank. In Spanje behoort groene stroom nog niet tot de mogelijkheden, aange‑ zien er daar nog geen lokale aanbieders zijn. Het totale elektriciteitsverbruik van traditionele bronnen is 318.000 kWh. Dit staat gelijk aan circa 22% van het totale elektriciteitsverbruik.

VERVOER ZAKELIJK VERKEER

In 2009 is het aantal vliegkilometers per fte gestegen met 5%. In 2009 is intern een nieuw bedrijfsautobeleid ingevoerd. Het nieuwe beleid stelt een absoluut maximum aan de CO 2 -uitstoot per auto. Deze absolute criteria zullen zorgvuldig worden bewaakt in verband metnieuwe ontwikkelingen op de automarkt.

De vestigingen maken zoveel mogelijk gebruik van het openbaar vervoer, maar als er nood zakelijk per auto gereisd moet worden, koopt Triodos Bank bedrijfsauto’s die het minst milieubelastend zijn. In 2009 is de Nederlandse vestiging begonnen met een onderzoek naar de aanschaf van twee elektrische auto’s. WOON-WERKVERKEER

Het totale aantal kilometers woon-werkverkeer per medewerker is in 2009 met 13% gestegen. Het gebruik van de auto nam eveneens met 13% toe. Het beleid van Triodos Bank is de mede‑ werkers te stimuleren op een zo milieuvriende‑ lijk mogelijke manier van en naar het werk te reizen. De vestiging in België trad zeer actief op door meer medewerkers te stimuleren om met de fiets naar het werk te komen.

KLI M AATNEUTRAAL ONDERNE M EN

Triodos Bank is volledig CO 2 -neutraal. Het milieubeleid van de bank is gericht op vermin‑ dering van de uitstoot van broeikasgassen. Daarbij worden drie stappen onderscheiden. Ten eerste streeft Triodos Bank ernaar zoveel mogelijk energiebesparende maatregelen te nemen. Ten tweede wordt het resterende n oodzakelijke energieverbruik waar mogelijk verkregen van duurzame bronnen. Ten slotte wordt het restant aan CO 2 -uitstoot gecompen‑ seerd door CO 2 -credits te kopen via de Klimaat Neutraal Groep. De CO 2 -uitstoot werd in 2009 gecompenseerd door duurzame bosprojecten (50%) en emissiereductieprojecten (50%) van de Gold Standard. Binnen Triodos Bank wordt het gebruik van vluchtige organische stoffen en stoffen die de ozonlaag afbreken zoveel mogelijk vermeden.

Woon-werkverkeer per vervoermiddel

% totaal woon-werkverkeer

PA P IERVERBRUIK 60 50 40 30 20 10 0 Auto

2009

80

Openbaar vervoer 2008

Fiets/ lopend 2007

Carpoolen

2006

Waar mogelijk maakt Triodos Bank gebruik van kringlooppapier en milieuvriendelijke print processen, zoals waterbesparend printen en het gebruik van plantaardige inkten. In 2009 werd er per medewerker bijna 9% minder papier gebruikt dan in 2008. Triodos Bank stimuleert haar klanten om zoveel mogelijk op een milieu‑ vriendelijke manier met de bank te communi‑ ceren (telefoon, e-mail en internet). De uitbrei‑ ding van het online aanbieden van producten en de verbetering van de efficiency van het online openen van rekeningen zijn hier slechts twee voorbeelden van.


BIODIVERSITEIT

Triodos Bank verstrekt geen kredieten aan en belegt niet in grond in regio’s met een hoge biodiversiteitswaarde. De bank erkent dat dit, gezien de mogelijke indirecte effecten van kredieten en beleggingen, onopzettelijk schade kan opleveren voor de wereldbiodiversiteit. Om die reden heeft Triodos Bank nieuwe krediet criteria opgesteld. Er is bepaald dat onderne‑ mingen die actief zijn in bedrijfstakken die zeer waarschijnlijk negatieve effecten hebben voor de biodiversiteit een beleid dienen te hanteren waarmee die risico’s worden vastgesteld en aangepakt.

A f va l

Als gevolg van de ems-evaluatie zal Triodos Bank niet langer rapporteren over de inzame‑ ling van afval omdat het afvalpercentage zo klein is dat de impact ervan niet van belang is voor de CO 2 -uitstoot. Door deze beslissing zal de efficiency van het systeem zelf verbeteren, zodat de bank zich kan concentreren op kritieke gebieden; in het bijzonder de impact van haar kredieten en beleggingen. Dit betekent niet dat het verminderen en toezicht houden op het afvalproces niet belangrijk is. Ondanks het feit dat Triodos Bank niet langer op dezelfde manier rapporteert, zal zij het afvalinzame‑ lingsproces zeer zorgvuldig blijven bewaken. De bank zamelt glas, papier en gft-afval apart in. In 2009 is zij tevens begonnen met het apart inzamelen van plastic.

gebouwen op het milieu zo klein mogelijk zijn. Dit geldt voor alle vestigingen van de bank. De materialen en producten die in al haar kantoren worden gebruikt worden aan strenge milieucontroles onderworpen. De totale hoeveelheid aan m 2 (oppervlakte gebouwen) is in 2009 met 26% toegenomen. Dit is voor namelijk het gevolg van de opening van nieuwe kantoren in Spanje en Duitsland.

UITBESTEDEN OF INKO P EN

Externe leveranciers worden beoordeeld op sociale en milieuaspecten, waaronder de eigen duurzaamheidscriteria van Triodos Bank en beproefde milieupraktijken. Alle leveranciers van de bank, van catering tot gebouwbeheer, wordt gevraagd om gegevens te verstrekken over hun duurzaamheidsbeleid en -praktijken, arbeidsomstandigheden voor hun werknemers, de vereiste vergunningen en of ze milieu vriendelijke bronnen en productieprocessen gebruiken. Indien mogelijk schakelt de Triodos Bank leveranciers in de directe omgeving van de vestigingen in. Indien nodig vraagt de Triodos Bank om maatwerk met betrekking tot duurzaamheid, zoals het gebruik van duurzame grondstoffen, en neemt zij in ruil daarvoor producten van lokale leveranciers af. Bij de aanschaf van kantoorinventaris en andere producten wordt rekening gehouden met de energie-efficiënte en de milieueffecten ervan. Door deze producten in te kopen stimuleert Triodos Bank haar leveranciers om sociale en milieuproblematiek bewuster en duurzamer aan te pakken.

W ATER

De ems-evaluatie heeft er ook toe geleid dat Triodos Bank, net als voor afval, niet langer gegevens verzamelt over het waterverbruik. Op de vestigingen van Triodos Bank wordt water uitsluitend voor sanitaire doeleinden gebruikt. Triodos Bank zal dit proces zeer nauwkeurig blijven bewaken, dus gaat zij zo zuinig mogelijk met water om. Het hoofdkantoor in Nederland benut grondwater voor verwarming en koeling van het gebouw. Regenwater wordt gebruikt voor het doorspoelen van de toiletten.

INFRASTRUCTUUR GEBOU W EN

Triodos Bank vindt het belangrijk dat de gebouwen waarin zij is gehuisvest een plezie‑ rige, stimulerende ruimte bieden aan haar medewerkers en dat de invloed van de


NALEVING

In 2009 zijn geen milieu-incidenten of over tredingen van de milieuwet- en regelgeving te melden.

M ILIEU P r o d u c t e n e n - D i e n s t e n

In het kader van het kredietverleningsproces worden potentiële kredietnemers beoordeeld op hun milieu-, sociale en/of culturele impact om ervoor te zorgen dat zij passen bij de waarden die bij Triodos Bank centraal staan. Voor de beleggingsfondsen voert de Triodos Bank duurzaamheidsanalyses uit. Deze dienen als een van de criteria voor opname in de beleggingsportefeuille. Uitsluitingscriteria zijn onder andere aspecten als aantasting van de

81

In 2009 heeft Triodos Vastgoedfonds Villa Trompenburg in Rotterdam verworven, een aankoop waaruit de belangstelling van het fonds voor historische gebouwen spreekt. De foto toont een in 2007 gerealiseerde aanbouw, die een eigentijdse en functionele toevoeging aan de villa vormt en bijdraagt aan de toekomstbestendigheid van de villa.

biodiversiteit, overtredingen van milieuwet geving en kernenergie.

M ILIEU P ROGRA M M A 2 0 1 0

De belangrijkste doelen van het milieuzorg programma in 2010 zijn: • Aandacht blijven besteden aan het verminderen van papiergebruik • Inspanningen blijven verrichten voor verdere verhoging van de doelmatigheid van het m ilieumanagementsysteem; Dit houdt mede een nieuwe en gestructureerde manier van het publiceren van onze invloed op het milieu in, zowel intern als extern; • Een project definiëren om de impact van onze kredieten te meten en te bewaken; • Een vernieuwend pilotproject om het energie‑ verbruik van onze ict-activiteiten en dataroom omlaag te brengen.

o pm e r k i n g e n g r o n d s l a g e n milieukerncijfers

De milieukerncijfers tonen het totale cijfer van de vijf vestigingen van Triodos Bank, uitgedrukt per fte. De tijdelijke werknemers Triodos Bank zijn meegeteld in de berekening van de milieucijfers. Dit geeft een realistischer beeld van de feitelijke milieu-impact van de organisatie. De medewer‑ kers werkzaam voor Triodos MeesPierson zijn niet opgenomen in deze berekening, omdat zij geen gebruik maken van de gebouwen van Triodos Bank. De medewerkers van Triodos Real Estate Development maken gebruik van de f aciliteiten van Triodos Bank en zijn daarom wel opgenomen in de cijfers over 2009.

aan de hand van reisbewijzen. De berekening van de afgelegde afstand woon-werkverkeer per fte vindt plaats aan de hand van de afstand tussen woon- en werkadres en aan de hand van gegevens uit gesprekken met of vragenlijsten van medewerkers waarin het gebruikte vervoer‑ middel is vermeld. Een carpooler wordt gedefi‑ nieerd als een medewerker die per auto naar het werk reist, samen met een collega. Het papiergebruik wordt vastgesteld aan de hand van de inkoopfacturen en op basis van het soortelijk gewicht van de verschillende papiersoorten die in elke vestiging worden gebruikt. Eind 2009 heeft TriodosBank een nieuw kantoorpand gekocht. Dit pand is niet in de cijfers meegenomen omdat het nog niet o fficieel in gebruik is genomen. Het aantal m 2 kantooroppervlakte in Nederland is gecorrigeerd omdat cijfers van een officiële meting in juni 2008 dit jaar zijn verwerkt. In 2009 werd de CO 2 -uitstoot voor de eerste keer door de Klimaat Neutraal Groep berekend. We volgen nu de methode van het Milieu Uitstoot van CO2 (equivalenten) in duizenden kilogrammen

2009 Elektriciteit (verwarming)

130

Papier

600

Auto Vluchten Totaal

83

80

57 581

832

66 634

824

676

2.604

2.097

-2.604

-2.097

0

0

12,50**

12,50

Af: compensatie voor CO2-credits CO 2-saldo (neutraal)

Zakelijk verkeer toont het aantal kilometers per fte dat medewerkers hebben afgelegd per openbaar vervoer, vliegtuig of per auto (hetzij met de eigen auto of taxi op basis van kilo meterdeclaraties, hetzij met een bedrijfsauto op basis van kilometerstand).

Gasverbruik

Openbaar vervoer

De energiecijfers tonen het elektriciteits- en gasverbruik per fte. De cijfers zijn afkomstig van facturen en meterstanden. Het hoofdkan‑ toor van Triodos Bank in Zeist en de Spaanse vestiging gebruiken geen gas.

138

2008 *

CO 2-compensatiekosten per ton (EUR)

* Deze cijfers uit 2008 zijn berekend met gebruikmaking van de UNEP-methode voor de berekening van de CO 2 -uitstoot ** Volgens de Gold Standard is 50% van de CO 2 -uitstoot gecompenseerd door projecten voor vermindering van uitstoot, die een

De berekening van het vliegverkeer en het gebruik van het openbaar vervoer vindt plaats


waarde vertegenwoordigen van EUR 15 per ton CO 2 . De overige 50% wordt gecompenseerd door duurzame bosbouwprojecten die een waarde van EUR 10 per ton CO 2 vertegenwoordigen.

83

programma van de Verenigde Naties (unep) om de uitstoot te berekenen in plaats van het Greenhouse Gas Protocol dat we in het verleden gebruikten. De twee methodes hebben veel overeenkomsten, maar de unep-methode voor de berekening van CO 2 -uitstoot is meer van toepassing op kantoren. De unep-methode maakt gebruik van een nauwkeuriger manier om de CO 2 -uitstoot van papier te berekenen, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen kantoorgebruik van papier en gedrukt papier dat een grotere uitstoot geeft. Het verschil in CO 2 -uitstoot tussen de twee berekeningsmethoden zal in 2009 worden gecompenseerd.

84

milieubeleidsverklaring TRIODOS BANK

Milieuoverwegingen vormen een integraal onderdeel van alle activiteiten van Triodos Bank en daar waar mogelijk ondersteunt Triodos duurzame ontwikkeling op actieve wijze. De eindverantwoordelijkheid voor het milieubeleid ligt bij de Raad van Bestuur. De uitvoering ervan behoort tot de verant‑ woordelijkheid van iedere medewerker. De kernelementen van het milieubeleid van Triodos Bank zijn als volgt: 1 Triodos Bank richt zich bij haar (bancaire) financieringsbeleid op activiteiten die een duurzame ontwikkeling beogen; 2 Triodos Bank streeft bij haar eigen activi‑ teiten naar het voorkomen en/of vermin‑ deren van milieubelasting door milieu overwegingen als integraal onderdeel van haar activiteiten mee te nemen; 3 Triodos Bank leeft alle wettelijke bepa‑ lingen na, alsmede alle overige regels en afspraken, die daarvoor zijn opgesteld; 4 Triodos-medewerkers zijn goed geïnfor‑ meerd en opgeleid, zodat de implementatie van het milieubeleid op effectieve wijze kan plaatsvinden; 5 Triodos Bank streeft naar een open dialoog met al haar stakeholders. In het jaarverslag worden de resultaten van haar milieubeleid gerapporteerd en doelen gesteld voor volgende jaren; 6 Triodos Bank streeft naar voortdurende verbetering en ontwikkeling van het milieu‑ managementsysteem; 7 Triodos Bank hanteert een periodieke beoordeling van de implementatie van haar milieubeleid. De milieubeleidsverklaring van Triodos Bank is in 2009 voor het laatst herzien en aange‑ past door de Raad van Bestuur van Triodos Bank.


Milieukerncijfers Absolute hoeveelheden/fte’s* 2009

2008

2007

2006

2005

2.884

3.075

2.961

2.965

2.305

105

101

83

113

124

Per vliegtuig in km/fte

6.621

6.329

5.651

5.984

5.556

Per auto in km/fte

2.596

2.416

2.597

2.130

1.926

809

808

824

607

530

6.229

5.458

5.201

5.708

6.006

238

131

203

431

442

3.820

3.642

3.796

4.529

3.450

808

619

612

901

815

305

334

313

344

413

477

393

346

294

258

33

43

40

—

—

Oppervlakte in m2

18.933

15.040

12.546

10.125

7.124

Volume in m3

72.651

55.596

35.836

29.058

20.654

Energieverbruik Elektriciteit in kWh /fte Gas in

m3 /fte

Zakelijk verkeer

Per openbaar vervoer in km/fte Woon-werkverkeer Per auto in km/fte Carpoolen in km/fte Per openbaar vervoer in km/fte Per fiets of lopend in km/fte Papierverbruik In kg/fte Medewerkers Fte’s Externe, tijdelijke medewerkers Gebouwen (absolute cijfers)

* Fte’s: gemiddeld aantal full-time medewerkers gedurende het jaar.


85

Jaarrekening 2009 van Triodos Bank NV

t

88 Geconsolideerde balans per 31 december 2009

89 Geconsolideerde winsten verliesrekening over 2009

90 Geconsolideerd mutatieoverzicht van het eigen vermogen over 2009

92 Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2009

93

118

Segmentrapportage

126

Solvabiliteit

128

Risicobeheersing

140

Vennootschappelijke balans per 31 december 2009

141

Vennootschappelijke winsten verliesrekening over 2009

142

Vennootschappelijk mutatieoverzicht van het eigen vermogen over 2009

144

Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening

151

Overige gegevens

Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening

Phlong Yom is een van de kredietnemers van ACLEDA Bank in Cambodja. Triodos Fair Share Fund is aandeelhouder van deze microfinancieringsbank.


87

Geconsolideerde balans per 31 december 2009 voor winstverdeling in duizenden euro’s 31.12.2009

31.12.2008

ACTIVA

Kasmiddelen

1

49.073

40.074

Bankiers

2

663.079

687.399

Kredieten

3

1.660.935

1.270.121 269.214

Rentedragende waardepapieren

4

511.018

Aandelen

5

3

3

Deelnemingen

6

2.532

3.020

Immateriële vaste activa

7

13.974

13.160

Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen

8

29.500

27.467

Overige activa Overlopende activa

9

6.077

5.109

10

51.293

47.473

2.987.484

2.363.040

Totaal activa

PASSIVA

Bankiers

11

9.560

10.469

Toevertrouwde middelen

12

2.584.617

2.076.679

Overige schulden

13

9.471

8.804

Overlopende passiva

14

39.943

33.893

Voorzieningen

15

6.855

6.244

Achtergestelde schulden

16

22.800

22.800

Eigen vermogen

17

314.238

204.151

2.987.484

2.363.040

Totaal passiva

Voorwaardelijke schulden

18

37.119

47.627

Onherroepelijke faciliteiten

19

338.257

259.297

375.376

306.924

De verwijzingen hebben betrekking op de toelichting die begint op pagina 93. Deze vormt een integraal onderdeel van de geconsolideerde jaarrekening.

