the world intoconnection

the world intoconnection part 1

Together we build a brighter future! We achieve breakthroughs by inspiring and connecting people...

“Ik wil iedereen bedanken die zich met ons heeft willen verbinden om dit prachtige boek tot stand te brengen.” Salem Samhoud

Together we build a brighter future! We achieve breakthroughs by inspiring and connecting people...

COLOFON

Hoofdredactie Salem Samhoud

Eindredactie Freek Grootenboer & Jeroen Schilte

Redactie & Logistiek Vivian Kamerling

Interviews Gerard Aartsen, Sander Asma, Jochen Barth Rob van der

Blaak, Frenke Bolt, Lieke van Bussel, Buynsters, Sebastian Delissen, Maartje Frederiks, Jeroen Geelhoed, Alexli

Gravemeijer, Freek Grootenboer, Else Harten, Nur Hamurçu, Martijn Jongejan, Vivian Kamerling, Lisanne Kohsiek, Marijn J. Korver, Rianneke van der Kooi, Julian Kruis, Suzan

Leydesdorff, Alice Mostert, Ilse Nelemans, Annemieke

Rijneke, Jip Samhoud, Salem Samhoud, Maarten Sisselaar, Ingrid Smolders, Marian Stellingwerf, Sharon Teeuwen,

Marieke Tuinenburg, Tonnie van der Varst, Loes Vermeulen, Tjeertje Vlaskamp, Laura Weller, Wouter van der Weijden.

INLEIDING

Het boek dat u

ook voor een groot deel af van de punten waarop de constructie moet komen te rusten. Om sterke verbindingen aan te kunnen gaan, moet je dus in jezelf investeren. Om te begrijpen wat het betekent om in jezelf te investeren als drager van een verbinding, moeten we meer inzicht krijgen in de gewenste verbinding.

nu in uw handen heeft, is het resultaat van een fantastische reis. De afgelopen maanden zijn we op zoek gegaan naar de betekenis en het belang van verbinding. Vanuit mijn eigen ervaringen had ik persoonlijk al de overtuiging dat het verbinden van mensen een enorme positieve uitwerking kan hebben bij het realiseren van allerlei mooie initiatieven en het behalen van zowel persoonlijk als collectief succes. Wanneer de juiste mensen zich met elkaar verbinden, kunnen de grootste dromen worden verwerkelijkt. Dat is iets wat ik al mijn hele leven zie en ervaar en het is zeker iets dat ik graag met de rest van de wereld wil delen.

Als drager van een verbindingsrelatie is het van belang dat je inzicht hebt in je eigen vermogens, wensen en motivaties. Zoals de architect van een brug moet onderzoeken hoe sterk de fundering is waarop zijn brug moet worden gebouwd, zo moet je zelf over voldoende fundamentele zelfkennis beschikken. Deze fundamentele zelfkennis noemen we verbinding hebben met jezelf. Verbinding met jezelf betekent de mate waarin je jezelf kent. Het is daarom enorm belangrijk dat je je zelfinzicht zo goed mogelijk ontwikkelt, en wel op de volgende twee punten:

Aangespoord door deze mooie overtuiging en geïnspireerd door de verbindingen die ik in mijn dagelijkse leven tegenkwam, besloot ik om van verbinding een groot project te maken. We zijn begonnen met het uitwerken van de filosofie van verbinding; Wat bedoelen we eigenlijk precies wanneer we spreken over verbinding en hoe ziet de theorie van verbinding er nu eigenlijk uit?

1. Wat kan ik?

Om een zo goed mogelijke verbinding aan te gaan is het belangrijk dat je weet wat je kunt: zowel op dit moment als in de toekomst. Waar ben je echt goed in en waarin juist niet? Wat zijn je technische en intellectuele capaciteiten? Waar ligt je potentie? Op welke terreinen kun je nog groeien? En op welke terreinen niet?

Op basis van deze filosofische theorieën hebben we een uitgebreid onderzoek opgezet om te zien of onze theorie klopt. De resultaten waren overweldigend. Het onderzoek liet zien dat mensen die sterk verbonden zijn met anderen inderdaad succesvoller zijn. Daarbij komt dat ze ook nog eens aanmerkelijk gelukkiger zijn. Een bijzonder inzicht dat we kregen is dat de kracht van verbinding afhangt van iets dat we ‘verbinding met jezelf’ hebben genoemd.

2. Wat wil ik?

Los van het feit dat je in staat bent om een bepaalde verbinding te dragen is het van belang dat je de verbinding ook wil dragen en ontwikkelen. Wat is je innerlijke motivatie? Wat zijn je drijfveren? Wat zijn je wensen en je verlangens? Waar geloof je in? Wat zou je graag willen bereiken en waarom? Wat motiveert je en wat niet? Wat zoek je in andere mensen? Wat verwacht je van hen en wat kunnen zij van jou verwachten?

Verbinding met jezelf

Alle relaties en verbindingen die je als mens kunt aangaan, beginnen bij jezelf. De kwaliteit van relaties en verbindingen zijn uiteindelijk afhankelijk van je eigen persoonlijkheid. Ter verduidelijking kunnen we denken aan een brug, als verbinding tussen twee vaste punten: de sterkte en stabiliteit van een brug over een rivier hangt

Verbinding met jezelf hangt aan de ene kant af van de mate waarin een persoon weet wat hij wil in het leven.

9

Aan de andere kant moet hij kennis hebben van zijn eigen capaciteiten. Het blijkt dat, hoe beter een persoon verbonden is met zichzelf, hoe beter hij of zij in staat is om verbindingen aan te gaan met anderen. Dit betekent ook dat ze beter in staat zijn om de door hen zelf gestelde doelen daadwerkelijk te realiseren.

versterken. Door diepe verbindingen met anderen aan te gaan, zul je ook meer en beter inzicht in jezelf krijgen. En andersom geldt hetzelfde: hoe meer en beter je zelfkennis, hoe beter je in staat zult zijn om verbinding met anderen te maken. Uitgangspunt is dus steeds de zelfkennis, de verbinding met jezelf. Op basis van deze zelfkennis kun je keuzes maken. Je kunt kiezen wat voor mensen je nodig hebt, wat voor mensen bij je passen of die je zouden kunnen helpen. Op deze manier zul je beter in staat zijn om je persoonlijke doelen en wensen die je in dit leven hebt daadwerkelijk te realiseren. Zoals gezegd wordt dit onderstreept door het onderzoek: hoe beter mensen verbonden zijn, hoe succesvoller en gelukkiger ze zijn.

Verbinding met anderen

De volgende stap die gemaakt moet worden, is de verbinding van het individu met een ander individu. Vanuit zelfkennis, wat simpel gezegd inhoudt dat je min of meer weet wat je te bieden hebt en welke verwachtingen en wensen je hebt, kun je verbindingen aangaan met andere mensen. Deze verbindingen kunnen allerlei gradaties van kwaliteit hebben: van een zeer oppervlakkig formeel contact tot intensieve vriendschap of een onvoorwaardelijke liefdesrelatie. In een verbindingsrelatie van de laatste soort bestaat een maximale openheid: personen in een dergelijke relatie kunnen zich maximaal open en kwetsbaar opstellen. Omdat individuen elkaar goed kennen, weten wat elkaar motiveert en wat niet, kunnen ze rekening houden met elkaars’ gevoelens. Meer inzicht in de ander, de ander beter leren kennen, betekent dat er steeds minder onzekerheid en onvoorspelbaarheid is. Hierdoor neemt het vertrouwen toe, evenals de wederzijdse waardering en erkenning. Kenmerkend voor een dergelijke verbinding is dat het eigenbelang van individuen afneemt naarmate de verbinding toeneemt: eigenbelang maakt plaats voor altruïsme. Bij kwalitatief hoge verbindingen zijn individuen veel eerder bereid om offers te brengen die bijdragen aan de relatie en die niet direct bijdragen aan het persoonlijk belang van het individu.

Verbinding is dus een enorm belangrijk principe. Het stelt ons in staat om op het persoonlijke, sociale en professionele vlak het beste uit mensen te halen, op een manier die bij hen past en die hen gelukkig maakt. Om nog meer en beter inzicht te krijgen in de dynamiek van verbinding, wilde ik mensen spreken die daadwerkelijk verbinders zijn. Mensen die, beroepsmatig of privé, op een bijzondere manier verbindingen tot stand brengen. Mensen die er goed in zijn en waar we iets van kunnen leren. We hebben ons niet tot Nederland beperkt: we zijn de hele wereld overgevlogen naar alle 14 landen die we hebben onderzocht, om daar enkele van deze bijzondere personen te ontmoeten. Door hen te bevragen hebben we hen als het ware de geheime ingrediënten van verbinding ontfutseld. Wat zijn het voor mensen die verbinders? Waarom zijn het verbinders? Hoe doen ze het? Wat moet je er allemaal voor kunnen? Het boek dat je nu vasthoudt, is het verslag van deze interviews. Ze zullen je meer inzicht geven in het verbindingsproces. In de kracht die verbinding los kan maken. Ik hoop dat je geïnspireerd zult raken van de verhalen. Ik hoop dat ze je zullen helpen om u een beetje meer met uzelf en uw omgeving te verbinden. Want dat is het uiteindelijke doel van het hele project: meer verbinding in deze prachtige wereld.

De bereidheid om in de relatie te investeren, om de ander te plezieren en te behagen, in combinatie met het feit dat beide individuen inzicht hebben in elkaars’ en hun eigen vermogens en motivaties maken dat kwalitatief hoge relaties de potentie om het om het beste in de ander naar boven te halen. Het is van belang om in te zien dat de twee verschillende vormen van verbinding – die met jezelf en die met anderen – elkaar

10

1. 2.

Decide who you are and what you

want to be – Denise Lewis





Being connected made me realise I

was not the center of the universe

10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17.

Vrije keuze is een essentiele

verbinden – Bettine Vriesekoop





– Danny Peralta

voorwaarde om je met jezelf te kunnen

3.

9.

When people lack basic needs



Er gaat niets boven een ontmoeting

– Gertjan van Stam



Inspiratie is iemand z’n angst

they start to make connection with

afnemen – Harrie Geelen

themselves – Bassam Eid



4. 5.

Vriendschap met jezelf

– Rik Felderhof



De belangrijkste voorwaarde voor

verbinding is harmonie met jezelf – Els van Breda Vriesman

6. 7. 8.

Vraag jezelf waar je echt gelukkig

Denken in daden – Naema Tahir





Openstaan voor tegenstellingen



No history, no future



Knowing yourself is climbing your



The contaminating power of a

smile – Estella Carlotto Verbinding gaat de wereld

veroveren – Jil van Eyle



– Selwa Alinat

own Mount Everest – Nasuh Mahruki



Woede en gedrevenheid om er

– Yvonne Donders

van wordt – Fatima Elatik





het beste van te maken – Marije Mulder



Verbinding is het doorgeven van

het goede – Nilgun Yerli

INHOUDSOPGAVE

18.



Leiderschap wordt pas interessant

als het inspirerend en verbindend is - Ruud Lubbers en Jan Peter Balkenende

19. 20. 21. 22. 23.

Regels mogen menselijk contact

Verticale verbinding, horizontale

Verbinding is als lucht, zonder kun

je niet bestaan – Simone Korkus



– Tex Gunning



Our success and our failure

relies on our ability to make connections – Gerard Michiels

24.

Regeren met een open blik

– Henk Krol

Laten zien dat het kan

– Rob van Rees

Connection is the key to realize

my dreams – Ryokichi Hirono



Klauteren op de muur van

hopeloosheid – Connie Mus



Gecommitteerd aan de top

Connection creates a space

for interaction – Alan Gegeschatz



inspiratie – Nur Hamurçu







nooit in de weg staan – Jannie van Rhee



25. 26. 27. 28. 29.

Nederland overspoelen met goed

nieuws – Jip Samhoud en Faouzi Achbar

Verbinding met jezelf hangt aan de ene kant af van de mate waarin een persoon weet wat hij wil in het leven. Aan de andere kant moet hij kennis hebben van zijn eigen capaciteiten. Salem Samhoud

LONDON

DENISE LEWIS

1.

Denise Lewis is an Olympic champion. She won the gold medal in the heptathlon at the 2000 Sydney Olympics. Now she is ambassador for the 2012 London Olympics.

The Olympics is all about connection. It’s connecting people from all over the world; countries that are poor and countries that are very wealthy, people with all kinds of talent come together in one big celebration. I think the Olympics is the best thing for uniting and inspiring people.

Decide who you are and what you want to be

It all starts with you

isolated in order to get to the top. But at the same time I felt

very connected to some of the youngsters that were looking

Being connected to yourself is very important. Everything you

at me, using me as a role model, as a motivator for their own

do in life starts with you, essentially. You are the person who

success. This is how I started myself. I started as a young

drives things forward. So you must be self-motivated, have

8 year old wanting to be something. Now when they see

or try to find your goal in life. So the self is a really big thing.

me, they think: ‘You know what, she’s just flesh and blood.

I think it’s very difficult for people, young people especially,

I’m connected to her, I can be just like her.’ And I hope that

to understand that. They sometimes look for someone else

inspires them to go on to do great things.

to blame. They are looking outside for answers, like where am I going in life, what’s going to become of me, what’s

If I have to describe how it feels to win a gold medal then

It’s important that you find inspiration from other people,

so much pride that you have managed to achieve your

my destiny? And those answers, they have to find them.

there are so many words that come to mind. First is pride,

mentors, your teachers, friends, family. But they are just

main goal and your main priority. Second is relief. Nothing

guidelines in life. The most important is that you decide

is guaranteed in life. I remember the point when I crossed

who you are and what you want to be.

the line after the 800 metres and I had the sense that I had won, it was a big weight off my shoulders. Talking about

Being a mother of three children, my success, my path,

connection, I really felt connected to the people of Great

I made the decisions myself. I made sure that I wanted to

Britain at the time, that they were with me all the way, they

be the best in the world. And I achieved it. So I show my

lived and breathed every moment of my heptathlon success,

kids that anything is possible. If you really believe in yourself,

and in that way we were one.

if you try hard and you work hard then you can succeed.

I’m not saying that everyone is going to become an Olympic

I’m not sure how connected the people in the UK are.

champion, but you can really strive to be the best that you

We have some pockets in some of the major cities that,

you have to give to people.

are isolated from society, that they have no hope. The British

can be. And I think that’s the most important message

I am sure, feel very disconnected with life; they feel that they are usually quite down on themselves.

The Olympic games is all about connection

The Olympics is all about connection. It’s connecting people

Personal drive

that are very wealthy, people with all kinds of talent come

positivity. I would really make a big drive on parental

One of my key issues is wellbeing. People must feel more

from all over the world; countries that are poor and countries

control. We’ve lost that ability to sit down and talk, and

together in one big celebration. I think the Olympics is the

to communicate with our parents, our children, our

best thing for uniting and inspiring people.

grandparents. In schools too a lot of work can be done.

Children are the future. If you can help them to create a

But it is really tough being an athlete. When you go in so

better sense of connection, they can reach out further.

deep, when you are at the top of your game, you have to

It will help them feel good about themselves, being open

be very selfish. So at some point I didn’t feel connected to

to themselves and that they can be a good winner.

my family as much as I would have liked to be, but I knew

they understood my goal, my reasons. You have to be very

19

My personal contribution to connection is on two levels.

Blue ball of connection

of the 2012 ambassadors, I feel very much connected to the

and if you are planning on taking this to different cities,

One, we have the London Olympics coming in 2012, I am one

This blue ball of connection is quite a visual thing, a symbol,

Olympic movement and to the Olympic message and I hope

one person of every city meeting on a particular day in

London 2012 carrying their ball and bringing it into one place,

people feel that London will put up a fantastic Olympics.

that would be fantastic.

On another level I am the school sports ambassador for the UK, and in my role there I am trying to drive the message

home that sport is good, it’s a great thing to be involved in

I lived in Holland for four or five years, and bringing

unique way of uniting people, as everyone knows, and I think

The Netherlands are a fantastic sporting country,

the Olympics to Holland in 2028 is a fantastic idea.

and can connect you to so many things in life. Sport has a

the Dutch are vibrant, they are passionate, and very

if you choose a life in sport you are always blessed.

welcoming. Just make sure that the Heineken House is a force. Anything is possible when you get people to work

together towards a clear goal. But remember: be clear in

I strongly believe that you can’t beat

what you want to inspire the rest of the world with.

the interpersonal skills of sitting face to face and keep the conversation going.

Know what you want and what you can do. Work on your

family, know what you want to achieve for your kids, for your

household. And then you can take that to the other extreme,

knowing what you want in your business, what are your core

values for your business. These things are invaluable. We are Twittering now, and are on Facebook a lot. And this way of

communicating has just taken off. Obviously we need to move forward, but we must not lose the ability to just talk. People

hide behind this interface. When you are behind your computer you create this illusion about yourself. I like to keep things real. I strongly believe that you can’t beat the interpersonal skills of

sitting face to face and keep the conversation going. I hope that by the time my children are as old as me, that they feel there

is a great connection in the world. That they are able to move freely and they feel confident, because the world is actually a

small place, and I hope they will be motivating other people to do good things in their lives too. In that way Barack Obama is an example to me. He is a great connector. I was very moved by his inauguration and his message. He seems to reach out to people delivering that hope for change for a better future.

20

21

BEIJING

BET TINE VRIESEKOOP

2.

Bettine Vriesekoop is onlosmakelijk verbonden met tafeltennis en China. Haar prestaties als toptafeltennisser en de onvoorwaardelijke toewijding voor haar sport, zijn van grote betekenis geweest voor het toptafeltennis in Nederland. Momenteel woont ze in Beijing waar ze werkt als journaliste.

Vrije keuze is een essentiële voorwaarde om je met jezelf te kunnen verbinden

Verbinding betekent

praktisch toe te passen. Daar zit het probleem van China.

Veel Chinezen vertrekken ook naar het buitenland. Miljoenen

voor mij drie jaar lang doordringen in de Chinese cultuur,

van hen in het buitenland oefenen heel veel invloed uit op

ik voel me er sterk mee verbonden. Het is belangrijk dat de

de binnenlandse gang van zaken. De overzeese Chinese

rest van de wereld ook is verbonden met China. China is een

gemeenschap is erg belangrijk om China verbonden te

groot werelddeel, en steeds meer het midden van de wereld.

houden met de rest van de wereld.

China is de helft van de wereldbevolking, heeft een rijke

cultuur. Dit land heeft zich altijd afgescheiden maar heeft de

Taoïsme is onbewust heel diep geworteld in de Chinese

om de achterstand in te halen. Daardoor is China nu nog

het onbewust gaat. Er zit veel wijsheid in. Voor deze

afgelopen decennia een snelle ontwikkeling doorgemaakt

samenleving. Ze beseffen niet hoe populair het is omdat

in disbalans. De eisen die ze stellen zijn best irritant, we

samenleving is het heel hoopvol, het gaat over verbinding

mogen ons niet bemoeien met hun binnenlandse problemen.

namelijk. Alles heeft twee kanten, een yin en een yang.

Maar snijdt die banden niet door. Wij kunnen helpen om dat

Het is paradoxaal want deze samenleving heeft ook

evenwicht terug te brengen door veel contact te maken en

twee kanten: de spirituele kant is bijzonder ver ontwikkeld

te behouden. De hele wereld is verbonden, door internet en

terwijl de sociaal-maatschappelijke verhoudingen nog in de

allerlei technologie. Zonder verbinding worden de problemen

kinderschoenen staan. Ik leer daar veel van. De komende

steeds groter. Sommige regeringen in het westen gaan nu

20 jaar is verbinding mijn levensopdracht, de voorwaarde

handelen uit angst. Maar angst en woede verbinden niet.

om gelukkig te zijn, om goed in de maatschappij te staan.

Je groeit er juist door uit elkaar.

Me niet laten leiden door angst maar door positieve

gevoelens en goede verstandhoudingen. Als je goed doet, dan is alles wat je doet waardevol. Dan is alles heel mooi om te doen. Dat is mijn levensopdracht.

Als je goed doet, dan is alles wat je doet waardevol.

Chinezen weten niet goed wat ze willen en wat ze kunnen.

Tot en met de communistische periode, tot aan de ‘open deur politiek’ bepaalde de overheid wat er gebeurde. Je deed wat een ander wilde. Dat gevoel is nog steeds diep geworteld.

Vrije keuze is een essentiële voorwaarde om je met jezelf te kunnen verbinden. Dat kennen deze mensen dus pas sinds kort. Weliswaar ontwikkelen de Chinezen zich enorm op

kennisvlak. Er worden veel ingenieurs en MBA’s afgeleverd. Het opleidingsniveau komt steeds hoger te liggen.

Maar als mensen geen persoonlijke ontwikkeling doormaken, als je ze niet meegeeft hoe ze zich moeten gedragen in

de maatschappij, hoe ze kennis moeten toepassen en hoe ze verbonden moeten zijn, dan is kennis waardeloos om

24

Confucianisme en verbinding Confucius zei: de hele maatschappij is verdeeld in vijf basisrelaties: vader en zoon, man en vrouw, leraar en leerling, oud en jong, vriend en vriend. Wie je ook tegenkomt in je leven, je bevind je altijd in een van die relaties. Bij elke relatie hoort een bepaald gedrag. En de relatie is nooit gelijkwaardig; er is altijd een bovengeschikte en een ondergeschikte. De vriend vriend relatie is nog het meest gelijkwaardig. Chinezen zijn er heel goed in om aan te voelen hoe je staat ten opzichte van elkaar: hoe je dingen overhandigt, wie het eerst naar binnen gaat, enzovoorts. Het is een zeer subtiele samenleving, heel anders dan de Nederlandse samenleving. In Nederland gelden regels voor iedereen, in China niet. In China gaat het om je rol in de samenleving. In termen van Confucius is het dus lastig om een gelijkwaardige verbinding te maken. Echter, als je eenmaal in een vaste kring zit, dan gaat het heel ver. Dan zijn Chinezen veel onvoorwaardelijker.

JERUSALEM

BASSAM EID

3.

Bassam Eid - Human rights activist since 1988

When people lack basic needs they start to make a connection with themselves

I started my work

we also started to deal with Israeli violations. This was for a great deal demanded by the escalating situation. The

as a human rights activist. During this work, I realised that

situation became so bad that it was necessary to break the

there were no organisations that gave attention to the victims

silence of what was actually happening during the war.

of the Palestinian authorities. All organisations were only

focused on victims of the Israeli authorities. So in 1996 I quit

So we are now disliked by both sides. This means that we are

Palestinian authority violations. I made this choice because

their main concern is to establish relative peace in this area.

my job and started a Palestinian organisation that dealt with

highly dependent on the international community. However,

I wanted to defend my people. Not only from external forces,

As long as the situation remains relatively contained to

but especially from their own government.

this area, other countries don’t seem to worry much about political torture and murders. I know this sounds cynical,

My main motivation is that I want to create a democratic

but I know it is the truth. The lack of motivation of the

countries. Because of the absence of a uniting Palestinian

that, as long as the Palestinians remain so highly divided,

country for the Palestinians different from all other Arabic

international community is one thing. The real disaster is

identity, leaders looked to neighbouring countries; their

the violations will continue to happen.

mentality developed in non-democratic countries. The result was that the Palestinian government developed almost

completely under a dictatorial regime. However, the power

the power of a democracy is carried by

of a democracy is carried by the determination of its own

the determination of its own people

people. I won’t let our democracy be lead by the corrupting powers that have governed it so far. I have a responsibility

to my children. I cannot ignore the violations that are being

The fundamental problem is that everybody is divided:

them to be responsible for the political and economical future

The best solution is not two states, but three. As long as the

committed against my people by the authorities; I won’t allow

Hamas is the enemy of Fatah and Israel is the enemy of all.

of my children. I must let the Palestinian authorities know

problem is regarded as a dispute between two parties, the

that, as long as there are soldiers guarding the borders,

conflict cannot be resolved.

there will be soldiers guarding the rights of the people, and I am one of those soldiers.

The ordinary Palestinian peoples are completely fed up

We produce 6 reports a year on violations of human rights,

securing a job, educating their children and gaining access

with everything. They have just three things on their minds:

particular on the treatment of political prisoners by the

to a decent level of healthcare. They do not care about the

Palestinian government. We focus on the issues of torture

political struggles or the question of what a Palestinian state

and capital punishment.

should look like.

Because of our stance, we are considered as an opposition

I think that Palestinians are highly connected, not to each

taken a political side. Still, we are slandered and distrusted

western people that come to the Palestinian people to help

party by the government, despite the fact that we have never

other, but to the outside world. There are a lot of foreign

by high officials. To become more independent, in 2000

us, to do voluntary work, etc. This happens on a very large

28

lack these basic needs, they will start to think and make a connection with themselves. When you have nothing, you

start to realise what you really need; what is really important for yourself.’

What is your personal drive?

‘Hope. I still have hope. Among the Palestinians, I think that only 20% have hope. The 80% that have no hope left is not

only very sad, but also dangerous. I think that extremism only exists with people who consider their life as a failure. When there is no hope, the only thing you can do is to let God do the change for you, so they give their life to God. I am a

Muslim myself, and I know that there is nothing in the Koran that justifies the killing of innocent people. Extremism has

nothing to do with Islam, but everything with the loss of hope for a better life.

The 20% are the people who have managed to make

something of themselves; businessman and academics

scale. I notice that Palestinians really connect to the morals

for example. They know it is possible to change things and

and ideas of these people, which is quite uncommon for

therefore they have hope for a better future for the Palestinian

Arabic people. I see that there is a great sense of hospitality

people. However, having hope also means a lot of frustration.

towards these foreigners. At the same time, the connection

I have worked in this area for more than 20 years, and still I

between themselves, with their immediate neighbours for

have the feeling that we are going backwards. So hope comes

example, almost doesn’t exist. People want to learn from the

and goes for me. There are sometimes events that fuel it, like

outside world. They keep looking to the outside world.

for instance the election of Obama. These sorts of events

A lot of people want to be liberated from existing constraining

provide new hope that keeps you going for a while.’

customs and habits. They feel that making contact with outsiders enables them to be seen as they really are.

What is the solution?

being in contact with other (moral) ideas - feels to them like

to be slaves. When people in the world are really free, then

Because they are so oppressed, contact with a foreigner –

‘Liberty is very important; we are born free and aren’t meant

a kind of liberation.’

there will be no more wars, no more crises. Freedom means respecting human rights. But that is very difficult to achieve.

Is there hope that they will ever connect to each other or to themselves?

Even the country that has the most freedom is, according to my view, not really free. As long as the US has capital

‘Connection needs a certain atmosphere; people need to

punishment, they will not be free.’

have access to certain basic needs before they will be able to make connections with others. However, when people

29

“I’ve seen the whole world. I learn somethin’ from people everywhere. There’s truth in Hinduism, Christianity, Islam, all religions. And in just plain talkin’. The only religion that matters is the real religion - love.” Mohammed Ali

THE NETHERL ANDS

RIK FELDERHOF

4.

Rik Felderhof maakt al jarenlang succesvolle programma’s waarin hij de rol als interviewer op zich neemt. Bekende programma’s zijn onder andere: De Stoel, Villa Felderhof en Schrijvers op de veranda. In 2006 bracht hij zijn eigen tijdschrift uit, genaamd Felderhof.

Vriendschap met jezelf

Wie anders

band schept. Ze worden samen opgehaald en komen tegelijk de villa binnen.’ Op dat moment begint voor Rik zijn rol als

dan interviewer Rik Felderhof, die al zoveel jaar lang

gastheer. ‘Ik zorg wel dat het gesprek het eerste half uur goed

succesvolle programma’s maakt, kan beter beschrijven hoe

loopt. Dan is het ijs gauw gebroken. In Villa Felderhof komen

een gesprek tot verbinding kan leiden? Ons gesprek vindt

de bekende Nederlanders niet alleen voor een goed gesprek,

plaats in een prachtig kantoorgebouw in de bossen nabij

maar ze komen echt logeren. Dan maken we het dus ook

Naarden. Vele mediabedrijven zijn in dit complex gevestigd,

gezellig. Het is van ongelofelijk belang dat alles in het teken

waaronder sinds kort ook Felderhof TV. De klok op de gevel

staat van sfeer. Daardoor kunnen vriendschappen ontstaan in

van het boerderijachtige kantoor staat stil.

de villa. Er ontstaat een sfeer van vertrouwen, er worden zelfs

ontboezemingen gedaan bij de open haard die niet op tv mogen

Verbinding met anderen

komen. Maar de gasten weten dat dit binnenshuis blijft.

