Studiegids Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap

Studiegids Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap 2007-2008

adres:

Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap Oude Boteringestraat 38 9712 GK Groningen

telefoon: fax: e-mail:

050-363 8017 050-363 6200 [email protected]

website:

www.rug.nl/theol/

openingstijden gebouw:

tijdens collegeperiodes: maandag, dinsdag, woensdag, vrijdag donderdag tijdens vakanties

8.30-17.00 uur 8.30-21.00 uur 8.30-17.00 uur

1

INLEIDING ............................................................................................................... 1

2

PROFIEL VAN DE FACULTEIT ............................................................................. 2

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.5.1 2.5.2 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10

Inleiding ..................................................................................................................... 2 Zwaartepunten............................................................................................................ 2 Algemene opzet van de studieprogramma’s............................................................... 2 Overzicht van de bachelor- en masteropleidingen...................................................... 3 Graduate School Theology and Religious Symbols (ThRS) ...................................... 3 Research master Religious Symbols and Traditions................................................... 3 Promotieopleiding Theology and Religious Studies .................................................. 4 Studeren in het buitenland.......................................................................................... 4 Stages ......................................................................................................................... 4 Kansen en mogelijkheden na de studie....................................................................... 5 Onderzoek bij de Faculteit ......................................................................................... 6 Onderzoeksinstituten.................................................................................................. 7

3

STUDEREN BIJ DE FACULTEIT............................................................................ 9

3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 3.10 3.11

Inleiding ..................................................................................................................... 9 Jaarindeling ................................................................................................................ 9 ICT-voorzieningen ................................................................................................... 10 Intekening voor colleges .......................................................................................... 11 Readers..................................................................................................................... 11 Intekening voor tentamens ....................................................................................... 11 Studieresultaten ........................................................................................................ 11 Studiemateriaal en studiekosten ............................................................................... 12 Bibliotheek ............................................................................................................... 12 Ziekte en bijzondere voorzieningen ......................................................................... 12 Tien gouden regels ................................................................................................... 13

4

ONDERWIJS EN EXAMENS................................................................................. 15

4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8

Inleiding ................................................................................................................... 15 Doelstellingen en eindkwalificaties.......................................................................... 15 Onderwijs- en examenregelingen ............................................................................. 15 Toelatingseisen en toegangseisen............................................................................. 15 Toetsing en beoordeling ........................................................................................... 16 Examens en judicia................................................................................................... 16 Studieadvies en studiebegeleiding............................................................................ 17 Klachten en opmerkingen......................................................................................... 17

5

BACHELOROPLEIDINGEN.................................................................................. 19

5.1 5.2 5.2.1 5.2.2 5.2.2.1 5.2.2.2 5.2.3 5.2.3.1 5.2.3.1.1 5.2.3.1.2 5.2.3.2 5.2.4 5.2.5 5.2.6 5.3 5.3.1 5.3.2 5.3.2.1 5.3.2.2 5.3.3 5.3.3.1 5.3.3.1.1 5.3.3.1.2 5.3.3.2 5.3.4 5.3.5

Inleiding ................................................................................................................... 19 Bachelor Theologie .................................................................................................. 19 Doelstellingen .......................................................................................................... 19 Vertaling van de doelstelling in de eindkwalificaties............................................... 20 Eindkwalificaties van de propedeutische fase van de bacheloropleiding ................. 20 Eindkwalificaties van de postpropedeutische fase van de bacheloropleiding .......... 20 Programma Bachelor Theologie............................................................................... 22 Studieschema’s Bachelor Theologie-voltijd............................................................. 22 Propedeuse/Bachelor 1 Theologie............................................................................ 22 Studieschema’s postpropedeutische fase Bachelor Theologie ................................. 23 Studieschema’s Propedeuse/Bachelor 1 Theologie-voltijd met geïntegreerde vooropleiding ........................................................................................................... 25 Studieschema’s Bachelor Theologie-deeltijd met geïntegreerde vooropleiding....... 27 Eindwerkstuk bacheloropleiding .............................................................................. 29 Onderwijs- en Examenregeling ................................................................................ 30 Bachelor Godsdienstwetenschap .............................................................................. 31 Doelstellingen .......................................................................................................... 31 Vertaling van de doelstelling in de eindkwalificaties............................................... 31 Eindkwalificaties van de propedeutische fase van de bacheloropleiding ................. 31 Eindkwalificaties van de postpropedeutische fase van de bacheloropleiding .......... 32 Programma Bachelor Godsdienstwetenschap........................................................... 34 Studieschema’s Bachelor Godsdienstwetenschap-voltijd ........................................ 34 Propedeuse/Bachelor 1 Godsdienstwetenschap........................................................ 34 Postpropedeutische fase Godsdienstwetenschap: Bachelor 2 en 3 ........................... 35 Studieschema’s Bachelor Godsdienstwetenschap – deeltijd .................................... 38 Eindwerkstuk bacheloropleiding .............................................................................. 40 Onderwijs- en Examenregeling ................................................................................ 41

6

MASTEROPLEIDINGEN ....................................................................................... 42

6.1 6.2 6.2.1 6.2.2 6.2.3 6.2.4 6.2.5 6.2.6 6.3 6.3.1 6.3.2 6.4 6.4.1 6.4.2 6.4.3 6.4.4

Inleiding ................................................................................................................... 42 Master Theologie ..................................................................................................... 42 Doelstellingen .......................................................................................................... 42 Vertaling van de doelstelling in de eindkwalificaties............................................... 43 Studieschema Master Theologie............................................................................... 43 Scriptieregeling ........................................................................................................ 44 Schakelprogramma’s................................................................................................ 47 Onderwijs- en Examenregeling ................................................................................ 47 Predikantsopleidingen .............................................................................................. 47 Predikantsmaster PTHU vestiging Kampen ............................................................. 48 Predikantsmasters PThU vestigingen Utrecht en Leiden ......................................... 54 Master Godsdienstwetenschap ................................................................................. 56 Doelstellingen .......................................................................................................... 56 Vertaling van de doelstellingen in de eindkwalificaties ........................................... 56 Studieschema Master Godsdienstwetenschap .......................................................... 57 Scriptieregeling ........................................................................................................ 58

6.4.5 6.4.6 6.5 6.5.1 6.5.2 6.5.3 6.5.3.1 6.5.3.2 6.5.3.3 6.5.4 6.5.5 6.5.6 6.6 6.6.1 6.6.2 6.6.3 6.6.4 6.6.5 6.6.6 6.6.7

Schakelprogramma’s................................................................................................ 61 Onderwijs- en Examenregeling ................................................................................ 61 Master Geestelijke Verzorging................................................................................. 61 Doelstellingen .......................................................................................................... 61 Vertaling van de doelstelling in de eindkwalificaties............................................... 62 Programma Master Geestelijke Verzorging ............................................................. 62 Voorsorteerprogramma Master Geestelijke Verzorging........................................... 62 Studieschema Master Geestelijke Verzorging-voltijd .............................................. 63 Studieschema Master Geestelijke Verzorging-deeltijd............................................. 63 Scriptieregeling ........................................................................................................ 63 Schakelprogramma’s................................................................................................ 66 Onderwijs- en Examenregeling ................................................................................ 66 Research Master Religious Symbols and Tradition.................................................. 67 Overview .................................................................................................................. 67 Objectives................................................................................................................. 67 Description of study parts......................................................................................... 68 Traineeship............................................................................................................... 69 Thesis ....................................................................................................................... 70 Supervising/tutoring ................................................................................................. 70 Course and Examination Regulations and Student Charter...................................... 70

7

DOCTORAALOPLEIDINGEN............................................................................... 71

7.1 7.2 7.2.1 7.2.2 7.2.2.1 7.2.2.2 7.2.3 7.2.3.1 7.2.3.2 7.2.3.2.1 7.2.3.2.2 7.2.4 7.2.5 7.2.6 7.2.7

Inleiding ................................................................................................................... 71 Doctoraalopleiding Godgeleerdheid......................................................................... 71 Doelstellingen .......................................................................................................... 71 Vertaling van de doelstelling in de eindkwalificaties............................................... 72 Algemene eindkwalificaties ..................................................................................... 72 De eindkwalificaties van de postpropedeutische fase van de doctoraalopleiding .... 72 Studieschema’s postpropedeutische fase Godgeleerdheid ....................................... 74 Basisdoctoraal .......................................................................................................... 74 Specialisatiefase Godgeleerdheid............................................................................. 75 De interdisciplinaire onderzoeksmodules................................................................. 75 Korte omschrijving van de afstudeervarianten ......................................................... 76 Voorlopige en definitieve goedkeuring van het doctoraalpakket ............................. 80 Aanvragen van het doctoraalexamen........................................................................ 80 Scriptieregeling ........................................................................................................ 81 Onderwijs- en Examenregeling ................................................................................ 83

8

POSTACADEMISCH ONDERWIJS ...................................................................... 84

9

VAKKENOVERZICHT .......................................................................................... 85

10

STUDENTENSTATUUT ...................................................................................... 182

11

FACULTAIRE ORGANISATIE ........................................................................... 203

11.1 11.2 11.2.1 11.2.2 11.2.3 11.2.4 11.2.5 11.2.6 11.2.7 11.3 11.3.1 11.3.2 11.3.3 11.4 11.5 11.5.1 11.5.2

Inleiding ................................................................................................................. 203 Bestuurlijke organisatie en commissies.................................................................. 203 Faculteitsbestuur .................................................................................................... 203 Faculteitsraad ......................................................................................................... 203 Leerstoelgroep........................................................................................................ 203 Graduate School Theology and Religious Symbols (ThRS) .................................. 204 Opleidingscommissies............................................................................................ 204 Examencommissie.................................................................................................. 204 Overige facultaire commissies ............................................................................... 205 Facultaire studentenorganisaties............................................................................. 206 Faculteitsvereniging Gerardus van der Leeuw ....................................................... 206 Studentenfractie Faculteitsraad .............................................................................. 206 Disputen ................................................................................................................. 206 Alumnivereniging Panthegron ............................................................................... 206 Facultaire prijzen.................................................................................................... 207 Mallinckrodtprijs.................................................................................................... 207 Prof.dr. H.G. Hubbelingprijs .................................................................................. 207

12

INFORMATIE EN COMMUNICATIE................................................................. 208

12.1 12.2 12.3 12.4

Inleiding ................................................................................................................. 208 Gebouw, diensten en voorzieningen....................................................................... 208 Adressen van de zusterfaculteiten in Nederland..................................................... 209 Adressen facultaire medewerkers........................................................................... 211

1

INLEIDING

Deze studiegids bevat zowel algemene informatie als informatie over alle bachelor- , master- en doctoraalopleidingen die de faculteit aanbiedt. Tevens is in deze studiegids het universitaire studentenstatuut opgenomen. Deze gids, inclusief de bijlage waarin de Onderwijs- en Examenregelingen en de Regels en Richtlijnen voor de diverse opleidingen zijn opgenomen, is verkrijgbaar op het faculteitsbureau en is tevens te vinden in de Nestorruimte van de faculteit. Bij de onderwijsadministratie op het faculteitsbureau kan men ook terecht voor extra informatie over allerhande (praktische) zaken die de studie betreffen. Daarnaast kan men zich voor hulp, advies en begeleiding wenden tot de studieadviseur. De studieadviseur De studieadviseur is de persoon die kan helpen bij de planning en het bewaken van de voortgang van de studie. Meer concreet heeft de studieadviseur de volgende taken: • het verstrekken van informatie over de opleiding • het begeleiden en adviseren van studenten • het voeren van studievoortgangsgesprekken • het adviseren van de Examencommissie over individuele verzoeken van studenten • het doorverwijzen naar andere hulpbiedende instanties. De studieadviseur van de faculteit is mw.drs. T.M.L. de Boer, (050) 363 5581, e-mail: [email protected]

1

2

PROFIEL VAN DE FACULTEIT

2.1 INLEIDING Dit hoofdstuk geeft algemene inhoudelijke informatie over de organisatie van het onderwijs aan de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap, de structuur van de opleidingsprogramma’s en de mogelijkheid om te studeren in het buitenland. Op de inhoud van specifieke studieprogramma’s wordt in dit hoofdstuk niet ingegaan. Deze informatie is te vinden in de hoofdstukken 5, 6 en 7. Dit hoofdstuk wordt afgesloten met informatie over het onderzoek en de onderzoeksinstituten van de faculteit. 2.2 ZWAARTEPUNTEN De Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap heeft twee bacheloropleidingen: Theologie en Godsdienstwetenschap. Theologie richt zich vooral op de studie van de joodse en christelijke tradities, van het oude Israël tot het moderne christendom. Er is aandacht voor de boeiende vragen opgeworpen door de Dode-Zeerollen, maar ook voor kerkbouw, liturgie, filosofie en spiritualiteit. Godsdienstwetenschap concentreert zich op de religieuze veelkleurigheid van de moderne samenleving met zijn wereldgodsdiensten boeddhisme, christendom, hindoeïsme, islam en jodendom. Deze godsdiensten, maar ook nieuwe religieuze stromingen als New Age en Scientology worden bestudeerd vanuit allerlei invalshoeken en disciplines, zoals antropologie, psychologie en geschiedenis. De faculteit heeft naast de masteropleidingen Theologie en Godsdienstwetenschap ook een masteropleiding Geestelijke Verzorging, waarin vakken als godsdienstpsychologie, ethiek en psychopathologie worden aangeboden. Sinds het einde van de jaren ’80 is de faculteit wat betreft het onderzoek bij drie achtereenvolgende internationale beoordelingen steeds als de beste Nederlandse theologische faculteit gekwalificeerd. Dit onderzoek is verbonden met het onderwijs in de tweejarige Researchmaster Theology and Religious Studies: Symbols and Traditions. De faculteit onderhoudt veel internationale contacten met buitenlandse universiteiten (bijv. Barcelona, Bremen, Marburg, Princeton en Uppsala) en studenten doen hun stages in uiteenlopende landen van Italië tot Indonesië. 2.3 ALGEMENE OPZET VAN DE STUDIEPROGRAMMA’S De opleidingen die de faculteit aanbiedt, zijn te verdelen in bacheloropleidingen en masteropleidingen. Alle bacheloropleidingen hebben een lengte van drie jaar. De masteropleidingen duren één jaar, behalve de Researchmaster die twee jaar omvat. Men heeft toegang tot een bacheloropleiding wanneer men in het bezit is van een VWO-diploma, een HBO-diploma of een HBOpropedeuse. Iemand die de leeftijd van 21 jaar heeft bereikt en niet beschikt over een getuigschrift VWO, HBO of propedeutisch examen HBO kan een colloquium doctum afleggen. Dit is een toelatingsonderzoek, waarbij twee moderne talen (te kiezen uit Frans, Duits, Engels) en geschiedenis worden getoetst. Meer informatie over deze regeling is aan te vragen bij het faculteitsbureau. Voor de bacheloropleiding Theologie geldt tevens dat bezitters van een getuigschrift VWO of een daarmee gelijkgesteld getuigschrift die een deficiëntie hebben van Grieks voorwaardelijk worden toegelaten tot de tentamens van de propedeuse Theologie. Zie hiervoor verder hoofdstuk 5.2.3.2. Voor toelating tot de masteropleiding is een bachelordiploma vereist. Soms worden er ook aanvullende eisen gesteld. Voor toelating tot de Researchmaster: zie de website van de faculteit (http://www.rug.nl/theol/onderwijs/masteropleidingen/symbolsandtraditons/index). Meer informatie over toelating is te verkrijgen bij de studieadviseur. 2

Behalve in tijd wordt de lengte van de opleidingen ook uitgedrukt in ECTS. ECTS is de afkorting van European Credit Transfer and Accumulation System, een Europees systeem voor de berekening van de studielast. Studielast is de tijd die wordt besteed aan het bijwonen van colleges, het uitvoeren van de practica en zelfstudie. Ook de voorbereiding van de colleges en de tentamens vallen onder studielast. Studiepunten worden pas uitgekeerd als een studieonderdeel met voldoende resultaat is afgerond. Eén ECTS staat voor een studielast van 28 uur. De studielast van één jaar bedraagt 60 ECTS. Een bacheloropleiding omvat dus 180 ECTS, een masteropleiding 60 of 120 ECTS. Het eerste jaar van de bacheloropleiding, de propedeuse, is het jaar waarin de studenten basiskennis van de diverse vakgebieden verwerven. De studenten krijgen hun propedeusegetuigschrift wanneer alle punten (60 ECTS) van het eerste jaar zijn behaald. In het tweede en derde jaar van het bachelorprogramma wordt dieper ingegaan op de kennis die men in het eerste studiejaar heeft opgedaan. In de masterfase vindt specialisatie in een bepaald vakgebied plaats. De Researchmaster is een tweejarige opleiding die extra aandacht besteedt aan het ontwikkelen van de vaardigheden voor het zelfstandig doen van onderzoek. In principe is deze opleiding Engelstalig. 2.4 OVERZICHT VAN DE BACHELOR- EN MASTEROPLEIDINGEN De faculteit biedt twee bacheloropleidingen aan: • Theologie • Godsdienstwetenschap De faculteit biedt vier masteropleidingen aan: • Theologie • Godsdienstwetenschap • Geestelijke Verzorging • Researchmaster Theology and Religious Studies: Symbols and Traditions 2.5 GRADUATE SCHOOL THEOLOGY AND RELIGIOUS SYMBOLS (THRS) Per 1 september 2006 is de Graduate School Theology and Religious Symbols (ThRS) van start gegaan. De Graduate School brengt studenten, promovendi en wetenschappers bijeen op het terrein van hun wetenschappelijke interesse. De op onderzoek gerichte Researchmaster Religious Symbols and Traditions en de promotieopleiding Theology and Religious Studies worden zo beter op elkaar afgestemd, waarmee de overgang van de Researchmaster naar de promotieopleiding wordt vergemakkelijkt. Directeur van de Graduate School is prof.dr. A.F. Sanders, die namens het bestuur van de faculteit verantwoordelijk is voor het onderwijs in de Researchmaster en de begeleiding van Researchmasterstudenten en Nederlandse promotiestudenten, bursalen, promovendi in de zin van de CAO Nederlandse Universiteiten en overige promovendi. 2.5.1 Research master Religious Symbols and Traditions Het tweejarig masterprogramma van de Researchmaster bestaat uit een aantal verplichte kernmodules (30 ECTS), een aantal keuzemodules (30 ECTS), onderzoekstraineeships (30 ECTS) en het schrijven van een scriptie (30 ECTS). Om toegang te krijgen tot de Researchmaster moet de student vóór 1 maart bij het faculteitsbestuur een toelatingsbewijs aanvragen. Dit document wordt verstrekt indien de student aan de toelatingseisen voldoet. Meer informatie over het programma en een gedetailleerde beschrijving van de gestelde eisen is opgenomen in de OER van de opleiding. Het met goed gevolg afronden van de Researchmaster biedt voldoende kwaliteit om te starten met de promotieopleiding, maar biedt geen automatische toegang tot de promotieopleiding. 3

2.5.2 Promotieopleiding Theology and Religious Studies Het belangrijkste deel van de promotieopleiding bestaat uit het, onder begeleiding, doen van wetenschappelijk onderzoek en het presenteren van de resultaten hiervan in artikelen, lezingen en uiteindelijk de dissertatie. Ter ondersteuning van het opleidingstraject volgt de promotiestudent cursorisch onderwijs dat gekozen wordt uit een gemengd aanbod van de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap, lokale en landelijke graduate schools. Het opleidingsprogramma bestaat uit het onder begeleiding uitvoeren van onderzoek (200 tot 210 ECTS) en het volgen van cursussen (30 tot 40 ECTS). Informatie over het opleidingsaanbod is opgenomen in de Regeling Promotieopleiding die op Nestor staat. Per academisch jaar stelt het faculteitsbestuur het aantal beschikbare opleidingsplaatsen voor promotiestudenten/bursalen vast waarvoor via een open competitie de beste kandidaat wordt geselecteerd. Het instroommoment voor promotiestudenten en bursalen is in principe 1 september. Voor promovendi (in de zin van de CAO Nederlandse Universiteiten) en andere promovendi kan een ander instroomdatum gelden. Studenten die starten met de promotieopleiding moeten voor aanvang van het promotietraject de invulling van de opleiding en begeleiding in het opleidings- en begeleidingsplan vastleggen. 2.6 STUDEREN IN HET BUITENLAND Studeren in het buitenland is bijna altijd een verrijking van de opleiding en bevordert de academische en persoonlijke ontwikkeling van de student. Dankzij afspraken met universiteiten binnen en buiten Europa en het gebruik van het internationale ECTS-puntensysteem is studeren in het buitenland een aantrekkelijke en steeds gemakkelijker te realiseren optie geworden. Het is noodzakelijk een eventueel verblijf in het buitenland tijdig te plannen. Vooraf moeten duidelijke afspraken worden gemaakt met de eigen opleiding over de studieonderdelen die in het buitenland zullen worden gevolgd. De studenten moeten rekening houden met strakke deadlines voor aanmelding en het aanvragen van een beurs. Het is dus zaak om vroegtijdig contact op te nemen met de studieadviseur of de buitenlandcoördinator van de faculteit (één jaar van te voren!). Voor de bekostiging van een studieverblijf in het buitenland kan een beroep gedaan worden op verschillende beurzenprogramma’s. De belangrijkste zijn: - Socrates/Erasmus, het belangrijkste EU-beurzenprogramma voor uitwisseling binnen Europa; - Marco Polo Fonds, het beurzenprogramma van de RuG voor een studieverblijf buiten Europa. Daarnaast zijn er diverse particuliere fondsen die een financiële bijdrage zouden kunnen leveren. Voor financiële en praktische informatie over studeren in het buitenland kan men terecht bij de facultaire contactpersoon, drs. N.H. Bijleveld, tel. 363 5597 of de Centrale Studentenbalie (CSB). Nuttige informatie is te vinden op de websites van de betreffende universiteiten en opleidingen. Ook op de website www.wilweg.nl van het Nuffic is veel informatie te vinden. Let op: ook als men bij studie in het buitenland studievertraging buiten de eigen schuld oploopt, moet dit z.s.m. worden gemeld bij de studieadviseur (drs. T.M.L. de Boer). 2.7 STAGES In de masteropleiding Geestelijke Verzorging is een verplichte stage opgenomen. Binnen het programma “Religie in de moderne wereld” van de masteropleiding Godsdienstwetenschap is de stage niet verplicht, maar wel mogelijk. Doel van stages Het doel van stages is meerledig. Allereerst biedt een stage de student de gelegenheid om hetgeen men in de studie leert in praktijk te brengen. Om die reden is het belangrijk dat men een stage zoekt die in het verlengde van de gevolgde vakken ligt. Ook kan men de stage gebruiken om praktijkervaring en achtergrondkennis op te doen ten behoeve van het schrijven van de scriptie. 4

Daarnaast stelt een stage de student in de gelegenheid om zich te oriënteren op de arbeidsmarkt. Door het actief op zoek gaan naar een stage krijgt men zicht op de verschillende organisaties en instellingen die er zijn. Men leert solliciteren naar een werkplek en doet praktische werkervaring op. Allemaal zeer belangrijk wanneer men na het behalen van het masterexamen de arbeidsmarkt betreedt. Geschikt moment Om een inhoudelijk goede stage te vinden en het bedrijf of de instelling iets te kunnen bieden, is het van belang om zoveel mogelijk vakken met succes te hebben afgerond. Het meest geschikte moment om de stage te plannen is in het eerste semester van het vierde jaar. Omvang van de stage De omvang van de stage is ca. 3 maanden (uitgaande van een fulltime gewerkte werkweek). Men krijgt voor een stage van 3 maanden 20 ECTS. Hierbij is de tijd die nodig is voor het schrijven van het verslag inbegrepen. Let op: langer stage lopen betekent niet dat men meer punten krijgt! Stagehandleiding De faculteit beschikt over een stagehandleiding waarin de procedure rondom stages uitvoerig beschreven staat. De stagehandleiding is beschikbaar via de betreffende Nestorruimte van de faculteit of af te halen bij de stagecoördinator. Stagecoördinator Studenten die stage willen lopen moeten een afspraak maken met de stagecoördinator: mw. drs. M.F. Lurvink, tel. (050) 363 55 97, e-mail: [email protected]. 2.8 KANSEN EN MOGELIJKHEDEN NA DE STUDIE Na het behalen van de bachelorstudie, zijn er globaal twee mogelijkheden. De eerste is zoeken naar een passende baan op de arbeidsmarkt waarvoor een academische opleiding op bachelorniveau nodig is, de tweede is de studie vervolgen met een masteropleiding. Elke bacheloropleiding geeft automatisch toegang tot ten minste één masteropleiding. Voor de toelating tot de master Geestelijke Verzorging en de Researchmaster Theology and Religious Studies: Symbols and Traditions gelden aanvullende eisen. De faculteit organiseert ieder jaar voor bachelor- en masterstudenten een tweetal bijeenkomsten om de aansluiting tussen de studie en de arbeidsmarkt soepel te laten verlopen. Een eerste bijeenkomst, gericht op loopbaan- en studieoriëntatie is voor bachelor-2-studenten. Voor bachelor3-studenten is er nog een bijeenkomst voor stage-, loopbaan- en arbeidsmarktoriëntatie.

5

2.9 ONDERZOEK BIJ DE FACULTEIT Al het onderzoek van de faculteit is sinds 1991 ondergebracht in het Centre for Religious Studies (CRS) dat een thematische en organisatorische bundeling van het theologisch en godsdienstwetenschappelijk onderzoek in Groningen nastreeft. Vanuit het CRS participeren de facultaire onderzoekers in de Groninger onderzoekschool voor de geesteswetenschappen (OGWG) die zorg draagt voor de opleiding van de promovendi. Daarnaast onderhouden zij contacten met de landelijke onderzoekschool voor theologie en religiewetenschappen (NOSTER). De onderzoekers van de faculteit bestrijken alle vakgebieden van de godsdienstwetenschap en de theologie: bijbelwetenschap, godsdienstwetenschap (geschiedenis, antropologie en iconografie van het vroege jodendom, hindoeïsme en boeddhisme, christendom en islam, Griekenland en Rome), kerkgeschiedenis en liturgiewetenschap, systematische theologie, godsdienstfilosofie en godsdienstpsychologie. Door deze concentratie van multi- en interdisciplinair onderzoek is in Groningen een belangrijke groep onderzoekers samengebracht die de literaire, filologische, iconografische, historische, filosofische, theologische en sociaal-wetenschappelijke aspecten van de antieke en grote levende godsdiensten en levensbeschouwingen binnen één organisatie bestudeert. Het organisatorische kader van het onderzoek wordt gevormd door het Centre for Religious Studies. De daadwerkelijke uitvoering van het onderzoek vindt plaats in drie onderzoekgroepen die elk aan een eigen meerjarig onderzoekprogramma werken: (1) Joodse en Christelijke Tradities, (2) Religie, Representatie en Macht en (3) Zingeving Traditie en Verandering. Dit onderzoek wordt bovendien gesteund door de omvangrijke collecties beeld- en documentatiemateriaal die de drie facultaire instituten rijk zijn: het Qumrân Instituut, het Instituut voor Godsdiensthistorische Beelddocumentatie (IGB) en het Instituut voor Liturgiewetenschap. Ter bevordering van het facultaire onderzoeksprofiel is het interdisciplinaire gedeelte van het onderzoeksprogramma van het CRS vooral gericht op aard en functie van het begrip traditie binnen de historische en actuele praktijk van godsdiensten. Godsdiensten en andere levensbeschouwingen gelden immers bij uitstek als levens- en handelingsoriënterende systemen of tradities van zingeving. Hun geschiedenis, autoriteit, vermogen tot verandering en vernieuwing, als ook de mate waarin zij bestand zijn tegen kritiek vanuit de wijdere cultuur, zijn exemplarisch voor andere tradities. Bestuur CRS prof.dr. A.L. Molendijk, directeur; prof.dr. A. F. Sanders, qq; prof. dr. H.T. Bakker, prof.dr. G.H. van Kooten en prof.dr. P.M.G.P. Vandermeersch, leden; drs. M.P. Schipperheijn, adviserend lid. Secretariaat: mw. Willeke C. van de Pol Tel.: +31 (0) 50 363 5591 Fax: +31 (0) 50 363 6200 E-mail: [email protected]

6

2.10

ONDERZOEKSINSTITUTEN

Instituut voor godsdiensthistorische beelddocumentatie (I.G.B.) Het I.G.B. is een documentair en research-ondersteunend instituut dat werkt op een tot nu toe binnen de godsdienstwetenschap verwaarloosd onderzoeksgebied: de iconografie van de godsdienst, in het bijzonder van de godsdiensten van de schriftloze, antieke en Indiase volken. In de religies van schriftloze volken voltrekken zich namelijk op het ogenblik de snelste en meest radicale veranderingen, terwijl bovendien in het bijzonder bij die volken die het schrift niet kennen het beeld onmisbare informatie verschaft omtrent de religieuze instellingen en gebruiken. Ook met betrekking tot de antieke en de Indiase religies bestaat een dringende behoefte om iconografisch materiaal voor godsdienstwetenschappelijke vraagstukken te benutten. Beschikbaar en door wetenschappelijk onderzoek verder toegankelijk te maken, is een omvangrijke documentatie (momenteel 24.000 eenheden) van beeldmateriaal (diapositieven, foto' s, microfilms, videobanden), ondersteund door een bescheiden collectie religieuze muziek op band en plaat. Met het Instituut voor Talen en Culturen van het Midden Oosten, alsmede met het Instituut voor Indische talen wordt samengewerkt op het terrein van de iconografie van de oude culturen van het Nabije Oosten resp. van de Indische godsdiensten en de Islam. Naast het onderzoek verricht het I.G.B. maatschappelijke dienstverlening van allerlei aard aan derden: medewerking aan publicaties, cursussen, lezingen, uitlening van dia- en fotomateriaal aan uiteenlopende groepen en individuen (scholieren, vormingscentra, leraren en pastores). Voorts wordt de collectie benut voor de studieonderdelen ‘Iconografie 1 en 2’ die deel uitmaken van het curriculum van de bacheloropleiding Godsdienstwetenschap. Directeur: prof.dr. H.T. Bakker, tel. 363 5819 Instituut voor Liturgiewetenschap (I.L.W.) Het onderzoek van het Instituut voor Liturgiewetenschap (I.L.W.) richt zich op de christelijke eredienst, in het bijzonder in zijn muzikale, ruimtelijke en beeldende verschijningsvormen. Het onderzoek naar de eredienst zelf is vooral gericht op de middeleeuwse liturgische praktijk en op de verschillende tradities binnen het Nederlandse protestantisme. Daarbij wordt aandacht geschonken aan historische, theologische en praktische aspecten. De afdeling kerkzang en kerkmuziek richt zich in het bijzonder op de studie van het Nederlandse kerklied sinds de Reformatie. Een belangrijk onderdeel daarvan vormt de documentatie van liedteksten, muziekdragers, (muziek)boeken en -tijdschriften. Het onderzoek van de afdeling kerkbouw en kerkinrichting richt zich op vragen rondom de bouw, de inrichting en het gebruik van kerkgebouwen. Bijzondere aandachtspunten betreffen de liturgische inrichting van middeleeuwse kerkgebouwen, het protestantse kerkinterieur, de herinrichting van kerken en de verhouding tussen kerk en beeldende kunst. Speciale aandacht wordt daarbij geschonken aan NoordNederland. Het I.L.W. bezit een vakspecifieke bibliotheek en een diacollectie. Ook is een omvangrijke fotocollectie beschikbaar, bestaande uit meer dan 65.000 foto’s van kerkgebouwen, met name in Nederland maar ook daarbuiten. Deze documentatie kan voor studiedoeleinden geraadpleegd worden. Het I.L.W. verzorgt de uitgave van het Jaarboek voor Liturgie-onderzoek en de serie Netherlands Studies in Ritual and Liturgy (beide in samenwerking met de Universiteit van Tilburg). Het is mogelijk kerkmuziek of architectuur en iconografie van het christendom te kiezen als specialisatie in het studieprogramma van Theologie of Godsdienstwetenschap. Afdeling liturgie en kerkmuziek: Afdeling liturgie en kerkbouw: Adres: E-mail:

dr. J.R. Luth (tel. 050-3635578) dr. J.E.A. Kroesen (tel. 050-3634587) Oude Boteringestraat 38 NL-9712 GK Groningen [email protected] 7

Qumrân-instituut Het door Adam Simon van der Woude (1927-2000) in 1961 opgerichte Qumrân-instituut richt zich in het bijzonder op de bestudering van de sinds 1947 nabij Qumrân (ten noordwesten van de noordelijke punt van de Dode Zee) gevonden handschriften. In bredere zin richt het instituut zich op het onderzoek naar die joodse literatuur die in de apocriefen en pseudepigrafen van het Oude Testament voorhanden is. Hoewel ook aan enige andere Nederlandse universiteiten de bijbelwetenschap de Qumrân-literatuur in het onderzoek betrekt, is het Qumrân-instituut in Groningen uniek in Nederland. Het verzorgt de uitgave van twee internationaal toonaangevende tijdschriften, de "Revue de Qumrân", die speciaal gewijd is aan de rollen van de Dode Zee, en de "Journal for the Study of Judaism in the Persian, Hellenistic and Roman Period", die het terrein van het antieke jodendom als geheel beslaat. Beide tijdschriften bevatten naast artikelen en recensies omvangrijke bibliografische gegevens. Het instituut verzorgt ook de uitgave van twee series, de "Studies on the Texts of the Desert of Judah", en de "Supplements to the Journal for the Study of Judaism", waarin elk jaar verschillende boeken verschijnen. Het secretariaat van de International Organisation for Qumran Studies (IOQS) is ook in het Qumrân-instituut gevestigd. De congressen en andere activiteiten van de IOQS worden door het Qumrân-instituut georganiseerd. Het instituut is derden behulpzaam bij het verschaffen van inlichtingen en aanwijzingen op het terrein van het antieke jodendom in het algemeen en de Dode Zeerollen in het bijzonder. Momenteel is aan het instituut een speciaal project verbonden dat onderzoek doet naar aspecten van lichamelijkheid in de Dode-Zeerollen en het antieke Jodendom. Directeur: prof.dr. F. García Martínez

8

3

STUDEREN BIJ DE FACULTEIT

3.1 INLEIDING In dit hoofdstuk is informatie opgenomen over een groot aantal praktische zaken die de studie aan deze faculteit betreffen. Aan de orde komen o.a. de indeling van het academisch jaar, de intekening voor colleges en tentamens en de registratie van studieresultaten. Verder wordt aandacht besteed aan diverse regelingen en voorzieningen voor studenten, zoals de regeling voor studiekosten, de ICT-voorzieningen (w.o. Nestor) en de bijzondere voorzieningen voor studenten met een handicap. Ten slotte staat een aantal huisregels voor studenten vermeld. 3.2 JAARINDELING Het academisch jaar is bij de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap opgedeeld in twee semesters, die beide 21 weken omvatten. Het eerste semester begint in september en duurt tot begin februari. Het tweede semester start begin februari en loopt door tot begin juli. De herkansingen in augustus worden in de laatste twee weken van augustus afgenomen. In tentamenweken worden geen colleges gegeven. De collegevrije weken zijn bestemd voor extra tijd om te lezen en te studeren en voor tentamenstudie. Het studiejaar 2007-2008 begint op 3 september 2007. 1e semester:

week 36 (3 september) t/m week 6 (8 februari) openingscollege: woensdag 5 september 2007 om 15.00 uur collegevrij: week 43 (22 t/m 26 oktober) tentamenweek: week 44 (29 oktober t/m 2 november) herkansingen: week 50 (10 t/m 14 december) kerstvakantie: week 52 - 1 (24 december t/m 4 januari) tentamenweken: week 2 – 5 (7 januari t/m 1 februari) herkansingen van week 2: week 6 (4 t/m 8 februari)

2e semester:

week 7 (11 februari) t/m week 27 (4 juli) herkansingen: week 10 en 11 (3 t/m 14 maart) collegevrij: goede vrijdag (week 12, 21 maart) 2e paasdag (week 13, 24 maart) tentamenweek: week 15 (7 t/m 11 april) week 18 (28 april t/m 2 mei) week 19 (5 mei) 2e pinksterdag (week 20, 12 mei) herkansingen: week 20 (12 t/m 16 mei) tentamenweken: week 24 - 27 (9 juni t/m 4 juli)

zomervakantie: herkansingen:

week 28 (7 juli) t/m week 35 (31 augustus) week 33 t/m 35 (14 t/m 29 augustus)

Een volledig overzicht van de indeling van het studiejaar 2007-2008 is te vinden op de binnenzijde van de achterkaft van deze studiegids.

9

3.3 ICT-VOORZIENINGEN Van de studenten wordt verwacht dat zij beschikken over basis-ICT-vaardigheden wanneer zij beginnen met de studie. Het gebruik van de computer in vele toepassingen neemt een vanzelfsprekende plaats in binnen de opleidingen van de faculteit. Om de studenten de mogelijkheid te geven gebruik te maken van een aantal universitaire computerprogramma’s wordt aan alle eerstejaars studenten aan het begin van hun studie een universitair computeraccount en een emailadres verstrekt. Men krijgt dit account samen met de bevestiging van (eerste) inschrijving bij de RUG van de Centrale Studentenadministratie (CSA). Het account bestaat uit een username (s + studentnummer) en een wachtwoord dat een paar maal per jaar door de student zelf moet worden aangepast. Het account en e-mailadres blijven gedurende de gehele studietijd geldig. Om toegang te krijgen tot het universitaire netwerk binnen de gebouwen van de universiteit maakt men ook gebruik van dit account. Een belangrijke ICT-toepassing voor studenten is de Elektronische Leeromgeving van de RUG, Nestor, een programma dat door veel docenten wordt gebruikt als ondersteuning van hun onderwijs. Via Nestor kan men leerstof ophalen, individuele opgaven en groepsopdrachten maken, studiehandleidingen en collegeroosters inzien, discussiëren, gegevens uitwisselen en nog veel meer. Nestor is toegankelijk via het internetadres http://nestor.rug.nl. Men logt in met behulp van het universitaire computeraccount. Het universitaire e-mailadres dat door de RUG wordt verstrekt, wordt door de faculteit gebruikt om studenten te informeren over allerlei zaken. Ook Nestor en ProgRESS-WWW (zie hoofdstuk 3.4) maken er automatisch gebruik van. Van studenten wordt daarom verwacht dat zij regelmatig hun mail controleren. Ten behoeve van de e-mail stelt de universiteit een eigen webmailclient beschikbaar. Dit mailprogramma, “CommuniGate Pro”, is toegankelijk via het internetadres: https://student.rug.nl. Inloggen doet men ook hier met behulp van het universitaire computeraccount. Bij de faculteit staan in ruimte S34 diverse computers. De computers zijn toegankelijk tijdens de openingstijden van de faculteit (08.30 tot 17.00 uur en tijdens collegeweken op de donderdag ook tot 21.00 uur). Ook in de Universiteitsbibliotheek zijn computerfaciliteiten aanwezig. Voor problemen die te maken hebben met het computergebruik kan men terecht bij de IT Servicedesk op de eerste verdieping van het Harmoniegebouw (Oude Kijk in ’t Jatstraat 26, Letteren). Gaat dit om wachtwoordgerelateerde zaken dan dient de student behalve zijn collegekaart ook een legitimatiebewijs te overleggen. Bij het Rekencentrum (RC) van de RuG (Landleven 1, Zernikecomplex, tel. 363 3232) kan men terecht voor computercursussen. Meer informatie is te vinden op www.rug.nl/rc. Access points voor het draadloze netwerk Studenten, medewerkers en gasten van de RUG kunnen met hun eigen laptop draadloos het Internet op. Dit kan in de publieksruimtes van de gebouwen van de RUG. Voor deze faculteit zijn dat de kantine en de bibliotheek. Vereiste is een laptop met een draadloze netwerkkaart, software en een student- of medewerkersnummer. Ga voor meer info en de software naar: http://www.rug.nl/flexnet.