88


Geconsolideerde winsten verliesrekening over 2009 in duizenden euro’s 2009

2008

B aten

Rentebaten

20

98.425

101.373

Rentelasten

21

-45.708

-57.269

52.717

44.104

Rente

Provisiebaten

22

30.071

24.696

Provisielasten

23

-694

-535

29.377

24.161

Provisie

Resultaat uit financiële transacties

24

1.772

4.138

Overige baten

25

4.470

1.334

6.242

5.472

88.336

73.737

26

65.327

51.472

27

5.163

4.084

70.490

55.556

4.980

3.208

468

977

75.938

59.741

12.398

13.996

-2.896

-3.856

9.502

10.140

Overige baten

Totaal baten

LASTEN

Personeels- en andere beheerskosten Afschrijvingen en waardeveranderingen op materiële en immateriële vaste activa Bedrijfslasten Waardeveranderingen van vorderingen

28

Waardeveranderingen van deelnemingen Totaal lasten



29

89

Geconsolideerd mutatieoverzicht van het eigen vermogen over 2009 in duizenden euro’s

Eigen vermogen per 1 januari 2008 Stockdividend

Aandelenkapitaal

Agio

143.580

27.566

2.495

-2.495

146.075

25.071

72.366

29.024

2.588

-2.588

221.029

51.507

Herwaardering vastgoed, bedrijfsmiddelen en deelneming na belastingen Koersresultaat bedrijfsuitoefening in het buitenland na belastingen Winstverdeling vorig boekjaar, toevoeging aan de overige reserves Winstverdeling vorig boekjaar, dividend Dividend niet in contanten uitgekeerd Overboeking naar wettelijke reserve ontwikkelingskosten In- of verkoop eigen certificaten van aandelen Resultaat boekjaar Eigen vermogen per 31 december 2008

Uitbreiding aandelenkapitaal Stockdividend Herwaardering vastgoed, bedrijfsmiddelen en deelneming na belastingen Koersresultaat bedrijfsuitoefening in het buitenland na belastingen Winstverdeling vorig boekjaar, toevoeging aan de overige reserves Winstverdeling vorig boekjaar, dividend Dividend niet in contanten uitgekeerd Overboeking naar wettelijke reserve ontwikkelingskosten In- of verkoop eigen certificaten van aandelen Resultaat boekjaar Eigen vermogen per 31 december 2009

90


Herwaarderingsreserve

Wettelijke reserve

Overige reserve

Onverdeelde winst

Totaal eigen vermogen

268

7.285

12.575

8.955

200.229 —

-240

-3

-243

-2.813

-2.813 3.385

-3.385

—

-5.570

-5.570

3.406 1.434

28

5.906

3.406

-1.434

—

-998

-998

16.931

10.140

10.140

10.140

204.151

101.390 — 15

15 -35

-35 4.470

-4.470

—

-5.670

-5.670

3.634 891

43

6.762


3.634

-891

—

1.251

1.251

25.395

9.502

9.502

9.502

314.238

91

Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2009 in duizenden euro’s 2009

2008

9.502

10.140

5.163

3.618

4.980

3.208

468

977

• waarderingsverschillen onroerende zaken en bedrijfsmiddelen

-10

437

• mutaties voorzieningen

611

227

2.230

2.525

22.944

21.132

223.567

-125.551

-395.794

-254.683

Kasstroom uit operationele activiteiten Nettowinst Aanpassingen voor: • afschrijvingen, gecorrigeerd voor aan gelieerde partijen doorbelaste afschrijvingen • waardeveranderingen van vorderingen • waardeveranderingen van deelnemingen

• overige mutaties overlopende posten Kasstroom uit bedrijfsactiviteiten Mutatie bankiers, niet direct opeisbare tegoeden Mutaties kredieten Mutatie bankiers, niet direct opeisbare schulden Mutatie toevertrouwde middelen Overige mutaties uit operationele activiteiten Kasstroom uit operationele activiteiten

-909

2.882

507.938

459.857

-301

-1.734

357.445

101.903

-241.804

22.529

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Netto investeringen in: • rentedragende waardepapieren • deelnemingen

—

-2.901

• immateriële vaste activa

-3.785

-2.893

• onroerende zaken en bedrijfsmiddelen

-4.215

-9.075

-249.804

7.660

101.390

—

-2.036

-2.163

1.251

-998

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

100.605

-3.161

Netto kasstroom

208.246

106.402

Liquiditeiten per 1 januari

150.003

43.601

Liquiditeiten per 31 december

358.249

150.003

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Uitbreiding aandelenkapitaal Betaling contant dividend Inkoop eigen certificaten van aandelen

Direct opeisbare tegoeden bij centrale banken

49.073

40.074

Direct opeisbare tegoeden bij banken

309.176

109.929

Liquiditeiten per 31 december

358.249

150.003

92


Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening in duizenden euro’s

ALGE M EEN

De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen voor de jaarrekening van banken opgenomen in afdeling 14, titel 9, boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. De jaarrekening heeft betrekking op het negenentwintigste boekjaar van Triodos Bank NV.

g r o n d s l a g e n v o o r CONSOLIDATI e

De financiële gegevens van Triodos Bank NV en groepsmaatschappijen worden volledig geconsolideerd. De financiële gegevens van joint ventures zijn geconsolideerd naar evenredigheid van het aangehouden belang, indien consolidatie noodzakelijk is voor het inzicht in het vermogen en resultaat van Triodos Bank NV. Conform artikel 2:402 van het Burgerlijk Wetboek bevat de vennootschappelijke winsten verliesrekening uitsluitend een uitsplitsing van het nettoresultaat in resultaat deelnemingen en overig resultaat. Overzicht kapitaalbelangen conform artikel 2:379 en 2:414 van het Burgerlijk Wetboek: • Kantoor Buitenzorg BV te Zeist, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie; • Kantoor Nieuweroord BV te Zeist, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie; • Stichting Triodos Beleggersgiro te Zeist, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie; • Triodos Assurantiën BV te Zeist, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie; • Triodos Cultuurbank BV te Zeist, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie; • Triodos Custody BV te Zeist, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie; • Triodos Finanz GmbH te Frankfurt am Main, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie; • Triodos Investment Management BV te Zeist, belang 100%, groepsmaatschappij, volledige consolidatie; • Triodos MeesPierson Sustainable Investment Management BV in Zeist, belang 50%, joint venture met gezamenlijke zeggenschap, consolidatie naar evenredigheid van het aangehouden belang.

g r o n d s l a g e n v o o r W AARDERING EN RESULTAATBE PALING A l g emeen

Tenzij anders vermeld worden activa en passiva gewaardeerd op kostprijs, waarbij voor vorderingen rekening wordt gehouden met een eventuele voorziening voor oninbaarheid. T ransacties in vreemde va l uta

Activa en passiva met betrekking tot transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de contante koers per balansdatum. Baten en lasten van transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum. Hieruit voortvloeiende koersverschillen worden in de winsten verliesrekening verantwoord als resultaat uit financiële transacties. B edri j fsuitoefenin g in het buiten l and

Activa en passiva met betrekking tot activiteiten in buitenlandse eenheden buiten de eurozone worden omgerekend tegen de contante koers per balansdatum. Baten en lasten van activiteiten in buitenlandse eenheden buiten de eurozone worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum. Hieruit voortvloeiende koersverschillen worden rechtstreeks ten gunste of ten laste van het eigen vermogen gebracht. B ank I E R s E N kredieten

De vorderingen op bankiers en de kredieten worden gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs, waarbij rekening worden gehouden met een eventuele voorziening voor oninbaarheid. De voorziening voor oninbaarheid wordt per post bepaald, waarbij rekening wordt gehouden met de waarde van de verstrekte zekerheden.


93

overheidspapier en rentedra g ende waardepapieren

Overheidspapier en rentedragende waardepapieren behoren tot de beleggingsportefeuille en worden gewaardeerd tegen aflossingswaarde onder aftrek van een eventuele voorziening voor oninbaarheid. Verschillen tussen verkrijgingsprijs en aflossingswaarde worden afgeschreven over de resterende looptijd van de waardepapieren. Gerealiseerde waardeveranderingen worden in de winsten verliesrekening verwerkt. A ande l en

De aandelen behoren niet tot de handelsportefeuille en worden gewaardeerd tegen kostprijs. D ee l nemin g en

Deelnemingen waarop invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen netto vermogenswaarde. Deelnemingen waarop geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen actuele waarde. In geval het een deelneming betreft met een notering aan een actieve effectenbeurs wordt de actuele waarde gelijkgesteld aan de laatst bekende beurskoers. In geval het een deelneming betreft zonder een notering aan een actieve effectenbeurs of zonder regelmatige marktnotering, wordt de actuele waarde naar beste kunnen bepaald aan de hand van alle ter beschikking staande gegevens waaronder een door een externe accountant goedgekeurde jaarrekening, tussentijdse financiële informatie van de instelling en eventueel andere ter beschikking van Triodos Bank staande gegevens terzake. Ongerealiseerde waardeveranderingen van deel nemingen waarop geen invloed van betekenis wordt uitgeoefend, worden rechtstreeks toegevoegd c.q. onttrokken aan het eigen vermogen via de herwaarderingsreserve met uitzondering van waardeveranderingen beneden de verkrijgingsprijs, welke direct in de winsten verliesrekening worden verwerkt. Gerealiseerde waardeveranderingen worden in de winsten verliesrekening verwerkt. Koersverschillen als gevolg van de omrekening van vreemde valuta worden rechtstreeks ten gunste of ten laste van het eigen vermogen gebracht. I M M A T E R I ËL E vaste activa

Immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs onder aftrek van afschrijvingen. De afschrijvingen worden bepaald op basis van de geschatte economische levensduur. Goodwill die Triodos Bank heeft betaald voor de opzet van de vestiging in Spanje wordt in tien jaar afgeschreven. De resterende afschrijvingstermijn is vijf jaar. Goodwill die Triodos Fonds Management heeft betaald voor de overname van management- en researchactiviteiten wordt eveneens in tien jaar afgeschreven. De resterende afschrijvingstermijn is vijf jaar. Er is geen waardevermindering van goodwill verantwoord. De ontwikkelingskosten van het banksysteem worden vanaf het moment van ingebruikname afgeschreven op basis van de economische levensduur. Na een technische beoordeling van het banksysteem door een externe onderneming in 2009 is de huidige economische levensduur verlengd van december 2013 tot december 2016. Managementcontracten waarvoor Triodos Bank heeft betaald bij verwerving van de deelneming in Triodos Investment Management BV worden in twintig jaar afgeschreven. De resterende afschrijvingstermijn is zeventien jaar. Er is geen waardevermindering verantwoord. Aangekochte computersoftware wordt afgeschreven op basis van de economische levensduur. Deze periode bedraagt maximaal vijf jaar. O nroerende zaken en bedri j fsmidde l en

Onroerende zaken in ontwikkeling worden gewaardeerd tegen bestede kosten of lagere te verwachten vervangingswaarde bij oplevering. De bestede kosten bestaan uit aan derden verrichte betalingen. Onroerende zaken in eigen gebruik worden gewaardeerd tegen actuele waarde, die is afgeleid van de vervangingswaarde. Taxatie gebeurt ten minste iedere vijf jaar door een externe taxateur. Gebouwen in eigen gebruik worden lineair afgeschreven op basis van een geschatte economische levensduur van 40 jaar. Op terreinen in eigen gebruik wordt niet afgeschreven.

94


Bedrijfsmiddelen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs verminderd met lineaire afschrijvingen op basis van de geschatte economische levensduur. De afschrijvingstermijnen variëren van drie tot tien jaar. voorzienin g en

De voorzieningen bestaan voornamelijk uit een pensioenvoorziening voor toegezegd-pensioenregelingen. De waardering vindt plaats conform de grondslag voor pensioenen. I nkoop ei g en certificaten van aande l en

Inkoop en heruitgifte van eigen certificaten van aandelen wordt ten laste respectievelijk ten gunste van de overige reserves gebracht. Een saldo dat resteert na heruitgifte van alle ingekochte eigen certificaten staat ter beschikking van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Inkoop van eigen certificaten kan plaatsvinden tot een maximum van 2% van het aantal uitstaande aandelen. Tot inkoop van eigen certificaten kan worden besloten, indien het aanbod van bestaande certificaten groter is dan de vraag naar nieuwe certificaten. Hiertoe is door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders een machtiging verstrekt aan de directie. A F G E L E I D E financi ë l e I N S T R U M E N T E N

Triodos Bank faciliteert ten behoeve van cliënten het afdekken van risico’s door middel van afgeleide financiële instrumenten. De waardering en resultaatbepaling van afgeleide financiële instrumenten die worden gebruikt om risico’s af te dekken (hedging) gebeurt volgens dezelfde grondslagen als die van de onderliggende waarden. Baten en lasten voortvloeiend uit de afgeleide financiële instrumenten worden ten gunste of ten laste van de winsten verliesrekening gebracht gedurende de looptijd van het contract. baten en l asten

Baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben, respectievelijk waarin de dienst is verleend. Rentebaten en provisies uit hoofde van kredietverlening worden niet in de winsten verliesrekening verantwoord, indien gerede twijfel bestaat omtrent de inbaarheid van de opbrengsten. P ensioen E N

Voor toegezegd-pensioenregelingen wordt het verschil berekend tussen de contante waarde van de toekomstige pensioenaanspraken en de reële waarde van de belegde pensioenpremies per balansdatum. Een positief verschil wordt verantwoord onder de voorzieningen. Een negatief verschil wordt verantwoord onder de overlopende activa, voor zover er recht op terugvordering van het verschil bestaat. De waarde van de toekomstige pensioenrechten is gebaseerd op contractuele afspraken, economische veronderstellingen (waaronder loon- en prijsinflatie) en demografische veronderstellingen (waaronder arbeidsongeschiktheids-, ontslag- en carrièrekansen). De waarde van de belegde premies is gebaseerd op gerealiseerde beleggingsresultaten en verwachte toekomstige rendementen. Actuariële resultaten als gevolg van wijzigingen in bovenvermelde veronderstellingen en verwachtingen worden gedurende de verwachte gemiddelde resterende diensttijd van de actieve deelnemers aan de pensioenregeling in het resultaat verantwoord, voor zover deze resultaten meer bedragen dan het hoogste bedrag van 10% van de contante waarde van de toekomstige pensioenaanspraken of 10% van de reële waarde van de belegde pensioenpremies per balansdatum. De pensioenlasten van toegezegd-pensioenregelingen worden actuarieel berekend aan de hand van het verloop van de contante waarde van de toekomstige pensioenaanspraken, de reële waarde van de belegde pensioen premies en de actuariële resultaten. De pensioenlasten van toegezegde-bijdrageregelingen bestaan uit de over het boekjaar verschuldigde premies.


95

B e l astin g en bedri j fsresu l taat

De belastingen worden op basis van geldende tarieven voor de belastingen naar de winst berekend over het resultaat voor belastingen. Hierbij wordt rekening gehouden met vrijgestelde winstbestanddelen, aftrekposten, bijtellingen en verschillen als gevolg van afwijkingen tussen balanswaarde en fiscale waarde van activa en passiva. Belastinglatenties als gevolg van verschillen tussen balanswaarde en fiscale waarde worden gewaardeerd tegen nominale waarde. KASSTROOMOVERZICHT

Het kasstroomoverzicht geeft de mutatie van de geldmiddelen van Triodos Bank, uitgesplitst in operationele activiteiten, investeringsactiviteiten en financieringsactiviteiten. De geldmiddelen bestaan uit kasmiddelen en de direct opeisbare tegoeden van bankiers. Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. H E T G E B R U I K V A N S C H A T T I N G E N E N V E R O N D E R S T E LL I N G E N B I J H E T O P S T E LL E N V A N D E JAARREKENING

Bij het opstellen van de geconsolideerde jaarrekening moet Triodos Bank schattingen en veronderstellingen maken die gevolgen hebben voor de verantwoorde bedragen van activa en passiva en de voorwaardelijke activa en passiva per balansdatum en voor de verantwoorde baten en lasten over het boekjaar. Dit betreft voornamelijk de methoden voor het bepalen van de voorzieningen voor dubieuze debiteuren, van de reële waarde van activa en passiva en van waardeverminderingen. Het betreft mede het beoordelen van de situaties op basis van beschikbare financiële gegevens en informatie. Hoewel deze schattingen met betrekking tot actuele gebeurte nissen en acties naar beste weten van de directie zijn gemaakt, kunnen feitelijke resultaten afwijken van de schattingen. Schattingen en onderliggende veronderstellingen worden regelmatig beoordeeld. Herzieningen van administratieve schattingen worden verantwoord in de periode waarin de schatting wordt herzien of, als de herziening gevolgen heeft voor zowel de verslagperiode als toekomstige perioden, in de periode van herziening en toekomstige perioden. Zie voor nadere details over deze grondslagen voor waardering en resultaatbepaling de bijbehorende toelichting op de jaarrekening.

96


ACTIVA 1 K asmidde l en

Deze post omvat de direct opeisbare tegoeden bij centrale banken. 2 B ankiers

2009

2008


309.176

109.929

Tegoeden bij banken

353.903

577.470

663.079

687.399

2009

2008

Direct opeisbaar

309.176

109.929

1 tot 3 maanden

245.632

280.970

3 maanden tot 1 jaar

107.271

295.500

De direct opeisbare tegoeden staan ter vrije beschikking. Bankiers onderverdeeld naar resterende looptijd:

1 tot 5 jaar Langer dan 5 jaar


—

—

1.000

1.000

663.079

687.399

97

De balanswaarde van de tegoeden bij banken per 31 december is als volgt te specificeren :

2009 ABN-Amro

2008

125.134

—

7.835

5.493

213

48.360

Barclays

56.525

34.921

Co-operative Bank

22.520

18.709

7.383

47.903

Banesto Bank of Ireland

Dexia Bank Friesland Bank

30.000

—

ING Bank

62.748

144.305

KBC Bank

16.491

120.480

Van Lanschot Bank

20.826

24.474

Lloyds tsb Bank

33.217

7.489

5.630

5.803

251.979

178.143

13.148

44.140

9.430

7.179

663.079

687.399

2009

2008

1.671.327

1.277.570

-10.392

-7.449

1.660.935

1.270.121

Nationwide Bank Rabobank Royal Bank of Scotland Overige

3 K redieten

Kredieten Voorziening dubieuze debiteuren

Dit betreft kredieten aan de private sector voor zover geen vorderingen op bankiers en niet belichaamd in obligaties. Kredieten onderverdeeld naar resterende looptijd: 2009

2008

Direct opeisbaar

72.737

71.318

1 tot 3 maanden

57.523

47.193


119.098

73.019

1 tot 5 jaar

425.603

281.276

Langer dan 5 jaar

996.366

804.764

1.671.327

1.277.570

98


Het verloop van de voorziening dubieuze debiteuren is als volgt:

2009

2008

Balanswaarde per 1 januari

7.449

4.056

Toevoeging

6.215

5.603

Afboeking

-2.685

-149

-661

-1.898

74

-163

10.392

7.449

Vrijval Koersverschillen Balanswaarde per 31 december

De voorziening heeft geen betrekking op niet in de balans opgenomen voorwaardelijke schulden en onherroepelijke faciliteiten. De toevoeging aan de voorziening heeft voor EUR 0,6 miljoen betrekking op rente die wel in rekening is gebracht maar niet is ontvangen (2008: EUR 0,5 miljoen). 4 R entedra g ende waardepapieren

2009

2008

Nederlandse staatsobligaties

144.246

150.776

Belgische staatsobligaties

187.924

110.590

Spaanse staatsobligaties Overige obligaties

6.348

6.348

172.500

1.500

511.018

269.214

De balanswaarde van de overige obligaties per 31 december is als volgt te specificeren:

2009

2008

Nederlandse Financieringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden (FMO), Nederland

60.000

—

SNS Bank (met overheidsgarantie), Nederland

29.000

—

Regio Brussel, België

15.000

—

De Société Publique de Gestion de l’Eau (SPGE), België

15.000

—

Dexia Bank (met overheidsgarantie), België

13.000

—

Vlaamse gemeenschap, België

13.000

—

Rabobank, Nederland

10.000

—

NIBC Bank (met overheidsgarantie), Nederland

10.000

—

Nederlandse Waterschapsbank, Nederland

6.000

—

Cultuurinvest, België

1.000

1.000

500

500

172.500

1.500

Ethias Vie, België


99

Van het effectenbezit dient EUR 5,0 miljoen (2008: EUR 5,0 miljoen) als onderpand voor een mogelijk debetsaldo bij De Nederlandsche Bank, EUR 11,6 miljoen (2008: EUR 11,6 miljoen) als onderpand voor een mogelijk debetsaldo bij een Belgische bank en EUR 6,3 miljoen (2008: EUR 6,3 miljoen) als onderpand voor opgenomen leningen bij een Spaanse bank. De onder deze post opgenomen staatsobligaties zijn beursgenoteerd. De overige obligaties zijn gedeeltelijk beursgenoteerd. Per 31 december 2009 is in verband met nog niet als resultaat verantwoorde verschillen tussen verkrijgingsprijs en aflossingswaarde EUR 9,3 miljoen (2008: EUR 6,6 miljoen) opgenomen onder de overlopende activa en EUR 0,7 miljoen (2008: EUR 0,9 miljoen) onder de overlopende passiva. Het verloop van de rentedragende waardepapieren is als volgt:

2009

2008


269.214

291.743

Aanschaf

314.354

46.490

Aflossingen

-20.220

-40.559

Verkoop

-52.330

-28.460

Balanswaarde per 31 december

511.018

269.214

2009

2008

S.W.I.F.T. SCRL

3

3

Ampere Equity Fund BV

0

0

3

3

5 A ande l en

De aandelen S.W.I.F.T. SCRL worden gehouden in het kader van deelneming aan het S.W.I.F.T. betalingsverkeer. De aandelen Ampere Equity Fund BV worden gehouden in het kader van de activiteiten van Triodos Investment Management. Het verloop van de aandelen is als volgt: 2009 Balanswaarde per 1 januari

2008

3

3

Aanschaf

—

—

Verkopen

—

—

3

3


100


6 D ee l nemin g en

Andere deelnemingen

2009

2008

2.532

3.020

Het betreft deelnemingen in New Resource Bank, San Francisco, en Merkur Bank, Kopenhagen, waarop geen invloed van betekenis wordt uitgeoefend. Het verloop van deze post is als volgt: 2009 Balanswaarde per 1 januari

2008

3.020

841

—

2.900

-453

-949

Koersresultaten vreemde valuta

-35

228


2.532

3.020

2009

2008

Verwervingen Herwaardering

7 I M M A T E R I ËL E vaste activa

505

371

Ontwikkelingskosten informatiesystemen

Betaalde goodwill

9.967

9.213

Managementcontracten

3.375

3.576

127

—

13.974

13.160

Computersoftware

Betaalde goodwill De betaalde goodwill betreft: • goodwill die Triodos Fonds Management in 2004 aan Triodos Investment Management heeft betaald voor het verkrijgen van researchactiviteiten; • goodwill die Triodos Bank in 2004 en 2005 aan Triodos Investments España heeft betaald, plus een extra bedrag in 2009, voor de afkoop van het winstrecht van de Spaanse vestiging.