Wij zitten klaar voor de ontmoeting met Rik in comfortabele

lage stoelen in een kantoortje. ‘Nee’, zegt Rik, ‘laten we aan

Een van de hulpmiddelen om verbinding tussen de gasten

kun je leunen met elkaar en heb je een gemeenschappelijke

woonsituatie. Daarnaast is het belangrijk om iets samen te

de tafel gaan zitten. Want kijk maar, als je aan een tafel zit

te creëren is hen te isoleren van thuis, van hun werk en hun

plek. De tafel vormt de brug tussen jou en mij. Mensen die

ondernemen. Als we samen een boot moeten aanleggen in

tijdens een interview in een luie stoel zitten, hebben veel meer

winderig weer dan hebben we een gemeenschappelijk doel

onrust.’ Rik vertelt dat in zijn programma’s een ontspannen

en zien we ‘samen af’. Vaak gaat er dan ook iets fout, dat is

sfeer heel belangrijk is. Alleen dan zullen de gasten bereid

vaak grappig, er wordt plezier gemaakt. Dat is heel goed! Dat

zijn hun persoonlijke verhaal te vertellen. Hoe zorgt Rik er

breekt de spanning.’ Ook in Felderhof’s vroegere programma

verder voor dat gesprekken gevoerd worden voor de camera

De Stoel kwam dit terug. ‘De stoel had niet alleen een

op zo’n ontspannen manier?

symbolische waarde maar was ook een hulpmiddel: “Laten

we de stoel eens naar het gras tillen”, “oeps hij valt”. Meteen

‘Mensen uit het vak zullen begrijpen dat het vaak heel veel

wordt er gelachen. Dat is belangrijk om verbinding te maken

moeite kost om iets ontspannen te laten overkomen. Daarvoor

tussen mensen. Laat de humor maar toe, dan worden mensen

is een goede voorbereiding belangrijk. Ten tweede heeft het

ontspannen en komen er ook andere dingen naar buiten.’

te maken met wat je zelf uitstraalt: als je zelf nerveus bent wordt iedereen dat. Dat moet je dus voorkomen. Maar het

Voor zijn programma Schrijvers op de veranda las Rik 64

te vertellen hebben. Ik wil het horen, maar zonder dat ik daar

grote schrijvers. ‘Schrijvers zijn over het algemeen hoog

belangrijkste is dat ik echt geïnteresseerd ben in wat mensen

boeken. Met deze voorkennis ging hij gesprekken aan met

teveel druk op uitoefen. Het moet ook vanzelf komen, ik volg

intelligente mensen die heel goed weten hoe ze hun visie

mijn intuïtie.’

of gevoelens onder woorden moeten brengen. Dat betekent

voor mij dat ik ongelofelijk goed voorbereid moet zijn. Uit de

Verschillende vormen van verbinding spelen een rol: tussen

boeken die door hen geschreven zijn moet ik interessante

Rik en de gast, tussen de gast en de kijker, maar in het geval

gegevens halen. Onverwachte invalshoeken. Ik heb me zo

van Villa Felderhof ook tussen de gasten onderling.

goed ingelezen dat ik soms het gevoel krijg dat ik meer over

‘Dat begint al in het vliegtuig waar we de gasten naast elkaar

hun leven weet dan die schrijvers zich weten te herinneren!

laten zitten. Ze zitten in hetzelfde schuitje wat onmiddellijk een

Uit mijn vragen blijkt dat ik op de hoogte ben, maar het mag

35

niet zo zijn dat mijn voorsprong op de kijker zich tegen me

omroep. Je wordt dan negatief gebruikt: “Door jou heb ik geen

dan zapt ze weg.’

ik hogerop kan komen.” Toch heeft deze tendens Rik nooit

keert. De kijker moet zich niet buitengesloten voelen want

verhoging van mijn salaris gekregen. Jij moet omvallen zodat weerhouden om bijzondere dingen te ondernemen.

Verbinding met de maatschappij

‘Je moet alles vanuit een ander perspectief bekijken en

Wat vormt eigenlijk de drijfveer van Rik Felderhof om

buiten de kaders denken. Dan bedenk je iets unieks. Juist

programma’s te maken en het magazine Felderhof uit te

de mensen die buiten de kaders zijn gegaan hebben zich

brengen? Zijn dat de kijkcijfers, die het medialandschap zo

ontwikkeld tot succesvolle, creatief denkende mensen. Het

duidelijk beheersen? Natuurlijk is dat ook voor het product

geijkte stramien moet je durven doorbreken. Hierbij zul je

Felderhof belangrijk, maar als persoon probeert Rik veel

altijd tegenwind krijgen, maar zonder wind kun je niet zeilen.’

ruimer te denken.

‘Ik wil mooie programma’s en interessante reportages maken

Ik wil laten zien dat de wereld heel mooi kan zijn als

en dat delen met zo veel mogelijk andere mensen. Ik wil laten

we ons allemaal een beetje aan de regels houden.

zien dat de wereld heel mooi kan zijn als we ons allemaal een

Er zijn zoveel mooie mensen. Zij hebben verhalen

beetje aan de regels houden. Er zijn zoveel mooie mensen.

die echt verteld mogen worden.

Zij hebben verhalen die echt verteld mogen worden. Dit laten

we ook zien in het tijdschrift, daarin is een verhaal nog steeds een verhaal. Het zijn levensgenieters en mensen die verder

Rik zou niet oud willen worden in dit land. Een hoogopgeleide

op een respectvolle manier alle kanten van de wereld zien.

verloederen. Vroeger hadden jullie kaas en bloembollen, nu

kijken dan hun eigen tuin, die deze verhalen lezen. We laten

Tanzaniaan vertelde hem eens: “Jullie land begint te

Sommigen noemen dat soft, maar wij noemen dat beschaafd.

is XTC en kinderporno jullie meest populaire exportproduct.

Je zal bij ons nooit iemand in elkaar geschopt zien worden.

Ambulancepersoneel wordt in elkaar geslagen. En jullie

We kunnen het ook platter maken om een grotere doelgroep

hebben een Christelijke regering, hoe kan dat nou?

aan te spreken. Maar als je daarvan afziet spreek je juist de

Er is weinig moreel meer over in jullie maatschappij.

doelgroep aan die je wilt bereiken. Op die manier proberen

Jullie beginnen een derde wereldland te worden in het

wij een positieve bijdrage te leveren aan de samenleving.’

opzicht van welzijn.” Rik kan zich in deze woorden vinden

en geeft aan dat zijn binding met Nederland steeds minder

Waar staat de samenleving eigenlijk voor in het bijzondere

wordt. Hij voelt zich meer Europees en is ook buiten Europa

leven van Rik? Zijn programma’s worden voor de

maatschappelijk verbonden. ‘Ik ben heel nauw betrokken

Nederlandse markt gemaakt, maar in het buitenland

bij scholen en weeshuizen in Rwanda. We hebben nu bijna

opgenomen. Daarnaast heeft Rik een huis in Afrika.

2400 kinderen onder onze hoede. Ik vind het heel belangrijk

Hierdoor verblijft hij zelf slechts enkele maanden per jaar in

om iets van je eigen succes te delen en dat dan juist in een

Nederland. Voelt hij zich nog verbonden met de Nederlandse

andere cultuur te doen. Als ik zie hoe blij die kinderen zijn als

maatschappij? ‘Ja, ik vind Nederland erg leuk, het is alleen

je ze een vak kunt leren: timmerman, metselaar of lasser. We

nog altijd een beetje burgerlijk. Als mensen succes hebben

kopen koeien en kippen voor hen. Bouwen scholen. Daar ben

worden ze met argwaan bekeken. In Nederland is jouw

je met totaal andere dingen bezig. Dat maakt mij gelukkig en

succes mijn falen, dat gebeurt bij elk bedrijf en dus ook bij de

heeft niets te maken met materieel welzijn. Ik leef in een villa

36

Als je niet van jezelf houdt, kun je ook niet van anderen houden. Mensen dènken alleen maar dat ze dat kunnen.

Wie weet ga je plotseling een andere kant op. Je moet van de wandeling zelf iets interessants maken.’ Rik heeft een boekje waarin hij opschrijft wat in hem opkomt. Hij heeft het altijd bij zich. Dat is zijn belangrijkste hulpmiddel bij het reflecteren.

‘Vriendschap met jezelf sluiten zodat je dat ook met anderen kan, dat vergeten heel veel mensen te doen. Als je niet van jezelf houdt, kun je ook niet van anderen houden. Mensen dènken alleen maar dat ze dat kunnen.’

Ook bij de personen die Rik interviewt speelt zelfreflectie

een grote rol. Als gasten zich blootgeven, geven ze zich ook bloot aan zichzelf. ‘Het is heel prettig om je eigen verhaal

te vertellen. Het is leuk om te praten over die mooie tijd van vroeger of juist over vervelende momenten waar je zo goed

in Frankrijk, dat is natuurlijk televisie decor, maar ik zit met

doorheen bent gekomen. Het is heel helend.

minstens zoveel plezier in een hut in Suriname.’

Op scholen zou hier veel meer aandacht aan besteed moeten

Verbinding met jezelf

worden. We leren alles, maar niets over levenslessen en

Ons gesprek vordert en ook in dit gesprek merken we dat de

levensvreugde. Wat voel ik? Wat doen we hier met elkaar?

verbinding en dynamiek onderling toeneemt. We worden steeds

Zijn er misschien bepaalde tips om gelukkiger in het leven te

meer benieuwd naar de gevolgen van alle gesprekken voor

staan? Dat is de essentie van ons bestaan.’

Rik als persoon. ‘Als je zoveel naar mensen luistert en zoveel

gesprekken voert kom je ook jezelf voortdurend tegen. Je moet

Met deze boodschap eindigt ons gesprek. Eenmaal buiten

niet mee eens bent. Maar je wordt gedwongen om na te denken

maar voor ons een mooie weerspiegeling van de boodschap

mee in de gedachtes van anderen of juist niet, wanneer je het er

staat de klok op de gevel nog altijd stil. Waarschijnlijk toeval,

over verschillende zaken en over jezelf; je eigen functioneren,

van Rik Felderhof: sta stil bij jezelf en leef je leven op een

hoe je in het leven staat en stond. Ik heb het gevoel steeds

bewuste en respectvolle manier.

meer compleet te zijn en hierdoor sta ik meer in verbinding met mezelf. Steeds vaker denk ik: “Dit is het dus!”

Maar de zelfreflectie gaat door. Je bent nooit klaar. De zin van het leven is de zoektocht naar de zin van het leven. De weg is net zo interessant als het doel. En wie weet wat het doel is? .

37

THE NETHERL ANDS

ELS VAN BREDA VRIESMAN

5.

Els van Breda Vriesman is juriste. Sinds 1982 bekleedt zij diverse bestuursfuncties in de sportwereld. Zowel op nationaal als internationaal niveau. Zo was zij vicevoorzitter van de Koninklijke Nederlandse Hockey Bond (KNHB). Sinds 1994 is zij erelid. Vanaf 2001 tot eind 2008 was zij voorzitster van de internationale hockeybond (FIH). Ook was zij lid van het Internationaal Olympisch Comité (IOC).

De belangrijkste voorwaarde voor verbinding is harmonie met jezelf

Voor Els

De vijf ringen symboliseren de verbinding. Om een

van Breda Vriesman is sport de grote verbinder. ‘Sport staat

Olympische sport te zijn moet de sport in tenminste

voor participatie, voor deelnemen. Dit kan op topniveau en

vier werelddelen beoefend worden: deze werelddelen

beoefend en beleefd, het haalt altijd het beste in de mens

uiteindelijk waar de Olympische spelen echt voor staan:

op een algemeen niveau. Op welk niveau sport ook wordt

zijn dus daadwerkelijk met elkaar verbonden. Dat is

naar boven. Je bent altijd samen bezig om een gezamenlijk

voor het verbinden van mensen.

doel te behalen. Dit kan alleen als iedereen zijn best doet.

Zelfs het competitieve element van sport werkt verbindend: goede sport betekent immers dat je respect hebt voor je

en andere budgetten. De manier om dit alles te realiseren,

om een goede winnaar te zijn. Dit betekent dat sport een

van belang dat er een open communicatie bestaat.

bestaat uit twee verschillende onderdelen. Ten eerste is het

tegenstander. Sport leert je om te verliezen, maar ook

Er mag geen sprake zijn van verborgen agenda’s en

grote bijdrage levert in het vormen van karakter; van een

dergelijke: alles moet helder en eerlijk besproken worden.

moraal. Neem een voorbeeld uit de hockeysport: die kleine

Mijn taak is iedereen te wijzen op het gezamenlijke doel dat

jongens en meisjes leren om hun stick laag te houden. Dit

we allemaal delen. Alle partijen willen immers uiteindelijk

is niet alleen een spelregel, maar leert die kinderen om te

het beste voor de hockeysport. Het is dit gezamenlijke

voorkomen dat je je tegenstander pijn doet.

doel dat uiteindelijk de verbinding vormt. Hoe verschillend de achtergrond ook is, uiteindelijk streven we er allemaal

Het is belangrijk om te beseffen dat het verbindende karakter

naar om de hockeysport steeds weer een stapje verder te

van sport afhankelijk is van een positieve houding. Er

brengen.

bestaan immers ook voorbeelden van negatieve vormen van verbinding binnen de sport (bijvoorbeeld supportersgeweld).

Het tweede belangrijke ingrediënt is respect: Je moet altijd

Het is van cruciaal belang om elkaar binnen de sport aan te

zorgen dat je de verschillende standpunten respecteert.

blijven spreken op deze positieve houding.

Ik neem iedereen serieus en probeer me te verplaatsen

in de problemen en belangen van alle mensen binnen de

Mijn persoonlijke drijfveer wordt gevormd door mijn passie

organisatie. Persoonlijk contact en oprechte interesse

voor de sport. En dan met name de sport als bijdrage tot

spelen hierbij een grote rol.

de karaktervorming van mensen. Het gaat hierbij niet eens om het niveau van de sport: het draait uiteindelijk om het

Het gezamenlijke doel kun je eigenlijk op twee manieren

besef dat je met elkaar een gezamenlijk doel probeert te

realiseren. Je zou er bijvoorbeeld een hoop geld tegenaan

realiseren.’

kunnen gooien. De tweede manier is gebaseerd op een

Hoe komt uw verbindende rol tot uiting binnen de sport?

zekere schaarste waarbij je gezamenlijk aan de slag gaat

met de middelen die er voor handen zijn. Ik denk dat deze

‘Als voorzitster van de internationale hockeybond is het mijn

laatste manier de beste is. De aanwezigheid van te veel

taak om te zorgen dat alle neuzen dezelfde kant op staan en

geld brengt veel negatieve aspecten met zich mee zoals

dat alle partijen aan hun trekken komen. Dit is vooral moeilijk

bijvoorbeeld afgunst en jaloezie. Bij schaarste ben je op

omdat iedereen anders is: andere culturen, andere belangen

elkaar aangewezen. Je moet samen nadenken en je goed

40

verdiepen in de behoeftes van andere mensen om goede

beslissingen te kunnen nemen. Dit betekent dat er een veel betere verbinding zal ontstaan.’

Zou u – als IOC lid – wat meer kunnen vertellen over de betekenis van de vijf ringen? ‘De vijf ringen symboliseren de verbinding. Om een

Olympische sport te zijn moet de sport in tenminste vier

werelddelen beoefend worden: deze werelddelen zijn dus

daadwerkelijk met elkaar verbonden. Dat is uiteindelijk waar de Olympische spelen echt voor staan: voor het verbinden van mensen.

Ik geloof daarom ook dat het een goede keus is geweest om de Spelen aan China toe te kennen. Bij de laatste Spelen

heeft China de kans gehad om meer dan 200 nationaliteiten te ontmoeten. Er waren meer dan 1 miljoen bezoekers. De voorwaarden die aan China gesteld zijn – open minded

zijn, vrijheid van pers en het verbod om het evenement te

politiseren – hebben daar een positieve kracht ontketend die

aan en je bent meteen verbonden. Je verbind je aan het

de dag van vandaag de positieve verbinding die de Spelen

mogelijk te doen.

niet meer is terug te draaien. Ik en mijn collega’s ervaren tot

gemeenschappelijke doel om het op sportgebied zo goed

in China teweeg hebben gebracht. We corresponderen

bijvoorbeeld allemaal nog met Chinese vrijwilligers en deze

In China was het mooi om te zien dat mensen ook achter

naar de Spelen merkte ik ook hoe het zelfvertrouwen van

sporten, andere mensen en schaarden zich achter hen.

correspondentie wordt niet gecensureerd. In de aanloop

andere landen gingen staan. Mensen ontdekten andere

de Chinezen enorm toenam. Dat was heel bijzonder om te

ervaren. Ik geloof dat dit zelfvertrouwen een goede basis zal

Verbinding is niet gebonden aan cultuur. Bij verbinding moet

van de wereld.

een gezamenlijk doel. Uiteindelijk zijn alle mensen – los van

vormen voor een vertrouwensband tussen China en de rest

je uiteindelijk over de cultuur heenstappen en je richten op hun cultuur – bezig met hun sport.’

De verbindende kracht van de Spelen merk je ook op andere niveaus. Bijvoorbeeld op nationaal niveau. Bij sport zijn

Hoe zou u het gevoel van verbinding omschrijven?

land. Het beste voorbeeld hiervan zijn de Oranjesupporters.

rondloopt op de Olympische Spelen. Iedereen spreekt je

‘Dat voel je gewoon. Je merkt het onmiddellijk wanneer je

mensen op een positieve manier verbonden met hun eigen

aan. Iedereen kan zijn verhaal bij je kwijt en ik kan mijn

De Oranjefans zijn werkelijk uniek: er bestaat geen enkel

verhaal kwijt bij hen. Iedereen is met positieve zaken bezig.

ander land dat zich zo achter hun sporters schaart. Het

Mensen irriteren zich niet aan kleine alledaagse dingen

is een heel bijzonder fenomeen: Je trekt een oranje shirt

41

zoals bijvoorbeeld het missen van een bus. Alleen dit laatste

mijn kinderen. Kinderen voelen feilloos aan wanneer je als

geïrriteerd persoon is veel moeilijker te benaderen en zendt

Ze worden bijvoorbeeld stout of vervelend.

verbindt de mensen al. Een negatieve houding, een boos of

ouder niet in harmonie bent met jezelf. Daar reageren ze op.

een zekere angst uit. Ik geloof echt heilig dat de positiviteit van mensen het verschil kan maken.’

Mijn man heeft me ook altijd bijzonder gesteund. Hij heeft

Kunt u een voorbeeld geven van verbinding?

in ben. Hij was het die me uiteindelijk vertelde om te kiezen

me de ruimte gegeven om te doen wat ik wil en waar ik goed

‘Dat is moeilijk, want dergelijke momenten gebeuren in

voor hetgeen wat ik echt graag wilde.

principe dagelijks. Een willekeurig voorbeeld is de recente

verhuizing van de FIH van Brussel naar Lausanne. Dit was

Werkelijke verbinding kent een verhouding tussen verbinding

kunnen verhuizen. Door veel te spreken met iedereen en

Dat moet je proberen in balans te brengen en dat kan heel

erg moeilijk aangezien er veel mensen niet mee zouden

met de wereld en verbinding met je privésituatie thuis.

te laten zien dat de verhuizing het beste zou zijn voor de

erg moeilijk zijn.’

sport is de verhuizing uiteindelijk in alle vrede en harmonie

Wat zou u andere mensen en uzelf toewensen? Waar droomt u van in het kader van dit gesprek over verbinding?

verlopen. Het heeft weliswaar enorm veel energie gekost, maar het is een mooi voorbeeld van verbinding.

‘Voor mezelf hoop ik op een goede oude dag waarbij ik veel

De aanstaande herverkiezing van mijn positie is een

thuis ben en een leuke grootmoeder kan zijn. Ik hoop zo de

voorbeeld van afwezigheid van verbinding. Het politieke spel

harmonie tussen privé en buitenwereld in balans te laten

en de daarbij horende verdeeldheid binnen de organisatie

komen. Voor andere mensen hoop ik dat ze gelukkig worden

werkt erg demotiverend. Toch is het noodzakelijk. In het

en dat ze in staat zullen zijn om dit geluk aan anderen over

belang van sport moet je de organisatie de keuze van andere

te brengen. Voor de maatschappij als geheel hoop ik dat de

kandidaten bieden. Een dergelijk schisma grijpt me wel aan:

wereld gaat beseffen dat we het met elkaar moeten doen.

ik doe het immers juist om eenheid en verbinding te creëren.

Misschien dat de huidige financiële crisis het inzicht oplevert

Ik wil geen strijd tussen personen.’

dat we moeten oppassen voor doorgeslagen individualisme.’

Wat zijn de voorwaarden voor verbinding?

‘De belangrijkste voorwaarde is dat je in harmonie met

jezelf moet zijn. Dat betekent dat je de overtuiging hebt dat het goed is wat je doet en dat je eigenlijk niets anders zou

willen. Alleen op deze manier kun je het opbrengen om tijd en energie te investeren in anderen. Dit betekent ook dat

je moet beschikken over een goede achterban: je naasten

moeten je wijzen op jouw eigen harmonie en ze moeten je de ruimte kunnen geven om die harmonie te realiseren. Ik heb die balans eigenlijk al mijn hele leven; willen doen waar ik

goed in ben. Niet altijd mijn verstand volgen maar ook mijn gevoel. Als ik het van iemand heb geleerd, dan is dat van

42

43

THE NETHERL ANDS

FATIMA EL ATIK

6.

Fatima Elatik is wethouder van het stadsdeel Zeeburg in Amsterdam en al meer dan tien jaar werkzaam in de lokale politiek.

Vraag jezelf waar je echt gelukkig van wordt

Vrouwen in de politiek

dat bepaalt hoe werkprocessen verlopen. In verbinding staan met je innerlijke stem, het gevoel, is meer een vrouwelijke

‘De laatste tijd ben ik veel aan het nadenken over mijn

eigenschap. Werkprocessen zouden meer moeten profiteren

eigen manier van werken en carrière maken. Ik vind mijn

van het vrouwelijke systeem, zodat mensen beter met elkaar

carrière heel belangrijk, maar de functies op mijn cv zijn

afstemmen, de verbinding vinden, het wezenlijke doen.

niet allesbepalend. Ik wil namelijk ook graag doen wat ik

Het systeem mag wat dat betreft anders. Want ik kan wel

belangrijk vind en ik wil niet dat Fatima Elatik wordt gezien

tegen een vrouwelijke collega zeggen dat ze de knop moet

als louter een cv: ik besteed ook tijd aan mijn mens-zijn.

omdraaien, maar als het systeem niet meewerkt dan heeft zij

Sandra Chedi, oprichtster van het Amstel Botel, heeft

een probleem.

mij geïnspireerd. Recentelijk werd zij gekozen tot zwarte zakenvrouw van 2008. Bij die verkiezing zei ze in haar

speech dat haar core business in het leven de zorg voor haar

Soms lijkt de balans door te slaan naar veel

kind is en dat ze in haar vrije tijd werkt. Dus het belangrijkste

vergaderen. We moeten ons meer afvragen wat

deel van haar leven is haar kind; haar vrijetijdsklus is

de essentie is van wat we aan het doen zijn.

haar baan. Hoe ze dat heeft gedaan? Door efficiënter te

organiseren wat ze aan het doen is. Minder overleg, meer output.

Laten we niet vergeten dat er genoeg vrouwen in de top zijn

Werkprocessen zouden meer tegen het licht gehouden

hoge positie ook 40 tot 50 uur moet kunnen werken zodat

die 60 tot 70 uur werken. Maar ik vind dat je als vrouw op een

moeten worden. Dat geldt ook zeker voor de overheid.

je er een volwaardig privéleven op na kunt houden. Daar

Soms lijkt de balans door te slaan naar veel vergaderen. We

moet je niet op aangekeken hoeven worden. Organisaties

moeten ons meer afvragen wat de essentie is van wat we

die kiezen voor vrouwen hoog in de organisatie moeten

aan het doen zijn. Ik zelf heb een switch gemaakt en ben

rekenschap geven aan de consequenties van hun keuzes.

mijn werk anders gaan organiseren. Ik werk vijf uur lang op

Ze mogen niet alleen varen op politieke correctheid. Zeg

kantoor en dan ga ik de buurt in om met mensen te praten. Ik

dan gewoon dat er eigenlijk geen plaats is voor vrouwen in

werk efficiënt en beoordeel bewust of ik aanwezig moet zijn

de top. Dan weten we waar we in Nederland staan met de

bij recepties of vergaderingen. Als het niet nodig is, doe ik

arbeidsparticipatie van vrouwen.

het niet. Ik sta daar namelijk niet altijd voor mezelf. Daardoor heb ik het nu ook minder druk in mijn hoofd. Stress is a state

De politiek zou het goede voorbeeld moeten geven, maar

of mind.

doet dat jammer genoeg nog te weinig. Als je jong bent

is het allemaal goed te doen. Ik vond het zwaar, 60 tot 70

Ik ben me er terdege van bewust dat ik me in een

uur werken per week, wekelijks zijn er vergaderingen tot ’s

bevoorrechte positie bevind ten opzichte van veel andere

avonds laat. Zodra je echter kinderen krijgt, is dat moeilijker

mensen. Ik kan mijn agenda zelf bepalen. Een ander kan niet

op te brengen. Het is opmerkelijk dat zwangerschapsverlof

zomaar nee zeggen tegen een overleg. Maar dat zou nou

tot voor kort niet goed geregeld was in de Tweede Kamer.

juist moeten veranderen. Het heeft te maken met mannelijke systemen die de werkprocessen nog steeds overheersen.

En inderdaad, ik heb persoonlijk geen ervaring met de strijd

Mannelijke systemen gaan uit van het ego, van het hoofd,

tussen carrière en kinderen, maar het valt me wel op dat

47

succesvolle en talentvolle vrouwen, als ze eenmaal kinderen

politiek – dat vrouwen zich soms opzij laten zetten, terwijl

top. Ze willen die gigantische werkweek niet meer. Ik kan ze

verfrissende ideeën. Ikzelf maak me niet al te druk meer om

hebben gekregen, niet meer verder stijgen in de ambtelijke

ze eigenlijk heel goede ideeën hebben: slimme ideeën,

wel begrijpen, maar ik begrijp de leidinggevenden niet altijd.’

de strijd rondom het ego. Ik heb daar een ontwikkeling in

doorgemaakt. Voor veel vrouwelijke collega’s geldt dat echter

Verbinding met jezelf: what makes you tick?

nog niet. En dus probeer ik ze daarbij te helpen.’

‘Zoals ik zei is een kenmerk van het vrouwelijke systeem dat je meer in contact staat met je innerlijke stem. Het helpt om

Verbinding met de ander: blijf jezelf!

te vragen waar jij gelukkig van wordt. Waar gaat je bloed van

werk, hebben veel vakkennis. Ik zie ze soms echter worstelen

‘Jonge mensen om me heen zijn vaak ontzettend goed in hun

in verbinding te komen met jezelf. Hoe je dat doet? Door je af

met hun houding: moet ik terughoudend zijn of juist assertief?

stromen? What makes you tick? Voor mij zijn dat mensen.

Maar op het moment dat je gaat nadenken over hoe je moet

Dat is wat mij uiteindelijk gelukkig maakt. Ik heb het altijd al

zijn, dán loop je al een gevaar. Je moet namelijk niet nadenken,

geweten: ik heb me altijd verbonden gevoeld met anderen.

je moet zijn. En je moet leren op je gevoel af te gaan.

En dit werk kan er soms voor zorgen dat je verbondenheid

sterker wordt, maar af en toe ook weer minder wordt. Als je het louter functioneel gaat zien. Ik ben verbonden met jou,

Ik probeer de jonge mensen die hier werken te inspireren.

die ik aan het helpen ben kan mij ook iets leren, maar dan

denken over de essentie van wat ze willen. En op dat soort

Soms vraag ik ze dat papiertje eens weg te leggen en na te

want jij hebt een probleem en ik moet je helpen. De persoon

momenten merk je hoe ambtelijke taal en ingewikkelde

moet die ander dat wel toelaten.

constructies ingesleten zijn. Je leert te schrijven volgens een systeem met wollige taal. Vertel gewoon wat de essentie is:

In de biologie leer je dat de natuur is opgebouwd volgens

blijf bij jezelf! Dat is wat ik ze probeer mee te geven.

ecosystemen die aan elkaar vast zitten. Het ene systeem

is afhankelijk van het andere systeem. Zo zit de mensheid voor mij ook in elkaar. Ik kan wel heel fijn en gelukkig en

Soms kwamen mensen op mij af die zeiden: ik ben hier om

duur ook effect op mij, want ik ben deel van dat systeem.

mensen buiten moeten dienen. Ik zeg dan: pak je fiets, fiets

jou te dienen. Dan antwoordde ik dat ze niet mij maar de

blij zijn, maar als een ander dat niet is, heeft dat op den

naar de Javastraat, ga zitten op een bankje, eet een broodje

Dat intrinsieke gevoel heb ik altijd al gehad. Dat is ook de

en kijk wat er gebeurt, wat voor dynamiek er bestaat in zo’n

reden dat ik in de politiek ben beland. Ik groeide op in de

wijk. Laat je door bewoners inspireren. Niet van achter een

Amsterdamse Rivierenbuurt, had alles mee, geen financiële

tekentafel bedenken hoe de maatschappij er uit moet zien!

problemen. Ik vond dat ik daar iets mee moest doen. Mijn kennis en passie inzetten voor anderen.

Het gaat in de aansturing van mensen om de cyclus van

Verbinding met de ander: rug recht en kin omhoog!

bevestiging. Je hebt inspiratie, je krijgt een idee, je werkt het

‘Ik probeer het streven naar de essentie over te dragen

uit en uiteindelijk moet het uitgevoerd worden. Zo probeer ik

naar de mensen die hier werken, door mensen die ik goed

mijn mensen ook mee te geven: bezoek de opening van een

vind in hun kracht te brengen, met name de vrouwen. Ik zeg

school, dan zie je de essentie van wat je hebt gedaan! Dan

altijd tegen vrouwen hier: rug recht, en kin omhoog! Want

zie je het resultaat van een jaar lang keihard werken, trekken,

ik zie heel vaak – ook in mijn organisatie en vooral in de

duwen, vergaderen!’

48

Verbinding met de samenleving: erkenning en herkenning

Eigenlijk is Nederland het meest islamitische land dat ik

‘In essentie wil elk mens hetzelfde: herkenning en erkenning.

principes van de islam is dat we voor elkaar moeten zorgen.

ken. Niet in de religiositeit, maar in de principes. Een van de

Mensen willen gezien worden. Dat geldt ook voor mij, met

Nederland is het land van de barmhartigheid, het systeem

mijn allochtone achtergrond en mijn hoofddoekje. Als je dat

van dit land is barmhartig. Als je het echt verpest voor jezelf,

simpele principe begrijpt, dan verbind je je gemakkelijker

bijvoorbeeld als je je huis uit moet omdat je de huur niet hebt

met alles en iedereen om je heen. Het streven is nu om op

betaald, hoef je hier niet te sterven van de honger. Ook in

een hoger niveau met elkaar te verbinden. Iets wat gebeurt

het ergste geval wordt er maatschappelijke opvang geregeld.

op bewonersavonden bijvoorbeeld die ik bezoek, zoals laatst

En je krijgt van de staat een dak boven je hoofd, eten en een

nog een iftar avond van een multiculturele vereniging over

warm bad.

religieuze diversiteit en homoseksualiteit. Dan doet etniciteit, kleur of sekse er niet toe: we zijn verbonden.

