Te koop wegens vrede
YOURS
Ruimte voor ideeën
Ondernemers gezocht Fort Everdingen staat te koop. De huidige eigenaar, de Dienst Landelijk Gebied van het ministerie van Economische Zaken, daagt (een groep van) ondernemers uit om een nieuwe bestemming aan het fort te geven.
Fort Everdingen? Fort Everdingen is een voormalig fort dat deel uitmaakt van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, een verdedigingslinie van water om West-Nederland heen. In 1841 werd met de bouw gestart en het moest ervoor zorgen dat vijandelijke legers niet over de Lekdijk of over de rivier door de waterlinie heen konden breken. Vanuit het fort kon het omliggende gebied onder water worden gezet met een inundatiesluis. Fort Honswijk aan de overkant van de Lek had dezelfde functie. De forten Everdingen en Honswijk samen werden toepasselijk ‘wachters aan de Lek’ genoemd.
De militaire gebouwen liggen op een besloten en geheimzinnig terrein waar de militaire omwalling nog aanwezig is. Het fort met de grond eromheen dat nu te koop staat heeft een oppervlakte van ongeveer 12 hectare. Er staan in totaal 23 gebouwen op met een gezamenlijk bruto vloeroppervlak (bvo) van 7.177 vierkante meter. Achttien daarvan zijn rijksmonument. In de omgeving van Fort Everdingen is een uitgebreid recreatief netwerk: te voet, per fiets en over water. Ook aan de Diefdijk wordt gewerkt. De dijk wordt verbeterd waarbij het Waterliniekarakter van deze historische dijk wordt versterkt. Daardoor wordt de toeristische waarde van het fort nog hoger.
We leggen bewust nog niets vast over wat de bestemming zou moeten worden; we willen de creativiteit zoveel mogelijk van u laten komen. Wel kan het inspirerend zijn om te kijken naar het gebruik van andere forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie die al een nieuwe bestemming hebben gekregen. Niet in de laatste plaats het nabijgelegen voormalige fort ‘Werk aan het Spoel’ met horeca en een keur aan activiteiten rond natuur, cultuur en recreatie. Maar ook heel andere ontwikkelingsrichtingen zijn denkbaar. Wat te denken van een bedrijfsverzamelcomplex, gehuisvest in prachtige karakteristieke gebouwen? De bijzondere omgeving biedt de kans om een specifiek type bedrijvigheid aan te trekken, bijvoorbeeld in de film- en entertainmentsector, of multimedia, of ICT.
U hebt waarschijnlijk nog talloze ideeën meer. Het besloten karakter van de plek en het ensemble van gebouwen maakt het fort in elk geval uitermate geschikt voor gecombineerd gebruik voor bijzondere doelgroepen. Naast de hoge landschappelijke kwaliteit van het fort is de centrale ligging in Nederland, waar de A2 en A27 elkaar kruisen, een belangrijke eigenschap. We nodigen u uit uw ideeën te verbinden met het prachtige Fort Everdingen. Ook voor het profiel van de toekomstige eigenaar(s) geldt: er is heel veel mogelijk. Gezien de veelzijdigheid van de ontwikkeling, wilt u wellicht een voorstel indienen met een ontwikkelingscombinatie waarin diverse vaardigheden samenkomen.
De gebouwen Op het fort staat een groot aantal gebouwen en bouwwerken. Ze zijn in verschillende periodes gebouwd, in verschillende staat en kennen een verschillende status. De meeste moeten behouden en hersteld worden, maar enkele bouwwerken moeten juist worden gesloopt. In het Ruimtelijk Kwaliteitskader zijn alle gebouwen benoemd en afgebeeld. Een aantal van de te behouden gebouwen op het Fort Everdingen heeft ‘grote volumes’, denk aan de loodsen en remises. Die bieden daarmee ruimte voor nieuwe, eigentijdse functies. Voor die bestaande gebouwen geldt dat ze kunnen worden vergroot binnen de kaders van de Monumentenwet.
Daarnaast is nieuwbouw mogelijk, zo blijkt uit het Ruimtelijk Kwaliteitskader. Uitgangspunt is dat eerst de ruimte binnen bestaande gebouwen benut wordt voor exploitatie:
“Om bij te kunnen dragen aan een duurzame toekomst voor het fort wordt ontwikkelingsruimte geboden. Het zuidwestelijk deel is het gedeelte van het fort ‘uit de vuurlinie’. Het is mogelijk om in het zuidwestelijk deel van het fort nieuwe gebouwen aan te leggen. Deze keuze zorgt ervoor dat het fortterrein ‘in de vuurlinie’ groen en authentiek van karakter blijft. Hier liggen ook mogelijkheden om parkeerplaatsen te maken.”
Voorbeelden van gebouwen met een groot volume
Omgaan met de monumentale en natuurwaarde Fort Everdingen is een object met grote cultuurhistorische en monumentale waarde. Het is een markant verdedigingswerk in de Nieuwe Hollandse Waterlinie, die als geheel is voorgedragen voor de werelderfgoedlijst van Unesco. Een groot deel van de gebouwen is rijksmonument. Het behoud van het monumentale karakter is hoe dan ook een aandachtspunt en het zal uw inspanning vragen om hier op een respectvolle manier mee om te gaan. De bestrating op het fort is in goede staat. Dat geldt ook voor de natuurwaarden in het gebied: in de hoofdtoren leven verschillende vleermuissoorten. De verantwoordelijke overheden hebben een Ruimtelijk Kwaliteitskader opgesteld om u te laten zien wat herontwikkeling van dit monumentale object concreet betekent.
