Thema 4 Straatmuzikanten
Les 4.1 • • • • •
tinnen ideeën pakketten resultaat passage
Les 1 de, jarig Een man met korte, grijze haren, een snor en een aktetas stootte met zijn voet tegen het geldbakje. → Waar hoor je een stomme e net als bij de? → Wat is een aktetas? Een platte, rechthoekige tas, vaak van zwart leer, om papieren en boeken in mee te nemen. • Een akte is een officieel blad van een gemeente of notaris waarop een beschrijving van een gebeurtenis of een feit staat, dat je als bewijs kunt gebruiken. → Kun je een voorbeeld van een akte noemen? Visakte, geboorteakte, huwelijksakte • Joris vertelt dat hij de man met de aktetas vaker heeft gezien. Hij kijkt altijd chagrijnig. → Van welk woord is het woord chagrijnig afgeleid? chagrijn Vandaag leer je woorden schrijven met een stomme e en woorden die eindigen met ig.
→ Kun je voorbeelden noemen van woorden met een stomme e? → Wat betekent stom in stomme e? toonloos, zonder klank, klinkt niet helder. De stomme e is de klinker e zonder klemtoon en lijkt daardoor op de u van put. In plaats van stomme e zeg je ook wel stemzwakke e. • Bijna alle uitgangen van verkleiningen, meervouden, verbuigingen en vervoegingen eindigen op e, en of es. • Een woord dat eindigt met de stemzwakke klank e wordt geschreven met de e van de, bijvoorbeeld akte, datgene, weduwe, zodoende. De stemzwakke e is het moeilijkst te horen in het midden van een woord, bijvoorbeeld in ergernis, karakter, tevergeefs.
→ Ken je voorbeelden van woorden met het achtervoegsel ig? → Weet je wat een achtervoegsel is? Een toevoeging van enkele letters achter een woord om een nieuw woord te maken; de toegevoegde letters vormen zelf geen bestaand woord. → Maak woorden met ig van de volgende woorden. aandacht, gebrek, nadeel, maat, regelmaat, toekomst, willekeur. aandachtig, gebrekkig, nadelig, matig, regelmatig, toekomstig, willekeurig. • Het achtervoegsel ig betekent vaak: lijkt op gebrek, nadeel, vrije wil, willekeur, als van toekomst, of met aandacht, mate, regelmaat, recht, vol. recht – rechtvaardig vol - volledig
akte
officieel papier als bewijs van iets belangrijks Voorbeelden: `hypotheekakte`, `overlijdensakte`e
apostel
Een apostel is iemand die een boodschap overbrengt, uit naam van een ander die hem heeft gestuurd. De term wordt vooral gebruikt in de Bijbelse betekenis.
ergenis
gave
karakter
tevergeefs Ambulances en de brandweer waren tevergeefs uitgerukt.
zonder resultaat vb:al mijn pogingen waren tevergeefs
weduwe
zodoende op die manier Voorbeeld: `Het regende, zodoende ben ik met de tram gekomen.`Synoniemen: daardoor, vandaar, daarom ...
Ik had een afspraak bij de kapper, zodoende kon ik niet direct komen.
gebrekkig
nadelig
Nadelige effecten van roken Nadelige invloed van medicijnen Nadelige effecten van koffie
willekeurig
Reflectie: • Hoe heb je nagedacht over het schrijven van de stomme e in de woorden? • Hoe voorkom je dat je je bij woorden met het achtervoegsel ig je vergist in een andere letter? • Wat is de betekenis van het achtervoegsel ig in een woord?
Les 4.2 • • • • •
fluwelen moskeeën processen rubriek justitie
Les 2 kleuren, werken • Joris, Daniël en John maakten muziek op het kerkplein. • Onder de onderkapping naast de cd-winkel haalden ze veel minder geld op. → Wat is de persoonsvorm in deze zinnen? maakten, haalden → In welke tijd staat de zin? (hoe kun je dat zien?) → Van welke werkwoorden zijn deze woorden afgeleid? maken, halen → Wat valt je op als je maakten met maken vergelijkt en haalden met halen? de open lettergreep verandert in een gesloten lettergreep; de persoonsvormen staan in de verleden tijd meervoud; Het ene werkwoord krijgt in de verleden tijd –den, het andere -ten. We leren vandaag waarom het ene woord –den krijgt in de verleden tijd en het andere woord –ten.
kleuren onderwerp
persoonsvorm
Verleden tijd
Enkelvoud
Ik Jij, u, hij,zij
kleur kleurt
kleurde kleurde
meervoud
Wij, jullie,zij
kleuren
kleurden
werken onderwerp
persoonsvorm
verleden tijd
Enkelvoud
Ik Jij, u, hij,zij
werk werkt
werkte werkte
meervoud
Wij, jullie,zij
werken
werkten
„t kofschip • Werkwoorden krijgen in de verleden tijd de uitgang de(n) of te(n). Meestal hoor je duidelijk verschil. Soms twijfel je of je de of te schrijft. • Hiervoor kun je „t kofschip gebruiken. Neem het hele werkwoord en haal er –en af. • Bijvoorbeeld: werken kleuren • Neem de denkstappenkaart voor je. • Als je of jij achter het werkwoord staat schrijf je de ikvorm. Bijvoorbeeld: Loop jij weg?