101

Het verloop van de betaalde goodwill is als volgt: 2009 Aanschafwaarde per 1 januari

2008

701

701

-330

-265


371

436

Cumulatieve afschrijvingen per 1 januari

Aanschaf

199

—

Afschrijving

-65

-65


505

371

Ontwikkelingskosten informatiesystemen De ontwikkelingskosten voor informatiesystemen betreft ontwikkelingskosten van het ICT-systeem van de bank. Na een technische beoordeling van het banksysteem door een externe onderneming in 2009 is de verwachte economische levensduur verlengd van december 2013 tot december 2016. De lagere kosten als gevolg van de verlenging van de economische levensduur ten bedrage van EUR 0,8 miljoen per jaar, worden in de komende jaren verantwoord in de winsten verliesrekening, voor de eerste keer in 2009. Dit positieve effect wordt eveneens voor de komende vier jaar verwacht. De investering in het banksysteem heeft in 2009 een waarde vermindering ondergaan als gevolg van de beslissing om de ICT in Spanje uit te besteden. De waardevermin dering is verantwoord in de winsten verliesrekening voor een bedrag van EUR 1,3 miljoen. Het verloop van de ontwikkelingskosten voor de informatiesystemen is als volgt:

2009

2008

Aanschafwaarde per 1 januari

13.611

10.717


-4.398

-2.927


9.213

7.790

Geactiveerde kosten

3.445

2.893

Afschrijving

-1.353

-1.470

Waardeverminderingen

-1.338

—

9.967

9.213


Managementcontracten De managementcontracten betreffen contracten voor het beheer van fondsen door Triodos Investment Management. Bij verwerving van de deelneming in Triodos Investment Management heeft Triodos Bank hiervoor een bedrag betaald aan Triodos Holding.

102


Het verloop van de managementcontracten is als volgt:

2009

2008

4.030

4.030

-454

-252

3.576

3.778

-201

-202

3.375

3.576

2009

2008

22.406

21.066

7.094

6.401

29.500

27.467

2009

2008

22.838

15.826

-435

231


-1.337

-1.036


21.066

15.021

1.676

7.012

-336

-301

—

-666

22.406

21.066

Aanschafwaarde per 1 januari Cumulatieve afschrijvingen per 1 januari Balanswaarde per 1 januari Afschrijvingen Balanswaarde per 31 december

8 O nroerende zaken en bedri j fsmidde l en

Onroerende zaken in eigen gebruik Bedrijfsmiddelen

Het verloop van de onroerende zaken in eigen gebruik is als volgt:

Aanschafwaarde per 1 januari Cumulatieve herwaardering per 1 januari

Aanschaf Afschrijvingen Herwaardering Balanswaarde per 31 december


103

Het verloop van de bedrijfsmiddelen is als volgt: 2009

2008


12.517

11.722


-6.116

-5.763


6.401

5.959

Aanschaf

2.569

2.319

Verkoop Afschrijvingen Koersverschillen Balanswaarde per 31 december

-30

-256

-1.856

-1.580

10

-41

7.094

6.401

9 O veri g e activa

Deze post bestaat uit diverse te ontvangen bedragen. 1 0 O ver l opende activa

Hieronder zijn opgenomen nog te ontvangen nog niet gefactureerde bedragen, vooruitbetaalde bedragen en diverse overlopende posten, waaronder actieve belastinglatenties van EUR 4,4 miljoen (2008: EUR 3,6 miljoen). De belastinglatentie heeft voornamelijk betrekking op de pensioenvoorziening en op nog te compenseren verliezen van de Spaanse en Duitse vestiging.

PASSIVA 1 1 B ankiers

Deposito’s van banken

2009

2008

9.560

10.469

Dit betreft de aangehouden tegoeden door Kreditanstalt für Wiederaufbau, Duitsland en Instituto de Crédito Oficial, Spanje, ten behoeve van rentegesubsidieerde kredieten in de duurzame energiesector. Deposito’s van banken onderverdeeld naar resterende looptijd:

2009

2008

Direct opeisbaar

—

—

1 tot 3 maanden

262

212


580

508

1 tot 5 jaar

3.326

3.325

Langer dan 5 jaar

5.392

6.424

9.560

10.469

104


1 2 T oevertrouwde midde l en

2009

2008

1.962.088

1.634.782

622.529

441.897

2.584.617

2.076.679

2009

2008

Direct opeisbaar

2.097.124

1.307.720

1 tot 3 maanden

134.489

272.128

Spaargelden Overige toevertrouwde middelen

Toevertrouwde middelen onderverdeeld naar resterende looptijd:


167.035

378.241

1 tot 5 jaar

172.010

100.942

13.959

17.648

2.584.617

2.076.679

Langer dan 5 jaar

1 3 O veri g e S C H U L D E N

Deze post bestaat uit diverse te betalen bedragen, waaronder te betalen Nederlandse en buitenlandse belastingen en sociale verzekeringspremies van EUR 2,4 miljoen (2008: EUR 2,4 miljoen). 1 4 O ver l opende passiva

Hieronder zijn opgenomen nog te betalen nog niet gefactureerde bedragen, vooruit ontvangen bedragen en diverse overlopende posten en passieve belastinglatenties van EUR 3,6 miljoen (2008: EUR 2,3 miljoen). De belastinglatentie heeft voornamelijk betrekking op in Nederland te belasten toekomstige winsten van de Duitse en Spaanse vestigingen. 1 5 V oorzienin g en

Pensioenvoorziening

2009

2008

6.472

6.047

Groot onderhoud

250

190

Overige voorzieningen

133

7

6.855

6.244


105

Het verloop van de voorzieningen is als volgt:

Balanswaarde per 1 januari Herclassificatie in verband met afstoting activiteiten Dotatie Onttrekking Vrijval Balanswaarde per 31 december

2009

2008

6.244

6.017

-48

—

2.298

1.503

-1.632

-1.211

-7

-65

6.855

6.244

2009

2008

6.047

5.828

-48

—

5.999

5.828

1.309

1.169

Pensioenvoorziening Het verloop van de pensioenvoorziening is als volgt:

Balanswaarde per 1 januari Herclassificatie in verband met afstoting activiteiten

Toename contante waarde toegekende pensioenaanspraken Rentelasten Verwachte opbrengst fondsbeleggingen Werkgeversbijdrage

836

622

-225

-373

-1.558

-1.181

Overige lasten

80

61

Actuariële resultaten

31

-79

6.472

6.047


De balanswaarde van de pensioenvoorziening per 31 december is als volgt te specificeren:

Contante waarde pensioenaanspraken Reële waarde belegde premies Tekort

2009

2008

18.268

14.351

-10.130

-8.923

8.138

5.428

-1.666

619


6.472

6.047

106


Nog niet toegerekende actuariële resultaten

De belangrijkste actuariële veronderstellingen voor de toegezegd-pensioenregelingen zijn:

2009

2008

Actuariële rente

5,60%

5,90%

Prijsinflatie (indexatie franchise)

2,25%

2,25%

Looninflatie (ook indexatie actieve posten)

2,75%

2,75%

Indexatie inactieve posten

2,25%

2,25%

Rendement op beleggingen

5,60%

5,90%

Pensioenregeling per land De pensioenregeling van Triodos Bank in Nederland is een combinatie van een toegezegd-pensioenregeling en een toegezegde-bijdrageregeling. Voor het gedeelte van het bruto jaarsalaris tot en met EUR 46.205 geldt een toegezegd-pensioenregeling; de verplichting aan de deelnemende medewerkers bestaat uit het toekennen van het opgebouwde pensioen. Voor het gedeelte van het bruto jaarsalaris boven EUR 46.205 geldt een toegezegde-bijdrageregeling; de verplichting aan de deelnemende medewerkers bestaat uit het voldoen van de verschuldigde premie. Aan de pensioenregeling in Nederland nemen ook medewerkers van gelieerde partijen deel. De totale pensioenverplichting en de hieruit voortvloeiende lasten worden opgenomen en toegelicht in de geconsolideerde jaarrekening van Triodos Bank NV. Een deel van de lasten wordt doorbelast aan gelieerde partijen op basis van hun aandeel in de totale salarissen van de deelnemende medewerkers. De pensioenregelingen van Triodos Bank in België, het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Duitsland zijn toegezegdebijdrageregelingen, die zijn ondergebracht bij levensverzekeringsmaatschappijen in die landen. De verplichting aan de deelnemende medewerkers bestaat uit het voldoen van de verschuldigde premie. De deelname aan de pensioenregeling is voor de medewerkers van België en Spanje verplicht. In België bedraagt de werknemers bijdrage 2% van het salaris en de werkgeversbijdrage 6%. In Spanje bedraagt de pensioenpremie 1,5% van het salaris; deze wordt geheel gedragen door de werkgever. In het Verenigd Koninkrijk en Duitsland is deelname aan de pensioenregeling vrijwillig. In het Verenigd Koninkrijk varieert de werknemersbijdrage tussen 0% en 10% van het salaris. De werkgeversbijdrage bedraagt 3% of 10% van het salaris. Van de werknemers in het Verenigd Koninkrijk neemt 86% deel aan de pensioenregeling. In Duitsland bedraagt de werknemersbijdrage 3,33% van het salaris en de werkgeversbijdrage 6,67%. Van de werknemers in Duitsland neemt 100% deel aan de pensioenregeling. 1 6 A chter g este l de schu l den

Het betreft een 10-jarige obligatielening uitgegeven op 12 juli 2006. Het nominale rentepercentage bedraagt 5,625% en de uitgiftekoers was 99,314%. De obligaties zijn achtergesteld ten opzichte van alle overige schulden. Gedurende de looptijd van de obligatielening kan de bank obligaties inkopen en intrekken onder voorbehoud van toestemming van De Nederlandsche Bank. Het verloop van de achtergestelde schulden is als volgt:

Balanswaarde per 1 januari Opname Balanswaarde per 31 december


2009

2008

22.800

22.800

—

—

22.800

22.800

107

1 7 E i g en vermo g en

Het eigen vermogen van de geconsolideerde balans is gelijk aan het eigen vermogen van de vennootschappelijke balans. Voor een specificatie wordt verwezen naar de toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening. Reële waarden Onderstaande tabel geeft inzicht in de reële waarde van de financiële instrumenten per 31 december 2009. De reële waarde van rentedragende waardepapieren is de marktwaarde. Voor bankiers, kredieten, toevertrouwde middelen met een vaste rentelooptijd en de achterstelde lening is de reële waarde bepaald door middel van de netto contante waarde van rente en aflossingstermijnen met behulp van de marktrentes ultimo boekjaar. De reële waarde van de overige posten wordt gelijkgesteld aan de balanswaarde. De reële waarde van de overige activa en passiva bevat tevens de belastinglatentie in verband met het verschil tussen balanswaarde en reële waarde. Het nog niet afgeschreven agio en disagio van de rentedragende waardepapieren is opgenomen in de balanswaarde van de rentedragende waardepapieren.

2009 Balanswaarde

2009 Reële waarde

2008 Balanswaarde

2008 Reële waarde

49.073

49.073

40.074

40.074

Activa Kasmiddelen Bankiers Kredieten

663.079

663.458

687.399

690.280

1.660.935

1.684.869

1.270.121

1.285.776

519.584

532.382

274.934

282.295

3

3

3

3

Rentedragende waardepapieren inclusief agio/disagio Aandelen Deelnemingen Overig

2.532 91.550 2.986.756

2.532 84.730 * 3.017.047

3.020

3.020

86.571 2.362.122

81.461 * 2.382.909

Passiva Bankiers Toevertrouwde middelen Overig Eigen vermogen Herwaardering

9.560

9.560

10.469

10.469

2.584.617

2.593.196

2.076.679

2.082.536

78.341

80.131

70.823

70.823

314.238

314.238

204.151

204.151

—

19.922

—

14.930

2.986.756

3.017.047

2.362.122

2.382.909

* De reële waarde wordt negatief beïnvloed door de belastingeffecten van alle reële-waardecorrecties die onder overig zijn verantwoord.

108


2009 Contractwaarde

2009 Reële waarde

2008 Contractwaarde

2008 Reële waarde

141.447

141.592

89.361

91.608

137.408

138.065

88.120

90.535

278.855

279.657

177.481

182.143

Derivaten Valutatermijncontracten (verkoop vreemde valuta) Valutatermijncontracten (aankoop vreemde valuta)

De geschatte reële waarden die worden opgegeven door financiële instellingen zijn niet één op één vergelijkbaar vanwege de grote verscheidenheid in waarderingsmethoden en de vele schattingen. Het gebrek aan een objectieve waarderingsmethode brengt met zich mee dat geschatte reële waarden in hoge mate subjectief zijn voor wat betreft de veronderstelde looptijden en de toegepaste rentepercentages. Daarom moeten lezers voorzichtig zijn als ze de informatie in dit deel van de toelichting willen gebruiken om reële waarden van verschillende financiële instellingen met elkaar te vergelijken.

NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE VER P LICHTINGEN 1 8 V oorwaarde l i j ke schu l den

Dit betreft kredietvervangende en niet-kredietvervangende garanties die gedeeltelijk zijn gedekt door geblokkeerde rekeningen tot hetzelfde bedrag. 1 9 O nherroepe l i j ke faci l iteiten

Dit betreft het geheel van verplichtingen uit hoofde van onherroepelijke toezeggingen die kunnen leiden tot kredietverlening. OVERIGE NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE VERPLICHTINGEN

Naast de onder de balans vermelde voorwaardelijke schulden en onherroepelijke faciliteiten is het deposito garantiestelsel en de beleggerscompensatiestelsel van toepassing, zoals bedoeld in artikel 3:259 van de Wet op het Financieel Toezicht. Huurverplichtingen in duizenden euro’s

Plaats

Bedrag per jaar

Resterende looptijd

Bunnik, Nederland

169

17 maanden

Zeist, Nederland

531

56 maanden

Zeist, Nederland

168

36 maanden

Brussel, België

343

82 maanden

Bristol, Verenigd Koninkrijk

124

48 maanden

Bristol, Verenigd Koninkrijk

31

48 maanden

Barcelona, Spanje

51

12 maanden

Madrid, Spanje

17

9 maanden

Sevilla, Spanje

67

9 maanden

Valencia, Spanje

63

33 maanden

Valladolid, Spanje

111

33 maanden

Zaragoza, Spanje

23

10 maanden

Frankfurt, Duitsland

24

58 maanden


109

Leaseverplichtingen in duizenden euro’s Er zijn leaseverplichtingen aangegaan met een looptijd tussen 42 en 48 maanden voor een bedrag van EUR 331 per jaar, met een resterende looptijd van 29 maanden voor een bedrag van EUR 5 per jaar en met een resterende looptijd van 1 maand voor een bedrag van EUR 16 per jaar. Verplichtingen voor het gebruik van software in duizenden euro’s De volgende verplichtingen zijn aangegaan voor het gebruik voor software: • voor een periode van 36 maanden met een vaste jaarlast van EUR 114 en een vergoeding die varieert naar gelang de omvang van de geregistreerde volumes; • voor een periode van 48 maanden met een eenmalige vergoeding van EUR 780 in 2010 en met een vaste jaarlast van EUR 16. Overige verplichtingen Er zijn verplichtingen voor een totaalbedrag van EUR 900 aangegaan voor de verbouwing van het nieuwe kantoorgebouw in Nederland, inclusief nieuw meubilair.

B at e n 2 0 R entebaten

2009

2008

Kredieten

64.342

63.457

Bankiers

16.578

27.093


17.454

10.790

51

33

98.425

101.373

Overige beleggingen

De rentebaten zijn inclusief opbrengsten voortvloeiend uit het uitlenen van gelden en daarmee samenhangende transacties alsmede hiermee verband houdende provisies die het karakter hebben van rente. De post rente dragende waardepapieren is inclusief transactieresultaten voor een bedrag van EUR 2,0 miljoen (2008: nihil). 2 1 R ente l asten

2009

2008


44.060

55.400


1.269

1.464

Bankiers Overige

110

23

71

356

334

45.708

57.269


2 2 P rovisiebaten

2009 Garantieprovisie Aandelenregister

2008

409

248

2.710

2.594

Doorberekende administratiekosten

3.847

2.265

Betalingsverkeer

1.367

684

Kredietverlening

1.582

1.057

Assurantiebemiddeling Vermogensbeheer Managementvergoedingen Researchvergoedingen Kapitaalemissies voor derden Overige provisiebaten

266

502

1.881

1.642

17.634

15.620

9

38

347

7

19

39

30.071

24.696

2009

2008

2 3 P rovisie l asten

Commissie aan agenten

427

282

Vermogensbeheer

172

169

95

84

694

535

2009

2008

115

4.080

75

58

1.582

—

1.772

4.138

Overige provisielasten

2 4 R esu l taat uit financiË l e transacties

Koersresultaten transacties in vreemde valuta Transactieresultaten valutatermijncontracten Resultaat op afwikkeling rentecontract

2 5 O veri g e baten

Het betreft vergoedingen voor overige verrichte diensten en boekwinsten voortvloeiend uit de verkoop van activa, inclusief de winst van de verkoop van Triodos Assurantiën voor een bedrag van EUR 1,3 miljoen en een eenmalige bate voortvloeiend uit een rechtszaak voor een bedrag van EUR 0,8 miljoen.


111

LASTEN 2 6 P ersonee l s - en A N D E R E B E H E E R K O S T E N

2009

2008

26.512

21.752

• pensioenlasten

3.614

2.574

• sociale lasten

3.988

2.750

• uitzendkrachten

4.148

4.354

• diverse personeelskosten

2.765

2.511

-2.481

-2.326

38.546

31.615

• kantoorkosten

3.033

2.633

• automatiseringskosten

2.733

2.167

• externe administratiekosten

1.907

1.467

• reis- en verblijfkosten

1.886

1.550

• advies- en accountantskosten

2.778

1.867

• publiciteitskosten

6.195

5.014

• huisvestingskosten

3.236

2.544

• overige kosten

5.013

2.615

26.781

19.857

65.327

51.472

478,9

392,7

Personeelskosten: • salarissen

• geactiveerde personeelskosten

Andere beheerkosten:

Gemiddeld aantal medewerkers op voltijdsbasis.

P ensioen l asten

2009

2008

Lasten, toegezegde-bijdrageregelingen

1.682

1.268

Lasten, toegezegd-pensioenregelingen

1.932

1.306

3.614

2.574

De pensioenlasten van toegezegde-bijdrageregelingen zijn gebaseerd op de over het boekjaar verschuldigde premies. De pensioenlasten van toegezegd-pensioenregelingen zijn gebaseerd op de verandering in de toegekende pensioenaanspraken.

112


Specificatie van de pensioenlasten van toegezegd-pensioenregelingen:

2009

2008

1.309

1.169

836

622

-225

-373

Toename contante waarde toegekende pensioena anspraken Rentelasten Verwachte opbrengst fondsbeleggingen Overige lasten

80

61

Aan het boekjaar toegerekende actuariële resultaten

31

-79

2.031

1.400

-99

-94

1.932

1.306

Doorbelast aan gelieerde partijen

Overige lasten De overige lasten zijn inclusief lasten inzake de depositogarantieregeling voor een bedrag van EUR 2,6 miljoen (2008: EUR 0,5 miljoen). Bezoldigingsbeleid Het salarissysteem van Triodos Bank is gebaseerd op het uitgangspunt dat de inkomsten worden gegenereerd door de inspanning van alle medewerkers gezamenlijk. Het vaststellen van de salarissen gebeurt op basis van: • een systeem van functiewaardering dat rekening houdt met de inhoud en zwaarte van de functie; • een beperking van het verschil tussen het laagste en het hoogste eindsalaris binnen Triodos Bank. De salarissen van de leden van de Raad van Bestuur worden vastgesteld door de Nominatie- en Compensatie commissie van de Raad van Commissarissen. Er wordt rekening gehouden met de uitgangspunten van het salarissysteem van Triodos Bank, waarbij een zodanig salaris wordt geboden dat voldoende gekwalificeerde directieleden kunnen worden aangetrokken en behouden. De vergoedingen voor commissarissen en bestuursleden van Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank worden vastgesteld door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Aan directieleden, commissarissen en bestuursleden van Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt. Er is uit principiële overwegingen geen aandelenoptie regeling voor directieleden, commissarissen en bestuursleden van Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank. BEZOLDIGING RAAD VAN BESTUUR

Met ingang van 2009 wordt informatie over de bezoldiging van alle leden van de Raad van Bestuur gepubliceerd. De vergelijkende cijfers over 2008 zijn aangepast. De bezoldiging van de Raad van Bestuur is als volgt: 2009

2008

Salarislasten en onkostenvergoedingen

634

568

Pensioenlasten

153

126

26

27

813

721

Sociale lasten


113

De salarislasten en onkostenvergoedingen van de Raad van Bestuur kunnen als volgt worden gespecificeerd:

2009

2008

Pierre Aeby*

201

182

Peter Blom*

252

228

Michael Jongeneel

181

158

634

568

* Statutair directeur

BEZOLDIGING RAAD VAN COMMISSARISSEN

De bezoldiging van de Raad van Commissarissen is als volgt: bedragen in euro’s 2009 Vergoeding

2009 Vergoedingen voor commissies

2009 Vergoeding reistijd

2009 Totaal

2008 Totaal

3.000

750

—

3.750

10.000

3.000

—

2.625

5.625

13.250

(vanaf 15 mei 2009)

6.250

—

2.000

8.250

—

Marcos Eguiguren

9.250

—

7.000

16.250

9.500

Marius Frank

9.250

1.813

—

11.063

9.500

Mathieu van den Hoogenband

9.250

—

1.437

10.687

10.375

Jan Lamers

9.250

2.625

3.250

15.125

11.250

Tineke Bahlmann (tot 15 mei 2009) Marjatta van Boeschoten (tot 15 mei 2009) David Carrington

Margot Scheltema Hans Voortman (voorzitter)

9.250

3.000

—

12.250

11.000

13.875

1.813

—

15.688

13.500

72.375

10.001

16.312

98.688

88.375

De aan de Raad van Commissarissen betaalde vergoedingen zijn gewijzigd tijdens de op 15 mei 2009 gehouden Algemene Vergadering van Aandeelhouders.