10

3.4 INTEKENING VOOR COLLEGES Alle studenten moeten zich via ProgRESS-WWW aanmelden voor de colleges die ze willen volgen. ProgRESS-WWW is te vinden via een icoontje op het bureaublad van een computer van de universiteit of via het volgende internetadres: http://progresswww.rug.nl. De inlognaam is het studentnummer, het wachtwoord krijgt men thuisgestuurd zodra men is ingeschreven. De aanmeldingstermijn voor colleges sluit voor het eerste semester op 20 augustus (m.u.v. de propedeuse) en voor het tweede semester op 15 januari van het betreffende studiejaar. De verplichting tot intekening geldt voor het eerste semester niet voor beginnende studenten. Omdat zij nog geen account hebben op het moment dat de inschrijving sluit, verzorgt de onderwijsadministratie de intekening voor het eerste semester. Meer informatie is terug te vinden in een speciale folder die verkrijgbaar is op het faculteitsbureau. Ook kan men in ProgRESS-WWW via de uitgebreide Help-functie het antwoord vinden op de meeste vragen. Studenten die zich willen aanmelden voor colleges bij andere faculteiten moeten dat doen in de intekenperiode van de betreffende faculteit (deze kan afwijken van de periode bij onze faculteit). 3.5 READERS Studenten die zich via ProgRESS-WWW aanmelden voor een college waarvoor een reader wordt gebruikt, zijn verplicht deze reader ook daadwerkelijk af te nemen. 3.6 INTEKENING VOOR TENTAMENS De intekening voor tentamens gaat via ProgRESS-WWW (zie 3.4). Alle studenten, dus ook de deeltijdstudenten, zijn verplicht zich via ProgRESS-WWW aan te melden voor alle tentamens die zij in de bacheloropleiding willen afleggen. De intekenperiode sluit één week voor het begin van de betreffende tentamenperiode. Studenten die vergeten zijn zich in te tekenen voor een tentamen kunnen zich nog tot 1 werkdag voor het tentamen tegen betaling intekenen (zie Onderwijs- en Examenregeling). Voor andere faculteiten geldt dat zowel de tentamenperioden als de intekenprocedures kunnen afwijken van die van onze faculteit. Informeer daar tijdig naar bij de betreffende faculteit. Men meldt zich aan voor een tentamen in ProgRESS-WWW via de module ‘intekenen’. De onderdelen waarvoor men zich kan intekenen zijn ondergebracht in het menu links in het scherm. Kies eerst de faculteit en klik vervolgens net zo lang totdat het juiste onderdeel gevonden is. Klik vervolgens op ‘meld aan’. Aan de rechterkant van het scherm zijn de onderdelen te zien waarvoor men zich heeft aangemeld. Om zich voor een tentamen af te melden, klikt men op ‘meld af’. Afmelden voor schriftelijke tentamens kan tot 24 uur van te voren. Afmelden mondelinge tentamens 48 uur van te voren. Meer informatie is terug te vinden in een speciale folder die verkrijgbaar is op het faculteitsbureau. Ook kan men in ProgRESS-WWW via de uitgebreide Help-functie het antwoord vinden op de meeste vragen. 3.7 STUDIERESULTATEN In de module ‘resultaten’ van ProgRESS-WWW is een overzicht te vinden van de studieresultaten die zijn behaald. Deze lijst van resultaten is op verschillende manieren te rangschikken (door te klikken op een van de driehoekjes boven de gegevens) en het overzicht kan ook worden geprint. Studenten die zich bij meer opleidingen hebben ingeschreven moeten er rekening mee houden dat in verschillende overzichten waarin hetzelfde vak voorkomt, de bijbehorende studiepunten worden meegeteld. Bij het optellen van de punten over alle overzichten kan het dus zijn dat het totale aantal studiepunten te hoog is. Bij de jaarlijkse studiebeursberekening worden deze dubbel getelde punten weer verrekend. 11

3.8 STUDIEMATERIAAL EN STUDIEKOSTEN Hieronder volgt een overzicht van de studiekosten per studierichting en studiefase. Daarbij is alleen uitgegaan van de verplichte literatuur. Omdat van een aantal uitgaven (bijvoorbeeld readers) de prijs pas na het verschijnen van deze gids bekend wordt, kunnen de werkelijke studiekosten iets hoger of lager uitvallen. Opleiding Theologie Godsdienstwetenschap Geestelijke Verzorging

propedeuse € 846,€ 675,n.v.t.

jaar 2 + 3 € 947,€ 1183,€ 804,-

De RuG kent een prijsbeleid studiekosten. Deze regeling is in het leven geroepen om de studiekosten te beheersen, zodat studenten per jaar niet meer dan een vastgesteld bedrag (het zgn. plafondbedrag) kwijt zijn aan studiemateriaal en –benodigdheden. Het plafondbedrag voor 2007-2008 bedraagt € 640,- per studiejaar. De faculteit streeft ernaar de kosten beneden dit bedrag te houden. Soms is echter niet te voorkomen dat de studiekosten hoger uitvallen dan het plafondbedrag. In dat geval kan de helft van het bedrag dat men kwijt is, bij de faculteit worden teruggevraagd, of is er een andere regeling getroffen. In geval men geld terugvraagt bij de faculteit dient men betalingsbewijzen te overleggen. Bij de studieadviseur en het Studentenservicecentrum is een brochure over de studiekosten en het universitaire prijsbeleid verkrijgbaar. Daar kan men ook terecht voor verdere informatie. 3.9 BIBLIOTHEEK De bibliotheek van de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap vormt samen met de Universiteitsbibliotheek en de andere faculteitsbibliotheken de bibliotheekvoorziening van de Rijksuniversiteit Groningen. De bibliotheek van de faculteit heeft een collectie van ongeveer 55.000 banden. De collectie bestaat uit: naslagwerken (encyclopedieën, bibliografieën, commentaren, concordanties, woordenboeken, waaronder theologische woordenboeken), monografieën en artikelenbundels, en cdroms. Er zijn 300 abonnementen op tijdschriften en series. Bovendien zijn er bestanden met elektronische bibliografische informatie en tijdschriftenbestanden die via de computers in de bibliotheek kunnen worden geraadpleegd. Deze bestanden zijn wereldwijd toegankelijk voor studenten en medewerkers van de RuG via de ProxyServer. De collectie is toegankelijk via de computercatalogus van de Rijksuniversiteit Groningen. Studieplaatsen bieden de mogelijkheid om het niet uitleenbare materiaal, zoals naslagwerken en oude en kostbare publicaties te raadplegen, en/of om rustig te studeren. Daarnaast zijn er nog twee diacollecties met bijbehorende fotodocumentatie. Het gaat om dia’s en foto’s van beeldmateriaal van een groot aantal godsdiensten, en dia’s en foto’s op het terrein van kerkbouw en kerkkunst.Verder heeft de bibliotheek een bruikleencollectie van 15.000 banden, bestaande uit geestelijke liedboeken uit vele landen, uit de zeventiende tot en met de twintigste eeuw, de collectie Wijchers. Nadere informatie over de bibliotheek is te vinden op de homepage van de bibliotheek: www.rug.nl/theol/bibliotheek/index. 3.10 ZIEKTE EN BIJZONDERE VOORZIENINGEN Wie door ziekte of andere omstandigheden noodgedwongen voor kortere of langere tijd niet aan de colleges en/of tentamens kan deelnemen, dient de studieadviseur of het faculteitsbureau zo spoedig mogelijk hiervan op de hoogte te stellen. Bovendien moeten de docenten bij wie men colleges met aanwezigheidsplicht volgt, persoonlijk over de absentie worden geïnformeerd. 12

Het is aan te bevelen elke studievertraging van meer dan vier weken onmiddellijk te melden aan de studieadviseur, want wellicht kan men in aanmerking komen voor financiële ondersteuning uit het Afstudeerfonds. Wanneer de studievertraging groter is of dreigt te worden dan twee maanden, moet de student zelf een afspraak maken met een studentendecaan van het Studentenservicecentrum voor een vervolgmelding. Zie voor meer informatie het Studentenstatuut van de RuG. Wanneer studenten te maken hebben met een lichamelijke functiebeperking, langdurige psychische klachten of dyslexie, kan aanspraak worden gemaakt op bijzondere voorzieningen voor het volgen van onderwijs en het afleggen van tentamens. Als het zaken betreft die binnen de opleiding geregeld moeten worden, kan het beste contact worden opgenomen met de studieadviseur. Aanbevolen wordt dit zo snel mogelijk te doen, omdat er misschien maatregelen moeten worden getroffen of aanpassingen moet worden gepleegd die tijd vergen. Voor niet-opleidingsspecifieke problemen, zoals financiële kwesties of andere zaken die niet bij de opleiding kunnen worden geregeld, kunnen studenten zich wenden tot een van de studentendecanen van het Studentenservicecentrum. Het adres van het Studentenservicecentrum is opgenomen in het Studententstatuut. Voor studenten die last (dreigen te) krijgen van RSI is een uitgebreide voorlichtingsbrochure beschikbaar, te verkrijgen bij de IT Servicedesk en de arbocoördinator van de faculteit. Daarnaast kan men cursussen en programma’s downloaden van internet (www.rsi.pagina.nl). De RuG stelt voor elke student een cd-rom beschikbaar met informatie over het voorkomen van RSI. 3.11 TIEN GOUDEN REGELS De onderstaande regels zijn ingesteld om het onderwijsprogramma voor studenten en docenten zo soepel mogelijk te laten verlopen. Alle belangrijke communicatie is ook alleen dan goed mogelijk als iedereen zich aan deze regels houdt. Iedereen, docent en student, wordt geacht deze regels na te leven. Gebruik van het officiële e-mailadres en het juiste postadres Alle informatie, ook de officiële informatie, verloopt via de UK-mededelingen, de facultaire website, Nestor en de officieel toegekende studenten e-mailadressen ([email protected]). Gebruik dan ook uitsluitend dit e-mailadres of link door naar je privé e-mailadres. Dit is mede belangrijk omdat de communicatie voornamelijk via e-mail verloopt. De UK (Universiteitskrant) verschijnt wekelijks en is vanaf donderdagmiddag gratis af te halen in de hal naast het faculteitsbureau en in andere facultaire gebouwen, of te raadplegen via www.uk.rug.nl. Met het oog op de toezending van allerlei informatie is het noodzakelijk dat het faculteitsbureau beschikt over het juiste adres en de postcode van alle studenten. Het faculteitsbureau baseert zich hierbij op gegevens van de Centrale Studentenadministratie (CSA). Gebruik de mogelijkheid om een adreswijziging door te geven via ProgRESS-WWW. En geef een adreswijziging inclusief de postcode altijd onmiddellijk schriftelijk door aan de onderwijsadministratie op het faculteitsbureau! Inschrijven voor cursussen en tentamens Iedereen wordt geacht zich tijdig via ProgRESS-WWW aan te melden voor colleges en tentamens. Doe je dit niet, dan kun je worden uitgesloten van deelname. Bovendien mis je dan aansluiting naar Nestor en loop je daarmee de kans belangrijke informatie over de cursus te missen. Ook is het verplicht om je via ProGRESS-WWW aan te melden voor tentamens! Als je besluit niet mee te doen aan een tentamen waarvoor je je hebt aangemeld, maak dan je aanmelding via ProGRESS-WWW ongedaan (zie ook paragraaf 3.6).

13

Tijdige aanwezigheid Zorg ervoor dat je op tijd aanwezig bent bij colleges en alle andere onderwijsactiviteiten. Niets is zo storend voor studenten en docenten als mensen die nog binnenkomen tijdens colleges die al begonnen zijn. Ongestoorde collegevoortgang Tijdens alle onderwijsbijeenkomsten dienen mobiele telefoons uit te staan! Ook in de bibliotheek en bij de ICT-plekken wordt het niet getolereerd dat er telefoons aan staan, telefoongesprekken worden gevoerd of anderszins op storende wijze wordt gehandeld. Deadlines Deadlines worden niet voor niets gesteld. Als er een deadline is gesteld voor bijv. het inleveren van een verslag, houd je daar dan ook aan. Docenten kunnen zich het recht voorbehouden om te laat ingeleverde verslagen niet of met een onvoldoende te beoordelen. Communicatieve etiquette Geef bij schriftelijke of elektronische communicatie duidelijk aan voor wie het bericht bedoeld is, waar het over gaat en wie de afzender is. Formuleer duidelijk en gebruik goed Nederlands. Alle teksten die je inlevert behoren te voldoen aan de eis van correct en goed Nederlands of Engels. Plagiaat Plagiaat is streng verboden. Het zonder bronvermelding overnemen van tekstfragmenten is een doodzonde voor academici. Dit geldt zowel voor het kopiëren van teksten uit wetenschappelijke literatuur als van het internet. De examencommissie beschouwt plagiaat als een vorm van fraude. Meewerken aan evaluaties In het kader van de kwaliteitszorg wordt al ons onderwijs op verschillende wijzen (schriftelijk, mondeling) geëvalueerd. Het is vanzelfsprekend dat je daar je medewerking aan verleent als daar om gevraagd wordt. Het is voor de opleiding, dus ook voor studenten, van het grootste belang dat we de kwaliteit van het onderwijs hoog houden. Tussentijds beëindigen van de studie Studenten die tussentijds hun studie beëindigen worden geacht de studieadviseur en het faculteitsbureau hiervan op de hoogte te brengen. Aanmelden voor buluitreikingen Voor het aanvragen van je propedeutisch-, bachelor-, master- of doctoraalexamen gelden aanvraagprocedures. Zie hiervoor paragraaf 4.6 van de studiegids.

14

4

ONDERWIJS EN EXAMENS

4.1 INLEIDING In dit hoofdstuk staat informatie over de uitgangspunten en achterliggende gedachten die een rol hebben gespeeld bij het opstellen van de onderwijsprogramma' s van de faculteit: de doelstellingen en eindtermen. Ook wordt het een en ander gezegd over de juridische basis van de programma' s, de zogenaamde onderwijs- en examenregelingen. Daarnaast is er aandacht voor belangrijke formele zaken als toelatingseisen en toegangseisen, toetsing en beoordeling alsmede examens. Ten slotte wordt ingegaan op studieadvies en studiebegeleiding. 4.2 DOELSTELLINGEN EN EINDKWALIFICATIES Bij het maken van de onderwijsprogramma’s van de opleidingen die de faculteit aanbiedt, zijn twee niveaus onderscheiden: doelstellingen en eindkwalificaties. Doelstellingen worden geformuleerd om helder te maken waartoe de betrokken opleiding opleidt. Voor academische opleidingen wordt daarbij niet zozeer aan functies en beroepen gedacht maar aan gebieden waarover kennis wordt verkregen en met betrekking waartoe theoretische en praktisch georiënteerde vaardigheden worden aangeleerd. De eindkwalificaties geven aan wat de student uiteindelijk moet weten en kunnen in termen van inhoud en niveau. De doelstellingen en eindtermen van een opleiding worden vermeld bij de betreffende opleiding (zie hoofdstuk 5, 6 en 7). 4.3 ONDERWIJS- EN EXAMENREGELINGEN De Wet op het Hoger Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek bepaalt dat elke opleiding een Onderwijs- en Examenregeling, kortweg OER, dient te hebben. Deze OER legt het programma en de tentamens die moeten worden afgelegd vast. Ook wordt er precies in aangegeven in welke volgorde de studieonderdelen gevolgd moeten worden en welke werk- en toetsvormen er per module worden gebruikt. Ten slotte bevat de OER ook de regels die gelden met betrekking tot het afleggen van een tentamen. Elke student wordt geacht kennis te hebben genomen van de OER van de eigen opleiding. De Onderwijs- en Examenregelingen van alle opleidingen zijn te verkrijgen bij het faculteitsbureau. Ze staan tevens vermeld in de Nestorruimte van de faculteit. 4.4 TOELATINGSEISEN EN TOEGANGSEISEN Toelatingseisen zijn de eisen waaraan men moet voldoen voordat men met een studie kan beginnen. Hoewel elke opleiding zijn eigen toelatingseisen stelt, geldt in het algemeen dat men met een VWO-diploma, een HBO-propedeuse of een HBO-diploma aan de toelatingseisen voor een universitaire bacheloropleiding voldoet. Soms kan men met een HBO-diploma dat verwant is aan de gekozen universitaire studie vrijstellingen krijgen, zodat de universitaire studie verkort wordt. Het is echter aan de Examencommissie om hierover een beslissing te nemen. Iemand die de leeftijd van 21 jaar heeft bereikt en niet beschikt over een getuigschrift VWO, HBO of propedeutisch examen HBO kan een colloquium doctum afleggen. Dit is een toelatingsonderzoek, waarbij twee moderne talen (te kiezen uit Frans, Duits, Engels) en geschiedenis worden getoetst. Een brochure met informatie over deze regeling is aan te vragen bij het faculteitsbureau. Voor de opleiding Bachelor Theologie geldt naast de hiervoor genoemde toelatingseis het VWOexamen Grieks. Studenten die niet voldoen aan deze aanvullende toelatingseis kunnen hun deficiëntie voor deze taal verhelpen door de vooropleiding te volgen (zie hoofdstuk 5.2.3.2). Toegangseisen zijn de eisen die gesteld worden aan toelating tot een bepaald studieonderdeel. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat men voor het volgen van een tweedejaars module een eerstejaars module moet hebben gehaald. De specifieke toegangseisen voor de verschillende studieonderdelen staan vermeld in de vakomschrijvingen in hoofdstuk 9. Overigens geldt dat men pas 15

tentamens uit het tweede studiejaar kan doen als men 45 ECTS van het eerste studiejaar heeft behaald. 4.5 TOETSING EN BEOORDELING Voor elk studieonderdeel dat men volgt krijgt men in de regel een cijfer. De toetsing en beoordeling kunnen op verschillende manieren plaatsvinden. In het eerste en tweede jaar leggen studenten vooral schriftelijke tentamens af. In het derde en vierde jaar vindt toetsing vooral plaats door het houden van een voordracht en/of het schrijven en presenteren van een werkstuk. Vaak vindt een mondeling tentamen plaats over het geschreven werkstuk. Tot de tentamenstof behoort zowel de te bestuderen literatuur als de collegestof, tenzij een docent hierover anders beslist. Voor mondelinge en schriftelijke tentamens geldt dat er twee tentamengelegenheden per jaar zijn. De herkansingsgelegenheid vindt plaats zo’n vier tot zes weken na de eerste tentamengelegenheid. Voor vakken die aan het eind van het tweede semester getentamineerd worden, vindt de herkansing plaats in augustus. Het kan voorkomen dat een tentamen dat in de eerste gelegenheid schriftelijk is afgenomen in de herkansing mondeling plaatsvindt. Eenmaal behaalde tentamens hebben een onbeperkte geldigheid, tenzij dit in de OER anders is geregeld. Om de studielast goed te kunnen spreiden over het jaar is het belangrijk dat men tentamens direct bij de eerste gelegenheid aflegt en haalt, omdat men anders in het tweede semester met zowel hertentamens als reguliere tentamens te maken krijgt. Ook loopt men het risico om een belangrijk deel van de zomervakantie te moeten opgeven om de herkansing(en) voor te bereiden. Voor papers of werkstukken geldt de deadline die de betreffende docent stelt in de studiegids, de studiehandleiding die aan het begin van het semester wordt uitgedeeld of die via de Nestorruimte voor het betreffende studieonderdeel wordt meegedeeld. Het is belangrijk voor het verloop van het college en voor de eigen studievoortgang dat men zich aan de gestelde deadlines houdt. Veelal zullen werkstukken tijdens de (werk)collegeperiode worden gepresenteerd. Voor docenten geldt een maximale nakijktermijn van tien werkdagen voor tentamens en van twintig werkdagen voor werkstukken. Dat betekent dus dat zij vanaf de dag nadat een tentamen is gemaakt of waarop een werkstuk moest worden ingeleverd maximaal tien resp. twintig werkdagen hebben om het tentamen of werkstuk na te kijken en de behaalde resultaten door te geven aan de onderwijsadministratie. Daarna duurt het nog maximaal drie dagen tot de resultaten in ProgRESS-WWW te zien zijn. Het gemaakte tentamen ligt ter inzage bij de onderwijsadministratie of bij de docent. 4.6 EXAMENS EN JUDICIA Een bacheloropleiding omvat twee examens. Het propedeutisch examen is het eerste. De student kan een propedeusebul aanvragen bij het faculteitsbureau als hij alle vakken uit het eerste jaar met een voldoende resultaat heeft afgesloten. Het tweede examen is het bachelorexamen. Men krijgt een bachelordiploma als aan alle voorwaarden die een opleiding aan dit getuigschrift stelt, is voldaan. Daarvoor moeten alle onderdelen met een voldoende zijn afgesloten. Studenten die het bachelorexamen willen afleggen, moeten uiterlijk zes weken vóór afronding van hun studie het formulier ‘aanvraag bachelorexamen’ invullen. Hiertoe dienen zij zich te melden bij de onderwijsadministratie van de faculteit. De buluitreiking vindt in ieder geval plaats in september en in maart. Een masteropleiding wordt met het masterexamen afgesloten. Men krijgt een masterdiploma, als aan alle voorwaarden die een opleiding aan dit getuigschrift stelt, is voldaan. Daarvoor moeten alle onderdelen met een voldoende zijn afgesloten. Studenten die het masterexamen willen afleggen, moeten uiterlijk zes weken voor de beoogde afstudeerdatum het formulier ‘aanvraag masterexamen’ invullen. Dit formulier is verkrijgbaar bij de onderwijsadministratie van de faculteit. 16

Judicia Voor zowel het propedeutisch, het bachelor- als het masterexamen worden onderstaande judicia gehanteerd: 6 t/m 6.49: toegelaten 6.5 t/m 7.49: met genoegen 7.5 t/m 8.49: met veel genoegen 8.5 en hoger: cum laude De criteria waaraan men moet voldoen om te slagen voor het propedeutisch en het bachelorexamen worden vermeld in de artikelen 3 en 4 van de Onderwijs- en Examenregeling van de betreffende bacheloropleiding. De criteria om te slagen voor het masterexamen worden vermeld in artikel 2 van de betreffende masteropleiding. 4.7 STUDIEADVIES EN STUDIEBEGELEIDING Alle eerstejaars studenten ontvangen aan het eind van het eerste semester een uitnodiging voor een studievoortgangsgesprek met de studieadviseur. Aan het eind van het tweede semester van het eerste jaar ontvangen alle eerstejaars studenten een schriftelijk studieadvies van de Commissie Studentenbegeleiding. Dit advies is gebaseerd op de studievoortgang, meer in het bijzonder op het aantal studiepunten dat men in het afgelopen jaar behaald heeft en op de informatie uit het studievoortgangsgesprek dat de studieadviseur met de student heeft gevoerd in het eerste semester. Er zijn drie soorten adviezen: • positief advies: dit betekent dat men volgens de examencommissie geschikt is om de studie te vervolgen; • voorwaardelijk advies: dit betekent dat er bij de examencommissie enige twijfel is of de opleiding goed bij de student past; • negatief advies: dit houdt in dat de examencommissie zeer ernstige twijfel heeft of de opleiding bij de student past. Het studieadvies is niet bindend. Elke student kan zelf alsnog de keuze maken om door te gaan of te stoppen met de studie. Studenten die behoefte hebben aan (individuele) begeleiding bij hun studie, kunnen daarvoor terecht bij de studieadviseur. Naast de studieadviseur is de Commissie Begeleiding Studenten betrokken bij de controle op de studievoortgang. Na elke tentamenperiode worden de tentamenresultaten van de eerstejaars, tweedejaars en derdejaars studenten bekeken. 4.8 KLACHTEN EN OPMERKINGEN Het is mogelijk dat men opmerkingen of klachten heeft over de uitvoering en/of inhoud van het onderwijs. Hiermee gaat men in eerste instantie naar de docent die het onderwijs verzorgt. Voor problemen over de inrichting van het onderwijsprogramma kan men terecht bij de Opleidingscommissie van de opleiding; bij de opleidingsdirecteur kan men terecht voor klachten over de wijze waarop het onderwijs wordt verzorgd. Wanneer men denkt dat er fouten zijn gemaakt bij de toepassing van regels in de Onderwijs- en Examenregeling (de OER), kan men zich richten tot de Examencommissie. Wordt er geen bevredigende oplossing gevonden, dan kan men zich wenden tot het College van Beroep voor de Examens (zie ook het studentenstatuut dat is opgenomen in hoofdstuk 10).

17

Studenten hebben verder het collectief recht van beklag. Dat betekent dat studenten gezamenlijk bij het Faculteitsbestuur kunnen klagen als de universiteit niet of niet volledig, dan wel in onvoldoende mate haar verplichtingen nakomt en studenten daardoor hun studie niet ongestoord kunnen vervolgen. Het collectief recht van beklag kan worden uitgeoefend door studenten van dezelfde opleiding die gezamenlijk ten minste 10 procent vormen van alle bij die opleiding ingeschreven studenten.

18

5

BACHELOROPLEIDINGEN

5.1 INLEIDING Dit hoofdstuk bevat gedetailleerde informatie over de doelstellingen, eindkwalificaties en opbouw van de bacheloropleidingen Theologie resp. Godsdienstwetenschap van de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap. Per opleiding wordt door middel van studieschema’s een overzicht gegeven van de studieonderdelen, zowel verplicht als keuze, die gepland zijn in de diverse opleidingsjaren. Tussen de studieschema’s staan toelichtende teksten. In de studieschema’s worden de volgende afkortingen gehanteerd: sem EC V K nr

semester waarin het vak gegeven wordt aantal ECTS-punten verplicht studieonderdeel keuzeonderdeel volgnummer, corresponderend met het volgnummer van de vakomschrijving in hoofdstuk 9.

5.2

BACHELOR THEOLOGIE

5.2.1 Doelstellingen De opleiding Bachelor Theologie is gericht op een wetenschappelijke bestudering van de religie in haar historische en actuele manifestaties, tegen de achtergrond van de hedendaagse samenleving, inclusief de daarbij in het geding zijnde vragen naar waarheid, normen en waarden. Het hoofdaccent ligt op de bestudering van de joodse en christelijke tradities vanuit cultuur-historische, filologische, systematische, sociaalwetenschappelijke en godsdienstwetenschappelijke invalshoeken. De opleiding Bachelor Theologie plaatst zichzelf in een lange wetenschappelijke traditie, wat blijkt uit de eisen die gesteld worden aan de kennis van de klassieke talen (Hebreeuws en Grieks) en het belang dat in het onderwijs gehecht wordt aan de analyse van klassieke teksten in het onderwijs en de daarin tot uiting komende culturele diversiteit. Zij wil tegelijkertijd ruimte bieden voor de levensbeschouwelijke pluriformiteit in onze hedendaagse samenleving. De opleiding kenmerkt zich door een open en kritische gezindheid. Studenten worden uitgedaagd om de in de hedendaagse cultuur aanwezige spanning tussen wetenschap en religie te thematiseren en de gevolgen daarvan voor zichzelf en anderen te doordenken. De Bachelor Theologie heeft tot doel de studenten in staat te stellen die kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes op het gebied van de Theologie te verwerven die nodig zijn om na het behalen van het bachelordiploma, a. toelating te verwerven tot de Master Theologie, en, met de juiste voorsortering, tot de Master Geestelijke Verzorging in Groningen, b. toelating te verwerven tot de Researchmaster Theology and Religious Studies: Symbols and Traditions, mits voldaan is aan de selectiecriteria die daaraan gesteld zijn, c. toelating te verwerven tot andere masteropleidingen met in acht neming van de bij diverse opleidingen vigerende toelatingseisen, d. de verkregen wetenschappelijke kennis relevant te maken in een maatschappelijke betrekking, waarvoor een academische bacheloropleiding vereist, dan wel wenselijk is en waarvoor kennis van de theologie noodzakelijk, dan wel nuttig is.

19

5.2.2 Vertaling van de doelstelling in de eindkwalificaties De eindkwalificaties van de opleiding beschrijven welke kwalificaties een afgestudeerde moet hebben verworven en zijn afgeleid van de doelstellingen. Eerst worden de eindkwalificaties van de propedeutische fase van de opleiding beschreven, daarna die van de postpropedeuse, die tevens de eindkwalificaties van de gehele opleiding Bachelor Theologie zijn. 5.2.2.1 Eindkwalificaties van de propedeutische fase van de bacheloropleiding In de propedeuse (60 ECTS) ontvangen de studenten een eerste inleiding op een zodanige wijze, dat zij kennis maken met die onderdelen van de Theologie waarmee zij in de verdere studie geconfronteerd zullen worden. De propedeuse beoogt aldus een representatieve inleiding tot het gehele vakkenspectrum te bieden. In deze fase moeten de studenten zich kunnen overtuigen van hun motivatie voor de studie van de Theologie, en moet een verantwoorde selectie en zo mogelijk verwijzing kunnen plaatsvinden. Realisatie van de doelstelling van de propedeuse impliceert dat de studenten: a. een elementaire kennis hebben van en inzicht in de voornaamste onderdelen van de Theologie; b. een initieel inzicht hebben in de methoden van de historische, literaire, systematische en sociale disciplines voor zover van belang voor de Theologie; c. voldoende kennis hebben van de talen Hebreeuws en hellenistisch Grieks, om de geschriften van het Oude en Nieuwe Testament en de niet-canonieke vroegchristelijke geschriften te kunnen vertalen; d. enig inzicht in de samenhang tussen verschillende deelgebieden; e. initiële vaardigheid hebben in het opsporen en het zelfstandig verwerken van de gegevens. Dit betekent dat de studenten beschikken over de noodzakelijke bibliografische vaardigheden voor de verdere uitbouw van genoemde kennis, inzicht en vaardigheid; f. beschikken over elementaire algemene wetenschappelijke vaardigheden, zoals leesvaardigheid, schrijfvaardigheid en presentatievaardigheid. 5.2.2.2 Eindkwalificaties van de postpropedeutische fase van de bacheloropleiding Na de selectie die de propedeuse beoogt, geeft de postpropedeutische fase een bredere oriëntatie in de Theologie en bereidt zij voor op de te volgen masteropleiding. De postpropedeutische fase van de Bachelor Theologie omvat twee jaar (120 ECTS) met deels verplichte onderdelen (77 ECTS) en deels keuzeruimte (43 ECTS). Geïntegreerd in de vakken worden verschillende algemene wetenschappelijke vaardigheden (leesvaardigheid; schrijfvaardigheid; presentatievaardigheid) verder ontwikkeld. In het gehele programma, maar met nadruk in de keuzeruimte, maken studenten expliciet kennis met het onderzoek van de onderzoeksgroepen van de faculteit. In de keuzeruimte kunnen zij zich verdiepen in een bepaald vakgebied, terwijl ze zich ook kunnen voorbereiden op masteropleidingen, waarvoor specifieke toelatingseisen gelden. Na de bacheloropleiding beschikken de studenten, ongeacht de invulling van de keuzeruimte over: a. een algemene oriëntatie in de grondslagen van de theologie en de plaats die de theologie binnen het geheel der wetenschappen inneemt; b. kennis van en inzicht in de bijbelwetenschap, systematisch-wijsgerige vakken van de theologie, de geschiedenis van het christendom, de sociale wetenschappen van de godsdienst, en de godsdienstgeschiedenis; c. inzicht in de samenhang tussen de verschillende deelgebieden van de theologie; d. gevorderde kennis van en inzicht in meerdere terreinen van de theologie; e. elementaire kennis van en inzicht in een discipline buiten de theologie; f. kennis van en inzicht in de op het terrein van de theologie gehanteerde begrippen en methoden; 20

g. de vaardigheden waardoor zij in staat zijn om een correct, beargumenteerd en kritisch verslag, mondeling dan wel schriftelijk, te doen van de stand van zaken betreffende onderwerpen binnen een of meer deelgebieden van de theologie, en uit deze bevindingen verantwoorde conclusies te trekken; h. de vaardigheid van het discussiëren over en het verdedigen van schriftelijke en mondelinge verslagen; i. een attitude die hen in staat stelt om kritisch te reflecteren op de levensbeschouwelijke pluriformiteit in onze hedendaagse samenleving en de in de (hedendaagse) cultuur aanwezige spanning tussen wetenschap en religie te thematiseren; j. het vermogen om de onder a. tot en met i. genoemde kennis en vaardigheid relevant te maken in een maatschappelijke betrekking; k. voldoende actieve en toepasbare kennis van en inzicht in de theologie om toelating te verwerven tot de Master Theologie.

21

5.2.3 Programma Bachelor Theologie 5.2.3.1 5.2.3.1.1

Studieschema’s Bachelor Theologie-voltijd Propedeuse/Bachelor 1 Theologie

Doel en opzet De propedeutische fase (cursusduur één jaar) heeft tot doel een inleiding te geven in alle wetenschapsgebieden van de theologie en in de filosofie, en de voor de bijbelwetenschap noodzakelijke taalkennis bij te brengen. Alle propedeuse-onderdelen zijn verplicht. Het examen wordt afgelegd in de vorm van schriftelijke of mondelinge, over het cursusjaar gespreide tentamens; voor elk daarvan zijn twee gelegenheden beschikbaar. Bachelor Theologie – voltijd

(Ba GG-vlt)

Studiejaar: 1 sem vaknaam I Introductie I Filosofie I Hellenistisch Grieks I Indische godsdiensten I Bijbels Hebreeuws I Oude Testament en het Oude Nabije Oosten I Ethiek II Cultuurgeschiedenis Christendom 1 II Wijsgerige theologie II Islam II Bijbels Hebreeuws II Nieuwe Testament en vroeg christendom 1 II Godsdienstpsychologie

vakcode THB1FILE5 THB1HGE5 THB1IGGE4 THB1KHE14 THB1OTE6 THB1ETHE3 THB1CCE9 THB1WTE3 THB1ISLE4 THB1KHE14 THB1NTE4 THB1PSGGE3

EC 0 5 5 4 7 6 3 9 3 4 7 4 3

V/K V V V V V V V V V V V V V

nr 0 19 50 54 5 92 15 11 130 62 5 87 43

Studenten die alle bovengenoemde examenonderdelen met voldoende resultaat hebben afgesloten kunnen hun propedeusebul aanvragen en aan de studie voor examenonderdelen van het tweede jaar van de bacheloropleiding beginnen. Het is toegestaan om tentamens af te leggen voor het tweede jaar, indien men 45 ECTS van het propedeutisch examen heeft afgelegd en indien men voldoet aan een eventuele toegangseis voor het betreffende onderdeel van het tweede jaar. De Examencommissie kan hier in bepaalde gevallen op verzoek van de betrokkene van afwijken (zie Onderwijs- en Examenregeling).

22

5.2.3.1.2 Studieschema’s postpropedeutische fase Bachelor Theologie Het tweede en derde Bachelorjaar beogen een verdere uitbreiding en verdieping van de kennismaking met het gehele veld van de Theologie. Het is toegestaan om tentamens af te leggen voor het tweede bachelorjaar, indien men 45 ECTS van het propedeutisch examen heeft afgelegd en indien men voldoet aan een eventuele toegangseis voor het betreffende onderdeel van het tweede jaar.

Studiejaar: 2 sem vaknaam I Godsdienstpedagogiek I Israëlitische letterkunde en exegese OT I Religie, Identiteit en Traditie I Training onderzoek en scriptie II Cultuurgeschiedenis Christendom 2 II Godsdienstfilosofie II Nieuwe Testament en vroeg christendom 2 II Tekstinterpretatie 1a II Tekstinterpretatie 1b

vakcode THB2GPVTE4 THB2ILOTE6 THB2RITE15 THB3TOSE5 THB2CCE9 THB2FILE4 THB2NTVCE7 THB2TIWHE4 THB2TIOTE6

Studiejaar: 3 sem vaknaam vakcode I Tekstinterpretatie 2 THB3TI2E10 Keuzeruimte 1 (2 uit 3): I Interpretatie oudtestamentische verhalen THB3OMIOV I Religion in America THB3OMRIA I Zingeving, traditie en verandering THB3OMZTV I, II Pedagogisch-didactische Cursus THSPDCE24 I, II AVV-module II Jodendom THB23JODE3 II Theologische reflectie THB3TRE4 Keuzeruimte 2 (2 uit 11): I Recht, religie en samenleving RGAPR90705 I Jeruzalem/seminar en studiereis THB3JERE10 I,II Pedagogisch-didactische cursus THSPDCE24 II Ethische Theorie THB3ETE10 II Poëtische teksten in OT en vroeg Joodse lite- THB3POTE10 ratuur II Psychoanalyse - persoon en cultuur THB3PSPCE7 II Theologische vernieuwingen THB3TVE10 II Vroegchristelijke visies op de mens THB3VVME9 II Geschiedenis en beginselen Unitarisme THSBLUGE10 II Genderstudies - hoer en maagd THSGSHME10

EC 4 6 15 5 9 4 7 4 6

V/K V V V V V V V V V

nr 42 65 103 124 12 40 88 117 118

EC 10

V/K V

Nr 119

10 10 10 24 5 3 4

K K K K V V V

59 108 131 94 68 120

5 10 24 10 10

K K K K K

101 66 94 17 96

7 10 9 10 10

K K K K K

99 121 127 29 27

In keuzeruimte 1 uit bovenstaand overzicht (studiejaar 3) staan drie interdisciplinaire onderzoeksmodules vermeld, waarvan de student er twee kiest. Elk van deze onderzoeksmodules wordt door een basiseenheid verzorgd, te weten: - Bijbelwetenschap: Oude Testament & Vroeg Jodendom; Nieuwe Testament & Vroeg Christendom; 23

-

Godsdienstwetenschap en Geschiedenis Christendom: Godsdienstwetenschap en godsdienstantropologie, Geschiedenis van het Christendom & Liturgiewetenschap; Godsdienstwijsbegeerte en Godsdienstpsychologie: Godsdienstwijsbegeerte & Ethiek, Godsdienstpsychologie.