U staat er niet alleen voor De samenwerkende overheden helpen u graag het nieuwe Fort Everdingen tot een succes te maken. Uiteraard moet u met van alles rekening houden, maar er is ook al veel onderzocht en gedaan. Zakelijke rechten en medegebruik op het fort zitten u niet in de weg. De enige pachtovereenkomst die er vlakbij het fort was, is inmiddels beëindigd. U heeft dus vrij spel.
gebouw 1
gebouw 3
gebouw A1
Houten loods
Artillerieloods
Remisemagazijn
De houten loods is in 1881-1882 gebouwd. Het houten gebouw is inclusief zijn vensters gaaf bewaard gebleven. Mogelijk zijn de wanden niet oorspronkelijk, aangezien dit gebouw oorspronkelijk de ‘Palissadenkap’ was.
De houten artillerieloods uit 1877 ligt centraal op het fort en heeft een gaaf bewaard exterieur en interieur. De loods is 12 meter lang en 7,5 meter breed.
Het gebouw dateert uit 1877. Het gebouw is drie verdiepingen hoog uitgevoerd. Gezien de brede deuren zal de bovenste etage als remise in gebruik zijn geweest. De lagere verdiepingen zijn opslagruimte voor munitie geweest.
Verder is het goed om te weten dat er wellicht mogelijkheden zijn om restauratiekosten voor monumentale gebouwen tot 50 procent vergoed te krijgen. Vanuit het programma Nieuwe Hollandse Waterlinie kan men bij provincie Gelderland een aanvraag voor subsidie indienen. Voor de overheden is het van belang dat u er in slaagt om het fort op een (economisch) duurzame manier te exploiteren. Wij verwachten een serieuze aanbieding en wij als samenwerkende overheden springen bij met advies, regelgeving en waar mogelijk met subsidies en fondsen.
Maatschappelijke betrokkenheid Er is een vrijwilligersgroep opgericht met hart voor het fort: De Stichting Honswijk en Everdingen. Deze groep wil in overleg met u een rol spelen in het kleinschalig beheer van de gebouwen en het groen. Een zorg minder! Zij hebben veel kennis over de geschiedenis van het fort en zijn intensief betrokken bij rondleidingen en excursies. Wilt u contact opnemen met andere ondernemers? De Stichting Liniebreed Ondernemen kan u daarmee helpen.
Ontsluiting De verkeersaanvoer vraagt speciale aandacht, met name de beheersing van de piekbelastingen. De betrokken overheden willen graag het rustieke karakter van het gebied behouden en de plaatselijke wegen, zoals de Diefdijk en de Lekdijk hebben maar beperkte capaciteit. Parkeren moet in principe op eigen terrein plaatsvinden.
Betrokken overheden Bij de herontwikkeling van Fort Everdingen zijn diverse overheidsorganisaties betrokken die met elkaar samenwerken. Dwars door het fort loopt de gemeentegrens tussen Vianen en Culemborg, tevens de grens tussen de provincies Utrecht en Gelderland. Daarnaast was ook de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap betrokken bij het formuleren van het Ruimtelijk Kwaliteitskader. Waterschap Rivierenland is het bevoegd gezag voor de winterdijk, die ook fortwal is. Dit waterschap is ook verantwoordelijk voor de versterking van de Lekdijk. Dienst Landelijk Gebied (DLG) van het ministerie van Economische Zaken is de verkopende partij.
Beoordelingscriteria De samenwerkende overheden zoeken een ontwikkelende partij die een economisch duurzaam concept biedt met behoud van monumentale, landschappelijke en natuurwaarden. Om de beoordeling zo objectief mogelijk te maken, worden ingediende plannen beoordeeld op vijf (kwalitatieve) criteria. Er wordt geen commerciële bieding op het complex gevraagd. Elk criterium krijgt een rapportcijfer (van 1 tot en met 10) en telt in gelijke mate mee voor de totale score. Voor drie criteria geldt een minimumscore.
Dit zijn de criteria: 1. De mate waarin het karakter van de monumentale gebouwen afzonderlijk en als geheel wordt behouden en de betekenis als militair object zichtbaar en te beleven blijft. 2. De mate waarin het concept een aanvulling vormt op andere, al herbestemde objecten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, vooral op de nabijgelegen forten. 3. De mate waarin het gebied openbaar toegankelijk is. Uiteraard hoeven niet alle delen van het gebied op alle tijden toegankelijk te zijn. (minimale score 4) 4. De mate waarin overlast door verkeer en parkeren voor de omgeving beperkt kan worden. (minimale score 6) 5. De mate waarin het concept economisch duurzaam is. Dat wil zeggen over een langere periode een sluitende exploitatie heeft. (minimale score 6)
De ingediende plannen worden beoordeeld door een commissie bestaande uit een vertegenwoordiger van de eigenaar (EZ/DLG), een deskundige op het gebied van militair erfgoed, een deskundige op het gebied van exploitatie, een ondernemer, een deskundige van het Groenfonds en een vertegenwoordiger namens de betrokken gemeenten en provincies.
Uitgebreide informatie over het indienen van uw plannen en de beoordelingscriteria vindt u in het Ruimtelijk Kwaliteitskader en de Herontwikkelings- en selectieleidraad op www.forteverdingen.com
Websites www.forteverdingen.com www.hollandsewaterlinie.nl www.forten-honswijk-everdingen.nl/fort-everdingen www.liniebreedondernemen.nl
Bronnen Fort Everdingen wachter aan de Lek; Ruimtelijk Kwaliteitskader voor herontwikkeling; Dienst Landelijk Gebied, Ministerie van Economische Zaken; 2014 Herontwikkelings- en selectieleidraad Fort Everdingen; Dienst Landelijk Gebied, Ministerie van Economische Zaken; 2014
Fotografie DLG Richard Trenning Buro Boudier
Concept & ontwerp Neerlandsvlak, Zutphen