De volgende vergoedingen gelden: • EUR 10.000 per jaar voor een gewoon lid; • EUR 15.000 per jaar voor de voorzitter; • EUR 3.000 per jaar voor een lid van de Audit- & Risicocommissie; • EUR 2.000 per jaar voor leden van de Nominatie- & Compensatiecommissie; • EUR 500 per vergadering (met een maximum van EUR 10.000 per jaar) als vergoeding voor bestede reistijd voor in het buitenland woonachtige commissarissen. De heer Carrington is commissaris sinds 15 mei 2009 en de heer Eguiguren is commissaris sinds 16 mei 2008. Mevrouw Bahlmann en mevrouw Van Boeschoten zijn per 15 mei 2009 afgetreden als commissaris.

114


De heer Lamers en Mevrouw Scheltema vormen de Audit- & Risicocommissie. De heren Frank en Voortman vormen de Nominatie- en Compensatiecommissie. B E Z O L D I G I N G B E S T U U R S A AT

De bezoldiging van de leden van het bestuur van Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank is als volgt (bedragen in euro’s):

2009 Compensatie

2009 Vergoeding reistijd

2009 Totaal

2008 Totaal

Jan van Apeldoorn

2.813

—

2.813

2.500

Marjatta van Boeschoten (vanaf 15 mei 2009)

1.875

2.000

3.875

—

Luis Espiga

2.813

2.500

5.313

4.500

Philip Martyn (tot 15 mei 2009)

—

—

—

—

Chris Maryns-van Autreve

2.813

2.500

5.313

4.500

Jan Nijenhof (voorzitter)

4.625

—

4.625

4.000

Max Rutgers van Rozenburg

2.813

—

2.813

2.500

17.752

7.000

24.752

18.000

De aan de leden van het bestuur van Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank betaalde vergoedingen zijn gewijzigd tijdens de op 15 mei 2009 gehouden Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De volgende vergoedingen gelden: • EUR 3.000 per jaar voor een gewoon lid; • EUR 5.000 per jaar voor de voorzitter; • EUR 500 per vergadering (met een maximum van 10 vergaderingen per jaar) als vergoeding voor bestede reistijd voor in het buitenland woonachtige bestuurders. De heer Martyn heeft voor de jaren 2008 en 2009 afgezien van een vergoeding. Mevrouw Van Boeschoten is vanaf 15 mei 2009 lid van het bestuur van SAAT. De heer Martyn is per 15 mei 2009 afgetreden als bestuurder van SAAT. 2 7 A F S C H R I J V I N G E N W A A R D E V E R A N D E R I N G E N I M M A T E R I ËL E E N M A T E R I ËL E V A S T E A C T I V A

2009

2008

Afschrijvingen immateriële vaste activa

1.633

1.737

Waardeveranderingen immateriële vaste activa

1.338

—

Afschrijvingen onroerende zaken en bedrijfsmiddelen

2.192

1.924

—

423

5.163

4.084

Waardeveranderingen onroerende zaken

De afschrijvingen zijn verminderd met het deel dat wordt doorbelast aan gelieerde partijen.


115

2 8 W aardeveranderin g en van vorderin g en

Deze post omvat de lasten die samenhangen met de waardeverminderingen van kredieten en andere vorderingen. In 2009 is er sprake van een last van EUR 5,0 miljoen (2008: last van EUR 3,2 miljoen). 2 9 B e l astin g en bedri j fsresu l taat

Te betalen belastingen Latente belastingen

2009

2008

2.458

3.345

438

511

2.896

3.856

De aansluiting tussen het wettelijk en het effectief belastingpercentage is als volgt:

2009

2008

Resultaat voor belastingen

12.398

13.996

Wettelijk belastingpercentage

25,5%

25,5%

3.161

3.569

-212

222

-53

65

2.896

3.856

23,4%

27,5%

Wettelijk belastingbedrag Afwijking als gevolg van andere tarieven in het buitenland, vrijstellingen en niet-aftrekbare bedragen Aanpassing belastinglatenties als gevolg van gewijzigde belastingtarieven Effectief belastingbedrag

Effectief belastingpercentage

FISCALE eEnHEID

Triodos Bank vormt als moedermaatschappij een fiscale eenheid voor de omzetbelasting en de vennootschaps belasting met Triodos Assurantiën, Triodos Cultuurbank, Triodos Investment Management, Kantoor Buitenzorg en Kantoor Nieuweroord als dochtermaatschappijen. Voor de wijze van verrekening van belastingen tussen Triodos Bank en de dochtermaatschappijen wordt gehandeld alsof de rechtspersonen zelfstandig belastingplichtig zijn. De rechtspersonen zijn hoofdelijk aansprakelijk voor de belastingschulden van de tot de fiscale eenheid behorende maatschappijen.

GELIEERDE PARTIJEN

Triodos Bank heeft banden met de volgende rechtspersonen: • Triodos Bank verleent diensten aan Sustainalytics, Analistas Internacionales en Sostenibilidad (AIS), Triodos Real Estate Development en Fair Share Fund tegen marktconforme vergoedingen. De diensten betreffen uitleen van personeel, directievoering, administratie, huisvesting, ICT en advisering. Aan het einde van de periode van dienstverlening heeft Sustainalytics personeel van Triodos Bank overgenomen. • Triodos Bank houdt tegoeden aan van en verricht bankdiensten aan gelieerde partijen tegen marktconforme tarieven.

116


• Triodos Bank verstrekt kredietfaciliteiten en bankgaranties aan beleggingsfondsen en internationale fondsen tegen marktconforme tarieven. • Triodos Bank verhuurt kantoorruimte aan Triodos Facet tegen een marktconforme huur. • Triodos Bank stelt zich garant voor Triodos Groenfonds tegen een marktconforme garantieprovisie. • Triodos Bank en Triodos Investment Management voeren beheeractiviteiten uit voor beleggingsfondsen tegen marktconforme managementvergoedingen. • Triodos Custody verricht bewaaractiviteiten voor Triodos Fair Share Fund tegen een marktconforme vergoeding. • Triodos Bank distribueert en registreert effecten, uitgegeven door beleggingsfondsen en geplaatst bij klanten van Triodos Bank, tegen marktconforme vergoedingen. • Triodos Bank verricht valutatransacties voor beleggingsfondsen en internationale fondsen tegen marktconforme tarieven. • Triodos Investment Management heeft diensten verleend aan Sicav II met betrekking tot de lancering van nieuwe beleggingsfondsen tegen een marktconforme vergoeding. • Triodos Bank ontvangt van Triodos Groenfonds een compensatie voor lagere rente op leningen die zijn over genomen van Triodos Groenfonds. • Triodos Investment Management betrekt informatie ten behoeve van duurzaamheidsonderzoek van Analistas Internacionales en Sostenibilidad (AIS) en Sustainalytics tegen marktconforme vergoedingen. • Triodos Bank huurt een kantoorpand dat eigendom is van Triodos Vastgoedfonds tegen een marktconforme huur. • Triodos Bank betrekt adviezen op het gebied van taxatie van Triodos Real Estate Development tegen marktconforme vergoedingen. • Triodos Mees Pierson betaalt een deel van de ontvangen beheervergoedingen door aan Sustainalytics als vergoeding voor hun aandeel in de verrichte beheeractiviteiten. • Triodos Mees Pierson beheert een beleggingsportefeuille van Triodos Groenfonds tegen een marktconforme beheervergoeding.


117

Segmentrapportage Kerncijfers 2009 per vestiging en per business unit

in duizenden euro’s


Nederland

België

Verenigd Koninkrijk

Spanje

1.232.494

708.738

386.484

268.667

Aantal rekeningen

135.350

36.374

29.683

26.563

Kredieten

587.791

357.591

277.890

373.838

11.365

1.374

879

745

1.361.575

779.963

450.972

407.555

0

0

0

0

1.361.575

779.963

450.972

407.555

Aantal Balanstotaal Fondsen in beheer Totaal in beheer gegeven vermogen

Totaal baten

28.746

15.017

10.505

10.459

Bedrijfslasten

-20.210

-10.723

-8.519

-9.644

-2.222

-1.255

-626

-401

Waardeveranderingen van vorderingen Waardeveranderingen van deelnemingen Bedrijfsresultaat

6.314

3.039

1.360

414

-1.610

-491

-386

-91

4.704

2.548

974

323

voltijdsbasis

96,8

57,4

74,3

67,8

Bedrijfslasten/totaal baten

70%

71%

81%

92%

Belastingen bedrijfsresultaat Nettowinst

Gemiddeld aantal medewerkers op

In dit overzicht worden de eliminatieposten apart getoond. De vergelijkende cijfers over 2008 zijn aangepast.

118


Duitsland

Totaal bank activiteiten


Private Banking

Overig

Eliminatieposten

Totaal

394

2.596.777

0

0

0

-12.160

2.584.617

60

228.030

0

0

0

228.030

63.825

1.660.935

0

0

0

1.660.935

75

14.438

0

0

0

14.438

66.696

3.066.761

0

0

454.598

-533.875

2.987.484

0

0

1.591.303

280.394

3.894

0

1.875.591

66.696

3.066.761

1.591.303

280.394

458.492

-533,875

4.863.075

100

64.827

19.157

1.676

5.099

-2.423

88.336

-2.634

-51.730

-14.357

-1.769

-5.057

2.423

-70.490

0

-4.504

0

0

0

-476

-4.980

-468

-468

-2.534

8.593

4.800

-93

-902

12.398

800

-1.778

-1.219

29

72

-2.896

-1.734

6.815

3.581

-64

-830

9.502

15,4

311,7

73,8

9,9

83,5

478,9

2.634%

80%

75%

106%


80%

119

Kerncijfers 2008 per vestiging en per business unit


Toevertrouwde middelen Aantal rekeningen Kredieten Aantal Balanstotaal Fondsen in beheer Totaal in beheer gegeven vermogen

Nederland

België

Verenigd Koninkrijk

Spanje

982.064

572.164

359.021

175.330

92.748

30.434

28.619

17.716

525.495

259.206

216.855

268.565

6.880

1.103

733

665

1.095.621

619.897

405.380

295.665

0

0

0

0

1.095.621

619.897

405.380

295.665

Totaal baten

22.848

8.914

15.271

7.210

Bedrijfslasten

-17.359

-7.523

-9.774

-6.457

-1.562

66

-326

-123

0

0

0

0

Waardeveranderingen van vorderingen Waardeveranderingen van deelnemingen Bedrijfsresultaat

3.927

1.457

5.171

630

-1.001

-118

-1.489

-233

2.926

1.339

3.682

397

voltijdsbasis

86,0

44,7

76,1

53,1

Bedrijfslasten/totaal baten

76%

84%

64%

90%

Belastingen bedrijfsresultaat Nettowinst

Gemiddeld aantal medewerkers op

In dit overzicht worden de eliminatieposten apart getoond.

120


Totaal bank activiteiten


Private Banking

Overig

Eliminatieposten

Totaal

2.088.579

0

0

0

-11.900

2.076.679

169.517

0

0

0

169.517

1.270.121

0

0

0

1.270.121

9.381

0

0

0

9.381

2.416.563

0

0

357.936

-411.459

2.363.040

0

1.218.359

156.581

3.171

0

1.378.111

2.416.563

1.218.359

156.581

361.107

-411.459

3.741.151

54.243

14.936

1.565

4.148

-1.155

73.737

-41.113

-11.456

-1.631

-2.511

1.155

-55.556

-1.945

0

0

-1.263

-3.208

0

0

0

-977

-977

11.185

3.480

-66

-603

13.996

-2.841

-888

25

-152

-3.856

8.344

2.592

-41

-755

10.140

259,9

49,9

7,9

75,0

392,7

76%

77%

104%


75%

121

Kredietverlening per sector in 2009


bedrag

Totaal %

aantal

bedrag

659

30.179

Nederland %

aantal

België bedrag

311

2.390

Natuur & Milieu Biologische landbouw Natuurvoeding

80.733

4,9%

5,1%

63.399

3,8%

541

27.229

4,6%

358

10.049

572.899

34,4%

641

67.891

11,6%

148

192.900

Eco ontwikkeling

81.255

4,9%

392

44.516

7,6%

187

25.462

Milieutechnologie

24.596

1,5%

101

6.286

1,1%

30

11.960

822.882

49,5%

2.334

176.101

30,0%

1.034

242.761

17.230

1,0%

121

4.972

0,8%

79

1.978

Duurzame energie

Sociale economie Detailhandel non-food

9.402

0,6%

102

6.039

1,0%

69

1.072

Professionele diensten

Productie

49.158

3,0%

251

15.023

2,6%

141

3.842

Recreatie

53.435

3,2%

120

30.034

5,1%

77

2.097

99.381

6,0%

326

76.390

13,0%

246

2.557

Woningbouw verenigingen Maatschappelijke projecten

53.691

3,2%

222

985

0,2%

17

10.877

Fair trade

8.543

0,5%

50

4.678

0,8%

17

1.615

29.857

1,8%

43

22.951

3,9%

18

1.151

320.697

19,3%

1.235

161.072

27,4%

664

25.189

Ontwikkelings samenwerking

Cultuur & Welzijn Onderwijs

61.710

3,7%

266

23.522

4,0%

92

8.780

Kinderopvang

24.155

1,5%

138

22.412

3,8%

124

1.037

Gezondheidszorg

238.563

14,4%

774

98.736

16,8%

486

42.775

Kunst en cultuur

68.641

4,1%

713

38.432

6,5%

513

17.105

Levensbeschouwing

45.615

2,7%

194

9.376

1,6%

44

1.028

438.684

26,4%

2.085

192.478

32,7%

1.259

70.725

Overig Particulier

56.130

3,4%

6.933

37.473

6,4%

6.611

18.657

Overig

22.542

1,4%

1.851

20.667

3,5%

1.797

259

78.672

4,8%

8.784

58.140

9,9%

8.408

18.916

1.660.935

100,0%

14.438

587.791

100,0%

11.365

357.591

Totaal

122


België % aantal

0,7%

Verenigd Koninkrijk bedrag % aantal

bedrag

Spanje %

aantal

bedrag

46

36.153

11.666

3,1%

54

345

13,0%

247

Duitsland %

0,5%

aantal

1

2,8%

56

10.315

3,7%

62

15.806

4,2%

65

—

0,0%

—

53,8%

156

78.965

28,4%

51

216.405

57,9%

271

16.738

26,2%

15

7,1%

140

5.864

2,1%

17

5.413

1,4%

48

—

0,0%

—

3,3%

49

4.625

1,7%

16

1.725

0,5%

6

—

0,0%

—

67,7%

447

135.922

48.9%

393

251.015

67,1%

444

17.083

26,7%

16

0,6%

22

10.204

3,7%

19

76

0,0%

1

—

0,0%

—

0,3%

12

960

0,3%

12

1.331

0,4%

9

—

0,0%

—

1,1%

43

27.400

9,9%

41

2.893

0,8%

26

—

0,0%

—

0,6%

15

3.742

1,3%

12

17.562

4,7%

16

—

0,0%

—

0,7%

23

11.923

4,3%

48

—

0,0%

—

8.511

13,3%

9

3,0%

82

12.379

4,5%

63

29.450

7,9%

60

—

0,0%

—

0,5%

8

1.336

0,5%

17

914

0,2%

8

—

0,0%

—

0,3%

17

—

0,0%

—

5.755

1,5%

8

—

0,0%

—

7,1%

222

67.944

24,5%

212

57.981

15,5%

128

8.511

13,3%

9

2,5%

93

10.021

3,6%

43

8.976

2,4%

25

10.411

16,3%

13

0,3%

10

490

0,2%

3

216

0,1%

1

—

0,0%

—

12,0%

132

25.889

9,3%

65

44.432

11,9%

61

26.731

42,0%

30

4,8%

132

8.260

3,0%

40

4.696

1,3%

26

148

0,2%

2

0,3%

12

28.202

10,1%

120

6.068

1,6%

13

941

1,5%

5

19,9%

379

72.862

26,2%

271

64.388

17,3%

126

38.231

60,0%

50

5,2%

322

—

0,0%

—

—

0,0%

—

—

0,0%

—

0,1%

4

1.162

0,4%

3

454

0,1%

47

—

0,0%

—

5,3%

326

1.162

0,4%

3

454

0,1%

47

—

0,0%

—

100,0%

1.374

277.890

100,0%

879

373.838

100,0%

745

63.825

100,0%

75


123

Kredietverlening per sector in 2008


bedrag

Totaal %

aantal

bedrag

583

26.200

Nederland %

aantal

Natuur & Milieu Biologische landbouw Natuurvoeding Duurzame energie

62.187

4,9%

5,0%

304

53.527

4,2%

500

24.184

4,6%

348

390.435

30,7%

658

66.930

12,7%

163

Eco ontwikkeling

65.839

5,2%

350

42.950

8,2%

199

Milieutechnologie

20.435

1,6%

114

5.016

1,0%

29

592.423

46,6%

2.205

165.280

31,5%

1.043

16.472

1,3%

122

5.127

1,0%

78

Sociale economie Detailhandel non-food Productie

8.370

0,7%

104

5.174

1,0%

73

Professionele diensten

43.944

3,5%

240

14.249

2,7%

157

Recreatie

56.787

4,4%

131

32.638

6,2%

88

Woningbouwverenigingen

49.389

3,9%

314

38.047

7,2%

252

Maatschappelijke projecten

45.890

3,6%

185

1.018

0,2%

18

Fair trade

10.149

0,8%

52

6.244

1,2%

18

Ontwikkelingssamenwerking

34.451

2,7%

38

28.383

5,4%

16

265.452

20,9%

1.186

130.880

24,9%

700

Onderwijs

63.050

5,0%

255

35.908

6,8%

104

Kinderopvang

22.479

1,8%

131

20.074

3,8%

116

Gezondheidszorg

198.374

15,6%

693

109.108

20,8%

479

Kunst en cultuur

60.738

4,8%

713

36.513

6,9%

545

Levensbeschouwing

34.296

2,7%

154

5.092

1,0%

37

378.937

29,9%

1.946

206.695

39,3%

1.281

33.309

2,6%

4.044

22.640

4,3%

3.856

1.270.121

100,0%

9.381

525.495

100,0%

6.880

Cultuur & Welzijn

Overig (inclusief particulieren)

Totaal

124


bedrag

België %

aantal

2.601

1,0%

55

Verenigd Koninkrijk bedrag % aantal

26.073

12,0%

194

bedrag

7.313

Spanje %

2,7%

aantal

30

7.788

3,0%

49

7.961

3,7%

54

13.594

5,1%

49

134.478

51,9%

137

58.270

26,9%

36

130.757

48,7%

322

14.905

5,8%

104

3.878

1,8%

16

4.106

1,5%

31

11.762

4,5%

67

1.866

0,9%

14

1.791

0,7%

4

171.534

66,2%

412

98.048

45,3%

314

157.561

58,7%

436

1.625

0,6%

21

9.657

4,5%

22

63

0,0%

1

1.156

0,4%

11

673

0,3%

11

1.367

0,5%

9

3.831

1,5%

34

22.806

10,5%

31

3.058

1,1%

18

1.293

0,5%

15

3.140

1,4%

11

19.716

7,3%

17

2.858

1,1%

26

8.484

3,9%

36

—

0,0%

—

7.113

2,8%

82

9.722

4,5%

53

28.037

10,5%

32

1.774

0,7%

10

1.170

0,5%

18

961

0,4%

6

859

0,3%

16

—

0,0%

—

5.209

1,9%

6

20.509

7,9%

215

55.652

25,6%

182

58.411

21,7%

89

8.908

3,4%

92

9.704

4,5%

43

8.530

3,2%

16

1.712

0,7%

11

476

0,2%

3

217

0,1%

1

33.709

13,0%

112

23.066

10,6%

60

32.491

12,1%

42

11.944

4,6%

112

7.478

3,4%

37

4.803

1,8%

19

1.337

0,5%

12

21.591

10,0%

92

6.276

2,3%

13

57.610

22,2%

339

62.315

28,7%

235

52.317

19,5%

91

9.553

3,7%

137

840

0,4%

2

276

0,1%

49

259.206

100,0%

1.103

216.855

100,0%

733

268.565

100,0%

665


125

Solvabiliteit in duizenden euro’s De solvabiliteit wordt berekend volgens de Bazel II-richtlijnen.