Als profilering dienen uit Keuzeruimte 2 studieonderdelen met een totale omvang van ten minste 18 ECTS te worden gekozen. Afhankelijk van de specialisatie die men in de Master wil volgen, wordt geadviseerd binnen Keuzeruimte 1 en 2 in het derde jaar van de bacheloropleiding bepaalde, voorbereidende studieonderdelen te volgen. Studenten die zich willen voorbereiden op de Master Geestelijke Verzorging, dienen in het derde jaar het voorsorteerprogramma voor Geestelijke Verzorging (28 ECTS) te volgen. Daarnaast kiest men uit Keuzeruimte 1 één onderdeel (10 ECTS). In schema ziet het derde jaar er dan als volgt uit: Bachelor Theologie – voorsorteerprogramma Geestelijke Verzorging Studiejaar: 3 sem vaknaam I Gesprekstechniek en groepsdynamica I GV en de zorgsector I Professionele Ethiek I Tekstinterpretatie 2 I I I I, II II II II II

Keuzeruimte 1 (1 uit 3): Interpretatie oudtestamentische verhalen Religion in America Zingeving, traditie en verandering AVV-module Jodendom Leven, lijden en dood Psychoanalyse - persoon en cultuur Theologische reflectie

vakcode THB3GTGDE5 THB3GVPVE2 THB3PEE7 THB3TI2E10

EC 5 2 7 10

V/K V V V V

Nr 36 25 97 119

THB3OMIOV THB3OMRIA THB3OMZTV

10 10 10 5 3 7 7 4

K K K V V V V V

59 108 131

THB23JODE3 THB3LLDE7 THB3PSPCE7 THB3TRE4

68 72 99 120

Voor studenten die overwegen deze afstudeervariant te kiezen, wordt in mei een voorlichtingsbijeenkomst gehouden. Verdere informatie is te verkrijgen bij prof.dr. T.H. Zock (coördinator Geestelijke Verzorging). Voor studenten in het voorsorteerprogramm en in de Master GV is een speiciale Nestorruimte ontwikkeld: Agora GV. Op verzoek kunnen zij hierin ingeschreven worden. Studenten die de examenonderdelen van de bacheloropleiding met voldoende resultaat hebben afgesloten, kunnen toegelaten worden tot de Master Theologie. Een aanvraag voor toelating dient te worden ingediend vóór 1 juni van het studiejaar, voorafgaand aan het studiejaar waarin men met de masteropleiding wil starten. Studenten kunnen vragen om voorlopig te worden toegelaten tot de Master Theologie als zij de verplichte onderdelen van het bachelor hebben afgerond en van de overige studieonderdelen ten hoogste nog 14 ECTS moeten afronden. Deze achterstand moet binnen zes maanden worden ingehaald. Voorgaande geldt ook voor studenten die toegelaten willen worden tot de Master Geestelijke Verzorging, mits zij de studieonderdelen uit het voorsorteerprogramma voor Geestelijke Verzorging hebben gevolgd. 24

5.2.3.2

Studieschema’s vooropleiding

Propedeuse/Bachelor

1

Theologie-voltijd

met

geïntegreerde

Studenten die geen VWO-examen hebben gedaan voor Grieks kunnen de vooropleiding volgen, waarin de deficiëntie voor deze taal wordt verholpen. Zij kunnen de vooropleiding in één jaar voorafgaand aan de propedeuse volgen of gelijktijdig met de propedeuse. De student kan in het eerste jaar onderdelen volgen uit de propedeuse, met uitzondering van Hellenistisch Grieks en Nieuwe Testament. Voor het tweede jaar gelden geen beperkingen, mits het voortentamen Grieks met goed gevolg is afgelegd. Voor studenten die deficiënt zijn en het Grieks samen met de propedeuse volgen is voor het eerste studiejaar een apart studieschema uitgewerkt (zie hieronder). Colleges en studielast De studielast van de cursus Grieks omvat 175 uur voor colleges en 665 uur voor zelfstudie. De cursus Grieks wordt gegeven in de vorm van verplichte werkcolleges (5 uur per week) van september tot juni. Behandeld wordt eerst de grammatica, daarna worden de teksten gelezen waarin geëxamineerd zal worden. Bachelor Theologie-voltijd, inclusief vooropleiding Grieks (Ba GG-vlt, incl. VO) Studiejaar: sem vaknaam

I I I I I, II II II

Introductie Filosofie Ethiek Bijbels Hebreeuws Grieks – vooropleiding Cultuurgeschiedenis christendom 1 Bijbels Hebreeuws

Studiejaar: sem vaknaam

I I I I I I (II) II II II II II II II

1

2

Indische godsdiensten Oude Testament en het oude Nabije Oosten Hellenistisch Grieks Israëlitische letterkunde en exegese OT Godsdienstpedagogiek AVV-module Wijsgerige theologie Islam Nieuwe Testament en vroeg christendom 1 Godsdienstpsychologie Cultuurgeschiedenis christendom 2 Godsdienstfilosofie Jodendom

vakcode

THB1FILE4 THB1ETHE3 THB1KHE14 THVOGR THB1CCE9 THB1KHE14

EC 0 5 3 7 30 9 7

V/K V V V V V V V

nr 0 19 15 5 47 11 5

vakcode

EC

V/K

nr

4 6 5 6 4 5 3 4 4 3 9 4 3

V V V V V V V V V V V V V

THB1IGGE4 THB1OTE6 THB1HGE6 THB2ILOTE6 THB2GPVTE4 THB1WTE3 THB1ISLE4 THB1NTE4 THB1PSGGE3 THB2CCE9 THB2FILE4 THB23JODE3

54 92 50 65 42 130 62 87 43 12 40 68 25

Studiejaar: sem vaknaam

I I

I I I II II II II I I I, II II II II II II II II II

26

3

vakcode Religie, identiteit en traditie THB2RITE15 Training onderzoek en scriptie THB3TOSE5 Keuzeruimte 1 (1 uit 3): Interpretaties oudtestamentische verhalen THB3OMIOV Religion in America THB3OMRIA Zingeving, traditie en verandering THB3OMZTV Nieuwe Testament en vroeg christendom 2 THB2NTVCE7 Tekstinterpretatie 1a THB2TIWHE4 Tekstinterpretatie 1b THB2TIOTE6 Theologische reflectie THB3TRE4 Keuzeruimte 2 (1 uit 11): Recht, religie en samenleving RGAPR90705 Jeruzalem/seminar en studiereis THB3JERE10 Pedagogisch-didactische cursus THSPDCE24 Ethische theorie THB3ETE10 Capita selecta godsdienstfilosofie THB3FILCSE10 Poëtische teksten in OT en vroeg joodse THB3POTE10 literatuur Psychoanalyse - persoon en cultuur THB3PSPCE7 Theologische vernieuwingen THB3TVE10 Vroegchristelijke visies op de mens THB3VVME9 Geschiedenis en beginselen Unitarisme THBLUGE10 Genderstudies – hoer en maagd THSGSHME10

EC 15 5

V/K V V

nr 103 124

10 10 10 7 4 6 4

K K K V V V V

59 108 131 88 117 118 120

5 10 24 9 10 10

K K K K K K

101 66 94 17 8 96

7 10 9 10 10

K K K K K

99 121 127 29 27

Studiejaar: sem vaknaam

I I I I

I I I, II II II II II II II II II

4

vakcode Tekstinterpretatie 2 THB3TI2E10 Keuzeruimte 1 (1 uit 3): Interpretaties oudtestamentische verhalen THB3OMIOV Religion in America THB3OMRIA Zingeving, traditie en verandering THB3OMZTV Eventueel in te vullen in overleg met de studieadviseur als extra punten Keuzeruimte 2 (1 uit 11): Recht, religie en samenleving RGAPR90705 Jeruzalem/seminar en studiereis THB3JERE10 Pedagogisch-didactische cursus THSPDCE24 Ethische theorie THB3ETE10 Capita selecta godsdienstfilosofie THB3FILCSE10 Poëtische teksten in OT en vroeg joodse THB3POTE10 literatuur Psychoanalyse - persoon en cultuur THB3PSPCE7 Theologische vernieuwingen THB3TVE10 Vroegchristelijke visies op de mens THB3VVME9 Geschiedenis en beginselen Unitarisme THBLUGE10 Genderstudies – hoer en maagd THSGSHME10

EC

V/K

nr

10 10 10 10

K K K

59 108 131

5 10 24 10 10 9

K K K K K K

101 66 94 17 8 96

7 10 9 10 10

K K K K K

99 121 127 29 27

10

V

119

5.2.4 Studieschema’s Bachelor Theologie-deeltijd met geïntegreerde vooropleiding De Bachelor Theologie in deeltijd heeft dezelfde opzet en inhoud als de Bachelor Theologie in voltijd, maar kent een formele studieduur die twee keer zo lang is als de voltijdse studie. Voor de bacheloropleiding wordt dus zes jaar gerekend. Is men deficiënt voor de vooropleidingstaal Grieks dan wordt voor die taal een jaar extra gerekend. De programmering van het deeltijdrooster is echter zodanig, dat het voor individuele studenten zeer goed mogelijk is om in een hoger tempo de diverse studiefasen af te leggen. De feitelijke studieduur zal in de meeste gevallen tussen anderhalf en tweemaal de voltijdse studieduur liggen. In onderstaande studieschema’s wordt de deeltijdopleiding Theologie gepresenteerd, inclusief het aanleren van de vooropleidingstaal Grieks. Bachelor Theologie – deeltijd

(Ba GG-dlt)

Studiejaar: 1 sem vaknaam I Introductie I Filosofie I Oude Testament en het Oude Nabije Oosten I Grieks 1a II Islam II Godsdienstpsychologie II Grieks 1b

vakcode THB1FILE5 THB1OTE6 zie THVOGR THB1ISLE4 THB1PSGGE3 zie THVOGR

EC 0 5 6 6 4 3 9

V/K K V V V V V V

nr 0 19 92 47 62 43 47 27

Studiejaar: 2 sem vaknaam I Ethiek I Grieks 2a I, II Bijbels Hebreeuws 1 II Cultuurgeschiedenis Christendom 1 II Grieks 2b

vakcode THB1ETHE3 zie THVOGR THB1KH1E7 THB1CCE9 zie THVOGR

EC 3 9 7 9 6

V/K V V V V V

Nr 145 47 6 11 47

Studiejaar: 3 sem vaknaam I Hellenistisch Grieks I Indische godsdiensten I Sociale ethiek I, II Bijbels Hebreeuws 2 II Nieuwe Testament en vroeg christendom 1 II Wijsgerige theologie

vakcode THB1HGE5 THB1IGGE4 THB2RITEE4 THB1KH2E7 THB1NTE4 THB1WTE3

EC 5 4 4 7 4 3

V/K V V V V V V

Nr 50 54 115 7 87 130

Studenten die alle bovengenoemde examenonderdelen uit het eerste jaar (dat zijn de onderdelen met B1 in de vakcode) met voldoende resultaat hebben afgesloten kunnen hun propedeusebul aanvragen en aan de studie voor examenonderdelen van het tweede jaar van de bacheloropleiding beginnen. Het is toegestaan om tentamens af te leggen voor het tweede bachelorjaar, indien men 45 ECTS van het propedeutisch examen heeft afgelegd en indien men voldoet aan een eventuele toegangseis voor het betreffende onderdeel van het tweede jaar. De Examencommissie kan hier in bepaalde gevallen op verzoek van de betrokkene van afwijken (zie Onderwijs- en Examenregeling). Studiejaar: 4 sem vaknaam I Israëlitische letterkunde en exegese OT I Religie in Nederland I Genderstudies Theologie I Godsdienstsociologie II Godsdienstfilosofie II Tekstinterpretatie 1a II Tekstinterpretatie 1b II Nieuwe Testament en vroeg christendom 2

vakcode THB2ILOTE6 THB2RELNE3 THB2RITGE4 THB2RITSE4 THB2FILE4 THB2TIWHE4 THB2TIOTE6 THB2NTVCE7

EC 6 3 4 4 4 4 6 7

V/K V V V V V V V V

nr 65 105 28 45 40 117 118 88

Studiejaar: 5 sem vaknaam I Tekstinterpretatie 2 I Training onderzoek en scriptie II Cultuurgeschiedenis Christendom 2 II Godsdienstpedagogiek II Jodendom

vakcode THB3TI2E10 THB3TOSE5 THB2CCE9 THB2RITPE4 THB23JODE3

EC 10 5 9 4 3

V/K V V V V V

nr 119 124 12 42 68

Uit de studieonderdelen vermeld onder Keuzeruimte 1 van onderstaand overzicht, dienen twee onderdelen te worden gekozen. Als profilering dienen uit de studieonderdelen vermeld onder Keuzeruimte 2 studieonderdelen met een omvang van ten minste 18 ECTS te worden gekozen. De te volgen studieonderdelen uit onderstaand overzicht kunnen, uiteraard, gespreid over twee jaar worden gevolgd. 28

In plaats van de studieonderdelen uit Keuzeruimte 1 en 2 kan men ook kiezen voor het volgen van het voorsorteerprogramma voor de Master Geestelijke Verzorging (28 ECTS). Daarnaast kiest men één onderdeel uit Keuzeruimte 1 (10 ECTS). Zie voor het betreffende studieschema hoofdstuk 5.2.3.1.2. Studiejaar: 6, 7 sem vaknaam Keuzeruimte 1 (2 uit 3): I Interpretatie oudtestamentische verhalen I Religion in America I Zingeving, traditie en verandering I, II Pedagogisch-didactische cursus I, II AVV-module II Theologische reflectie Keuzeruimte 2 (2 uit 11): I Recht, religie en samenleving I Jeruzalem/seminar en studiereis I,II Pedagogisch-didactische cursus II Ethische Theorie II Capita selecta godsdienstfilosofie II Poëtische teksten in het OT en de vroeg joodse literatuur II Psychoanalyse - persoon en cultuur II Theologische vernieuwingen II Vroegchristelijke visies op de mens II Geschiedenis en beginselen Unitarisme II Genderstudies - hoer en maagd

vakcode

EC

V/K

nr

THB3OMIOV THB3OMRIA THB3OMZTV THSPDCE24

K K K K V V

59 108 131 94

THB3TR

10 10 10 24 5 4

RGAPR90705 THB3JERE10 THSPDCE24 THB3ETE10 THB3FILCSE10

5 10 24 10 10

K K K K K

101 66 94 17

THB3POTE10 THB3PSPCE7 THB3TVE10 THB3VVME9 THSBLUGE10 THSGSHME10

10 7 10 9 10 10

K K K K K K

96 99 121 127 29 27

120

5.2.5 Eindwerkstuk bacheloropleiding De afsluitende proeve van bekwaamheid in de bachelorfase bestaat uit twee onderdelen. Op de eerste plaats schrijft men een werkstuk bij een van de onderzoeksmodules (totale omvang 10 ECTS) naar keuze van de student. Hier ligt de nadruk op de onderzoeksvaardigheid van de studenten. Op de tweede plaats schrijft men een reflectief verslag in de module Theologische Reflectie, waar studenten voor zichzelf nagaan hoe de diverse disciplines van de theologie met elkaar samenhangen. De kwaliteit van de integrerende afsluitende proeve van bekwaamheid wordt gewaarborgd doordat het schrijven van het werkstuk bij de onderzoeksmodule begeleid wordt door een van de onderzoekers van de faculteit. Omdat het hier gaat om een te beoordelen eindproduct van de opleiding wordt ook de mening van een tweede beoordelaar gevraagd. In de meeste gevallen is dit de coördinator van de betreffende module. Met betrekking tot de kwaliteit van het referaat/werkstuk van de module Theologische Reflectie weegt het oordeel van alle betrokken docenten.

29

Beoordelingscriteria bachelorwerkstuk 1. Algemeen het werkstuk is voldoende wetenschappelijk kritisch op bachelorniveau 2. Probleemstelling duidelijke maar beperkte probleemstelling expliciete vermelding van de werkwijze en methodische verantwoording daarvan op de juiste wijze gebruik van en zekere selectie van de bronnen/literatuur indien van toepassing: vermelding van theorie en eerder onderzoek op het terrein van de probleemstelling 3. Relevantie de bestudeerde literatuur is redelijk relevant voor de probleemstelling de vraagstelling is relevant binnen het vakgebied de draagwijdte van de conclusies is aangegeven 4. Zelfstandigheid er is blijk gegeven van het vermogen zelfstandig te kunnen werken een beargumenteerde visie is aanwezig in het werkstuk er is blijk gegeven van het op constructieve wijze kunnen verwerken van commentaar op concepten van (gedeelten van) het werkstuk 5. Vorm het werkstuk bevat een duidelijke inleiding, een aantal hoofdstukken en een samenvattende conclusie waarin de probleemstelling wordt beantwoord logische structuur van het werkstuk verzorgde uiterlijke vormgeving van het werkstuk 6. Formulering correcte weergave en/of samenvatting van standpunten en de daarvoor gegeven argumenten in de gebruikte literatuur correct taalgebruik eenduidigheid in en juist gebruik van termen op de juiste wijze vermelding van bronnen 7. Planning afspraken m.b.t. het aanleveren van conceptgedeelten en bespreking daarvan zijn nagekomen het werkstuk is binnen de geplande termijn afgerond 5.2.6 Onderwijs- en Examenregeling Bij deze studiegids is een bijlage beschikbaar, waarin zowel de Onderwijs- en Examenregeling als de Regels en Richtlijnen voor deze opleiding zijn opgenomen. De Onderwijs- en Examenregeling en de Regels en Richtlijnen zijn ook te vinden in de Nestorruimte van de faculteit.

30

5.3

BACHELOR GODSDIENSTWETENSCHAP

5.3.1 Doelstellingen De Bachelor Godsdienstwetenschap heeft tot doel de student de kennis, vaardigheden en attitudes bij te brengen die voor de wetenschappelijke bestudering van godsdienst en levensbeschouwing in de historische en actuele context noodzakelijk zijn. Inhoudelijk is de opleiding geconcentreerd op de zogenaamde ‘grote’ wereldgodsdiensten (Hindoeïsme, Boeddhisme, Jodendom, Christendom en Islam) en de nieuwe religieuze bewegingen van de moderne tijd. De opleiding kenmerkt zich door een verbinding van cultuurhistorische, filosofische en sociaalwetenschappelijke benaderingen. Daarbij ligt de nadruk op de sociaal-wetenschappelijke benaderingen, in het bijzonder op kwalitatieve (en in mindere mate ook op kwantitatieve) methoden en technieken van onderzoek. De opleiding Bachelor Godsdienstwetenschap heeft een zelfstandige positie. Uitgangspunt voor de opzet en inrichting van de opleiding is het gegeven dat de culturele situatie in Europa zich in toenemende mate kenmerkt door levensbeschouwelijke en religieuze pluriformiteit en afnemende binding aan traditionele religieuze instituties. Verder wordt het profiel van de opleiding bepaald door de overweging dat religie van een zodanig maatschappelijk en politiek belang is dat een academische opleiding die leidt tot deskundigheid op dit terrein wenselijk is. Naast een brede oriëntatie beoogt de opleiding studenten ook vertrouwd te maken met een aantal specifieke, veelal actuele religieuze thema’s, die zij op methodisch verantwoorde wijze dienen te kunnen analyseren en evalueren. Daarbij wordt een open en (zelf)kritische attitude aangeleerd, die de studenten later niet alleen in staat zal stellen complexe vraagstukken in de multiculturele samenleving op een overwogen wijze te analyseren, maar ook kritisch stelling te nemen ten aanzien van deze vraagstukken met het oog op de verschillende culturele overtuigingen, praktijken en waarden die hier in het geding zijn. De bacheloropleiding Godsdienstwetenschap heeft tot doel de studenten in staat te stellen die kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes op het gebied van de godsdienstwetenschap te verwerven die nodig zijn om na het behalen van het bachelordiploma, a. toelating te verwerven tot de masteropleiding Godsdienstwetenschap, en, met de juiste voorsortering, tot de masteropleiding Geestelijke Verzorging in Groningen, b. toelating te verwerven tot de Researchmaster in Theology and Religious Studies: Symbols and Traditions, mits voldaan is aan de selectiecriteria die daaraan gesteld zijn, c. toelating te verwerven tot andere masteropleidingen met in acht neming van de bij diverse opleidingen vigerende toelatingseisen, d. hun wetenschappelijke kennis relevant te maken in een maatschappelijke betrekking, waarvoor een academische bacheloropleiding vereist, dan wel wenselijk is en waarvoor kennis van de godsdienstwetenschap noodzakelijk, dan wel nuttig is. 5.3.2 Vertaling van de doelstelling in de eindkwalificaties De eindkwalificaties van de opleiding beschrijven welke kwalificaties een afgestudeerde moet hebben verworven en zijn afgeleid van de doelstellingen. Eerst worden de eindkwalificaties van de propedeutische fase van de opleiding beschreven, daarna die van de postpropedeuse, die tevens de eindkwalificaties van de gehele bacheloropleiding Godsdienstwetenschap zijn. 5.3.2.1 Eindkwalificaties van de propedeutische fase van de bacheloropleiding In de propedeuse (60 ECTS) ontvangen studenten een eerste inleiding in de diverse vakken op het terrein van de godsdienstwetenschap. De vakken betreffen verschillende godsdiensten, verschillende wetenschappelijke benaderingen van het fenomeen godsdienst en een eerste training 31

in methoden en technieken van godsdienstwetenschappelijk onderzoek. De propedeuse beoogt aldus een representatieve inleiding tot het gehele vakkenspectrum te bieden. In deze fase moeten de studenten zich kunnen overtuigen van hun motivatie voor de studie van de godsdienstwetenschap, en moet een verantwoorde selectie en zo nodig verwijzing plaatsvinden. Realisatie van de doelstelling van de propedeuse impliceert dat de studenten: a. b. c. d. e. f.

een initiële kennis hebben van en inzicht in de voornaamste onderdelen van de godsdienstwetenschap; initiële kennis hebben van belangrijke religieuze tradities; inzicht hebben in de historische, literaire, wijsgerige en sociaal-wetenschappelijke methoden (en technieken) op het terrein van de godsdienstwetenschap en een eerste notie hoe deze op elkaar betrokken kunnen worden; elementaire vaardigheid hebben in het opsporen en het zelfstandig verwerken van de gegevens. Dit betekent dat de studenten beschikken over de noodzakelijke bibliografische vaardigheden voor de verdere uitbouw van genoemde kennis, inzicht en vaardigheid; beschikken over elementaire algemene wetenschappelijke vaardigheden, zoals leesvaardigheid, schrijfvaardigheid en presentatievaardigheid; enig inzicht hebben in de samenhang van de verschillende deelgebieden.

5.3.2.2 Eindkwalificaties van de postpropedeutische fase van de bacheloropleiding De postpropedeutische fase van de Bachelor Godsdienstwetenschap omvat twee jaar met deels verplichte onderdelen en deels keuzeruimte. Na de selectie die de propedeuse beoogt, geeft de postpropedeutische fase een verdieping en verdere integratie in de godsdienstwetenschap. Tevens bereidt zij voor op de te volgen masteropleiding. Er wordt voor 80 ECTS een voor ieder geldend programma aangeboden, waarbij geïntegreerd in de vakken verschillende algemene wetenschappelijke vaardigheden (leesvaardigheid; schrijfvaardigheid; presentatievaardigheid; onderzoeksvaardigheid) verder worden ontwikkeld. Daarnaast is er keuzeruimte (40 ECTS), waarin studenten kennis maken met het onderzoek van de docenten van de faculteit en waarin ze zich nader kunnen verdiepen in een van de vakgebieden. Deze keuzeruimte kunnen studenten ook gebruiken om zich voor te bereiden op een master, waarvoor specifieke toelatingseisen gelden. Na de bacheloropleiding beschikken de studenten, ongeacht de invulling van de keuzeruimte over de volgende eindkwalificaties: 1. een algemene oriëntatie in de grondslagen van de godsdienstwetenschap en de plaats die de godsdienstwetenschap binnen het geheel der wetenschappen inneemt; 2. kennis van en inzicht in de sociale wetenschappen, literaire, historische wetenschappen, en de wijsbegeerte; 3. inzicht in de historische, literaire, wijsgerige en sociaal-wetenschappelijke benaderingen op het terrein van de godsdienstwetenschap; 4. het vermogen kwalitatieve en kwantitatieve methoden van onderzoek te kunnen toepassen; 5. verbreed en verdiept inzicht in de samenhang van de verschillende deelgebieden; 6. vaardigheid een probleem vanuit verschillende gezichtshoeken en met behulp van verschillende methoden te analyseren; 7. elementaire kennis van een discipline buiten de godsdienstwetenschap; 8. de vaardigheden waardoor zij in staat zijn om een correct, beargumenteerd en kritisch verslag, mondeling dan wel schriftelijk, te doen van de stand van zaken betreffende onderwerpen binnen één of meer deelgebieden van de godsdienstwetenschap, en uit deze bevindingen verantwoorde conclusies te trekken; 32

9. 10. 11. 12. 13.

een attitude die hen in staat stelt kritisch te reflecteren op de levensbeschouwelijke pluriformiteit in de samenleving; het vermogen om zelfstandig relevante gegevens te verzamelen door gebruik te maken van de gangbare vormen van geautomatiseerde literatuurontsluiting; het vermogen de verworven kennis en vaardigheden in te zetten voor een adequaat begrip van religieuze overtuigingen en praktijken in diverse sociale en culturele contexten; het vermogen om de onder 1 tot en met 11 genoemde kennis en vaardigheid relevant te maken in een maatschappelijke betrekking; voldoende actieve en toepasbare kennis van en inzicht in de godsdienstwetenschap om toegang te verwerven tot de masteropleiding Godsdienstwetenschap.

33

5.3.3 Programma Bachelor Godsdienstwetenschap 5.3.3.1

Studieschema’s Bachelor Godsdienstwetenschap-voltijd

5.3.3.1.1 Propedeuse/Bachelor 1 Godsdienstwetenschap De propedeuse bestaat geheel uit verplichte onderdelen. Behalve de Introductie, die drie dagen duurt, worden deze onderdelen steeds gedurende één semester gegeven en aan het einde van dit semester afgesloten met een tentamen of een schriftelijk werkstuk. Bachelor Godsdienstwetenschap-voltijd Studiejaar: 1 sem vaknaam I Introductie I Antropologie en Godsdienstantropologie I Filosofie I Indische godsdiensten 1 I Methoden en Technieken 1 I Oriëntatie op de Oude Godsdiensten II Ethiek II Geschiedenis Godsdienstwetenschap II Islam en Antropologie Moslimculturen II Iconografie 1 II Nederland als Multiculturele Samenleving II Godsdienstpsychologie II Vroeg Christendom en gnostiek

(Ba GW-vlt) vakcode THB1AGE8 THB1FILE5 THB1IGWE6 THB1MTE3 THB1OOGE8 THB1ETHE3 THB1GGWE6 THB1IAME7 THB1ICE3 THB1NMSE3 THB1PSGWE5 THB1VCE3

EC 0 8 5 6 3 8 3 6 7 3 3 5 3

V/K V V V V V V V V V V V V V

nr 0 1 19 56 76 91 15 32 63 52 84 44 126

Studenten die alle bovengenoemde examenonderdelen met voldoende resultaat hebben afgesloten kunnen hun propedeusebul aanvragen en aan de studie voor examenonderdelen van het tweede jaar van het bachelor beginnen. Het is toegestaan om tentamens af te leggen voor het tweede jaar, indien men 45 ECTS van het propedeutisch examen heeft afgelegd en indien men voldoet aan een eventuele toegangseis voor het betreffende onderdeel van het tweede jaar. De Examencommissie kan hier in bepaalde gevallen op verzoek van de betrokkene van afwijken (zie Onderwijs- en Examenregeling).

34

5.3.3.1.2 Postpropedeutische fase Godsdienstwetenschap: Bachelor 2 en 3 Het tweede bachelorjaar (60 ECTS) en het onderdeel Godsdienstwetenschap in actie uit het derde bachelorjaar zijn verplicht. Afleggen van examenonderdelen in het tweede jaar is mogelijk voor degenen die minimaal 45 ECTS van het propedeutisch examen Godsdienstwetenschap hebben behaald en die voldoen aan een eventuele toegangseis voor het betreffende onderdeel in het tweede jaar. Slechts in uitzonderingsgevallen kan de Examencommissie op verzoek van de betrokken student toestemming geven om hiervan af te wijken. Evenals in de propedeuse worden de onderdelen gedurende één semester gegeven en aan het einde van dit semester afgerond. Uitzondering hierop is Godsdienstwetenschap-in-actie, dat over twee semesters is verspreid. Studiejaar: 2 sem vaknaam I Filosofie van de sociale wetenschappen I Geschiedenis van het Christendom I Godsdienstpedagogiek I Iconografie 2 I Indische godsdiensten 2 I Moslims en Hindoes in West-Europa I Sociale ethiek II Godsdienstfilosofie II Hekserij en toverij II Methoden en Technieken 2a II Methoden en Technieken 2b II Nieuwe Religieuze Bewegingen en New Age II Jodendom Studiejaar: 3 sem vaknaam Keuzeruimte (2 uit 3): I Religion in America I Religie en politiek I Zingeving, traditie en verandering I, II Godsdienstwetenschap in actie I, II AVV-module Profileringsvakken (1 uit 3): II Ethische Theorie II Capita selecta godsdienstfilosofie II Psychoanalyse - persoon en cultuur Keuzegodsdiensten (1 uit 5): I Jeruzalem/seminar en studiereis II Geschiedenis Indische godsdiensten II Geschiedenis Islam in het Midden-Oosten II Geschiedenis van het Jodendom II Christendom en Moderne Cultuur

vakcode THB2FSWE3 THB2GCE7 THB2GPEDE3 THB2IC2E7 THB2IG2E4 THB2MHE4 THB2SEE3 THB2FILE4 THB2HEKSE6 THB2MT2AE6 THB2MT2BE6 THB2NRBE4 THB23JODE3

EC 3 7 3 7 4 4 3 4 6 6 6 4 3

V/K V V V V V V V V V V V V V

nr 20 34 41 53 57 82 114 40 49 77 78 85 68

vakcode

EC

V/K

Nr

THB3OMRIA THB3OMRP10 THB3OMZTV THB3GWAE20

10 10 10 20 5

K K K V V

108 102 131 46

THB3ET THB3FILCS THB3PSPC

5 5 5

K K K

17 8 99

THB3JERE10 THB3GIGE10 THB3GIME10 THB3GJE10 THB3CMCE10

10 10 10 10 10

K K K K K

66 31 33 35 9

Uit de vermelde studieonderdelen van keuzeruimte 1 uit bovenstaand overzicht (studiejaar 3) kiest men twee onderdelen. Als profilering kiest men een studieonderdeel uit de profileringsvakken (5 ECTS) en een godsdienst (10 ECTS): christendom, Indische godsdiensten, islam of jodendom of het seminar over Jeruzalem en de studiereis. 35

Studenten die op hun bachelorbul de aantekening Beleid en Communicatie wensen, kiezen voor de module Religie en politiek (10 ECTS), een godsdienst (10 ECTS) en voor 15 ECTS studieonderdelen op het terrein van Beleid, Communicatie of Educatie. Deze laatstgenoemde studieonderdelen worden door andere faculteiten aangeboden. Het overzicht van mogelijke studieonderdelen is opgenomen aan het eind van deze paragraaf. Studenten die zich willen specialiseren in een bepaalde godsdienst op basis van het bestuderen van de voor deze religie belangrijke oude geschriften, kunnen daarvoor de keuzeruimte in het derde jaar gebruiken. Studenten die deze specialisatie zonder taal willen doen, hebben daarvoor 15 ECTS in het tweede semester tot hun beschikking (keuzegodsdienst en profileringsvak). Studenten die deze specialisatie met taal willen doen, hebben 35 ECTS tot hun beschikking. Naast de ruimte voor de keuzegodsdienst en het profileringsvak in het tweede semester mogen zij ook de omvang van Keuzeruimte 1 in het eerste semester gebruiken voor deze specialisatie. De 35 ECTS dienen als volgt te worden verdeeld: 10 ECTS keuzegodsdienst, maximaal 20 ECTS voor een taal en minimaal 5 ECTS is vrij in te vullen. Studenten die de specialisatie met taal willen volgen, dienen voor invulling van deze 35 ECTS goedkeuring te vragen aan de Examencommissie. De godsdiensten, waarin een student zich kan specialiseren, zijn hieronder vermeld. Daarachter staat de taal genoemd die van belang is voor de betreffende godsdienst en waarmee men eventueel in het tweede jaar start: -

Boeddhisme (vereiste taal: Sanskriet) Hindoeïsme (vereiste taal: Sanskriet) Christendom (vereiste taal: Grieks of Latijn) Islam (vereiste taal: Arabisch) Jodendom (vereiste taal: Hebreeuws)

Wil men de taal bestuderen die voor de gekozen godsdienst van belang is, dan is het verstandig om in het tweede studiejaar al met deze taal te beginnen. Let wel: De taalstudie zal waarschijnlijk verspreid over het hele tweede jaar plaatsvinden, waardoor een opgelopen achterstand in het derde jaar moet worden weggewerkt. Probeer dus zo min mogelijk achterstand op te lopen in het tweede jaar! Een achterstand van meer dan 14 ECTS aan het eind van het derde jaar van de bacheloropleiding betekent dat men geen voorlopige toelating tot de masteropleiding kan aanvragen! Wanneer men de cultuurgeschiedenis van een godsdienst met taal wil volgen, moet men dit voor het eind van het eerste studiejaar melden bij de onderwijscoördinator, drs. T.M.L. de Boer. Wanneer men de cultuurgeschiedenis van een godsdienst zonder taal wil volgen, moet men dit voor het eind van het tweede studiejaar melden bij de onderwijscoördinator. Studenten die zich willen voorbereiden op de Master Geestelijke Verzorging, dienen in het derde jaar het voorsorteerprogramma voor de Master Geestelijke Verzorging (28 ECTS) te volgen. Daarnaast kiest men uit Keuzeruimte 1 één onderdeel (7 ECTS). In schema ziet het derde jaar er dan als volgt uit:

36

Bachelor Godsdienstwetenschap – voorsorteerprogramma Master Geestelijke Verzorging Studiejaar: 3 sem vaknaam vakcode EC V/K nr I Gesprekstechniek en groepsdynamica THB3GTGDE5 5 V 36 I Professionele Ethiek THB3PEE7 7 V 97 I GV en de zorgsector THB3GVPVE2 2 V 25 Keuzeruimte (1 uit 3): I Religion in America THB3OMRIA 7 K 108 I Religie en politiek THB3OMRP10 7 K 102 I Zingeving, traditie en verandering THB3OMZTV 7 K 131 I, II Godsdienstwetenschap in actie THB3GWAE20 20 V 46 I, II AVV-module 5 V II Leven, lijden en dood THB3LLD 7 V 72 II Psychoanalyse - persoon en cultuur THB3PSPC 7 V 99 Voor studenten die overwegen deze afstudeervariant te kiezen, wordt in mei een voorlichtingsbijeenkomst gehouden. Verdere informatie is te verkrijgen bij prof.dr. T.H. Zock (coördinator Geestelijke Verzorging). Voor studenten in het voorsorteerprogramm en in de Master GV is een speiciale Nestorruimte ontwikkeld: Agora GV. Op verzoek kunnen zij hierin ingeschreven worden. Studenten die de examenonderdelen van de bacheloropleiding met voldoende resultaat hebben afgesloten, kunnen toegelaten worden tot de masteropleiding Godsdienstwetenschap. Een aanvraag voor toelating dient te worden ingediend vóór 1 juni van het studiejaar, voorafgaand aan het studiejaar waarin men met de masteropleiding wil starten. Studenten kunnen vragen om voorlopig te worden toegelaten tot de masteropleiding Godsdienstwetenschap als zij de verplichte onderdelen van het bachelor hebben afgerond en van de overige studieonderdelen ten hoogste nog 14 ECTS moeten afronden. Deze achterstand moet binnen zes maanden worden ingehaald. Voorgaande geldt ook voor studenten die toegelaten willen worden tot de Master Geestelijke Verzorging, mits zij de studieonderdelen uit het voorsorteerprogramma voor Geestelijke Verzorging hebben gevolgd. Bachelor Godsdienstwetenschap; mogelijke keuzevakken Beleid & Communicatie (Ba GW keuzevakken B&C) 3 Studiejaar: sem vaknaam vakcode EC V/K I Organisatiekunde BKB070A05 5 K I Introduction to Development Studies I EWB121A06 6 K I Introduction to Development Studies II EWB122A06 6 K I Communicatie in multicult. samenleving LC012B05 5 K I Projectmanagement BKB067A05 5 K I Vreemdelingenrecht RGMBE01106 6 K I Recht, religie en samenleving RGAPR90705 5 K I, II Pedagogisch-didactische Cursus THB3PDCE24 24 K II Etniciteit, nationalisme, kosmopolitisme FI020ETN 5 K II Overheid in de verzorgingsstaat SOBA310 5 K II Culturele diversiteit PA/UCG5 5 K II Organisationele communicatie LCX005P05 5 K

nr 89 60 61 10 98 125 101 94 18 93 83 90 37

5.3.3.2

Studieschema’s Bachelor Godsdienstwetenschap – deeltijd

De Bachelor Godsdienstwetenschap in deeltijd heeft min of meer dezelfde opzet en inhoud als de Bachelor Godsdienstwetenschap in voltijd, maar kent een formele studieduur die anderhalf keer zo lang is als de voltijdse studie. Voor de bacheloropleiding wordt dus vierenhalf jaar gerekend en voor de masteropleiding anderhalf jaar. Bachelor Godsdienstwetenschap-deeltijd Studiejaar: 1 sem vaknaam I Introductie I Antropologie en Godsdienstantropologie I Godsd. antieke Israël en vroege jodendom I Filosofie I Godsdienst van het oude Egypte I Theorieën en Methoden 1a II Islam en Antropologie Moslimculturen II Nederland als Multiculturele Samenleving II Godsdienstpsychologie II Theorieën en Methoden 1b II Vroeg Christendom en gnostiek Studiejaar: 2 sem vaknaam I Griekse Godsdienst I Indische godsdiensten 1 I Geschiedenis van het Christendom I Godsdienstpedagogiek II Ethiek II Geschiedenis Godsdienstwetenschap II Iconografie 1 II Nieuwe Religieuze Bewegingen en New Age II Jodendom

(Ba GW-dlt) vakcode THB1AGE8 THB1AIVJE3 THB1FILE5 THB1OEE3 THB1TM1AE2 THB1IAME7 THB1NMSE3 THB1PSGWE5 THB1TMBE1 THB1VCE3

EC 0 8 3 5 3 2 7 3 5 1 3

V/K K V V V V V V V V V V

nr 0 1 38 19 39 122 63 84 44 123 126

vakcode THB1GRGDE2 THB1IGWE6 THB2GCE7 THB2GPEDE3 THB1ETHE3 THB1GGWE6 THB1ICE3 THB2NRBE4 THB23JODE3

EC 2 6 7 3 3 6 3 4 3

V/K V V V V V V V V V

nr 48 56 34 41 15 32 52 85 68

Studenten die de examenonderdelen uit de propedeuse (de onderdelen met B1 in de vakcode) met voldoende resultaat hebben afgesloten kunnen hun propedeusebul aanvragen en aan de studie voor examenonderdelen van het tweede jaar van het bachelor beginnen. Het is toegestaan om tentamens af te leggen voor het tweede jaar, indien men 45 ECTS van het propedeutisch examen heeft afgelegd en indien men voldoet aan een eventuele toegangseis voor het betreffende onderdeel van het tweede jaar. De Examencommissie kan hier in bepaalde gevallen op verzoek van de betrokkene van afwijken (zie Onderwijs- en Examenregeling).

38

Studiejaar: 3 sem vaknaam I Filosofie van de sociale wetenschappen I Iconografie 2 I Indische godsdiensten 2 I Moslims en Hindoes in West-Europa I Sociale ethiek II Godsdienstfilosofie II Hekserij en toverij II Theorieën en Methoden 2a II

Theorieën en Methoden 2b

vakcode THB2FSWE3 THB2IC2E7 THB2IG2E4 THB2MHE4 THB2SEE3 THB2FILE4 THB2HEKSE6 vergelijk: THB2MT2AE6 vergelijk: THB2MT2BE6

EC 3 7 4 4 3 4 6 6

V/K V V V V V V V V

nr 20 53 57 82 114 40 49 77

6

V

78

Van de studieonderdelen vermeld in het onderstaande studieschema van de jaren 4 en 5 zijn Godsdienstwetenschap in actie en een AVV-module verplicht. Daarnaast kiest men twee van de drie onderdelen uit Keuzeruimte 1 (studieschema van jaar 4 en 5). Als profilering kiest men een studieonderdeel uit de profileringsvakken (5 ECTS) en een godsdienst (10 ECTS): christendom, Indische godsdiensten, islam of jodendom of het seminar over en de studiereis naar Jeruzalem.. Studenten die op hun bachelorbul de aantekening Beleid en Communicatie wensen, kiezen voor de module Religie en politiek (10 ECTS), een godsdienst (10 ECTS) en voor 15 ECTS studieonderdelen op het terrein van Beleid, Communicatie of Educatie. Zie voor het overzicht van mogelijke studieonderdelen hoofdstuk 5.3.3.1.2. Studenten die zich willen specialiseren in een bepaalde godsdienst op basis van het bestuderen van de voor deze religie belangrijke oude geschriften, kunnen daarvoor de keuzeruimte in het derde jaar gebruiken. Zie voor een verdere toelichting hoofdstuk 5.3.3.1.2. In plaats van onderdelen uit deze keuzeruimtes kan ook worden gekozen voor het volgen van de voorsorteerroute voor de Master Geestelijke Verzorging of voor een specialisatie in een bepaalde godsdienst op basis van het bestuderen van de voor deze religie belangrijke oude geschriften. Zie voor een verdere toelichting hoofdstuk 5.3.3.1.2.

39

Studiejaar: 4,5 sem vaknaam Keuzeruimte 1 (2 uit 3): I Religion in America I Religie en politiek I Zingeving, traditie en verandering I, II Godsdienstwetenschap in actie I, II AVV-module Profileringsvakken (1 uit 3): II Ethische Theorie II Capita selecta godsdienstfilosofie II Psychoanalyse - persoon en cultuur Keuzegodsdiensten (1 uit 5): I Jeruzalem/seminar en studiereis II Geschiedenis Indische godsdiensten II Geschiedenis Islam in het Midden-Oosten II Geschiedenis van het Jodendom II Christendom en Moderne Cultuur

vakcode

EC

V/K

nr

THB3OMRIA THB3OMRP10 THB3OMZTV THB3GWAE20

10 10 10 20 5

K K K V V

108 102 131 46

THB3ET THB3FILCS THB3PSPC

5 5 5

K K K

17 8 99

THB3JERE10 THB3GIGE10 THB3GIME10 THB3GJE10 THB3CMCE10

10 10 10 10 10

K K K K K

66 31 33 35 9

Bachelor Godsdienstwetenschap deeltijd – voorsorteerprogramma Master Geestelijke Verzorging Studiejaar: 4, 5 sem vaknaam I Gesprekstechniek en groepsdynamica I Professionele Ethiek I GV en de zorgsector Keuzeruimte (1 uit 3): I Religion in America I Religie en politiek I Zingeving, traditie en verandering I, II Godsdienstwetenschap in actie I, II AVV-module II Leven, lijden en dood II Psychoanalyse - persoon en cultuur

vakcode THB3GTGDE5 THB3PEE7 THB3GVPVE2

EC 5 7 2

V/K V V V

nr 36 97 25

THB3OMRIA THB3OMRP10 THB3OMZTV THB3GWAE20

7 7 7 20 5 7 7

K K K V V V V

108 102 131 46

THB3LLD THB3PSPC

72 99

5.3.4 Eindwerkstuk bacheloropleiding De afsluitende proeve van bekwaamheid in de bachelorfase bestaat uit het onderzoeksverslag bij het interdisciplinaire practicum (voltijd) dat onderdeel is van Godsdienstwetenschap in actie, in het afsluitende semester van de postpropedeutische fase. Hierbinnen komen de verschillende sociaal-wetenschappelijke benaderingen van religie, de opgedane kennis van verschillende godsdiensten en methoden & technieken samen binnen een onderzoek, dat gebaseerd is op participerende observatie en verschillende vormen van interviews (informatief, life history, netwerk40

analyse). In de deeltijdopleiding bestaat de mogelijkheid om te kiezen voor een cultuurhistorisch onderzoek in plaats van het interdisciplinaire practicum. De kwaliteit van de integrerende afsluitende proeve van bekwaamheid wordt gewaarborgd doordat het schrijven begeleid wordt door één van de onderzoekers van de faculteit. Omdat het hier gaat om een te beoordelen eindproduct van de opleiding wordt ook de mening van een tweede beoordelaar gevraagd. Beoordelingscriteria bachelorwerkstuk 1. Algemeen het werkstuk is voldoende wetenschappelijk kritisch op bachelorniveau 2. Probleemstelling duidelijke maar beperkte probleemstelling expliciete vermelding van de werkwijze en methodische verantwoording daarvan op de juiste wijze gebruik van en zekere selectie van de bronnen/literatuur indien van toepassing: vermelding van theorie en eerder onderzoek op het terrein van de probleemstelling 3. Relevantie de bestudeerde literatuur is redelijk relevant voor de probleemstelling de vraagstelling is relevant binnen het vakgebied de draagwijdte van de conclusies is aangegeven 4. Zelfstandigheid er is blijk gegeven van het vermogen zelfstandig te kunnen werken een beargumenteerde visie is aanwezig in het werkstuk er is blijk gegeven van het op constructieve wijze kunnen verwerken van commentaar op concepten van (gedeelten van) het werkstuk 5. Vorm het werkstuk bevat een duidelijke inleiding, een aantal hoofdstukken en een samenvattende conclusie waarin de probleemstelling wordt beantwoord logische structuur van het werkstuk verzorgde uiterlijke vormgeving van het werkstuk 6. Formulering correcte weergave en/of samenvatting van standpunten en de daarvoor gegeven argumenten in de gebruikte literatuur correct taalgebruik eenduidigheid in en juist gebruik van termen op de juiste wijze vermelding van bronnen 7. Planning afspraken m.b.t. het aanleveren van conceptgedeelten en bespreking daarvan zijn nagekomen het werkstuk is binnen de geplande termijn afgerond 5.3.5 Onderwijs- en Examenregeling Bij deze studiegids is een bijlage beschikbaar, waarin zowel de Onderwijs- en Examenregeling als de Regels en Richtlijnen voor deze opleiding zijn opgenomen. De Onderwijs- en Examenregeling en de Regels en Richtlijnen zijn ook te vinden in de Nestorruimte van de faculteit.