Ik word soms moe van klagende politici die zeggen dat het

De dilemma’s waar we als mensheid mee worstelen hebben

hand op het hart kunnen zeggen “we moeten weer trots op

hier allemaal zo slecht is. Ik snap niet hoe mensen met de

niets te maken met etnische of culturele achtergronden,

Nederland worden.” Het enige dat ik dan denk is: ik was altijd

maar alles met de levensfase waarin je je bevindt. Ik ben

al trots, maar kennelijk niet iedereen!

niet anders dan een ander, krijg dezelfde vragen op mijn pad. Kennelijk is er een verbondenheid op een bepaald

We hebben het zo goed in Nederland, maar we staan onszelf

Ik hoop en zie ook dat we op dat niveau, het niveau van

hoofd aan het denken zijn, en niet vanuit het gevoel en vanuit

niveau, zonder dat we het naar elkaar uitspreken.

soms in de weg om dat te zien, omdat we constant met ons

de menselijkheid, met elkaar in verbinding kunnen komen.

het hart leven.’

Laten we dus ophouden ons te focussen op de autolock: het doekje, de naam, de godsdienst.

Verbinding door minder te zeggen

Ik vecht tegen beeldvorming, ook binnen de Marokkaanse

gaan. Dat geeft me zo’n rust. Dat kost soms zoveel energie,

‘Ik hoef niet meer op alles te reageren en overal op in te

altijd maar te reageren als de dingen niet gaan zoals jij wilt.

gemeenschap. Ook daar ben ik geen conformist, in de

Bij vergaderingen zeg ik tegenwoordig minder. Dat is soms

discussie over de ideale moslim vrouw bijvoorbeeld.

moeilijk, ik blijf een politiek dier, moet reageren, zeker als het

Ook in deze discussie is belangrijk dat mensen weer

over de kinderen uit mijn buurt gaat. Ik leer nu echter dat ik

teruggaan naar de essentie van wie ze zijn. En niet naar

voor elkaar krijg wat ik belangrijk vind, ook door minder te

wat er van ze verwacht wordt. Daarom heb ik moeite

zeggen. Niet meer strijden vanuit het ego, maar meer bij mijn

met het islamiseren van alles, van alle maatschappelijke

gevoel blijven. Alle crisissen die er nu zijn in Amsterdam,

vraagstukken. Ik vind dat een benauwende benadering

in Nederland, in de wereld, vragen om ander leiderschap:

van menselijke ontwikkeling. Religie is goed, het is goed

niet te snel en niet gedreven vanuit het ego. Dat is het nieuwe

je te interesseren voor religieuze principes, maar het is een

leiderschap dat de wereld nodig heeft.’

vrije beleving, en geen institutie die bepaalt wat ik wel en

niet mag. Als ik bewust kies voor een bepaalde religieuze stroming, is het mijn verantwoordelijkheid me daarin te verdiepen.

49

ISTANBUL

NASUH MAHRUKI

7.

Mountain climber; search and rescue operations, runs an organisation of volunteers

Knowing yourself is climbing your own Mount Everest

As a professional climber,

outdoor sports rescues to be used when a national disaster occurred. So, in 1996, this was taken up into our mission

I have lost a lot of friends in the mountains. Climbing the

statement. First of all, we just wanted to minimise the loss

world’s highest and most dangerous mountains, I know the

of life in general. Secondly, we wanted to make people more

dangers. I want to use this knowledge to help others. I was

aware of the dangers of both outdoor sports and natural

the first Turkish climber. I had to learn everything by myself.

disasters and accidents.

I wanted to share my knowledge with others and make them more comfortable and safe.

The most important piece of knowledge is that everything

We have a lot of volunteers (over 900) who participate in our

know yourself, and to be a good climber it is very important

starts with knowing yourself. Climbing helps you to get to

search and rescue organisation. This is possible because the

to know yourself well. Actually, I always compare the process

leaders of the organisation manage to connect to the hearts

of getting to know yourself with climbing Mount Everest: it is

of the people. I am one of the founders of the organisation

extremely difficult and tough, but the reward is worth it. It will

and I find it very important to help people. My main

make you aware of your potential, and it helps you to put this

inspiration is responsibility, for my people and my nation.

potential into action. The trick is to get yourself moving. For

To become a member, the only thing we ask from people is

me, this is to be taken literally; I got to know myself and my

that they love their people and their country and want to take

potential by moving myself up the mountain.

responsibility for them. Now, we are one of the most trusted organisations in Turkey.

What makes the sport of mountaineering so special is that

It started in 1994, when I heard of a mountain accident where

only for yourself. Mountain climbers are people who do things

there is no audience. There is no approval of others. You do it

two university students were lost. Me and a lot of other

only because they want to. There is no external motivation or

climbers spontaneously hurried to the area and tried to find

need, as it is the case with a lot of other things. There is just

these kids. Unfortunately, one of them was found 8 months

you and the mountain. This means that you have a lot of time

later, and the other one is still missing. After this tragic

with yourself. To make connection with yourself. This makes

incident a small group of climbers, including myself, gathered

it easier to get connected with others. Knowing yourself,

together and made two assumptions. The first was that a

your capabilities, getting aware of your position in the world

climber in trouble can only be rescued by other climbers.

enables you to apply a mission for yourself. This is what

The second was that in the future there will be more and

happened with me. I realised my own position in the world.

more outdoor enthusiasts who will start climbing mountains,

Other cultures, other people, my people. Then I asked myself

paragliding, caving, etc. We concluded that we should be

what I could do for them to positively change their lives.

prepared for future accidents. The incident with the two students taught us that preparation was essential.

I had a few personal missions. When I was young, my first

In 1995, we started to study potential rescue operations and

Everest. I succeeded in that, and after that, I wanted to be

mission was to become the first Muslim to climb Mount

we realised that 90% of Turkey was at risk of earthquakes

meaningful to other people. I am still working on this, but I

and more than 90% of the population lived in these risky

think in a few years I will have another one. I want to make

areas. So we realised that we could use our knowledge of

myself even more useful for my people.

52

personal Everest. Everybody has his or her own Everest, and it is important that you find it as soon as possible. You can

What makes the sport of mountaineering so special

find your own Everest by focussing on yourself and reflecting

is that there is no audience.

on you own potential.

There is no approval of others. You do it only for yourself. Mountain climbers are people who do things

It is very important to be in the right group of people.

If you are surrounded by people who are like yourself,

it will be much easier to focus on yourself. In the modern

This can be done in a lot of ways. Our organisation is like

world, people are becoming more and more individualistic.

an umbrella; beside the rescue teams, we have sports

This is a destructive force, because it is something different

clubs and student clubs. All for the benefit of the people in

than focussing on yourself. For example, 20 years ago you

general. But we also publish books to spread our knowledge

had alpinist mountain climbing: just you and your team and

and expertise. The beautiful thing of being an organisation

the mountain. Nowadays, you have sport climbing. This takes

based on volunteers is that in a few years there will be other

place in an artificial environment and with an audience. This

people with new inspiration and ideas. This means that we

means that the whole spirit has changed. Instead of personal

will be able to find new ways to work for the greater good

focus, the motivation comes from the outside. People want

of all people.

to be better than others. They start to wear clothes that

make them look good: everything for the approval of the

Why is it so hard to get to know yourself?

audience. So, to get really connected to yourself, make sure

You really have to want it. In society there are a lot of

you surround yourself with the right people and not with an

distractions that keep you from focussing on yourself:

audience. You don’t need approval or applause to be yourself!

television, magazines, all those things distract you from

yourself. They all tell you who you should be and what you

should do. A lot of people say they want to know themselves,

but don’t want to make the effort. The risk of knowing yourself is that you might become an odd figure in society. Everybody likes the same stupid TV shows, everybody reads the

same dumb magazines, everybody wants to wear the same

fashion. People who focus on themselves will find that there are a lot more important things. To take this step requires

courage. The first step, at least: just take the time to really

focus on yourself. When you have actually taken it, you will become aware of your capacities: physically, emotionally,

rationally and spiritually. You will realise that, in some areas, you will be better than other people. Once you notice these capacities, you will enjoy making them better and better.

This means that you will enjoy yourself more and more. You

will get more energy and more happiness in life. This is your

53

BARCELONA

JIL VAN EYLE

8.

Jil van Eyle is oprichter van Teaming, het liefdadigheidsinitiatief dat microdonaties bij elkaar legt die apart niet levensvatbaar zouden zijn. Teaming binnen een bedrijf houdt in dat iedere medewerker die dat wil één euro van zijn netto maandsalaris doneert aan een goed doel dat de medewerkers samen kiezen.

Verbinding gaat de wereld veroveren

Hoewel ik de geboorte

Care waren volslagen vreemden 24 uur per dag bezig mijn dochter te redden. Het maakte een klik in mijn hoofd: dít

van mijn dochter als het begin beschouw, zijn er in mijn

was pas nuttig werk. Ik voelde niet alleen het contrast met

levensverhaal voor die ingrijpende gebeurtenis al vele

wat ik tot dusverre in het leven zelf had nagestreefd, ik zag

aanknopingspunten dat ik het over een andere boeg zou

ook de mogelijkheid om mijn ervaringen in te zetten voor

gaan gooien. Ik was vroeger een snelle jongen die zich al

de stichtingen, organisaties en goede doelen die zich bezig

vroeg had voorgenomen het te gaan maken. De definitie

hielden met het helpen van mijn dochter en vele anderen.

daarvan was voor mij simpel: voor mijn dertigste een flitsende

Bij de verschillende weldoeners waren goede ideeën te over,

auto onder m’n kont. Dat het me ook nog lukte, vervult me

maar veelal ontbrak het hen aan middelen.

tegenwoordig niet meer met trots. Ik heb een wake-up call nodig gehad. Die wake-up call was mijn dochter, die met

een ernstige handicap ter wereld kwam. Toch begon mijn

leven al van koers te veranderen voordat zij er was. In 1998

Ik werkte als persoonlijk assistent van Barcelona-trainer

had me waardevolle levenslessen gebracht, waaronder de

solistisch gedrag en de ware eigenaar

Frank Rijkaard en zag daar op het veld de gevaren van

kwam mijn eerste boek uit, over teamwork. Een faillissement

van succes: het team.

waarde van teams. Ik werkte als persoonlijk assistent van Barcelona-trainer Frank Rijkaard en zag daar op het veld

de gevaren van solistisch gedrag en de ware eigenaar van

succes: het team. Ik vertaalde de negentig minuten tussen

Mijn internationale invloeden als Nederlander, levend en

en paste de aansprekende voetbalwijsheden toe op het

zakenwereld en de lessen over teamwork; het stelde me

de witte lijnen naar de veertig uur tussen de kantoormuren

werkend in Spanje en Zuid-Amerika, de ervaringen met de

bedrijfsleven. Ik verklaarde daarmee voor mezelf een aantal

in staat om iets nieuws te bedenken, iets dat een heuse

beginnersfouten die ik had gemaakt en liet anderen daarvan

toevoeging is op al het goede werk dat al gebeurt op het

profiteren. Ik had een inzicht opgedaan; het inzicht dat een

terrein van maatschappelijke betrokkenheid en bovendien

verzameling individuen grootse dingen kon doen die de

iets waar iedereen aan mee kan doen. Het was het begin

afzonderlijke individuen niet eens zouden durven dromen.

van Teaming, het initiatief dat in Spanje, Zuid-Amerika en

Een van de basisingrediënten voor het latere succesrecept

Nederland begonnen is de wereld te veroveren en inmiddels

was daarmee al vroeg aanwezig.

legio grote en kleine organisaties aan zich heeft weten

te binden. De uitgangspunten van Teaming zijn simpel:

In hetzelfde jaar dat ik mijn boek over teamwork publiceerde,

democratie, vrijwilligheid en transparantie. Hierop gestoeld

overkwam me een groot wonder en onheil tegelijk. Mijn

is het idee achter Teaming van indrukwekkende eenvoud:

dochter Monica kwam met een waterhoofdje ter wereld.

een groep besluit de handen ineen te slaan en een goed

De wereld van mij en mijn gezin stond op zijn kop. De eerste

doel te steunen. De groep kiest zelf op democratische wijze

dagen van Monica’s leven stonden volledig in het teken van

het goede doel. Alle groepsleden besluiten geheel vrijwillig

onzekerheid, wanhoop, onbegrip, angst en voortdurend

of zij een microdonatie willen bijdragen: 1 euro van hun

vechten tegen de dood. Het gooide mijn wereldbeeld aan

maandsalaris. De werkgever verzamelt de bijdragen en

duigen en ik kwam terecht in een nieuwe werkelijkheid die me

verzorgt alle vereiste handelingen, waaronder het overmaken

met bewondering en dankbaarheid vervulde. Op de Intensive

van het totaalbedrag naar het gekozen goede doel.

57

Veel werkgevers besluiten bovendien de bijdrage te

verdubbelen. Ik heb het wel eens laten uitrekenen: als

wereldwijd de helft van alle mensen met een baan mee

zouden doen en elk 1 euro zouden afstaan dan zou er elke maand 6 miljard dollar beschikbaar zijn. Dat is hetzelfde

bedrag dat de G8 in twee jaar tijd ter beschikking stelt voor ontwikkelingshulp.

Teaming is het ultieme bewijs van de mogelijkheden van verbinding. Dat begint bij verbinding met jezelf en strekt

zich uit tot verbinding met het universum. Voor mij is die

verbinding met het hogere, wat of wie dat ook is, op vele momenten luid en duidelijk aangetoond. Soms is iets te toevallig, dan heeft het blijkbaar zo moeten zijn”. Een

voorbeeld hiervan is mijn ontmoeting met popidool Shakira

die zich tegenwoordig als ambassadeur inzet voor Teaming.

Ik had de zangeres al herhaaldelijk geprobeerd te benaderen voor mijn initiatief, maar zonder succes. Op een dag besloot ik een allerlaatste poging te doen haar via het mailadres van haar stichting te bereiken. Diezelfde middag had ik

Het doet me wel goed dat we met elkaar op de goede weg

de tuinman aanliep. Deze tuinman was een oude bekende,

praten over waar het met de wereld heen gaat. Sinds ik met

een afspraak met Frank Rijkaard, in wiens huis ik tegen

zijn, ondanks het feit dat ik veel mensen pessimistisch hoor

in dienst gekomen in het vorige huis van Rijkaard, en hij

Teaming bezig ben, tref ik overal vrienden, waar ik vroeger

had een nieuwtje: dat oude huis was zojuist betrokken

veel meer kennissen om me heen had. Ik word benaderd door

door Shakira en crew, die hun wereldtournee begonnen in

gelijkgestemden en ik ontmoet dagelijks mensen die meer

Barcelona, mijn eigen woonplaats. Het enthousiaste verhaal

zoeken dan het materiële, mensen die zich herkennen in het

van de tuinman zorgde binnen acht uur voor het verlossende

welbekende ‘Imagine’ van John Lennon. Wij hebben ooit zelf

telefoontje van de manager van Shakira: “Jil, hoe kunnen wij

onze grootste problemen gecreëerd: grenzen, geld, religie.

je helpen?” Dit is voor mij een teken van hogerhand. Vaak

Die kunnen we ooit ook zelf weer wegnemen. En ondertussen

genoeg leek het met Teaming niet van de grond te komen,

moeten we genieten van de mooie kleine dingen in het leven

maar altijd kwam er zo’n teken. Voor mij bevestigt het wat

en onze angsten leren loslaten!” Ik ben ervan overtuigd dat

ik diep van binnen voel: dit is goed, dit klopt. Het is mijn

verbinding, wellicht in een langzamer tempo, de wereld gaat

levenswerk en ik hoop tot in lengte van dagen te zorgen voor

veroveren. Beginnend bij verbinding met jezelf.

de groei van Teaming. Een concreet cijfermatig doel heb ik

niet, daar geloof ik niet in. Het universum heeft geen haast.

58

59

NEW YORK

DANNY PER ALTA

9.

Danny Peralta is Director of Arts and Education in “The Point” – youth centre in the Bronx, New York.

Being connected made me realise I was not the centre of the universe

What is your vision for the Bronx? My personal vision is to continue this work and be a role

model for this neighbourhood. I want to empower the young people of this neighbourhood. I want to empower them to

be artists, to be activists, to become people who know what is going on in this world. This means that I have to create a

safe environment in which these young people can develop themselves. I want to continue with this place so that it can be a safe place where young people can walk in whenever they want to and do the things they want without being judged or criticised.

Right now, a lot of our visitors are creative, artistic people

or activists. We have a lot of supporters, but to realise the

dream of this centre we need to attract a lot more ordinary people from the neighbourhood. Our challenge lies in the fact that we have to inspire those ordinary people and let them experience the importance of cultural and social empowerment.

The educational and social systems of this neighbourhood

In this area, people are mostly connected to the problems

culture, their own history, so it is a lot harder for them to get

We try to connect them with things that are good for the

are bad. This means that people do not know their own

that they are facing – they all have to deal with poverty.

what they want in life. That is what empowerment is all about;

community they live in. This can be anything; volunteering

knowing your own cultural history. This way, people know

to help kids, to do something for the environment, but also

what they are talking about and this enables them to become

to make a beautiful mural, for example.

successful members of our society. This is very challenging, especially because a lot of the people who live here barely have enough money to put food on the table. It is very

hard to convince them they should do something for their neighbourhood and for themselves. It is much easier for them to just let things slide.

62

Connection is not only the job that I do, it is who I am. I have travelled a lot and I noticed that wherever I travelled I always seem to know people at the places that I visit. Without giving much thought to it, I realised that I had managed to make a lot of connections with people all over the world. I consider myself a really fortunate guy because no matter what day, no matter in what neighbourhood I walk, I always meet people that I know or that I have once talked to, and who greet me. This is an important part of who I am. I never constricted myself to one particular group. Being connected to a lot of different people meant that I was able to leave my neighbourhood and make something of myself. It made me realise that I was not the centre of the universe and that there are a lot of things happening in the rest of the world.

Ik hoop dat u geïnspireerd zult raken van de verhalen. Ik hoop dat ze u zullen helpen om u een beetje meer met uzelf en uw omgeving te verbinden. Want dat is het uiteindelijke doel van het hele project: meer verbinding in deze prachtige wereld.

“If we cannot end now our differences, at least we can help make the world safe for diversity” John F. Kennedy

Z AMBIA

GERTJAN VAN STAM

10.

Gertjan van Stam leeft sinds 2003 op het platteland in de regio Macha in Zambia. Met zijn organisatie Macha Works helpt hij de bevolking om zichzelf te ontwikkelen en een betere toekomst veilig te stellen.

Er gaat niets boven een ontmoeting

Wat geeft jou de meeste voldoening in het leven? Waar leef je voor?

gemeenschap te worden omdat mijn referenties hier geen

waarde hebben. Mijn lineair tijdsbeeld, terwijl men hier tijd

als een soort kurkentrekker of cirkel ziet. Mijn gewoonte om vanuit kansen voor de toekomst te redeneren, terwijl

de mensen waar ik mee leef vanuit het verleden acteren.’

‘Mijn taak is om mensen te inspireren om hun collectieve

en individuele doelstelling te behalen. Als dat gebeurt - als

Wanneer lukt het niet om te verbinden?

als dat gebeurt in een omgeving ‘against all odds’ zoals in de

allemaal blokkades die vanuit bitterheid gevoed worden.

mensen tot wasdom komen - geeft dat voldoening. En vooral

‘Als ik moe ben, de dagen zat. Boosheid, frustraties, het zijn

Afrikaanse bush waar ik leef, dan is dat meer dan voldoening,

Het is okee als het anders is. Mensen in de Afrikaanse bush leven samen en hebben een gemeenschap opgebouwd

dan is het verwondering. Wat mooi om te leven; zelfs door

die tegen veel bestand blijkt. Het is een samenleving die

tranen heen blij te zijn.’

gemaakt is voor ‘als alles tegen zit’; het blijft op de rails.

Wat leer jij van de verbinding met de mensen met wie je werkt?

Het is zaak om de rails, en het doel van de reis continu voor ogen te blijven houden. En dat valt niet mee als het druk is.’

‘Ik werk elke dag met mensen uit andere culturen. Soms even kan dat zomaar), maar dan weer ‘kopje onder’. En dan leren,

Wanneer voel je je persoonlijk het meest verbonden met mensen?

anders. Het is niet rationeel, het is relationeel. En dat heb

dus het gesproken woord is het meest waardevol. Schrift

ademhalen in de eigen cultuur (wat fijn dat er internet is, nu

‘Als we samenzijn. Het is in Afrika vooral een orale cultuur,

leren en leren. Ik woon in ruraal Afrika, en daar gaan zaken

is zelden het juiste medium voor communicatie, en werkt

ik niet geleerd op school. Dus alles uit de kast halen om het

dus niet goed. Daarom zijn de momenten van fysieke

bij te benen, te begrijpen, te modelleren, en dan te wachten

ontmoetingen de momenten dat je je werkelijk verbonden

op het locale talent die de leider kan worden, en dan een

voelt. Maar dat geldt ook als ik in Nederland ben. Er gaat

mentor relatie opbouwen. Er continu bijblijven voor het beste

niets boven elkaar werkelijk ontmoeten.’

resultaat. En dat resultaat kan alleen als ik continu leer.’

Welke obstakels zaten de verbinding in de weg?

Wat voor ideologie zit er achter de organisatie?

omgeving hier inclusive is, en dus mij wil helpen in plaats

ruraal Afrika een holistische aanpak werkt. Dat wanneer er

‘Zo’n beetje alles. Mijn drijfveer om te helpen, terwijl de

‘De organisaties die ontstaan zijn in Macha tonen aan dat in

van andersom. De ratio, terwijl men hier voor de relatie

kansen geboden worden, lokale mensen hun eigen boontjes kunnen doppen. Bouwen aan vooruitgang, noodzakelijke

gaat. Mijn gerichtheid op het doel, het ‘wat’, terwijl men hier

infrastructuur, water, communicatie en energie. Werken aan

vraagt ‘wie’? Mijn individualiteit, terwijl men hier de persoon

een complete aanpak in gezondheid en educatie. Dit alles

definieert vanuit het collectief, de gemeenschap. Mijn zucht

binnen het kader van lokale leiderschapsontwikkeling en het

naar rechtszekerheid, terwijl men hier vraagt naar welke

stimuleren van lokaal ondernemerschap. Dat is waar Macha

verantwoordelijkheden de persoon wenst te dragen.

Works voor staat.’

Mijn wens om de juiste spullen te hebben om de klus te

kunnen klaren, terwijl men hier vanuit de kracht van geteste relaties acteert. De tijd die het kost om een lid van de

68

69

THE NETHERL ANDS

HARRIE GEELEN

11.

Harrie Geelen is schrijver van de series Q en Q, Oebele, Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, Mijnheer? en De Sommeltjes. Daarnaast was hij ruim 35 jaar lang was creative director, vormgever, regisseur en tekenfilmer bij Toonder Studio’s. Ook was hij als regisseur, scenarioschrijver en componist betrokken bij de films Als je begrijpt wat ik bedoel en Pinkeltje. Hij schreef liedjes voor onder andere André van Duin, Boudewijn de Groot, Adèle Bloemendaal en Herman van Veen.

Inspiratie is iemand z’n angst afnemen

Ik gaf les op

Ik denk dat het menselijk brein niet zozeer feiten registreert als wel veranderingen in de situatie. Dat vergt minder

de Rietveld Academie en veel studenten hebben later gezegd

intelligentie en minder tijd en het heeft zijn nut, omdat

dat ze zo geïnspireerd waren. Ik was alleen in de gelegenheid

veranderingen nu eenmaal een gevaar voor de veiligheid

om de dagschoolstudenten ’s avonds les te geven, maar dat

kunnen betekenen.

maakte ze niks uit, ze bleven zitten tot diep in de nacht.

Een goed idee heeft meer met logica te maken dan met

Ik sprak over wat ik die week moest maken. Voor een

creativiteit ook al lijkt het misschien intuïtief ontstaan te zijn.

commercial moest ik eens een blik bonen de tango laten

Er is geen reden om intuïtie onlogisch te noemen. In ieder

dansen. Ik deelde mijn twijfels en mijn angst met de

geval hoor je bij creativiteit consequent te zijn en dat is in

studenten, ik wist immers ook nog niet hoe ik een blik bonen

elk geval een vorm van logica. Ik geef een voorbeeld: toen

zou laten dansen. Ze dachten: ‘ja dat heb ik ook, ik ben ook

ik Hamelen schreef, besloot ik als schrijver dat er feeën

bang, als Harrie Geelen zelf ook wel eens bang is, is dat dus

bestaan. Als er eenmaal feeën bestaan en een mens komt

niks bijzonders en kan ik het misschien ook wel’. Dat geeft

een fee tegen dan zou die fee over die mens denken: ‘wat is

moed en dat is inspirerend. Inspiratie is iemand z’n angst

dat voor een wezen?’ Een idee is goed als het consequenties

afnemen. Doordat je zelf bang bent en door dat toe te geven,

heeft voor het verloop van een verhaal.

realiseren ze dat ze zelf ook groot gelijk hebben om bang

te zijn. En ook zagen ze dat ik bang was voor heel andere

Ik pas me niet aan aan de kinderen, ik moet me terwijl ik het

dingen dan waarvoor zij dachten dat ik bang zou zijn.

verhaal schrijf zelf amuseren en dan zullen kinderen dat ook wel doen. Dat leek mij het beste uitgangspunt. En over de

Ik houd me niet zozeer bezig met inspiratie. Ik vertel over

moeilijkheidsgraad heb ik nooit getobd. Alles is nieuw voor een

logica. Wanneer je mensen wilt raken moet je zoeken naar

kind en als je teveel aanpast leren ze nooit iets kennen. En wat

de uitzondering, de uitzondering op de regelmaat.

zijn moeilijke woorden? Een kind van 2 jaar van een kennis

Ik leerde de studenten wat een accent was. Een accent is

ging mee naar de dokter en deed pas bij het vertrek zijn mond

elke inconsequentie in een van te voren gestelde regelmaat.

open: ‘Mijn oom heeft ook zo’n stethoscoop’. Voor kinderen zijn

Als je eenmaal een regelmaat gesteld hebt kun je er niet van

er geen moeilijke en makkelijke woorden. Alleen vertrouwde en

afwijken en de afwijking is altijd het allereerste accent.

niet vertrouwde begrippen. Stel papa is timmerman. Waarom

heet iemand ‘timmerman’? Drie willekeurige lettergrepen. Als

Elk verhaal, elke film, elk muziekstuk – bij tekenfilm was ik

papa het kind zou leren dat hij een stethoscoop is, gebruikt dat

me er heel erg van bewust – is een reeks accenten, een

kind met hetzelfde gemak dát woord.

reeks inconsequenties dus. Alle vermeldenswaardige feiten zijn discrepanties, verstoringen van een regelmaat. Je zult

Als mensen zeggen dat ze niet creatief zijn betekent dat vaak

effect te kunnen plaatsen. Daarom registreert een mens ook

Dat ze, als ze een hondje willen tekenen, het hondje niet

een publiek dus altijd eerst moeten conditioneren om een

dat ze bedoelen dat ze een bepaalde vaardigheid niet bezitten.

eerder de tekortkomingen dan de algemene kwaliteit van iets.

kúnnen tekenen. Of dat ze als ze een brief moeten schrijven

En mensen bijvoorbeeld beschrijf je op grond van afwijkend

totaal niet weten hoe ze moeten beginnen. Dat heeft niks met

uiterlijk of gedrag. ‘Die man met die rode jas’, ‘die man die zo

gebrek aan creativiteit te maken. Dat is iets anders. Van Gogh

hinkt’, ‘die vrouw die zo langzaam praat’...

heeft zijn hele leven geloofd dat hij niet kon tekenen. Maar

73

Een creatief iemand is iemand die iets wil, en niet zozeer iemand die iets kan.

Verbinding ontstaat wanneer je elkaar nodig hebt.

En wanneer een vorm van afhankelijkheid wordt gevoeld.

Ik heb een ander nodig om mijn angst weg te nemen, of om die stoel te maken, of om een blik bonen te laten dansen.

Verbinding hangt samen met een resultaat dat je nastreeft

en dat voor jou belangrijk is. Een zelfde soort armoe bindt.

Of dezelfde eenzaamheid, zoals die van de eerste Surinamers die in Nederland kwamen wonen. De wereld is niet veilig,

maar samen zijn we minder onveilig. Misschien noem je dat

gevoel een niet positieve drijfveer maar je kunt beter het feit dat de wereld inderdaad onveilig is niet positief noemen.