2009

2008

Toetsingsvermogen (a)

314.336

208.007

Kapitaaleisen (b)

154.676

127.835

Overschot (a-b)

159.660

80.172

16,3%

13,0%

2009

2008

314.238

204.151

-8.608

-5.650

Af: immateriële vaste activa

-13.974

-13.160

Bij: achtergestelde schulden na aftrek disagio

22.680

22.666

314.336

208.007

2009

2008

143.612

118.889

Solvabiliteitsratio (a/b * 8%)

Het toetsingsvermogen is als volgt te specificeren:

Eigen vermogen Af: voorgesteld dividend

De kapitaaleisen zijn als volgt te specificeren:

Kapitaaleis voor kredietrisico Kapitaaleis voor marktrisico Kapitaaleis voor operationeel risico

—

—

11.064

8.946

154.676

127.835

De kapitaaleis voor kredietrisico is 8% van de risicogewogen waarden van activa, buiten-balansposten en derivaten.

126


Risicogewogen activa Risicogewogen buiten-balansposten Risicogewogen derivaten

Percentage kapitaaleis Bedrag kapitaaleis voor kredietrisico

2009

2008

1.609.278

1.341.752

175.934

135.880

9.934

8.490

1.795.146

1.486.122

8%

8%

143.612

118.889

De kapitaaleis voor marktrisico betreft voor Triodos Bank alleen het valutarisico. De kapitaaleis is 8% van de netto open valutapositie als de netto open valutapositie hoger is dan 2% van het toetsingsvermogen. De kapitaaleis is nul als de netto open valutapositie lager is dan 2% van het toetsingsvermogen.

2009

2008

Ondergrens 2% van het toetsingsvermogen

6.287

4.160

Netto open vreemde-valutapositie

1.593

2.915

0%

0%

—

—

Percentage kapitaaleis Bedrag kapitaaleis voor marktrisico

De kapitaaleis voor operationeel risico is 15% van de gemiddelde baten van de laatste drie jaar.

2009

2008

Totaal baten 2006

nvt

45.964

Totaal baten 2007

59.213

59.213

Totaal baten 2008

73.737

73.737

Totaal baten 2009

88.336

nvt

Gemiddelde baten laatste drie jaar

73.762

59.638

15%

15%

11.064

8.946

Percentage kapitaaleis Bedrag kapitaaleis voor operationeel risico


127

Risicobeheersing in duizenden euro’s

Alle risico-informatie is gebaseerd op Bazel II-richtlijnen zoals die gelden sinds begin 2008. Triodos Bank meet de volgende belangrijkste risicosoorten die gerelateerd zijn aan haar bedrijfsactiviteiten: • Kredietrisico • Liquiditeitsrisico • Renterisico • Valutarisico K redietrisico

Door het verlenen van faciliteiten en door uitzettingen ontstaat het risico dat de tegenpartij niet aan haar verplichtingen zal voldoen, waardoor de bank financieel verlies lijdt. Het beleid van de bank is erop gericht om het kredietrisico te beperken door: • kredieten te verlenen aan debiteuren die actief zijn in voor de bank bekende sectoren; • voldoende zekerheden te vestigen ter dekking van de uitstaande kredieten; • periodiek de kredietwaardigheid van de debiteuren en de economische waarde van de zekerheden te beoordelen; • het liquiditeitsoverschot te beleggen in deposito’s of rentedragende waardepapieren van banken, overheden en andere tegenpartijen met onbetwiste kredietwaardigheid. Risicogewogen waarde van activa, buiten-balansposten en derivaten Onderstaande tabel geeft inzicht in de risicogewogen waarde van activa, buiten-balansposten en derivaten. De risicogewogen waarde vormt de basis voor de bepaling van het kredietrisico.

2009 Netto waarde uitzetting

2009 Kredietrisicovermindering

2009 Volledig aangepaste uitzetting

2009 Risicogewogen waarde

409.749

179.976

589.725

—

56.386

3.568

59.954

81

Uitzettingscategorie Centrale overheden en centrale banken Regionale en lokale overheden Banken Ondernemingen

805.803

-64.024

741.779

168.453

1.304.353

-105.704

1.198.649

1.035.406

Particulieren en kleine en middelgrote ondernemingen

64.776

-7.609

57.167

34.777

651.064

-4.067

646.997

477.518

Achterstallige posten

24.671

-1.794

22.877

31.107

Overige posten

48.150

-346

47.804

47.804

3.364.952

—

3.364.952

1.795.146

2.972.662

—

2.972.662

1.609.278

375.376

—

375.376

175.934

16.914

—

16.914

9.934

3.364.952

—

3.364.952

1.795.146

Gedekt door onroerend goed

Waarvan: Activa Buiten-balansposten Derivaten

128


2008 Netto waarde uitzetting

2008 Kredietrisicovermindering

2008 Volledig aangepaste uitzetting


329.773

15.637

345.410

—

Regionale en lokale overheden

—

2.480

2.480

723

Publiekrechtelijke lichamen

—

188

188

186

Uitzettingscategorie Centrale overheden en centrale banken

Banken

708.496

53.650

762.146

198.288

Ondernemingen

931.762

-60.650

871.112

732.710

Particulieren en kleine en middelgrote ondernemingen

120.394

-7.670

112.724

85.429

Gedekt door onroerend goed

507.411

-2.044

505.367

387.991


27.875

-1.591

26.284

36.867

Overige posten

43.928

—

43.928

43.928

2.669.639

—

2.669.639

1.486.122

2.348.961

—

2.348.961

1.341.752

306.924

—

306.924

135.880

13.754

—

13.754

8.490

2.669.639

—

2.669.639

1.486.122

Waarvan: Activa Buiten-balansposten Derivaten

Toelichting: De cijfers over 2008 zijn gewijzigd op basis van nieuwe inzichten die hebben geleid tot herclassificatie van ‘ondernemingen’ naar ‘gedekt door onroerend goed’. De nettowaarde van de uitzettingen is de som van: • Activa, exclusief immateriële activa, exclusief disagio achtergestelde schulden (opgenomen onder overlopende activa) en na aftrek van disagio van obligaties (opgenomen onder de overlopende passiva); • Buiten-balansposten, bestaande uit voorwaardelijke schulden en onherroepelijke faciliteiten; • Derivaten, gewaardeerd tegen het kredietequivalent, dat is gebaseerd op de extra kosten of de gederfde opbrengst van een vervangende transactie in het geval dat de tegenpartij niet aan haar verplichtingen voldoet. Kredietrisicovermindering betreft ontvangen onderpand (garanties en verpanding van toevertrouwde middelen). Hierdoor verschuift het kredietrisico van de uitzettingscategorie van de directe tegenpartij naar de uitzettings categorie van de partij die het onderpand heeft verstrekt. Dit leidt tot de volledig aangepaste uitzetting voor elke uitzettingscategorie. De risicogewogen waarde wordt berekend door de volledig aangepaste uitzetting te vermenigvuldigen met het risicogewicht en de conversiefactor. De risicogewichten en conversiefactoren staan in de Bazel II-richtlijnen. Risicogewichten zijn afhankelijk van de uitzettingscategorie en de kredietwaardigheid van de directe tegenpartij of de partij die het onderpand verstrekt. De risicogewichten per uitzettingscategorie van Triodos Bank zijn: • Centrale overheden en centrale banken: 0%; • Regionale en lokale overheden: 0% voor Nederlandse overheden, 20% voor buitenlandse overheden; het percentage hangt af van nationale wetgeving; • Publiekrechtelijke lichamen: 100%;


129

• Banken: 0% voor uitzettingen gedekt door verpanding van uitzettingen van Triodos Bank; 20% of 50% voor uitzettingen van of gegarandeerd door andere banken, afhankelijk van de oorspronkelijke looptijd van de uitzetting; • Ondernemingen: 100%; • Particulieren en kleine en middelgrote ondernemingen: 75% of 100%; • Gedekt door onroerend goed: 35% voor uitzettingen gedekt door particulier onroerend goed, 50% of 100% voor uitzettingen gedekt door zakelijk onroerend goed; • Achterstallige posten: 50% of 100% voor uitzettingen gedekt door particulier onroerend goed; 100% of 150% voor overige uitzettingen; het percentage hangt af van het bedrag van de gevormde voorzieningen voor dubieuze debiteuren; • Overige posten 100%. Conversiefactoren gelden alleen voor buiten-balansposten. De conversiefactoren van Triodos Bank zijn: • Voorwaardelijke schulden: 0,5 of 1,0, afhankelijk van de aard van de verstrekte garantie; • Onherroepelijke faciliteiten: 0,2 of 0,5, afhankelijk van de oorspronkelijke looptijd van de kredietfaciliteit; De uitzettingscategorieën zijn gedefinieerd in de Bazel II-richtlijnen. Onder overige posten vallen deelnemingen, onroerende zaken en bedrijfsmiddelen en overige activa zonder tegenpartij. Looptijd activa per uitzettingscategorie Onderstaande tabellen geven inzicht in de resterende looptijden van de activa per uitzettingscategorie. De kolom direct opeisbaar en onbepaalde looptijd omvat opgebouwde rente en vergoedingen, voorzieningen voor dubieuze debiteuren en balansposten zonder of met een onbekende looptijd.

2009 Direct opeisbaar en onbepaalde looptijd

2009 Minimaal 2 dagen en korter dan 3 maanden

2009 Minimaal 3 maanden en korter dan 1 jaar

2009 Minimaal 1 jaar en korter dan 5 jaar

2009 Meer dan 5 jaar

2009 Totaal activa

63.110

9.967

51.548

164.830

120.220

409.675

Centrale overheden en centrale banken Regionale en lokale overheden

405

—

20.000

27.981

8.000

56.386

314.637

245.632

107.271

128.539

1.000

797.079

52.256

25.447

78.935

335.934

492.723

985.295

6.388

791

2.561

7.290

21.918

38.948

28.237

6.224

17.086

96.284

464.627

612.458


10.916

411

516

2.229

10.599

24.671

Overige posten

48.150

—

—

—

—

48.150

524.099

288.472

277.917

763.087

1.119.087

2.972.662

Banken Ondernemingen Particulieren en kleine en middelgrote ondernemingen Gedekt door onroerend goed

Totaal

130


2008 Direct opeisbaar en onbepaalde looptijd

2008 Minimaal 2 dagen en korter dan 3 maanden

2008 Minimaal 3 maanden en korter dan 1 jaar

2008 Minimaal 1 jaar en korter dan 5 jaar

2008 Meer dan 5 jaar

2008 Totaal activa

Centrale overheden en centrale banken Banken

52.188

298

20.077

211.710

45.110

329.383

119.444

280.971

295.500

—

1.000

696.915

36.948

27.054

39.683

148.902

403.551

656.138

6.049

2.625

4.889

20.016

61.083

94.662

24.943

16.966

26.874

107.252

324.157

500.192

6.804

244

1.410

4.286

14.999

27.743

43.928

—

—

—

—

43.928

290.304

328.158

388.433

492.166

849.900

2.348.961

Ondernemingen Particulieren en kleine en middelgrote ondernemingen Gedekt door onroerend goed Achterstallige posten Overige posten Totaal

Risicogewogen waarde per sector Onderstaande tabel geeft inzicht in het kredietrisico per sector (inclusief buiten-balansposten en derivaten).

Sector

Banken en financiële intermediairs Basismaterialen


%


%

192.257

11

237.319

16

6.125

—

6.791

1

Bouwnijverheid en infrastructurele werken Consumentenproducten (non-food) Detailhandel

675

—

616

—

4.876

—

4.474

—

21.779

1

21.341

1

Dienstverlening

206.232

12

159.108

11

Gezondheidszorg en sociale zorg

178.514

10

150.535

10

82.740

5

64.741

4

6.659

—

5.838

—

603.448

34

414.877

28

Particulieren

40.632

2

22.634

2

Toerisme en vrije tijd

59.196

3

65.343

4

Transport en logistiek

7.185

—

6.547

1

105.053

6

75.161

5 —

Landbouw, veeteelt en visserij Media Nutsbedrijven

Vastgoed Verzekeringsmaatschappijen en pensioenfondsen Voedingsmiddelen en dranken Overige sectoren


501

—

501

49.830

3

45.290

3

229.444

13

205.006

14

1.795.146

100

1.486.122

100

131

Toelichting: De cijfers over 2008 zijn gewijzigd op basis van nieuwe inzichten. De sectoren zijn gedefinieerd in de Bazel II-richtlijnen. De risicogewogen waarde wordt toegerekend aan de sector van de directe tegenpartij. Risicogewogen waarde per land Onderstaande tabel geeft inzicht in het kredietrisico per land (inclusief buiten-balansposten en derivaten).

Land


%


%

351.470

20

306.914

21

8.394

—

7.258

1

Frankrijk

41.836

2

27.580

2

Duitsland

46.131

3

41.428

3

Ierland

8.866

—

7.195

—

Italië

3.494

—

3.624

—

85

—

89

—

Nederland

627.521

35

574.290

39

Spanje

387.677

22

273.567

18

Verenigd Koninkrijk

318.183

18

241.974

16

1.489

—

2.203

—

1.795.146

100

1.486.122

100

België Denemarken

Luxemburg

Verenigde Staten

Toelichting: De cijfers over 2008 zijn gewijzigd op basis van nieuwe inzichten. Risicogewogen waarde wordt toegerekend aan het land van de directe tegenpartij.

132


Liquiditeitsrisico

Het doel van het liquiditeitenbeheer van de bank is het verzekeren van de beschikbaarheid van voldoende middelen om aan alle financiële verplichtingen te kunnen voldoen. De toevertrouwde middelen worden aangetrokken ten behoeve van de kredietverlening door de bank. Het overschot wordt bij andere financiële instellingen belegd in kortetermijndeposito’s, staatsobligaties of door de staat gegarandeerde obligaties. Het beleid van de bank is erop gericht om voldoende direct opeisbare tegoeden bij andere banken en verhandelbare obligaties te hebben om te allen tijde aan haar verplichtingen te kunnen voldoen.


133

Onderstaande tabel geeft inzicht in de feitelijke en vereiste liquiditeit van de financiële instrumenten per 31 december. 2009 Direct opeisbaar of verschuldigd

2009 <= 3 maanden

Aanwezige liquiditeit en te ontvangen bedragen in vervalkalender (gewogen bedragen) Kasmiddelen Bankiers Kredieten Rentedragende waardepapieren Derivaten

49.073

—

309.176

222.069

—

23.009

421.897

—

—

38.690

780.146

283.768

Vereiste liquiditeit en te betalen bedragen in vervalkalender (gewogen bedragen) Bankiers Toevertrouwde middelen Overige schulden Achtergestelde schulden Voorwaardelijke schulden Onherroepelijke faciliteiten Derivaten

—

236

264.931

31.593

1.894

—

—

—

2.018

—

33.825

—

—

38.626

302.668

70.455

2008 Direct opeisbaar of verschuldigd

2008 <= 3 maanden

Aanwezige liquiditeit en te ontvangen bedragen in vervalkalender (gewogen bedragen) Kasmiddelen Bankiers Kredieten Rentedragende waardepapieren Derivaten

40.074

—

109.929

252.873

—

18.877

266.755

—

—

8.352

416.758

280.102

Vereiste liquiditeit en te betalen bedragen in vervalkalender (gewogen bedragen) Bankiers Toevertrouwde middelen Overige schulden Achtergestelde schulden Voorwaardelijke schulden Onherroepelijke faciliteiten Derivaten

134

—

190

157.629

76.662

1.763

—

—

—

2.604

—

25.930

—

—

8.348

187.926

85.200


2009 <= 1 jaar

2009 <= 5 jaar

2009 > 5 jaar

2009 Totaal

—

—

—

49.073

95.544

—

900

627.689

47.639

170.241

398.547

639.436

—

60.000

1.500

483.397

52.570

149.818

5.418

246.496

195.753

380.059

406.365

2.046.091

522

2.993

4.853

8.604

37.964

39.153

2.857

376.498

—

—

—

1.894

—

—

22.800

22.800

—

—

—

2.018

—

—

—

33.825

52.331

149.632

5.406

245.995

90.817

191.778

35.916

691.634

2008 <= 1 jaar

2008 <= 5 jaar

2008 > 5 jaar

2008 Totaal

—

—

—

40.074

265.950

—

900

629.652

29.208

112.510

321.906

482.501

—

—

1.500

268.255

17.392

116.953

6.545

149.242

312.550

229.463

330.851

1.569.724

457

2.993

5.782

9.422

84.511

22.457

5.208

346.467

—

—

—

1.763

—

—

22.800

22.800

—

—

—

2.604

—

—

—

25.930

17.378

116.830

6.531

149.087

102.346

142.280

40.321

558.073


135

Toelichting: Rentedragende waardepapieren die als onderpand worden erkend door de Europese Centrale Bank worden gewaardeerd tegen reële waarde en verantwoord als direct opeisbare vordering. Overige rentedragende waardepapieren worden gewaardeerd tegen aflossingswaarde en verantwoord in de vervalkalender. Rentedragende waardepapieren die als onderpand voor debetsaldi worden gebruikt zijn niet opgenomen in deze tabel. Derivaten zijn de te ontvangen of te betalen bedragen voor valutatermijncontracten. Bedragen in vreemde valuta worden omgerekend tegen de contante koers per balansdatum. De bedragen voor aanwezige liquiditeit worden gewogen met percentages voor liquiditeitswaarde die worden gehanteerd door De Nederlandsche Bank. De percentages die door Triodos Bank worden gehanteerd, zijn: Kasmiddelen: 100%; Banken: 100% voor direct opeisbare tegoeden; 90% voor termijndeposito’s; Kredieten: 0% voor direct opeisbare tegoeden; 40% voor te ontvangen aflossingen; Rentedragende waardepapieren: 95% voor door de ECB erkende staatsobligaties of door overheden gegarandeerde obligaties; 90% voor door de ECB erkende obligaties van banken of andere financiële instellingen; 100% voor overige obligaties; Derivaten: 100%. De bedragen voor vereiste liquiditeit worden gewogen met percentages voor opvraagbaarheidsrisico die worden gehanteerd door De Nederlandsche Bank. De percentages die door Triodos Bank worden gehanteerd, zijn: Banken: 100% voor direct opeisbare schulden; 90% voor termijndeposito’s; Toevertrouwde middelen: 10% voor spaargelden zonder vaste termijn; 20% voor spaargelden met vaste termijn; 20% voor overige toevertrouwde middelen zonder vaste termijn; 40% voor overige toevertrouwde middelen met vaste termijn; Overige schulden: 20%; Achtergestelde schulden: 100%; Voorwaardelijke schulden: 5% of 10%, afhankelijk van de aard van de verstrekte garantie; Onherroepelijke faciliteiten: 10%; Derivaten: 100%.

136


V a l utarisico

Het beleid van de bank is erop gericht om posities in vreemde valuta te vermijden. Onderstaande tabel geeft inzicht in de positie van vreemde valuta van de bank in duizenden euro’s per 31 december.

2009 Contante positie Debet

2009 Contante positie Credit

2009 Termijn positie Debet

2009 Termijn positie Credit

2009 Netto positie Debet

2009 Netto positie Credit

GBP

390.053

390.621

5.484

USD

5.193

73

123.486

5.484

—

568

127.013

1.593

—

MXN

—

—

1.550

PEN

—

—

11.570

1.550

—

—

11.570

—

PHP

—

—

754

754

—

— —

ZAR

—

—

706

706

—

—

395.246

390.694

143.550

147.077

1.593

568

Netto open vreemde-valutapositie (maximum van totale nettopositie debet of credit)

2008 Contante positie Debet

2008 Contante positie Credit

2008 Termijn positie Debet

GBP

359.488

358.612

—

USD

3.364

252

80.066

MXN

—

—

440

KES

—

—

535

PEN

—

—

ZAR

— 362.852

2008 Termijn positie Credit

1.593

2008 Netto positie Debet

2008 Netto positie Credit

—

876

—

81.139

2.039

—

440

—

—

535

—

—

7.506

7.506

—

—

—

749

749

—

—

358.864

89.296

90.369

2.915

—

Netto open vreemde-valutapositie (maximum van totale nettopositie debet of credit)

2.915

RENTERISICO

Renterisico maakt onderdeel uit van het bankbedrijf. Het beleid van de bank is erop gericht om dit risico binnen de grenzen te houden die intern en met de toezichthouder zijn gesteld. Onderstaande tabel geeft inzicht in de resterende rentelooptijd van de financiële instrumenten per 31 december.