41

6

MASTEROPLEIDINGEN

6.1 INLEIDING Dit hoofdstuk bevat gedetailleerde informatie over de doelstellingen, eindkwalificaties en opbouw van de verschillende Masteropleidingen van de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap. Per opleiding wordt door middel van studieschema’s een overzicht gegeven van de studieonderdelen, zowel verplicht als keuze, die gepland zijn in de diverse opleidingsjaren. Tussen de studieschema’s staan toelichtende teksten. In de studieschema’s worden de volgende afkortingen gehanteerd: sem EC V K nr 6.2

semester waarin het vak gegeven wordt aantal ECTS-punten verplicht studieonderdeel keuzeonderdeel volgnummer, corresponderend met het volgnummer van de vakomschrijving in hoofdstuk 9 MASTER THEOLOGIE

6.2.1 Doelstellingen Het hoofdaccent van de masteropleiding ligt op de bestudering van de joodse en christelijke basisteksten en tradities vanuit filologische, cultuur-historische, sociaalwetenschappelijke, godsdienstwetenschappelijke en systematische invalshoeken. De opleiding Theologie plaatst zichzelf in een lange wetenschappelijke traditie, wat blijkt uit de eisen die gesteld worden aan de kennis van de zgn. grondtalen (Hebreeuws en Grieks) en het belang dat gehecht wordt aan de analyse van klassieke teksten in het onderwijs. Zij wil tegelijkertijd ruimte bieden voor bestudering van de levensbeschouwelijke pluriformiteit in onze hedendaagse samenleving. De opleiding kenmerkt zich door een open en kritische gezindheid. Studenten worden uitgedaagd om de in de hedendaagse cultuur aanwezige spanning tussen wetenschap en geloof te thematiseren en de gevolgen daarvan voor zichzelf en anderen te doordenken. De Master Theologie heeft als doel de studenten in staat te stellen de kennis, het inzicht, de vaardigheden en attitudes te verwerven die nodig zijn om na het behalen van het masterdiploma a. onder begeleiding wetenschappelijk onderzoek te verrichten op het terrein van de theologie en dat onderzoek tijdig af te ronden met een promotie; b. hun wetenschappelijke kennis relevant te maken in een maatschappelijke betrekking, waarvoor een academische opleiding vereist, dan wel wenselijk is en waarvoor kennis van de theologie noodzakelijk, dan wel nuttig is. De opleiding biedt een wetenschappelijke basis voor een viertal beroepsterreinen, namelijk: a. het werkgebied van predikant in een kerkelijke gemeente of in diverse vormen van bijzonder pastoraat; b. functies als leraar godsdienst en cultuurgeschiedenis van het christendom en maatschappijleer, en in leerplanontwikkeling ten behoeve van godsdienstonderwijs en catechese; c. dat van wetenschappelijk onderzoeker op het terrein van de Theologie; d. een algemene categorie van functies waarvoor een brede wetenschappelijke opleiding vereist en kennis op het terrein van de Theologie gewenst is (bijv. massamedia, beleidsinstanties en culturele instellingen). 42

6.2.2 Vertaling van de doelstelling in de eindkwalificaties De Master Theologie omvat 60 ECTS. Studenten met een afgeronde bacheloropleiding Theologie kunnen zonder verdere toelatingseisen worden toegelaten tot deze masteropleiding. Na de masteropleiding beschikken de studenten, ongeacht de invulling van keuzeruimte over de volgende eindkwalificaties: a. vaardigheid om thema' s en/of problemen op het terrein van de Theologie op hun centrale onderdelen te analyseren, aan elkaar te relateren, en uit deze bevindingen op verantwoorde wijze conclusies te trekken; b. grondige kennis van de methoden, theorieën en problemen van ten minste één van de volgende theologische subdisciplines: Oude Testament & Vroeg Jodendom, Nieuwe Testament & Vroeg Christendom, Geschiedenis van het Christendom & Liturgiewetenschap, Godsdienstwijsbegeerte & Ethiek en Godsdienstpsychologie; c. verdiept en gespecialiseerd inzicht in de op het terrein van de Theologie gehanteerde begrippen en methoden en een zodanig kennis van de resultaten van het onderzoek, dat zij in staat zijn aan de hand van vakliteratuur een oordeel te vormen over mogelijke oplossingen; d. vaardigheid waardoor zij in staat zijn een correct, beargumenteerd en kritisch verslag, mondeling dan wel schriftelijk, te doen van de stand van zaken betreffende theologische onderwerpen, zowel aan vakgenoten als aan een breder publiek. Het accent in de opleiding ligt op de vraag hoe de basisteksten van jodendom en christendom in de formatieve periodes en in latere periodes en omgevingen zijn begrepen en, daarbij aansluitend, hoe zij in de huidige context kunnen resp. moeten worden begrepen. Met het oog op deze gemeenschappelijke toespitsing werken de basiseenheden Bijbelwetenschap en Godsdienstwijsbegeerte & Godsdienstpsychologie en de sectie Geschiedenis van het Christendom nauw samen. De samenwerking komt onder meer tot uiting in twee verplichte interdisciplinaire thematische modules. De zo geprofileerde masteropleiding heeft de naam ‘Biblical Studies and Hermeneutics’ gekregen. 6.2.3 Studieschema Master Theologie Binnen de masteropleiding volgt de student naast de twee interdisciplinair thematische modules Schepping in Metaforen en God, het kwade en de geschiedenis twee modulen (20 ECTS) bij één van de volgende specialisaties: Oude Testament & Vroeg Jodendom, Nieuwe Testament & Vroeg Christendom, Godsdienstwijsbegeerte & Ethiek, Godsdienstpsychologie, Geschiedenis van het Christendom & Liturgiewetenschap. Daarnaast schrijft de student een scriptie van 20 ECTS. Afhankelijk van de specialisatie die men wil volgen, wordt geadviseerd in Keuzeruimte 1 en 2 in het derde jaar van de bacheloropleiding bepaalde, voorbereidende studieonderdelen te volgen. In het studiejaar 2007-2008 wordt de module Schepping in Metaforen niet aangeboden. In plaats daarvan kiest de student één module (10 ECTS) uit een andere specialisatie dan de hoofdspecialisatie. Heeft de student van de bacheloropleiding in ieder geval de verplichte onderdelen afgerond en van de overige studieonderdelen nog ten hoogste 14 ECTS te doen, dan kan hij/zij een voorlopige toelating voor de Masteropleiding aanvragen.

43

Master Theologie – Biblical Studies and Hermeneutics Studiejaar: 1 sem vaknaam I Schepping in Metaforen I Jeruzalem/seminar en studiereis I Monotheïsme I Klassieke godsdienstfilosofische tekst I Pluralisme en Relativisme I Geschiedenis en Christendom I Jozua: Het boek en de gestalte van Jozua I Liturgie en Artes I Psychopathologie en religie I Religieus leiderschap I Kerk, Symposium,Synagoge en Staat I Wetsliteratuur en Orderegels Qumran I, II Forum Scriptorium II God, het kwade en de geschiedenis II Masterscriptie

(Ma GG: BSH)

vakcode THMSIME10 THB3JERE10 THMMPJCE10 THMFKGTE10 THMFILPR10 THMGCTTE10 THMJOZE10 THMLAE10 THMPSPRE7 THMPSRLE10 THMKSSSE10 THMWOQE10 THMFS THMGKGE10

EC 10 10 10 10 10 10 10 10 7 10 10 10 10 20

V/K V K K K K K K K K K K K V V V

nr 113 66 81 71 95 30 69 73 100 106 70 129 21 37

Binnen de specialisaties worden de volgende onderdelen aangeboden: Oude Testament & Vroeg Jodendom: Het boek en de gestalte van Jozua, Wetsliteratuur en orderegels Qumran Nieuwe Testament & Vroeg Christendom: Kerk, Symposium,Synagoge en Staat, Christologie en het joodse monotheïsme Geschiedenis Christendom & Liturgiewetenschap: Geschiedenis Christendom: theorie en praktijk, Liturgie en Artes Godsdienstwijsbegeerte & Ethiek: Pluralisme en relativisme, Klassieke godsdienstfilosofische tekst Godsdienstpsychologie: Psychopathologie en religie, Religieus Leiderschap 6.2.4 Scriptieregeling Omvang van de scriptie Voor het behalen van het masterexamen dient er binnen het hoofdvak een scriptie te worden vervaardigd. De omvang van de scriptiewerkzaamheden bedraagt 20 ECTS. Masterstudenten kunnen een grotere omvang van werkzaamheden dan 20 ECTS niet in mindering brengen op andere onderdelen binnen het masterprogramma van 60 ECTS. Het aantal pagina' s van de scriptie bedraagt maximaal ca. 50 (aantal woorden per pagina: ca. 600) excl. eventuele bijlagen, d.w.z. gedeelten die normaal gesproken niet tot het bestand van de scriptie behoren. Forum Scriptorium Teneinde het proces (en de procedures) rond het schrijven van een (eind)scriptie verder te stroomlijnen maakt de faculteit gebruik van een Nestorruimte getiteld “Forum Scriptorium”. 44

Hierin is alle relevante informatie te vinden die nodig is als men op het punt staat te beginnen met de scriptie. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het scriptiereglement en het scriptiecontract. Maar ook andere relevante documenten zijn opgenomen: informatie die het schrijfproces kan vergemakkelijken, richtlijnen met betrekking tot plagiaat etc. De ruimte zal tevens dienen om contact te onderhouden met andere leden van de ‘scriptiegroep’ (wat dat inhoudt zal ook in deze ruimte worden toegelicht). Ook kan er feedback worden gegeven op het begeleidingsproces. Toegang tot de ruimte verkrijgt men door zich in Progress in te schrijven aan het begin van een semester voor het Forum Scriptorium. Begeleiding en eindverantwoordelijkheid Het vervaardigen van de (master)scriptie vindt plaats onder de eindverantwoordelijkheid van een hoofdvakdocent, die tevens de eerste begeleider is. Hiernaast dient de student, in overleg met de eerste begeleider, een meelezer te zoeken, die deskundig is op het terrein van de scriptie of op een specifiek deelgebied hieruit. De meelezer dient als docent aan een universiteit te zijn aangesteld, tenzij de Examencommissie op verzoek van de student toestemming verleent om hierop een uitzondering te maken. De mate waarin de meelezer betrokken is bij de begeleiding wordt bepaald in onderling overleg tussen de student, de begeleider en de meelezer. Scriptie-opzet en afspraken met betrekking tot de begeleiding Vóór de aanvang van de scriptiewerkzaamheden worden er een scriptie-opzet en afspraken met betrekking tot de begeleiding vastgesteld. De procedure hiervoor is als volgt: 1. Oriëntatiefase Vóór de werkelijke start van de scriptiewerkzaamheden dient de student met de begeleider een of meerdere oriënterende gesprekken te houden over de haalbaarheid van haar/zijn plannen. De student voegt een kort verslag van de/het oriëntatiegesprek(ken) bij de scriptie-opzet. De begeleider bepaalt in hoeverre de literatuur, die speciaal met het oog op deze oriëntatie is bestudeerd, meetelt binnen de 20 ECTS voor de scriptie. 2. Scriptie-opzet* De scriptie-opzet dient te worden goedgekeurd door de begeleider en de meelezer en bevat de volgende elementen: 1. omschrijving van het onderwerp en de probleemstelling van de scriptie; 2. globale aanduiding van het te verwachten resultaat van de scriptie 3. voorlopige indeling van de hoofdstukken 4. fasering van de werkzaamheden 5. als bijlagen: lijst van literatuur die is geraadpleegd bij de oriëntatie en het schrijven van de eerste opzet. globale lijst van literatuur die gebruikt zal worden bij de scriptie 3. Begeleidingsafspraken* Hiernaast worden er afspraken gemaakt met betrekking tot de begeleiding. Deze afspraken bevatten: 1. een streefdatum voor afronding van de scriptie 2. streefdata voor de verschillende onderdelen/hoofdstukken 3. afspraken voor frequentie van begeleidingsgesprekken De afspraken met betrekking tot de begeleiding worden in onderling overleg tussen begeleider en student gemaakt en worden bekrachtigd in de vorm van een formulier begeleidings45

afspraken*, waarin de afspraken door beiden voor akkoord worden ondertekend. Eventuele wijzigingen daarin worden ook weer in onderling overleg aangebracht. Indien de afspraken door hetzij de student, hetzij de docent, herhaaldelijk niet worden nagekomen, kunnen na overleg met de meelezer en de studiecoördinator de afspraken ongedaan worden gemaakt. Gedurende de begeleiding dienen er minimaal drie gesprekken plaats te vinden tussen begeleider en de student. Het origineel van de scriptie-opzet en het formulier begeleidingsafspraken wordt bewaard in het dossier van de student op het faculteitsbureau. Kopieën ervan zijn in het bezit van de student, de begeleider, de meelezer en de studiecoördinator. In geval van ingrijpende wijzigingen in de scriptie-opzet en/of de begeleidingsafspraken worden deze opnieuw door alle hierboven genoemde betrokkenen vastgesteld. * Voor het schriftelijk vastleggen van de scriptie-opzet en de begeleidingsafspraken zijn formulieren verkrijgbaar op het faculteitsbureau. Richtlijnen voor de uitwerking De begeleider dient eenduidige richtlijnen te geven voor de uitvoering van scripties op het betreffende vakgebied. Hierbij dient rekening gehouden te worden met het vakgebied waarop de scriptie geschreven wordt (historische, systematische, filologische of empirisch sociaalwetenschappelijke opzet). Deze richtlijnen zijn schriftelijk vastgelegd en dienen vanaf het begin van de scriptiewerkzaamheden bij de student bekend te zijn. Bemiddeling bij geschillen Indien er tijdens de begeleiding problemen ontstaan tussen de betrokkenen, kan de student in overleg met de studiecoördinator een bemiddelaar inschakelen, die voor beide partijen acceptabel is. Voor geschillen aangaande de becijfering kan de student gebruik maken van de gebruikelijke beroepsprocedure ex. artikel 7.61 WHW. Eindtermen en beoordelingscriteria Masterscriptie Eindtermen: Na afronding van de masterscriptie (20 ECTS) is de student in staat zelfstandig een wetenschappelijke verhandeling te schrijven, die gebaseerd is op door hem/haar verricht bronnen-, empirisch en/of literatuuronderzoek naar een zelf gekozen probleemstelling. Beoordelingscriteria 1. Algemeen - de scriptie heeft voldoende wetenschappelijk kritisch niveau 2. Probleemstelling - heldere probleemstelling - expliciete vermelding van de werkwijze en methodische verantwoording daarvan - op de juiste wijze gebruik van bronnen/literatuur - indien van toepassing: vermelding van theorie en eerder onderzoek op het terrein van de probleemstelling - indien van toepassing: aantoonbare integratie van empirisch of bronnenmateriaal en theoretisch materiaal 46

3. Relevantie - de bestudeerde literatuur is relevant voor de probleemstelling - de vraagstelling is relevant binnen het vakgebied - de draagwijdte van de conclusies is aangegeven - de scriptie draagt bij tot vergroting van het kennisbestand van de vakgroep 4. Zelfstandigheid - er is blijk gegeven van zelfstandig kunnen werken - een beargumenteerde eigen visie is aanwezig in de scriptie - er is blijk gegeven van het op constructieve wijze kunnen hanteren van commentaar op concepten van (gedeelten van) de scriptie 5. Vorm - verzorgde uiterlijke vormgeving van de scriptie - logische opbouw van het betoog 6. Formulering - correct taalgebruik - eenduidigheid in en juist gebruik van termen - op de juiste wijze vermelding van bronnen 7. Planning - afspraken m.b.t. het aanleveren van conceptgedeelten en bespreking daarvan zijn nagekomen - de scriptie is binnen de geplande termijn afgerond 8. Vaststelling cijfer scriptie Het cijfer voor de scriptie wordt vastgesteld na afloop van de verdediging van de scriptie in een openbare zitting van de examencommissie. 6.2.5 Schakelprogramma’s Voor studenten met een HBO-diploma Theologie (eerste- of tweedegraads) of een BA-diploma Theologie (HBO of WO) zijn speciale schakelprogramma’s ontwikkeld voor de master Theologie. Deze zijn te verkrijgen bij de studieadviseur. 6.2.6 Onderwijs- en Examenregeling Bij deze studiegids is een bijlage beschikbaar, waarin zowel de Onderwijs- en Examenregeling als de Regels en Richtlijnen voor deze opleiding zijn opgenomen. De Onderwijs- en Examenregeling en de Regels en Richtlijnen zijn ook te vinden in de Nestorruimte van de faculteit.. 6.3

PREDIKANTSOPLEIDINGEN

Na een doctoraal- of masterexamen Theologie bij de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap te Groningen, kunnen studenten direct doorstromen naar de predikantsopleidingen van de Protestants Theologische Universieit (PThU). De Protestantse Theologische Universiteit (PThU) is een instelling voor theologisch wetenschappelijk onderwijs en onderzoek en kerkelijke en maatschappelijke dienstverlening, die de ambtsopleiding verzorgt tot predikant en predikant-geestelijk verzorger voor de Protestantse Kerk in Nederland. De Protestantse Theologische Universiteit is gevestigd in Utrecht, Kampen en Leiden. Tevens maakt een Seminarium deel uit van de universiteit.

47

De Protestantse Theologische Universiteit is op 1 januari 2007 voortgekomen uit een fusie van de Theologische Universiteit Kampen (ThUK), het Theologisch Wetenschappelijk Instituut (ThWI) te Utrecht en Leiden, het Evangelisch-Luthers Seminarium (ELS) te Utrecht en het Theologisch Seminarium te Doorn. Studenten Theologie die overwegen hun opleiding af te sluiten met een opleiding tot predikant in de Protestantse Kerk in Nederland, kunnen zich vanaf het begin van de bacheloropleiding jaarlijks inschrijven in het zogeheten kerkelijk album. Men geeft hiermee aan dat men mogelijk geïnteresseerd is in het volgen van een predikantsopleiding na afronding van de doctoraal- of masteropleiding, maar men is daartoe niet verplicht. Studenten Theologie van de RuG kunnen zich vanaf het eerste jaar van hun opleiding inschrijven in het kerkelijk album via een inschrijfformulier. Men krijgt hierover automatisch bericht. 6.3.1 Predikantsmaster PTHU vestiging Kampen Na een masteropleiding aan de RUG kunnen studenten zich inschrijven voor het tweejarige beroepsvoorbereidende deel van de predikantsmaster aan de Protestantse Theologische Universiteit in Kampen. In Kampen wordt de predikantsmaster in twee varianten aangeboden: een opleiding gericht op het gemeentepredikantschap en een opleiding bedoeld voor geestelijk verzorgers met ambtsbevoegdheid. Beide opleidingen worden hieronder beschreven. In de predikantsmasters is een hoofdvakstudie van een jaar opgenomen. Voor studenten van de RUG die al een eenjarige master hebben gevolgd vervalt uiteraard deze hoofdvakroute. MA Predikantschap (MA Divinity) De Master Predikantschap is een driejarige opleiding, die wetenschappelijk-disciplinaire kennis combineert met een academische beroepsopleiding en vorming tot predikant. De Protestantse Kerk in Nederland erkent deze masteropleiding als toegang tot de toelating tot het ambt van dienaar des Woords. De opleiding is ingebed in de christelijke, protestantse traditie en kenmerkt zich door koppeling van: 1. vakinhoudelijke kennis, praktijktraining en reflectie; en 2. een voor het beroep noodzakelijke persoonlijke en spirituele vorming. De opleiding biedt de toekomstige beroepsbeoefenaar oriëntatie op de interactie tussen kerk, cultuur en samenleving evenals op die tussen de geloofsgemeenschap en zichzelf. Competenties De MA Predikantschap is opgezet als een competentiegerichte opleiding. Een belangrijk uitgangspunt van een competentiegerichte leeromgeving is, dat naast de kennis die in de opleiding wordt aangereikt en getoetst, ook de ontwikkeling (en toetsing daarvan) van het vermogen deze kennis te vertalen in taakgericht handelen in het kader van de beroepspraktijk onderdeel is van de opleiding. Kort gezegd gaat het er binnen een competentiegerichte leeromgeving om dat studenten zelfsturend hun competenties verwerven en de docent hierbij een begeleidende rol heeft. Dit betekent evenwel niet dat de rol van de docent wordt gemarginaliseerd tot begeleider. In een competentiegerichte leeromgeving draagt de docent er zorg voor dat de student over de vereiste kennis gaat beschikken. De docent heeft hierbij niet alleen aandacht voor de inhoudelijke informatie, maar ook voor het persoonlijke informatieverwerkingsproces. Om de persoonlijke leerdoelen van de student te kunnen afstemmen op de gestelde opleidingsdoelen zijn deze doelen geformuleerd in termen van competenties: 48

• •

• • • • • • • •

De deskundigheid en het vermogen tot het beoefenen van theologische wetenschap; De deskundigheid en het vermogen om te vertalen, te vertolken en te duiden, wederzijds en in wisselwerking met elkaar, de geloofstraditie van bijbel en reformatie, de levenservaringen en geloofsvragen van mensen (binnen en buiten de kerk) en de hedendaagse samenleving en cultuur; De deskundigheid en het vermogen om levensbeschouwelijke en religieuze referentiekaders te begrijpen en te verhelderen met onderkenning van de eigen vooronderstellingen, uitgangspunten en spiritualiteit; De deskundigheid en het vermogen om door middel van gesprek, interventies, rituelen, verkondiging, liturgische teksten en handelingen mensen – individueel en als geloofsgemeenschap – te begeleiden in hun geloof en bij hun levensvragen en -ervaringen; De deskundigheid en het vermogen om vrijwilligers toe te rusten tot en te begeleiden bij hun taak; De deskundigheid en het vermogen tot presentie en bijstaan van mensen in geestelijke zin; De deskundigheid en het vermogen om in het kader van catechese en vorming/toerusting leerprocessen te initiëren en begeleiden; De deskundigheid en het vermogen om ambtsdrager te zijn binnen de kerkelijke gemeente en als zodanig (mede)leiding te geven aan de geloofsgemeenschap en individuele personen of groepen daarbinnen, vanuit een te verantwoorden eigen ambtsopvatting; De uitoefening van het beroep waarbij hij in staat is zichzelf ‘als instrument’ in te zetten met eerbiediging van een anders identiteit en bewust van eigen mogelijkheden en beperkingen; De deskundigheid en het vermogen om samen te werken.

Instroommomenten De Master Predikantschap en de Master Geestelijke Verzorging kennen twee instroommomenten: in september (semester 1) en in februari (semester 2). Het beroepsvoorbereidend deel van de opleiding kent een taakveldgeoriënteerd traject van 92 EC dat als geheel dient te worden gevolgd. Dit deel start in semester 2. Daarnaast dienen losse modulen (in totaal 28 EC) te worden gevolgd. Ruim voor aanvang van de opleiding heeft de student een oriënterend gesprek met de docent beroepsvorming en de studiecoördinator. Dit gesprek heeft tot doel: 1. Op grond van eerdere studieresultaten het gemeenschappelijk afwegen of deze beroepsvoorbereidende master een passende opleiding is. Deze afweging kan uitmonden in een, overigens niet bindend, studieadvies. 2. Op grond van eerder verworven competenties in voorgaande BA- (of MA-) opleidingen bezien in hoeverre aanvullende studie is vereist, dan wel vrijstellingen mogelijk zijn. 3. Expliciteren persoonlijke leerdoelen van de student en afstemmen van deze leerdoelen op de gestelde opleidingsdoelen. Op grond hiervan wordt een studieplanning van de verschillende studie-onderdelen van de master wordt opgesteld. Uitgebreide informatie over de opzet en de inhoud van de predikantsmasters van de PthU in Kampen is te vinden op www.pthu.nl Studiecoördinator in Kampen is mevr. drs. C.T. Schaafsma: 038-3371600 – [email protected]. Beroepsvoorbereidende studie: curriculum-overzicht Totale omvang: 120 EC

49

Taakveldgeoriënteerd traject (Master Predikantschap) (omvang 92 EC) Bij het beroepsgericht opleiden in een competentiegerichte leeromgeving worden studenten in de gelegenheid gesteld de opgedane/aangereikte kennis in uitdagende en complexe situaties toe te passen om zo uiteindelijk te leren competent te functioneren in een kennisintensieve beroepspraktijk. Het creëren van dergelijke situaties moet in de vormgeving van de opleiding de nodige aandacht krijgen. Daartoe zijn in het beroepsvoorbereidende deel van de opleiding een zestal ‘taakvelden’ onderscheiden. Per taakveld komt een aantal van de genoemde competenties aan de orde. Voor ieder taakveld is een centrale vraagstelling geformuleerd waarin persoonlijke leerdoelen van de student kunnen worden afgestemd op de gestelde opleidingsdoelen. Taakveld 1 ‘Plaats kennen’ centrale vraagstelling: ‘Hoe doordringen cultuur en samenleving déze gemeente?’ omvang: 10 EC - Praktijkverkenning/exposure (1,5 EC) - Theorie van de praktijkverkenning (4 EC) - Stage/Praktijkverkenning lokale kerkelijke gemeente (4,5 EC) Taakveld 2 ‘Begeleiden’ centrale vraagstelling: ‘Wie zijn de mensen met wie ik optrek en die ik begeleid in leerprocessen?’ omvang: 17 EC - Fundamentele antropologie (4 EC) - Basistrainingen( 6 EC) - Stage (7 EC) Taakveld 3 ‘Geloven en inspireren’ centrale vraagstelling: ‘Waardoor word ik en worden anderen geïnspireerd en hoe werkt dat door in mijn predikantswerk?’ omvang: 9 EC - Belijdenisgeschriften (3 EC) - Thema’s (1,5 EC) - Spiritualiteit, belijdeniscatechese (1,5 EC) - Stage (3 EC) Taakveld 4 ‘Voorgaan en vieren’ centrale vraagstelling: ‘Wat is mijn rol en taak als voorganger in liturgische vieringen?’ omvang: 16 EC - Homiletiek/Liturgiek (8 EC) - Muzische vorming (2 EC) - Stage (6 EC) Taakveld 5 ‘Bewaren en Vernieuwen’ centrale vraagstelling: ‘Hoe draag ik als een van de ambtsdragers bij aan de opbouw van de gemeente?’ omvang: 17 EC - Kerkrecht (3 EC) - Gemeenteopbouw (3 EC) - Ambtstheologie (3 EC) - CCT (3 EC) - Stage (5 EC) 50

Taakveld 6 ‘Visie bepalen’ centrale vraagstelling: ‘Wie wil ik zijn als predikant?’ omvang: 13 EC - Instellingstraining (4 EC) - Seminarie Hydepark (4 EC) - Eindverslag (5 EC) Lintmodulen: - Exegese I (5 EC) - Exegese II (5 EC) Losse modulen omvang: 28 EC - Nederlandse Kerkgeschiedenis (7 EC) - Bijbelse Theologie (7 EC) - bijvak I (7 EC) * - bijvak II (7 EC) * * Studenten van de RUG moeten voorafgaand aan het beroepsvoorbereidend gedeelte van het programma nog twee modulen volgen om aan de instroomeisen te voldoen: Dogmatiek en Praktische Theologie. Zij kunnen hiervoor de bijvakken-ruimte gebruiken. MA Geestelijke Verzorging (MA Divinity/Spiritual Care) De Master Geestelijke Verzorging is een driejarige opleiding, die wetenschappelijk-disciplinaire kennis combineert met een academische beroepsopleiding en vorming tot geestelijk verzorger met ambtsbevoegdheid vanwege de Protestantse Kerk in Nederland. De opleiding is ingebed in de christelijke, protestantse traditie en kenmerkt zich door koppeling van: 1. vakinhoudelijke kennis, praktijktraining en reflectie; en 2. een voor het beroep noodzakelijke persoonlijke en spirituele vorming. De opleiding biedt de toekomstige beroepsbeoefenaar oriëntatie op de interactie tussen kerk, cultuur en samenleving evenals op die tussen de geloofsgemeenschap en zichzelf. Competenties Om de persoonlijke leerdoelen van de student te kunnen afstemmen op de gestelde opleidingsdoelen dienen deze doelen te worden geformuleerd in termen van competenties. Aldus geformuleerd is de MA Geestelijke Verzorging gericht op het verwerven van de volgende competenties: • • • • •

De deskundigheid en het vermogen tot het beoefenen van theologische wetenschap. De deskundigheid en het vermogen om levensvragen te kunnen verstaan, verhelderen en duiden tegen de achtergrond van levensbeschouwelijke en religieuze referentiekaders, met onderkenning van de eigen vooronderstellingen, uitgangspunten en spiritualiteit. De deskundigheid en het vermogen om te vertalen, te vertolken en te duiden, wederzijds en in wisselwerking met elkaar, de geloofstraditie van bijbel en reformatie en de hedendaagse samenleving en cultuur. De deskundigheid en het vermogen om door middel van gesprek, interventies, rituelen, liturgische teksten en handelingen processen van zingeving en/of geloof te bevorderen, passend in de leefwereld van de te begeleiden persoon of groep van personen. De deskundigheid en het vermogen om vrijwilligers toe te rusten tot en te begeleiden bij hun taak. 51

• • • • •

De deskundigheid en het vermogen tot presentie en bijstaan van mensen in geestelijke zin. De deskundigheid en het vermogen om bij individuele en collectieve processen van oordeelsvorming te adviseren over religieuze, levensbeschouwelijke en ethische vraagstukken en daarbij leerprocessen te initiëren en te begeleiden. De deskundigheid en het vermogen om ambtsdrager te zijn in de kerk en als geestelijk verzorger binnen de doelstellingen van een instelling voor gezondheidszorg te werken, vanuit een te verantwoorden eigen visie op ambt, kerk en beroep. De uitoefening van het beroep waarbij hij/zij in staat is zichzelf ‘als instrument’ in te zetten met eerbiediging van een anders identiteit en bewust van eigen mogelijkheden en beperkingen. De deskundigheid en het vermogen om samen te werken.

Beroepsvoorbereidende studie: curriculum-overzicht Totale omvang: 120 EC Taakveldgeoriënteerd traject (Master Geestelijke Verzorging) (omvang: 90 EC) Bij het beroepsgericht opleiden in een competentiegerichte leeromgeving worden studenten in de gelegenheid gesteld de opgedane/aangereikte kennis in uitdagende en complexe situaties toe te passen om zo uiteindelijk te leren competent te functioneren in een kennisintensieve beroepspraktijk. Het creëren van dergelijke situaties moet in de vormgeving van de opleiding de nodige aandacht krijgen. Daartoe zijn in het beroepsvoorbereidende deel van de opleiding een zestal ‘taakvelden’ onderscheiden. Per taakveld komt een aantal van de genoemde competenties aan de orde. Voor ieder taakveld is een centrale vraagstelling geformuleerd waarin persoonlijke leerdoelen van de student kunnen worden afgestemd op de gestelde opleidingsdoelen. Taakveld 1 ‘Plaats kennen’ centrale vraagstelling: ‘Hoe beïnvloeden cultuur en samenleving deze werkplek van een geestelijk verzorger?’ omvang: 10 EC - Praktijkverkenning in instelling voor gezondheidszorg (1,5 EC) - Theorie van de praktijkverkenning (4 EC) - Stage/Praktijkverkenning bij de dienst geestelijke verzorging van een instelling voor gezond heidszorg (4,5 EC) Taakveld 2 ‘Begeleiden’ centrale vraagstelling: ‘Wie zijn de mensen met wie ik optrek als geestelijk verzorger en in welke situatie bevinden zij zich?’ omvang: 17 EC - Fundamentele antropologie (4 EC) - Basistrainingen( 6 EC) - Stage (7 EC) Taakveld 3 ‘Geloven en inspireren’ centrale vraagstelling: ‘In welke traditie sta ik en uit welke bronnen kan ik putten in mijn werk als geestelijk verzorger?’ omvang: 9 EC - Belijdenisgeschriften (3 EC) - Thema’s (1,5 EC) - Spiritualiteit (1,5 EC) - Stage (3 EC) 52

Taakveld 4 ‘Voorgaan en vieren’ centrale vraagstelling: ‘Wat is mijn rol en taak als voorganger in liturgische vieringen?’ omvang: 16 EC - Homiletiek/Liturgiek (8 EC) - Muzische vorming (2 EC) - Stage (6 EC) Taakveld 5 ‘Bewaren en Vernieuwen’ centrale vraagstelling: ‘Hoe draag ik als geestelijk verzorger bij aan goede zorg voor mensen in de gezondheidszorg?’ omvang: 17 EC - Kerkrecht (3 EC) - Ambtstheologie (3 EC) - Ethiek (6 EC)* - Stage (5 EC) * Studenten die in Kampen een MA-hoofdvakstudie Ethiek hebben gevolgd kunnen het onderdeel Ethiek op een andere manier invullen. Taakveld 6 ‘Visie bepalen’ centrale vraagstelling: ‘Wie wil ik zijn als geestelijk verzorger?’ omvang: 13 EC - Instellingstraining (4 EC) - Seminarie Hydepark (4 EC) - Eindverslag (5 EC) Lintmodulen - Exegese I (5 EC) - Exegese II (5 EC) * Studenten van de RUG moeten voorafgaand aan het beroepsvoorbereidend gedeelte van het programma nog twee modulen volgen om aan de instroomeisen te voldoen: Dogmatiek en Praktische Theologie. Waarschijnlijk hebben zij voldoende GW in hun studieprogramma gehad om voor CCT vrijstelling te krijgen – daarmee kan een van de twee modulen in de plaats van het bijvak worden gevolgd. Voor de andere module kunnen RUG-studenten hun BA- of MA-programma aan de RUG zo inrichten, dat zij in hun vrije ruimte hetzij de andere Kamper module volgen, hetzij de vrije ruimte vullen met Godsdienstpsychologie, zodat ze in plaats van het bijvak de andere Kamper module kunnen volgen. Studenten die aan de RUG een MA-hoofdvakstudie Godsdienstpsychologie of Godsdienstwetenschappen hebben gevolgd, of in Kampen een MA-hoofdvakstudie Crossculturele Theologie kunnen voor het betreffende bijvak een andere invulling kiezen. In de studie-advisering wordt studenten aangeraden de bijvakmodule Godsdienstpsychologie zo vroeg mogelijk in hun studieplanning op te nemen.

53

6.3.2 Predikantsmasters PThU vestigingen Utrecht en Leiden De Protestantse Theologische Universiteit (PThU) verzorgt in Utrecht en Leiden met ingang van september 2007 twee geheel vernieuwde opleidingen tot predikant in de Protestantse Kerk in Nederland: een masteropleiding tot Gemeentepredikant (GP) en een masteropleiding tot Predikant-Geestelijk verzorger (PGV). Beide opleidingen hebben een voltijdse omvang van drie jaren, en kunnen worden gevolgd na afronding van een bacheloropleiding Theologie aan een van de openbare universiteiten. In Utrecht kunnen de opleidingen ook in een viereneenhalfjarige deeltijdvariant worden gevolgd, waarin de colleges grotendeels op zaterdag worden geroosterd. Desgewenst kunnen de opleidingen in verkorte vorm worden gevolgd na afronding van een universitaire master- of doctoraalopleiding Theologie. Mits voldaan wordt aan een aantal Toegangseisen, krijgt men 60 ECTS aan vrijstellingen, wat overeenkomt met fase 2 van de opleiding. Voor een vrijstelling van 60 ECTS voor de masteropleiding Predikant-Geestelijk verzorger komen alleen degene in aanmerking die een afgeronde doctoraal- of masteropleiding Geestelijke verzorging hebben. De masteropleiding Gemeentepredikant heeft jaarlijks twee instroommomenten, in september en februari, met de masteropleiding Predikant-Geestelijk verzorger kan alleen worden begonnen in september. Bij de start van de opleidingen dient men geheel te voldoen aan alle Toegangseisen. Uitgebreide informatie over de opzet en de inhoud van de predikantsmasters van PThU in Utrecht en Leiden is te vinden op www.pthu.nl. Onderwijscoördinatoren PThU vestiging Utrecht: (030) 253 5740 – [email protected]. Onderwijscoördinator PThU vestiging Leiden: (071) 527 2564 – [email protected]. Toegangseisen masteropleidingen Gemeentepredikant / Predikant-Geestelijk verzorger Om voor toelating tot de masteropleidingen in aanmerking te komen, moet je voldoen aan Toegangseisen. De invulling van deze eisen is afhankelijk van de opleiding op basis waarvan je je aanmeldt -bachelor, master of doctoraal Theologie- en van de masteropleiding waarvoor je kiest. Als je je voor de masteropleidingen in Leiden of Utrecht wilt aanmelden, gelden de volgende eisen: • Universitaire bacheloropleiding Theologie Als je een universitair bachelordiploma Theologie hebt en voldoet aan de volgende eisen kun je tot de masteropleidingen worden toegelaten: Je hebt een globale inleiding gehad in de volgende disciplines van de theologie: - Oude Testament - Nieuwe Testament - Kerkgeschiedenis - Godsdienstwijsbegeerte en ethiek - Godsdienstwetenschap - Sociaal-wetenschappelijke vakken Je hebt het omschreven aantal studiepunten gehaald voor de volgende onderdelen: - 15 ECTS Hebreeuws - 15 ECTS Grieks - 10 ECTS Oude Testament (waarvan ten minste 6 ECTS exegese) 54

- 10 ECTS - 5 ECTS - [5 ECTS

Nieuwe Testament (waarvan tenminste 6 ECTS exegese) de exegese dient uitgevoerd te zijn met gebruikmaking van de bijbelse brontalen één van de belangrijkste niet-christelijke godsdiensten, bij voorkeur de Islam Godsdienstpsychologie bij instroom in de master Predikant-Geestelijk verzorger]

Universitaire masteropleiding Theologie Heb je een afgeronde master- of doctoraalopleiding Theologie dan kun je tot de masteropleidingen worden toegelaten en een vrijstelling van 60 ECTS krijgen, als je voldoet aan deze eisen: - 15 ECTS - 22 ECTS - 18 ECTS - 18 ECTS - 6 ECTS - 5 ECTS

Hebreeuws Grieks Oude Testament (waarvan ten minste 12 ECTS exegese) Nieuwe Testament (waarvan ten minste 12 ec exegese) de exegese dient uitgevoerd te zijn met gebruikmaking van de bijbelse brontalen Reformatiegeschiedenis één van de belangrijkste niet-christelijke godsdiensten, bij voorkeur de Islam

Groninger studenten kunnen zich met een verzoek om toegelaten te worden richten tot één van de onderwijscoördinatoren van de PThU. Deze nemen de verzoeken in eerste instantie in behandeling op basis van de bovengestelde eisen. Alle studenten die overwegen een predikantsmaster te gaan volgen bij de PThU na een bachelor, master of doctoraal, wordt aangeraden rekening te houden met de bovengestelde eisen bij de inrichting van hun pakket. In alle gevallen worden verzoeken tot toelating behandeld door de examencommissie van de betreffende masteropleiding, en iedereen wordt aangeraden ten minste vier maanden vóór de beoogde start van de opleiding contact op te nemen met een van de onderwijscoördinatoren.

55

6.4

MASTER GODSDIENSTWETENSCHAP

6.4.1 Doelstellingen De Master Godsdienstwetenschap (Religie in de moderne wereld) heeft als doel de student vertrouwd te maken met een aantal belangrijke verschijningsvormen van religie in de moderne wereld en heeft als uitgangspunt de hernieuwde ‘zichtbaarheid’ van religie in de moderne maatschappij. Enerzijds wordt specifiek aandacht geschonken aan fundamentele ontwikkelingen en debatten in de zeer recente geschiedenis. Dit heeft geleid tot de vormgeving van een aantal keuzemodulen onder de noemer Religie, maatschappij en politiek. Anderzijds zijn er keuzemodulen die sterker vanuit een historisch-antropologisch perspectief werken: Geschiedenis en antropologie van de religies. Zo is er zowel aandacht voor algemene, theoretische vragen, zoals die naar de plaats van religie in de publieke sfeer, religieuze conflicten en het levensbeschouwelijk pluralisme binnen het kader van de moderne natie-staat, alsook voor concrete historische casussen binnen specifieke religieuze tradities (hindoeïsme, boeddhisme, christendom en islam). De Master Godsdienstwetenschap heeft als doel de studenten in staat te stellen de kennis, het inzicht, de vaardigheden en attitudes te verwerven die nodig zijn om na het behalen van het masterdiploma, a. onder begeleiding wetenschappelijk onderzoek te verrichten op het terrein van de godsdienstwetenschap en dat onderzoek tijdig af te ronden met een promotie; b. hun wetenschappelijke kennis relevant te maken in een maatschappelijke betrekking, waarvoor een academische opleiding vereist, dan wel wenselijk is en waarvoor kennis van de godsdienstwetenschap noodzakelijk, dan wel nuttig, is. De opleiding biedt een wetenschappelijke basis voor functies op een aantal beroepsterreinen namelijk: a. wetenschappelijk onderzoek op het terrein van de Godsdienstwetenschap b. beleid, cultuur, educatie, en communicatie, waarbij te denken valt aan functies bij overheidsinstanties, bedrijven, media, en culturele instellingen. 6.4.2 Vertaling van de doelstellingen in de eindkwalificaties De Master Godsdienstwetenschap omvat 60 ECTS. Studenten met een afgeronde bacheloropleiding Godsdienstwetenschap kunnen zonder verdere voorwaarden worden toegelaten tot deze masteropleiding. Na de masteropleiding beschikken de studenten over de volgende eindkwalificaties: 1. grondige kennis van en inzicht in (a) een aantal belangrijke verschijningsvormen van religie in de moderne wereld, zowel in theoretisch als in historisch perspectief (b) de geschiedenis en de actuele situatie van één of meer godsdiensten, zoals hindoeïsme, boeddhisme, christendom en islam;

56

2. de vaardigheid in het gecombineerd toepassen van historische, sociaal-wetenschappelijke en/of wijsgerige inzichten en methoden op godsdienstwetenschappelijk gebied; 3. een zodanig inzicht in de op het terrein van de godsdienstwetenschap gehanteerde begrippen en methoden alsmede te beschikken over een zodanige kennis van de vakliteratuur, dat zij in staat zijn wetenschappelijke problemen te onderkennen en zich aan de hand hiervan een oordeel over mogelijke oplossingen te vormen; 4. de vaardigheid een correct, beargumenteerd en kritisch verslag, mondeling dan wel schriftelijk, te doen van de stand van zaken betreffende onderwerpen op het terrein van de godsdienstwetenschap, zowel aan vakgenoten als aan een breder publiek en uit deze bevindingen op verantwoorde wijze conclusies te trekken; 5. het vermogen de in 1 tot en met 4 genoemde kennis en vaardigheden toe te passen in de een maatschappelijke betrekking; 6. een academische attitude die blijk geeft van zelfstandigheid en kritisch-reflexief vermogen. 6.4.3 Studieschema Master Godsdienstwetenschap Binnen de masteropleiding wordt het programma Religie in de moderne wereld aangeboden. Het programma omvat vier keuzemodules (40 ECTS) en een scriptie (20 ECTS). Het onderwijsaanbod voor Religie in de moderne wereld is te verdelen in twee categorieën, te weten: I 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Religie, maatschappij en politiek Religion in Conflicts Religie in de publieke en privé-sfeer Fundamentalisme na 11 september Religieus leiderschap: zorg en/of manipulatie Pluralisme en relativisme: debatten over de multiculturele samenleving Migratie, cultuur en identiteit

II 1. 2. 3.