Ik heb nooit gevonden dat door een bedrijf die verbinding

hij deed het toch, hoewel hij steeds vond dat het niet goed

tot stand komt. Het komt maatschappelijk tot stand.

genoeg was. Een creatief iemand is iemand die iets wil,

Een bedrijf kan omstandigheden kweken, waardoor het

en niet zozeer iemand die iets kan.

makkelijker gaat. Maar men moet mensen volgens mij niet

vertellen wat ze moeten doen. Ik geloof zeker in de noodzaak

Ik weet niet of creativiteit en inspiratie bijdraagt aan

voor spirituele verbinding tussen mensen, alleen niet zozeer

verbinding tussen mensen. De studenten voelden zich

in de prekerigheid van welzijnswerkers. Je moet ervoor

wellicht verbonden met mijn uitgangspunten en denken daar

zorgen dat mensen die belangrijk voor elkaar zijn elkaar

misschien aan terug. Ik voelde mij in elk geval wel verbonden

niet willen ontlopen, dat ze beseffen dat ze werkelijk veel

met de studenten omdat ik meende te weten hoe ze zich

met elkaar te maken hebben. Daarnaast kun je omgevingen

voelden. Hoewel ik niemand bij naam kende.

beïnvloeden waardoor een betere verbinding ontstaat:

je kunt er bijvoorbeeld voor zorgen dat er een kantine is

Gedachtegoed? Mensen die in dezelfde straat wonen, delen

die net te klein is waardoor de medewerkers wat dichter

niet per se een bepaald gedachtegoed. Naast ons woonde

op elkaar moeten gaan zitten. Heel verbindend!

een mijnwerker, daaronder een rijke joodse man die een bedrijf had, aan de andere kant woonde een hartchirurg en daarnaast weer een boekhouder. Die hadden weinig

met elkaar te maken en toch spraken ze veel met elkaar

en hadden ze op een prettige manier contact. Ik denk dat

mensen niet allemaal in een eigen wijk moeten worden gezet.

74

75

UTRECHT

MARIJE MULDER

12.

Marije Mulder is directeur van laluz. Stichting laluz koppelt young professionals aan goede doelen om naast hun werk opdrachten te vervullen die specifieke expertise vereisen. Op deze manier worden deze gescheiden werelden met elkaar verbonden. Ongeveer 2500 young professionals staan ingeschreven en zo’n 500 goede doelen zijn betrokken bij laluz.

Woede en gedrevenheid om er het beste van te maken

Kan je kort iets vertellen over jezelf en over Stichting laluz?

ons betrokken zijn. Van de Poezenboot in Amsterdam tot War Child en alles wat daar tussen zit, klein, groot, mens, dier en

natuur. Iedereen doet de projecten op vrijwillige basis, dus in de avonden en de weekenden. Het moet dus passen in het privéleven en de carrière van de vrijwilliger.

‘Ik ben heel lang zoekende geweest. Na mijn studie Cultureel Management in Utrecht, heb ik even Cultuur, Organisatie &

Ialuz doet dus concreet de matching tussen young

naar de balans tussen maatschappelijk en commercieel. Na

jaar een laluz-café. Dit is dan een informeel moment waar

Management gestudeerd. Eigenlijk was ik continu op zoek

professionals en goede doelen. Daarnaast is er vier keer per

mijn studie wilde ik per se in de congreswereld terechtkomen.

iedereen welkom is om een kijkje te komen nemen, young

Daar ben ik ook ingerold, maar na een jaar dacht ik: wat

professionals, goede doelen, het bedrijfsleven, maar ook

doe ik hier? Het eerste congres was geweldig, maar daarna

bekenden. Het is ook de bedoeling dat dit de drempel tot

werd het herhaling. Ik heb toen mijn baan opgezegd zonder

laluz verlaagt. Ook doen we twee keer per jaar een groot

te weten waar ik terecht zou komen. Vervolgens ben ik bij

event. Deze week hebben we bijvoorbeeld een groot event

Douwe Egberts aan de slag gegaan en heb ik eigenlijk de

voor de Voedselbank waar 100 young professionals aan mee

passie gevonden voor werken en ervaren wat het is als je

doen. Bij het bedrijfsleven organiseren we ook MVO-dagen.’

werkt voor een mooi product. Maar uiteindelijk draaide het daar ook alleen om commercie, targets en het grote geld

Waardoor word jij gedreven?

Egberts 250 jaar en voor de deur stond een groepje mensen

en op deze manier mijn steentje bijdragen. Als bijvoorbeeld

‘Enerzijds wil ik de wereld gewoon een stukje beter maken

voor de grote baas. Op een gegeven moment bestond Douwe

een wethouder zegt over ons project bij de Voedselbank dat

te protesteren voor de kleine boeren. Dat was voor mij het

de Voedselbank er eigenlijk helemaal niet zou moeten zijn

punt waarop ik dacht: waar ben ik in godsnaam mee bezig? Ik

en dat we daar geen energie in moeten steken, dan komt

ben hier alleen maar koffie aan het verkopen en verder voeg

er bij mij een bepaalde gedrevenheid op. Dan denk ik: die

ik helemaal niks toe. Via een collega ben ik toen bij laluz

Voedselbank is er, dus laten we er dan ook het beste van

terechtgekomen als vrijwilliger. Ik kwam daar binnen en dacht

maken. Er zit dus echt een stukje woede en gedrevenheid in

“hè hè dit is het”. Het is én commercieel, je bent tenslotte

mij om de dingen beter te maken.

bezig met young professionals, én het is voor het goede doel. Ik ben ongeveer 2 jaar vrijwilliger geweest. Daarnaast heb

ik na Douwe Egberts nog twee andere banen gehad, de ene

Een andere drijfveer is maatschappelijke betrokkenheid en

ben ik in februari 2007 gevraagd om directeur te worden van

tot geen kansen hebben, toch op deze manier een kans te

met mensen om willen gaan. En ook om mensen die weinig

in vastgoed en de andere bij de Weekbladpers. Uiteindelijk

kunnen geven. Ik denk dat het gewoon in me zit. Voor targets

Stichting laluz.

en commercie loop ik niet warm. Ik heb het ook altijd gehad. Ik kan me nog herinneren dat ik vroeger niet kon slapen

laluz matcht Young professionals aan goede doelen, dus die

en dat ik op mijn achtste al vroeg: waarom ben ik op deze

twee werelden worden bij elkaar gebracht. De derde wereld

wereld? Ik geloof niet dat als je op je tachtigste terugkijkt op

die er eigenlijk bij is gekomen, is het bedrijfsleven. Er werken

je leven, je dan alleen maar geconsumeerd moet hebben.

60 vrijwilligers voor laluz zelf, daarnaast zijn er 2500 young

Dus het gaat bij mij echt vanuit een intrinsieke motivatie.

professionals ingeschreven en zo’n 500 goede doelen die bij

78

Ik kan me nog herinneren dat ik vroeger niet kon slapen en dat ik op mijn achtste al vroeg: waarom ben ik op deze wereld? Ik geloof niet dat als je op je tachtigste terugkijkt op je leven, je dan alleen maar geconsumeerd moet hebben.

Als je gedreven bent en je vindt iets leuk, dan kun je bergen verzetten. Mijn ouders begonnen wel eens over bepaalde

veiligheden/zekerheden als mijn hypotheek en mijn pensioen, zij vinden dat belangrijk. Ook ik hou van een mooi huis,

mooie spullen en ga ik graag op reis en weekendjes weg, maar voor minder kan het ook. Je wordt er wat makkelijker in.’

Ben je nu meer verbonden met jezelf dan daarvoor? ‘Ik kom steeds meer bij mezelf en durf ook steeds meer

mezelf te zijn. Ik ben niet meer bezig met goed bevonden worden. Bij laluz word ik niet alleen afgerekend op

vorige week de kick-off gehad bij de Voedselbank in de

ben zelfverzekerder geworden en durf meer op mezelf te

ziet hoe blij en gedreven al die mensen na afloop naar huis

targets maar ook op mijn persoonlijke ontwikkeling. Ik

loods. Iedereen kwam daar strak in pak binnen en als je dan

vertrouwen. Dat vertrouwen groeit ook doordat je dingen

gaan. Er wordt nu al een week gemaild en afgesproken om

bereikt. De omgeving is in deze maatschappij toch wel heel

alle plannen uit te werken. Het gezamenlijke onderwerp is

belangrijk. Als je een beetje links of rechts van het gebaande

dan dit keer de Voedselbank, maar het kunnen ook andere

pad afwijkt dan krijg je al snel te horen “doe maar gewoon

goede doelen zijn wat de mensen bindt.’

dan doe je al gek genoeg”.‘

Wat verbindt de mensen die voor laluz werken? ‘Maatschappelijk bezig zijn. Je expertise inzetten.

Gelijkgestemden tegenkomen. Iedereen is daadwerkelijk geïnteresseerd in de ander. Maar bij laluz is de gemene deler dat je je wilt inzetten voor het goede doel en de

maatschappelijke betrokkenheid. Neem bijvoorbeeld het

project voor de Voedselbank. Met 100 young professionals zijn we 6 verschillende cases aan het uitwerken, logistiek, personeel, de toekomst van de Voedselbank. We hebben

79

THE HAGUE

NAEMA TAHIR

13.

Naema Tahir is schrijfster. Ze heeft in verschillende landen gewoond (Engeland, Nederland,Pakistan, Nigeria) en woont nu weer in Nederland. Voorheen was ze werkzaam als jurist mensenrechten voor de Raad van Europa in Straatsburg. Zij is eveneens lid van de Round Table of Worldconnectors for People and the Planet.

Denken in daden

We hebben

Wat zijn je drijfveren en waarom ben je schrijfster geworden?

afgesproken met Naema Tahir op een regenachtige middag in de lobby van Hotel Corona in Den Haag. Naema heeft

‘Allereerst trekt het schrijven zelf, de wens om mooie verhalen

Straatsburg en was ze mensenrechtenjuriste voor de Raad

spelen in het debat. Om een profiel te geven aan moslims en

op het schrijven. Deze middag heeft ze aaneensluitend

manier is om daar over te schrijven. Dat is het doel. Schrijven

en geïnteresseerden ter promotie van haar nieuwe boek

kan er goed over nadenken en er is ruimte voor finesses en

in verschillende landen gewoond. Voorheen woonde ze in

te vertellen. Nu is het ook de verplichting. Ik heb een rol te

van Europa. Nu woont ze in Den Haag en richt ze zich volledig

migranten en bij te dragen aan het onderlinge begrip. Mijn

interviews en gesprekken met journalisten, studenten

is de vorm waarin ik me goed kan uiten. Papier is geduldig, ik

Groenkapje en de bekeerde wolf.

nuances. Ik wilde me altijd uiten van jongs af aan en ik heb

iets met taal. Ik heb veel gereisd; ik heb gewoond in Pakistan, Engeland en Nederland. Ik heb geen eigen taal. Ik spreek meerdere talen. En dat boeit me.

Het boek staat vol bekende sprookjes, alleen zijn de

hoofdrolspelers in deze versie Moslimgelovigen en leven ze

Hiervoor was ik mensenrechtenjuriste en had ik ook invloed,

in het Oosten. Het is geschreven met humor, maar brengt ons

maar dat was marginaal. Op een veel kleinere schaal had ik

ook wel in verwarring.

invloed. Het thema mensenrechten raakt me nog steeds. Ik

schrijf veel over jonge moslimvrouwen en hun situatie. Maar in

Waarom heeft Naema Tahir, zelf afkomstig uit Pakistan en opgegroeid met de islam, dit boek geschreven?

het vak mensenrechten raak je mensen in het hoofd. Met het schrijven van verhalen raak je mensen in hun hart. Het kan

‘Ik ben opgegroeid met sprookjes uit duizend en een nacht. Ik

ook jouw leven zijn. In verhalen herken je jezelf.’

was nieuwsgierig wat er zou gebeuren als ik zou schrijven dat Roodkapje een moslima is. Ik vind humor belangrijk. Ik vind

Waarom treft het debat jou?

gelachen in het debat over migranten en moslims.’

in het debat over migranten. Als het woord moslim genoemd

‘Ik maak me zorgen over het eenzijdige beeld dat je veel hoort

dat mensen moeten kunnen lachen. Er wordt veel te weinig

wordt, doemt er bij velen een soort angstbeeld op. Het gaat

Welk doel had je voor ogen toen je het boek schreef?

dan over probleemwijken, of over terrorisme of andere zaken die ons angst inboezemen. Het debat over moslims is heel

‘Sprookjes gaan altijd over goed en kwaad. Dat is iets van

eenzijdig.

alle culturen. Dat bindt ons allemaal. In de ene cultuur leert

religie ons over goed en kwaad, in de andere leert de ethiek

Tijdens de campagne tussen McCain en Obama was er

dat mensen over de sprookjes gaan nadenken: wat is goed en

achterban van McCain. Iemand uit het publiek gaf aan dat hij

ons dat. We moeten weten wat goed en kwaad inhoudt. Ik wil

op televisie een gesprek met Amerikaanse burgers uit de

kwaad? Dat ze vragen gaan stellen als: “Waarom gaat Belle

zich zorgen maakte over Obama: “He is an Arab”. En meteen

niet naar het Beest?’

reageerde McCain: “No, no, no! He is a decent American”. Je voelde over het scherm de sfeer van onrust en angst bij het woord Arab.’

82

andere waarden uit voort, zoals de zorg voor een ander.

We willen allemaal voor elkaar zorgen. We worden kwetsbaar

‘Ik ben opgegroeid met sprookjes uit duizend en een

geboren en zijn afhankelijk van elkaar. Je geeft extra zorg

nacht. Ik was nieuwsgierig wat er zou gebeuren als ik

aan mensen die kwetsbaar zijn. De profeet Mohammed

zou schrijven dat Roodkapje een moslima is. Ik vind

vond de clans in zijn tijd arrogant en sprak hen aan: “Wees

humor belangrijk. Ik vind dat mensen moeten kunnen

bescheiden, je bent pas sterk als je de zwakkeren kunt

lachen. Er wordt veel te weinig gelachen in het debat

beschermen!” Door net iets minder rijk te zijn en een deel van

over migranten en moslims.’

je geld en tijd te besteden aan de zwakkeren, ben je sterk.’

Hoe zoek jij zelf verbinding met mensen om je heen?

Wat moeten we doen om die afstand te verkleinen? Hoe verbinden we de zienswijzen?

‘Ik zoek verbinding met anderen op basis van vergelijkbare

‘Door elkaar te leren kennen en jezelf in elkaar te herkennen.

normen en waarden. Maar vooral op basis van talent en

Dat kan alleen door de menselijke aspecten van elkaar te

vakmanschap. We plaatsen mensen veel te snel in hokjes.

leren kennen en te waarderen. Dus niet een etiket op de ander

Dat vind ik jammer. We zouden veel meer moeten kijken naar

drukken, maar zien wie iemand is: dat is een vader, of een

iemands bijdrage, iemands vakmanschap. Waar is iemand

broer van iemand. Iedereen heeft een vader of een broer, dat

goed in? Is iemand een goede dokter of een goede schrijver?

is herkenbaar en daarmee ben je gelijk aan de ander. Ook

Als je de identiteit van iemand als markeerpunt neemt, zeker

de politiek kan daarvan leren. Door mensen aan te spreken

vanuit een bepaalde symboliek, zoals de hoofddoek, dan

op de menselijke aspecten. Door een sfeer te creëren waarin

heb je daar meteen een beeld bij. Dat beperkt je en je ziet de

stereotype woorden worden vermeden, zoals het woord

overeenkomsten niet meer.

allochtoon. Taal speelt een belangrijke rol in de verbinding van mensen. Als je de taal niet goed beheerst, kun je niet goed

Neem nu het voorbeeld van die hoofddoek. De moslima die

en in wie je bent. Je gaat je misschien minder voelen; je wordt

van deze in het midden te laten: Ik ben moslim en jij niet. Het

communiceren. Dan wordt je niet erkend in wat je wilt zeggen

een hoofddoek op doet, zet haar identiteit voorop, in plaats

onzeker. Hoe meer woorden je kent en kunt spreken hoe meer

gaat erom dat je je bewust moet zijn dat alles geïdentificeerd

je jezelf kunt uitdrukken en jezelf kunt laten zien, voorbij je

wordt. Het markeert het anders zijn. Ik zeg niet dat je het niet

eigen identiteit.’

moet doen, want we hebben keuzevrijheid. Maar je moet je wel bewust zijn dat als je je identiteit op de voorgrond zet,

In de menselijke aspecten zijn we gelijk, vinden we de overeenkomsten. Zijn er nog andere waarden die voor alle mensen gelden? Zijn er universele waarden waarop we verbinding vinden tussen mensen?

je jezelf op een bepaalde manier neerzet. Als je gewoon je

ding doet, is identiteit geen issue meer. Je let er niet meer op. Bijvoorbeeld bij Obama. In het begin werd zijn zwart zijn heel erg benadrukt. Door alle debatten en inhoudelijke discussies

‘Zeker, rechtvaardigheid en compassie komen terug in elke

raakt dat naar de achtergrond. Je ziet nu veel minder dat hij

cultuur. Je inleven in de ander: doe de ander niet aan, wat

zwart is, je let nu meer op zijn ideeën en dat gaat vanzelf.

je niet wilt dat de ander bij jou doet. Dit is een gouden regel, die in alle culturen voorkomt, ook bij moslims. Liefde is ook

zo’n universele waarde die we allemaal kennen. Daar vloien

83

‘Ik probeer via het schrijven het etiket voorbij te gaan. De andere profielen te laten zien. Mijn doel met het boek is anderen aan het denken te zetten. Het doel van het boek is niet om te verbinden. Door het nadenken komt discussie. Voordat je kunt verbinden moet er een wil zijn om te verbinden. En voordat de wil er is, moet er nieuwsgierigheid zijn naar de ander. Nieuwsgierig zijn moet in je zitten en kan alleen als er geen angst is. En angst kan verminderen als er meer kennis is van de ander. ‘

MA ASTRICHT

Y VONNE DONDERS

14.

Yvonne Donders is werkzaam aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) en adjunctdirecteur van het Amsterdam Center for International Law van de rechtenfaculteit. In september 2002 is zij gepromoveerd aan de Universiteit van Maastricht op culturele mensenrechten en het recht op culturele identiteit. Vervolgens is zij werkzaam geweest bij UNESCO in Parijs, bij de afdeling mensenrechten. Naast haar huidige functie aan de UvA is zij voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor de Verenigde Naties (NVVN).

Openstaan voor tegenstellingen

‘Verbinding heeft

Verbinding met anderen

‘Ik vind dat elk mens een bepaalde waardigheid heeft. In

verschillende facetten en verschillende niveaus. Verbinding kan

Nederland is respect een verschrikkelijk vervuilde term, maar

er zijn met mensen, met onderwerpen of juist met doelen doordat

de essentie is dat je een basisinteresse hebt in iedereen om je

mensen hetzelfde willen bereiken. Doelen kunnen daarnaast heel

heen en dat je mensen in hun waarde kunt laten. Dat betekent

lokaal zijn, in je eigen straat, of heel groot zijn zoals bijvoorbeeld

niet dat dit ook altijd lukt. Het gaat er om dat je iedereen met

bij internationale samenwerking.

een vorm van interesse of respect behandelt.

Het is voor mij een drijfveer om de verbindingen op te zoeken.

Tegengestelden hebben moeite om te verbinden. Dat geldt

worden gedaan. Compromissen, zoals tussen de 190 VN-landen,

situatie. Pessimisten en optimisten zullen meer moeite hebben

Hoe hoger het niveau is hoe vaker er meer water bij de wijn moet

voor een werksituatie even sterk als voor een persoonlijke

zijn noodzakelijk. Daarmee is het onvermijdelijk dat je niet altijd

om te verbinden. Maar, ook hier geldt dat als je je niet neerlegt

alles precies zo krijgt zoals jij het wilt. Juist dan is die verbinding

bij een tegenstelling je wel kunt proberen open te staan.

belangrijk. Het betekent namelijk dat je allemaal een beetje moet schuiven en dat vind ik wel interessant. Voor mij betekent het

Een les die ik heb geleerd is dat als je zelf open bent en wat

Een kenmerk van verbinders is dat mensen open staan voor

om meer te laten zien. Een gemeenschappelijk doel helpt

dat je niet heel gehard bent in je ideeën; dat je ook open staat.

van jezelf laat zien, dat anderen dan ook meer geneigd zijn

nieuwe ideeën en meningen van anderen, anders kun je je niet

daarbij. Als de neuzen dezelfde kant op staan dan is men

verbinden.’

bereid meer moeite te doen.

Verbinding met jezelf

Compromissen sluit je niet ten koste van het echte idealisme

dat ik de wereld een heel klein beetje kan verbeteren. Ook al

flexibiliteit zijn dus niet oneindig, maar je kunt (in de context

‘Met betrekking tot idealen ben ik wel een beetje naïef. Ik denk

zolang je niet te veel water bij de wijn doet. Openheid en

moet je daarvoor soms tegen windmolens vechten, dat heb ik

van de VN bijvoorbeeld) doelen ook bereiken via omwegen

er voor over. Naïviteit is daarmee ook mijn kracht. Het is dus

en tussenstappen. Daar moet je ook toe bereid zijn. Als van A

helemaal niet iets negatiefs. Ik vind het iets moois, zeker als je

naar B niet kan in één keer, probeer het dan met een omweg

bezig bent met de VN en met mensenrechten. Naïviteit behelst

of een tussenstap. Dat is effectiever. Zorg wel dat je B in zicht

ook dat je open staat en niet al je eigen ideeën volgens een strak

houdt, anders verlies je de verbinding met jezelf, je eigen

stramien volgt.

idealen. Niet alles kan zo snel mogelijk, niet alles kan tegelijk.’

Als je verbinding hebt met jezelf dan moet je weten wat je zwakke

Verbinding met de maatschappij

word je blij, verdrietig of boos van? Als je dat weet van jezelf

bestaan omdat er mensen zijn die verbinding tussen

‘Voor de VN in zijn algemeenheid geldt dat zij alleen kan

en sterke kanten zijn en misschien nog wel belangrijker: waar

landen tot stand willen laten brengen. Dit zal nooit vanzelf

dan kun je het ook uitdragen en kun je gaan verbinden. Echter,

gaan. Daarmee is de VN op zichzelf ook een platform van

in contact met anderen, bijvoorbeeld tijdens een vergadering,

verbinding. Ook al wordt er ruzie gemaakt, dan nog zijn ze

ben ik altijd op zoek naar de reactie van anderen. Raakt iemand

met elkaar bezig. Het is dus niet een kwestie van altijd maar

geïrriteerd door de opstelling van een ander, dan moet je dat

positief verbinden. Het is een platform waar staten bij elkaar

proberen te zien. Daarvoor moet je eerst jezelf kennen.’

89

daardoor juist geneigd om ons meer terug te trekken in onszelf. Dit kwam ook in mijn proefschrift naar voren. Het heeft

Als van A naar B niet kan in één keer, probeer het dan

te maken met identiteitsvorming. Je eigen identiteit biedt

met een omweg of een tussenstap. Dat is effectiever.

houvast. Meer EU-invloed betekent dat mensen zich meer

Zorg wel dat je B in zicht houdt, anders verlies je de

vastklampen aan de eigen (Nederlandse) identiteit. Het

verbinding met jezelf, je eigen idealen.

beschermen van identiteit kan daarmee een bedreiging zijn voor verbinding. Dit kan ook een verklaring zijn

voor opkomend nationalisme. Zo zie je dat bijvoorbeeld

komen, maar het blijven bovenal altijd mensen die daar zitten.

Nederlandse emigranten in Canada veel waarde gaan

Ruzie hoor daarbij maar is niet per definitie vervelend, als je

hechten aan Koninginnedag en dat Islamieten opeens meer

maar blijft praten en respect toont voor elkaar. Een verhitte

waarde hechten aan het dragen van een hoofddoek.

dialoog is best wel eens goed, dan is het maar gezegd. Als

niemand meer in dialoog zou gaan bij enige frictie dan heb je

Verbinding is niet het tegenovergestelde van confrontatie.

grote problemen.

Zelfs confrontatie kan leiden tot verbinding want dan is

er discussie, op de voorwaarden dat mensen openstaan.

Het is daarom belangrijk dat mensen zich realiseren dat ze

Mensen moeten niet alleen hun stellingen betrekken. Je moet

deel uitmaken van grotere gehelen. Ondanks dat je je ook

elkaar proberen te overtuigen, dan ontstaat er verbinding.

altijd lokaal moet oriënteren, maak je nu eenmaal onderdeel uit van de mensheid. Dan is menselijke waardigheid

Samenwerking is ook niet per definitie verbinding. Dat gebeurt

belangrijk, want dat gaat over alle grenzen en niveaus heen.

veel in werksituaties, daar wordt samengewerkt zonder dat

het leidt tot verbinding. In dat geval staan mensen niet open,

De wereld verbeteren is lastig maar alles op elk niveau kan

ze voelen zich er niet prettig bij. Dat voel je. De NVVN wil

bijdragen aan verbinding, van de VN tot boodschappen doen

het publiek en de politiek er van bewust maken dat zolang

voor een oudere medemens. Het gaat niet zorgen dat er

er verbindingen tot stand komen er gewerkt kan worden aan

minder wordt gediscrimineerd in Nederland of dat mensen

een betere wereld. Dit is nooit met de garantie dat het lukt

anders gaan denken over bepaalde bevolkingsgroepen maar

maar als we dat nou eens zouden proberen dan kijken we

het is goed dat iedereen zijn bijdrage levert, daar waar hij

vervolgens weer of het werkt. Dan zetten we al een hele grote

goed in is.

stap. Met betrekking tot de mensenrechten moeten we eerst

eens proberen om deze verklaring te implementeren. Daarna

Internationale solidariteit komt hopelijk weer terug. Het was er

is er ruimte voor nieuwe mensenrechten en niet eerder,

wel na de Tweede Wereldoorlog en later in de jaren zestig en

zoals sommigen willen. Openheid en flexibiliteit blijven de

zeventig. Toen we voor het eerst te maken kregen met andere

kernwoorden voor verbinding.’

mensen en culturen, was het nog interessant. Inmiddels is het een potentiële bedreiging gebleken.

Tegenwoordig zitten we drie keer per jaar in het buitenland, er zijn meer gemengde huwelijken dan ooit, we eten van elkaars cultuur, dragen elkaars kleding, kijken naar elkaars films, maar zijn

90

91

PALESTINA

SELWA ALINAT

15.

Palestinian with Israeli passport. Studied education & communication, worked at the Hebrew newspaper. Now working in an organisation for working rights for Palestinians.

No history, no future.

I help people

At this moment the situation is very, very bad. It is very

important for my own identity that I continue my efforts. I must

by making them understand their rights and make them believe

continuously balance between my Palestinian heritage on the

in the future. There are a lot of problems, in a lot of sectors.

one side and my citizenship on the other. I am a Palestinian

Israel is very divided and all of the different groups have their

with an Israeli passport, and I am part of a state that is defined

own problems, not only with other groups, but also within the

by a religion that is not mine. I am part of both, and that is very

groups themselves.

difficult for finding my identity. It is like I don’t have a real history. For me, giving up my efforts of trying to resolve the conflict is to

The biggest problem is that the main policy of the state is not

give up my identity. I would be empty. Until then, I am a migrant

to connect people, but to keep them separated. The public

who lives in the country in which I was born.

sphere is designed to separate people from each other. The

biggest example of this is, of course, the building of the wall.

Palestinians and Jews often live next to each other, but know

I am a Palestinian with an Israeli passport, and I am part

nothing of each other. Their knowledge is based on stereotypes

of a state that is defined by a religion that is not mine.

and mutual fear.

I am part of both, and that is very difficult for finding my identity. It is like I don’t have a real history. For me,

Palestinians often work for Israelis as servants, or do other

giving up my efforts of trying to resolve the conflict is to

low-educated work. They are often very surprised when they

give up my identity. I would be empty.

meet an academically educated Palestinian. In my university, I

notice that there is not much connection between students. The slightest political argument separates them into their own little

For Palestinians, it is very important to have knowledge of their

groups.

own history. At this point, they know nothing of their own history. There are no sources or archives and schools don’t teach

I learned how to deal with these difficulties. At first, I tried to

history. Without knowing where you come from, you can never

avoid these situations. But after a while, I realised that by doing

get connected with yourself or with others. Without knowledge of

nothing, things would never improve. So I started to participate

your history, people can never form a strong and united nation.

in dialogues and workshops with Israelis, to try and understand

Without a common history there is nothing to be proud of, and

what they are thinking and try to explain how I think.

there cannot be a common culture. Because of this, Palestinians copy their culture from other Arabic countries, which means

Depending on the subject, we really listen to each other. But

that they will be even more divided. Because of the absence

most of the time we don’t. When we discuss the occupation, for

of an alternative, they don’t have a choice, really. There is no

example, people quickly fall back into suspicion and fear. This

authenticity. If you are not connected to yourself, to your culture,

can be very disappointing, but I don’t want to give up. I think that

it is very easy to be influenced and even controlled by others.

mutual understanding is the only way to get the people of this

Not being connected to yourself means that you are not able to

country connected. I must admit that I am not very optimistic,

make your own choices.

but I do know that if we don’t have dialogues, it will definitely become worse.

Being denied your history basically means that you are being denied your humanity. Not knowing where you come from

94

means that you don’t know where you are going to. There will only be today.

My faith is very important in this process. It teaches me not

to judge people, not to get angry with them. This is very hard,

because as a Muslim I have to deal with a lot of prejudice and stereotyping. Nevertheless, I want to keep in touch with other people. Trying to understand them, and trying to let them

understand me. To make them understand that my faith is

beautiful and nothing to be afraid of. I don’t want to shut people

off and keep this knowledge to myself. This would be the easiest thing to do. Just being angry at them and keeping them out of my life. But if I did that, I wouldn’t be a good Muslim. When I stand before my God I want to be able to tell him that I have

shared the beauty of my fate with as many other people as I

could. That I was a responsible person who also made other people think about their own responsibilities.

My message to people in Holland is: do not be afraid. Do not let

yourself be influenced by films like Fitna, for example. Do not let

yourself be fuelled by anger. We should get connected with each other. Then you will see that it is really possible to co-exist in a peaceful way.

95

You must not loose faith in humanity. Humanity is an ocean; if a few drops of the ocean are dirty, the ocean does not become dirty. Gandhi

ARGENTINA

ESTELL A CARLOT TO

16.

Estella Carlotto is president of an Argentinean organisation that tries to find children and grandchildren who were kidnapped during the dictatorial Argentinean regime.