Reflectie: • Hoe ga je na of een werkwoord behoort tot de d-soort of t-soort? • Wanneer is het handig om te weten of een werkwoordeen d-soort of t-soort werkwoord is? • Hoe gebruik je de denkstappenkaart bij het schrijven van de persoonsvorm?
Les 4.3 • • • • •
betonnen reeën raketten tevoren combinatie
Les 3 bezoek, getal, verkeer •
In het ankerverhaal staat dat een winkelier zich ergerde aan het geluid van de straatmuzikanten. Het geluid bezorgde overlast. → Waarom vindt de man dat het geluid voor overlast zorgde? geluid • Daniël zegt dat zij op woensdagmiddag zonder vergunning muziek mogen maken. → Waarvoor heb je een vergunning nodig? Vissen, jagen, bouwen, parkeren. vergunning • De drie jongens waren even beduusd, toen ze werden weggejaagd. → Wat betekent beduusd? Beduusd komt van duizelen, een draaierig gevoel in je hoofd. Beduusd is even niet weten wat je moet doen doordat je iets onverwachts overkomt. → Kun je je een situatie herinneren waarin je beduusd was? beduusd. We leren vandaag woorden met be, ge of ver schrijven.
→ Ken je voorbeelden van woorden met be, ge of ver? bezoek – getal – verkeer → Wat is de moeilijkheid aan deze woorden? Je hoort u, maar schrijft e. → Hoe komt dat? De eerste klemtoon wordt zonder klemtoon uitgesproken. Daardoor klinkt deze bijna als u. • Woorden met het voorvoegsel be, ge of ver zijn vaak afgeleid van een ander woord. → Wie kan vertellen van welke woorden behoud, gebod en verbeelding zijn afgeleid? houden, bieden, beelden.
bediening
benoeming
`de benoeming tot secretaris-generaal`,
een bepaalde baan of functie krijgen vb:bij zijn benoeming als burgemeester was het feest synoniem: aanstelling
bewustzijn
Bewustzijn wordt omschreven als subjectieve reflectie op indrukken uit de buitenwereld (weten van wat je ziet, hoort of voelt en daarover kunnen vertellen)
gebod
gemeenschap
genot
gewest
gezag
verbeelding
vergunning
Reflectie: • Waar zoek je de moeilijkheid in het woord? • Op welke klank vooraan moet je vooral letten? • Hoe denk je na over de klinker die bijna klinkt als u? • Welke regel ken je bij het schrijven van de e die klinkt als u? • Waarom is het handig om de woorden in klankgroepen te verdelen?
Les 4.4 • • • • •
brievenbus weeën vonnissen beschikking injectie
Les 4 reizen, leven •
In het ankerverhaal staat Joris zich verbaasde over de vraag van een mevrouw die luidde: “Weten jullie wat voor dag het morgen is?” → Waarom verbaasde Joris zich over deze vraag? verbazen – verbaasde • De journaliste van de omroep vertelt de kinderen dat het de volgende dag de dag van de Rechten van het Kind is. • Bijna alle landen van de wereld beloofden zich aan de Rechten van het Kind te houden. → Kun je enkele rechten noemen? Recht op veilig en gezond leven. Recht op onderwijs Recht op bescherming bij oorlog Recht op een eigen mening → Houd ieder land zich aan deze beloften? Beloven – beloofden Vandaag leren we werkwoorden waarbij de z soms verandert in s en v in f.
reizen onderwerp Enkelvoud
Ik Jij, u, hij,zij
meervoud
Wij, jullie,zij
persoonsvorm
Verleden tijd
leven onderwerp Enkelvoud
Ik Jij, u, hij,zij
meervoud
Wij, jullie,zij
persoonsvorm
Verleden tijd
→ Begrijp je: • De verleden tijd van reizen en leven? • „t kofschip? • Hele werkwoord –en Deze klanken zijn stemhebbend, dus zijn het werkwoorden van de d-soort en begint de uitgang in de verleden tijd met d.
blozen
draven
Reflectie: • Wat heb je geleerd van de persoonsvormen in de verleden tijd? • Hoe denk je na over de uitgang van de persoonsvorm in de verleden tijd? • Welke regel ken je voor het schrijven van de letters s, z, v en f? • Denk je dat de persoonsvormen met s of z op het eind of z of v in het midden goed kunt schrijven?