Geschiedenis en antropologie van de religies Antropologie van de islam Indische godsdiensten en antropologie Westers christendom

De student kiest uit bovenstaande onderdelen ten minste één module uit categorie I en één module uit categorie II. Studenten die binnen de masteropleiding een stage (20 ECTS) willen doen kiezen daarnaast eveneens één module uit categorie I en één module uit categorie II. Ook zij schrijven een scriptie van 20 ECTS. Heeft men van de bacheloropleiding in ieder geval de verplichte onderdelen afgerond en van de overige studieonderdelen nog ten hoogste 14 ECTS te doen, dan kan men een voorlopige toelating voor de masteropleiding aanvragen.

57

Master Godsdienstwetenschap – Religie in de moderne wereld Studiejaar: 1 sem vaknaam I Jeruzalem/seminar en studiereis I Pluralisme en Relativisme I Fundamentalisme na 11 september I Indische Godsdiensten en Antropologie I Religieus leiderschap I Religie in de publieke en privé-sfeer I Migratie, cultuur en identiteit I, II Stage Master GW I, II Forum Scriptorium II Religion in Conflicts II Antropologie van de Islam II Westers christendom II Islam als verschijnsel II Masterscriptie

vakcode THB3JERE10 THMFILPR10 THMFUNE10 THMIGAE10 THMPSRLE10 THMRPPSE10 THMMCIE10 THMSGWE20 THMFS THMRICE10 THMAIE10 THMWCE10 THMIVE10

(Ma GW: RMW) EC 10 10 10 10 10 10 10 20 10 10 10 10 20

V/K K K K K K K K K V K K K K V

nr 66 95 22 55 106 104 80 116 21 109 2 128 64

6.4.4 Scriptieregeling Omvang van de scriptie Voor het behalen van het masterexamen dient een scriptie te worden vervaardigd. De omvang van de scriptiewerkzaamheden bedraagt 20 ECTS. Indien de omvang van de werkzaamheden groter is dan 20 ECTS, mag dit niet in mindering worden gebracht op andere onderdelen binnen het pakket van in totaal 60 ECTS. Het aantal pagina' s van de scriptie bedraagt maximaal ca. 50 (aantal woorden per pagina: ca. 600) excl. eventuele bijlagen, d.w.z. gedeelten die normaal gesproken niet tot het bestand van de scriptie behoren. Forum Scriptorium Teneinde het proces (en de procedures) rond het schrijven van een (eind)scriptie verder te stroomlijnen maakt de faculteit gebruik van een Nestorruimte getiteld “Forum Scriptorium”. Hierin is alle relevante informatie te vinden die nodig is als men op het punt staat te beginnen met de scriptie. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het scriptiereglement en het scriptiecontract. Maar ook andere relevante documenten zijn opgenomen: informatie die het schrijfproces kan vergemakkelijken, richtlijnen met betrekking tot plagiaat etc. De ruimte zal tevens dienen om contact te onderhouden met andere leden van de ‘scriptiegroep’ (wat dat inhoudt zal ook in deze ruimte worden toegelicht.) Ook kan er feedback gegeven op het begeleidingsproces. Toegang tot de ruimte verkrijgt men door zich in Progress in te schrijven aan het begin van een semester voor het Forum Scriptorium. Begeleiding en eindverantwoordelijkheid Het vervaardigen van de masterscriptie vindt plaats onder de eindverantwoordelijkheid van een hoofdvakdocent, die tevens de eerste begeleider is. Hiernaast dient de student, in overleg met de eerste begeleider, een meelezer te zoeken, die deskundig is op het terrein van de scriptie of op een specifiek deelgebied hieruit. De meelezer dient als docent aan een universiteit te zijn aangesteld, tenzij de Examencommissie op verzoek van de student toestemming verleent om hierop 58

een uitzondering te maken. De mate waarin de meelezer betrokken is bij de begeleiding wordt bepaald in onderling overleg tussen de student, de begeleider en de meelezer. Scriptie-opzet en afspraken met betrekking tot de begeleiding Vóór de aanvang van de scriptiewerkzaamheden worden er een scriptie-opzet en afspraken met betrekking tot de begeleiding vastgesteld. De procedure hiervoor is als volgt: 1. Oriëntatiefase Vóór de werkelijke start van de scriptiewerkzaamheden dient de student met de begeleider een of meerdere oriënterende gesprekken te houden over de haalbaarheid van haar/zijn plannen. De student voegt een kort verslag van de/het oriëntatiegesprek(ken) bij de scriptie-opzet. De begeleider bepaalt in hoeverre de literatuur, die speciaal met het oog op deze oriëntatie is bestudeerd, meetelt binnen de 20 ECTS voor de scriptie. 2. Scriptie-opzet* De scriptie-opzet dient te worden goedgekeurd door de begeleider en de meelezer en bevat de volgende elementen: 1. omschrijving van het onderwerp en de probleemstelling van de scriptie; 2. globale aanduiding van het te verwachten resultaat van de scriptie 3. voorlopige indeling van de hoofdstukken 4. fasering van de werkzaamheden 5. als bijlagen: - lijst van literatuur die is geraadpleegd bij de oriëntatie en het schrijven van de eerste opzet. - globale lijst van literatuur die gebruikt zal worden bij de scriptie 3. Begeleidingsafspraken* Hiernaast worden er afspraken gemaakt met betrekking tot de begeleiding. Deze afspraken bevatten: 1. een streefdatum voor afronding van de scriptie 2. streefdata voor de verschillende onderdelen/hoofdstukken 3. afspraken voor frequentie van begeleidingsgesprekken De afspraken met betrekking tot de begeleiding worden in onderling overleg tussen begeleider en student gemaakt en worden bekrachtigd in de vorm van een formulier begeleidingsafspraken*, waarin de afspraken door beiden voor akkoord worden ondertekend. Eventuele wijzigingen daarin worden ook weer in onderling overleg aangebracht. Indien de afspraken door hetzij de student, hetzij de docent, herhaaldelijk niet worden nagekomen, kunnen na overleg met de meelezer en de studiecoördinator de afspraken ongedaan worden gemaakt. Gedurende de begeleiding dienen er minimaal drie gesprekken plaats te vinden tussen begeleider en de student. Het origineel van de scriptie-opzet en het formulier begeleidingsafspraken wordt bewaard in het dossier van de student op het faculteitsbureau. Kopieën ervan zijn in het bezit van de student, de begeleider, de meelezer en de studiecoördinator. In geval van ingrijpende wijzigingen in de scriptie-opzet en/of de begeleidingsafspraken worden deze opnieuw door alle hierboven genoemde betrokkenen vastgesteld. * Voor het schriftelijk vastleggen van de scriptie-opzet en de begeleidingsafspraken zijn formulieren verkrijgbaar op het faculteitsbureau. 59

Richtlijnen voor de uitwerking De begeleider dient eenduidige richtlijnen te geven voor de uitvoering van scripties op het betreffende vakgebied. Hierbij dient rekening gehouden te worden met het vakgebied waarop de scriptie geschreven wordt (historische, systematische, filologische of empirisch sociaalwetenschappelijke opzet). Deze richtlijnen zijn schriftelijk vastgelegd en dienen vanaf het begin van de scriptiewerkzaamheden bij de student bekend te zijn. Bemiddeling bij geschillen Indien er tijdens de begeleiding problemen ontstaan tussen de betrokkenen, kan de student in overleg met de studiecoördinator een bemiddelaar inschakelen, die voor beide partijen acceptabel is. Voor geschillen aangaande de becijfering kan de student gebruik maken van de gebruikelijke beroepsprocedure ex artikel 7.61 WHW. Eindtermen en beoordelingscriteria masterscriptie Eindtermen: Na afronding van de masterscriptie (20 ECTS) is de student in staat zelfstandig een wetenschappelijke verhandeling te schrijven, die gebaseerd is op door hem/haar verricht bronnen-, empirisch en/of literatuuronderzoek naar een zelf gekozen probleemstelling. Beoordelingscriteria 1. Algemeen - de scriptie heeft voldoende wetenschappelijk kritisch niveau 2.

Probleemstelling - heldere probleemstelling - expliciete vermelding van de werkwijze en methodische verantwoording daarvan - op de juiste wijze gebruik van bronnen/literatuur - indien van toepassing: vermelding van theorie en eerder onderzoek op het terrein van de probleemstelling - indien van toepassing: aantoonbare integratie van empirisch of bronnenmateriaal en theoretisch materiaal

3.

Relevantie - de bestudeerde literatuur is relevant voor de probleemstelling - de vraagstelling is relevant binnen het vakgebied - de draagwijdte van de conclusies is aangegeven - de scriptie draagt bij tot vergroting van het kennisbestand van de vakgroep

4.

Zelfstandigheid - er is blijk gegeven van zelfstandig kunnen werken - een beargumenteerde eigen visie is aanwezig in de scriptie - er is blijk gegeven van het op constructieve wijze kunnen hanteren van commentaar op concepten van (gedeelten van) de scriptie

5.

Vorm - verzorgde uiterlijke vormgeving van de scriptie - logische opbouw van het betoog

60

6.

Formulering - correct taalgebruik - eenduidigheid in en juist gebruik van termen - op de juiste wijze vermelding van bronnen 7. Planning - afspraken m.b.t. het aanleveren van conceptgedeelten en bespreking daarvan zijn nagekomen - de scriptie is binnen de geplande termijn afgerond 8. Vaststelling cijfer scriptie Het cijfer voor de scriptie wordt vastgesteld na afloop van de verdediging van de scriptie in een openbare zitting van de examencommissie. 6.4.5 Schakelprogramma’s Voor studenten met een HBO-diploma Theologie (eerste- of tweedegraads) of een BA-diploma Theologie (HBO of WO) zijn speciale schakelprogramma’s ontwikkeld voor de master Godsdienstwetenschap. Deze zijn verkrijgbaar bij de studieadviseur. Voor studenten met een HBO-, BA- of WO-diploma van een andere opleiding dan Theologie bestaat de mogelijkheid van een schakelprogramma op maat, afhankelijk van de gevolgde opleiding. Informatie hierover is verkrijgbaar bij de studieadviseur. 6.4.6 Onderwijs- en Examenregeling Bij deze studiegids is een bijlage beschikbaar, waarin zowel de Onderwijs- en Examenregeling als de Regels en Richtlijnen voor deze opleiding zijn opgenomen. De Onderwijs- en Examenregeling en de Regels en Richtlijnen zijn ook te vinden in de Nestorruimte van de faculteit. 6.5

MASTER GEESTELIJKE VERZORGING

6.5.1 Doelstellingen Met de Master Geestelijke Verzorging wordt een wetenschappelijke opleiding beoogd in een open-kritische, niet-confessionele setting, die toeleidt tot het beroep van geestelijk verzorger. De opleiding heeft tot doel de studenten in staat te stellen die kennis en vaardigheden op het gebied van de geestelijke verzorging te verwerven die nodig zijn om na het behalen van het masterdiploma, - hun wetenschappelijke kennis relevant te maken in een maatschappelijke betrekking, waarvoor een academische opleiding vereist, dan wel wenselijk is en waarvoor kennis van de geestelijke verzorging noodzakelijk, dan wel nuttig is, in het bijzonder het beroep van geestelijk verzorger; - onder begeleiding wetenschappelijk onderzoek te verrichten op het terrein van de geestelijke verzorging en dat onderzoek tijdig af te ronden met een promotie. Het hoofdaccent ligt op de geestelijke verzorging in zorginstellingen, maar er is ook aandacht voor geestelijke verzorging bij justitie en de krijgsmacht, en voor de recent tot ontwikkeling gekomen vrijgevestigde geestelijke verzorging. De masteropleiding is niet aan een specifieke confessie of aan een ambt gebonden, al wordt uiteraard aandacht besteed aan de rol van de eigen levensbeschouwelijke identiteit als geestelijk verzorger. Voor een eventuele aanvullende ambtsopleiding worden afgestudeerden verwezen naar de kerkelijke opleidingen en naar de Universiteit voor Humanistiek; voor verdere beroepsvorming wordt verwezen naar post-Master opleidingen en naar de diverse trainingen en cursussen aangeboden in het werkveld. 61

6.5.2 Vertaling van de doelstelling in de eindkwalificaties Na de masteropleiding beschikken de studenten over de volgende eindkwalificaties: 1. kennis van methoden, theorieën en problemen op het gebied van de geestelijke verzorging; 2. inzicht in de complexe organisatie waarbinnen de geestelijk verzorger werkt; 3. inzicht in de wijze waarop religie en levensbeschouwing op de geest van mensen kunnen inwerken; de geschiktheid dit te expliciteren, psychologisch en wijsgerig/theologisch te verhelderen en in de actuele situatie van religie en cultuur te situeren; 4. kritisch inzicht in de wijze waarop mensen op het gebied van levensbeschouwing en ethiek leiding zoeken en hoe op verantwoorde wijze op deze vraag ingegaan kan worden; 5. kennis van en inzicht in de godsdienstpsychologische, levensbeschouwelijke en medischethische aspecten van ziekte, dood, gezondheid en lijden in de Westerse multiculturele samenleving; 6. communicatieve en methodische vaardigheden die nodig zijn voor het uitoefenen van het beroep van geestelijk verzorger; 7. een academische attitude die blijk geeft van zelfstandigheid, creativiteit en een kritischreflectief vermogen; 8. in staat zijn vakdeskundigheid, beroepsbekwaamheid en eigen levensbeschouwing in de eigen persoon op een gereflecteerde en geloofwaardige manier te verbinden; 9. in staat zijn zelfstandig een wetenschappelijke verhandeling te schrijven, die gebaseerd is op eigen bronnen-, empirisch en/of literatuuronderzoek aan de hand van een zelf gekozen probleemstelling. 6.5.3 Programma Master Geestelijke Verzorging 6.5.3.1

Voorsorteerprogramma Master Geestelijke Verzorging

Het programma van de Master Geestelijke Verzorging omvat 60 ECTS. Om toegelaten te worden tot de masteropleiding dient men te beschikken over een bachelordiploma Theologie of Godsdienstwetenschap. Tevens dient het voorsorteerprogramma met specifieke voorbereidende vakken gevolgd te zijn. Dit omvat 28 ECTS. Voor studenten die niet aan deze toelatingseis voldoen, zijn er schakelprogramma’s (zie hoofdstuk 6.5.5). Voorsorteerprogramma (Ma GV-voorsorteerprogramma) Studiejaar: 0 sem vaknaam I Gesprekstechniek en groepsdynamica I GV en de zorgsector I Professionele Ethiek II Leven, lijden en dood II Psychoanalyse - persoon en cultuur

62

vakcode THB3GTGDE5 THB3GVPVE2 THB3PEE7 THB3LLDE7 THB3PSPCE7

EC 5 2 7 7 7

V/K V V V V V

Nr 36 25 97 72 99

6.5.3.2

Studieschema Master Geestelijke Verzorging-voltijd

Voor studenten die de Master Geestelijke Verzorging in voltijd willen volgen, is de opleiding volgens onderstaand schema geprogrammeerd. Master Geestelijke Verzorging - voltijd Studiejaar: sem I I I I, II I, II II II 6.5.3.3

(Ma GV)

1

vaknaam Geestelijke verzorging Geestelijke zorg – cultuurhistorisch persp. Psychopathologie en religie Geestelijke verzorging - Stage Forum Scriptorium Ethiek in de gezondheidszorg Masterscriptie

vakcode THMGVE7 THMGZCE3 THMPSPRE7 THMGVSE16 THMFS THMEGE7

EC 7 3 7 16 7 20

V/K V V V V V V V

nr 23 26 100 24 21 16

Studieschema Master Geestelijke Verzorging-deeltijd

Onderstaande schema’s geven de programmering van de Master Geestelijke Verzorging in deeltijd weer. Master Geestelijke Verzorging – deeltijd

(Ma GV-dlt)

Studiejaar: 1 sem vaknaam I Geestelijke verzorging I Geestelijke zorg – cultuurhistorisch persp. I Psychopathologie en religie I, II Geestelijke verzorging - Stage II Ethiek in de gezondheidszorg Studiejaar: 2 sem vaknaam I Forum Scriptorium I Masterscriptie

vakcode THMGVE7 THMGZCE3 THMPSPRE7 THMGVSE16 THMEGE7

EC 7 3 7 16 7

V/K V V V V V

nr 23 26 100 24 16

vakcode THMSS

EC

V/K V V

nr 21

20

6.5.4 Scriptieregeling Omvang van de scriptie Voor het behalen van het masterexamen dient een scriptie te worden vervaardigd. De omvang van de scriptiewerkzaamheden bedraagt 20 ECTS. Masterstudenten kunnen een grotere omvang van werkzaamheden dan 20 ECTS niet in mindering brengen op andere onderdelen binnen het masterprogramma van 60 ECTS. Het aantal pagina' s van de scriptie bedraagt maximaal ca. 50 (aantal woorden per pagina: ca. 600) excl. eventuele bijlagen, d.w.z. gedeelten die normaal gesproken niet tot het bestand van de scriptie behoren. 63

Forum Scriptorium Teneinde het proces (en de procedures) rond het schrijven van een (eind)scriptie verder te stroomlijnen maakt de faculteit gebruik van een Nestorruimte getiteld “Forum Scriptorium”. Hierin is alle relevante informatie te vinden die nodig is als men op het punt staat te beginnen met de scriptie. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het scriptiereglement en het scriptiecontract. Maar ook andere relevante documenten zijn opgenomen: informatie die het schrijfproces kan vergemakkelijken, richtlijnen met betrekking tot plagiaat etc. De ruimte zal tevens dienen om contact te onderhouden met andere leden van de ‘scriptiegroep’ (wat dat inhoudt zal ook in deze ruimte worden toegelicht.) Ook kan er feedback gegeven op het begeleidingsproces. Toegang tot de ruimte verkrijgt men door zich in Progress in te schrijven aan het begin van een semester voor het Forum Scriptorium. Voor specifieke informatie over een scriptie geestelijke verzorging: zie Agora GV. Begeleiding en eindverantwoordelijkheid Het vervaardigen van de masterscriptie vindt plaats onder de eindverantwoordelijkheid van een hoofdvakdocent, die tevens de eerste begeleider is. Hiernaast dient de student, in overleg met de begeleider, een meelezer te zoeken, die deskundig is op het terrein van de scriptie of op een specifiek deelgebied hieruit. De meelezer dient als docent aan een universiteit te zijn aangesteld, tenzij de Examencommissie op verzoek van de student toestemming verleent om hierop een uitzondering te maken. De mate waarin de meelezer betrokken is bij de begeleiding wordt bepaald in onderling overleg tussen de student, de begeleider en de meelezer. Scriptie-opzet en afspraken met betrekking tot de begeleiding Vóór de aanvang van de scriptiewerkzaamheden worden er een scriptie-opzet en afspraken met betrekking tot de begeleiding vastgesteld. De procedure hiervoor is als volgt: 1. Oriëntatiefase Vóór de werkelijke start van de scriptiewerkzaamheden dient de student met de begeleider een of meerdere oriënterende gesprekken te houden over de haalbaarheid van haar/zijn plannen. De student voegt een kort verslag van de/het oriëntatiegesprek(ken) bij de scriptie-opzet. De begeleider bepaalt in hoeverre de literatuur, die speciaal met het oog op deze oriëntatie is bestudeerd, meetelt binnen de 20 ECTS voor de scriptie. 2. Scriptie-opzet* De scriptie-opzet dient te worden goedgekeurd door de begeleider en de meelezer en bevat de volgende elementen: 1. omschrijving van het onderwerp en de probleemstelling van de scriptie; 2. globale aanduiding van het te verwachten resultaat van de scriptie 3. voorlopige indeling van de hoofdstukken 4. fasering van de werkzaamheden 5. als bijlagen: - lijst van literatuur die is geraadpleegd bij de oriëntatie en het schrijven van de eerste opzet. - globale lijst van literatuur die gebruikt zal worden bij de scriptie 3. Begeleidingsafspraken* Hiernaast worden er afspraken gemaakt met betrekking tot de begeleiding. Deze bevatten: 1. een streefdatum voor afronding van de scriptie 2. streefdata voor de verschillende onderdelen/hoofdstukken 3. afspraken voor frequentie van begeleidingsgesprekken 64

De afspraken met betrekking tot de begeleiding worden in onderling overleg tussen begeleider en student gemaakt en worden bekrachtigd in de vorm van een formulier begeleidingsafspraken*, waarin de afspraken door beiden voor akkoord worden ondertekend. Eventuele wijzigingen daarin worden ook weer in onderling overleg aangebracht. Indien de afspraken door hetzij de student, hetzij de docent, herhaaldelijk niet worden nagekomen, kunnen na overleg met de meelezer en de studiecoördinator de afspraken ongedaan worden gemaakt. Gedurende de begeleiding dienen er minimaal drie gesprekken plaats te vinden tussen begeleider en de student. Het origineel van de scriptie-opzet en het formulier begeleidingsafspraken wordt bewaard in het dossier van de student op het faculteitsbureau. Kopieën ervan zijn in het bezit van de student, de begeleider, de meelezer en de studiecoördinator. In geval van ingrijpende wijzigingen in de scriptie-opzet en/of de begeleidingsafspraken worden deze opnieuw door alle hierboven genoemde betrokkenen vastgesteld. * Voor het schriftelijk vastleggen van de scriptie-opzet en de begeleidingsafspraken zijn formulieren verkrijgbaar op het faculteitsbureau. Richtlijnen voor de uitwerking De begeleider dient eenduidige richtlijnen te geven voor de uitvoering van scripties op het betreffende vakgebied. Hierbij dient rekening gehouden te worden met het vakgebied waarop de scriptie geschreven wordt (historische, systematische, filologische of empirisch sociaalwetenschappelijke opzet). Deze richtlijnen zijn schriftelijk vastgelegd en dienen vanaf het begin van de scriptiewerkzaamheden bij de student bekend te zijn. Bemiddeling bij geschillen Indien er tijdens de begeleiding problemen ontstaan tussen de betrokkenen, kan de student in overleg met de studiecoördinator een bemiddelaar inschakelen, die voor beide partijen acceptabel is. Voor geschillen aangaande de becijfering kan de student gebruik maken van de gebruikelijke beroepsprocedure ex. artikel 7.61 WHW. Eindtermen en beoordelingscriteria masterscriptie Eindtermen: Na afronding van de masterscriptie (20 ECTS) is de student in staat zelfstandig een wetenschappelijke verhandeling te schrijven, die gebaseerd is op door hem/haar verricht bronnen-, empirisch en/of literatuuronderzoek naar een zelf gekozen probleemstelling. Beoordelingscriteria 1. Algemeen - de scriptie heeft voldoende wetenschappelijk kritisch niveau 2.

Probleemstelling - heldere probleemstelling - expliciete vermelding van de werkwijze en methodische verantwoording daarvan - op de juiste wijze gebruik van bronnen/literatuur - indien van toepassing: vermelding van theorie en eerder onderzoek op het terrein van de probleemstelling - indien van toepassing: aantoonbare integratie van empirisch of bronnenmateriaal en 65

theoretisch materiaal 3.

Relevantie - de bestudeerde literatuur is relevant voor de probleemstelling - de vraagstelling is relevant binnen het vakgebied - de draagwijdte van de conclusies is aangegeven - de scriptie draagt bij tot vergroting van het kennisbestand van de vakgroep

4.

Zelfstandigheid - er is blijk gegeven van zelfstandig kunnen werken - een beargumenteerde eigen visie is aanwezig in de scriptie - er is blijk gegeven van het op constructieve wijze kunnen hanteren van commentaar op concepten van (gedeelten van) de scriptie

5.

Vorm - verzorgde uiterlijke vormgeving van de scriptie - logische opbouw van het betoog

6.

Formulering - correct taalgebruik - eenduidigheid in en juist gebruik van termen - op de juiste wijze vermelding van bronnen

7.

Planning - afspraken m.b.t. het aanleveren van conceptgedeelten en bespreking daarvan zijn nagekomen - de scriptie is binnen de geplande termijn afgerond

8. Vaststelling cijfer scriptie - Het cijfer voor de scriptie wordt vastgesteld na afloop van de verdediging van de scriptie in een openbare zitting van de examencommissie. 6.5.5 Schakelprogramma’s Voor studenten met een HBO-diploma Theologie (eerste- of tweedegraads), een BA-diploma Theologie (HBO of WO), een HBO-, BA- of WO-diploma van een andere dan een theologische opleiding zijn speciale schakelprogramma’s ontwikkeld voor de masteropleiding Geestelijke Verzorging. De omvang van het schakelprogramma is afhankelijk van de gevolgde vooropleiding. De schakelprogramma’s zijn te verkrijgen bij de studieadviseur. 6.5.6 Onderwijs- en Examenregeling Bij deze studiegids is een bijlage beschikbaar, waarin zowel de Onderwijs- en Examenregeling als de Regels en Richtlijnen voor deze opleiding zijn opgenomen. De Onderwijs- en Examenregeling en de Regels en Richtlijnen zijn ook te vinden in de Nestorruimte van de faculteit.

66

6.6

RESEARCH MASTER RELIGIOUS SYMBOLS AND TRADITION

6.6.1 Overview The Research Master' s programme takes two years (4 semesters) with a total study load of 120 EC. In order to achieve the final competences, the main structure of the programme consists of three compulsory core modules and a research traineeship, which are exclusively reserved for the students of the programme, plus three optional modules and a Master' s thesis. The programme has the following structure: Research Master' s programme Theology and Religious Studies 1st semester 2nd semester First Year - core module 1 (10 ECs) - core module 2 (10 ECs) - optional module 1 (10 ECs) - research traineeship 1 (10 ECs) - optional module 2 (10 ECs) - research traineeship 2 (10 ECs) Second - core module 3 (10 ECs) or - thesis / research proposal (30 ECs) Year core module 4 (10 ECs) - optional module 3 (10 ECs) - research traineeship 3 (10 ECs) Students can spend one semester (30 ECTS) abroad either in the second or the third semester. They follow two core modules. The programme for students who have already completed a (one-year) Master’s programme or a foreign equivalent before entering the Research Master' s programme has a study load of 70 EC and is structured as follows: 1st semester - core module 1 (10 ECs) or optional module (10 ECs) - core module 3 (10 ECs) Core module 4 (10 EC s) or optional module (10 ECs) - research traineeship (10 ECs)

2nd semester - core module 2 (10 ECs) or optional module (10 Ecs) - thesis / research proposal (30 ECs)

The students who follow the Research Master’s programme of 70 ECTS should follow two core modules. 6.6.2 Objectives The objective of the core modules is provide students with a general theoretical and methodological framework, as applied to the fields of theology and religious studies. They aim to bring students to a level of knowledge that will enable them to reflect on theories, methods and techniques of the programme’s disciplines. The students acquire advanced understanding of the terminology, perspectives and problems in the fields. The objectives of the optional modules are to designed to equip students with in-depth knowledge in specialised subjects, possibly linked to one or more languages, together with subjectspecific skills and methodological knowledge. 67

The research traineeship offers students the opportunity to become thoroughly acquainted with specialist literature, research methods, and current discussion within the discipline. The thesis must provide substantial evidence of the students’ research skills by displaying their abilities to identify and define academic problems, by reflecting their skills in using specialist literature and by situating their subjects within the existing academic discussions of theology and religious studies. Moreover, students must display their abilities in developing effective methods to solve problems, to put these methods into practice, and to report clearly and adequately on the results of their research. The core modules are of fundamental importance because they reflect the coherence of the programme. Therefore, these modules are spread over the first three terms. Two of the optional modules are put in the first semester in order to facilitate the choice of a subject in the research traineeship. In turn, the research traineeship facilitates the choice of the subject of the thesis. The placing of two core modules in the same terms as the research traineeship promotes the interaction between general theoretical and methodological questions as well as specialist research subjects. In the third term students choose either core module 3 or core module 4. Students choose the subject of their theses at the latest at the end of the third term. In this final phase, they combine the skills and knowledge they have acquired. 6.6.3 Description of study parts The study programme consists of three compulsory core modules of 10 ECs each: History of Theology and Religious Studies, Religion in conflicts and or Material Aspects of Religion or Religion and Public (Un)Reason. In consultation with the Director of Studies and in keeping with their interests and preferred specialisation, students select three modules from the courses offered at the MA level by the Faculty or by a (Dutch or foreign) Research Master' s programme. The optional modules can only be selected when they contribute to the aim of the programme and have been approved by the Board of Examiners. The Faculty of Theology and Religious Studies offers modules at the following disciplines: Biblical Studies: prof.dr. G.H. van Kooten, prof.dr. E. Noort, dr. J.T.A.G.M. van Ruiten, dr. F.L. Roig Lanzillotta Contemporary Religion: prof.dr. J.N. Bremmer, prof.dr. A.L. Molendijk Cultural Anthropology: dr. M.W. Buitelaar, prof.dr. Y.B. Kuiper, dr. P. Berger Psychology of Religion: prof.dr. P.M.G.P. Vandermeersch, prof.dr. T.H. Zock Philosophy of Religion: prof.dr. A.F. Sanders, dr. C. Jedan Judaism: prof.dr. E. Noort, dr. J.T.A.G.M. van Ruiten Christianity: prof.dr. G.H. van Kooten, prof.dr. A.L. Molendijk, dr. M.P.A. de Baar, dr. M. van Dijk, dr. J.E.A. Kroesen, dr. J.R. Luth Islam: prof.dr. F. Leemhuis Hinduism and Buddhism: prof.dr. H.T. Bakker Optional modules may also include the study of languages required for a chosen research project, such as: Arabic: prof.dr. F. Leemhuis Aramaic: dr. J.T.A.G.M. van Ruiten Egyptian: dr. J. van Dijk Ethiopic: dr. J.T.A.G.M. van Ruiten Sanskrit: prof. dr. H.T. Bakker When following modules of regular Masters, students of the Research Master' s programme will be required to study more literature, to write more complex papers and to pass wider ranging examinations. 68

Researchmaster Theology and Religious Studies Studiejaar: 1 sem vaknaam I History of Theology & Religious Studies I Liturgie en Artes I Monotheïsme I Klassieke godsdienstfilosofische tekst I Pluralisme en Relativisme I Geschiedenis en Christendom I Indische Godsdiensten en Antropologie I Jozua: het boek en de gestalte van Jozua I Psychopathologie en religie I Religieus leiderschap I Religie in de publieke en privé-sfeer I Schepping in Metaforen I Kerk, Symposium, Synagoge en Staat I Wetsliteratuur en Orderegels Qumran I Migratie, cultuur en identiteit II Religion in Conflicts II Research Traineeship 1 II Research Traineeship 2 II Antropologie van de Islam II God, het kwade en de geschiedenis II Westers christendom II Islam als verschijnsel Studiejaar: 2 sem vaknaam I Material Aspects of Religion I Jeruzalem/seminar en studiereis I Research Traineeship 3 I Religion and Public (Un)Reason II Thesis / Research Proposal II Forum Sciptorium

vakcode THTMHTRE10 THMLAE10 THMMPJCE10 THMFKGTE10 THMFILPR10 THMGCTTE10 THMIGAE10 THMJOZE10 THMPSPRE7 THMPSRLE10 THMRPPSE10 THMSIME10 THMKSSSE10 THMWOQE10 THMMCIE10 THMRICE10 THTMRT1E10 THTMRT2E10 THMAIE10 THMGKGE10 THMWCE10 THMIVE10

EC 10 10 10 10 10 10 10 10 7 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10

V/K V K K K K K K K K K K K K K K V V V K K K K

nr 51 73 81 71 95 30 55 69 100 106 104 113 70 129 80 109 110 111 2 37 128 64

vakcode THTMMARE10 THB3JERE10 THTMRT3E10 THRMRPRE10

EC 10 10 10 10 30

V/K K K V K V V

nr 75 66 112 107

THMFS

20

6.6.4 Traineeship The research traineeship is divided in three parts of 10 ECs. Students work in small groups of 1 to 3 students under the supervision of a staff member in order to get acquainted with specialist literature and data bases, qualitative and quantitative analyses, to train discipline-specific methods and techniques, and to learn writing assessments of articles and book reviews. They participate in the ongoing research activities of one or more members of the programme' s staff, carry out a supervised project or participate in a research project of a scholar abroad who is affiliated to the Centre for Religious Studies. In all three cases, each tutorial of the traineeship will culminate in the presentation of papers with rising degrees of complexity and sophistication. 69

6.6.5 Thesis In the research traineeship the students become familiar with specialist literature, research methods and current discussions in the disciplines. This facilitates the choice of the subject of the thesis. The thesis is written in the final phase of the programme, i.e. the second semester of the second year. Students write a thesis and formulate a research proposal that is based on the thesis. They choose the subject of their theses independently, but in consultation with a supervising member of staff, at the end of the first semester of the second year. The choice of the subject is to be approved by the Director of the Graduate School, prof.dr. A.F. Sanders. The thesis and research proposal are written as part of the thesis class (a maximum of 10 students, who meet once every two weeks). The thesis preferably takes the form of a publishable paper and is written in English. A number of sessions is set aside to discuss research proposals, both successful and unsuccessful. Here students learn to write a research proposal themselves. The thesis is supervised by two members of staff. The main supervisor is a staff member of the University of Groningen, but the second supervisor may come from another university, provided she or he is a member of a recognized research school. The faculty uses a Nestor environment entitled ' Forum Scriptorium'to streamline the process of and the procedures around writing your final-year thesis. This environment contains all the information you will need when you are about to start working on your thesis, for example the thesis regulations and contract. You will also find other relevant documents here, such as information that may help the writing process and guidelines concerning plagiarism. In order to gain access to the environment, you must register for the Forum Scriptorum in Progress at the beginning of a semester. 6.6.6 Supervising/tutoring The programme is primarily taught by professors with proven experience in supervising young researchers and belonging to a research school. At the beginning of the programme, a personal study scheme will be compiled for each student, which has to be approved by the Director of the Graduate School. During the traineeships, students participate in the ongoing research activities of one or more members of the programme' s staff, carry out a supervised project or participate in a research project of a scholar abroad who is affiliated to the Centre for Religious Studies. In all three cases, each tutorial of the traineeship will culminate in the presentation of papers with rising degrees of complexity and sophistication. The thesis is supervised by two members of staff. The main supervisor is a staff member of the University of Groningen, but the second supervisor may come from another university, provided she or he is a member of a recognized research school. 6.6.7 Course and Examination Regulations and Student Charter A supplement of this prospectus with the Course and Examination Regulations of the Research Master’s programme is available at the Administration Office of the Faculty of Theology and Religious Studies. This document is also available at the Nestorsite of the Faculty. An English version of the Student Charter (chapter 10 of this prospectus) is available at the Administration Office of the Faculty of Theology and Religious Studies.

70

7

DOCTORAALOPLEIDINGEN

7.1

INLEIDING

Dit hoofdstuk bevat gedetailleerde informatie over de doelstellingen, eindkwalificaties en opbouw van de doctoraalopleidingen in afbouw van de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap. Door middel van studieschema’s wordt een overzicht gegeven van de studieonderdelen, zowel verplicht als keuze, die gepland zijn in de diverse opleidingsjaren. Tussen de studieschema’s staan toelichtende teksten. In de studieschema’s worden de volgende afkortingen gehanteerd: sem EC V K nr 7.2

semester waarin het vak gegeven wordt aantal ECTS-punten verplicht studieonderdeel keuzeonderdeel volgnummer, corresponderend met het volgnummer van de vakomschrijving in hoofdstuk 10. DOCTORAALOPLEIDING GODGELEERDHEID

Sinds 1 september 2002 is de doctoraalopleiding Godgeleerdheid een opleiding in afbouw. Tot 1 september 2009 wordt aan degenen die het propedeutisch examen hebben behaald, de gelegenheid geboden de overige tentamens alsmede het examen van de doctoraalopleiding af te leggen. 7.2.1 Doelstellingen De klassieke opleiding Godgeleerdheid is gericht op een wetenschappelijke bestudering van de religie in haar historische en actuele manifestaties, tegen de achtergrond van de hedendaagse samenleving, inclusief de daarbij in het geding zijnde vragen naar waarheid, normen en waarden. Het hoofdaccent ligt daarbij op de bestudering van de joodse en christelijke tradities vanuit een historische, filologische, systematische en sociaalwetenschappelijke invalshoek. De opleiding Godgeleerdheid plaatst zichzelf in een lange wetenschappelijke traditie, wat blijkt uit de eisen die gesteld worden aan de kennis van de klassieke talen (Hebreeuws, Grieks, Latijn) en het belang dat gehecht wordt aan de analyse van klassieke teksten in het onderwijs. Zij wil tegelijkertijd ruimte bieden voor de levensbeschouwelijke pluriformiteit in onze hedendaagse samenleving. De opleiding kenmerkt zich door een open en kritische gezindheid. Studenten worden uitgedaagd om de in de hedendaagse cultuur aanwezige spanning tussen wetenschap en geloof te thematiseren en de gevolgen daarvan voor zichzelf en anderen te doordenken. De doctoraalopleiding Godgeleerdheid heeft ten doel de studenten in staat te stellen de kennis, het inzicht, de vaardigheden en attitudes te verwerven die nodig zijn om na het behalen van het doctoraaldiploma, a. onder begeleiding wetenschappelijk onderzoek te verrichten op het terrein van de theologie en dat onderzoek tijdig af te ronden met een promotie; b. hun wetenschappelijke kennis relevant te maken in een maatschappelijke betrekking, waarvoor een academische opleiding vereist, dan wel wenselijk is en waarvoor kennis van de theologie noodzakelijk, dan wel nuttig is. De opleidingen bieden een wetenschappelijke basis voor een viertal beroepsterreinen, namelijk: 71

-

het werkgebied van predikant in een kerkelijke gemeente of in diverse vormen van bijzonder pastoraat; functies als leraar godsdienst en cultuurgeschiedenis van het christendom en in leerplanontwikkeling ten behoeve van godsdienstonderwijs en catechese; dat van wetenschappelijk onderzoeker op het terrein van de theologie; een algemene categorie van functies waarvoor een brede wetenschappelijke opleiding vereist en kennis op het terrein van de theologie gewenst is.

7.2.2

Vertaling van de doelstelling in de eindkwalificaties

7.2.2.1 Algemene eindkwalificaties De afgestudeerden in de Godgeleerdheid dienen, ongeacht de gekozen afstudeervariant en de daarvoor gewenste vakkensamenstelling: a. verdiept en gespecialiseerd inzicht te hebben in de op het terrein van de theologie gehanteerde begrippen en methoden en te beschikken over een zodanige kennis van de resultaten van het onderzoek, dat zij in staat zijn zelfstandig desbetreffende wetenschappelijke problemen te onderkennen, en zich aan de hand van de vakliteratuur een oordeel te vormen over mogelijke oplossingen; b. de vaardigheden te bezitten waardoor zij in staat zijn om een correct, beargumenteerd en kritisch verslag, mondeling dan wel schriftelijk, te doen van de stand van zaken betreffende onderwerpen binnen één of meer deelgebieden van de theologie, zowel aan vakgenoten als aan een breder publiek, en uit deze bevindingen verantwoorde conclusies te trekken; c. een attitude te bezitten die hen in staat stelt om kritisch te reflecteren op de levensbeschouwelijke pluriformiteit in onze hedendaagse samenleving en de in de (hedendaagse) cultuur aanwezige spanning tussen wetenschap en geloof te thematiseren; d. in staat te zijn de onder a tot en met c genoemde kennis en vaardigheid relevant te maken in een maatschappelijke betrekking. 7.2.2.2 De eindkwalificaties van de postpropedeutische fase van de doctoraalopleiding De postpropedeutische fase van de doctoraalopleiding Godgeleerdheid bestaat uit twee gedeelten, namelijk het basisdoctoraal (82 ECTS) en de specialisatiefase (98 ECTS). Het basisdoctoraal bestaat geheel uit verplichte onderdelen en vormt samen met de propedeuse het basisprogramma. Het basisdoctoraal Na de selectie die de propedeuse beoogt, geeft het basisdoctoraal een bredere oriëntatie in de theologie en bereidt zij de specialisatie voor. In het basisdoctoraal (82 ECTS) wordt een voor ieder geldend programma geboden, waarbij geïntegreerd in de vakken verschillende algemene wetenschappelijke vaardigheden (leesvaardigheid; schrijfvaardigheid; presentatievaardigheid) verder worden ontwikkeld. Na het basisdoctoraal beschikken de studenten over: a. elementaire kennis van en inzicht in enerzijds en het aanleren van studievaardigheid anderzijds op het gebied van die onderdelen van de theologie die nog niet aan bod kwamen in de propedeuse, te weten het jodendom na de middeleeuwen; godsdienstwijsbegeerte, vrouwenstudies theologie, oecumenica, sociale ethiek en godsdienstpedagogiek; b. meer omvattende kennis van en verdiept inzicht in de onderdelen van de theologie die reeds in de propedeuse aan bod kwamen, te weten Oude Testament, Nieuwe Testament, geschiedenis van het christendom, godsdienstpsychologie, godsdienstsociologie, en inzicht in hun methoden; c. voldoende vaardigheid om de klassieke teksten uit de joodse en christelijke religieuze tradities te kunnen analyseren en interpreteren. d. verbreed en verdiept inzicht in de samenhang tussen verschillende deelgebieden. 72

De specialisatiefase (DII) Voor de specialisatiefase (98 ECTS) gelden de algemene eindtermen en de hieronder genoemde specifieke eindtermen: Afgestudeerden van de Algemene afstudeervariant beschikken over: a. grondige, algemene en specifieke kennis van de methoden, theorieën en problemen van een der onderdelen van de theologie (hoofdvak): Oude Testament & Vroeg Jodendom, Nieuwe Testament & Vroeg Christendom, Geschiedenis van het Christendom & Liturgiewetenschap, Godsdienstwijsbegeerte & Ethiek, Wijsgerige Theologie, Godsdienstpsychologie; b. grondige algemene kennis van theorieën en problemen van een van de onder a. genoemde onderdelen van de theologie of een van de volgende onderdelen (bijvak): Godsdienstwetenschap & Godsdienstantropologie, Genderstudies Theologie, Cultuurgeschiedenis van de Indische godsdiensten/Islam; c. vaardigheid om meer complexe thema' s en/of problemen op een terrein van een van de genoemde onderdelen van de theologie op hun centrale onderdelen te analyseren, te (re)construeren, aan elkaar te relateren, en uit deze bevindingen op verantwoorde wijze conclusies te trekken. Afstudeervariant Geestelijke Verzorging De opleiding kent één bijzondere afstudeervariant van 98 ECTS. Het doel van de variant is het ontwikkelen van kennis en vaardigheden die nuttig of nodig zijn om de functie van geestelijk verzorger op academisch niveau te kunnen vervullen. Met het oog op een specifieke ambtsopleiding kan postdoctoraal de Kerkelijke Opleiding of een aanvullende opleiding bij de Universiteit van de Humanistiek worden gevolgd. Voor afgestudeerden van de variant Geestelijke Verzorging geldt dat zij beschikken over: 1. kennis van methoden, theorieën en problemen op het gebied van de geestelijke verzorging; 2. inzicht in de complexe organisatie waarbinnen de geestelijk verzorger werkt; 3. inzicht in de wijze waarop religie en levensbeschouwing op de geest van mensen kunnen inwerken; de geschiktheid dit te expliciteren, psychologisch en wijsgerig/theologisch te verhelderen en in de actuele situatie van religie en cultuur te situeren; 4. kritisch inzicht in de wijze waarop mensen op het gebied van levensbeschouwing en ethiek leiding zoeken en hoe op verantwoorde wijze op deze vraag ingegaan kan worden; 5. kennis van en inzicht in de godsdienstpsychologische, levensbeschouwelijke en medischethische aspecten van ziekte, dood, gezondheid en lijden in de Westerse multiculturele samenleving; 6. communicatieve en methodische vaardigheden die nodig zijn voor het uitoefenen van het beroep van geestelijk verzorger; 7. een academische attitude die blijk geeft van zelfstandigheid, creativiteit en een kritischreflectief vermogen; 8. in staat zijn vakdeskundigheid, beroepsbekwaamheid en eigen levensbeschouwing in de eigen persoon op een gereflecteerde en geloofwaardige manier te verbinden; 9. in staat zijn zelfstandig een wetenschappelijke verhandeling te schrijven, die gebaseerd is op eigen bronnen-, empirisch en/of literatuuronderzoek aan de hand van een zelf gekozen probleemstelling.