The contagious power of a smile

What does connection mean to you?

uncertainties, and with many risks. Personally I think that these women searched for the missing to reach out and

stride out together. This is how this institution was initiated,

‘For me the word connection means to have contact with

with the objective to find the children and grandchildren

another: with a neighbour, but also with a distant country.

who were kidnapped by the dictatorship and sent to secret

With modern ways of communication, we can connect with

detention centres. Our pregnant daughters gave birth in these

the entire world within one minute, and so we share our

dark places and they robbed them of their children. We are

problems, happiness and success with one another. We can

still looking for these children today, who today are adults.

communicate with a glance, with a gesture or an embrace.

Even though we never decided to start a “club”, this created a

We can also communicate in writing, and communicate

connection amongst women, very different women, because

with affection and create a bond with others. I would

not one is similar to another. But we all share a pain, and

stress that it is a human condition, and a very necessary

the objective to find our children and grandchildren. These

condition, because it would be very sad to live in a society

women differ in culture, in financial situation, in religion and

or community where there is no contact. In small villages the

ideals. This difference was overcome by a shared objective,

people are very connected; they look into your eyes when

and 32 years later we still continue together.’

you pass them by in the street. In large cities you are lost in

the crowd, and are not even seen when you are passed. They

How many children or grandchildren have you found?

This is where you loose the human warmth that is created by

97 grandchildren. In 1979 we found the first grandchildren,

don’t look, they don’t connect; the other almost doesn’t exist.

‘Up to now the grandmothers have been able to recover

connection.’

and this year 2009 we have found one. However, we are

still missing many more. Through the organisation we get

How do you experience connection in Argentina?

information about the possible whereabouts of a grandchild

‘The Republic of Argentina is a very young country in

we are looking for. Because these grandchildren are already

comparison to some long-established European countries.

adults, they decide to start a search for their identity.

Because of our youth we are not yet marked by extreme

Therefore they come to this house to ask if they are one of

situations such as wars. The form of communication of an

these grandchildren we are looking for.’

Argentinean, especially the villagers, is very pure and open. In the smaller towns people know one another, they greet

What is your contribution to the initiative?

cities, such as Buenos Aires, with millions of inhabitants, this

teacher at a primary school. I had four grown up children,

‘Individually, each grandmother does what she can. I was a

each other and are interested in their wellbeing. In the larger

the eldest disappeared and was assassinated after she gave

authentic feeling is lost.’

birth to her child. We are still looking for my grandchild today.

What is your objective with the organisation Mothers of Plaza de Mayo?

The qualities I brought to this initiative were my teaching

skills, my warmth to connect with another. So I am the glue

‘First of all this is a good example of connection. We were

that holds this group together; I am the president of this

born as products of the military dictatorship; consequently

initiative. This does not have any value, it does not make me

our children and grandchildren were kidnapped. We started

any different than the other grandmothers, we are all equal

alone, without knowing what to do, with fear, doubts and

with the same pain. Every grandmother contributes in the way

101

of this planet. Hopefully, in the short term we will get that

she can, knows or prefers. We are grandmothers, some more

consciousness of globalisation, to take care of nature and all

elderly than others, but we have strived for 32 years now,

human beings.’

which shows that we have put half our lives into this.’

Could you define your personal goal?

‘My goal in life was to live a happy life, and it was very happy.

How do you personally contribute to connection in the world?

nice. I had a wonderful husband and family, which I continue

I am. Without humility I can say that I have a good character,

‘I communicate with the people in an authentic way, just like

I had a very nice youth with a splendid family, simple but

that I am optimistic, that I have confidence in myself and in

to have, but unfortunately not complete any more. I miss

others. And I have respect for others, so that they respect me.

my husband and my daughter Laura, and of course the

That is what you notice when you speak or when you address

grandchild we are still looking for. To be connected and to be

yourself to someone. It is not a great effort at all to speak with

able to help others is what makes me absolutely happy.’

a smile, and a smile is contagious. That is my style.’

What would be your wish for Argentina, given the fact that the elections are in a few days?

When there is no tolerance, the ideas, customs and origin of the other are not recognised. That is when there

‘I told you that I am an optimist. I live life in an optimistic way,

is a wall. That wall needs to be demolished

and I have a lot of confidence in the Argentinean people. The Argentinean men and women are people of peace, with a

work attitude, but they are also very beaten down by various

Could you define barriers that one can encounter when trying to connect?

military dictatorships. First of all I celebrate that we have

religious and ideological differences. If people would

continuously look at history from your chair, criticising the

tolerance or the acceptance that the other is different but at

of the story, walk it, do it, commit yourself and get involved.

one of the factors that inhibit communication is intolerance.

right. Someone who doesn’t do anything doesn’t have that

of the other are not recognised. That is when there is a wall.

Only criticising and saying things doesn’t make sense. But

world. We live in a world where we pick up the phone and

we as the Mothers of Plaza de Mayo give to young people.

were here. And there is more, we even have an image. So

their interest. I tell them no, luckily you have the right and the

only look at the need to be interested in what happens in our

the message of life.’

more than 25 years of democracy, which allows us to vote for

‘Difficulties in communicating with others can be cultural,

our representatives. My advice to all young people is: don’t

understand these differences when they communicate, with

ones who are in the government. You have to become part

the same time like oneself, connection is possible. In general,

Then you have the right to say what is wrong or what is

When there is no tolerance, the ideas, customs and origin

right. Because the question is: and you? What did you do?

That wall needs to be demolished. We live in a globalised

no, I will change, I will get involved, that is the advice what

speak with Australia, and we listen to the other as if they

I hear the youth say they will not vote, because it is not in

there actually are no barriers today. Nowadays we shouldn’t

possibility to vote. I try to give them an optimistic message,

lives, but also what happens to others on the other side of

the globe, because we are men and women, all inhabitants

102

103

Do to others as you would have them do to you. Lucas 6:31, bible

ISTANBUL

NILGUN YERLI

17.

Nilgun Yerli is schrijfster en theatermaker.

Verbinding is het doorgeven van het goede

Wat betekent verbinding voor jou?

dat door een gebrek aan samenzijn, aan tijd voor elkaar.

Het leven in Europa is zo druk en geregeld dat er heel weinig tijd is om elkaar uitgebreid te ontmoeten. Je spreekt met

‘Mijn moeder zei vroeger dat je alles wat mooi is moet

vrienden af tussen 12.30u en 14.00u. Je moet altijd eerst

doorgeven, zodat het nooit stopt met mooi te zijn. Later zei

een afspraak maken. Het drukke leven zorgt ervoor dat

mijn leraar op de filmacademie dat je alles wat je gegeven

mensen geen tijd meer hebben om hun eigen gevoelens te

wordt, je talent, je gaven, moet doorgeven. Anders stopt het.

ontdekken. En wanneer je dat lang genoeg onderdrukt, zullen

Dan breekt de ketting en is het weg. Verbinding heeft voor mij

die gevoelens op een bepaalde manier terugkomen. En dat

dan ook alles te maken met doorgeven. Met het doorgeven

gebeurt nu volgens mij in de vorm van al die zelfhulp, de

van het goede, van emoties. Mensen hebben vaak de neiging

goeroes, de zelfontdekking. Deze behoefte bestaat alleen

om hun gevoelens te onderdrukken in plaats van ze te uiten.

omdat mensen zichzelf zijn kwijtgeraakt. Ik denk dat wanneer

Ik vind dat heel vreemd. Op universiteiten is alles gericht op

je meer tijd zou nemen om je meer te verbinden met anderen,

het denken, op het verstandelijke, het Cartesiaanse “Ik denk

je deze behoefte veel minder zult hebben.

dus ik besta”. De huidige economische crisis is vooral het

gevolg van emoties en gevoelens, maar die worden continu

Verbinding met jezelf betekent voor mij vooral dat je positieve

weggedrukt.

energie blijft uitstralen, omdat je alleen zo gevoelens met anderen kunt blijven delen. Mijn grootste boodschap aan

Ik zeg altijd “Ik voel dus ik besta”. Gevoelens delen en

anderen – aan mijn zoon in het bijzonder – is dat wat er ook

gevoelens doorgeven zijn net zo belangrijk – of misschien

gebeurt, je nooit het vertrouwen in de liefde moet kwijtraken.

wel belangrijker dan het verstandelijke. Wanneer je mensen

Zo gauw je verbitterd raakt, ben je niet langer in staat om

ontmoet – jullie bijvoorbeeld – voel ik dat jullie deugen. Ik

anderen te inspireren. Verbitterde mensen stralen alleen

ga in al mijn ontmoetingen uit van mijn gevoel. Als iemand

bitterheid uit. Voor dit soort mensen denk ik dat het zoeken

niet goed voelt, ga ik die uit de weg. Verbinding is continu

naar jezelf wel nut kan hebben. Verbinding maken met jezelf

het delen van gevoel zodat we ook geestelijk met elkaar in

zodat je weer in staat bent om positieve emoties met anderen

verbinding staan. Het feit dat dit zo abstract is, zorgt ervoor

te delen.’

dat veel mensen het weg stoppen of negeren.

Toen ik in Nederland kwam, merkte ik dat er een zekere

Wat zou Nederland en Turkije van elkaar kunnen leren op het gebied van verbinding?

twintig jaar ken maar bij wie ik nog nooit heb gedineerd. Dat

gedaan over het hebben van twee culturen, terwijl in mijn

‘Het valt me op dat in Nederland altijd heel zwaar wordt

afstand tussen mensen bestaat. Ik heb vrienden die ik al

beleving het hebben van meerdere culturen juist lichtheid

had ik ook in Amerika. Hier in Turkije merk ik dat mensen

geeft: de enorme rijkdom en diversiteit geven veel energie

elkaar voortdurend uitnodigen. Ik wil niet zeggen dat het een

waaruit je vrijelijk kunt putten.

beter is dan het andere, maar door veel bij elkaar langs te gaan, merk je dat er toch iets bijzonders kan ontstaan. In

Turkije zitten ouderen niet eenzaam achter de geraniums.

Turkije zou van Nederland kunnen leren om iets nuchterder

In het Westen zie je dat mensen enorm bezig zijn met

hun emoties te tonen. Aan de andere kant zijn Turken bijna te

te zijn. De Nederlanders zouden kunnen leren om wat meer

Dat bestaat niet; hier zijn mensen altijd bij en met elkaar.

emotioneel. Als er bijvoorbeeld iemand op straat valt, staat

zelfontplooiing, het zoeken naar zichzelf. Volgens mij komt

108

Het valt me op dat in Nederland altijd heel zwaar wordt gedaan over het hebben van twee culturen, terwijl in mijn beleving het hebben van meerdere culturen juist lichtheid geeft: de enorme rijkdom en diversiteit geven veel energie waaruit je vrijelijk kunt putten.

er een hele groep omheen die allemaal het beste voor het slachtoffer willen, maar door de emoties gebeurt er niets.

De nuchtere Nederlander had al lang de ambulance gebeld.

De middenweg zou perfect zijn; de Turken zijn te emotioneel, de Nederlanders te nuchter.

Wat Nederland wel zou kunnen leren is de sociale controle

van Turkije. Als je hier bijvoorbeeld als vrouw een klap krijgt van een man, staan er binnen 30 seconden 20 man om je te verdedigen. In Nederland zijn mensen bang: als daar

iemand klappen krijgt loopt iedereen snel door. Er is wel

sociale controle, maar op een verkeerde manier. Daar krijg je commentaar als je ergens fietst waar het niet mag. In

Nederland beschermt men de wetten en regeltjes, in Turkije

beschermen ze veel meer de humaniteit. Dat heeft natuurlijk ook wel nadelen; Turkije is soms weer wat te laks in het respecteren van de wetten.’

109

Ik hoop dat u geïnspireerd zult raken van de verhalen. Ik hoop dat ze u zullen helpen om u een beetje meer met uzelf en uw omgeving te verbinden. Want dat is het uiteindelijke doel van het hele project: meer verbinding in deze prachtige wereld.

We were born to unite with our fellow men, and to join in community with the human race Cicero

THE NETHERL ANDS

JAN PETER BALKENENDE

18.

Jan Peter Balkenende is sinds juli 2002 minister-president van Nederland. Ruud Lubbers was minister-president van Nederland van 1982 tot 1994. Hij is nu onder andere voorzitter van de Round Table of Worldconnectors for People and the Planet. Jip Samhoud is oprichter van het Jeugdkabinet. Van maart 2007 tot eind 2008 was hij jeugdpremier.

Leiderschap wordt pas interessant als het inspirerend en verbindend is

Op donderdag 3 juli 2008

moeten we zo houden. Dus de participatie is er wel. Ik denk

dat het Jeugdkabinet terecht inzet op inspiratie en verbinding.

heeft Jip Samhoud (voormalig premier van het Jeugdkabinet)

Daar wil ik ook invulling aan geven met duurzaamheid en

een gesprek met premier Balkenende en met oud-premier

diversiteit. En al werkendeweg moeten we onze kansen

Lubbers. Drie generaties premier praten over een visie voor

grijpen, denk aan de Olympische Spelen in 2028.’

de toekomst van Nederland. Waar willen we heen, en vooral,

hoe komen we daar? Hij wil het met de heren hebben over de

Balkende: ‘Het is van belang om grote projecten te hebben,

centrale waarden van het Jeugdkabinet: inspiratie en verbinding.

bijvoorbeeld in de sport. Dan denk ik aan het WK Voetbal in 2018 en de Olympische Spelen in 2028. Maar er zijn

Oud-premier Lubbers begint met het Jeugdkabinet een

meer zaken waar Nederland goed in is. We kunnen ons ook

compliment te maken, vanwege de thema’s inspireren en

profileren met water, duurzaamheid en mobiliteit. En ook op

verbinden. ‘Het is goed voorbereid. Zelf zit ik in een club,

het gebied van vredesmissies en buitenlandse samenwerking

WorldConnectors genaamd, een round table met daarin

hebben we een naam. Maar we zijn er nog niet. We hebben

heel bewust het verbindende dat je ook terugziet bij het

te maken met een vergrijzende bevolking, kwetsbaarheden

Jeugdkabinet. Als voormalig minister-president en politicus

in de samenleving, een steeds grotere rol van de technologie

had ik als basisdocument Het handvest van de aarde. Het

en we bejegenen elkaar soms beneden peil. Er is sprake van

vindt zijn oorsprong in de ecologie, maar als je het nu leest, is

hufterigheid en respectloosheid. Daar moeten we ook oog

het breder geworden. Het gaat niet alleen om duurzaamheid,

voor hebben.’

maar ook om diversiteit. Diversiteit vraagt om respect. In de

jaren negentig begonnen mensen in te zien dat het niet alleen

‘Verbinden en inspireren zijn twee belangrijke oriëntatie-

heeft te maken met de vraag: waar staan we? We moeten nog

kijken waar je ze tegenkomt. Ik begin negatief. Als we

gaat om biodiversiteit, maar ook om culturele diversiteit. Dat

punten’, geeft de premier toe,’Het interessante is om te

leren de transitie te maken naar een duurzaam leven en een

alleen kijken naar ons eigen (Nederlandse) belang, dan zijn

duurzame economie. En we moeten leren omgaan met de

verbinding en inspiratie vaak ver te zoeken. Dan kun je heel

verschillen. We hebben een tijdlang de fout gemaakt dat we

gemakkelijk chagrijnig worden. Maar er zijn ook prachtige

pleitten voor een multiculturele samenleving. Maar ik streef

voorbeelden van. Dat zie ik vaak als ik op werkbezoek

naar een interculturele samenleving. Daarin gaat het om

ga, hoe ondernemingen bezig zijn met duurzaamheid en

participatie. Dat wordt nog een hele uitdaging, maar ik ben er

hoe ze omgaan met energie en het klimaat. Ik was bij een

wel optimistisch over. Nederland staat goed op de kaart.

presentatie van TNT. Het is heel inspirerend om te zien hoe

Daar wordt hard aan gewerkt.’

dat bedrijf zich bewust is van het milieu. Dat zie je terug in de gebouwen die ze neerzetten, hoe ze omgaan met vliegreizen

Terwijl hij dat laatste zegt, knikt hij naar Balkenende.

en met de auto’s waarin ze rijden.’

‘Natuurlijk zijn er negatieve zaken, zoals te weinig respect. je dat al. Denk maar aan maatschappelijk verantwoord

Zijn er nog meer voorbeelden van verbinding en inspiratie in onze samenleving?

inzetten voor de samenleving, vaak onbetaald. Dat vraagt

ziet dat sporters zich verantwoordelijk voelen voor anderen.

Maar de hoofdlijn is positiever. In het bedrijfsleven zie

‘Zeker’, zegt Balkenende, ‘Je komt het tegen in de sport. Je

ondernemen. En er zijn veel mensen die zich vrijwillig

Kijk naar Richard Krajicek. Hij en andere sporters zetten zich

om een sterke economie. Die hebben we gelukkig en dat

115

Het is van belang om grote projecten te hebben, bijvoorbeeld in de sport. Dan denk ik aan het WK Voetbal in 2018 en de Olympische Spelen in 2028

En, wat ook goed is: we hebben een mooi land. Daar moeten we goed voor zorgen, ook voor de cultuurmonumenten.

Nederland is mooier dan toen ik opgroeide. Een tijd lang ging alles achteruit, er was kaalslag. Nu worden de dingen mooier gemaakt: opgeknapt en gerenoveerd.’

Wat voor leiders hebben we nodig om een mooie toekomst te bereiken? ‘Het gaat meer om de vraag: waardoor worden mensen gedreven?’ zegt de premier, ‘Wie zijn inspirerende

voorbeelden? Leiderschap wordt pas interessant als het

inspirerend en verbindend is. De voorbeelden uit mijn jeugd

in voor minderbedeelden, bijvoorbeeld voor kinderen elders

zijn dan Kennedy en Martin Luther King. Kennedy stond voor

in de wereld die ook het recht hebben om zich te ontwikkelen.

een nieuwe generatie. King wilde mensen samenbrengen.

Ook had ik een gesprek met een aantal creatieve geesten.

En, meer recent, is Nelson Mandela een voorbeeld.’

Wat daar aan kracht zit. Ze voelen zich verbonden met

Nederland. Ze gaan niet weg, maar willen juist hier zitten.

En waarom zijn zij inspirerend?

onder ogen zien wat nodig is. We zetten duurzaamheid op de

vermogen om mensen samen te brengen. Het gaat mij om de

‘Vanwege hun gedrevenheid, hun visie op de toekomst en het

Ook de politiek wil werken aan een samenleving waarin we

inhoudelijke visie van leiderschap. De winst van de moderne

agenda.’

tijd is dat leiderschap steeds breder wordt. Het is niet alleen

te vinden in de politiek, maar ook in bedrijven en bewegingen

Lubbers gaat hierop in. ‘Ik ben econoom en Rotterdammer. Ik

van burgers. Leiderschap is sterker geworden.’

hanteer de drie P’s: People, Planet en Profit. Laatst was ik in gesprek met bisschop Van Luyn. “Er is een herbeleving van spiritualiteit’” zeiden we tegen elkaar. Daarom wil ik een P

‘Ik ben ouder dan de premier, zegt Lubbers, ‘Voor mij is

willen het materialisme voorbij. Dat zoeken ze in muziek, cultuur

laatste zinnetje uit het handvest van de aarde: het leven

leiderschap belangrijk, maar het allerbelangrijkste is het

toevoegen: Pneuma, het Griekse woord voor adem. Mensen

vieren, met respect voor de natuur en voor andere mensen.

en natuurlijk in religie. De ontkerkelijking gaat door, maar Van

Je moet de capaciteit hebben om niet te somberen en

Luyn wees mij op het volgende: door de migrantenkerken,

negatief te worden. Vreugdevol het leven vieren. Daar

is er weer meer kerkbezoek. Daar past waardering voor. Ik

gaat het om.’

wil spiritualiteit niet beperken tot kerkelijkheid. Het is ruimer.

116

117

THE NETHERL ANDS

JANNIE VAN RHEE

19.

Jannie van Rhee komt op bescheiden maar zeer intensieve schaal op voor mensen die zwak staan in de samenleving. Op diverse manieren en in verschillende vormen helpt ze belangeloos mensen die daar zelf niet of niet voldoende toe in staat zijn. Het interview dat wij met haar hebben, heeft betrekking op het feit dat ze een tijd geleden begonnen is met het geven van Nederlandse les aan allochtone vrouwen.

Regels mogen menselijk contact nooit in de weg staan

Hoewel ze

openheid uit. Wanneer ik bijvoorbeeld in de trein zit, heb ik altijd een gesprek met mensen. Zo komen ook de mensen

meerdere malen benadrukt geen politieke of ideologische

op mijn pad die ik help. Toevallig. Ik leer ze kennen en raak

motieven te hebben voor haar acties, geeft ze toe dat de

geboeid door hun persoonlijke verhalen. Als de band zich

vrouwengroep is ontstaan uit onvrede met het huidige

verdiept, ben je snel bereid om iemand te helpen.’

politieke klimaat in Nederland. Ze ergerde zich aan het gegeven dat er steeds meer mensen generaliserend

Ze beweert zeer stellig dat het absoluut geen kwestie is

vluchtelingen in het bijzonder. Ze verbaast zich erover dat

veel voor terug: enorm veel gezelligheid en vriendschap

om lijken te gaan met buitenlanders in het algemeen en

van altruïsme of van jezelf wegcijferen. Ze krijgt er namelijk

deze mensen worden afgewezen zonder dat er ook maar

bijvoorbeeld. Diezelfde mensen helpen haar ook wanneer

enige poging wordt gedaan om met ze in contact te komen.

dit nodig is: Wanneer ze in het ziekenhuis ligt, helpen de

De vluchtelingen zitten jaren in asielzoekerscentra waar ze

mensen haar en bezoeken haar regelmatig.

verboden wordt om te werken of een opleiding te volgen.

Op deze manier isoleren we ze van de maatschappij. Het stuitende is dat men vervolgens roept dat deze mensen

Wanneer ik bijvoorbeeld in de trein zit, heb ik altijd een

die geen opleiding mag volgen zich verbinden met de

mijn pad die ik help. Toevallig. Ik leer ze kennen en raak

niet geïntegreerd zijn. Maar hoe kan iemand die niet werkt,

gesprek met mensen. Zo komen ook de mensen op

samenleving? Het frustreert haar dat mensen die echt op de

geboeid door hun persoonlijke verhalen. Als de band zich

vlucht zijn, die verschrikkelijke dingen hebben meegemaakt

verdiept, ben je snel bereid om iemand te helpen.’

en er nu alles aan proberen te doen, niet de kans krijgen om iets van hun leven te maken.

Om tegenwicht te geven aan mensen als Geert Wilders is

Verbinding met mensen ligt volgens Jannie van Rhee in

Nederlandse les wilde geven. Het spreken van de taal is

als cultuur en politiek. ‘Toen ik laatst hulp nodig had van

ze ingegaan op een verzoek of ze één allochtone vrouw

persoonlijk contact tussen mensen. Het overstijgt zaken

immers een eerste voorwaarde om aansluiting te vinden.

één van de vrouwen uit mijn klasje, vertelde zij me dat het

Om te kunnen integreren moeten mensen kansen krijgen:

vanzelfsprekend was in haar cultuur om anderen te helpen.

opleidingen en werk. Vanwege het kleine aantal vrijwilligers

Ik reageerde ietwat verontwaardigd. Dat is ook mijn cultuur,

werden het al gauw vijf vrouwen.

antwoordde ik haar. Daar moest ze even over nadenken, maar moest dit tenslotte lachend beamen.’

Het mooie is dat ze elkaar zeer goed begrijpen. Het

persoonlijke contact maakt dat ze elkaar prima verstaan,

‘Het grote probleem met betrekking tot verbinding is

Het is dit persoonlijke contact wat Jannie van Rhee

fenomeen. Natuurlijk kun je er mooie dingen uithalen, maar

ondanks het feit dat ze allemaal een andere taal spreken.

dat systemen uiteindelijk generaliseren. Cultuur is zo’n

als belangrijkste motivatie voor haar maatschappelijke

veel culturen (misschien wel alle culturen) hebben ook hele

betrokkenheid aanvoert. ‘Ik ben gewoon oprecht

nadelige gebruiken en gewoonten. De vrouw die zich beroept

geïnteresseerd in mensen. Dat ben ik altijd al geweest.

op haar mooie cultuur waarin mensen geholpen moeten

Ik weet niet waar dat aan ligt. Ik straal blijkbaar een soort

worden, vergeet op dat moment dat in diezelfde cultuur

120

vrouwen ondergeschikt zijn aan de man.’ Haar probleem met

een rigide beroep doen op een cultuur is dat zo’n systeem het bijzondere individu negeert en verbinding bemoeilijkt. Hetzelfde bezwaar heeft ze vaak tegen overheden en

instanties. Hoewel de intenties van dergelijke organisaties

misschien goed en oprecht zijn, hebben ze ook geen ruimte voor het noodzakelijke persoonlijke contact. De macht die deze instituten hebben, zorgen ervoor dat veel mensen

buiten de boot vallen en met angst moeten leven. ‘Een goed voorbeeld hiervan is een goede vriendin van mij. Deze

islamitische vrouw is heel erg bang om haar broer op bezoek

te krijgen omdat mensen dan misschien zullen denken dat ze helemaal geen vrijgezel is. Van zoiets kan ik heel erg kwaad

worden. Het tast mensen aan in hun integriteit. Wanneer zo’n

ambtenaar zich werkelijk zou verbinden met zulke mensen en hun verhaal zou kennen, zou zoiets niet gebeuren. Wanneer mensen zich daadwerkelijk met de samenleving verbonden voelen en er niet bang zijn zullen ze de ruimte krijgen om

zichzelf te ontwikkelen en aan te sluiten bij de samenleving. Macht – generaliserende, onpersoonlijke systemen – zorgen ervoor dat kwetsbare mensen altijd aan de rand van de

samenleving blijven staan. Ze verdienen weinig geld zodat

ze geen opleiding kunnen volgen. Omdat ze geen opleiding hebben en de taal dus niet goed machtig kunnen worden,

zullen ze weinig geld verdienen. Zo blijven ze in een vicieuze cirkel hangen.

De enige manier om op een goede manier met elkaar verder

te kunnen, is het doorbreken van dit generaliserende systeem en openstaan voor de persoonlijke verhalen achter de mens. Regels mogen dit contact nooit in de weg staan; of ze nu cultureel of politiek zijn.’

121

Ik hoop dat u geïnspireerd zult raken van de verhalen. Ik hoop dat ze u zullen helpen om u een beetje meer met uzelf en uw omgeving te verbinden. Want dat is het uiteindelijke doel van het hele project: meer verbinding in deze prachtige wereld.

The good and the evil deed is not equal. Reject the evil with what is better, and see, the one who is your enemy, becomes like a warm friend. Koran 41:34

THE NETHERL ANDS

NUR HAMURCU

20.

Nur Hamurcu, organisatieadviseur bij &Samhoud, geeft op diverse manieren vorm aan verbinding. Al van jongs af aan houdt hij zich bezig met dit thema. Het heeft zelfs zijn keuze voor zijn baan beïnvloed. In zijn vrije tijd zet hij zich in voor de Stichting Rahman met als doel de integratie van Turkse immigranten te bevorderen. Hij organiseert activiteiten waarbij meerdere culturen bij elkaar komen en met elkaar in gesprek gaan.

Verticale verbinding, horizontale inspiratie

Herken je jezelf als verbinder?

gaat over de mensheid. Niet over categorieën. Religies kunnen dus verbindend zijn.

‘Absoluut. Van jongs af aan is dat iets wat me bezighoudt.

Voor mezelf is het een ideologie. De waarom vraag wordt

ik zelf ervaring mee. Ik was me al redelijk bewust van het feit

hoe je kunt verbinden. Het geeft energie en motivatie.

Met name de verbinding tussen meerdere culturen. Daar heb

steeds beantwoord. Daarnaast biedt het een soort leidraad

dat ik anders ben; dat ik altijd tussen twee culturen stond.

De essentie is duurzaam. Het is bijvoorbeeld ook mogelijk

Ik ben altijd bezig geweest om te onderzoeken hoe ik die

om een politieke partij aan te hangen. Een partijprogramma

culturen bij elkaar kon brengen. Ik ben religieus opgevoed.

is gebaseerd op wat kiezers willen. Het is echter wat

Mijn religie gaf me daarvoor de inspiratie. De kracht en

vergankelijker.’

energie om ondanks de vele moeilijkheden die ik tegenkom de vraag: “Waarom praten mensen niet met elkaar?” Ik ben

Maar levert religie dan geen breuk op tussen gelovigen en niet gelovigen?

huiswerk om weer de verbinding met school aan te gaan.

Iedere dag ben ik me bewust van het belang van verbinding.

toch door te gaan. Vanaf mijn twaalfde was ik al bezig met

‘Die breuk is er nu eenmaal. Ik probeer te leven als verbinder.

veel met jongeren bezig geweest. Dan hielp ik ze met hun

Ik vraag mezelf af hoe ik over drempels kan stappen.

Ook vandaag de dag speelt deze thematiek nog steeds.

Dit kan door de eerste stap te zetten. Ik kan enkel het goede

Ik spreek met mensen als Vogelaar en Verdonk en daarbij

voorbeeld geven. Zelf die verbindende stap zetten.

probeer ik hen te wijzen op hun beleid door te laten zien hoe

Dat betekent niet dat je met iedereen vrienden hoeft te

de praktijk is. Voor mij is het een missie. Ik geloof echt in het

worden. Er zijn altijd mensen waar je geen klik mee hebt.

inspireren en verbinden van mensen.’

Dan moet er ten minste een vorm van respect overblijven.’

Op welke manier kan religie verbindend zijn?