137

Solutions for Biotectura is een innovatief ingenieurs- en architectuurbureau dat zich onderscheid in energiezuinige en duurzame bouwprojecten. OKO is hun eerste bioklimatologische gebouw, dat is ontwikkeld dankzij kredieten van Triodos Bank Spanje. OKO biedt in haar duurzame kantoren onderdak aan onder meer een Vormingscentrum voor Duurzaamheid en een Centrum voor Innovatie en Ontwikkeling.

2009 Variabel percentage

2009 <= 3 maanden

2009 <= 1 jaar

2009 <= 5 jaar

2009 >5 jaar

2009 Totaal

Rentedragende activa Kasmiddelen

49.073

—

—

—

—

49.073

Bankiers

322.676

232.132

107.271

1.000

—

663.079

Kredieten

469.396

162.423

219.300

430.020

379.796

1.660.935

—

14.966

71.548

311.350

121.720

519.584

841.145

409.521

398.119

742.370

501.516

2.892.671


Rentedragende schulden Bankiers

—

1.152

507

2.764

5.137

9.560


814

495.188

1.148.486

910.496

14.011

2.568.995


—

—

—

—

22.680

22.680

814

496.340

1.148.993

913.260

41.828

2.601.235

2008 Variabel percentage

2008 <= 3 maanden

2008 <= 1 jaar

2008 <= 5 jaar

2008 >5 jaar

2008 Totaal

40.074

—

—

—

—

40.074

Bankiers

118.229

272.670

296.500

—

—

687.399

Kredieten

417.594

85.332

186.407

302.697

278.091

1.270.121

—

220

19.915

210.889

43.910

274.934

575.897

358.222

502.822

513.586

322.001

2.272.528

Rentedragende activa Kasmiddelen


Rentedragende schulden Bankiers

119

1.074

737

2.764

5.775

10.469


1.767

510.878

949.486

579.050

17.648

2.058.829


—

22.666

—

—

—

22.666

1.886

534.618

950.223

581.814

23.423

2.091.964

Toelichting: In deze tabel zijn alleen rentedragende activa en passiva opgenomen, hetgeen leidt tot verschillen met balans cijfers. Rentedragende waardepapieren en achtergestelde schulden worden gewaardeerd tegen balanswaarde inclusief agio en na aftrek van disagio. Toevertrouwde middelen zonder vaste rentelooptijd worden in de vervalkalender proportioneel verdeeld over 1 maand, 1 jaar of 4 jaar, afhankelijk van de aard, de valuta en het saldo van de rekeningen. Alle overige activa en passiva zijn verantwoord als posten met variabele rente of zijn in het looptijdenoverzicht opgenomen op basis van hun resterende rentelooptijd.


139

Vennootschappelijke balans per 31 december 2009 voor winstverdeling in duizenden euro’s 31.12.2009

31.12.2008

ACTIVA

Kasmiddelen Bankiers

30

Kredieten Rentedragende waardepapieren

49.073

40.074

659.891

682.662

1.652.935

1.270.121

511.018

269.214

Aandelen

31

3

3

Deelnemingen

32

27.018

26.275

Immateriële vaste activa

33

10.552

9.520

Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen

34

13.709

11.595

Overige activa

19.838

20.010

Overlopende activa

45.657

44.186

2.989.694

2.373.660

Totaal activa

PASSIVA

Bankiers Toevertrouwde middelen

35

Overige schulden Overlopende passiva Voorzieningen

36


9.560

10.469

2.587.879

2.088.578

9.344

8.438

39.032

32.040

6.841

7.184

2.652.656

2.146.709

22.800

22.800

Kapitaal

37

221.029

146.075

Agioreserve

38

51.507

25.071


39

43

28

Wettelijke reserve

40

6.762

5.906

Overige reserves

41

25.395

16.931

9.502

10.140

314.238

204.151

2.989.694

2.373.660

Onverdeelde winst Eigen vermogen

Totaal passiva

Voorwaardelijke schulden Onherroepelijke faciliteiten

140

37.119

47.627

338.257

259.297

375.376

306.924


Vennootschappelijke winsten verliesrekening over 2009 in duizenden euro’s 2009

2008

Resultaat deelnemingen na belastingen

4.668

1.953

Overig resultaat na belastingen

4.834

8.187

Nettowinst

9.502

10.140


141

Vennootschappelijk mutatieoverzicht van het eigen vermogen over 2009 in duizenden euro’s

Eigen vermogen per 1 januari 2008 Stockdividend

Aandelenkapitaal

Agio

143.580

27.566

2.495

-2.495

146.075

25.071

72.366

29.024

2.588

-2.588

221.029

51.507

Herwaardering vastgoed, bedrijfsmiddelen en deelneming na belastingen Koersresultaat bedrijfsuitoefening in het buitenland na belastingen Winstverdeling vorig boekjaar, toevoeging aan de overige reserves Winstverdeling vorig boekjaar, dividend Dividend niet in contanten uitgekeerd Overboeking naar wettelijke reserve ontwikkelingskosten In- of verkoop eigen certificaten van aandelen Resultaat boekjaar Eigen vermogen per 31 december 2008

Uitbreiding aandelenkapitaal Stockdividend Herwaardering vastgoed, bedrijfsmiddelen en deelneming na belastingen Koersresultaat bedrijfsuitoefening in het buitenland na belastingen Winstverdeling vorig boekjaar, toevoeging aan de overige reserves Winstverdeling vorig boekjaar, dividend Dividend niet in contanten uitgekeerd Overboeking naar wettelijke reserve ontwikkelingskosten In- of verkoop eigen certificaten van aandelen Resultaat boekjaar Eigen vermogen per 31 december 2009

142



Wettelijke reserve

Overige reserve

Onverdeelde winst

Totaal vermogen

268

7.285

12.575

8.955

200.229 —

-240

-3

-243

-2.813

-2.813 3.385

-3.385

—

-5.570

-5.570

3.406 1.434

28

5.906

3.406

-1.434

—

-998

-998

16.931

10.140

10.140

10.140

204.151

101.390 — 15

15 -35

-35 4.470

-4.470

—

-5.670

-5.670

3.634 891

43

6.762


3.634

-891

—

1.251

1.251

25.395

9.502

9.502

9.502

314.238

143

Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening bedragen in duizenden euro’s ALGE M EEN

De grondslagen voor waardering en resultaatbepaling zijn gelijk aan de grondslagen van de geconsolideerde jaarrekening. Conform artikel 2:402 van het Burgerlijk Wetboek bevat de vennootschappelijke winsten verliesrekening uitsluitend een uitsplitsing van het nettoresultaat in resultaat uit deelnemingen en overig resultaat. Voor niet in de toelichting opgenomen posten wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening.

ACTIVA 3 0 B ankiers

2009

2008


305.988

109.192

Deposito’s bij banken

353.903

573.470

659.891

682.662

2009

2008

3

3

3

3

2009

2008

De direct opeisbare tegoeden staan ter vrije beschikking. 3 1 A ande l en

S.W.I.F.T. SCRL

Het verloop van de aandelen is als volgt:

3

3

Aanschaf


—

—

Verkopen

—

—

3

3


144


3 2 D ee l nemin g en

Deelnemingen in groepsmaatschappijen Andere deelnemingen

2009

2008

24.040

22.879

2.978

3.396

27.018

26.275

Dit betreft verworven kapitaalbelangen welke duurzaam voor de bedrijfsuitoefening worden aangehouden. Het overzicht van kapitaalbelangen conform artikel 2:379 van het Burgerlijk Wetboek is opgenomen in de grondslagen voor consolidatie in de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening. Het verloop van deze post is als volgt:


2009

2008

26.275

17.058

Verwervingen

—

1.000

Oprichtingen

—

125

Uitbreidingen

—

7.775

4.668

1.953

Resultaat deelnemingen Overboeking van of naar voorziening negatief vermogen deelnemingen

-907

315

-2.530

-1.230

-453

-949

Koersresultaten vreemde valuta

-35

228


27.018

26.275

2009

2008

Uitgekeerd dividend Herwaardering

3 3 I M M A T E R I ËL E vaste activa

Betaalde goodwill Ontwikkelingskosten informatiesystemen Computersoftware

479

338

9.946

9.182

127

—

10.552

9.520

Betaalde goodwill De betaalde goodwill betreft de goodwill die Triodos Bank in 2004, 2005 en in 2009 aan Triodos Investments España heeft betaald voor de afkoop van het winstrecht van de Spaanse vestiging.


145

Het verloop van de betaalde goodwill is als volgt: 2009 Aanschafwaarde per 1 januari

2008

588

588

-250

-191


338

397


Aanschaf

200

—

Afschrijvingen

-59

-59


479

338

Ontwikkelingskosten informatiesystemen De ontwikkelingskosten voor informatiesystemen betreffen de ontwikkelingskosten van het ICT-banksysteem van de bank. Het verloop van de ontwikkelingskosten informatiesystemen is als volgt:

2009

2008


13.559

10.666


-4.377

-2.917


9.182

7.749

Geactiveerde kosten

3.445

2.893

Afschrijvingen

-1.343

-1.460

Waardevermindering

-1.338

—

9.946

9.182

2009

2008

Onroerende zaken in eigen gebruik

8.760

7.462

Bedrijfsmiddelen

4.949

4.133

13.709

11.595


3 4 O nroerende zaken en bedri j fsmidde l en

146


Het verloop van de onroerende zaken in eigen gebruik is als volgt:

2009

2008


7.462

—

Aanschaf

1.345

7.480

-47

-18

8.760

7.462

2009

2008

8.424

7.603

-4.291

-4.326

Afschrijvingen Balanswaarde per 31 december

Het verloop van de bedrijfsmiddelen is als volgt:

Aanschafwaarde per 1 januari Cumulatieve afschrijvingen per 1 januari Balanswaarde per 1 januari

4.133

3.277

Aanschaf

2.344

2.345

-78

-256

-1.460

-1.192

10

-41

4.949

4.133

2009

2008

1.953.190

1.634.782

634.689

453.796

2.587.879

2.088.578

Verkoop Afschrijvingen Koersverschillen Balanswaarde per 31 december

PASSIVA 3 5 T oevertrouwde midde l en

Spaargelden Overige toevertrouwde middelen

Onder de overige toevertrouwde middelen is EUR 12,9 miljoen (2008: EUR 11,9 miljoen) begrepen aan tegoeden van geconsolideerde deelnemingen.


147

3 6 V oorzienin g en

2009

2008

6.472

6.047

deelnemingen

230

1.137

Overige voorzieningen

139

—

6.841

7.184

Pensioenvoorziening Voorziening voor het negatief vermogen van

Voor een specificatie van de balanswaarde van de pensioenvoorziening per 31 december wordt verwezen naar toelichting nummer 15. Het verloop van de voorzieningen is als volgt:

Balanswaarde per 1 januari Herclassificatie in verband met afstoting activiteiten Dotatie Onttrekking Balanswaarde per 31 december

2009

2008

7.184

6.650

-48

—

2.170

1.715

-2.465

-1.181

6.841

7.184

3 7 K apitaa l

Het maatschappelijk kapitaal bedraagt EUR 375 miljoen en is verdeeld in 7,5 miljoen aandelen met een nominale waarde van EUR 50. Aan het einde van het jaar waren 4.420.588 aandelen (2008: 2.921.508 aandelen) van elk EUR 50 geplaatst bij en volgestort door Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank. Op dezelfde datum had Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank eveneens 4.420.588 certificaten (2008: 2.921.508 certificaten) van elk EUR 50 uitgegeven. Het verloop van het aantal aandelen is als volgt: 2009

2008

Aantal aandelen per 1 januari

2.921.508

2.871.596

Toename aandelenkapitaal

1.447.329

—

51.751

49.912

4.420.588

2.921.508

Stockdividend Aantal aandelen per 31 december

3 8 A g ioreserve

Onder deze post is opgenomen de agioreserve, gevormd uit stortingen van het kapitaal boven nominaal, onder aftrek van kapitaalbelasting. Het volledige saldo van de agioreserve is fiscaal als zodanig erkend.

148


3 9 H erwaarderin g sreserve

De herwaarderingsreserve betreft de niet gerealiseerde waardeveranderingen ten opzichte van de verkrijgingsprijs van de deelnemingen en de onroerende zaken in eigen gebruik. De waarderingen van de onroerende zaken in eigen gebruik zijn na de overdracht van terreinen en gebouwen aan de dochtermaatschappijen Kantoor Buitenzorg en Kantoor Nieuweroord begrepen in de balanspost deelnemingen. 4 0 W ette l i j ke reserve

2009

2008

Ontwikkelingskosten

10.073

9.182

Omrekeningsverschillen

-3.311

-3.276

6.762

5.906

2009

2008

9.182

7.748

891

1.434

10.073

9.182

Ontwikkelingskosten Het verloop van de wettelijke reserve voor ontwikkelingskosten is als volgt:

Balanswaarde per 1 januari Overboeking van overige reserve Balanswaarde per 31 december

Omrekeningsverschillen Het verloop van de wettelijke reserve voor omrekeningsverschillen is als volgt:

2009 Balanswaarde per 1 januari Koersresultaat bedrijfsuitoefening in het buitenland Koersresultaat deelnemingen Vennootschapsbelasting over koersresultaten Balanswaarde per 31 december

2008

-3.276

-463

—

-4.074

-35

228

—

1.033

-3.311

-3.276

4 1 O veri g e reserves

Het verloop van de overige reserves is inclusief de inkoop van eigen certificaten. Ultimo 2009 zijn door Triodos Bank 6.197 eigen certificaten van aandelen ingekocht (2008: 23.676).


149

Accountantskosten Onderstaande tabel geeft een specificatie van de, ten laste van de in het boekjaar gekomen, honoraria van de accountantsorganisatie KPMG. In de kolom overig KPMG netwerk staan de honoraria gespecificeerd die door KPMG-onderdelen met uitzondering van KPMG Accountants NV in rekening zijn gebracht.

2009

Controle van de jaarrekening

KPMG Accountants NV

Overig KPMG netwerk

Totaal KPMG netwerk

365

—

365

10

89

99

Overige controlegerelateerde opdrachten Adviesdiensten op fiscaal terrein

12

72

84

Andere niet-controlediensten

15

134

149

402

295

697

KPMG Accountants NV

Overig KPMG netwerk

Totaal KPMG netwerk

333

—

333

12

—

12

Totaal

2008

Controle van de jaarrekening Overige controlegerelateerde opdrachten Adviesdiensten op fiscaal terrein

—

28

28

Andere niet-controlediensten

41

97

138

386

125

511

Totaal

Zeist, 24 februari 2010 Raad van Commissarissen

Raad van Bestuur

David Carrington

Pierre Aeby*

Marcos Eguiguren

Peter Blom*, voorzitter

Marius Frank

Michael Jongeneel

Mathieu van den Hoogenband Jan Lamers Margot Scheltema Hans Voortman, voorzitter * Statutair directeur

150


Overige gegevens winstverdeling

De winstverdeling is volgens de statuten als volgt geregeld: ‘Van de winst, zoals deze blijkt uit de vastgestelde winsten verliesrekening, zal door de directie een gedeelte worden aangewend tot het vormen of aanvullen van reserves, voor zover dit wenselijk wordt geacht. De resterende winst wordt, tenzij de Algemene Vergadering anders beslist, aan de aandeelhouders uitgekeerd.’ Alle certificaten van aandelen uitgegeven tot en met 21 mei 2010 zijn dividendgerechtigd over het boekjaar 2009. In de emissiekoers wordt rekening gehouden met de resultaten van Triodos Bank NV. De voorgestelde winstverdeling is op basis van het aantal uitgegeven certificaten van aandelen per 31 december 2009, verminderd met het aantal door Triodos Bank ingekochte certificaten. Tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders zal het definitieve voorstel voorgelegd worden. De voorgestelde winstverdeling (in duizenden euro’s) is als volgt:

Nettowinst Toevoeging aan de overige reserves Dividend (EUR 1,95 per certificaat van aandeel)

9.502 -894 8.608

NEVEN v e s t i g i n g e n

Naast de hoofdvestiging in Nederland heeft Triodos Bank nevenvestigingen in België, het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Duitsland.


151

a a n d e a l g e m e n e v e r g a d e r i n g v a n a a n d e e l h o u d e r s v a n T r i o d o s B a n k NV

Accountantsverklaring verk l arin g betreffende de j aarrekenin g

Wij hebben de in dit verslag op bladzijde 87 tot en met 150 opgenomen jaarrekening 2009 van Triodos Bank NV te Zeist bestaande uit de geconsolideerde en vennootschappelijke balans per 31 december 2009 en de geconso lideerde en vennootschappelijke winsten verliesrekening over 2009 met de toelichting gecontroleerd. VERANTWOORDELIJKHEID VAN HET BESTUUR

Het bestuur van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen voor het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. De verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materiaal belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. V E R A N T W O O R D E L I J K H E I D V A N de accountant

Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controle werkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de vennootschap. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de entiteit heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. OORDEEL

Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Triodos Bank NV per 31 december 2009 en van het resultaat over 2009 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. verk l arin g betreffende andere wette l i j ke voorschriften en / of voorschriften van re g e l g evende instanties

Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder f BW melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Amstelveen, 24 februari 2010 KPMG ACCOUNTANTS NV P.A.M. de Wit RA

152


Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank (SAAT) Overzicht van de in beheer genomen aandelen en uitgegeven certificaten Triodos Bank NV per 31 december 2009. in duizenden euro’s 31.12.2009

31.12.2008

221.029

146.075

221.029

146.075

In beheer genomen aandelen Triodos Bank NV à EUR 50 nominaal

Uitgegeven certificaten van aandelen Triodos Bank NV à EUR 50 nominaal

Zeist, 24 februari 2010 Bestuur Administratiekantoor Jan van Apeldoorn Marjatta van Boeschoten Luis Espiga Chris Maryns-van Autreve Jan Nijenhof, voorzitter Max Rutgers van Rozenburg

A c c o u n ta n t s v e r k l a r i n g OPDRACHT

Wij hebben het bovenstaande overzicht per 31 december 2009 van de door Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank, Zeist, in beheer genomen aandelen en uitgegeven certificaten Triodos Bank NV gecontroleerd. Dit overzicht is opgesteld onder verantwoordelijkheid van het bestuur van de stichting. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake dit overzicht te verstrekken. WERKZAAMHEDEN

Onze controle is verricht overeenkomstig in Nederland algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking tot controleopdrachten en vormt naar onze mening een deugdelijke grondslag voor ons oordeel. OORDEEL

Wij zijn van oordeel dat dit overzicht een juiste weergave is van de in beheer genomen aandelen en uitgegeven certificaten Triodos Bank NV per 31 december 2009. Amstelveen, 24 februari 2010 KPMG ACCOUNTANTS NV P.A.M. de Wit RA


153

Twee jaar geleden kreeg Vincent Remy een krediet van Triodos Bank om de boerderij van zijn ouders over te nemen en deze om te vormen naar een biologisch landbouwbedrijf. Ook een nieuwe schuur en uitbreiding van zijn veestapel kon Remy realiseren met financiering van Triodos Bank. Zijn boerderij in de regio Bastogne in de Belgische Ardennen heeft momenteel 150 stuks vee op een stuk land van 45 hectare.