73

7.2.3 Studieschema’s postpropedeutische fase Godgeleerdheid 7.2.3.1 Basisdoctoraal Het basisdoctoraal beoogt een verdere uitbreiding en verdieping van de kennismaking met het gehele veld van de theologie. Het is toegestaan om tentamens af te leggen voor het basisdoctoraal indien men 40 ECTS van het propedeutisch examen heeft afgelegd en indien men voldoet aan een eventuele toegangseis voor het betreffende onderdeel van het tweede jaar. Doctoraal Godgeleerdheid - basisdoctoraal (D GG-bd) Studiejaar: 3 sem vaknaam I Tekstinterpretatie 2 II Jodendom II Theologische reflectie

vakcode THB3TI2E10 THB23JODE3 THB3TRE4

Doctoraal Godgeleerdheid – specialisatiefase (D2)

(D GG-D2)

Studiejaar: 3 sem vaknaam Keuzeruimte (2 uit 3): I Interpretatie oudtestamentische verhalen I Religion in America I Zingeving, traditie en verandering I, II AVV-module I, II Hoofd- en/of bijvakken GG

EC 10 3 4

V/K V V V

nr 119 68 120

vakcode

EC

V/K

nr

THB3OMIOV THB3OMRIA THB3OMZTV

10 10 10 5 18

K K K V V

59 108 131

Studenten die de examenonderdelen van het basisdoctoraal (tweede jaar en van het derde jaar Tekstinterpretatie 2, Jodendom, Theologische Reflectie) met voldoende resultaat hebben afgesloten, kunnen na aanvraag van de voorlopige goedkeuring aan de specialisatiefase beginnen. Het is toegestaan om tentamens af te leggen in de specialisatiefase,indien men minimaal 40 ECTS van het basisdoctoraal heeft gehaald, men het propedeutisch examen heeft gehaald en indien men voldoet aan een eventuele toegangseis voor het betreffende onderdeel in de specialisatiefase. De Examencommissie kan hier in bepaalde gevallen op verzoek van de betrokkene van afwijken (zie Onderwijs- en Examenregeling). In plaats van hoofd- en bijvakken kan vanaf het derde jaar ook worden gekozen voor het volgen van de afstudeervariant Geestelijke Verzorging. Het studieschema van het derde jaar (specialisatiefase) ziet er dan als volgt uit:

74

Doctoraal Godgeleerdheid – Geestelijke Verzorging – specialisatiefase (D2) (D GG-GV) Studiejaar: 3 sem vaknaam I Gesprekstechniek en groepsdynamica I Professionele Ethiek Keuzeruimte (1 uit 3): I Interpretatie oudtestamentische verhalen I Religion in America I Zingeving, traditie en verandering I GV en de zorgsector I, II AVV-module II Leven, lijden en dood II Psychoanalyse - persoon en cultuur

vakcode THB3GTGDE5 THB3PEE7

EC 5 7

V/K V V

nr 36 97

THB3OMIOV THB3OMRIA THB3OMZTV THB3GVPVE2

10 10 10 2 5 7 7

K K K V V V V

59 108 131 25

THB3LLDE7 THB3PSPCE7

72 99

Voor studenten die overwegen deze afstudeervariant te kiezen, wordt in mei een voorlichtingsbijeenkomst gehouden. Verdere informatie is te verkrijgen bij prof.dr. T.H. Zock (coördinator Geestelijke Verzorging). 7.2.3.2

Specialisatiefase Godgeleerdheid

Nadat het basisdoctoraal (82 ECTS) geheel is afgerond kan begonnen worden aan de specialisatiefase (98 ECTS). De specialisatiefase kent twee afstudeervarianten: een Algemene Variant en de variant Geestelijke Verzorging. De Algemene Variant is onderverdeeld in twee fasen. De eerste fase betreft drie interdisciplinaire onderzoeksmodules van elk 10 ECTS waarvan de studenten er twee kiezen. Deze modules worden in het eerste semester van het derde studiejaar aangeboden. De tweede fase betreft de studie voor het hoofdvak (40 ECTS, inclusief een scriptie van 20 ECTS) en bijvak (18 ECTS). Ongeacht de keuze voor het hoofdvak en bijvak volgt elke student eveneens de thematische modules Schepping in Metaforen (10 ECTS) en God, het kwade en de geschiedenis (10 ECTS). In het studiejaar 2007-2008 zal de thematische module Schepping in Metaforen niet worden aangeboden. In plaats daarvan kiest de student één module (10 ECTS) van een andere specialisatie dan het hoofdvak. Men kan ook kiezen voor de afstudeervariant Geestelijke Verzorging. 7.2.3.2.1 De interdisciplinaire onderzoeksmodules De drie interdisciplinaire onderzoeksmodules (Interpretatie oudtestamentische verhalen, Religion in America, Zingeving, traditie en verandering), waarvan de student er twee kiest voorafgaand aan de specialisatie, worden elk door een basiseenheid verzorgd. De faculteit kent de volgende basiseenheden: - Bijbelwetenschap: Oude Testament & Vroeg Jodendom; Nieuwe Testament & Vroeg Christendom; - Godsdienstwetenschap en Geschiedenis van het Christendom: Godsdienstwetenschap & Godsdienstantropologie, Geschiedenis van het Christendom en Liturgiewetenschap; - Godsdienstwijsbegeerte en Godsdienstpsychologie: Godsdienstwijsbegeerte & Ethiek, Godsdienstpsychologie. Voor de keuze van de modules geldt dat de student in ieder geval de module kiest die door de basiseenheid waar het toekomstige hoofdvak onder valt, wordt aangeboden. De hoofdvakken staan achter de naam van de basiseenheid vermeld. Op die manier wordt een eerste selectie 75

gemaakt in de richting van het hoofdvak. Wie bij voorbeeld van plan is godsdienstpsychologie als hoofdvak te kiezen, volgt in het eerste semester in ieder geval de interdisciplinaire onderzoeksmodule die door de basiseenheid Godsdienstwijsbegeerte en Godsdienstpsychologie wordt verzorgd. Daarnaast dient dan nog één van de andere twee interdisciplinaire onderzoeksmodules te worden gevolgd. Mocht op het moment van de te maken keuze (vóór 1 juli), nog niet duidelijk zijn wat het hoofdvak wordt (dit moet vóór 1 december bekend zijn), dan kan de student het beste de module laten vallen waarvan hij/zij zeker weet dat het hoofdvak niet bij die module hoort. Zie voor het module-aanbod de studieonderdelen onder Keuzeruimte van het schema op pag. 77. Studenten die het voorsorteerprogramma Geestelijke Verzorging volgen kiezen één onderzoeksmodule in plaats van twee. 7.2.3.2.2 Korte omschrijving van de afstudeervarianten 1. Algemene afstudeervariant Het hoofdvak (40 ECTS, inclusief de scriptie van 20 ECTS) wordt gekozen uit een van de volgende disciplines, die volgens de verschillende basiseenheden zijn gegroepeerd: a. Bijbelwetenschap: Oude Testament en Vroeg Jodendom, Nieuwe Testament en Vroeg Christendom; b. Godsdienstwetenschap en Geschiedenis van het Christendom: Geschiedenis van het Christendom en Liturgiewetenschap; c. Godsdienstwijsbegeerte en Godsdienstpsychologie: Godsdienstwijsbegeerte, Ethiek, Godsdienstpsychologie. Ongeacht de keuze van het hoofdvak volgt elke student eveneens de thematische modules Schepping in Metaforen (10 ECTS) en God, het kwade en de geschiedenis (10 ECTS). In het studiejaar 2007-2008 zal de thematische module Schepping in Metaforen niet worden aangeboden. In plaats daarvan kiest de student één module (10 ECTS) van een andere specialisatie dan het hoofdvak. Het bijvak (18 ECTS) voor deze variant kan worden gekozen uit de voor het hoofdvak genoemde groepen van disciplines. Daarnaast kan een bijvak worden gekozen uit: - de vakken van een andere faculteit of van een instelling voor HBO; - de vakken aangeboden in het kader van de bijzondere leerstoelen: * Unitarisme (prof.dr. E.H. Cossee) * Cultuurtheologie in hermeneutisch perspectief (prof.dr. E.P.N.M. Borgman) * Aanbod vanwege de Socrates-leerstoel (prof.dr. A.R. Mackor); - de pedagogisch-didactische cursus; - Genderstudies (kerkgeschiedenis); - Godsdienstwetenschap en –antropologie; - Cultuurgeschiedenis Indische godsdiensten; - Cultuurgeschiedenis Islam; Ook kan het studieonderdeel Religion in Conflicts, dat in samenwerking met de universiteit van Uppsala wordt aangeboden, als bijvakonderdeel worden gekozen. De diverse hoofdvakken van de Algemene afstudeervariant omvatten de volgende studieonderdelen: Oude Testament & Vroeg Jodendom: Poëtische teksten in OT en Vroeg Joodse literatuur, Het boek en de gestalte van Jozua, Wetsliteratuur en orderegels Qumran Nieuwe Testament & Vroeg Christendom: Vroegchristelijke visies op de mens, Scheiding van kerk en staat in het Nieuwe Testament, Christologie en het joodse monotheïsme 76

Geschiedenis Christendom & Liturgiewetenschap: Theologische vernieuwingen, Geschiedenis Christendom: theorie en praktijk, Liturgie en Artes Godsdienstwijsbegeerte & Ethiek: Capita selecta godsdienstfilosofie, Pluralisme en Relativisme, Klassieke godsdienstfilosofische tekst, Ethische Theorie, Professionele Ethiek, Ethiek in de gezondheidszorg Godsdienstpsychologie: Psychoanalyse- persoon en cultuur, Psychopathologie en religie, Religieus Leiderschap, Onderzoekseminar Godsdienstpsychologie De verschillende bijvakken omvatten als studieonderdelen: Oude Testament & Vroeg Jodendom: zie hierboven Nieuwe Testament & Vroeg Christendom: zie hierboven Geschiedenis Christendom & Liturgiewetenschap: zie hierboven Godsdienstwijsbegeerte & Ethiek: zie hierboven Godsdienstpsychologie: zie hierboven Pedagogisch-didactische cursus Unitarisme: Geschiedenis en beginselen Unitarisme Genderstudies Theologie: Genderstudies - hoer en maagd Godsdienstwetenschap en –antropologie: Antropologie van de islam, Indische godsdiensten en antropologie, Pluralisme en relativisme, Het fundamentalisme na 11 september, Religie in de publieke en privé-sfeer, Religion in Conflicts Cultuurgeschiedenis Indische godsdiensten: Geschiedenis Indische godsdiensten, Indische godsdiensten en antropologie Cultuurgeschiedenis Islam: Geschiedenis Islam in het Midden-Oosten, Antropologie van de Islam De specialisatiefase (derde en vierde jaar) is in onderstaande schema’s weergegeven. Het overzicht met de studieonderdelen van de verschillende hoofd- en bijvakken is aan het eind van dit hoofdstuk opgenomen. Doctoraal Godgeleerdheid – specialisatiefase (D2) Studiejaar: 3 sem vaknaam Keuzeruimte (2 uit 3): I Interpretatie oudtestamentische verhalen I Religion in America I Zingeving, traditie en verandering I, II AVV-module I, II Hoofd- en/of bijvakken GG Studiejaar: 4 sem vaknaam I Schepping in metaforen I, II Hoofd- en bijvakken GG II God, het kwade en de geschiedenis II Doctoraalscriptie

(D GG-D2) vakcode

EC

V/K

Nr

THB3OMIOV THB3OMRIA THB3OMZTV

10 10 10 5 18

K K K V V

59 108 131

vakcode THMSIME10

EC 10 20 10 20

V/K V V V V

Nr 113

THMGKGE10

37 77

2. Afstudeervariant Geestelijke Verzorging Naast het zelf samenstellen van een afstudeerprogramma is het mogelijk om de afstudeervariant Geestelijke Verzorging te kiezen (98 ECTS). Wie voor deze variant kiest begint in het eerste semester van het derde studiejaar met deze variant. De student kiest één van de interdisciplinaire onderzoeksmodules, bij voorkeur Zingeving, Traditie en Verandering. In schema ziet de afstudeervariant Geestelijke Verzorging er aldus uit: Doctoraal Godgeleerdheid – Geestelijke Verzorging – specialisatiefase (D2) (D GG-GV) Studiejaar: 3 sem vaknaam I Gesprekstechniek en groepsdynamica I Professionele Ethiek Keuzeruimte (1 uit 3): I Interpretatie oudtestamentische verhalen I Religion in America I Zingeving, traditie en verandering I GV en de zorgsector I, II AVV-module II Leven, lijden en dood II Psychoanalyse - persoon en cultuur Studiejaar: 4 sem vaknaam I Geestelijke verzorging I Geestelijke zorg – cultuurhistorisch persp. I Psychopathologie en religie I, II Geestelijke verzorging - Stage II Ethiek in de gezondheidszorg II Doctoraalscriptie

78

vakcode THB3GTGDE5 THB3PEE7

EC 5 7

V/K V V

Nr 36 97

THB3OMIOV THB3OMRIA THB3OMZTV THB3GVPVE2

10 10 10 2 5 7 7

K K K V V V V

59 108 131 25

EC 7 3 7 16 7 20

V/K V V V V V V

THB3LLDE7 THB3PSPCE7

vakcode THMGVE7 THMGZCE3 THMPSPRE7 THMGVSE16 THMEGE7

72 99

Nr 23 26 100 24 16

Godgeleerdheid: Hoofd- en bijvakken sem I I I I I I I I I I I I I I I I I I,II I, II II II II II II II II II II II II II II II II

(GG Hoofd- en bijvakken)

vaknaam Schepping in Metaforen Professionele Ethiek Liturgie en Artes Monotheïsme Jeruzalem/seminar en studiereis Klassieke godsdienstfilosofische tekst Pluralisme en Relativisme Fundamentalisme na 11 september Geschiedenis en Christendom Indische Godsdiensten en Antropologie Jozua: Het boek en de gestalte van Jozua Psychopathologie en religie Religieus leiderschap Religie in de publieke en privé-sfeer Kerk, Symposium, Synagoge en Staat Wetsliteratuur en Orderegels Qumran Onderzoekseminar Godsdienstpsychologie Forum Scriptorium Pedagogisch-didactische Cursus God, het kwade en de geschiedenis Ethische Theorie Capita selecta godsdienstfilosofie Geschiedenis Indische godsdiensten Geschiedenis Islam in het Midden-Oosten Poëtische teksten in OT en vroeg Joodse literatuur Psychoanalyse - persoon en cultuur Theologische vernieuwingen Vroegchristelijke visies op de mens Antropologie van de Islam Ethiek in de gezondheidszorg Religion in Conflicts Geschiedenis en beginselen Unitarisme Genderstudies - hoer en maagd Islam als verschijnsel

vakcode THMSIME10 THB3PEE7 THMLAE10 THMMPJCE10 THB3JERE10 THMFKGTE10 THMFILPR10 THMFUNE10 THMGCTTE10 THMIGAE10 THMJOZE10 THMPSPRE7 THMPSRLE10 THMRPPSE10 THMKSSSE10 THMWOQE10 THSPSOSE10 THMFS THSPDCE24 THMGKGE10 THB3ETE10 THB3FCSE10 THB3GIGE10 THB3GIME10 THB3POTE10 THB3PSPCE7 THB3TVE10 THB3VVME9 THMAIE10 THMEGE7 THMRICE10 THSBLUGE10 THSGSHME10 THMIVE10

EC 10 7 10 10 10 10 10 10 10 10 10 7 10 10 10 10 10 24 10 10 10 10 10 10

V/K V K K K K K K K K K K K K K K K K V K V K K K K K

Nr 113 97 73 81 66 71 95 22 30 55 69 100 106 104 70 129 132 21 94 37 17 8 31 33 96

7 10 9 10 7 10 10 10 10

K K K K K K K K K

99 121 127 2 16 109 29 27 64

79

7.2.4 Voorlopige en definitieve goedkeuring van het doctoraalpakket Voorlopige goedkeuring De samenstelling van het pakket behoeft de goedkeuring van de Examencommissie. Vóór de aanvang van de specialisatiefase (in ieder geval voor 1 september van het academisch jaar waarin de student met de studie van het hoofd- en bijvak aanvangt) vraagt de student bij de secretaris van de examencommissie, dr. J.R. Luth, een voorlopige goedkeuring aan. De student doet hierbij opgave van het gekozen hoofdvak en het gekozen bijvak of de gekozen afstudeervariant. De commissie geeft schriftelijk bericht van de verstrekte goedkeuring aan de aanvrager. Zonder voorlopige goedkeuring kan niet met de studie van het hoofd- en/of bijvak worden begonnen. Wel kan de student, indien hij/zij niet voldoet aan de eisen gesteld aan deelname aan de specialisatiefase (hoofd- en bijvakstudie), een speciale voorlopige toestemming aanvragen voor het volgen van een aantal hoofd- en bijvakmodules, als aannemelijk kan worden gemaakt dat de student anders te veel vertraging gaat oplopen en de achterstand binnen een jaar kan worden weggewerkt. De aanvraag van de voorlopige goedkeuring of de voorlopige toestemming gaat altijd gepaard met het indienen van een studieplan/inhaalplan. Bezitters van een HBO-diploma kunnen desgewenst een inhoudelijk samenhangend deel van hun HBO-studie opvoeren als buiten-universitair bijvak (20 ECTS). Zij dienen dan een gespecificeerde omschrijving van dat bijvak op te nemen in de aanvraag van voorlopige goedkeuring van hun doctoraalpakket, die door de desbetreffende HBO-docent gewaarmerkt dient te zijn en waarbij een kopie van het HBO-diploma wordt gevoegd. Definitieve goedkeuring van het pakket Ten minste twee maanden vóór de aanmeldingsdatum voor het doctoraalexamen, dus ruim drie maanden voor de beoogde afstudeerdatum, vraagt de student een definitieve goedkeuring aan. Hij/zij legt daartoe een overzicht van zijn/haar werkzaamheden ter goedkeuring voor aan de examencommissie. Dit overzicht omvat: a. de titel van de door hem/haar te schrijven/geschreven scriptie en, indien van toepassing, een omschrijving van andere gemaakte werkstukken; b. vermelding van het gevolgde hoofd- en bijvak; c. in het geval de opzet van het hoofd- en/of bijvakprogramma afwijkt van hetgeen hierover in de gids wordt vermeld, dient de student dit duidelijk aan te geven op een door de verantwoordelijke docent mede-ondertekend document. Extra onderdelen Op de doctoraalbul kan in voorkomende gevallen melding worden gemaakt van extra onderdelen (d.w.z. uitgaand boven de 98 ECTS van de specialisatiefase), waarover de student tentamen heeft afgelegd. De betreffende student dient bij de aanvraag van de definitieve goedkeuring op te geven op welke onderdelen dit betrekking heeft. Alleen onderdelen met een omvang van ten minste 10 ECTS komen in aanmerking. 7.2.5 Aanvragen van het doctoraalexamen Studenten die willen afstuderen vragen zes weken voor de beoogde afstudeerdatum het doctoraalexamen aan via het formulier “Aanvraag doctoraalexamen”, dat bij de onderwijsadministratie van de faculteit verkrijgbaar is.

80

7.2.6 Scriptieregeling Omvang van de scriptie Voor het behalen van het doctoraalexamen dient er binnen het hoofdvak een scriptie te worden vervaardigd. De omvang van de scriptiewerkzaamheden bedraagt 20 ECTS. Indien de omvang van de werkzaamheden groter is dan 20 ECTS mag dit niet in mindering worden gebracht op andere onderdelen binnen het specialisatiepakket van in totaal 98 ECTS. Het aantal pagina' s van de scriptie bedraagt maximaal ca. 50 (aantal woorden per pagina: ca. 600) excl. eventuele bijlagen, d.w.z. gedeelten die normaal gesproken niet tot het bestand van de scriptie behoren. Forum Scriptorium Teneinde het proces (en de procedures) rond het schrijven van een (eind)scriptie verder te stroomlijnen maakt de faculteit gebruik van een Nestorruimte getiteld “Forum Scriptorium”. Hierin is alle relevante informatie te vinden die nodig is als men op het punt staat te beginnen met de scriptie. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het scriptiereglement en het scriptiecontract. Maar ook andere relevante documenten zijn opgenomen: informatie die het schrijfproces kan vergemakkelijken, richtlijnen met betrekking tot plagiaat etc. De ruimte zal tevens dienen om contact te onderhouden met andere leden van de ‘scriptiegroep’ (wat dat inhoudt zal ook in deze ruimte worden toegelicht.) Ook kan er feedback gegeven op het begeleidingsproces. Toegang tot de ruimte verkrijgt men door zich in Progress in te schrijven aan het begin van een semester voor het Forum Scriptorium. Begeleiding en eindverantwoordelijkheid Het vervaardigen van de (doctoraal)scriptie vindt plaats onder de eindverantwoordelijkheid van een hoofdvakdocent, die tevens de eerste begeleider is. Hiernaast dient de student, in overleg met de begeleider, een meelezer te zoeken, die deskundig is op het terrein van de scriptie of op een specifiek deelgebied hieruit. De meelezer dient als docent aan een universiteit te zijn aangesteld, tenzij de Examencommissie op verzoek van de student toestemming verleent om hierop een uitzondering te maken. De mate waarin de meelezer betrokken is bij de begeleiding wordt bepaald in onderling overleg tussen de student, de begeleider en de meelezer. Scriptie-opzet en afspraken met betrekking tot de begeleiding Vóór de aanvang van de scriptiewerkzaamheden worden er een scriptie-opzet en afspraken met betrekking tot de begeleiding vastgesteld. De procedure hiervoor is als volgt: 1. Oriëntatiefase Ruim (3-6 maanden) vóór de werkelijke start van de scriptiewerkzaamheden dient de student met de begeleider een of meerdere oriënterende gesprekken te houden over de haalbaarheid van haar/zijn plannen. De student voegt een kort verslag van de/het oriëntatiegesprek(ken) bij de scriptie-opzet. De begeleider bepaalt in hoeverre de literatuur, die speciaal met het oog op deze oriëntatie is bestudeerd, meetelt binnen de 20 ECTS voor de scriptie. 2. Scriptie-opzet* De scriptie-opzet dient te worden goedgekeurd door de begeleider en de meelezer en bevat de volgende elementen: 1. omschrijving van het onderwerp en de probleemstelling van de scriptie; 2. globale aanduiding van het te verwachten resultaat van de scriptie 3. voorlopige indeling van de hoofdstukken 4. fasering van de werkzaamheden 5. als bijlagen: lijst van literatuur die is geraadpleegd bij de oriëntatie en het schrijven van de eerste zet. 81

-

globale lijst van literatuur die gebruikt zal worden bij de scriptie

3. Begeleidingsafspraken* Hiernaast worden er afspraken gemaakt met betrekking tot de begeleiding. Deze afspraken bevatten: 1. een streefdatum voor afronding van de scriptie 2. streefdata voor de verschillende onderdelen/hoofdstukken 3. afspraken voor frequentie van begeleidingsgesprekken De afspraken met betrekking tot de begeleiding worden in onderling overleg tussen begeleider en student gemaakt en worden bekrachtigd in de vorm van een formulier begeleidingsafspraken*, waarin de afspraken door beiden voor akkoord worden ondertekend. Eventuele wijzigingen daarin worden ook weer in onderling overleg aangebracht. Indien de afspraken door hetzij de student, hetzij de docent, herhaaldelijk niet worden nagekomen, kunnen na overleg met de meelezer en de studiecoördinator de afspraken ongedaan worden gemaakt. Gedurende de begeleiding dienen er minimaal drie gesprekken plaats te vinden tussen begeleider en de student. Het origineel van de scriptie-opzet en het formulier begeleidingsafspraken wordt bewaard in het dossier van de student op het faculteitsbureau. Kopieën ervan zijn in het bezit van de student, de begeleider, de meelezer en de studiecoördinator. In geval van ingrijpende wijzigingen in de scriptie-opzet en/of de begeleidingsafspraken worden deze opnieuw door alle hierboven genoemde betrokkenen vastgesteld. * Voor het schriftelijk vastleggen van de scriptie-opzet en de begeleidingsafspraken zijn formulieren verkrijgbaar op het faculteitsbureau. Richtlijnen voor de uitwerking De begeleider dient eenduidige richtlijnen te geven voor de uitvoering van scripties op het betreffende vakgebied. Hierbij dient rekening gehouden te worden met het vakgebied waarop de scriptie geschreven wordt (historische, systematische, filologische of empirisch sociaalwetenschappelijke opzet). Deze richtlijnen zijn schriftelijk vastgelegd en dienen vanaf het begin van de scriptiewerkzaamheden bij de student bekend te zijn. Bemiddeling bij geschillen Indien er tijdens de begeleiding problemen ontstaan tussen de betrokkenen, kan de student in overleg met de studiecoördinator een bemiddelaar inschakelen, die voor beide partijen acceptabel is. Voor geschillen aangaande de becijfering kan de student gebruik maken van de gebruikelijke beroepsprocedure ex artikel 7.61 WHW. Eindtermen en beoordelingscriteria doctoraalscriptie Eindtermen: Na afronding van de doctoraalscriptie (20 ECTS) is de student in staat zelfstandig een wetenschappelijke verhandeling te schrijven, die gebaseerd is op door hem/haar verricht bronnen-, empirisch en/of literatuuronderzoek naar een zelf gekozen probleemstelling.

82

Beoordelingscriteria 1. Algemeen - de scriptie heeft voldoende wetenschappelijk kritisch niveau 2. Probleemstelling - heldere probleemstelling - expliciete vermelding van de werkwijze en methodische verantwoording daarvan - op de juiste wijze gebruik van bronnen/literatuur - indien van toepassing: vermelding van theorie en eerder onderzoek op het terrein van de probleemstelling - indien van toepassing: aantoonbare integratie van empirisch of bronnenmateriaal en theoretisch materiaal 3. Relevantie - de bestudeerde literatuur is relevant voor de probleemstelling - de vraagstelling is relevant binnen het vakgebied - de draagwijdte van de conclusies is aangegeven - de scriptie draagt bij tot vergroting van het kennisbestand van de vakgroep 4. Zelfstandigheid - er is blijk gegeven van zelfstandig kunnen werken - een beargumenteerde eigen visie is aanwezig in de scriptie - er is blijk gegeven van het op constructieve wijze kunnen hanteren van commentaar op concepten van (gedeelten van) de scriptie 5. Vorm - verzorgde uiterlijke vormgeving van de scriptie - logische opbouw van het betoog 6. Formulering - correct taalgebruik - eenduidigheid in en juist gebruik van termen - op de juiste wijze vermelding van bronnen 7. Planning - afspraken m.b.t. het aanleveren van conceptgedeelten en bespreking daarvan zijn nagekomen - de scriptie is binnen de geplande termijn afgerond 8. Vaststelling cijfer scriptie Het cijfer voor de scriptie wordt vastgesteld na afloop van de verdediging van de scriptie in een openbare zitting van de examencommissie. 7.2.7 Onderwijs- en Examenregeling Bij deze studiegids is een bijlage beschikbaar, waarin zowel de Onderwijs- en Examenregeling als de Regels en Richtlijnen voor deze opleiding zijn opgenomen. De Onderwijs- en Examenregeling en de Regels en Richtlijnen zijn ook te vinden in de Nestorruimte van de faculteit.

83

8

POSTACADEMISCH ONDERWIJS

Voor predikanten, kerkelijk werkers en overige geïnteresseerden organiseert de faculteit in samenwerking met Hydepark nascholingscursussen/postacademisch onderwijs. Een gids met het totale aanbod kan worden aangevraagd bij de Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in Nederland, Instituut voor Opleiding en Bezinning (Postbus 220, 3940 AE Doorn, 0343 514041, [email protected]. Het aanbod van onze faculteit is te vinden in het onderstaande overzicht. In dit overzicht worden de volgende afkortingen gehanteerd: sem

semester waarin het vak gegeven wordt

N.B. vakcode = inschrijfcode sem I I I, II II II

84

vaknaam Studiedagen oecumenisch leesrooster 2008 Psychopathologie en religie De marginale Petrus en Jacobus Bach als boodschapper Iconografie 1

vakcode PAO-RUG2 PAO-RUG4 PAO-RUG1 PAO-RUG3 PAO-RUG6

9

VAKKENOVERZICHT

Afkortingen Opleidingen Ba TH-dlt Ba TH-vlt Ba TH-vlt (incl. VO) Ba GW keuzevakken B&C

Bachelor Theologie - deeltijd Bachelor Theologie - voltijd Bachelor Theologie - voltijd, inclusief de vooropleiding Grieks Bachelor Godsdienstwetenschap: buitenfacultaire keuzevakken Beleid & Communicatie Ba GW-dlt Bachelor Godsdienstwetenschap - deeltijd Ba GW-vlt Bachelor Godsdienstwetenschap - voltijd Ma TH (BSH) Master Theologie: Biblical Studies & Hermeneutics Ma GV Master Geestelijke Verzorging - voltijd Ma GV-dlt Master Geestelijke Verzorging - deeltijd Ma GV-voorsorteerprogramma Master Geestelijke Verzorging - voorsorteerprogramma Ma GW (RMW) Master Godsdienstwetenschap : Religion in the Modern World RM RST Research Master Religious Symbols and Traditions

N.B. De bij de studieonderdelen genoemde literatuurprijzen zijn prijzen bij benadering.

85

0. Introductie Docent: Programma: Inhoud: Periode: Onderwijsvorm: Opmerking:

1.

drs. M.P. Schipperheijn Ba TH-dlt 1, Ba TH-vlt 1, Ba TH-vlt (incl. VO) 1, Ba GW-dlt 1, Ba GW-vlt 1 Kennismaking met jaargenoten en de faculteit; studievoorlichting; visies op de studie en de beroepsperspectieven. 31 augustus t/m 2 september 2007; 3 t/m 7 september 2007 diverse spelvormen; presentaties De introductie vindt op vrijdagmorgen 31 augustus plaats op de faculteit en wordt voortgezet op Schiermonnikoog. Deelname aan de introductie is voor voltijdstudenten verplicht. In de week van 3 september t/m 7 september vinden diverse introductieactiviteiten op de faculteit plaats. Hiervoor wordt men per brief uitgenodigd. Voor deeltijdstudenten wordt een apart programma samengesteld, de datum van de introductiebijeenkomst wordt nader bekendgemaakt. Studenten die zich voor de deeltijdstudie Theologie of Godsdienstwetenschap hebben aangemeld, worden hiervoor per brief uitgenodigd. Deelname aan het introductieprogramma van 31 augustus t/m 2 september is voor hen niet verplicht, doch wel toegestaan en aanbevolen.

Antropologie – inleiding; Godsdienstantropologie – klassieke en THB1AGE8 moderne inzichten (Anthropology / Anthropology of Religion) Docent: prof.dr. Y.B. Kuiper Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 1, Ba GW-voltijd jaar 1, Open Colleges Doelstelling: · Kennis van de vakterminologie, methoden en theoretische perspectieven. · Kennis van antropologisch onderzoek op het terrein van religie, magie en ritueel. · Kennis van een klassieke of moderne monografie. Inhoud: Centraal in dit (hoor-)college staat de kennismaking met de hedendaagse culturele antropologie aan de hand van een thematische inleiding tot het vak zoals die gepresenteerd wordt in het boek van Nanda en Warms. Naast een uitgebreide behandeling van de thema’s religie en politiek komen zaken aan de orde als economie en ecologie, huwelijk en verwantschap, sociale stratificatie, gender, etniciteit, cultuur en kunst, globalisering en natiebesef. Verder houden voltijdstudenten in een apart gegeven werk- en opdrachtencollege presentaties over klassiek en modern godsdienstantropologisch onderzoek. Daarbij moeten zij een opdracht uitvoeren die tot doel heeft het leren van enkele vaardigheden (samenvatting van teksten, opzoeken van literatuur, annotatie). In dit werkcollege komen teksten van de volgende antropologen over religie, magie, ritueel en godsdienstige bewegingen aan bod: E.B. Tylor, B. Malinowski, E.E. Evans-Pritchard, C. LéviStrauss, R. Needham, E. Wolf, M. Harris, P. Worsley, M. Douglas, C. Geertz, V. Turner en S. Ortner. De bij het werkcollege behorende reader met artikelen wordt door voltijd86

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm:

Opmerkingen:

studenten en deeltijdstudenten nauwkeurig bestudeerd en behoort tot de te tentamineren collegestof. 8 semester I hoor-/werkcollege, opdracht(en) opdracht(en), presentatie, schriftelijk tentamen Voor dit schriftelijke tentamen bestuderen de studenten: Nanda & Warms; één etnografie naar keuze en de opgegeven artikelen uit de reader van Michael Lambek. · Belasting student: hoor- en discussiecollege: 20 uur; werkcolleges: 16 uur; practica (presentaties, opdrachten): 40 uur; zelfstudie: 148 uur.

Literatuur: · Michael Lambek (ed.), A reader in the anthropology of religion, (Oxford 2002) (ISBN: 0-63122113-1) · Serena Nanda and Richard Warms, Cultural Anthropology, (Thomson Wadsworth 2007; 9th edition, 2007) - verplicht boek; door iedereen aan te schaffen (ISBN: 053461706-9), € 44,00 · Claude Lévi-Strauss, Het trieste der tropen, (Amsterdam: Atlas, 2004; oorspr. 1955) (ISBN: 90-450-0156-X) · Anton Blok, The Mafia of a Sicilian Village, 1860-1960: a study of violent peasant entrepreneurs, (a.o. Prospect Heights, Illinois: Waveland Press, 1988; oorspr. 1974 - keuzeliteratuur) (ISBN: 0881333255) · E.E. Evans-Pritchard, Witchcraft, Oracles and Magic among the Azande, (Oxford: Clarendon Press 1976; verkorte uitgave, oorspr. 1937 - (keuzeliteratuur) (ISBN: 0-19-874029-8) 2.

Antropologie van de Islam THMAIE10 (Anthropology of Islam) Docent: dr. M.W. Buitelaar Programma: Ma GW (RMW) jaar 1, RM RST Toegangseisen: Inleiding Islam (propedeuse TH of GW); Moslims en Hindoes in WestEuropa (B2 Godsdientwetenschap) Doelstelling: Antropologie van het islamitische Midden-Oosten (10 EC) · Kennis van de hoofdlijnen van de cultuurgeschiedenis van de Islam in het Midden-Oosten. · Inzicht in de wijze waarop de islamitische ideologie gestalte heeft gekregen in historische contexten en ook nu nog doorwerkt. · Vaardigheid in mondelinge presentatie van een thema op basis van literatuurstudie, vaardigheid in het schrijven van een boekbespreking. · Kennis van beeldvorming in het westen over islam en van moslims over het westen. · Kennis over de relaties tussen moslims (in Europa) en het westen. · Kennis van godsdienstbeleving van moslims in Europa. · Inzicht in politieke processen en identiteitsvorming tussen moslimgroeperingen onderling, en tussen moslims en niet-moslims. · Vaardigheid om op basis van case materiaal een aspect van deze thematiek zelfstandig te bestuderen en daarvan mondeling en schriftelijk verslag te doen. Inhoud: · Aan de hand van zowel overzichtsliteratuur als case studies wordt 87

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

aandacht besteed aan de vragen hoe de relatie tussen religie en politiek in de geschiedenis van de islam gestalte heeft gekregen; hoe invloedrijke moslimdenkers denken over islam en moderniteit; en hoe individuele moslims hun religieuze overtuiging gestalte geven, wat de politieke relaties zijn tussen moslims en niet-moslims en hoe deze beïnvloed worden door beeldvorming over en weer.

10 semester II hoor-/werkcollege, referaat, werkstuk mondeling tentamen, referaat, werkstuk · Belasting student: hoor/werkcolleges 10 x 2 = 20 uur; werkstuk en referaat (a): 60 uur; werkstuk en referaat (b): 90 uur; verwachte zelfstudie: 90 uur. · Het werkcollege vindt alleen doorgang indien er minimaal 4 studenten aan deelnemen. In overige gevallen zal een aantal contacturen worden aangeboden. · Voor bijvakkers van buiten godsdienstwetenschap wordt een verkort inhaalprogramma vastgesteld. · Voor studenten TH kan dit onderdeel alleen als bijvak binnen een doctoraalpakket worden gekozen. · Indien deze module wordt gevolgd door anderstaligen, worden de colleges gegeven in het Engels. Nederlandstaligen kunnen in dit geval het tentamen wel afleggen in het Nederlands. · Dit vak wordt in het collegejaar 2007-2008 niet gegeven.

Literatuur: · Globalized Islam. The Search for a New Umma, New York: Columbia U.P., 2004 (n.b. deze engelstalige editie) · Makris, G.P., Islam in the Middle East. A Living Tradition, Maldan, MA: Blackwell Publishing, 2006 · Reader (verkrijgbaar op het faculteitsbureau) · Overige literatuur wordt nog nader bekendgemaakt 3.

Antropologie van moslimculturen, met bijzondere aandacht voor THAVV-D05 moslims in West-Europa (Anthropology of Muslim cultures) Docent: dr. M.W. Buitelaar Programma’s: AVV-TH&GW, Open Colleges Inhoud: Velen in het Westen zien ‘de islam’ als een monolithisch blok dat een bedreiging vormt voor westerse waarden. Een dergelijk beeld doet geen recht aan de complexiteit van de islam, noch aan de religieuze beleving van concrete moslims. Een persoon is immers nooit alleen moslim, maar ook een vrouw of een man, jong of oud, gehuwd of ongehuwd, geschoold of ongeschoold, etc. Daarnaast behoort een moslim ook altijd tot een etnische groep, een klasse, een familie, een streek, een land, een dorp of een stad. Dit alles beïnvloedt de manier waarop mensen de islam beleven. In dit college staat deze bredere culturele context van de geloofsbeleving van moslims centraal. Na een uiteenzetting van de ontstaansgeschiedenis en belangrijkste leerstellingen en rituelen van de islam, zal worden ingegaan op de vraag hoe moslims uit het islamitisch systeem van symbolen 88

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

richtlijnen formuleren om zich op de wereld te oriënteren en antwoorden te vinden op fundamentele levensvragen. In het bijzonder zal aandacht worden besteed aan de manier waarop moslims in Nederland gestalte geven aan hun religieuze overtuiging. 5 semester II hoorcollege schriftelijk tentamen · E-mail docent: [email protected] · Nadere informatie: [email protected], (050) 363 5568. · Aanmelden via het inteken-menu Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap in ProgressWWW, vóór 15 januari 2008.

Literatuur: · H. Driessen (red.) In het huis van de Islam. Geografie, geschiedenis, geloofsleer, cultuur, economie, politiek , Nijmegen, 1997. Hieruit enkele delen & losse hoofdstukken. · M. Buitelaar, Islam en het dagelijks leven. Religie en cultuur onder Marokkanen , Amsterdam, Atlas, 2006 · Reader 4.