‘In religie is verbinding een basiselement. Je verbinden aan en contact hebben met de schepper. Dit kan worden gezien als

een verticale verbinding. Deze verbinding is heel direct. Elke

Ik spreek met mensen als Vogelaar en Verdonk en daarbij

te bidden. Deze verticale verbinding geeft me de inspiratie en

hoe de praktijk is. Voor mij is het een missie. Ik geloof

probeer ik hen te wijzen op hun beleid door te laten zien

dag kan je contact hebben met de schepper door bijvoorbeeld

echt in het inspireren en verbinden van mensen.

het vertrouwen dat het leven niet zinloos is. Dat het ergens

om draait. Het geeft mij de fundering voor mijn handelen. De verticale verbinding geeft aan dat er naast wat we zien meer is. De verbinding is oneindig. Er is een hiernamaals.

Dit inspireert. Het is dus eigenlijk een extra dimensie.

Hoe geef je dat verbindende voorbeeld?

Naast de verticale verbinding vindt er ook een horizontale

Je moet het praktisch maken en dichtbij zoeken. Bijvoorbeeld

‘In plaats van er steeds over te praten moet je het leven. door verbonden te zijn met familie, maar ook in je eigen

verbinding plaats, die tussen de mensen onderling.

straat. Het is belangrijk om bij jezelf na te gaan of je wel

Mijn religie geeft regels en richting aan deze onderlinge

echt in verbinding staat. Je moet bewust bezig zijn om de

verbinding: hoe ga je fatsoenlijk met elkaar om? Religie biedt

gap te overwinnen. Zorgen dat je steeds zelf het initiatief

lessen hoe je deze verbinding zou moeten aangaan. Religie

127

neemt. De eerste stap is vaak de moeilijkste. Ik heb gemerkt

Een voorbeeld dat dichter bij huis plaatsvond is de iftar die ik

positief reageren.’

Amersfoort kwamen hier 650 mensen op af. Iedereen mocht

dat, wanneer je zelf die eerste stap zet, mensen verrassend

tijdend de Ramadan heb georganiseerd. Op het marktplein in aanschuiven. Al deze soorten mensen gingen gewoon in

Hoe verbind je? Welke ingrediënten liggen hieraan ten grondslag?

gesprek met elkaar. Zonder dat er een bepaald debat werd gevoerd. Waarom lukt dat nu opeens wel?’

‘Allereerst verbinding hebben met jezelf. Geëmancipeerd zijn. Weten wie je bent, wat je kan en waar je voor staat. Vervolgens kun je participeren in de maatschappij: door

Op het moment dat je echt weet wat je wilt en je hebt

opleidingen te volgen, door keihard te werken. Maar ook

een positie waarbinnen je iets kunt betekenen, kun je

participeren in je eigen buurt. Wat doe je om de participatie

daadwerkelijk integreren.’

waar te maken? Op deze manier kun je een positie verwerven van waaruit je wat kunt betekenen voor de samenleving. De derde stap is integreren. Hierbij is het ook weer van

belang dat je weet wat je wilt en kunt. Daarbij is alleen de

Wat voor gevoel gaat er dan in je om?

je jezelf niet verloochent door overal concessies in te doen.

hebben, met elkaar in gesprek gaan. Dat het niet altijd

‘Het is mooi om te zien hoe mensen plezier met elkaar

taal spreken van een land niet voldoende. Belangrijk is dat

moeizaam hoeft te zijn. Er ontstaat gelijkheid: mensen kijken

Verbinding betekent ook kiezen waar je geen concessies in

niet vanuit verschillen maar vanuit overeenkomsten. Wel

wilt doen. Op het moment dat je echt weet wat je wilt en je

vraag ik me af hoe deze mensen na zo’n dag weer weg gaan.

hebt een positie waarbinnen je iets kunt betekenen, kun je

Veranderen mensen voortaan dan ook hun gedrag?’

daadwerkelijk integreren.’

Hoe ga je er mee om als er geen verbinding is? ‘Vroeger vond ik het vooral frustrerend en was ik

Wat heb je nodig om een dergelijke beweging te laten plaatsvinden op landelijk niveau?

verbonden zijn. Dat is een keuze. Soms zijn mensen nog wel

op de vragen: waartoe en waarom? Daarnaast moet je

‘Allereerst moet je visie hebben en antwoord kunnen geven

teleurgesteld. Toch zijn er nu eenmaal mensen die niet

over leiderschapskwaliteiten bezitten en charisma hebben.

verbonden met een groep maar niet met de mainstream. Het

Je moet in de praktijk elke dag laten zien dat het wel kan.

wordt pas echt gevaarlijk als mensen niet meer meedoen

Het is altijd makkelijker om te laten zien waarom het niet

en zich isoleren. Dan kom je in de sfeer van radicalisme en

kan dan waarom het wel kan. Je moet mensen kunnen

geweld.’

inspireren om zich kwetsbaar op te durven stellen en uit de

Kan je een gebeurtenis noemen die voor jou verbinding illustreert?

comfortzone te stappen. Dan gaan mensen pas veranderen. Nieuwsgierigheid is een noodzakelijke eigenschap. Bij een

‘Als ik vanuit sociaal-filosofisch oogpunt kijk naar de

oordeel zou je direct een vraag moeten stellen. Net zoals

verkiezing van Barack Obama vind ik dat echt een

kinderen altijd vragen waarom iets zo is.’

verbindingsmoment. Deze gebeurtenis laat gelijkheid en

rechtvaardigheid zien. Het gaat hier niet om de afkomst van iemand maar om zijn standpunten.

128

Wat levert verbinding op?

‘Het meest diepe en essentiële. We zijn hier op aarde omdat je bij elkaar wilt zijn en ergens bij wilt horen. Er moet meer zijn. Door verbinding zou er een verbetercyclus kunnen

plaatsvinden in de samenleving. De welvaart en het welzijn kunnen alleen maar verbeteren. Ze werken elkaar in de hand.’

Waarom lukt verbinden niet altijd?

‘Onbekend maakt onbemind. Er speelt vaak angst en

onzekerheid op als mensen iets niet kennen. Het vertrouwen mist dan. Zoals gezegd kan het zetten van een eerste stap deze angst wegnemen.’

Op welke manier voel je je verbonden met de organisatie waar je werkt?

‘Ik voel me verbonden met de organisatie op basis van

ideologie. Zowel de organisatie als ik zijn visiegedreven

en willen bijdragen aan een betere toekomst. De harde en zachte kant worden met elkaar verbonden. Die verbinding

met de maatschappij spreekt me aan. Ik herken en erken de

ideologie. Als organisatie haal je hier rendement uit. Mensen met een passie gaan ervoor en zullen meer toegevoegde waarde leveren. Vervolgens voel ik me verbonden met

mijn collega’s. We delen iets. Ook voel ik mij verbonden

met mijn vakgebied, de klantgroepen en markten. Ik denk

dat de samenleving toe is aan meer verbinding. Bij andere organisaties zou ik hier graag een gids in willen zijn.’

129

We all live with the objective of being happy; our lives are all different and yet the same. Anne Frank

JERUSALEM

SIMONE KORKUS

21.

Simone Korkus is journaliste en woont en werkt in Jeruzalem

Verbinding is als lucht, zonder kun je niet bestaan

‘Al vanaf

Tijdens de oorlog kende ik daar nog maar 1 man met

een mobiele telefoon. Hij verbleef onder de grond in een

het begin intrigeerden mij de grenzen die in dit land bestaan.

schuilkelder. Ik ben hem blijven bellen, was voor hem de

Toen ik hier kwam wonen wilde ik weten wat er aan de andere

enige verbinding met de buitenwereld. Ik kon hem op basis

kant van de grens gebeurde. Ik ben er toen – tegen het advies

van de tv-beelden verbinden met de buitenwereld. Ik kon hem

in van alle Israëli’s – op eigen houtje gaan kijken en besefte dat

bijvoorbeeld vertellen dat er een tijdelijke wapenstilstand was

de verhalen die ik in de Nederlandse kranten las helemaal niet

zodat hij heel even naar buiten kon. Tegelijkertijd woonde ik

klopten. Op dat moment besloot ik zelf te gaan schrijven. Van het

in een stad waar de Palestijnse raketten insloegen. Ook daar

een kwam het ander en nu zit ik er al weer 11 jaar. Ik merk dat

hoorde ik de verhalen over het leed en de slachtoffers. Dat

vooral het politieke verhaal wordt verteld. Het achtergrondverhaal

was enorm zwaar. In die periode merkte ik dat verbinding ook

van de mensen zelf komt vaak niet aan bod. Ik ben vooral

heel erg moeilijk kan zijn. Heel confronterend. Wanneer je niet

geïnteresseerd in de mensen die achter de verhalen schuilgaan.

wilt kiezen voor een kant, is verbinding in dit land erg moeilijk.

Vooral omdat iedereen in dit land wil dat je kiest. Mensen willen

Ik heb zelf geen joodse achtergrond, maar ben getrouwd met

helemaal niet weten wat er aan de andere kant gebeurt. Dat is

een Israëliër, een Marokkaanse Jood. Ik vind dat religie zo sterk

pure angst. Angst om eigen bezittingen kwijt te raken.

is verbonden met je identiteit dat ik het ongepast vind om me bij een religie aan te sluiten enkel en alleen om de voordelen van

Verbinding is voor mij hetzelfde als lucht. Zonder lucht kun

Joods opgevoed. Ze denken er wel over na maar mogen daar

verhaaltje over twee golfjes in de zee: “Twee golfjes liggen

wonen in een ander land te verkrijgen. Mijn dochters zijn ook niet

je als mens niet bestaan. Het doet me denken aan een

zelf over beslissen.’

heerlijk te dobberen totdat een van hen plots de kust ziet opdoemen. Oh nee! Straks staan we te pletter, roept hij

Wat is jouw persoonlijke drijfveer?

verschrikt, waarop die andere golf antwoord; nee joh, we zijn

‘Mijn nieuwsgierigheid. Ik heb de afgelopen jaren diepe

toch de zee.” Dit is de basis van mens zijn, van verbinding.

vriendschappen opgebouwd aan beide kanten. Dat is voor mij

We zijn allemaal samen en we kunnen niet zonder elkaar.

enorm belangrijk. Voor mij persoonlijk zijn er geen grenzen.

Ik kom overal binnen. Ik merk dat, wanneer je deze houding

Het probleem van dit land is dat er mensen in een gebied zijn

Mensen vinden het juist heel erg leuk.

met elkaar. Hun enige overeenkomst was hun Joods-zijn.

aanneemt, je nooit vijandig wordt ontvangen. Integendeel.

geplaatst die vanaf het begin af aan niet verbonden waren Ze hebben zich op een negatieve manier met elkaar

Ik ben niet bereid om de bestaande grenzen die dit land zo

verbonden: door alles uit te sluiten wat niet-Joods was. Nog

tekenen te accepteren. Voor mij bestaan ze niet. Voor mij

maar zo’n 20% van de bevolking is zwaar religieus; de rest is

persoonlijk is dat geen probleem. Ik beschouw het als een

vrij seculier. Het cement dat alles bij elkaar houdt, is angst.

voorrecht dat ik overal heen kan reizen en overal gastvrij word

De staat is allang niet meer gefundeerd op het geloof.

ontvangen. De mensen zelf zijn hier heel anders. Het wordt

alleen moeilijk tijdens de oorlogen. Sinds de laatste oorlog kom

Voor een deel is die angst natuurlijk reëel, vanwege de nare

ben er regelmatig geweest en heb daar goede contacten en

is echter niet gegrond. Alsof dat handjevol Palestijnen met

ik Gaza niet meer in. Met mijn beroep is dat extra vervelend. Ik

dingen die gebeuren in de realiteit. Het grootste gedeelte

vriendschappen.

zelfgeknutselde raketten het land zouden kunnen innemen.

134

Er bestaan genoeg voorbeelden van gebieden waar het

Joods of Moslim krijgen. Nooit zal iemand Israëliër zeggen.

Voor een deel is dit te verklaren door het feit dat mensen het

wat voor de ene partij een feestdag is, is voor de andere

geweld enorm is afgenomen, maar dit wordt altijd vergeten.

Geloof kan nooit het bindende element worden. Bijvoorbeeld,

gewoon niet willen zien. Relaties hebben met Palestijnen

een rampdag. Er moet iets zijn waar mensen samen trots op

wordt al gauw gezien als heulen met de vijand. En dit geldt

kunnen zijn.

ook voor de andere kant. Voor veel Palestijnen zijn Israeli’s of soldaten, of kolonisten. Dat is niet zo vreemd; denk aan

Het is mooi om te zien dat de Joden en Palestijnen een

met argusogen bekeken.

overeenkomsten vertonen. Ze kennen beide een cultuur die

Nederland in WOII; toen werden relaties met Duitsers ook

totaal andere cultuur hebben, maar tegelijkertijd veel

moeite heeft om direct to-the point te komen. De Joden lijken

Er bestaan gelukkig wel veel initiatieven om contact te

heel direct, maar zullen niet snel het achterste van hun tong

maken tussen de groepen. Vooral van de Israëlische kant.

laten zien. De Palestijns-arabische cultuur is veel minder direct;

Mensen gingen bij elkaar zitten en hadden gesprekken met

het kan uren duren voordat er voorzichtig op de zaak wordt

elkaar. Een leuk voorbeeld is een initiatief waarbij Israëlische

ingegaan en dan blijft het een ingewikkeld sociaal spel. Het

en Palestijnse vrouwen samen een dieetclub hebben

enige waar beide direct in zijn, is kritiek leveren op de ander.

gevormd. Dat is een leuke manier om toenadering te zoeken;

Zelfkritiek is bij alle partijen het zwakste punt. Ze zullen niet

ze hebben allemaal een ding gemeen, hun gewicht, en

snel ingaan op hun eigen verantwoordelijkheid in het conflict

ondertussen bespreken ze van alles en nog wat.

en reageren soms verbaasd wanneer je daar naar vraagt.

Je ziet ook dat kinderen die bij elkaar komen ook totaal geen

Mensen hebben zoveel meegemaakt – iedereen heeft wel

heb een vriendin die een kindertheater heeft waarbij Joodse

voor de ander. Als er ooit vrede komt, zal het nog lang duren

grenzen kennen. Binnen een half uur spelen ze met elkaar. Ik

iemand verloren. Dat maakt het zo moeilijk om open te staan

en Palestijnse kinderen met elkaar een toneelstuk instuderen.

om dit te verwerken. Het verschil in communiceren maakt dit

Dat gaat fantastisch, ondanks het feit dat ze niet dezelfde taal

extra moeilijk: ze begrijpen elkaar vaak gewoon niet. Daarbij

spreken. Het mooie is dat aan het einde de ouders komen

komt dan nog het grote wantrouwen en de wederzijdse angst.

kijken en ook die zie je met elkaar in contact komen. Want

ook dan hebben ze iets gezamenlijk: een kind op het podium.

Mijn persoonlijke rol – en de rol van de media in het

Het helpt als er een onbeladen element bestaat. Dat verbindt

mensen zitten. Geen groepen of ideeën maar mensen met

algemeen is om te laten zien dat er achter alle verhalen echte

mensen. Vredesbijeenkomsten zijn enorm vervelend omdat

eigen verhalen. Door dit te laten zien kun je beginnen met

zo’n element ontbreekt. De verbinding is artificieel en duurt

verbinding maken. Laten zien dat we allereerst mensen zijn.

tot het einde van de conferentie.’

De verschillen zijn secundair. Interessant en boeiend maar

niet belangrijk genoeg om grenzen tussen mensen in stand te

Wat moet er gebeuren om verbinding in Israel te krijgen?

houden.’

‘Mensen moeten zich Israëliër gaan voelen. Ze moeten Israel als hun gezamenlijke vaderland gaan zien. Wanneer je nu iemand vraagt wat zijn nationaliteit is, zal je als antwoord

135

THE NETHERL ANDS

TE X GUNNING

22.

Tex Gunning is lid van de Raad van Bestuur bij Akzo Nobel. Hij is sterk gericht op de menselijke kant van het bedrijfsleven. In zijn rol als leidinggevende probeert hij teamleden op allerlei manieren met elkaar te verbinden.

Gecommitteerd aan de top

Wat versta jij onder verbinding?

alleen wil leiden. Zingeving ontstaat door met anderen te

leven, door samen dingen te ondernemen en voor anderen

te zorgen. Het gezin is vaak de eerste verbintenis. Die cirkel

‘Mensen kunnen op verschillende niveaus verbinden.

breidt zich uit naar vrienden, buren, sociale en intellectuele

Ik geef vaak het voorbeeld van het binnen gaan in een bar.

groepen. Uiteindelijk, als je door het leven gaat, ontdek je de

Als je een bar binnen gaat met een fysieke mindset dan

behoefte aan diepgang in een verbintenis en de behoefte om

is de verbinding die op dat moment gelegd wordt ook een

een gezamenlijk leven te leiden in een community.

fysieke verbinding. Met een vrouw kan dat leiden tot flirt of

een afwijzing en met een man kan dat leiden tot een gevecht. Mensen manifesteren zich vaak fysiek, wat ook de reden is

dat veel gevechten in bars plaatsvinden. Als je intellectueel

Als leider probeer ik mensen altijd spiritueel te

binnenkomt in een bar en je begint een gesprek over een

verbinden, omdat het universeel is, onafhankelijk van

intellectueel onderwerp dan is de verbintenis die op dat

de cultuur waar mensen uit komen. Het is de meest

moment gelegd wordt ook een intellectuele verbintenis die

fundamentele verbintenis die je kunt aangaan.

kan leiden tot een intellectueel gesprek. Kom je sociaal binnen en vertel je iemand “leuk je te zien, waar kom je

vandaan?” dan ontstaat een sociale verbintenis. Vaak blijft

een sociale verbintenis heel lang op hetzelfde niveau. Als je

Een van de angstigste gewaarwordingen die ik de afgelopen

wat hem bindt aan wat waardevol voor hem is dan ontstaat

om in kleine communities te leven waar diepe verbintenis was.

spiritueel binnenkomt en vraagt naar iemand zijn verhaal en

jaren heb gehad is de globalisering. Mensen waren gewend

een spirituele verbinding. Verbinding kan dus op vier niveaus

Niet het individu, maar de community was het belangrijkste

plaatsvinden.

niveau waarop gefunctioneerd moest worden. Er was het

besef: wij kunnen nooit als community gelukkig zijn als een

Als leider probeer ik mensen altijd spiritueel te verbinden,

van ons niet gelukkig is, en andersom. De kleine communities

omdat het universeel is, onafhankelijk van de cultuur waar

groeiden uit tot dorpen waarin ouderlingen ieders belangen

mensen uit komen. Het is de meest fundamentele verbintenis

behartigden. Dorpen werden steden, steden werden landen,

die je kunt aangaan. Als je als leider bij een nieuw bedrijf

landen regio’s en regio’s, werelddelen. Als het nu met 3 miljard

komt hoor je vaak “wij hebben een goed team”. Als je het

mensen aan de andere kant van de wereld niet goed gaat dan

onderscheid dan niet maakt tussen de verschillende vormen

is dat opeens een statistiek. Er is geen verbintenis meer. We

van verbinding in dat team kom je tot de conclusie dat de

hebben het dus wel over een Global economy maar niet over

teamleden inderdaad goed met elkaar overweg gaan. Echter,

een Global community omdat we dat niet kunnen bevatten. We

sociaal gaan de teamleden goed met elkaar om maar dat wil

hebben niet het besef dat wanneer het met 3 miljard mensen

niet zeggen dat er verbintenis is op spiritueel niveau. Als je

in de community niet goed gaat, het ook niet goed gaat met

werkelijk verbintenis wil creëren, zowel in organisaties als

ons. Terwijl dat verband er ligt op alle fronten. Dat verband ligt

in samenlevingen, dan moet je dat altijd op spiritueel niveau

er alleen al met onze omgeving, het milieu. De mensen met

doen. Je appelleert dan aan de behoefte van mensen om

wie het niet goed gaat moeten zich staande houden en putten

ergens bij te willen horen. Mensen hebben de intrinsieke

de bronnen uit waarop ze leven. Deze uitputting veroorzaakt

behoefte zich te verbinden. Er is geen mens die het leven

problemen op gebied van water, vruchtbaarheid, migratie, CO2

139

al op deze verbintenis.

Hebben jullie de lifeline ook verbonden met de toekomst?

Deze globalisatie heeft er ook toe geleid dat organisaties niet

toen als groep gecommitteerd aan de toekomst, omdat we

uitstoot enzovoorts. De veranderingen in ons klimaat wijzen ons

‘Daar zitten twee aspecten aan. In het bedrijf hebben wij ons voor een grote reorganisatie stonden. Wij hebben ons als

verbonden zijn. In het bedrijf waar ik vroeger werkte ben ik met

leiders toen verbonden aan dit probleem en uitgesproken

deze verbondenheid gaan experimenteren. Ik had een haat/

dat we niet weggingen voordat het bedrijf weer zou groeien.

liefde verhouding met het bedrijf. Ik vond het een mooi bedrijf

De community hebben we gebouwd en het bedrijf ging ook

maar ik vroeg me af of ik mij er echt gelukkig voelde als mens

echt performen. We wisten alleen niet exact hoe dat in zijn

en dat voelde ik me nooit. Toen ik in de positie kwam dat ik hier

werk ging. Je kan zeggen dat door een betere spirit en open

invloed op kon uitoefenen wilde ik dit ook ondernemen. Mijn

communicatie minder politiek werd bedreven, maar er zat

doel was het oprichten van een community om zo verbintenis

meer achter. Wij gingen, als een community, steeds meer

aan te leggen. Echter, we wisten niet hoe we dat moesten doen,

met elkaar problemen oplossen in teams van 10, 50 of wel

want hoe zingeving in een organisatie te brengen hadden we

100 man. In deze teams kwamen we in posities waar wij als

niet geleerd aan de Erasmus Universiteit.

individu nooit ingekomen zouden zijn. Soms was de uitkomst van een probleem triviaal maar dan stond iedereen wel

Mijn vrouw had toentertijd een boek gelezen over community

achter deze uitkomst op een bewust niveau. Wat we eigenlijk

building, The different drum van Scott Peck. Ik heb de telefoon

hadden bereikt is dat de collectieve intelligentie aan het

opgepakt en deze wereldberoemde schrijver opgebeld om

werk was gegaan: ‘None of us is as smart as all of us’. Voor

te vertellen dat ik zijn boek had gelezen en daar graag wat

collectieve intelligentie heb je een community nodig, omdat

mee wilde doen. Ik heb er inmiddels een gewoonte van

je dan het vertrouwen en respect creëert om goed naar

gemaakt om verbintenis te zoeken met wat en met wie mij

elkaar te luisteren en elkaar te begrijpen. Om de collectieve

inspireert, zodat die cirkel groter en groter wordt. Scott Peck

intelligentie op te bouwen is het strikt noodzakelijk dat er

heeft uiteindelijk mensen gestuurd om ons te helpen een

totale verbondenheid is, dat er een sense of community is.

community te creëren in onze organisatie. De methode was

De formule is: community bouwen, collectieve intelligentie

Appeciative Inquiry, reflecties, met elkaar in cirkels zitten,

bouwen en met het collectief aan het werk gaan. We hadden

praten, maar ook lifelines delen voor de eerste keer. Deze

zo op spiritueel, diepgaand sociaal niveau en op intellectueel

lifelines hebben we met 2000 man tegelijk opgeschreven in de

niveau verbintenis via het begrip collectieve intelligentie. Dit

Brabanthallen. Mensen lagen op de grond met een stuk papier

zijn fases van ontwikkeling waar we doorheen gegaan zijn in

hun levensverhaal op te schrijven. Iedereen was zo intensief

de loop der jaren.

bezig dat het er doodstil was. Achteraf gezien was het een

onverantwoord risico omdat je de deksel ergens vanaf haalt

waarvan je niet weet of die er nog bovenop komt. We hebben

Ditzelfde wilden we bereiken voor de communities buiten ons

voldoende begeleiding en hulplijnen. Het heeft ons ook

het bedrijf in Azië, waar het verbinden met een community

gezichtsveld. Op dat moment woonde een aantal mensen uit

geleerd dit proces beter in te richten in kleine groepen, met

natuurlijker is. We hebben in Surabaja verbinding gecreëerd

geleerd dat wanneer mensen hun verhalen delen, ze bouwen

tussen vrouwen om het environmental probleem daar aan

aan vertrouwen en respect. Daarmee hadden we een tool om

te pakken. We leerden ze compost te maken van vuil en van

mensen op een lange termijn met elkaar te verbinden via hun

plastic leerden we ze tassen maken die ze konden gaan

eigen persoonlijke leven.’

140

Een leider heeft een rol om mensen met elkaar te verbinden, organisaties met elkaar te verbinden en de organisatie met

Door ons selectieve vermogen, horen we eigenlijk

de buitenwereld te verbinden. Leiders hebben de rol om voor

alleen waar we al klaar voor zijn. Wij zijn allen imperfect

mensen een visie te creëren, een richting te creëren; dat is

en zullen daarom ook nooit alles terugvinden in

de vaderlijke kant van leiderschap. De vrouwelijke kant van

een enkel rolmodel.

leiderschap is het verbinden van de mensen met elkaar,

mensen in de juiste richting houden en ze gelukkig houden. Leiders hebben dus mannelijke en vrouwelijke rollen.’

verkopen. Vier jaar later waren 12.000 vrouwen hiermee aan

Bij de fusie tussen Vedior en Randstad hebben jullie de twee communities in kaart gebracht door de lifelines te analyseren. Hoe hebben jullie deze lifelines tot een enkele lifeline weten te brengen? En is dit op globaal niveau ook mogelijk?

de slag gegaan. Hetzelfde hebben we bereikt in Jakarta.

Als bedrijf verbind je je met de communities buiten de eigen organisatie en die cirkel van verbinding wordt daardoor steeds groter.

‘Bij een dergelijke grote fusie adviseren diverse consultants

Je kunt niet verbonden raken met anderen als je

culture mapping en culture programs. Wij besloten dat niet

niet verbonden bent met jezelf. Daarom moeten

te doen en juist de diversiteit naar voren te halen en deze

leiderschapontwikkelingsprogramma’s ook gericht zijn

te benutten. We probeerden de verschillen ‘plezierig’ te

op karakter ontwikkeling en bewustzijn ontwikkeling. Het

maken zodat we ermee konden gaan spelen. Door het delen

ontwikkelen van competenties laat ik over aan andere

van informatie als wie ben ik en hoe kijk ik tegen zaken aan

instanties die daar goed in zijn. Het begint met lifelines

hebben mensen zich op het spirituele niveau met elkaar

ontwikkelen waarin mensen hun patronen zien en erachter

verbonden.

komen wat hen verbindt. Dit werkt voor individuen, maar ook voor organisaties die ook hun eigen lifeline hebben. Deze

technologie is toegepast bij de fusie van Randstad en Vedior.

Bij het opschalen van deze activiteiten naar een globaal

gedeeld waardoor vertrouwen en respect ontstond. De top

ik denk dat politici zich hier niet hard voor gaan maken.

niveau speelt het bedrijfsleven een belangrijke rol, omdat

Mensen uit alle lagen van de organisatie hebben hun lifelines

Bedrijven moeten meer verantwoordelijkheid nemen voor

van de organisaties hebben organisatie lifelines gemaakt,

de rest van de community, meer verbonden raken met de

waardoor de verschillende patronen en het gedrag van en in

community en andere communities met elkaar verbinden. Het

de organisaties duidelijk werden.

samen leven moet leiden tot samenwerken, het samenwerken moet leiden tot samen winnen. Verder is het van belang

Het gedachtegoed om individuen en organisaties effectiever

dat bedrijven met de overheid en NGO’s om tafel zitten,

te laten zijn via reflectie op hun eigen lifelines draagt bij aan

om tot een gezamenlijke agenda te komen. Als je dat in die

het creëren van bewustzijn. Bewustzijn over wie je bent, wie

volgorde doet wordt de spirituele verbondenheid met elkaar

je wil zijn, maar ook bewustzijn over de organisatie.

en met de agenda heel erg groot. Intellectueel gegronde

Dit bewustzijn geeft rust en geeft ook de mogelijkheid hulp

overeenkomsten worden onder druk snel weer ontkracht

te zoeken wanneer er blokkades zijn.

op basis van andere intellectuele gronden. Wanneer je de

Mount Everest wilt beklimmen doe je dat niet op intellectuele

141

drijfveren. Je kan het alleen doen als je jezelf spiritueel

committeert met het doel om de top te behalen. Commitment

Mijn collega vroeg aan haar: “U bent spiritueel leider, maar

niveau is het doel.’

elkaar?”. Het antwoord was: “The more I teach people the

en verbondenheid opbouwen op een heel diep spiritueel

verdient tevens enorm veel geld. Hoe verhoudt zich dat tot meaning of life, the more they send me their money”. Toen

Wanneer je mensen in contact laat komen met zichzelf,

viel bij mij het kwartje. Als je als bedrijf betekenis weet

komen mensen erachter wie ze werkelijk zijn en wat ze

te geven aan de mensen die voor je werken, vervul je in

willen. Dan kunnen ze er dus ook achterkomen dat het bedrijf

een intens diepe spirituele behoefte. Wanneer je dat doet

niet het bedrijf is wat ze zoeken. ‘En dat is ook goed. Het

worden werknemers eigenlijk vrijwilligers die voor je werken,

risico is echter wel dat mensen na een training soms snel

die je betaalt. Daarna zijn we gaan nadenken over hoe we

besluiten te gaan verhuizen, scheiden, een nieuwe hond

ons konden definiëren binnen de samenleving; hoe we die

nemen en ga zo maar door. Het is belangrijk om mensen

betekenis konden leveren. En dat bleek makkelijker dan we

daartegen te beschermen. Het is belangrijk om alles te

dachten, we verkochten immers zeep bij Unilever. Als je op

laten bezinken voordat grote beslissingen worden genomen.

een andere manier naar het product kijkt, zie je dat zeep

Mensen die bijvoorbeeld community werk gedaan hebben

levens redt voor een ontelbaar aantal arme mensen. Het feit

in India, besluiten vaak om daarna over te stappen naar

dat ze de zeep kopen en je daar geld aan verdient is dan

een NGO. Daar ben ik op tegen, omdat het bedrijfsleven

mooi meegenomen.

juist een cruciale functie heeft in het verbinden. Buiten het bedrijfsleven heb je vaak niet de juiste middelen.’