Bericht van het Bestuur van Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank

D

e Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank (hierna kortweg: Administratiekantoor) heeft alle aandelen van Triodos Bank nv in beheer en geeft certificaten van aandelen uit aan p articulieren en instellingen die in het kapitaal van de bank willen participeren. De certificaten van aandelen zijn niet-royeerbare certificaten op naam. Voor deze structuur is gekozen om de identiteit en missie van Triodos Bank te kunnen beschermen. Bij de recente gebeurtenissen op de international financiële markten is wederom duidelijk geworden hoe belangrijk deze beschermingsconstructie van het Administratie‑ kantoor is. De kredietcrisis heeft de waarde aangetoond van de duurzame en prudente manier van bankieren door Triodos Bank (kredietverlening uitsluitend aan duurzame bedrijven die actief zijn in de reële economie). Dit biedt tevens een extra mogelijkheid om de missie en doelstellingen van Triodos Bank grotere bekendheid te geven. Het stemrecht in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Triodos Bank wordt uitge‑ oefend door het Bestuur van het Administratie‑ kantoor. Het Bestuur laat zich daarbij steeds leiden door de (ideële) doelstelling van de bank, zoals in de statuten is vastgelegd en zoals die is beschreven in de missie van Triodos Bank. Het Administratiekantoor is onafhan‑ kelijk, maar speelt een belangrijke rol bij het behouden van de integriteit van de bank. Om tegenstrijdige belangen te vermijden, mogen leden van de Directie en de Raad van Commis‑ sarissen van Triodos Bank geen zitting nemen in het Bestuur van het Administratiekantoor. De benoeming van bestuursleden geschiedt op voordracht van de Algemene Vergadering van Certificaathouders die jaarlijks wordt gehouden en waarin het Bestuur verslag doet van zijn werkzaamheden. In 2009 is het Bestuur drie keer bijeengekomen. Daarnaast hebben bestuursleden van het Administratiekantoor bijeenkomsten over de maatschappelijke rol van Triodos Bank bijge‑ woond. Bij deze gesprekken waren ook de


leden van de Raad van Commissarissen en het senior management van de bank aanwezig. Tijdens de bestuursvergaderingen van het Administratiekantoor is gesproken over de algemene gang van zaken binnen Triodos Bank. Er wordt dan vooral gekeken naar de wijze waarop de Bank gestalte geeft aan haar ideële opdracht: het bevorderen van het bewust omgaan met geld als middel om maatschap pelijke vernieuwing te realiseren. Tijdens deze bijeenkomsten werd onder andere gesproken over duurzaam aandeelhouderschap en de gevolgen van de kredietcrisis voor Triodos Bank. Om zicht te krijgen op de invulling die de bank daaraan geeft en om de relatie daarvan met haar missie te onderhouden en te versterken, vindt niet alleen overleg met de Directie plaats, maar hebben de bestuursleden van het Administratiekantoor ook klantendagen en andere openbare bijeenkomsten bezocht. Dit was bijzonder belangrijk in een jaar waarin een belangrijke en uiterst succesvolle emissie van certificaten van aandelen Triodos Bank heeft plaatsgevonden. Tijdens bezoeken aan de v estigingen in België en het Verenigd Koninkrijk hebben bestuursleden van het Administratiekantoor met medewerkers en klanten gesproken om te zien of de manier waarop Triodos Bank in die landen opereert nog actueel is. Er werd bij ten minste vier andere gelegenheden de mogelijkheid geboden om van gedachten te wisselen met de belang‑ rijkste stakeholders van Triodos Bank, waaronder klanten, certificaathouders, externe relaties en medewerkers. Bestuursleden van het Administratiekantoor hebben ook van diverse andere informele gelegenheden gebruik gemaakt om mensen die betrokken zijn bij Triodos Bank te ontmoeten, zoals bij de start van de emissie van certificaten van aandelen in Nederland. 2009 heeft wederom het belang aangetoond van de constante steun van certificaathouders aan de bank en haar verdere ontwikkeling. Dit is alleen mogelijk als certificaathouders zich bij de bank en haar missie betrokken (blijven) voelen en daaraan uiting kunnen geven. De

155

dialoog tussen Triodos Bank, de Raad van Commissarissen van Triodos Bank, het Bestuur van het Administratiekantoor en de certificaat‑ houders werd in 2009 voortgezet. De dialoog kon zeer geslaagd genoemd worden en kreeg wederom een nieuwe impuls. Het spreekt voor zich dat de berichtgeving in de media en de berichtgeving naar aanleiding van de deelname van Triodos Bank en haar medewerkers aan maatschappelijke discussies naast deze indirecte interactie een bron van informatie vormt voor het Bestuur van het Administratie‑ kantoor. Voor wat betreft de vestigingen in België, het Verenigd Koninkrijk en Spanje wordt in het bijzonder een beroep gedaan op de uit die landen afkomstige bestuursleden om nauw contact te houden met de lokale vesti‑ gingen en hun klanten en om hun bevindingen mede te delen in vergaderingen waarbij het voltallige Bestuur aanwezig is. Het Bestuur stelt vast dat Triodos Bank er in 2009 in is geslaagd haar missie op een goede wijze uit te voeren. Speciale dank gaat uit naar de medewerkers van Triodos Bank op alle afdelingen en alle niveaus. Voor verdere groei van de bank in het algemeen en groei van het toevertrouwde kapitaal in het bijzonder is een actieve dialoog tussen certificaathouders en de bank nodig. Het Bestuur van het Administratie‑ kantoor zal bij deze gesprekken een belangrijke rol spelen. Het Bestuur wil er voor waken dat de groei gecombineerd blijft met grotere impact en een sterke missie. Het Bestuur van het Administratiekantoor wil waarborgen dat de samenstelling van het Bestuur zich blijft aanpassen aan de ontwik kelingen van de bank. Ervaring is hierbij van essentieel belang. Jan van Apeldoorn heeft aangekondigd dat hij zal aftreden na negen jaar zitting te hebben gehad in het Bestuur van het Administratiekantoor. Hij is de juridisch s pecialist van het Bestuur en is sterk betrokken bij de ontwikkeling van de governance van de bank. Wij zijn hem uiterst dankbaar voor de bijdragen die hij geleverd heeft. We zijn op dit moment op zoek naar een mogelijke opvolger, bij voorkeur iemand met een juridische achter‑ grond. Wij hopen met deze en ook met andere benoemingen een beter evenwicht te bereiken tussen het aantal mannelijke en vrouwelijke bestuursleden.

156

Max Rutgers van Rozenburg heeft 12 jaar zitting gehad in het Bestuur van het Administratie‑ kantoor. Hij heeft een sterke band met de oorsprong en achtergrond van de bank en heeft een schat aan professionele ervaring meege‑ bracht. Om deze ervaring tijdens de werving van andere bestuursleden te behouden wil het Bestuur van het Administratiekantoor hem graag benoemen voor een termijn van nog een jaar. Chris Maryns-van Autreve treedt ook af als bestuurslid. Zij heeft langer dan de maximale termijn van 12 jaar zitting gehad in het Bestuur van het Administratiekantoor als vertegen woordiger van België. Mevrouw Autreve was oprichter van Mercurius, een voorganger van Triodos Bank in België. Wij danken haar voor haar inzet en bijdrage aan de ontwikkeling van de bank. Mevrouw Autreve kan aftreden nu er een geschikte Belgische vertegenwoordiger voor het Bestuur gevonden is. Wij dragen Frans de Clerck voor als opvolger van mevrouw Autreve. De heer De Clerck is nu gepensioneerd na een lange carrière bij Triodos Bank. Zijn ervaring en diepe verbondenheid met de missie van de bank zal van grote waarde zijn voor het Bestuur van het Administratie‑ kantoor. Hij heeft niet alleen ervaring als oprichter en directeur van de Belgische vestiging maar is tevens actief geweest als statutair directeur en directeur van de Neder‑ landse vestiging. De laatste vijf jaar was hij senior adviseur van de Directie.

Zeist, 24 februari 2010 Namens het Bestuur van het Administratie‑ kantoor Jan Nijenhof, voorzitter


Directie Triodos Bank

DE HEER P. AEBY ( 1 9 5 6 )

DE HEER M . JONGENEEL ( 1 9 7 3 )

Pierre Aeby (CFO) is sinds 2000 statutair directeur

Michael Jongeneel (COO) is lid van de Directie

Triodos Bank NV en lid van de Directie van Triodos

Triodos Bank NV. Daarnaast is hij bestuurslid van

Bank. Daarnaast is hij bestuurslid Stichting Triodos

Stichting Triodos Beleggersgiro. Michael Jongeneel

Holding, statutair directeur Triodos Ventures BV,

is sinds 2007 werkzaam bij Triodos Bank. Michael

lid van de Raad van Commissarissen Triodos

Jongeneel heeft de Nederlandse nationaliteit en

Meerwaardef onds NV, bestuurslid Stichting Hivos

bezit 1 certificaat Triodos Bank.

Triodos Fonds, bestuurslid Stichting Triodos Doen, lid van de Raad van Commissarissen Triodos Fair Share Fund, lid van de Raad van Commissarissen Stichting Triodos Fair Trade Fund, directeur van Triodos Fonds Vzw, bestuurslid Triodos SICAV I en bestuurslid Triodos SICAV II. Pierre Aeby heeft de Belgische nationaliteit en bezit 21 certificaten Triodos Bank.

DE HEER P. BLO M ( 1 9 5 6 )

Peter Blom (CEO) is sinds 1989 statutair directeur van Triodos Bank NV en voorzitter van de Directie van Triodos Bank. Daarnaast is hij bestuurslid van Stichting Triodos Holding, statutair directeur Triodos Ventures BV, lid van de Raad van Commissarissen Triodos Venture Capital Fonds BV, lid van de Raad van Commissarissen Triodos Groenfonds NV, lid van de Raad van Commissarissen Triodos Vastgoedfonds NV, lid van de Raad van Commissarissen Triodos Cultuurfonds NV, bestuurslid Stichting Hivos Triodos Fonds, bestuurslid Stichting Triodos Doen, lid van de Raad van Commissarissen Triodos MeesPierson BV, bestuursvoorzitter Stichting Triodos Foundation, bestuurslid Stichting Face, bestuurslid Stichting Natuur College en bestuurslid Nederlandse Vereniging van Banken. Peter Blom heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit 1 certificaat Triodos Bank.


157

Bestuur Stichting Administratiekantoor Aandelen Triodos Bank

DE HEER J . C . VAN A P ELDOORN ( 1 9 4 6 )

M EVROU W C . M ARYNS - VAN AUTREVE

Jan van Apeldoorn is advocaat te Amsterdam en

(1948)

raadsheer-plaatsvervanger bij het gerechtshof te

Chris Maryns is bestuurder VZW Mercurius, Weleda

’s-Gravenhage. Daarnaast is hij lid van de Raad van

NV in België en bestuurder BD-tuinbouwbedrijf CV

Toezicht Stichting Triodos Holding. Jan van Apel-

De Wassende Maan in België. Daarnaast is zij lid van

doorn is voor het eerst benoemd in 2001 en zijn

de Raad van Commissarissen Weleda NV in Nederland

huidige benoemingstermijn eindigt in 2010. Jan van

en sinds mei 2009 bestuurslid Iona (Curative Educa-

Apeldoorn heeft de Nederlandse nationaliteit en

tion and Social Therapy Council). Chris Maryns is voor

bezit geen certificaten Triodos Bank.

het eerst benoemd in 1995 en haar huidige benoemingstermijn eindigt in 2012. Chris Maryns heeft de Belgische nationaliteit en bezit 100 certificaten Triodos Bank.

DE HEER L . A . ES P IGA ( 1 9 5 0 )

Luis Espiga is directeur Triform & Associates en consultant bij Organisatie Ontwikkeling en Human Resources in Spanje. Daarnaast is hij bestuurslid van

DE HEER J . T. M . NIJENHOF ( 1 9 4 5 ) ,

Rudolf Steiner Foundation Spain. Luis Espiga is

VOORZITTER

voor het eerst benoemd in 2007 en zijn huidige

Jan Nijenhof is tot 1 april 2010 coördinerend

benoemingstermijn eindigt in 2010. Luis Espiga heeft

vice-president bij de rechtbank Haarlem. Met ingang

de Spaanse nationaliteit en bezit 44 certificaten

van 1 april 2010 is hij plaatsvervangend rechter bij

Triodos Bank.

die rechtbank. Daarnaast is hij lid van het College van beroep voor het hoger onderwijs, docent aan de beroepsopleiding van de Nederlandse Orde van Advocaten en lid van de Raad van Toezicht Stichting Triodos Holding. Jan Nijenhof is voor het eerst benoemd in 2005 en zijn huidige benoemingstermijn eindigt in 2011. Jan Nijenhof heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen certificaten Triodos Bank.

158


DE HEER L . M . RUTGERS VAN ROZENBURG (1947)

Max Rutgers van Rozenburg is directeur van Human Engineering BV, bureau voor interim management. Daarnaast is hij voorzitter van het bestuur Stichting PassieProjecten, bestuurslid Antroposofische Vereniging Nederland, voorzitter van het bestuur Behandelcentrum voor Integratieve Geneeskunde (sinds 2008) en lid van de Raad van Toezicht Stichting Triodos Holding. Max Rutgers van Rozenburg is voor het eerst benoemd in 1998 en zijn huidige benoemingstermijn eindigt in 2010. Max Rutgers van Rozenburg heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit 166 certificaten Triodos Bank.

M EVROU W M . E . VAN BOESCHOTEN ( 1 9 4 6 )

Marjatta van Boeschoten is directeur Phoenix Consultancy en solicitor bij de Supreme Court. Marjatta van Boeschoten is voor het eerst benoemd in 2009 en haar huidige benoemingstermijn eindigt in 2012. Zij was van 2001 t/m 2009 lid van de Raad van Commissarissen Triodos Bank. Marjatta Boeschoten heeft de Britse nationaliteit en bezit 1 certificaat Triodos Bank.


159

Raad van Commissarissen Triodos Bank

DE HEER D . J . CARRINGTON ( 1 9 4 6 )

DE HEER M . J . M VAN DEN HOOGENBAND

David Carrington is sinds 2001 zelfstandig adviseur

(1944)

en is gespecialiseerd op het gebied van filantropie en

Mathieu van den Hoogenband is voormalig directie-

maatschappelijk verantwoord financieren en van het

voorzitter van Weleda Groep AG te Arlesheim,

besturen van charitatieve instellingen en sociale

Zwitserland. Hij is lid van het Aandeelhouderscollege

ondernemingen. Hij kan putten uit 25 jaar ervaring

RheaHolding BV (Eosta BV), voorzitter van de Raad

in senior-managementfuncties bij charitatieve

van Commissarissen Triodos Cultuurbank BV, voor

instellingen – waarvan de afgelopen 13 jaar als Chief

zitter van de Raad van Commissarissen Stichting

Executive – en als bestuurslid bij een diversiteit aan

Widar centrum voor eerstelijns gezondheidszorg,

organisaties, waaronder een universiteit, de Alliance

voorzitter van de Raad van Commissarissen Darjee-

Publishing Trust en de National Foundation for Youth

ling Organic Tea Estate Pltd Ambootia West Benga-

Music. Daarnaast is David lid van de Social Invest-

len, India en lid van Kuratorium Stiftung Waldorf-

ment Task Force en van de Commission on Unclaimed

schule Uhlandshöhe. Hij doceert Leiderschap en

Assets. Hij is redactievoorzitter voor de elektronische

Ethiek aan de SRH Hochschule in Berlijn en de Alanus

nieuwsbrief van Philanthropy UK en lid van de Raad

Hochschule in Bonn-Alfter. Mathieu van den Hoogen-

van Advies van het Centre for Effective Philanthropy

band is voor het eerst benoemd in 2007 en zijn

in de Verenigde Staten. David Carrington is voor het

huidige benoemingstermijn eindigt in 2011. Mathieu

eerst benoemd in 2009 en zijn huidige benoemings-

van den Hoogenband heeft de Nederlandse natio

termijn eindigt in 2013. David Carrington heeft de

naliteit en bezit 815 certificaten Triodos Bank.

Britse nationaliteit en bezit geen certificaten Triodos Bank.

DE HEER M . EGUIGUREN HUERTA . P HD . (1959) DE HEER M . M . FRANK ( 1 9 4 7 )

Marcos Eguiguren is directeur van Grupo Inmark, een

Marius Frank is zelfstandig bestuursadviseur en

Spaanse professionele dienstverlener met dochter

executive coach. Hij is lid van de Raad van Toezicht

ondernemingen in Portugal en diverse landen in

Centrum Maliebaan (Stichting Verslavingszorg

Latijns-Amerika en met een schat aan ervaring op het

Utrecht) en sinds maart 2009 voorzitter van de Raad

gebied van advisering van financiële entiteiten.

van Commissarissen Seyster Veste te Zeist. Daarnaast

D aarnaast heeft hij leidinggevende rollen vervuld bij

is Marius Frank sinds december 2009 lid van Stichting

Barclays Bank en BBVA. Hij is tevens Universitair

Administratiekantoor Hofpoort Holding, Utrecht

Hoofddocent in bedrijfskunde aan de Politechnische

(houdstermaatschappij van o.a. Van der Wal Trans-

Universiteit van Catalonië. Marcos Eguiguren is voor

port), en lid van de Raad van Commissarissen Triodos

het eerst benoemd in 2008 en zijn huidige benoe-

Cultuurbank BV. Marius Frank is voor het eerst

mingstermijn eindigt in 2012. Hij is lid van de Audit-

benoemd in 2005 en zijn huidige benoemingstermijn

en Risicocommissie van Triodos Bank. Marcos

eindigt in 2013. Hij is voorzitter van de Nominatie-

Eguiguren heeft de Spaanse nationaliteit en bezit

en Compensatiecommissie Triodos Bank. Marius Frank

194 certificaten Triodos Bank.

heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen certificaten Triodos Bank.

160


DE HEER J . LA M ERS ( 1 9 4 8 )

DE HEER H . VOORT M AN ( 1 9 4 4 ) ,

Jan Lamers voormalig bestuursvoorzitter van

VOORZITTER

Uitgeversbedrijf Tijd. Daarnaast is hij voorzitter

Hans Voortman is voormalig algemeen directeur van

CultuurNet Vlaanderen, bestuursvoorzitter Wereld-

Wereld Natuur Fonds Nederland en voormalig

mediahuis Vzw, bestuursvoorzitter Huize Sterrewijzer

vennootschappelijk directeur van MeesPierson.

vzw en directeur I-Propellor NV. Hij is lid van de

Daarnaast is hij voorzitter van de Raad van Toezicht

Audit- en Risicocommissie van Triodos Bank. Jan

van Ark Natuurontwikkeling, bestuurslid van Pan

Lamers is voor het eerst benoemd in 2002 en zijn

Parks en bestuurslid van het Blijdorp Thandiza Fonds.

huidige benoemingstermijn eindigt in 2010. Jan

Hij is voorzitter van de Raad van Commissarissen en

Lamers heeft de Belgische nationaliteit en bezit geen

lid van de Nomination and Compensation Committee

certificaten Triodos Bank.

van Triodos Bank. Hans Voortman is voor het eerst benoemd in 2001 en zijn huidige benoemingstermijn eindigt in 2013. Hans Voortman heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen certificaten Triodos Bank.

M EVROU W M . A . SCHELTE M A ( 1 9 5 4 ) , VICE - VOORZITTER

Margot Scheltema was tot eind 2008 financieel directeur van Shell Nederland BV. Zij is lid van de Raad van Commissarissen ASR NV en lid van de Auditcommissie. Daarnaast is zij lid van de Raad van Toezicht en Financiële Commissie van het Rijksmuseum en lid van de Raad van Toezicht ECN, voorzitter Curatorium Post Doctorale Controllersopleiding aan de Vrije Universiteit van Amsterdam, lid Raad van Advies Plan Nederland en lid van de Commissie Externe Verslaggeving AFM. Margot Scheltema is lid van de Raad van Commissarissen van Triodos Cultuurbank BV. Zij is vice-voorzitter van de Raad van Commissarissen van Triodos Bank en voorzitter van de Audit- en Risicocommissie van Triodos Bank. Margot Scheltema is voor het eerst benoemd in 2006 en haar huidige benoemingstermijn eindigt in 2010. Margot Scheltema heeft de Nederlandse nationaliteit en bezit geen certificaten Triodos Bank.


161

Verificatieverklaring

T

riodos Bank nv heeft sgs Nederland bv Systems & Services Certification gevraagd materiaal betreffende milieucijfers en sociale cijfers te verifiëren van de activiteiten van Triodos Bank in Barcelona, Bristol, Brussel, Edinburgh, Frankfurt, Londen, Madrid en Zeist die werden aangewend in het jaarverslag 2009. Daarbij zijn de cijfers geverifieerd met betrekking tot verbruik van papier en energie, zakelijk verkeer, woon-werkverkeer, berekening van de CO 2 -balans, aantal medewerkers, percentage vrouwen in leidinggevende posities en verzuim.

VERIFICATI e

sgs Nederland bv Systems & Services Certifica‑ tion heeft de milieu- en salarisadministratie van Triodos Bank onderzocht. Door middel van steekproeven en interviews met de milieu coördinator en enkele medewerkers, onder andere van de administratie, werd nagegaan hoe op de vestigingen in Nederland, België, Verenigd Koninkrijk, Spanje en Duitsland het betreffende cijfermateriaal (inclusief registratie methode en berekeningswijzen) werd verkregen en werd de juistheid ervan geëvalueerd.

OORDEEL

De verificatie bevestigt dat de data in het jaarverslag over 2009 overeenstemmen met de data in het milieumanagementsysteem. Verder is er uit de verificatie geen informatie naar voren gekomen om te veronderstellen dat de in het jaarverslag verstrekte informatie betref‑ fende verbruik van papier, zakelijk verkeer, woon-werkverkeer, berekening van de CO 2 balans, aantal medewerkers, percentage v rouwen in leidinggevende posities en verzuim.