Bach in zijn tijd THAVV-F05 (Bach in his time) Docent: dr. J.R. Luth Programma: AVV-TH&GW Inhoud: De muziek van Johann Sebastiaan Bach mag zich in een toenemende belangstelling verheugen. Zelfs bij de drogist zijn CD’s met zijn composities verkrijgbaar. Wat het geheim is van de aantrekkingskracht van zijn muziek is moeilijk te omschrijven. In ieder geval heeft dat geheim te maken met een manier van componeren die sinds de Renaissance voor een belangrijk deel bepaald was door het klassieke vak Rhetorica, de leer van de welsprekendheid. Dat vak gaf de regels voor de opbouw van een compositie en bovendien werden rhetorische figuren gebruikt om de tekst uit te leggen. Bach heeft de teksten die hij muzikaal vorm gaf diepgaand bestudeerd; hij is een uitstekend uitlegger van teksten geweest. In het college wordt ingegaan op de rhetorische aspecten van Bachs tekstgebonden composities en op de vroomheid in de teksten van cantates aan de hand van luister- en kijkvoorbeelden. Omvang (EC): 5 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege Toetsvorm: schriftelijk tentamen Opmerkingen: · E-mail docent: [email protected] · Nadere informatie: [email protected], (050) 363 5568. · Aanmelden via het inteken-menu Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap in ProgressWWW, vóór 20 augustus 2007. Literatuur: · Christoph Wolff, Johann Sebastiaan Bach, zijn leven, zijn muziek, zijn genie, Utrecht 2000 · Casper Honders, Over Bachs schouder, Groningen, 1985 (ISBN: 90-6062-300-2) · Theologische Realenzyklopedie: ‘Johann Sebastian Bach’ 89

·

Martin van Amerongen, Zijn bliksem, zijn donder. Over de Mattheus-Passie van Johann Sebastian Bach, Amsterdam, 1997

5.

Bijbels Hebreeuws THB1KHE14 (Biblical Hebrew) Docent: prof.dr. W.J. van Bekkum Programma’s: Ba TH-voltijd jaar 1, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 1, Open Colleges Doelstelling: De student kan zelfstandig, met behulp van grammatica en woordenboek teksten uit de Hebreeuwse Bijbel lezen, waarbij de nadruk ligt op proza. Tevens kan de student omgaan met de Biblia Hebraica Stuttgartensia en het kritisch apparaat daarin. Inhoud: Elementaire grammatica en woordenschat van het Bijbels Hebreeuws Omvang (EC): 14 Periode: hele jaar Onderwijsvorm: werkcollege Toetsvorm: schriftelijk tentamen Opmerkingen: · Belasting student: practica: 120 uur; verwachte zelfstudie: 272 uur · Dit vak wordt gegeven gedurende het gehele collegejaar. Literatuur: · C.L. Seow, A Grammar of Biblical Hebrew, Nashville 1995 (ISBN: 0687157862) · K. Elliger, W. Rudolph (Hrsg.), Biblia Hebraica Stuttgartensia, Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft : 1990 of later (ISBN: 3438052199) · L. Koehler, W. Baumgartner and J.J. Stamm, The Hebrew and Aramic Lexicon of the Old Testament, Study Edition 2 volumes; vol. 1: cxii, 906 pp., vol. 2: xiv, 1188 pp., Leiden 2001 (ISBN: 9004124454) 6.

Bijbels Hebreeuws 1 THB1KH1E7 (Biblical Hebrew 1) Docent: dr. R. Nikolsky Programma: Ba TH-deeltijd jaar 2 Doelstelling: Beginnende leesvaardigheid in het Bijbels Hebreeuws, zowel proza als poëzie. Vertrouwdheid met de Biblia Hebraica Stuttgartensia. Inhoud: Elementaire grammatica van het Bijbels Hebreeuws. Omvang (EC): 7 Periode: semester I en IIa Onderwijsvorm: werkcollege Toetsvorm: schriftelijk tentamen Opmerkingen: · Belasting student: practica: 60 uur; zelfstudie: 136 uur. · In het tweede semester worden alleen in de eerste helft colleges aangeboden. Literatuur: · C.L. Seow, A Grammar of Biblical Hebrew, Nashville 1995 (ISBN: 0687157862) · K. Elliger, W. Rudolph (Hrsg.), Biblia Hebraica Stuttgartensia, Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft : 1990 of later (ISBN: 3438052199) · L. Koehler, W. Baumgartner and J.J. Stamm, The Hebrew and Aramic Lexicon of the Old Testament, Study Edition 2 volumes; vol. 1: cxii, 906 pp., vol. 2: xiv, 1188 pp., Leiden 2001 (ISBN: 9004124454) 90

7.

Bijbels Hebreeuws 2 THB1KH2E7 (Biblical Hebrew 2) Docent: dr. R. Nikolsky Programma: Ba TH-deeltijd jaar 3 Toegangseisen: Hebreeuws 1 Doelstelling: De student kan zelfstandig, met behulp van grammatica en woordenboek teksten uit de Hebreeuwse Bijbel lezen, waarbij de nadruk ligt op proza. Tevens kan de student omgaan met de Biblia Hebraica Stuttgartensia en het kritisch apparaat daarin. Inhoud: Elementaire grammatica van het Bijbels Hebreeuws. Omvang (EC): 7 Periode: semester I en IIa Onderwijsvorm: werkcollege Toetsvorm: schriftelijk tentamen Opmerkingen: · In het tweede semester worden alleen in de eerste helft colleges aangeboden. Literatuur: · Zie onder Hebreeuws 1 8.

Capita selecta moderne godsdienstfilosofie THB3FCSE10 (Main Issues in Philosophy of Religion) Docent: prof.dr. A.F. Sanders Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 6, Ba TH-voltijd jaar 3, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 4, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 3, Ba GW-deeltijd jaar 4, Ba GW-voltijd jaar 3 Toegangseisen: 2e jaars Inleiding godsdienstfilosofie (B2) Doelstelling: · Kennis van en inzicht in recente ontwikkelingen in de godsdienstfilosofie. · Vaardigheid in het analyseren en interpreteren van godsdienstfilosofische teksten en argumentaties en in het schriftelijk en mondeling formuleren van de resultaten daarvan. Inhoud: Vragen en thema’s die in dit college (7x3 uur) aan de orde komen zijn gerelateerd aan de crisis van het klassieke theïsme. We bekijken zijn belangrijkste concurrent, de contemplatieve, ‘Wittgensteiniaanse’ godsdienstfilosofie van D.Z. Phillips, in het bijzonder diens opvattingen over de taak en methode van de godsdienstfilosofie. De controverse met het theïsme gaan we speciaal na op het punt van het zgn. ‘probleem van het kwaad’. Na één uur hoorcollege, volgen telkens twee uur werkcollege waarin o.a. referaten worden gehouden en discussievragen besproken. Omvang (EC): 10 Periode: semester II Onderwijsvorm: opdracht(en), referaat, werkstuk Toetsvorm: mondeling tentamen, opdracht(en) Opmerkingen: · Belasting student: hoorcolleges: 7 uur; werkcolleges: 14 uur; practica (referaten + werkstuk): 56 uur; zelfstudie: 203 uur. · Mondeling tentamen over literatuur en collegestof aan de hand van een werkstuk van 5000 woorden. · Deze module wordt binnen het derde jaar TH gevolgd voor 9 EC. 91

·

Studenten Ba GW die deze module als profileringsvak kiezen met het oog op een bepaald specialisatietraject in de masteropleiding, volgen dit vak voor 5 EC.

Literatuur: · D.Z. Phillips, The Problem of Evil and the Problem of God , SCM, London 2004. · D.Z. Phillips, Wittgenstein and Religion , MacMillan, London 1993 · Keuzeliteratuur in overleg met de docent 9.

Christendom en moderne cultuur THB3CMCE10 (Christianity and Modern Culture) Coördinator: prof.dr. G.H. van Kooten Docenten: dr. M.P.A. de Baar, dr. M. van Dijk, prof.dr. G.H. van Kooten, prof.dr. A.L. Molendijk Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 4, Ba GW-voltijd jaar 3 Doelstelling: De student heeft inzicht verworven in de wisselwerking tussen Christendom en culturele context, zowel in de eerste formatieve fase in een preinstitutionele setting, vol van competitie, alsook in de moderne gedeïnstitutionaliseerde setting. De student weet beide setings met elkaar te vergelijken. Inhoud: Het christendom is altijd product en producent van de omringende cultuur geweest. De wisselwerking tussen christendom en omringende cultuur staat centraal in deze module. Hoe is de spectaculaire groei van het vroege christendom te verklaren in de urbane cultuur van het Middellandse Zeegebied? Hoe is de Jezus-beweging uitgegroeid tot een wereldmacht? En wat is heden ten dage de maatschappelijke positie van de godsdienst van 30-35 procent van de mensheid? Deze vragen zullen beantwoord worden aan de hand van moderne, sociaalwetenschappelijke technieken en inzichten. Zo wordt een fascinerend beeld geschetst van processen van institutionalisering en deïnstitutionalisering, van competitie op een markt van levensbeschouwingen, gender, en de teloorgang van de christelijke identiteit in de swinging sixties in delen van Westeuropa. Deze gedeïnstitutionaliseerde setting aan het begin van de 21e eeuw betekent echter volgens het WRR-rapport Geloven in het publieke domein niet het einde van de rol van religie. Omvang (EC): 10 Periode: semester II Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege, opdracht(en), werkstuk Toetsvorm: opdracht(en), werkstuk Opmerkingen: · Belasting student: hoor-/werkcolleges: 24 uur; practica (referaat): 16 uur; zelfstudie: 240 uur Literatuur: · Rodney Stark, Cities of God: The Real Story of How Christianity became an Urban Movement and Conquered Rome, New York: HarperSanFranciso 2006 · W.B.H.J. van de Donk, A.P. Jonkers, G.J. Kronjee en R.J.J. Plum, Geloven in het publieke domein: verkenningen van een dubbele transformatie, (Amsterdam 2006), zie http//www.wrr.nl/content.jsp?objectid=3840 · Callum G. Brown, The Death of Christian Britain. Understanding Secularisation 1800-2000 , London: Routledge 2001 92

10.

Communicatie in een multiculturele samenleving LCX012B05 (Communication in a Multicultural Society) Coördinator: dr. H.I. Hacquebord Docent: dr. H.I. Hacquebord Programma’s: Ba Communicatie en Informatiewet. jaar 2, Ba GW keuzevakken B&C jaar 3 Inhoud: In dit onderdeel vindt verdieping plaats van de theorie van de interculturele communicatie binnen het kader van de Nederlandse multiculturele samenleving. Studenten voeren opdrachten uit (mondeling en/of schriftelijk) op basis van de literatuur en volgen een ministage in een institutionele context, zoals het onderwijs, de gemeente, de gezondheidszorg, of justitie. Zij doen voor de betreffende stage-organisatie een (literatuur)onderzoek. Omvang (EC): 5 Periode: semester I Onderwijsvorm: stage, werkcollege Toetsvorm: werkstuk(ken) Literatuur: · Reader, wordt nog bekendgemaakt 11.

Cultuurgeschiedenis van het Christendom 1 THB1CCE9 (Cultural History of Christianity 1) Coördinator: dr. M.P.A. de Baar Docenten: dr. M.P.A. de Baar, dr. M. van Dijk, prof.dr. A.L. Molendijk Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 2, Ba TH-voltijd jaar 1, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 1, Open Colleges Doelstelling: · Elementaire kennis van verschillende benaderingen van het object en de methode van de kerkgeschiedenis en van een klassieke casus uit de godsdienstsociologie. · Globaal overzicht van de hoofdlijnen van de geschiedenis van het christendom voor de periode van circa 300 tot circa 1700, met bijzondere aandacht voor de sociaal-culturele, institutionele en theologische ontwikkelingen. · Kritische evaluatie van de voor de godsdienstsociologie en de kerkgeschiedenis klassieke Weberthese. · Vaardigheid in het analyseren van verschillende visies op een historisch thema aan de hand van secundaire literatuur en indien mogelijk bijbehorend primair bronnenmateriaal. · Vaardigheid in schriftelijke verslaggeving van literatuur- en bronnenstudie (werkstuk). Inhoud: Overkoepelend thema is de spanning tussen individu en groep (i.c kerkelijk instituut en kerkelijke autoriteit). In de eerste twaalf weken staan de hoofdlijnen van de geschiedenis van het westers christendom (van circa 300 tot circa 1700) centraal. De aandacht gaat hierbij uit naar twee thema’s: wat is theologische kennis en wie heeft op grond van zijn of haar kennis zeggenschap in de gemeenschap van de gelovigen? Bij de bespreking van de Reformatie zal expliciet aandacht worden besteed aan Max Webers roemrijke essay ‘De protestantse ethiek en de geest van het kapi93

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

talisme’. Daarbij komen voor de godsdienstsociologie belangrijke thema’s als rationalisering, individualisme en secularisatie aan de orde. In het kader van het vaardighedenprogramma dient een werkstuk te worden geschreven over een (kerk)historisch thema dat onderwerp van debat is (keuze uit 1. bekering van Constantijn; 2. religieuze vrouwenbeweging in de Middeleeuwen; 3. Luther en Erasmus). 9 semester II hoorcollege, werkcollege opdracht(en), schriftelijk tentamen, werkstuk Het werkstuk dient vóór het tentamen ingeleverd te worden.

·

Belasting student: hoorcolleges: 30 uur; werkcolleges: 20 uur; practica: 40 uur; verwachte zelfstudie: 162 uur.

Literatuur: · Nico v.d. Akker en Peter Nissen, Wegen en dwarswegen. Tweeduizend jaar Christendom in hoofdlijnen, Amsterdam 1999 (aan te schaffen) (ISBN: 90-53523898), € 39,90 · William R. Cook en Ronald B. Herzman, The Medieval Worldview. An introduction, New York/Oxford 2004, 23-37, 60-128, 212-278 · Alistair McGrath, Gedeelten uit: Reformation Thought. An Introduction, (3de dr.; Oxford 1999) (aan te schaffen). (ISBN: 06-31215212), € 33,00 · L. Vandekerckhove (red.), Max Weber. De protestantse ethiek en de geest van het kapitalisme, Leuven/Amersfoort 1990; oorspr. 1904/05 · Aanvullende literatuur en literatuur voor het werkstuk zal op college worden opgegeven. 12.

Cultuurgeschiedenis van het Christendom 2 THB2CCE9 (Cultural History of Christianity 2) Coördinator: dr. J.R. Luth Docenten: dr. J.E.A. Kroesen, dr. J.R. Luth, prof.dr. A.L. Molendijk Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 5, Ba TH-voltijd jaar 2, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 2, Open Colleges Doelstelling: · Globaal overzicht van de hoofdlijnen van de geschiedenis van het christendom voor de periode van circa 1700 tot heden, met bijzondere aandacht voor de institutionele, theologische, en liturgische ontwikkelingen, en voor de ontwikkelingen in de twintigste-eeuwse beeldcultuur. · Vaardigheid in het interpreteren van relevante historische teksten. · Vaardigheid in het schrijven van een kort werkstuk. Inhoud: Hoofdlijnen van de geschiedenis van het christendom in de periode van circa 1700 tot heden. Centraal staat de vraag in welke zin het christendom in de moderne tijd (sinds de Verlichting) van aard veranderd is. Daarbij wordt bijzondere aandacht besteed aan de Opwekking (Réveil) en Zending. De opwekkingsbewegingen laten een verinnerlijking van het geloof (de nadruk op persoonlijke ervaring) zien, terwijl de zending een voorbeeld is van de globalisering van de christelijke godsdienst. Verder worden ontwikkelingen op het gebied van de liturgie en beeldcultuur in de genoemde periode behandeld. Omvang (EC): 9 Periode: semester II Onderwijsvorm: hoorcollege, werkcollege 94

Toetsvorm: Opmerkingen:

opdracht(en), schriftelijk tentamen, werkstuk Belasting student: hoorcolleges: 60 uur; practica: 40 uur; verwachte zelfstudie 152 uur. · Alle verplichte literatuur, ook die welke geen betrekking heeft op de collegestof, wordt op het tentamen getoetst. · Het werkstuk dient voorafgaande aan het tentamen te worden ingeleverd.

·

Literatuur: · Linda Woodhead, An Introduction to Christianity, second edition, Cambridge: U.P., 2006, pp. 233-263, 302-409. Dit pars moet nauwkeurig bestudeerd worden (ISBN: 3825209059) · J. van Laarhoven, De beeldtaal van de christelijke kunst. Geschiedenis van de iconografie, Nijmegen 1992, p. 9-230 en 285-312 (ISBN: 9061683475) · Aanvullende literatuur wordt op college opgegeven 13.

Cultuurgeschiedenis van het Oude Egypte; een inleiding THAVV-V05 (An Introduction to Ancient Egypt) Docent: dr. J. van Dijk Programma: AVV-TH&GW Inhoud: Het oude Egypte staat in de belangstelling als nooit te voren. Er verschijnt een niet aflatende stroom van boeken over dit onderwerp (zowel fiction als non-fiction) en ook de televisie laat zich niet onbetuigd. Niet zelden gaat het daarbij om informatie van dubieuze kwaliteit, want sensationele pseudo-wetenschappelijke theorieën doen het nu eenmaal goed en er kan veel geld mee worden verdiend. Deze collegereeks laat zien dat de echte, wetenschappelijke studie van de Oud-Egyptische cultuur minstens zo interessant is als de wilde theorieën van de ‘piramidioten’. Zij biedt een eerste kennismaking met een van de oudste beschavingen van de mensheid, een die bovendien onuitwisbare sporen heeft nagelaten in onze huidige westerse cultuur. De cursus geeft een overzicht van de geschiedenis, kunst, cultuur en godsdienst van de Oude Egyptenaren, met speciale aandacht voor de tijd van farao Toetanchamon (eind 14e eeuw v.Chr.). Omvang (EC): 5 Periode: semester II Onderwijsvorm: hoorcollege Toetsvorm: schriftelijk tentamen Opmerkingen: · E-mail docent: [email protected] · Nadere informatie: [email protected], (050) 363 5568. · Aanmelden via het inteken-menu Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap in ProgressWWW, vóór 15 januari 2008. Literatuur: · R. Schulz en M. Seidel (red.), Egypte: Het land van de farao’s, Köln (Köneman), 1998 of de originele Duitse versie Ägypten: Die Welt der Pharaonen, (ibid, 1997). N.B. Dit boek is in vele talen verkrijgbaar.

95

14.

De literatuur van de Bijbel THAVV-T05 (The Bible as literature) Docenten: prof.dr. G.H. van Kooten, prof.dr. E. Noort, dr. F.L. Roig Lanzillotta, dr. J.T.A.G.M. van Ruiten Programma: AVV-TH&GW Inhoud: De bijbel is in onze cultuur eerst en vooral de basistekst voor jodendom en christendom. Maar de invloed van de bijbel zien we niet alleen in een veelvoud van religieuze uitingen, maar overal in onze taal en de Westerse literatuur en kunst terug. Kennis van de bijbel is daarom onmisbaar voor een begrip van onze cultuur. Omgekeerd echter roept de grote culturele invloed van de bijbel ook de vraag naar de tekst zelf op. Dit college beoogt een algemene inleiding op de bijbel te geven, waarbij exemplarisch belangrijke types literatuur uit alle delen van de bijbel behandeld worden: verhalen, profetische en juridische teksten, poëzie, wijsheidsliteratuur, evangeliën, de retorica van de brieven en apocalyptische of visionaire literatuur. De nadruk zal allereerst liggen op de literaire aspecten van deze teksten, maar de historische achtergrond en de latere receptie zullen eveneens ter sprake komen. De cursus is opgebouwd uit hoor- en werkcolleges. Na een een beknopte inleiding in de bijbel, wat is dat voor een boek, komen verschillende soorten literaire teksten aan bod aan de hand van vóór het college gelezen teksten, opdrachten en aanvullende literatuur. Omvang (EC): 5 Periode: semester II Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege Toetsvorm: schriftelijk tentamen Opmerkingen: · Het college zal uitgebreid worden ondersteund m.b.v. Nestor. · E-mail docenten: [email protected], [email protected], [email protected] · Nadere informatie: [email protected], (050) 363 5568 · Aanmelden via het inteken-menu Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap in ProgressWWW, vóór 15 januari 2008. Literatuur: · Bart D. Ehrman, The New Testament. A Historical Introduction to the Early Christian Writings. Third Edition, Oxford University Press, 2004. (ISBN: ISBN 0-19-515462-2), € 50,00 · Michael D. Coogan, The Old Testament. A Historical and Literary Introduction to the Hebrew Scriptures, Oxford University Press, 2006. (ISBN: ISBN 0-19-513911-9), € 50,00 · Nieuwe Bijbelvertaling NBG/KBS 2004 15.

Ethiek - inleiding THB1ETHE3 (Ethics) Docent: dr. Ch. Jedan Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 2, Ba TH-voltijd jaar 1, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 2, Ba GW-deeltijd jaar 2, Ba GW-voltijd jaar 1, Open Colleges Doelstelling: · Kennis van de belangrijkste posities in de ethiek. · Vaardigheid in het herkennen en oplossen van ethische problemen 96

Inhoud:

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

(aan de hand van een casus). Voor de beoordeling van ons handelen is de vraag naar de morele aanvaardbaarheid onontkoombaar. Ethiek bestudeert de principes, argumentaties en vooronderstellingen die wij bij een gereflecteerd antwoord op deze vraag nodig hebben. 3 semester I hoor-/werkcollege wordt nader bekend gemaakt Belasting: hoor-/werkcolleges: 12 uur; werkgroepen: 6 uur; zelfstudie: 64 uur. Dit college wordt voor studenten Godgeleerdheid (voltijd en deeltijd) in het eerste semester en voor studenten Godsdienstwetenschap (voltijd en deeltijd) in het tweede semester gegeven.

Literatuur: · Bolt, Verweij, Van Delden, Ethiek in de praktijk, Van Gorcum, Assen. Vierde druk, 2005, € 40,00 16.

Ethiek in de gezondheidszorg THMEGE7 (Ethics in Health Care) Docent: dr. E.L.M. Maeckelberghe Programma’s: Ma GV jaar 1, Ma GV-deeltijd jaar 1 Toegangseisen: Professionele Ethiek Doelstelling: · Kennis van de filosofische vragen die door de ontwikkelingen in de gezondheidszorg worden opgeroepen. · Kennis van de bijdrage van filosofische reflectie aan ontwikkelingen in de gezondheidszorg. · In staat zijn zelfstandig te reflecteren op ethische vragen in de gezondheidszorg. · In staat zijn een onderscheid te maken tussen epistemo-logische, metafysische, ethische, sociaal- en cultureel filosofische vragen. · In staat zijn concrete casussen in de gezondheidszorg te analyseren Inhoud: Ontwikkelingen in de gezondheidszorg van de laatste decennia hebben ervoor gezorgd dat filosofische concepten als bijvoorbeeld dood, identiteit en vrijheid opnieuw dienden te worden herdacht. Ontwikkelingen in de beademingstechnologie, geavanceerde IC’s en orgaandonatie bijvoorbeeld dagen traditionele reflecties over de dood uit. Welke theorie over persoonlijke identiteit is adequaat als we het over Alzheimer patiënten hebben? En wat is vrijheid als we steeds meer gedetermineerd lijken te zijn door onze genen? Sociale en culturele ontwikkelingen binnen de gezondheidszorg hebben ook hun invloed op hoe fundamentele (morele) noties worden begrepen. Is respect voor autonomie méér dan keuzevrijheid alleen? Is de patiënt vooral te benaderen als gelijke en rechthebbende persoon of dient er ook oog te zijn voor de kwetsbaarheid van de patiënt? De module gaat in op de filosofische vragen die impliciet aanwezig zijn in theorieën en praktijken in de gezondheidszorg. Omvang (EC): 7 Periode: semester II Onderwijsvorm: hoorcollege, werkcollege 97

Toetsvorm: Opmerkingen:

essay Deze module wordt verzorgd door een docent van de sectie Metamedica/Expertisecentrum Ethiek in de Zorg van het UMCG. · Belasting student: hoor/werkcolleges: 22 uur; voorbereiding colleges: 50 uur; practica: 40 uur; zelfstudie: 84 uur. · Binnen sommige pakketten dient de omvang van dit vak uitgebreid te worden tot 10 EC. · Indien deze module wordt gevolgd door anderstaligen, worden de colleges gegeven in het Engels. Nederlandstaligen kunnen in dit geval het essay wel in het Nederlands schrijven.

·

Literatuur: · Alfred I. Tauber, Patient Autonomy and the Ethics of Responsibility, The MIT Press, Cambridge, MA, London, England, 2005 17.

Ethische Theorie THB3ETE10 (Ethical Theory) Docent: dr. Ch. Jedan Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 6, Ba TH-voltijd jaar 3, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 4, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 3, Ba GW-deeltijd jaar 4, Ba GW-voltijd jaar 3 Doelstelling: · Verdieping en verbreding van de kennis van de geschiedenis en de systematiek van de ethiek. · Vaardigheid om klassieke teksten te lezen en te interpreteren Inhoud: Een moderne, vrije samenleving wordt gekenmerkt door een blijvende, fundamentele pluraliteit van wereldbeschouwingen. Hoe kan in deze situatie een gerechte en stabiele maatschappij van vrije en gelijke burgers blijven bestaan? Dit is de fundamentele vraag, waarop John Rawls in zijn spraakmakende boek Political Liberalism een antwoord geeft. Dit antwoord is van bijzonder belang voor de reflectie op de rol van religies in seculiere democratische samenlevingen. Omvang (EC): 10 Periode: semester II Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege, zelfstudie Toetsvorm: wordt nader bekend gemaakt Opmerkingen: · Belasting student: colleges: 24 uur; voorbereiding: 60 uur; literatuurstudie: 196 uur · Omvang voor derdejaars Ba TH: 9 EC, Ba GW: 5 EC. · Het boek Political Liberalism is verplicht, de andere boeken zijn aanvullende literatuur. Literatuur: · John Rawls, Political Liberalism, Expanded edition. Columbia 2005. (ISBN: 0-231-13089-9), € 28,00 · St. Multrall & A. Swift, Liberalism & Communitarianism, Oxford 19962. · D.A. Dombrowski, Rawls and Religion: The Case for Political Liberalism, Albany NY 2001 · S. Freeman (ed.), The Cambridge Companion to Rawls, Cambridge 2003

98

18.

Etniciteit, nationalisme, kosmopolitisme: contradicties in ontwikFI020ETN keling en globalisering (Ethnicity, Nationalism, Cosmopolitanism) Docent: dr. P. Boele van Hensbroek Programma’s: Ba GW keuzevakken B&C jaar 3, Ba Wijsbegeerte van een bepaald Wetenschapsgebied jaar 2 Doelstelling: · Kennismaken met centrale begrippen en belangrijke hedendaagse theorieën over sociale orde, staatvorming en etniciteit; · Inzicht verkrijgen in de mogelijkheden deze begrippen en theorieën toe te passen om globaliseringsprocessen en conflicten zowel in ontwikkelingslanden als in moderne multiculturele samenlevingen te begrijpen. Inhoud: Het college bespreekt belangrijke aspecten van het globaliseringsproces met als uitgangspunt de schijnbaar tegenstrijdige tendenties: enerzijds een toename van etnische conflicten, chauvinisme en fundamentalisme, en anderzijds coördinatie op wereldschaal onder regie van internationale organisaties, de markt, of supermachten. Maatschappijen en ontwikkelingen buiten de westerse wereld krijgen in het college vooral aandacht. Er worden vragen gesteld als: Welke processen hebben geleid tot de moderne staat? Welke rol spelen democratie en de ‘civil society’ hierbij? Wat voor processen spelen op de achtergrond bij etnische conflicten? En in hoeverre we deze ook in onze eigen multiculturele samenleving? Waarom speelt identiteitspolitiek zo een rol in de huidige globalisering? Bij het behandelen van deze vragen wordt gebruik gemaakt van baanbrekende inzichten die de laatste 20 jaar zijn ontwikkeld over nationalisme, constructie van etnische identiteit, culturele conflicten, burgerschap en globalisering. Politieke, historische en culturele dimensies van ontwikkeling krijgen in het college ruime aandacht en belangrijke hedendaagse benaderingen uit de sociale wetenschappen en politieke filosofie komen aan de orde. Het college kan een goede achtergrond verschaffen voor studenten die zich willen specialiseren in een bepaald ontwikkelingsrelevant vakgebied; het is echter ook geschikt voor studenten met een brede belangstelling voor politiek, globalisering, cultuur en ontwikkeling. Omvang (EC): 5 Periode: semester II a Onderwijsvorm: groepsdiscussie, hoorcollege Toetsvorm: schriftelijk tentamen met essayvragen In het college wordt van Nestor gebruik gemaakt Literatuur: · Steve Fenton, Ethnicity, Polity Press, Cambridge/London, 2003 (ISBN: 0745622879) · Reader, verkrijgbaar op Boteringestraat 52, van 9-12 uur, ca. € 15,00 19.

Filosofie - inleiding THB1FILE5 (Philosophy) Docent: prof.dr. A.F. Sanders Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 1, Ba TH-voltijd jaar 1, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 1, Ba GW-deeltijd jaar 1, Ba GW-voltijd jaar 1 Doelstelling: · Elementaire kennis van de argumentatietheorie. 99

·

Inhoud:

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

Elementaire kennis van een aantal voor de theologie en de godsdienstwetenschap relevante kernproblemen en posities in de kenleer, de wetenschapsfilosofie, de metafysica. · Kennis van de voor genoemde posities representatieve denkers en stromingen in de geschiedenis van de filosofie. · Vaardigheid in het samenvatten, analyseren en evalueren van argumentaties en in het theoretisch kunnen plaatsen daarvan. Filosofie 1: Inleiding argumentatietheorie (dit onderdeel maakt deel uit van het algemene vaardighedenprogramma). In een viertal hoor-/werkcolleges krijg je een inleiding in het analyseren, evalueren en houden van schriftelijke en mondelinge betogen. Filosofie 2: Inleiding kenleer, wetenschapsfilosofie en metafysica: een overzicht van de filosofie waarin systematiek en geschiedenis op elkaar worden betrokken aan de hand van oorspronkelijke teksten. Bij kenleer maak je kennis met het rationalisme van Descartes, het empirisme van Hume en de kenniskritiek van Kant. Van de wetenschapsfilosofie van de 20e eeuw komen het logisch positivisme van de Wiener Kreis, het kritisch rationalisme van Popper en de nieuwere wetenschapsfilosofie van Polanyi, Kuhn en Lakatos aan bod. Je maakt kennis met de metafysica aan de hand van de inzichten - en teksten - van Plato, Aristoteles, Thomas, Kierkegaard, Nietzsche en Wittgenstein. 5 semester I hoor-/werkcollege schriftelijk tentamen · Belasting student: hoorcolleges: 15 uur; hoor/werkcolleges en practica: 15 uur; verwachte zelfstudie: 82 uur · De onderdelen Filosofie 1 en Filosofie 2 worden afzonderlijk getoetst. · Voor dit onderdeel geldt de aanwezigheidsverplichting conform art. 5.1 lid 5.2 (ba TH) of lid 6.2 (ba GW) van de Onderwijs- en Examenregeling of art. 9 (doctoraalopleiding). · Dit onderdeel wordt ondersteund door Nestor.

Literatuur: · Men is verplicht de opgegeven literatuur tijdig aan te schaffen · F.H. van Eemeren, R. Grootendorst & A.F. Snoeck Henkemans, Argumentatie. Inleiding in het analyseren, beoordelen en houden van betogen, Groningen 2001, 2e druk (ISBN: 9068905260), € 21,00 · H.J. Störig, Geschiedenis van de filosofie, Het Spectrum 2000, 25e druk. (ISBN: 90 274 707 31), € 27,00 · A.F. Sanders, Inleiding in de theologie. Theologie en wetenschapsfilosofie, Kampen 1991, (te bestellen via het faculteitsbureau), € 15,00 · Reader met oorspronkelijke teksten van de op college behandelde filosofen

100

20.

Filosofie van de sociale wetenschappen - inleiding THB2FSWE3 (Philosophy of the Social Sciences) Docent: prof.dr. A.F. Sanders Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 3, Ba GW-voltijd jaar 2 Toegangseisen: Inleiding Filosofie B1 (incl. argumentatieleer) Doelstelling: · Kennis van de wijsgerige grondslagen van de sociale wetenschappen. · Inzicht in de kentheoretische, wetenschapsfilosofische en hermeneutische problemen die een multiculturele benadering in de sociale wetenschappen met zich meebrengen. · Vaardigheid in het redelijk kunnen verantwoorden van theoretische keuzes die in een dergelijke benadering worden gemaakt. Inhoud: Deze cursus biedt een breed overzicht van de vragen en problemen waar een multiculturele benadering van de sociale wetenschappen, waaronder belangrijke onderdelen van de godsdienstwetenschap, zich in de “postmoderne” tijd voor gesteld ziet. Leven mensen in verschillende culturen “in verschillende werelden”? Kunnen wij andere culturen alleen in hun eigen termen begrijpen? In hoeverre bieden hermeneutiek, historicisme, narrativisme en objectivisme ons antwoorden op dergelijke vragen die redelijkerwijs verantwoord zijn? Omvang (EC): 3 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege Toetsvorm: schriftelijk tentamen Opmerkingen: · Belasting student: hoorcolleges: 7 uur; hoor/werkcolleges: 7 uur; zelfstudie: 70 uur · Literatuur eventueel te bestellen via: www.bol.com Literatuur: · B. Fay, Contemporary Philosophy of the Social Sciences. A Multicultural Approach, Blackwell, Oxford 1996 (ISBN: 1557865388), € 35,00 21.

Forum Scriptorium (Nestor) THMFS (Forum Scriptorium) Coördinator: drs.T.M.L. de Boer en dr. J.E.A. Kroesen Docent: drs.T.M.L. de Boer en dr. J.E.A. Kroesen Programma’s: Ma TH (BSH) jaar 1, Ma GV jaar 1, Ma GV-deeltijd jaar 2, Ma GW (RMW) jaar 1, RM RST jaar 2 Doelstelling: Ondersteuning van het scriptie(schrijf)proces Inhoud: Ten einde het proces (en de procedures) rond het schrijven van de (eind)scriptie verder te stroomlijnen maakt de faculteit gebruik van een Nestorruimte getiteld “Forum Scriptorium”. Hierin is alle relevante informatie te vinden die men nodig heeft als men op het punt staat te beginnen met de scriptie. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het scriptiereglement en het scriptiecontract. Maar ook andere relevante documenten zijn opgenomen: informatie die het schrijfproces kan vergemakkelijken, richtlijnen met betrekking tot plagiaat etc. De ruimte zal tevens dienen om contact te onderhouden met andere leden van de ‘scriptiegroep’ (wat dat inhoudt zal ook in deze ruimte worden toegelicht.) Ook kan er feedback gegeven worden op het begeleidingsproces. Toegang tot de ruimte verkrijgt men 101

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Opmerkingen:

22.

door zich in Progress in te schrijven aan het begin van een semester voor het Forum Scriptorium. hele jaar werkgroepen De EC’s voor dit onderdeel maken deel uit van het aantal EC’s dat voor de eindscriptie staat. Het is echter wel de bedoeling dat studenten zich via Progress inschrijven voor het Forum Scriptorium als ze met hun scriptie (denken te) gaan beginnen.

Fundamentalisme na 11 september THMFUNE10 (Fundamentalism after 11 September) Docent: prof.dr. J.N. Bremmer Programma’s: Ma GW (RMW) jaar 1 Doelstelling: · Kennis van een centraal thema in de hedendaagse godsdienstgeschiedenis. · Vaardigheid in het aanpakken van een diachroon en vergelijkend onderwerp. · Inzicht in de invloed van cultuur op de godsdienst. Inhoud: De dramatische gebeurtenissen van 11 september 2001 hebben een stortvloed aan beschouwingen opgeleverd over het fundamentalisme, met bijzondere aandacht voor de hedendaagse Islam. Een meer evenwichtige benadering zal echter proberen het verschijnsel van het Islamitisch fundamentalisme te plaatsen in een diachroon perspectief met grote aandacht voor vergelijkbare bewegingen. In dit college zullen we eerst aandacht schenken aan de historiografie van het fundamentalisme (Riesenbrodt, het Chicagoproject, etc.) en centrale begrippen in de theorievorming, zoals Verlichting, moderniteit, secularisatie en fundamentalisme zelf. Vervolgens zullen we ons richten op fundamentalistische bewegingen binnen het Christendom, de Islam, het Jodendom en het Hindoeïsme. Tenslotte zullen we kijken naar vragen als: Waaruit wordt de aanhang gerecruteerd, wie zijn de leiders, wat is de positie van de vrouwen en, last but not least, is fundamentalisme een nuttig analytisch concept? Omvang (EC): 10 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege Toetsvorm: werkstuk Opmerkingen: Dit studieonderdeel wordt in het collegejaar 2007-2008 niet gegeven wegens sabbatical van prof.dr. J.N. Bremmer. · Belasting student: hoor/werkcolleges (10 x 3 uur): 30 uur; werkstukken: 80 uur; verwachte zelfstudie: 253 uur · Het is mogelijk na overleg met docent om dit college voor minder punten te volgen. · Door studenten TH kan dit vak alleen binnen een (oud) doctoraalpakket worden gekozen. · Indien deze module wordt gevolgd door anderstaligen, worden de colleges gegeven in het Engels. Nederlandstaligen kunnen in dit geval het tentamen wel afleggen in het Nederlands. 102

Literatuur: · Literatuur ruim voor aanvang van college aanschaffen! · M. Riesebrodt, Pious Passion. The Emergence of Modern Fundamentalism in the United States and Iran, Berkely, LA, London, 1998 (paperback) (ISBN: 0520074645), € 22,50 23.

Geestelijke verzorging - achtergrond, theorie en methodiek THMGVE7 (Spiritual Care) Coördinator: prof.dr. T.H. Zock Docent: prof.dr. T.H. Zock Programma’s: Ma GV jaar 1, Ma GV-deeltijd jaar 1 Doelstelling: · Kennis van de belangrijkste werkvelden, theorieën en methoden van de geestelijke verzorging. · Inzicht in de huidige ontwikkelingen op het gebied van de geestelijke verzorging. · Inzicht in de geestelijke verzorging op microniveau (het contact tussen geestelijk verzorger en patiënt/bewoner), op mesoniveau (organisatorische plaats en werkvelden van de geestelijk verzorger) en op macroniveau (multiculturaliteit en identiteit). · Inzicht in de eigen levensbeschouwelijke identiteit als geestelijk verzorger. · Kennis van en inzicht in aanverwante disciplines van de geestelijke verzorging. Inhoud: a. Inleidingsvraagstukken. b. Verschillende werkvelden van de geestelijk verzorger. c. Theorieën over levensverhaal, zingeving en coping. d. Levensbeschouwelijke diagnostiek en methodiek. e. De verhouding tussen geestelijke verzorging enerzijds en psychotherapie, verpleegkunde, medicijnen en maatschappelijk werk anderzijds. Omvang (EC): 7 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege, opdracht(en), referaat Toetsvorm: participatie, presentatie Opmerkingen: · Belasting student: hoor-/werkcolleges: 15 x 3 uur = 45 uur; presentatie: 40 uur; zelfstudie: 111 uur · Gastdocenten: geestelijk verzorgers en medewerkers van het UMCG. Literatuur: · J.H.M. Mooren (red.), Bakens in de stroom. Naar een methodiek van het humanistisch geestelijk werk, Utrecht: SWP, 1999 · Beroepsstandaard voor de Geestelijk Verzorger in Zorginstellingen (www.vgvz.nl) · J.H.M. Mooren, Geestelijke verzorging en psychotherapie, Tilburg: KSGV, 1994 (te bestellen via [email protected] of: tel. 013 466 33 42) · J.J.A. Doolaard (red.), Nieuw Handboek Geestelijke Verzorging, Kampen: Kok, 2006²

103

24.

Geestelijke verzorging - Stage THMGVSE16 (Spiritual Care - Training on site) Docenten: drs. J.K. Muthert, prof.dr. T.H. Zock Programma’s: Ma GV jaar 1, Ma GV jaar 1, Ma GV-deeltijd jaar 1, Ma GV-deeltijd jaar 1 Doelstelling: N.B. Er is de keuze tussen een praktijkstage en een onderzoeksstage (zie ook onder opmerkingen). Inhoud: praktijkstage: · In staat zijn kennis, inzichten en vaardigheden toe te passen die nodig zijn om mensen professioneel te begeleiden bij levensbeschouwelijke en zingevingsvragen en –problemen. · Inzicht in eigen houding en gedrag t.o.v. cliënten. · Aanzet tot ontwikkeling van een professionele en levensbeschouwelijke identiteit als geestelijk verzorger. · Professionele relaties met cliënten kunnen aangaan en onderhouden. · In staat zijn samen te werken met collega’s en vertegenwoordigers van andere disciplines. · Inzicht in organisatie, beleid en beslissingsstructuur van een instelling, en de daar vigerende visies op zorgverlening en beleid. · In staat zijn kleine onderzoeksvragen in de praktijk te bestuderen van het perspectief van de geestelijke verzorging, de ethiek en de godsdienstpsychologie. onderzoekstage: · In staat zijn in het veld van de geestelijke verzorging onderzoek te verrichten en daar een wetenschappelijk verantwoord verslag van te schrijven. · Inzicht in organisatie, beleid en beslissingsstructuur van een instelling, en de daar vigerende visies op zorgverlening en beleid. · In staat zijn kennis, inzicht en vaardigheden toe te passen in beleid en organisatie van de geestelijke verzorging. Omvang (EC): 16 Periode: semester I Onderwijsvorm: begeleid onderzoek, stage Toetsvorm: stageverslag Opmerkingen: Om toegelaten te worden tot de praktijkstage dient een assessmentprocedure doorlopen te worden. Deze bestaat uit een gesprek met een psychologisch deskundige en een dagdeel meelopen in de beoogde stageinstelling. Voor verdere informatie, zie Agora GV. De Master Geestelijke Verzorging heeft 3 vaste stageplekken in zorginstellingen: algemeen ziekenhuis (UMCG, Groningen), psychiatrie (GGZDrenthe) en ouderen- en verpleegzorg (Zorggroep Noorderbreedte, Leeuwarden). In overleg is een andere stageplek mogelijk. Er is de keuze tussen een praktijkstage (voor diegenen die zich oriënteren op het beroep van geestelijk verzorger) en een onderzoeksstage (voor diegenen die zich oriënteren op wetenschappelijk onderzoek of een beleidsfunctie).

104

25.