Nu staan we voor een nieuwe uitdaging bij AkzoNobel

Wie heeft jou geïnspireerd op dit vlak?

helemaal geen schilders. Boeren komen daar naar de

dat voortkomt uit ‘enlighted eigenbelang’. In Azië bestaan

‘Op verschillende momenten in ons leven worden we door

stad toe en bieden zich aan als schilder maar het is een

verschillende mensen geïnspireerd. Door ons selectieve

totaal onbeschermd beroep. Dat was een no-brainer voor

vermogen, horen we eigenlijk alleen waar we al klaar

mij: dit moesten we oppakken. Het doel is kansarmen

voor zijn. Wij zijn allen imperfect en zullen daarom ook

vakopleidingen tot schilder aan te bieden waarmee ze een

nooit alles terugvinden in een enkel rolmodel. Mijn eigen

officiële certificering behalen. In deze opleiding leren ze

grote ommezwaai was toen ik een jogi ontmoette. Ze is

van het simpele schilderwerk tot het opzetten van een eigen

inmiddels 93 jaar oud en leidt een organisatie van een

bedrijf. Op deze manier krijgen mensen een goed leven. Voor

miljoen vrouwen over de hele wereld, die ‘spiritual practice’

AkzoNobel creëren we zo een afzetmarkt in deze landen en

en ‘spiritual wisdom’ als product hebben. De vrouwen zijn

onze medewerkers krijgen de mogelijkheid deel te nemen

allemaal vrijwilligers. Ik realiseerde me dat de jogi een enorm

aan het community-project. Kortom, het is goed voor de

krachtige leider was. Ze verdiende geld zonder een enkel

organisatie, interessant is voor onze werknemers en goed

product te verkopen. Ze bracht mensen zingeving. Zonder

voor de schilders in Azië. Dat is de driehoek.’

consultants of sessies wist iedereen over de hele wereld precies wat ze moesten doen. Dat is voor mij de ultieme

benchmark voor leiderschap. Het geeft aan dat wanneer je in

lijn bent met jezelf, je zonder enkele moeite leiding kan geven aan een miljoen mensen.

142

It all starts with you

my family as much as I would have liked to be, but I knew

they understood my goal, my reasons. You have to be very

Being connected to yourself is very important. Everything you

isolated in order to get to the top. But at the same time I felt

do in life starts with you, essentially. You are the person who

very connected to some of the youngsters that were looking

drives things forward. So you must be self-motivated, have

at me, using me as a role model, as a motivator for their own

or try to find your goal in life. So the self is a really big thing.

success. This is how I started myself. I started as a young

I think it’s very difficult for people, young people especially,

8 year old wanting to be something. Now when they see

to understand that. They sometimes look for someone else

me, they think: ‘You know what, she’s just flesh and blood.

to blame. They are looking outside for answers, like where

I’m connected to her, I can be just like her.’ And I hope that

am I going in life, what’s going to become of me, what’s

inspires them to go on to do great things.

my destiny? And those answers, they have to find them.

It’s important that you find inspiration from other people,

If I have to describe how it feels to win a gold medal then

guidelines in life. The most important is that you decide who

so much pride that you have managed to achieve your

mentors, your teachers, friends, family. But they are just

there are so many words that come to mind. First is pride,

you are and what you want to be.

main goal and your main priority. Second is relief. Nothing is guaranteed in life. I remember the point when I crossed

Being a mother of three children, my success, my path, I

the line after the 800 metres and I had the sense that I had

made the decisions myself. I made sure that I wanted to be

won, it was a big weight off my shoulders. Talking about

the best in the world. And I achieved it. So I show my kids

connection, I really felt connected to the people of Great

that anything is possible. If you really believe in yourself, if

Britain at the time, that they were with me all the way, they

you try hard and you work hard then you can succeed. I’m

lived and breathed every moment of my heptathlon success,

not saying that everyone is going to become an Olympic

and in that way we were one.

champion, but you can really strive to be the best that you

can be. And I think that’s the most important message you

I’m not sure how connected the people in the UK are. We

have to give to people.

have some pockets in some of the major cities that, I am

sure, feel very disconnected with life; they feel that they are

isolated from society, that they have no hope. The British are usually quite down on themselves.

The Olympic games is all about connection It’s connecting people from all over the world; countries that are poor and countries that are very wealthy, people with

Personal drive

think the Olympics is the best thing for uniting and inspiring

positivity. I would really make a big drive on parental

all kinds of talent come together in one big celebration. I

One of my key issues is wellbeing. People must feel more

people.

control. We’ve lost that ability to sit down and talk, and to communicate with our parents, our children, our

grandparents. In schools too a lot of work can be done.

But it is really tough being an athlete. When you go in so deep, when you are at the top of your game, you have to

be very selfish. So at some point I didn’t feel connected to

143

TOK YO

GER ARD MICHIELS

23.

Economic Relations, Dutch Embassy, living in central Tokyo since 2.5 years

Our success or our failure relies on our ability to make connections

Living in Japan

For western people, connection is extremely fundamental. It is what people should do in life.

Living in Japan is a wonderful experience. It is a fantastic

country; everything is clean and well organised. However, it is the first country that I’ve lived in where I don’t speak or read

the language. This makes life more difficult. It is very strange

The fact that Japan scores relatively low on the connection

country, but at the same time is so very inaccessible.

connect in more subtle ways. They need less fuss and noise

to live in a country that looks very much like a western

index might be explained by the fact that Japanese people

to express the connections they have to others. In the west,

For western people, connection is extremely fundamental.

we need a lot of words to express ourselves, to explain what

It is what people should do in life. Working at the embassy

we mean and what we can mean for somebody else. In Japan

means that it is my daily business. My colleagues and I

they are much more subtle about this, and also more careful.

try to make connections between the Netherlands and

Careful about not wanting to intrude into someone’s private

Japan. However, it is a very abstract concept. To make it

space. Maybe the connection index is based on concepts that

more concrete, we make connections between people. For

are conceived and understood differently in Japan. I think,

example, tonight I will be visiting a concert of the Tokyo

for you, it is very important that you listen to the Japanese

Symphonic Orchestra, which is going to play music by

people that you are going to meet. Listen to them. Watch

Dutch composers. One of the contemporary composers

them and ask questions. I think that you will find that they are

explained that he wanted to make a connection between

very connected, but in a different way to us.

musical people. A connection between Dutch composers and a Japanese audience, but also between Dutch composers

This does not mean that there can be no connections. Both

that we as an embassy try to make all the connections that

each other. This means that they will meet half way. So there

and Japanese musicians. I am not exaggerating when I say

western and Japanese people make the effort to connect with

lie between these particular examples. Our success or our

is a connection, but always a little different to we are used to

failure relies solely on our ability to make these connections.

in our own cultures.

Because the language is a difficult element here – as a lot of Japanese have difficulty speaking English – it is very

important that we find different ways to connect with each other. These ways come more or less naturally. Generally

speaking, western people tend to express their feelings in all kinds of ways, for example by their facial expressions.

Japanese people are more reserved with this, but they know,

obviously, that I am not Japanese and they are perfectly able to recognise these signs. They find it perfectly acceptable

that I use these expressions to underline my limited verbal communication.

146

‘There is a big wish in Japan to connect with the rest of the world. At the same time, there is a kind of shyness to actually make the necessary steps. I think there is an important part for us as foreigners to play: to open up to the Japanese culture. At the same time, I think the Japanese people could be a little bit less shy. A little bit less afraid to make mistakes. I have noticed that when you actually make a genuine connection, it is very warm and deep.’

Friendship is the only cure for hatred, the only guarantee of peace. Siddhartha Gautama, the Buddha

THE NETHERL ANDS

HENK KROL

24.

Als grap richtte Henk Krol in 1979 de Gay Krant op. In korte tijd is het blad uitgegroeid tot het grootste homo- en lesbienneblad van Europa. Henk Krol kreeg (inter-) nationale bekendheid doordat hij het initiatief nam tot het openstellen van het burgerlijk huwelijk voor homo- en lesbienne paren.

Regeren met een open blik

Wat betekent verbinding voor jou?

met mayonaise. Je moet alles in de goede verhoudingen

hebben, anders gaat het schiften. Als ik er zo naar kijk, is er nog veel te doen. Zeker als er mensen zijn die Homofoob,

‘Je kunt alleen kracht uitstralen als je in verbinding staat met

Islamofoob, of iets dergelijks zijn.’

jezelf. Daarbij komt dat ik geloof dat als je een krachtige band of verbinding hebt met één ander persoon je de hele wereld

Wat is je wens voor over bijvoorbeeld 10 jaar?

ook op in en heeft me veel steun gegeven. Ik heb 16 jaar

gezien wordt. Ik zou het mooi vinden als dan bijvoorbeeld ook

’Ik hoop dat over 10 jaar homoseksualiteit niet als iets aparts

aan kan. Het boek van Sue Johnson Hou me vast gaat hier

andere lesvoorbeelden op scholen gebruikt zouden worden.

geknokt om het Burgerlijk huwelijk ook opengesteld te krijgen

Niet altijd papa en mama maar ook andere voorbeelden in

voor homo-paren. Ik noem het huwelijk ook geen homo-

taal- en wiskundelessen. Niet meer zo clichématig. Ik hoop

huwelijk. Het is gewoon een huwelijk. Net zoals er ook geen

dat mensen dan meer zichzelf kunnen zijn en eerlijk kunnen

sprake is van het Turken-, Joden- of Islamietenhuwelijk.

zijn tegen zichzelf en tegen anderen.’

Ik ben erg trots dat ik dit resultaat uiteindelijk heb bereikt. Voor mij geeft het huwelijk de band tussen mensen aan.’

Als je voor een dag minister-president zou zijn, wat zouden dan jouw 3 maatregelen zijn?

Hoe houd je contact met andere mensen als je zo aan het knokken bent voor het open stellen van het huwelijk, zeker als je te maken hebt met felle tegenstanders?

‘Ik zou graag 10 minuten zendtijd willen hebben zodat ik

mensen uit kan leggen dat de politiek ook fouten maakt. Ik

zou ook uit willen leggen dat we af moeten stappen van het

‘Hoogleraar Van Mourik van de Radboud Universiteit

‘politiek-correcte’ denken. Ik zou graag willen regeren met

Nijmegen was een felle tegenstander van de openstelling van

een open blik en natuurlijk gaan de dingen dan beter, maar er

het huwelijk. De eerste keer dat ik hem ontmoette was bij een

zullen ook dingen fout gaan. Dat is niet erg, als we daar maar

uitzending van NOVA. Ik was laat en had geen tijd voor de

eerlijk over zijn.

voorbespreking en er ontstond een zeer felle discussie in het gezellig een pilsje gedronken aan de bar met Van Mourik en

Wie is voor jou een verbindend persoon en inspireert jou?

we ook besloten om samen door het land te trekken langs

nu vooral de relatie van personen 1 op 1 en ik zou haar

programma. Na afloop van de uitzending heb ik echter wel

‘Sue Johnson inspireert mij met haar boeken. Zij beschrijft

we ontdekten dat we elkaar echt wel mochten. Toen hebben

wel willen vragen hoe ze haar theorieën zou gebruiken om

collegezalen om onze ideeën te verkondigen. Ook al was hij

grotere groepen mensen met elkaar te verbinden. Als ik goed

fel tegen en ik voor, vaak reden we samen in één auto ergens

lees, haal ik dat er wel uit maar ik zou het graag aan haar

naartoe en was het gezellig.’

persoonlijk willen vragen.’

Waar strijd je nu nog voor, nu je je voornaamste doel hebt bereikt?

Heb je nog een goede tip voor mensen?

‘Ja, dat is soms wel lastig. Ik weet dat ik nooit meer iets

‘Ja, fouten maken mag, is zelfs belangrijk, als er maar sprake

mooiers kan bereiken dat wat ik nu al bereikt heb. Ik zal dat

is van “hou me vast”. In Nederland mogen we af en toe ook

nooit meer kunnen overtreffen. Maar ik vecht nog wel voor

wel iets lichamelijker naar elkaar toe zijn om het “hou me

een kleurrijke cultuur. Ik vergelijk die kleurrijke cultuur vaak

vast” ook echt te ervaren. Ik vind het belangrijk om het besef

152

153

BUENOS AIRES

AL AN GEGESCHATZ

25.

CEO of TNT Argentina

Connection creates a space for interaction

What is connection for you?

talk there is no opportunity for transaction. If there is no

opportunity for transaction, we don’t create value. We need to

‘Connection for me means being with others, sharing

connect, to talk, because that value is what we need for the

what we know with others, helping others, learning from

earth and for the people to have a better world for everybody.’

others, understanding what the true meaning of the word is. Sometimes we have ideas and thoughts, and when

How do you see connection in Argentina?

thoughts or ideas were right and according to the reality of

to other countries. The key thing here is to generate trust,

‘Argentina is a very Latin country, we are very open compared

we connect with people we can really understand if those

which I think is a key thing everywhere. In Argentina, we

those people we connect with.’

connect daily with people; we understand what’s going on,

Why is connection important to you?

also behind the daily work. For example, I know that for

‘Connection is very important to me because it brings back

my employees, or the team that works with me, that family

the human side of one another. It helps you to stop dreaming

matters or other things go above and beyond the daily work.

and to come back to reality. Connection allows you to

That helps us to understand why they are feeling or doing a

have eye contact or email contact with people. You have

certain way. We have an objective, we work for a company

different ways of connecting; it is really making a link with

that has results, we know that, but there is a very important

someone. We live in a world with different people, different

side that is related to ensuring people are happy, which is one

races, different religions and ideas. It is a great opportunity

of my personal key objectives in this company. I am building

to connect with everyone, and understand what they really

this company to have happy people working here, because

think and what they look for. Connection creates a space

I know that when people are happy, people work better, and

for interaction. When there is a space for interaction, we are

then when they work better, results are better. And that is the

able to co-create, create with new things others. With the

reason why TNT Argentina has a 20-30% growth on a year-to-

current issues of poverty, slavery, hunger and illness, there

year basis. Because despite of the macro and micro economic

are so many things that we are not doing right. We need to

issues that we are facing in a country where we have social

recreate this world, and believe that this is possible. Through

and political instability, inflation etc, it is very important to have

connection we can meet with others who have similar ideas,

people doing what they like to do. When you have people

goals and dreams, and go for those dreams.’

doing what they like to do, everything works better.’

As you mentioned, we share this world with different people, do you feel there should be a different approach for connection in different countries?

How do you perceive connection here in the TNT office?

should respect others in their ways, cultures and roots. There

I know their names, and they know my name. Although we

‘I perceive connection in our office as very fluid, something that is very common. Connection is part of our culture. I

‘Yes, surely, there are different ways of connecting, and we

say hello every morning to everyone of my 230 employees,

is not one single way of connecting; it’s amazing to have

have different goals and objectives, we work for a common

different ways of connecting. Each country, culture and race

objective of the company. It is great to understand that we

has its different ways. We need to adapt and understand:

are all human beings, I am not different to the driver, or the

connection allows us to talk. Via phone or email, if we don’t

worker, or the warehouse manager, I am not different to

157

anybody in this company. From a human perspective, we

Tanzania, Malawi, Cambodia and Nicaragua, in relation to

Argentina, I am not different, I am just one more, and I can

visit these places.

are all equal. Despite the fact that I am the president here in

food. We send volunteers, arrange fundraising events, and

also make mistakes. It is important that everyone understands that we are all at the same level as human beings. And that

Eight people from this company have been to Nicaragua

a year I deliver the packages with the driver, we eat and talk

close and connecting with these people. Once you go into

makes connection easier, because you talk with peers. Once

already; I have been there twice. We are really getting

together, we have fun together. We are equals, positions don’t

Mata Galpa, which is 200 km from Managua, the capital of

matter. Of course internal positions are created for a reason,

Nicaragua, then you really see those kids and their schools

but in the end we are human beings looking for the same

and talk with them. They are people who have grown up in a

objective and working together. It is key that the ones who

different place; they don’t have the luck that we have. Getting

may be upstairs in the big offices have the capability and the

connected with them helps us to realise that there are so

humility to discuss with anybody; to talk and look into the eyes

many things we can do to help them. This company is in the

of others. Everybody is equal in this company.’

transport industry, the transport industry creates a fifth of

the CO2 emission worldwide. We also have something to do

TNT is a global company, how does TNT differentiate itself from other companies with respect to connection?

there: we are part of the issue so we have to be part of the solution.

‘Mainly, as I said, we really care about our people. We are

the only company in this industry who invest in our people.

There is not one single way of connecting; it’s amazing to

We really help the people to grow. We discuss their future

have different ways of connecting. Each country, culture

and careers, and we have training programs. We discuss

and race has its different ways. We need to adapt and

what they are happy about and what not. This makes us a

understand: connection allows us to talk.

special company. I can discuss with the CEO of Holland,

Peter Bakker, and he answers to me or to anybody in the

company. And again it doesn’t matter what position you have in the company. Another thing that makes us very special

Two years ago TNT launched a program called Planet Me. A

adapts to customer needs, is that we have been very active in

company cars, buildings, and business travel to reduce CO2

as a company, apart from being a flexible company that

part of this is Code Orange, which sets company standards for

welfare and corporate social responsibility. We have signed

emissions. Then we have Choose Orange, an initiative where

an agreement with the United Nations for the World Food

the community of employees connect and propose ideas to an

Program, since one of the issues is the distribution of food.

ideas bank to make a better world in terms of global warming.

There is enough food to feed all the children in the world, the

Those kinds of initiatives really help the connection within the

problem lies in the logistics. Since we are a logistics company,

company and make us special.’

and we are proud to be the best logistics company in the

world, we have something to add to that. We are working very

What does connection mean to you personally?

urgent situation, mainly in five countries, which are Gambia,

were born, it was like a click in my life. I thought, I have to

‘I am a father of two kids, of 11 and 9 years old. When they

closely with the World Food Program, helping them in any

158

show them with my leadership how I contribute to make a

better world. Connection is one of my key streams of action. I am working in many organisations apart from TNT, I am

a member for instance of Nuevos Aires. Nuevos Aires is a

new organisation built up especially for small and medium

business that want to have better practices in terms of social environment and economic impact. We are growing, and we expect to have 2,000 companies enrolled in Nuevos Aires,

connected with each other, and sharing good practice to do a better job in their companies. Nuevos Aires is connected

with other entities in Argentina, we are making a network of connection, we are sharing the best practices of different

companies in different industries, but with the same goal: doing it better.

I am also a business leader for the Abina Foundation,

which is a Swiss foundation, engaging new leaders from the social and business environment into different programmes related to personal development and training. I am also

president of the Chamber of Couriers. I am connected with

How do you personally inspire others to connect?

with customs to make it easier to generate exports and

government house talking about our goals, showing the little

‘Basically through following my example. I was in the

all of my colleagues and competitors; we work together

milestones we are achieving and sharing our dreams. There

trade between Argentina and other cities. We need to go to

is a phrase: see to believe. We are creating a new one, which

customs meetings in Argentina with other countries, not only

is: believe to see. With a strong will and firm decision making,

to negotiate, but also to express our views and to talk, to

sharing our dreams with others who have similar dreams and

generate dialogue to create transaction that adds value. There

thinking the same way despite our differences, those things

are several initiatives that I am involved in, which take quite a

inspire us to be the creators of a different possibility or a

lot of time, but I am very fond of them and it makes me happy.

different world.

Traditional business is focussed on goals, but I am like a pizza with two slices of provolone. This is who I am; don’t ask me

Congratulations to IntoConnection, I think it is a great initiative

happy, and if I’m happy I’m sure I produce better and more

doing it!’

that adds value. I am fully supportive of it, well done! Keep

to be any different. Being connected with others makes me

for this company. I am glad to work for a company where they allow me to have those two slices of provolone in my pizza.’

159

THE NETHERL ANDS

ROB VAN REES

26.

Rob van Rees is afgestudeerd bedrijfseconoom. Voorheen was hij manager bij de technische dienst van KLM. In 2000 heeft hij met anderen Greenchoice opgericht. Greenchoice is energieleverancier van honderd procent groene stroom en groen gas aan huishoudens, kleine bedrijven en multi-sites.

Laten zien dat het kan

Verbinding met jezelf

gekoppelde klimaatprobleem. Rob vindt het belangrijk dat je

daarom de dingen in perspectief kunt blijven zien. Het begint

Na een commerciële carrière, als laatste bij KLM, besloot

bij jezelf en ook bij je eigen organisatie, zo ervaart Rob dat

Rob met twee anderen een bedrijf te starten. ‘In eerste

ook bij Greenchoice.

instantie omdat ik ondernemer wilde worden. Ik ben een

praktisch idealist. Dat wil zeggen dat ik het mooi vind om

wat bij te dragen aan de maatschappij maar dan wel op een

‘Om een hele maatschappij te mobiliseren kan het niet

pragmatische manier.’

eeuwig ‘leuk’ blijven. Je moet op een gegeven moment belonen en straffen.’

Zo was de eerste aanleiding om groene energieleverancier te worden dat dit een niche in de markt was. ‘Groene

energie was in die tijd – anders dan nu – ‘not interesting’. Bij de grote massa van de mensen leefde het nog totaal

niet. Wij hadden zoiets van: we zullen wel eens laten zien

Binnen Greenchoice is een groot gevoel van verbondenheid.

van de grote energiejongens behoorlijk laag. Daar konden

ingrediënten hiervoor zijn plezier en trots, deze typeren

Rob ervaart het als een familiegevoel. De belangrijkste

dat het kan. Bovendien waren de klanttevredenheidsscores

de cultuur bij Greenchoice. ‘Een randvoorwaarde is dat

we ze gemakkelijk op verslaan. Als je daar het verschil

iedereen gelijkwaardig is, anders kun je niet verbonden

maakt, heb je bestaansrecht en van daaruit kun je groeien.

raken. Dat betekent niet dat er geen leidinggevenden zijn bij

Tegelijkertijd is het mooi dat je zo je werk kan combineren

Greenchoice. Maar dat betekent wel dat we heel erg sturen

met een bijdrage aan de samenleving op een manier waar je

op onderlinge verbinding. Als leidinggevenden houden

zelf achter staat. Je individuele bijdrage kan altijd maar een

we elkaar scherp: ken je iedereen nog bij naam? Ben je

klein verschil maken. Het lukt je nooit om de hele wereld te

regelmatig eerder op kantoor om een praatje te maken?

veranderen, maar heb eer en plezier in wat je wel realiseert:

Draai je minimaal eens per maand mee op het callcenter?

you can only do so much.’

Het contact met klanten en collega’s is cruciaal. Als er sprake is van oprechte interesse ten minste. Als er binnen een

Het geeft Rob voldoening als hij iets zelf kan doen,

organisatie een focus is op geld en de sfeer onpersoonlijk is

onafhankelijk is van anderen, en zijn eigen boontjes moet

dan maak je dat niet goed door eens een rondje te lopen.’

doppen, dat vindt hij mooi werk. Daarvoor is het, als

ondernemer, zaak om de boel bij elkaar te houden. Een rol die Rob wel ligt, hij houdt van social events en wil graag

Rob licht toe dat veel grote bedrijven, ook andere

zeker van toepassing. Hij is er trots op dat hij zijn

ze samenwerken. ‘Toen Greenchoice voor het eerst om

energieleveranciers, proberen te bepalen in plaats van dat

meesturen. Laten zien dan het kan is bij Greenchoice

de tafel zat met boeren die een windmolen wilden bouwen

ondernemersgeest en zijn praktisch maatschappelijk ideaal

bijvoorbeeld kregen we hartelijke reacties omdat deze boeren

heeft verenigd in zijn werk.

eindelijk eens met aandacht te woord werden gestaan.

Verbinding met anderen en met organisaties

Ze waren gewend dat energiebedrijven met een slikken-of-

Anderen mobiliseren gaat niet zomaar, zeker als het gaat om

stikken-contract aan kwamen zetten.’

het terugbrengen van het energieverbruik en het daaraan

162

Het initiatief van samenwerkende windmolenbezitters, de

Windunie, is een voorbeeld van een initiatief dat laat zien dat je met samenwerking verder komt dan met machtsspelletjes.

De Windunie levert nu via Greenchoice 100% Nederlandse

groene stroom. ‘Het belangrijkste is dat je meerwaarde creëert,

dat je beter presteert dan de markt, dat is uiteindelijk effectiever dan een machtsgeoriënteerde benadering. Dat verklaart ook de ambitie van Greenchoice om Nederland steeds minder energie

te leveren.’ Rob maakt zich hier geen enkele zorgen over omdat hij verwacht dat Greenchoice meegroeit.

Is dat geen spanningsveld: je als energiebedrijf ten doel stellen om het energieverbruik van mensen te verlagen? ‘Het belangrijkste is om goed helder te hebben wat je

core business is. Energie produceren is niet onze core

business. Onze kern is inkopen van energie, administreren, en het allerbelangrijkste: service bieden aan klanten.’ Daarom is het bedrijf ook trots dat ze een hele hoge

klanttevredenheidsscore heeft: een 8,7. ‘Klantenbinding gaat om het verlenen van een goede service. We hebben een

callcenter met eigen mensen, dat is logisch omdat we onze core business niet willen uitbesteden.’

Als Greenchoice Nederlanders zonneboilers levert in plaats van gas dan is dat alleen maar mooi. Zo kan Greenchoice,

huishouden voor huishouden, Nederland mobiliseren om het energieverbruik terug te dringen zonder dat dit afbreuk doet aan haar bestaansrecht. ‘Dit maakt de verbinding tussen

medewerkers en Greenchoice ook zo bijzonder: elke dag ben je bezig de wereld een beetje te verbeteren.’

Verbinding met de maatschappij

Rob vindt de Nederlandse maatschappij fantastisch.

Hij legt uit: ‘We leven in grote luxe in een land waar alles extreem goed georganiseerd is en er tegelijkertijd veel

vrijheid is. Zolang de politieke oppositie in een land klaagt over neuzelarijen dan mag je sowieso spreken van een

163

luxeprobleem.’

tijd over te houden voor het gezinsleven. Als hij dan met

Nederlandse cultuur. Er is, ondanks veel tegengeluiden,

steunen, zoals nu in een nieuwbouwwijk in Utrecht gebeurt,

Er zijn volgens Rob ook talloze kenmerken van een sterke

Greenchoice een project voor een elektrische deelauto kan

een sterk saamhorigheidsgevoel zonder dat zich dat

dan is dat mooi meegenomen. De praktijk wijst uit dat

uit in ‘Amerikaans’ chauvinisme. ‘Dat is een belangrijke

nieuwbouwhuizen energie op kunnen leveren. Greenchoice

verworvenheid. Verder weten veel Nederlanders goed

wil daar graag bij helpen.

om te gaan met de geboden vrijheid, ze zijn bereid om

verantwoordelijkheid te nemen en houden van aanpakken.’

Bij Greenchoice zelf hebben ze ondertussen geen

Dat betekent heus niet dat alles perfect is. Er kunnen,

‘Daarnaast is er een werknemer die aan het experimenteren

leaseauto’s maar groene fietsen en OV-vergoedingen.

bijvoorbeeld op het terrein van het klimaatprobleem, een

is met het terugbrengen van het energieverbruik met een

aantal belangrijke stappen gezet worden. ‘Om een hele

derde en dat blijkt prima te gaan.’

maatschappij te mobiliseren kan het niet eeuwig ‘leuk’ blijven. Je moet op een gegeven moment belonen en straffen.’

De politiek is vooral een spel dus daar zou hij zich niet zo

In de schoenen van onze minister-president zou Rob een

met betrekking tot het terugdringen van het verbruik van

snel mee willen bemoeien. Hij hoopt wel dat de beloftes

aantal duidelijk keuzes maken daar waar nu, in zijn ogen,

niet-duurzame energie worden gehaald. Aan hem, en aan

te veel geaarzeld wordt. Vervoersproblematiek kan je alleen

Greenchoice, zal dat in elk geval niet liggen.

oplossen als je uitstoten bestraft en besparen beloont. Of

dat nu gebeurt met een systeem van rekeningrijden, of door

aantrekkelijk openbaar vervoer doet er dan niet eens zo veel toe. Het moet duidelijk zijn dat je meer betaalt als je meer

uitstoot. ‘Dat kun je ook betrekken op de overconsumptie,

waarom is vlees bijvoorbeeld niet duurder als we weten dat het enorm bijdraagt aan CO2-uitstoot?

De aanbiedingen voor airconditioners bij de bouwmarkt spannen wat dat betreft de kroon. Omdat het warmer wordt door het broeikaseffect gaan we met zijn allen

energieverslindende airconditioners neerzetten. Als het te koud is voor het terras gaat de terrasverwarmer aan. Doe er 50 euro slurptaks op, of op zijn minst een grote waarschuwende sticker: Dit is een energieslurper!. Dat is allemaal niet zo moeilijk.’

Ondanks grotere vraagstukken richt Rob zich in zijn

dagelijkse leven eigenlijk alleen op zijn werk en zijn gezin. Zoals hij eerder aangaf is er only so much you can do.

Daarom probeert hij vooral zijn werk goed te doen en genoeg

164

165

TOK YO

RYOKICHI HIRONO

27.

Professor of Economics at the Seikei University in Tokyo

Connection is the key to realising my dreams

I’m 77 years old

was teaching in California, I had to prove that I was not a communist because I started a student organisation

and have done a lot of things in life. An important part of this

that wanted to save the environment from the ongoing

has been teaching at the university, not only in Japan, but

industrialisation. Nowadays, my ideas are much more

throughout the whole world. This means that I have lots of

accepted and people are much more concerned about the

connections with students from all over the world. I still have

topics that I raise. I regard these developments as a sign

a lot of contact with many of them, not only to exchange

that we are on a road to success. More and more people

knowledge but also to come into contact with different views

are concerned about poverty, about peace, about a clean

and opinions. I visit a lot of international conferences where

environment. I realise that it will be a long, long road, but

I meet a lot of people. It is not hard to meet a lot of people;

we are heading to the right direction.

the difficult part is to maintain the relationships.