Spijkenisse, 24 februari 2010 sgs Nederland bv Systems & Services C ertification

162


Over dit verslag

H

et jaarverslag 2009 is een integraal duurz aamheidsverslag en heeft betrek king op de activiteiten van Triodos Bank nv in Nederland, België, het Verenigd Konink rijk, Spanje en Duitsland. De rapportagep eriode is van 1 januari tot en met 31 december 2009. Het vorige jaarverslag van Triodos Bank v erscheen in april 2009 en had betrekking op het kalenderjaar 2008. In het verslag over 2009 wordt volgens dezelfde principes en uitgangs‑ punten verslag gedaan als over 2008. Indien andere rekenmethodes zijn gehanteerd, wordt dat in de tekst toegelicht. Bij het maken van het jaarverslag van Triodos Bank wordt door een werkgroep nauwkeurig bekeken op welke manier de nieuwste richtlijnen voor duurzaam‑ heidsverslaglegging kunnen bijdragen aan de verbeteringen van het verslag.

GRI - o v e r z i c h t

In het overzicht op de volgende pagina’s zijn de gri-indicatoren opgenomen. Hierin wordt verwezen naar de plaats in het verslag waar de informatie te vinden is. De verwijzing is gerelateerd aan een pagina of hoofdstuk in het verslag of naar de website van Triodos Bank. Op een aantal plaatsen is nvt (niet van toepas‑ sing) ingevuld. Dit zijn de onderwerpen die door Triodos Bank voor 2009 niet als relevant worden beschouwd. De relevantie van elke post zal jaarlijks worden heroverwogen.

De gegevens in het verslag worden door externe deskundigen geverifieerd. Met betrekking tot de financiële cijfers gebeurt dit op de wettelijk voorgeschreven wijze door kpmg Accountants nv. Met betrekking tot de milieu- en sociale gegevens is er geen wettelijk kader voorgeschre‑ ven. De sociale en milieukernindicatoren zijn door sgs International Certification Services eesv geverifieerd.

TOE PASSING GRI

Triodos Bank heeft bij het opstellen van het verslag over 2009 voor de tweede keer gebruik gemaakt van de derde generatie richtlijnen (gri-3) van het Global Reporting Initiative (gri) zoals die in oktober 2006 zijn gepubliceerd. Dit jaar zullen we gebruik maken van gri Finan ciële Sector Supplementen die in 2008 zijn bijgewerkt. Door gebruik van deze richtlijnen streeft Triodos Bank naar een hoge mate van vergelijkbaarheid van haar verslag met dat van andere ondernemingen die gri volgen. Voor meer informatie over gri wordt verwezen naar www.globalreporting.org.


163

GRI Overzicht Triodos Bank heeft dit jaarverslag

4.4

opgesteld volgens de GRI G3 richt

Mechanismen voor aandeelhouders en medewerkers

4, 67-69

lijnen. De bank streeft ernaar dit te

4.5

Beloning hoogste bestuursorgaan

113-115

doen op A+ niveau. Dit is door de GRI

4.6

Processen waarborging van vermijding belangenverstrengeling

gecontroleerd en bevestigd.

4.7

S T R AT E G I E E N A N A LY S E

1.1

Verklaring Directie Triodos Bank

1.2

Belangrijkste effecten,

5, 9-17, TBP

4.8

risico’s en kansen

4, 67-69, www.triodos.com/gri

Deskundigheid hoogste bestuursorgaan

5, 9-17, 63, 70-71


Missie, ambitie en waarden

4.9

5, TBP, www.triodos.com/gri

Procedures hoogste bestuursorgaan

O R G A N I S AT I E P R O F I E L

4

7-8, 67-69, www.triodos.com/gri

2.1

Naam organisatie

2.2

Producten en diensten

4, 14-16

2.3

Operationele structuur

4

4.11

Voorzorgprincipe

2.4 Locatie hoofdkantoor

167

4.12

Extern ontwikkelde richtlijnen

2.5 Landen van vestigingen

167

2.6

Eigendomsstructuur en rechtsvorm

2.7

Markten

2.8 2.9

4, 67-69

Evaluatie prestaties hoogste bestuursorgaan

7-8 57-63


4.13 Lidmaatschap van verenigingen

70-71

4.14

Stakeholdergroepen

70-71

Organisatieomvang

4.15

Inventarisatie en selectie stakeholders

70-71

4.16

Benadering actief betrokken

4.17

Belangrijkste onderwerpen betrokken

118-119, 122-123

Binnenzijde omslag, 118-119, 140, 153

Significante organisatorische

stakeholders

wijzigingen 2.10

4.10

33, 37

Onderscheidingen

71

VERSLAGPARAMETERS

70-71

stakeholders

70-71

M A N A G E M E N T B E N A D E R I N G E N P R E S TAT I E S

3.1

Verslagperiode

163

E C O N O M I S C H E P R E S TAT I E I N D I C AT O R E N

3.2

Voorgaand verslag

163

Managementbenadering economische aspecten

3.3

Verslagleggingscyclus

163

3.4

Contactgegevens

167

EC1

Directe economische waarden 88-96, 122-123

3.5

Procesbepaling van inhoud jaarverslag

163

EC2

Financiële gevolgen

3.6

Afbakening van het verslag

3.7

Beperkingen reikwijdte van het verslag

3.8

Basis verslaglegging joint ventures

3.9

Methodiek gegevensmeting

3.10

Heroriëntatie

3.11

Veranderingen in verslaglegging

4, 67-69, 163

5, 9-17, 118-119, www.triodos.com/gri

klimaatverandering

5-17, 45-48, 122-123

163

EC3

Dekking werknemersvoorzieningen

4

EC4

Van overheid ontvangen financiële steun nvt

Triodos Bank ontvangt geen steun van de

77, 83, 93-96, 144-150 Binnenzijde omslag, 77, 83 nvt

106-107

overheid EC5

Niveau salarissen

Alle vestigingen hanteren salarissen boven

Er zijn geen relevante wijzigingen ten

minimumloon; Triodos Bank heeft geen

o pzichte van de vorige verslagperiode

vestigingen in ontwikkelingslanden

3.12 GRI toepassing

164-166

EC6 Lokale leveranciers

3.13

152, 161

EC7 Lokale personeelswerving

Beleid externe verificatie

81-83 nvt

Triodos Bank werft uitsluitend in die landen waar zij vestigingen heeft

BESTUUR, VERPLICHTINGEN EN BETROKKENHEID

4.1

Bestuursstructuur

4.2

Voorzitter hoogste bestuursorgaan

nvt

4, 67-69

EC8

Investering in infrastructuur

Triodos Bank verricht geen pro-deo werk

EC9

Indirecte economische impact

nvt 9-17

7-8, 159-160

4.3

Onafhankelijke leden

Triodos Bank is een vennootschap met een

nvt

Raad van Bestuur en een Raad van C ommissarissen, zie 161-164

164


M I L I E U P R E S TAT I E I N D I C AT O R E N

S O C I A L E P R E S TAT I E I N D I C AT O R E N

Managementbenadering milieuaspecten

79-86

EN1

Totaal verbruik materialen

80, 85

EN2

Recycling materialen

80, 85

EN3

Direct energieverbruik

79, 85

EN4

Indirect energieverbruik

85

LA2

Verloop medewerkers

EN5

Besparing energie door efficiencyslag

80

Wij moeten nog rapporteren over de omzet

EN6

Initiatieven duurzame energie

EN7

Arbeidsomstandigheden en volwaardig werk LA1

Samenstelling totaal medewerkersbestand

15, 45-48, 122-123

74

omdat de desbetreffende cijfers te laag zijn

Initiatieven indirect energiezuinig

om significante patronen aan te geven 79-86

EN8

Totaal waterverbruik

EN9

Waterbronnen voor waterverbruik

Waterverbruik van Triodos Bank is alleen

81

LA3

Voordelen full-time medewerkers

Arbeidsvoorwaarden zijn voor alle mede

nvt

werkers gelijk conform de landelijke wetgeving LA4

CAO

81

LA5

Minimale opzegtermijn

EN11 Eigen grond in beschermde gebieden

80-81

LA6

Arbocommissies

EN12 Effecten op biodiversiteit

80-81

LA7

Verzuimcijfers

nvt

LA8

EN10 Recycling of hergebruik water

EN13 Natuurlijke leefomgeving beschermd

nvt

voor kantoorverbruik

TBP, 75-76 TBP, 75 75-76 75

Risicobeheersingsprogramma ernstige ziekten

Vestigingen van Triodos Bank bevinden zich

75

LA9 Gezondheid en veiligheid

alleen in stedelijke omgeving EN14 Beheersing effecten biodiversiteit

79-86

EN15 IUCN Red List

73, 74

gespecificeerd naar leeftijd of geslacht

verbruik

64-65, 73-78, TBP

nvt

nvt

Triodos Bank conformeert zich aan algemene afspraken met vakbonden

Vestigingen van Triodos Bank bevinden zich

LA10 Opleiding en training per medewerker

alleen in stedelijke omgeving

LA11 Training voor competentiemanagement 73-78

EN16 Directe emissie

83

EN17 Indirecte emissie

83

EN18 Initiatieven verlaging CO 2 emissie

79-86

LA12 Programma’s voor prestatie en loopbaan ontwikkeling

www.triodos.com/gri

EN19 Emissie stoffen aantasting ozonlaag

83

LA13 Samenstelling bestuursorganen

EN20 NO x en SO x luchtemissie

83

LA14 Verhouding basissalaris man-vrouw

EN21 Totale afvoer water

nvt

75

Bij de werkzaamheden van Triodos Bank is

157-161 nvt

Triodos Bank hanteert gelijke inschaling voor mannen en vrouwen

afvoer van water niet aan de orde EN22 Afval totaal

81

EN23 Totaal aantal lozingen

nvt

S O C I A L E P R E S TAT I E I N D I C AT O R E N : MENSENRECHTEN

Managementbenadering mensenrechten


het gebruik van olie, chemicaliën of HR1

b randstoffen niet aan de orde EN24 Gevaarlijk afval

nvt

overeenkomst criteria HR2


81, criteria

HR3

Werknemerstraining mensenrechten

www.triodos.com/gri


HR4

Discriminatie-incidenten

afvoer van water niet aan de orde

HR5

Vrijheid van verenigingen en

orde EN25 Lozingseffecten water

nvt

EN26 Initiatieven ter voorkoming van milieu effecten

79-86, 167

EN27 Teruggevorderde verpakking

Toetsing mensenrechten bij toeleveranciers

het gebruik van gevaarlijk afval niet aan de

73-78, TBP, criteria

Clausule mensenrechten in investerings

nvt

64, TBP

collectieve onderhandelingen

TBP, criteria

Kinderarbeid

TBP, criteria

HR7 Gedwongen arbeid

TBP, criteria

HR6


HR8

Veiligheid

teruggevorderde verpakking niet aan de

Triodos Bank heeft geen werkzaamheden in

nvt

hoog-risicogebieden

orde EN28 Monetaire waarde van significante boetes 81

HR9

Incidenten inheemse volken

EN29 Milieueffect verkeer en vervoer

80, 86

Triodos Bank heeft geen werkzaamheden in

EN30 Investeringen milieubescherming

80, 81


nvt

hoog-risicogebieden

165

S O C I A L E P R E S TAT I E I N D I C AT O R E N :

FS10

Betrokkenheid en dialoog

M A AT S C H A P P I J

www.triodos.com/gri

Managementbenadering maatschappij 5-6, 67-69, TBP

FS11

Te toetsen activa

SO1

Effect op gemeenschappen

SO2

Criteria

Al onze activa worden getoetst aan onze

58-59, criteria, 70-71

Aantal bedrijfsonderdelen geanalyseerd op corruptiegerelateerde risico’s

duurzaamheidscriteria FS12

63, criteria

Beleid inzake stemmen via een machtiging

www.triodos.com/gri

SO3

Anti-corruptiebeleid en -procedures

63

SO4

Maatregelen naar aanleiding van corruptie 63

SO5

Standpunt politiek debat

SO6

Bijdrage aan politiek

Triodos Bank geeft geen (financiële)

een beperkt aantal vestigingen in Spanje.

b ijdragen aan politiek partijen

Klanten bankieren voornamelijk via internet

70-71 nvt

SO7

Concurrentiebeperkend gedrag

63

SO8

Boetes en sancties

63

FSSS Maatschappelijke Prestatie-indicatoren FS13

Filialen in achtergestelde gebieden

Triodos Bank heeft kantoren in Europa en

FS14

nvt

Verbetering toegang tot financiële diensten

48-49

S O C I A L E P R E S TAT I E I N D I C AT O R E N :

FSSS Publicaties inzake Prestaties Product

PRODUCTVERANTWOORDELIJKHEID

verantwoordelijkheid

Managementbenadering product

FS15

verantwoordelijkheid PR1 Levensduur product of dienst PR2

Eerlijk ontwerp producten en diensten

TBP

9-17, 64-65, TBP nvt

FSSS Prestatie-indicatoren Productverant

Gezien de aard van de werkzaamheden van

woordelijkheid

Triodos Bank

FS16

Financiële vaardigheden www.triodos.com/gri

Verbetering gezondheids- en veiligheids incidenten

PR3

Productinformatie

PR4

Verplichte productinformatie

PR5

Klanttevredenheid

63 14-17

PR6

Communicatieprogramma’s

PR7

Marketinggerelateerde non-compliance

Legenda

63

nvt

Niet van toepassing

70-71

TBP

Triodos Bank Business Principles

(www.triodos.com/gri)

63, 67-69

Criteria Criteria voor kredietverlening en

incidenten

63

i nvesteringen Triodos Bank

PR8

Regelgeving privacy klanten

63

(www.triodos.com/gri)

PR9

Monetaire waarde van significante boetes 63

S E C T O R S U P P L E M E N T : F I N A N C I ËL E DIENSTVERLENING (FSSS)

FSSS Publicatie inzake Managementbenadering FS1

Beleid inzake milieu- en sociale componenten

5, criteria, TBP

FS2

Procedures voor milieu- en sociale risico’s

FS3

Bewaking implementatie klanten

FS4

Verbetering competentie medewerkers 73-75

FS5

Interactie met stakeholders

62, 81, www.triodos.com/gri,criteria 58-59 70-71

FSSS Prestatie-indicatoren FS6

Samenstelling portefeuille

Al onze producten en diensten zijn

122-123

o ntwikkeld met het oog op duurzaamheid FS7

Monetaire waarde maatschappelijk voordeel 122-123

FS8

Monetaire waarde milieuvoordeel

FS9

Reikwijdte en regelmaat audits 7, 53, 75, 157

166

122-123


Adressen I nternationaa l hoofdkantoor

Bijkantoor

Nieuweroordweg 1, Zeist

Calle Cardenal Ilundain 6

Postbus 55

41013 Sevilla, Spanje

3700 AB Zeist, Nederland

Telefoon +34 (0)95 462 41 66

Telefoon +31 (0)30 693 65 00

www.triodos.es

www.triodos.com Bijkantoor Vestigingen

C/ Ferraz 52 28008 Madrid, Spanje

N eder l and

Telefoon +34 (0)91 541 62 64

Utrechtseweg 44, Zeist

www.triodos.es

Postbus 55 3700 AB Zeist, Nederland

Bijkantoor

Telefoon +31 (0)30 693 65 00

C/ Acera de Recoletos 2

www.triodos.nl

Casa Mantilla 47004 Valladolid, Spanje

België

Telefoon +34 (0) 983 21 71 76

Hoogstraat 139/3

www.triodos.es

1000 Brussels, België Telefoon +32 (0)2 548 28 28 www.triodos.be

Bijkantoor C/ el Justícia 1 46004 Valencia, Spanje

V ereni g d K oninkri j k

Telefoon +34 (0)96 351 02 03

Brunel House

www.triodos.es

11 The Promenade, Clifton Bristol BS8 3NN, Verenigd Koninkrijk

Bijkantoor

Telefoon +44 (0)117 973 9339

Avenida César Augusto 23

www.triodos.co.uk

50004 Zaragoza, Spanje Telefoon +34 (0)976 45 64 69

Bijkantoor

www.triodos.es

32 Annandale Street Lane Edinburgh EH7 4LS, Verenigd Koninkrijk

D uits l and

Telefoon +44 (0)131 557 5528

Mainzer Landstr. 211

www.triodos.co.uk

D-60326 Frankfurt am Main, Duitsland Telefoon +49 (0)69 717 19 100

S pan j e

www.triodos.de

C/ José Echegaray 5 Parque Empresarial Las Rozas 28230 Madrid, Spanje Telefoon +34 (0)91 640 46 84 www.triodos.es Bijkantoor Avda. Diagonal 418 bajos Casa de Les Punxes 08037 Barcelona, Spanje Telefoon +34 (0)93 476 57 47 www.triodos.es


167

Colofon Triodos Bank NV Jaarverslag 2009 Verschijning April 2010 Tekst Triodos Bank Ontwerp en lay out Studio van Waert, Westbroek, Nederland Vocking in Vorm, Nieuwegein, Nederland Elaine Sullivan, Amsterdam, Nederland (cover) Fotografie Evelyne Jacq (portretfotografie) Michiel Wijnbergh (projectfotografie & portretfotografie van Georg Schuermann, Alexander Schwedeler, James Vaccaro) Drukwerk Drukkerij Pascal, Utrecht, Nederland Oplage 2.500 copies Contact Voor reacties of vragen over dit verslag kunt u contact opnemen met de lokale vestiging van Triodos Bank. De adressen staan op pagina 167 vermeld. Dit verslag is ook beschikbaar en te downloaden via www.triodos.nl Deze versie van het verslag is een vertaling van de originele Engelse versie. In geval van strijdigheid tussen de Engelstalige versie en de Nederlandstalige versie is het Engelstalige jaarverslag leidend.

Dit jaarverslag is gedrukt op FSC-gecertificeerd papier.

168


Triodos Bank, een historisch overzicht 1 9 6 8 Een studiegroep, bestaande uit Adriaan Deking

1 9 9 8 Triodos Bank voegt de drie groenfondsen

Dura (econoom), Dieter Brüll (hoogleraar fiscaal recht),

samen tot Triodos Groenfonds. Dit beursgenoteerde

Lex Bos (organisatieadviseur) en Rudolf Mees

fonds is het eerste Nederlandse groene beleggings

(bankier), wil een meer bewuste omgang met geld

fonds dat valt onder de fiscale groenregeling.

bevorderen. 2 0 0 0 Triodos Meerwaardefonds creëert de mogelijk 1 9 7 1 Stichting Triodos Fonds wordt opgericht om te

heid voor beleggers om naast het Mixfonds te kiezen

bemiddelen bij schenkingen en leningen ten behoeve

voor een Aandelenfonds en een Obligatiefonds.

van vernieuwende initiatieven en bedrijven. 2 0 0 2 Triodos Fair Share Fund wordt opgericht. Het 1 9 8 0 Triodos Bank NV wordt opgericht met een

fonds biedt de mogelijkheid te beleggen in micro

startkapitaal van EUR 540.000 en een licentie van

financieringsinstellingen in ontwikkelingslanden.

De Nederlandsche Bank. De bank start met haar activiteiten in Nederland.

2 0 0 4 Triodos Bank opent een vestiging in Spanje.

Triodos Vastgoedfonds wordt gelanceerd, het eerste 1 9 9 0 Biogrond Beleggingsfonds, het eerste

vastgoedfonds dat uitsluitend in duurzame gebouwen

groenfonds in Europa, wordt door Triodos Bank

belegt.

gelanceerd. Later volgen het Windfonds en het Groene Beleggingsfonds.

2 0 0 6 Triodos Bank opent het internationale hoofd

kantoor in Nederland. 1 9 9 3 Triodos Bank opent een vestiging in België. 1 9 9 4 Samen met Stichting DOEN wordt Stichting

Triodos-Doen opgericht en samen met Hivos, Stichting Hivos-Triodos Fonds. Beide fondsen investeren in ontwikkelingslanden en behoren tot de eerste fondsen die wereldwijd investeren in microfinanciering. 1 9 9 5 Triodos Bank opent een vestiging in het

Verenigd Koninkrijk.

Het eerste in Luxemburg gevestigde Triodos Beleggingsfonds, Triodos Renewables Europe Fund wordt opgericht en belegt in Europese projecten voor duurzame energie. In Nederland wordt Triodos Cultuurfonds opgericht. 2 0 0 7 Triodos Bank lanceert Triodos Values Pioneer

Fund. Dit fonds is onderdeel van een tweede in Luxemburg opgericht fonds waarin ook Triodos Values Equity Fund en Triodos Values Bond Fund zijn ondergebracht. 1 9 9 7 In samenwerking met Delta Lloyd Asset

2 0 0 8 Triodos Bank lanceert Triodos Sustainable Trade

Management wordt Triodos Meerwaarde Mixfonds

Fund. Dit fonds verstrekt handelsfinancieringen aan

gelanceerd en aan de Effectenbeurs in Amsterdam

gecertificeerde biologische en fair trade producenten

genoteerd.

in ontwikkelingslanden en opkomende markten. 2 0 0 9 Triodos Bank opent een vestiging in Duitsland.

TlB Jaarverslag 2009

Recommend Documents