I have learned that the best way to do this is to be frank and

To create one world will be virtually impossible. Therefore,

It is not necessary that you agree on things, but it is

that will help to banish world poverty. Secondly, we must

straightforward when expressing your ideas and opinions.

I have to set priorities. My first priority is to develop ideas

important that people know who I am and what I stand for.

concentrate on establishing peace, and the third priority is

This way, my identity is constantly formed by confronting

the issue of the global environment. For all these priorities

myself with other views and opinions, from as many cultures

I started organisations which try to improve their specific

and backgrounds as possible.

problems.

My personal drive to make these kinds of connections is

People in Japan are highly connected to each other,

connected. One world that is dynamic, efficient and just.

classmates or their colleagues, for example. Generally

my dream of the creation of one world, where all people are

but mainly to their own private social relations, like their

Sustainable and peaceful. It is a personal project that I try to

speaking, they are not so well connected to the outside world,

share with the world. I want to do as much as I can to help

especially the world outside Japan. Therefore, I created

realising this ideal. Before I die, I want to see many people

international NGOs that deal with international problems.

who are part of this one world.

This way, Japanese people will become more connected

with other cultures and nations and will be better connected

During WWII I was trained as a fighter pilot, despite the fact

with the rest of the world. Japan should have a different

that I was only 14 years old. I saw so much hatred and so

international attitude. It is very important that people start

many of my friends died, that I decided I want to create a

to realise that poverty is not something that happens on the

better world. A world where all the things that people dream

other side of the river, but very close by. It is not somebody

of – things like equality, no more war and hatred,

else’s problem, but a problem that concerns all of us.

a clean environment – are real. For me, all these things are connected. Freedom, poverty, the environment; all these

Since 1960, everyday on the 3rd of January, I have an open

things are related and must be dealt with simultaneously.

house. I invite a lot of people, and everybody is welcome.

We have discussions and exchange ideas. On this day, we

Especially in the beginning, my convictions were received

talk about what we have achieved and what we will do the

with great scepticism. In the 60’s, for instance, when I

coming year.

168

We have to constantly remind ourselves why we are doing what we do. The dreams that we have should be kept

alive. When I connect with other people, when we have discussions and learn from each other, I am constantly

reminded of the beauty of the idea of one world. This is what keeps me going and motivates me not to quit, despite the

fact that I am already an old man and the dream is almost impossible to realise.

The IntoConnection project is very close to my heart. I found it on the internet and I was very surprised that I hadn’t read something similar to this before.

The IntoConnection project is very close to my heart. I found it on the internet and I was very surprised that I

hadn’t read something similar to this before. For me, I think that connection is the key to realising my dreams. We can only solve these enormous problems together. We need

an enormous amount of support, and the only way to get this is by supporting each other. For me, this is the key

to connection. Togetherness. Doing things together and

enjoying them. This way, more and more people will join us.

169

JERUSALEM

CONNIE MUS

28.

Journalist voor onder andere het RTL-Nieuws in Israel/ Midden Oosten

Klauteren op de muur van hopeloosheid

Hoe ervaar je je leven hier in Israël?

voor ons journalisten: om dit soort verhalen te laten zien die hopelijk anderen inspireren.’

‘Ik zie het als een voorrecht om hier als journalist te mogen

Zou Obama een rol kunnen spelen?

mijn – wellicht idealistische – droom te kunnen realiseren

Maar hij moet eerst laten zien dat hij ook daadwerkelijk iets

‘Hij heeft een fantastisch imago en is een geweldige redenaar.

werken. Ik heb bij RTL een groot publiek en dat helpt me om

kan realiseren. Hij moet bewijzen dat hij meer doet en kan dan

om te bewerkstelligen dat mijn werk kan bijdragen aan de

praten. Dat is enorm moeilijk. Hij moet laten zien dat hij echt

oplossing van deze moeilijke problematieken.

doet wat hij zegt.

Het is ook moeilijk om hier te wonen; het onrecht is hier altijd

zeer dichtbij. Er zijn de laatste 2,5 jaar twee zinloze oorlogen

Het is hier zo erg geëscaleerd de laatste paar jaar; de Israëli’s

dat de situatie nog erger en moeilijker is dan daarvoor. Ik blijf

oorlogen van de laatste tijd. Ik heb mensen zien dansen aan

worden steeds rechtser. De meerderheid steunt de zinloze

gevoerd met onnoemelijk veel leed, met als enige resultaat

de grens terwijl helikopters dorpjes vanuit de lucht beschoten.

hopen dat ik als journalist met mijn collega’s iets kan doen om

Dan ben je ver heen natuurlijk. En de Palestijnen hebben

iets te veranderen. Het is onze taak om met onze verhalen de

totaal geen hoop meer, waardoor ze in de armen van de

problematiek onder de aandacht te blijven houden. Dat is de

extremisten worden gedreven. De polarisatie is op dit moment

belangrijke taak die een journalist heeft in een democratie;

maximaal. Als het zo doorgaat zal het enkel tot meer ellende

zorgen dat de verhalen van de mensen in dit soort gebieden

en geweld leiden.’

niet vergeten worden. Ik besef dat het wellicht ijdele hoop

is, maar de mensen zijn hier zo creatief in het verzinnen van staan die het proces de goede kant op zal kunnen leiden; de

Wat moet er veranderen om verbinding te kunnen brengen?

dat alles mogelijk is, dus waarom geen oplossing?’

vredesbewegingen krijgen nauwelijks meer mensen op de

problemen, dat er op een gegeven moment iemand op zal

‘Het is al te ver geëscaleerd; de belangrijkste

creativiteit is er in ieder geval! Als ik iets heb geleerd hier, is

been. Men gelooft niet meer in oplossingen; er is te veel

Wie zijn voor jou hier de mensen die het probleem zouden kunnen oplossen? Wie zijn hier de verbinders?

gebeurd. Het moet vanuit het volk komen, maar dat is vrijwel

onmogelijk vanwege de muur van hopeloosheid en ongeloof.

Ik zou eerlijk gezegd niet weten hoe we beide partijen kunnen

‘Deze mensen vind je in ieder geval niet in de politiek; die zijn

overtuigen om weer naast elkaar te kunnen leven.

met andere zaken bezig. Dat was vroeger anders, toen Rabin nog leefde; die had echt een band met Arafat. Die belden

Het is heel vreemd maar er zijn eigenlijk maar twee mogelijke

je het meer zoeken in individuen die goed werk verrichten;

oplossing, of het moet zo extreem escaleren, zo gruwelijk uit

elkaar en probeerden samen oplossingen te vinden. Nu moet

scenario’s; het moet of van bovenaf komen; een politieke

Israëlische dokters die Palestijnse kinderen redden,

de hand lopen, dat mensen eindelijk inzien dat het zo niet

mensenrechtenactivisten, vrijwilligers, mensen met een goede

langer kan. Dit is heel erg, maar ik heb het zien gebeuren.

wil die op persoonlijk niveau initiatieven nemen. Daar zie je

Als er niemand opstaat die het lef heeft om een doorbraak te

echt goede dingen gebeuren. Helaas zijn het er nog veel te

forceren, zal dit de enige mogelijkheid zijn. Helaas is er op

weinig om echt verschil te kunnen maken. Dat is ook een taak

dit moment nog niet zo’n sterk figuur.

173

De politiek -aan beide kanten- moet ervan overtuigd raken dat

Het probleem is dat alle partijen zich laten afleiden door de

zal het volk de prijs betalen. Dat is het tragische aan dit soort

de Palestijnen door de rechtse fundamentalisten. Niemand

het mogelijk is om iets te veranderen. Zolang dit niet gebeurt,

extremisten. De Israëli’s laten zich afleiden door Hamas,

conflicten.’

heeft de visie en de macht om dat te doorbreken. 80% van de

bevolking heeft niets te maken met deze extreme visies, maar

Waarvan dromen de mensen hier?

dat lijkt niemand te zien. Bij iedere aanslag is het: “zie je wel;

‘Ik denk niet dat de mensen hier nog dromen hebben. De

je kunt niet met ze praten!”

houding is erg hard. Zelfs voor dromen moet je hier enorm veel werk verrichten. Misschien dat de jongeren nog wel

dromen. Dromen van een veilig land. Maar die zullen dat

Mijn droom is dat ik de dag zal zien dat ik Israëlische

voorlopig niet hardop uitspreken vanwege de hopeloosheid.

toeristen in Damascus zie. Of met mijn Israëlische vrienden uit kan gaan in Beirut. Ze zouden elkaar

Verbinding is hier in Israel hard nodig. Het polariseren gebeurt

zoveel te bieden hebben.

hier al op school; daar krijgen ze geen goed beeld van hun

buren. Daar zou het moeten beginnen. Maar dat gebeurt niet. Je zou zoveel kunnen doen.

Wat is jouw persoonlijke verbinding met Israel?

Ik merk zelf dat, wanneer ik bijvoorbeeld de president van

‘Ik ben al van kinds af aan geïnteresseerd in Israel. Ik heb

feit dat zijn ideeën en wereldbeelden wellicht anders zijn dan

jaar en ik vind het echt een voorrecht om hier te zijn. Toch

een haat-liefde verhouding met dit land. Ik ben er nu al 27

Hamas interview, ik geïnteresseerd ben in hem, ondanks het

zal ik na mijn pensioen teruggaan naar Amsterdam. Ik zal

die van ons. Ik blijf hem als mens zien. Dat is iets wat ze hier

hier altijd een outsider blijven. Ik spreek de taal, hou enorm

niet meer kunnen. Van beide kanten niet. Voor Israëlische

veel van deze regio, maar ik zal er nooit helemaal bij horen.

kinderen is elke Palestijn een terrorist, voor Palestijnse

Daarbij komt dat ik Amsterdam altijd nog een beetje mis;

kinderen is iedere Israëliër een soldaat die Palestijnse

wandelen langs de grachten, terrasje, de Albert Cuyp – dat

kinderen doodschiet.’

blijft mijn thuis.

Kan de oplossing worden gevonden binnen de democratie?

Mijn droom is dat ik de dag zal zien dat ik Israëlische toeristen

‘Ook dat is enorm moeilijk. De Palestijnse verkiezingen die

in Damascus zie. Of met mijn Israëlische vrienden uit kan

hier geweest zijn waren de meest democratische verkiezingen

gaan in Beirut. Ze zouden elkaar zoveel te bieden hebben.

ooit in de Islamitische wereld. Er waren talloze waarnemers

Ze hebben allebei zo’n mooie cultuur. Als je de geschiedenis

om alles in goede banen te leiden. Uit onvrede met de

induikt zie je dat in het begin de Islam en het Jodendom zo

zittende regering kozen mensen massaal voor Hamas.

dicht bij elkaar lagen. Dat is nu helemaal vergeten. Als de

Vervolgens wordt het land geboycot en worden Hamas-politici

problematiek hier zou worden opgelost, zou dat zo’n enorme

opgepakt. Dan is het geen wonder dat de Palestijnen geen

invloed hebben op de rest van de wereld. Als de mensen

vertrouwen meer hebben in de westerse democratie.

hier vreedzaam kunnen existeren zouden overal ter wereld

Maar ook de westerse wereld wordt steeds moedelozer. Ook

Islamieten, Joden en Christenen veel minder problemen met

die stuiten steeds weer op die muur van hopeloosheid.

elkaar hebben.’

174

175

THE NETHERL ANDS

JIP SAMHOUD EN FAOUZI ACHBAR

29.

Jip Samhoud is oprichter van het Jeugdkabinet. Van maart 2007 tot eind 2008 was hij jeugdpremier. Tijdens het jeugdpremierschap ontmoette hij allerlei politici. In zijn boek ‘Het kan allemaal zoveel beter’ beschrijft hij zijn ervaringen. Faouzi Achbar studeert momenteel sociologie. Hiervoor was hij minister van Leren en Werken in het Jeugdkabinet.

Nederland overspoelen met goed nieuws

Herkennen jullie jezelf als verbinders?

Hoe verbind je jongeren met de politiek?

Jip: ‘Het Jeugdkabinet heeft op verschillende niveaus mensen

Op basis van een geïnventariseerde mening van de jongeren

Faouzi: ‘Een goed voorbeeld was de maatschappelijke stage.

verbonden. Ten eerste zijn jongeren met verschillende

hebben we de jongeren letterlijk verbonden met politici.’

culturele achtergronden, leeftijd en opleiding, die anders

verbonden met politiek. En ten derde heeft het Jeugdkabinet

Daar was enige weerstand tegen. Wat heb je gedaan om deze te overwinnen en een verbinding tot stand te brengen?

fundamenteel beter is dan het huidige klimaat van polarisering.’

de media zijn de meeste politici uiteindelijk overstag gegaan.

nooit met elkaar in contact waren gekomen, met elkaar in

gesprek geraakt. Ten tweede heeft het Jeugdkabinet jongeren

Jip: ‘Hier speelde de media een grote rol bij. Onder druk van

laten zien aan de politiek dat verbinding als principe

Misschien dat je dus een bepaalde spanning moet creëren om een verbinding tot stand te kunnen brengen.’

Faouzi: ‘Bij deze verbindingsniveau’s is altijd iets overlappends, iets gemeenschappelijks. Dit kan zijn: leeftijd, interesses,

Faouzi: ‘Onbekend maakt onbemind. Door de spanning via

ambities. Ik ben er nog niet uit welke factor het precies is

de media op te bouwen heeft de politiek de moeite genomen

geweest.’

om zich in ons en onze doelstellingen te verdiepen. Op deze manier werd een grote groep alsnog enthousiast voor het

Jip: ‘Ik denk dat de basis ligt in een gemeenschappelijke wens

project.’

om Nederland beter te maken.’

Wat is dan precies jullie rol?

Jip: ‘Inderdaad, op deze manier werden we onderscheidend.

Jip: ‘Je probeert dat ideaal altijd wel uit te stralen. Hoewel

We waren niet langer één van de vele jongerenorganisaties.’

ik denk dat een groot gedeelte van het verbindingsproces onbewust gebeurt.’

Was het niet gewoon eigenbelang van de politici?

Heb je specifieke eigenschappen nodig als verbinder?

politici moeten ook gewoon waken voor gezichtsverlies.’

Jip: ‘Voor een deel zal dit inderdaad het geval zijn. Sommige

Faouzi: ‘Jip heeft zeker als inspirator gewerkt. Hij heeft mensen

Merk je verschil tussen deze twee groepen?

Jeugdkabinet.’

oprecht geïnteresseerd in het project. Vooral de wat

Faouzi: ‘Het verschilt een beetje. Sommige mensen waren

geïnspireerd om zich te verbinden aan het ideaal van het

prominentere figuren lijken vooral geïnteresseerd te zijn in hun imago. Ze waren vooral bezig met het in ontvangst nemen van

Jip: ‘Ik denk dat het ook erg belangrijk is om open te blijven

plannen en initiatieven zolang er een camera bij was.’

staan. Ik denk dat de huidige problemen in de politiek onder andere zijn veroorzaakt doordat ze zich hebben afgesloten

Jip: ‘Dat merken we vooral aan de uiteindelijke resultaten.

voor het andere en te dicht bij hun eigen partij zijn gebleven.

Er is uiteindelijk niet veel concreets met onze plannen gedaan.’

Verbinding betekent dat je open moet blijven staan voor anderen. Voor andere mensen en andere ideeën.’

Faouzi. ‘Er werd vaak concreet gevraagd of er media bij

178

aanwezig zouden zijn.’

Jip: ‘Het wordt wel een frustratie wanneer je niet in de media

Uit het boek spreekt een soort desillusie. Een soort teleurstelling van de opkomst van de mediacratie. Waarom is dit eigenlijk erg? Is het niet gewoon een andere/nieuwe vorm van politiek?

komt als je positief bent. Je gaat steeds meer schipperen. Je wordt toch steeds een beetje negatiever. Dat is angstig om te zien. Je gaat dezelfde trucjes uit halen die het idealisme langzaam ondermijnen.’

Jip: ‘Het grote probleem is dat de politiek niet meer beslist maar dat het steeds meer de media zijn die de agenda

Faouzi: ‘Inderdaad, het is teleurstellend dat het ideaal dat je in

bepalen. Het is nu half half. De politiek richt zichzelf vooral

je hoofd hebt steeds meer wordt gecompromitteerd.’

op de media en vice versa. Het landsbelang komt zo op het

Denk je dat het uiteindelijk wel mogelijk zou zijn om de idealistische verbinding te maken met de politiek?

tweede plan.’

Maar een mediacratie zou ook positief kunnen zijn: letterlijk een directe verbinding tussen de politiek en de burger. Iedere politieke uitspraak direct bij mij thuis op de buis?

Jip: ‘Ik ben eraan gaan twijfelen. Ik schat dat 90% van de

politici zondermeer uit idealisme zijn gestart. Dat zal nu zeker minder zijn. Ik durf niet te schatten hoe laag.’

Jip: ‘De focus ligt vooral op het winnen van stemmen. Niet

op verbinding. Het mondt uit in een populisme. Het tweede

Faouzi: ‘Je doet het in eerste instantie ook omdat je mensen

probleem is dat de media enkel focust op negatief nieuws. De

niet wilt kwetsen. Het is – zeker in het begin – niet vanuit een strategie. Je wordt langzaam, als vanzelf in het spel

meegenomen. Een groot probleem dat er geen verbinding is

Kijk niet teveel terug naar het verleden om zo nieuwe

ligt in het feit dat het kabinet er maar even zit: er is geen tijd om

ideeën en ontwikkelingen buiten te sluiten.

aan verbinding te werken.’

Leef in de toekomst.

Je zou je toch kunnen verbinden aan een partij die een bepaald gedachtegoed representeert (en in die zin tijdloos is)?

politiek weet dit en om media-aandacht te krijgen zullen ook zij

Jip: ‘Die partijen missen verbinding juist omdat ze gesloten

steeds negatiever worden.’

zijn en te veel gericht zijn op hun eigen ideeën. Ze staan

Is populisme erg? Jullie proberen toch ook zoveel mogelijk mensen te binden aan een ideaal? Zit het verschil dan puur in het negatieve?

niet open voor anderen. Daarom voelen mensen zich niet

meer verbonden met de politiek. Er is geen interesse vanuit de politiek voor de burger en daardoor geen interesse van

Faouzi: ‘Een goed voorbeeld is Mark Rutte: zodra hij in de

de burger in de politiek. Slechts 2,5% van de jongeren

oppositie zat begon hij af te geven op het filebeleid. Enkel en

is geïnteresseerd in politiek. 75% is zelfs totaal niet

alleen om zieltjes te winnen. Waarom praatte hij hier niet over

geïnteresseerd.’

toen hij nog in de coalitie zat? Dat is het grote verschil met onze vorm van populisme. Wij verbinden mensen aan een positief doel; een beter Nederland.’

179

Is het aan de politiek om deze interesse weer te wekken?

Jip: ‘Ik denk dat er vooral lef voor nodig is. De durf van media

om anders te zijn. Nu lijken ze allemaal op elkaar. Ze zijn bang

Jip: ‘Dat moet van twee kanten gebeuren.’

om iets te missen wat de ander wel heeft.’

Faouzi: ‘Je zou moeten discussiëren over wat nieuws is. Is

Faouzi: ‘Je moet het vergelijken met Europa. Jongeren hebben

nieuws per definitie negatief? Wat is noemenswaardig?’

net zoveel met de Haagse politiek als de gemiddelde burger

Zou je jongeren aanraden om jullie op te volgen? Uit jullie verhalen klinkt toch steeds die teleurstelling door.

met Europa. De afstand is gewoon te groot doordat er geen

gemeenschappelijkheid is: geen gedeelde interesse, idealisme, ambitie.’

Jip: ‘Het is enorm goed dat jongeren zich laten horen.

Denk je dat politici zelf beseffen dat ze het mediaspel spelen of zijn ze inmiddels vervangen door goede mediaspelers?

Uiteindelijk moet ook hun stem worden vertegenwoordigd.

Daarbij komt dat het erg belangrijk en nodig is dat jongeren laten zien dat de negatieve beeldvorming die er over hen

Jip: ‘Ik denk dat de meesten het wel beseffen, maar dit besef

bestaat niet klopt. Dat ze wel degelijk tot mooie en positieve

vergaat met de jaren. Ik vraag me wel af of het werkelijk

dingen in staat zijn.’

noodzakelijk is om dat spel te spelen.’

Zou je ze een concrete tip kunnen geven om tot nog meer verbinding te komen?

Zou het mogelijk zijn dat jullie als Jeugdkabinet verbinding maken met de media? Om zo die relativiteit te bestrijden?

Jip: ‘Blijf politiek neutraal. Sluit je niet op ten opzichte van

andere ideeën. Dit betekent namelijk dat je jezelf afsluit voor

Jip: ‘We hebben inderdaad gedacht aan een goednieuwskrant.

andere mensen. Bewaak je openheid zodat je altijd kunt

Daar is behoefte aan. Meer dan 60% van de jongeren geeft

verbinden. Dit betekent ook dat je altijd interesse moet blijven

dat aan. Ik denk dat dit heel belangrijk is. Nederland wordt

hebben voor andere mensen en ideeën.’

overspoeld door negatief nieuws en ik ben ervan overtuigd

dat mensen hier ongelukkig van worden. Probleem is dat de

Faouzi: ‘Zorg dat je kunt inspireren, zowel richting je achterban

eigen kwaliteit en onafhankelijkheid. Daarbij komt dat mensen

dus ambitieus.’

media vrij gesloten zijn. Ze zijn zelf erg overtuigd van hun

als de media. Zorg dat de positieve boodschap overkomt. Blijf

gewoon graag negatieve dingen zien en horen. Kijk naar een gemiddelde tv-avond: die zit vol negativiteit. Daar word je

Jip: ‘En bewaak de positiviteit. Wees niet bang voor

mensen een aanzienlijke tijd met goed nieuws te overspoelen

niet teveel terug naar het verleden om zo nieuwe ideeën en

niet gelukkig van. Het zou een fantastisch experiment zijn om

veranderingen. Veel mensen willen niet veranderen. Kijk

om te zien of die behoefte naar negativiteit nog steeds

ontwikkelingen buiten te sluiten. Leef in de toekomst. Iemand

bestaat.’

als Wilders wil terug naar het verleden. Hij heeft geen oog voor de hedendaagse multiculturele realiteit.’

Faouzi: ‘De hele geschiedenis laat de behoefte naar

Bewegingen als die van Wilders doen wel een groot beroep op verbinding: ze beroepen zich op het Nederlandse volk en beroepen zich op typisch

negativiteit zien. Denk aan de schandpaal. De vraag is of dit een eeuwenlange gewenning is of een werkelijke behoefte.’

180

Nederlandse normen en waarden. Iets dat ze delen. En ze verenigen een hoop mensen. Je zou kunnen zeggen dat ze op hun manier goede verbinders zijn! Faouzi: ‘Ik ontken dat niet. Het is alleen niet ons idee over

verbinding. Je kunt verbinden op allerlei niveaus. Voorwaarde blijft wel dat er iets gemeenschappelijks is.’

Jip: ‘Wilders is een beperkte verbinder. Hij verbindt een groep en sluit deze af voor de rest van de wereld. Dit betekent dat ze een soort van gedeelde vijand nodig hebben. Dat is wat

ze verbindt. Iets negatiefs. Zoals een oorlog ook mensen kan verbinden. De verbinding die wij bedoelen is onbegrensd en niet gebaseerd op uitsluiting.’

181

nawoord

Verbinden is het heft in handen nemen!

Een veelheid aan boeiende mensen en hun verhaal passeren de revue in dit boek vol interviews: sporters, ondernemers, professoren, programmamakers, schrijvers, welzijnswerkers, journalisten, directeuren, een bergbeklimmer, een politica, een vrouw die Nederlandse les geeft aan allochtone vrouwen, de premier van Nederland, de jeugdpremier van Nederland, een dwaze moeder. Allemaal hebben ze een belangrijk kenmerk. Deze bijzondere mensen weten allemaal wat hun capaciteiten zijn en hoe ze deze het beste in kunnen zetten; ze zijn allen zeer sterk verbonden met zichzelf. Zo sterk verbonden, dat ze de kracht hebben om zich te verbinden met andere mensen waardoor ze in staat zijn om bijzondere doorbraken te realiseren. Of zoals een van de geïnterviewden zegt: samen leven leidt tot samenwerken en dat leidt weer tot samen winnen. Dat klinkt eenvoudig, maar is het in de praktijk niet. In een van de interviews wordt de zoektocht naar jezelf vergeleken met het beklimmen van de Mount Everest. Dat vraagt om wilskracht. Verbinding maken met jezelf moet je echt willen. Je moet je focussen op jezelf, je niet laten afleiden door wat er om je heen wordt geroepen in bladen en op tv over wie je zou moeten zijn. Je moet dus ook durven om naar jezelf te kijken. Tijd nemen voor jezelf. Zoals bijvoorbeeld de Olympisch kampioene die vertelt dat ze zich helemaal heeft moeten afsluiten om tot een topprestatie te komen. Maar dat ze, toen ze als winnares over de eindstreep kwam, een diepe verbinding voelde met een hele

natie: haar land. Moedige mensen zijn het, die zwemmen tegen de stroom in. Zij investeren bijvoorbeeld in groene stroom, of ze blijven zoeken naar hun verdwenen kleinkind in Argentinië, of ze voeren een cultuurverandering in bij hun eigen traditionele bedrijf door spiritualiteit te introduceren, of ze blijven knokken voor de rechten van Palestijnen. En ze slagen; zoals de welzijnswerker uit de Bronx in New York die dankzij verbinding zijn uitzichtloze leefomgeving heeft kunnen ontgroeien en nu terug is en zijn oude buurtgenoten de helpende hand reikt. Of de oprichter van de Gaykrant die net zo lang vocht voor het homohuwelijk in Nederland totdat het er kwam. Soms komt de gedrevenheid van mensen ook voort uit woede en zoeken ze de confrontatie op. Dat kan heel goed werken, mits er openheid bestaat en mensen zichzelf kunnen zien door de ogen van anderen. Dan kunnen felle discussies leiden tot een diepere verbinding. Met als resultaat een zeer positief en gelukkig gevoel. Want veel geïnterviewden geven aan te leren van de verschillen die ze zien en ervaren. Verschillen zijn voor hen altijd uitdagingen en nooit barrières die menselijk contact in de weg staan. De kracht van verbinding Een van de geïnterviewden vertelt dat in China ongelooflijk veel groei is in kennis, maar dat al die kennis van MBA’s en ingenieurs pas iets oplevert wanneer ze wordt verbonden met zelfbewustzijn en vrijheid. Door het boek heen worden veel verbindingen genoemd die veel kunnen opleveren: verbinding met je geschiedenis om je toekomst beter tegemoet te kunnen treden, verbinden van

maatschappij met het individu, verbinden van politiek met burger, van sporter met manager, van welzijnswerker met ondernemer. Al deze verbindingen leveren geweldig veel op. Mooie en waardevolle initiatieven komen tot stand en – misschien nog veel belangrijker – de verbindingen die deze mensen tot stand hebben gebracht inspireren anderen om zelf ook verbindingen aan te gaan. Wat dit boek zo energiek en inspirerend maakt is de positieve kracht die de geïnterviewde verbinders uitstralen. Zij zijn vervuld van hoop op een betere en mooiere toekomst, en op het goed doen voor een ander en voor de gemeenschap. Wat dat betreft vormt het interview met twee jongeren uit het Jeugdkabinet een passend slotakkoord. Zij roepen op tot positiviteit en richten zich op de toekomst. Verbinden is het doorgeven van het goede, zegt ook een geïnterviewde in Istanbul. Wordt vervolgd..! In 2009 hebben we een wereldwijd onderzoek naar verbinding uitgevoerd met verbluffende resultaten. Nooit eerder is verbinding meetbaar gemaakt en is vastgesteld dat de mate van verbondenheid leidt tot geluk en succes. Geïnspireerd door de interviews met de verbinders en geïntrigeerd door de uitkomsten en inzichten van het grote onderzoek willen we meer. We willen meer leren over verbinding omdat we alleen zo meer en betere verbindingen tot stand kunnen brengen. Daarom willen we ons de komende tijd verbinden met inspirerende verbinders. Misschien wel met u! Bent u een bijzondere verbinder? Misschien dat we binnenkort verbinding met u zullen zoeken om een mooi vervolg op dit prachtige boek te kunnen maken.

Dat zal de toekomst zijn. Voor nu wens ik u ongelooflijk veel verbinding toe, zodat u in staat zult zijn om op een succesvolle manier vorm te kunnen geven aan uw eigen geluk en dat van anderen: Together we build a brighter future!.

Salem Samhoud Utrecht, 10 januari 2010

Oproep: Hoe verbonden bent u zelf? Mocht u geïnspireerd zijn geraakt en wilt u meer weten over verbinding? Bezoek dan de website www.samhoud.com. Daar kunt u van alles leren en ervaren over verbinding. Hoe verbonden bent u zelf eigenlijk? Hoe denken andere mensen over verbinding? Wat voor mooie initiatieven worden er in het kader van verbinding genomen? Ook kunt u hier de onderzoeksresultaten van het grote verbindingsonderzoek raadplegen.

Together we build a brighter future! We achieve breakthroughs by inspiring and connecting people...

Oproep: verbinders gezocht Voor ons vervolgonderzoek zijn wij op zoek naar verbinders. Bent u een verbinder of kent u verbinders met inspirerende verhalen? Laat het ons weten via www.samhoud.com. En misschien komt uw verhaal of het verhaal van degene die u aandraagt in een van onze volgende boeken of films terecht.

www.samhoud.com