Geestelijke Verzorging en de zorgsector - praktijkverkenning THB3GVPVE2 (Spiritual Care & the Health Care Sector) Coördinator: prof.dr. T.H. Zock Docenten: drs. J.K. Muthert, prof.dr. T.H. Zock Programma’s: Ba TH-voorsorteerprogramma GV jaar 3, BA GW-deeltijd voorsorteerprogramma GV jaar 4, Ba GW-voorsorteerprogramma GV jaar 3, Ma GV-voorsorteerprogramma jaar 1 Doelstelling: kennismaking met de geestelijke verzorging in de zorgsector Inhoud: · korte introductie in de geestelijke verzorging · een dag meelopen met een verpleegkundige · een dag meelopen met een geestelijk verzorger Omvang (EC): 2 Periode: semester I Onderwijsvorm: opdracht(en), practicum Toetsvorm: werkstuk Opmerkingen: · Belasting student: excursies e.d. (16 uur), hoor-/werkcolleges (8 uur), werkstuk: reflectieverslag (12 uur), zelfstudie (20 uur). Literatuur: · J.J.A. Doolaard (red.), Nieuw Handboek Geestelijke Verzorging, Kampen: Kok, 2006² · Aanvullende literatuur wordt tijdens de colleges bekendgemaakt 26.

Geestelijke verzorging in cultuurhistorisch perspectief THMGZCE3 (Spiritual Care in a Changing Culture) Docent: prof.dr. P.M.G.P. Vandermeersch Programma’s: Ma GV jaar 1, Ma GV-deeltijd jaar 1 Doelstelling: · Kennis van de geschiedenis van geestelijke verzorging. · Inzicht in de cultuur-historische context van geestelijke verzorging. Inhoud: · Ontstaan en ontwikkeling van geestelijke verzorging. · Cultuurgeschiedenis. Omvang (EC): 3 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoorcollege, zelfstudie Toetsvorm: mondeling tentamen, opdracht(en) Opmerkingen: · Belasting student: hoor/werkcolleges: 10 uur; verwachte zelfstudie: 74 uur Literatuur: · wordt nader bekendgemaakt 27.

Genderstudies: Hoer en maagd, lichamelijkheid en sacraliteit THSGSHME10 (Gender Studies: The Virgin and the Whore) Docent: dr. M. van Dijk Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 6, Ba TH-voltijd jaar 3, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 4, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 3, Doelstelling: · Kennis van de belangrijkste inzichten en zienswijzen rondom de werking van sekse in wetenschap, cultuur en godsdienst. · Kennis van en inzicht in de ontwikkeling van vrouwenstu105

dies/genderstudies. Vaardigheid in het toepassen van de perspectieven van vrouwenstudies/genderstudies in Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap. · Kennis van en inzicht in de betekenis van lichamelijkheid en sacraliteit in de westerse cultuur, in het bijzonder met betrekking tot maagdelijkheid, hoerigheid en gender. · Vaardigheid in het schrijven van een paper. Pallas Athena, Maria, de scream queen in the slasher movie en tot voor kort Britney Spears maken duidelijk hoe maagdelijkheid van de oudheid tot en met nu culturele en religieuze betekenis heeft. Recentelijk staat het concept opnieuw in de belangstelling, zowel weten- als maatschappelijk. Hetzelfde geldt voor het tegenbeeld: de hoer. Voor beide categorieën geldt dat aan een bepaalde lichamelijke toestand van oudsher wisselende culturele en religieuze betekenissen zijn gehecht. In het college worden deze onderzocht aan de hand van recente literatuur en maatschappelijke discussies. 10 semester II hoor-/werkcollege, practicum opdracht(en), werkstuk · Belasting student: colleges: 20 uur; practica: 100 uur; zelfstudie 120 uur. · Indien deze module wordt gevolgd door anderstaligen, worden de colleges gegeven in het Engels. Nederlandstaligen kunnen in dit geval de opdrachten en het werkstuk maken in het Nederlands.

·

Inhoud:

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

Literatuur: · Kathleen Coyne Kelly, Performing virginity and testing chastity in the Middle Ages, (Londen 2000) · Aanvullende literatuur wordt op college opgegeven. 28.

Genderstudies Theologie THB2RITGE4 (Gender Studies Theology) Docent: dr. M. van Dijk Programma: Ba TH-deeltijd jaar 5 Doelstelling: · Kennis van het feminisme als maatschappelijke stroming. · Kennis van de bijdrage van vrouwenstudies/genderstudies aan de godgeleerdheid. · Vaardigheid in het herkennen en hanteren van begrippen: o.a. betekenis gender/sekse, socialisatie, seksuele differentie. · Elementaire vaardigheid in het toepassen van het perspectief van vrouwenstudies/genderstudies in verschillende theologische disciplines. Inhoud: De opkomst van genderstudies (voorheen vrouwenstudies) staat in verband met die van het feminisme en van wetenschapskritische stromingen vanaf de jaren zestig. Het gaat de beoefenaars van vrouwenstudies erom ‘goede’ wetenschap te bedrijven. Voor genderstudies theologie geldt dat het de bedoeling is te komen tot een `goede’ theologie: een theologie die bijdraagt aan de bevrijding van onderdrukte groepen, in het bijzonder vrouwen. Door die gerichtheid op het heden hoort feministische theologie 106

tot de zogenoemde contextuele theologie. De voornaamste doelstelling van het vak in de opleiding godgeleerdheid is de studenten zelf te laten nadenken over het vak van hun keuze, theologie, en over hun eigen positie als theoloog. Dit gebeurt aan de hand van kritiek die van feministische zijde op de theologie is geleverd en nog geleverd wordt. 4 semester I mondeling tentamen, opdracht(en)

Omvang (EC): Periode: Toetsvorm: Literatuur: · De literatuur wordt nader bekend gemaakt. 29.

Geschiedenis en beginselen van het Unitarisme THSBLUGE10 (History and Principles of Unitarianism) Docent: prof.dr. E.H. Cossee Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 6, Ba TH-voltijd jaar 3, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 4, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 3, Doelstelling: · Kennis van de hoofdlijnen van de geschiedenis van het Unitarisme en de belangrijkste beginselen waarvoor deze beweging is opgekomen. · Elementair inzicht in de onderlinge samenhang van de christelijke leerstellingen die door het Unitarisme zijn bestreden. · Vaardigheid in het bewerken van bronnenmateriaal in relatie met de historische situatie. · Vermogen om op ten minste één terrein van de theologische discussie de specifieke inbreng van het unitarische denken te kunnen omschrijven. Inhoud: Bijzondere kenmerken van het Unitarisme en de doorwerking daarvan in de kerkgeschiedenis. Godsdienstwijsgerige aspecten van het unitarische denken en de actuele betekenis daarvan. Afhankelijk van de belangstelling van deelnemers kan het accent liggen op de historische of op de godsdienstwijsgerige facetten van het Unitarisme. Omvang (EC): 10 Periode: semester II Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege Toetsvorm: werkstuk, mondeling tentamen, opdracht(en) Opmerkingen: · Belasting student: hoorcolleges: 20 uur; zelfstudie: 260 uur. Literatuur: · Earl Morse Wilbur, A History of Unitarianism. In Transylvania, England, and Amerika, Boston 1977. · Earl Morse Wilbur, A History of Unitarianism. Socinianism and its Antecedents, Cambridge (Mass.), 1947. · E. Kopmels, Christus en Cultuur, Beelden van Christus in de moderne theologie (Budel 2005) · Wolfgang Deppert/Werner Erdt/Aart de Groot (Hrsg.), Der Einfluss der Unitarier auf die europäisch-amerikanische Geistesgeschichte, Frankfurt am Main 1990. · George Chryssides, The elements of Unitarianism, Shaftesbury 1998. · G.H. Williams, The radical reformation, Kirksville (Miss.) 1992.

107

30.

Geschiedenis en christendom: constructie van traditie THMGCTTE10 (History and Christianity) Coördinator: dr. M. van Dijk Docenten: dr. M.P.A. de Baar, dr. M. van Dijk Programma’s: Ma TH (BSH) jaar 1, RM RST jaar 1 Inhoud: Kerkgeschiedenis, tegenwoordig meestal aangeduid als geschiedenis van het christendom, is een van de klassieke theologische disciplines. Hoe heeft dit vak zich ontwikkeld? Welke plaats neemt het in de hedendaagse wetenschappen Godsdienstwetenschap en Godgeleerdheid in? Wat zijn de methodische problemen? Deze vragen zullen worden uitgewerkt in een scriptie over een onderwerp naar keuze. Omvang (EC): 10 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoorcollege, werkcollege Toetsvorm: opdracht(en), werkstuk Opmerkingen: · Belasting student: hoorcolleges: 10 uur; werkgroepen: 11 uur; practica: 100 uur; verwachte zelfstudie: 159 uur · Indien deze module wordt gevolgd door anderstaligen, worden de colleges gegeven in het Engels. Nederlandstaligen kunnen in dit geval het werkstuk en de opdrachten wel inleveren in het Nederlands. Literatuur: · Chris Lorenz, De constructie van het verleden, (Amsterdam, 5e druk 1998 of later) · Aanvullende literatuur wordt tijdens het college opgegeven 31.

Geschiedenis Indische godsdiensten THB3GIGE10 (History of Indian Religions) Docent: dr. P. Berger Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 4, Ba GW-voltijd jaar 3 Toegangseisen: Indische Godsdiensten 2 Doelstelling: Brede kennis van de cultuurgeschiedenis van India in al zijn verschillende facetten en de doorwerking daarvan in het hedendaagse India. Verdiepte kennis van verschillende aspecten van de hedendaagse Indische godsdiensten op grond van een keuze van bepaalde monografieën op het gebied van Zuid of Zuidoost Azië. Omvang (EC): 10 Periode: semester II Onderwijsvorm: werkstuk, zelfstudie Toetsvorm: mondeling tentamen, opdracht(en) Opmerkingen: · Belasting student: zelfstudie: 200 uur; werkstuk in overleg: 80 uur · Keuze van monografie kan in overleg met docent worden gewijzigd. Literatuur: · Wordt nader bekendgemaakt.

108

32.

Geschiedenis van de Godsdienstwetenschap THB1GGWE6 (History of Religious Studies) Docent: prof.dr. J.N. Bremmer Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 2, Ba GW-voltijd jaar 1, Open Colleges Doelstelling: Inzicht in de belangrijkste ontwikkelingen met betrekking tot de definiëring van het begrip (religie) en de bestudering hiervan in de periode van de oudheid tot heden. Inhoud: Het college geeft een inleiding in de belangrijkste etappen van de ontdekking van de godsdienstgeschiedenis van de 18e t/m de 20e eeuw: de ontcijfering en vertaling van oude heilige boeken, het evolutionisme, de godsdienstsociologie, de fenomenologie, de godsdienstantropologie. Van de deelnemers wordt een bio-bibliografisch werkstuk verwacht over een vooraanstaande godsdienstwetenschapper. Omvang (EC): 6 Periode: semester II Onderwijsvorm: hoorcollege Toetsvorm: schriftelijk tentamen Opmerkingen: · Belasting student: hoorcolleges (10 x 2 uur): 20 uur; practica: 2 uur; verwachte zelfstudie: 146 uur Literatuur: · Daniel L. Pals, Eight theories of religion, second edition, Oxford University Press, New York & Oxford 2006 (ISBN: 0-19-516570-5), € 23,99 33.

Geschiedenis van de Islam in het Midden Oosten en zijn moderne THB3GIME10 stromingen (History of Islam in the Middle East) Docent: prof.dr. F. Leemhuis Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 4, Ba GW-voltijd jaar 3 Doelstelling: · Brede kennis van de geschiedenis van de islam · Verdiepte kennis van de belangrijkste Islamitische instituties en de religieuze fundamenten waarop deze gebaseerd zijn · Overzicht van de moderne ontwikkelingen binnen de islam · Het helder en kritisch schriftelijk kunnen presenteren van secundaire literatuur verzameld met behulp van traditionele en moderne technieken over een nader te bepalen onderwerp op het gebied van de Islam. Inhoud: Capita selecta op het gebied van de geschiedenis van de islam, waarin vooral aandacht wordt geschonken aan de belangrijkste filosofische en theologische stromingen van de islam die van belang zijn geweest voor het ontstaan van een aantal belangrijke moderne religieus-politieke stromingen en vernieuwingsbewegingen in het islamitische denken. Omvang (EC): 10 Periode: semester II Onderwijsvorm: hoorcollege, werkcollege, werkstuk Toetsvorm: schriftelijk tentamen, werkstuk Opmerkingen: · Belasting student: hoorcollege 10 x 2 uur: 20 uur; verwachte zelfstudie: 60 uur; literatuurstudie en werkstuk: 190 uur. · In overleg kan gekozen worden voor een studieomvang 3 tot 10 EC. 109

·

Voor studenten TH kan dit onderdeel alleen als bijvak binnen een doctoraalpakket worden gekozen.

Literatuur: · Malise Ruthven, Islam in the World, (second edition!) Londen 2000 (Penguin Books) - hieruit een aantal delen · J. Waardenburg, Islam, Norm, ideaal en werkelijkheid, Weesp/Antwerpen 1994 (herdruk) · A. Rippin, Muslims: Their Religious Beliefs and Practices, vol. II: The Contemporary Period, London and New York 1990 and 1993 - hieruit een aantal delen · Overige literatuur in nader overleg vast te stellen op grond van onderwerpkeuze 34.

Geschiedenis van het Christendom (Godsdienstwetenschap) THB2GCE7 (History of Christianity) Coördinator: dr. M. van Dijk Docenten: dr. M.P.A. de Baar, dr. M. van Dijk, dr. J.R. Luth Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 2, Ba GW-voltijd jaar 2, Open Colleges Doelstelling: · Kennis van en inzicht in de geschiedenis van het christendom, met het accent op de ontwikkeling van deze godsdienst tot wereldgodsdienst. · Kennis van en inzicht in de hoofdtypen van het christendom. · Kennis van en inzicht in de wisselwerking tussen christendom en cultuur, in heden en verleden. · Vaardigheid in het interpreteren van historische bronnen Inhoud: Overzicht van de geschiedenis van het christendom. Het accent hierbij ligt op de wisselwerking tussen deze godsdienst en de verschillende culturen in heden en verleden. Tot op de huidige dag geldt dat het christendom een bepalende invloed heeft op de culturen waarin het functioneert. Tegelijkertijd geldt dat ook die culturen het christendom steeds op andere wijze hebben beïnvloed – althans tot op zekere hoogte. Het college is gegroepeerd rond vier thema’s: de christenheid, confessionalisering, secularisatie en globalisering. Deze weerspiegelen de wisselende rollen van het christendom in culturen en samenlevingen. Omvang (EC): 7 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege Toetsvorm: opdracht(en), schriftelijk tentamen Opmerkingen: · Belasting student: hoorcolleges: 28 uur; werkcolleges: 28 uur; practica: 40 uur; verwachte zelfstudie: 100 uur Literatuur: · Linda Woodhead, An Introduction to Christianity, Cambridge 2006 · Peter van Rooden, Religieuze regimes. Over godsdienst en maatschappij in Nederland 15701990, Amsterdam 1996 · Aanvullende literatuur wordt op college opgegeven 35.

Geschiedenis van het Jodendom (History of Judaism) Docent: dr. J.T.A.G.M. van Ruiten Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 4, Ba GW-voltijd jaar 3, Omvang (EC): 10 110

THB3GJE10

Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

semester II hoor-/werkcollege, zelfstudie nog niet bekend · Studenten die de module Geschiedenis van het Jodendom willen volgen, worden verzocht vóór 15-01-2008 contact op te nemen met de docent van deze module.

36.

Gesprekstechniek en groepsdynamica THB3GTGDE5 (Counselling and Group Dynamics) Docent: J. Dijkstra (NHL) Programma’s: Ba TH-voorsorteerprogramma GV jaar 3, BA GW-deeltijd voorsorteerprogramma GV jaar 4, Ba GW-voorsorteerprogramma GV jaar 3, Ma GV-voorsorteerprogramma jaar 1 Doelstelling: · Inzicht in individuele gespreksvoering en groepsdynamische processen. · Attitudevorming op het gebied van individuele en groepsgesprekvoering. Inhoud: Theorie en praktijk van het pastorale gesprek. Theorie en praktijk van de groepsdynamica. Omvang (EC): 5 Periode: semester I Onderwijsvorm: opdracht(en), praktische oefening Toetsvorm: werkstuk Literatuur: · Jaap Dijkstra, Gespreksvoering bij geestelijke verzorging. Een methodische ondersteuning om betekenisvolle gesprekken te voeren, Soest: H. Nelissen, 2007 (ISBN: 90 244 1764 3), € 29,90 · Jan Remmerswaal, Handboek groepsdynamica, Soest: H. Nelissen, 8e druk, 2004 (ISBN: 9789024416486), € 39,90 37.

God, het kwade en de geschiedenis THMGKGE10 (God, Evil and History) Coördinator: dr. J.T.A.G.M. van Ruiten Docenten: prof.dr. G.H. van Kooten, prof.dr. A.L. Molendijk, dr. J.T.A.G.M. van Ruiten, prof.dr. A.F. Sanders, prof.dr. P.M.G.P. Vandermeersch Programma’s: Ma TH (BSH) jaar 1, RM RST jaar 1 Doelstelling: · Kennis van een aantal fundamentele teksten over het probleem van het kwaad en het theodiceevraagstuk. · Kennis van en inzicht in de wijze waarop religieuze gemeenschappen en theologen omgingen en omgaan met het probleem van het kwaad. · Vaardigheid in het interdisciplinair bestuderen van een belangrijk theologisch en filosofisch thema. · Vaardigheid om een kritische schriftelijke en mondelinge presentatie op bovengenoemd gebied te geven. Inhoud: In deze interdisciplinaire module staat de vraag centraal hoe gelovigen zowel theoretisch als praktisch omgaan met verschijnselen van natuurlijk en moreel kwaad en het lijden dat daaruit voortvloeit, zowel in het heden als het verleden. Welke elementen uit de religieuze tradities stellen hen daartoe in staat? Kan het kwaad begrepen worden door een beroep op een 111

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

bepaalde godsidee, of is het uiteindelijk onbegrijpelijk en irrationeel? Deze vragen worden benaderd vanuit verschillende disciplines, zoals bijbelwetenschap, geschiedenis van het christendom, godsdienstfilosofie en godsdienstpsychologie, waarbij steeds de dwarsverbanden aan de orde worden gesteld. De volgende vier vragen komen zeker aan bod: (1) Wat leren bijbelse en vroegjoodse teksten ons over de oorsprong en de aard van het kwaad? (2) Hoe ging men in de geschiedenis van het christendom om met gevallen van natuurlijk kwaad en van moreel kwaad? (3) Welke theologische verklaringen van de relatie tussen het kwaad en God bestaan er? Verschillende theodicees zullen besproken worden: vroegjoodse en rabbijnse oplossingen, Ireneüs vs. de gnostici, Augustinus vs. de Manicheeën, Calvijn en de moderne procestheologie. (4) Wat leert de psychologie ons over de katholieke en calvinistische variant van het schuldgevoel? Zijn het nuttige instrumenten om het kwade te bestrijden of werken zij het juist in de hand? De cursus wordt afgesloten met een symposium waar de deelnemers hun paper kort presenteren. Naast primaire bronnen zal ook filmisch materiaal worden gebruikt. 10 semester II hoor-/werkcollege, referaat opdracht(en), referaat, werkstuk · Belasting student: hoor-/werkcolleges (12x3 uur): 36 uur; practicum (paper): 112 uur; verwachte zelfstudie: 132 uur. · Indien deze module wordt gevolgd door anderstaligen, worden de colleges gegeven in het Engels. Nederlandstaligen kunnen in dit geval het tentamen wel afleggen in het Nederlands.

Literatuur: · Wordt tijdens het college opgegeven. 38.

Godsdienst van het antieke Israël en het vroege Jodendom THB1AIVJE3 (Religion of Ancient Israel-Early Judaism) Docent: prof.dr. E. Noort Programma: Ba GW-deeltijd jaar 1 Doelstelling: · Elementaire kennis van de geografische, historische en cultureelmaatschappelijk godsdiensthistorische context van het antieke Israël. · Elementaire kennis van de geschriften van het Oude Israël en het vroege Jodendom. Inhoud: Oriëntatie in de geografie, politiek en godsdienstgeschiedenis van de bijbelse landen alsmede van de geschriften van Oud-Israël en het vroege Jodendom. Aan de orde komen komen thema’s als apocalyptiek, eschatologie, heiligdom, land, monotheïsme/polytheïsme, profetie, religie, staatvorming, en verbond. Omvang (EC): 3 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoorcollege, werkcollege Toetsvorm: schriftelijk tentamen Opmerkingen: · Belasting student: hoor- en werkcolleges (6x3): 18 uur; verwachte zelfstudie: 66 uur 112

Literatuur: · Bijbel in de nieuwe oecumenische vertaling. · M.R. Coogan, The Old Testament. A Historical and Literary Introduction to the Hebrew Scriptures, New York/Oxford 2006 39.

Godsdienst van het oude Egypte THB1OEE3 (Religion of Ancient Egypt) Docent: dr. J. van Dijk Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 1, Open Colleges Doelstelling: Elementaire kennis van de geschiedenis en de godsdienst van het Oude Egypte. Inhoud: Oriëntatie in de geografie, politiek en godsdienstgeschiedenis van het Oude Egypte. Na een beknopte inleiding in de geschiedenis van het Egypte van de farao’s komen o.a. de volgende onderwerpen aan de orde: goden en godinnen, de structuur van de Egyptische godsdienst,wereldbeeld en scheppingsvoorstellingen, tempelcultus en persoonlijke vroomheid, hiernamaalsvoorstellingen en dodencultus, en de religieuze revolutie van Achnaton. Omvang (EC): 3 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoorcollege Toetsvorm: schriftelijk tentamen Opmerkingen: · Belasting student: hoor- en werkcolleges: 12 uur; verwachte zelfstudie: 72 uur Literatuur: · Wordt nader bekendgemaakt. 40.

Godsdienstfilosofie - inleiding THB2FILE4 (Philosophy of Religion) Docent: prof.dr. A.F. Sanders Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 4, Ba TH-voltijd jaar 2, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 2, Ba GW-deeltijd jaar 3, Ba GW-voltijd jaar 2 Toegangseisen: Inleidingen Filosofie B1 (incl. argumentatietheorie) Doelstelling: · Kennis van de belangrijkste problemen en posities in de godsdienstwijsbegeerte. · Vaardigheid in het kritisch en zelfstandig gebruiken van fundamentele (godsdienst)wijsgerige begrippen en methoden. · Vaardigheid in het op hoofdlijnen analyseren en interpreteren van godsdienstwijsgerige teksten en argumentaties en in het schriftelijk en mondeling formuleren van de resultaten daarvan. Inhoud: Systematische inleiding in de godsdienstfilosofie, mede geïllustreerd aan de hand van de geschiedenis van de filosofie. O.a. aard en methode, verhouding geloof en rede in historisch en systematisch perspectief, wijsgerige godsleer, religieuze taal en ervaring, religieuze epistemologie, probleem van het kwaad, verhouding godsdienst en wetenschap en het religieus pluralisme. De colleges worden individueel voorbereid door grondige bestudering van een hoofdstuk en de bijbehorende studievragen uit het handboek. Na een inleidend hoorcollege van de docent bespreken de studenten de opgegeven studievragen in groepen. Tijdens het derde uur 113

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

worden in een hoor-/werkcollege de gevonden oplossingen gerapporteerd en plenair besproken. 4 semester II hoorcollege, werkcollege, werkgroepen schriftelijk tentamen · Belasting student: hoorcolleges: 10 uur; hoor-/werkcolleges: 10 uur; practica: 10 uur; verwachte zelfstudie: 82 uur · Voor dit onderdeel geldt een aanwezigheidsverplichting conform art. 5.1 lid 5.2 (ba TH) of lid 6.2 (ba GW) van de Onderwijs- en Examenregeling of art. 9 (doctoraalopleiding).

Literatuur: · M. Peterson, W. Hasker et.al., Reason and Religious Belief. An Introduction to the Philosophy of Religion, Oxford U.P., New York/Oxford, 3rd ed., 2002 (ISBN: 0195156951) 41.

Godsdienstpedagogiek THB2GPEDE3 (Theory of Religious Education) Docent: prof.dr. J.J. de Lange Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 2, Ba GW-voltijd jaar 2 Doelstelling: De studenten hebben kennis van de heersende stromingen in de pedagogiek en de godsdienstpedagogiek en kunnen die tegen elkaar afwegen. Zij kennen enkele thema’s en basisbegrippen uit de (godsdienst-)pedagogiek en hebben inzicht in de betekenis ervan voor het godsdienstpedagogisch handelen. Inhoud: Uitgangspunten van en belangrijke thema’s en begrippen in heersende stromingen in pedagogiek en godsdienstpedagogiek, zowel theoretisch alsook betrokken op de praxis van het godsdienstpedagogisch handelen. Omvang (EC): 3 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege Toetsvorm: schriftelijk tentamen Opmerkingen: · Belasting student: hoor- en werkcolleges: 20 uur; verwachte zelfstudie: 64 uur Literatuur: · J.J. de Lange, Geloofsoverdracht en geloofsinhoud, in: Analecta Bruxelensia, Jaarboek Faculteit Protestantse Godgeleerdheid te Brussel (deel 4), Brussel 1999, 7-21. · A.K. Ploeger, Inleiding in de godsdienstpedagogiek, Kampen 2001 5e dr. · Wilna A.J. Meijer, Perspectieven op mens en opvoeding, (serie: Pedagogische inleidingen), Baarn 2003 6e dr. 42.

Godsdienstpedagogiek THB2GPEDE4 (Theory of Religious Education) Docent: prof.dr. J.J. de Lange Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 5, Ba TH-voltijd jaar 2, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 2 Doelstelling: De studenten hebben kennis van de heersende stromingen in de pedagogiek en de godsdienstpedagogiek en kunnen die tegen elkaar afwegen. Zij kennen enkele thema’s en basisbegrippen uit de (godsdienst-)pedagogiek en hebben inzicht in de betekenis ervan voor het godsdienstpedagogisch 114

Inhoud: Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

handelen. Uitgangspunten van en belangrijke thema’s en begrippen in heersende stromingen in pedagogiek en godsdienstpedagogiek, zowel theoretisch alsook betrokken op de praxis van het godsdienstpedagogisch handelen. 4 semester I hoor-/werkcollege schriftelijk tentamen · Belasting student: hoor- en werkcolleges: 20 uur; practica (groepsopdracht): 20 uur; verwachte zelfstudie: 72 uur · Toetsvorm: schriftelijk tentamen en beoordeling groepsopdracht

Literatuur: · J.J. de Lange, Geloofsoverdracht en geloofsinhoud, in: Analecta Bruxelensia, Jaarboek Faculteit Protestantse Godgeleerdheid te Brussel (deel 4), Brussel 1999, 7-21. · A.K. Ploeger, Inleiding in de godsdienstpedagogiek, Kampen 2001 5e dr. · A.K. Ploeger, Lessen over God. Leren geloven door ervaren, voor kinderen, jongeren en ouders , Kampen 1997 · Wilna A.J. Meijer, Perspectieven op mens en opvoeding, (serie: Pedagogische inleidingen), Baarn 2003 6e dr. 43.

Godsdienstpsychologie - inleiding Godgeleerdheid THB1PSGGE3 (Psychology of Religion) Docent: prof.dr. P.M.G.P. Vandermeersch Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 1, Ba TH-voltijd jaar 1, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 2 Doelstelling: · Voldoende kennis van de geschiedenis van de psychologie en de psychoanalyse om de verschillende probleemvelden in de relatie psychologie-theologie-godsdienstwetenschap te kunnen onderscheiden en situeren. · Een nieuwsgierig en neutraal-observerend standpunt kunnen innemen t.a.v. religieuze fenomenen. Inhoud: Een overzicht van de geschiedenis van de psychologie in haar relatie tot de godsdienst en de observatie van één paradigmatische casus. Centraal thema: de onttovering van de wereld en de ontdekking van de menselijke manipuleerbaarheid. Omvang (EC): 3 Periode: semester II Onderwijsvorm: hoorcollege, opdracht(en) Toetsvorm: mondeling tentamen, opdracht(en) Opmerkingen: · Belasting student: hoorcolleges: 20 uur; practica: 4 uur; verwachte zelfstudie: 60 uur Literatuur: · K. Armstrong, De wenteltrap. Mijn weg uit de duisternis, Amsterdam, 2004, € 22,50 · P. Vandermeersch en H. Westerink, Godsdienstpsychologie in cultuurhistorisch perspectief, Amsterdam, 2007, € 31,50

115

44.

Godsdienstpsychologie en psychoanalytische hermeneutiek - inleiTHB1PSGWE5 ding (Godsdienstwetenschap) (Psychology of Religion) Docent: prof.dr. P.M.G.P. Vandermeersch Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 1, Ba GW-voltijd jaar 1, Open Colleges Doelstelling: a. Voldoende kennis van de geschiedenis van de psychologie en de psychoanalyse om de verschillende probleemvelden in de relatie psychologietheologie-godsdienstwetenschap te kunnen onderscheiden en situeren. Een nieuwsgierig en neutraal-observerend standpunt kunnen innemen t.a.v. religieuze fenomenen. b. Een eerste verkenning van de wijze waarop psychoanalyse toegepast kan worden bij de hermeneutiek van sprookjes, godsdienstige legenden en mythen. Inhoud: a. Een overzicht van de geschiedenis van de psychologie in haar relatie tot de godsdienst en de observatie van één paradigmatische casus. Centraal thema: de onttovering van de wereld en de ontdekking van de menselijke manipuleerbaarheid. b. Een overzicht van de psychoanalytische pogingen tot interpretatie van rituelen en symbolische verhalen, met als typevoorbeeld The uses of enchantment van B. Bettelheim. Omvang (EC): 5 Periode: semester II Onderwijsvorm: hoorcollege, opdracht(en) Toetsvorm: mondeling tentamen, opdracht(en) Opmerkingen: · Belasting student: hoorcolleges: 30 uur; werkgroepen: 10 uur; practica: 4 uur; verwachte zelfstudie: 124 uur Literatuur: · P. Vandermeersch en H. Westerink, Godsdienstpsychologie in cultuurhistorisch perspectief, Amsterdam, 2007, € 31,50 · B. Bettelheim, The uses of enchantment, Londen, 1976, deel I (t/m pag.156) paperback (ISBN: 0140137270), € 22,95 45.

Godsdienstsociologie THB2RITSE4 (Sociology of Religion) Docent: prof.dr. J.N. Bremmer Programma: Ba TH-deeltijd jaar 4 Doelstelling: · Kennis van een recent theoretisch perspectief (‘rational choice theory’) en van een voorbeeldstudie. · Het zelfstandig kunnen formuleren en toepassen van een sociologische vraagstelling. · Vaardigheid in het schrijven van een werkstuk. Inhoud: Uitgangspunt van het college is een veel besproken studie op het terrein van de (Amerikaanse) godsdienstsociologie. Daarnaast zal een case-study van de Amish, een orthodox religieuze beweging in de Verenigde Staten, worden geanalyseerd. Ondanks hun verzet tegen de moderniteit vormen de Amish een zeer bloeiende en sterk groeiende etnisch-religieuze gemeenschap van circa 150.000 zielen, verspreid over meer dan twintig staten in Amerika. Hoe slagen de Amish erin hun traditionele leefwijze te 116

bewaren en als religieuze gemeenschap te overleven in een hoogst moderne samenleving? 4 semester I hoorcollege, werkcollege werkstuk

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Literatuur: · Rodney Stark and Roger Finke, Acts of Faith. Explaining the Human Side of Religion, Berkely and Los Angeles/London, 2000 (paperback) (ISBN: 0520222024), € 20,00 · Peter Ester, De stillen op het land: kleine sociologie van de Amish in Amerika, Kampen: Kok Agora 2001 (derde druk) (paperback) (ISBN: 9039108463), € 20,00 46.

Godsdienstwetenschap in actie THB3GWAE20 (Religious Studies: research training) Coördinator: dr. M.W. Buitelaar Docenten: dr. M.W. Buitelaar, drs. A. Huistra, prof.dr. Y.B. Kuiper, prof.dr. T.H. Zock Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 4, BA GW-deeltijd voorsorteerprogramma GV jaar 4, Ba GW-voltijd jaar 3, Ba GW-voorsorteerprogramma GV jaar 3 Toegangseisen: Methoden en technieken 1, Methoden en technieken 2a/b Doelstelling: · Elementaire kennis van de sociaalwetenschappelijke en cultuurhistorische benadering van collectieve en persoonlijke identiteit. · Elementaire vaardigheid in het werken met SPSS: het maken van een databestand, het gebruiken van de basisfuncties en het uitvoeren van eenvoudige analyses. · Elementaire vaardigheid in gebruik van oral history. · Verdiepte en geïntegreerde vaardigheid op het gebied van de reeds eerder geleerde elementaire vaardigheden van sociaalwetenschappelijk onderzoek (beschrijvende en toetsende statistiek, participerende observatie, verschillende soorten interviews) of cultuurhistorisch onderzoek. · Vaardigheid in het ontwerpen van een probleemstelling voor sociaal wetenschappelijk onderzoek of cultuurhistorisch onderzoek. · Vaardigheid in het gericht verzamelen en analyseren van onderzoeksmateriaal. · Vaardigheid in het rapporteren van onderzoeksresultaten. · Vaardigheid om in teamverband of zelfstandig een beperkt onderzoek op te zetten en uit te voeren. Inhoud: GW-in-actie is een uit practica bestaande module ter afronding van het Methoden en Technieken-traject van de bachelor. Reeds behandelde stof wordt herhaald, uitgediept en in praktijk gebracht. a. Probleemstelling: het schrijven van onderzoeksontwerp (M.W. Buitelaar, vacature; 2 ECTS) b. Collectieve en persoonlijke identiteit: het vertalen van sociologische en psychologische theorieën naar onderzoeksvragen in eigen onderzoek (Y.B. Kuiper & T.H. Zock; 3 ECTS) c 1. Practicum kwalitatieve methoden: onderzoek in een sociale situatie; participerende observatie, diverse soorten interviews en analyse (M.W. 117

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

Buitelaar; 7 ECTS) c 2. Practicum opzet en uitvoering van bachelor-scriptie; onderwerp wordt gekozen in overleg met de coördinator (voor deeltijdstudenten) en een docent maar keuze (vacature; 8 ECTS). d. Practicum kwantitatieve methoden: het uitwerken van een onderzoeksvraag in aansluiting bij het eigen onderzoek m.b.v. kwantitatieve methoden (o.a. SPSS), incl. enkele oefenopgaven (A. Huistra; 5 ECTS) e. Mondelinge geschiedenis (‘oral history’): problemen en methoden verbonden met dit specifieke onderzoeksterrein; literatuurstudie en practicum: het maken van een ‘life-history’ (Y.B. Kuiper; 3 ECTS) 20 hele jaar practicum, werkcollege opdracht(en), participatie, verslag · Belasting student: de probleemstelling: werkcolleges (2x2): 4 uur; collectieve en persoonlijke identiteit: werkcolleges (8x2): 16 uur; kwalitatief practicum: werkcolleges (12x3): 36 uur (N.B. niet voor deeltijdstudenten die kiezen voor c2); kwantitatief & oral history: werkcollege (12x2): 24 uur; practica: 448 uur. · De practica (o.l.v. Buitelaar, Huistra en Kuiper) monden uit in individuele onderzoeksverslagen. Op alle onderdelen dient voldoende te worden gescoord. · Voor dit onderdeel geldt de aanwezigheidsverplichting conform art. 5.1 lid 6.2 van de Onderwijs- en Examenregeling (bachelor).

Literatuur: · Alle literatuur van Methoden en Technieken 1 en 2a/b · Boek voor SPSS wordt nader bekendgemaakt. · Selma Leydesdorff, De mensen en de woorden, (Amsterdam 2004) (ISBN: 90 290 7476 0.) · P. Verschuren, De probleemstelling voor een onderzoek, Utrecht: Aula, 1988 (ISBN: 9027462879), € 15,00 · Pierre Bourdieu, Economisch kapitaal, cultureel kapitaal, sociaal kapitaal, in: dezelfde, Opstellen over smaak, habitus en het veldbegrip. Amsterdam: Van Gennip 1992. Hieruit: 120-141. (ISBN: 90 6012 819 2) · M. Hammersley + P. Atkinson, Ethnography, Principles in Practice, 2nd edition; London: Routledge 1995 (ISBN: 0-415-08664-7), € 30,00 · Yme Kuiper, ‘Naar een antropologie van adellijke identiteitsvorming’ in: Virtus. Jaarboek voor adelsgeschiedenis 10 (2003) 164-183. (ISBN: 90 75879 229) · E. Haag, & J. Dirven, Schrijven in stappen. Handboek voor de verslaglegging van literatuuronderzoek, Utrecht: Lemma, 1995. Hieruit: pp. 71-154 (ISBN: 9059310446), € 18,00 · Aanvullende literatuur wordt nader bekendgemaakt 47.

Grieks - vooropleiding THVOGR (Greek) Docent: dr. H.N. van Ool-Roskam Programma’s: Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 1, Open Colleges Inhoud: In de vorm van verplichte werkcolleges gedurende het hele studiejaar, of bij de deeltijdvariant gedurende twee jaren, wordt eerst de Griekse gram118

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

matica behandeld; daarna worden de teksten gelezen waarover examen zal worden afgenomen. Tot de cursus behoort ook een inleiding in de geschiedenis, de cultuur en literatuur van de Grieks-Romeinse oudheid in de vorm van literatuurstudie. De ‘vooropleidingscursus’ Grieks maakt geen deel uit van het propedeuse-programma, maar dient afgerond te zijn vóórdat men het propedeutisch examen kan doen. Men kan de cursus volgen als student, maar ook in het kader van de Open Colleges, waarbij men zich alleen voor deze cursus opgeeft en apart daarvoor betaalt. Alleen als student kan men het volgen van Grieks combineren met propedeusevakken in de ‘geïntegreerde vooropleiding’. 30 hele jaar opdracht(en), werkcollege met aanwezigheidsplicht, zelfstudie deeltoets, mondeling tentamen, opdracht(en) · Belasting student: werkcolleges: 175 uur, zelfstudie: 665 uur. · Tussentijds worden schriftelijke deeltoetsen afgenomen. · Wie de cursus als student wil volgen schrijft zich in via de Centrale Studenten-administratie. Deze inschrijving als student geeft o.m. recht op studiefinanciering. Het geïntegreerde vooropleidingsprogramma kan alleen worden gevolgd na inschrijving als student. · De propedeutische onderdelen Hellenistisch Grieks en Nieuwe Testament kunnen pas worden gevolgd wanneer dit vak geheel is afgerond. · Ten behoeve van de vooropleidingscursus Grieks dient men zich (daarnaast) altijd aan te melden bij het bureau van de Faculteit. · Het voortentamen Grieks wordt gehouden in januari, juni en augustus aan de eigen faculteit. Verlangd wordt het vertalen en verklaren van passages, gekozen uit op de cursus gelezen en nieuwe teksten. · Voor de deeltijdopleiding geldt de bovenstaande informatie voor de onderdelen Grieks 1a, 1b, 2a en 2b samen.

Literatuur: · F. Muller, J.H. Thiel, W. den Boer, Beknopt Grieks-Nederlands woordenboek, WoltersNoordhoff, Groningen. Dit werk heeft men pas in de loop van de cursus nodig · I.L. Pfeijffer, De Antieken. Een korte literatuurgeschiedenis, Amsterdam 2000 (de Arbeiderspers) (ISBN: 90-2953546-6), € 13,00 · L. de Blois, R.J. van der Spek, Een kennismaking met de oude wereld, Bussum 2001 (Coutinho) (ISBN: 90-6283235-0), € 27,00 · T. Mekking, H. Oranje, Een nieuwe basis. Cursus Grieks voor beginners, verkrijgbaar via de faculteit · J. Nuchelmans, G.F. Diercks, J.Pennock , Kleine Griekse grammatica, Uitgeverij Paul Brand, Weesp. · Syllabus met teksten, verkrijgbaar via de faculteit.

119

48.

Griekse Godsdienst THB1GRGDE2 (Greek Religion) Docent: prof.dr. J.N. Bremmer Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 2, Open Colleges Doelstelling: · Kennis van de hoofdlijnen van de Griekse godsdienst met aandacht voor verschillen met moderne religieuze gedachten en praktijken. · Ervaring in discussie, mondelinge presentatie, schrijven van een kleine paper en onderzoek op het internet. Inhoud: In het college zullen we aandacht schenken aan de hoofdlijnen van de Griekse godsdienst met speciale aandacht voor algemene godsdienstwetenschappelijke begrippen, zoals goden, halfgoden, tempels, mythe, rite en individualisering. Omvang (EC): 2 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege, werkstuk Toetsvorm: schriftelijk tentamen Opmerkingen: · Belasting student: hoor-/werkcollege: 10 uur; werkstuk: 20 uur; zelfstudie: 26 uur Literatuur: · J.N. Bremmer, Goden en mensen in het oude Griekenland, Ten Have 2004 (ISBN: 90 259 47727), € 19,00 49.

Hekserij en toverij. Onderzoek naar heksen en tovenaars in de THB2HEKSE6 moderne en vroegmoderne tijd (Witchcraft and Sorcery: Past and Present) Coördinator: prof.dr. Y.B. Kuiper Docenten: dr. M.P.A. de Baar, prof.dr. Y.B. Kuiper Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 3, Ba GW-voltijd jaar 2, Open Colleges Doelstelling: · Kennis van resultaten en methoden van antropologisch, sociologisch en historisch onderzoek van hekserij en toverij, in heden en verleden. · Analyseren van theoretische perspectieven verbonden met onderzoek naar hekserij en toverij. · Vaardigheid in het schrijven van een paper en het houden van een inleiding daarover. Inhoud: In talloze culturen zijn mensen die geloven dat bepaalde personen met inschakeling van magische krachten heil of onheil kunnen stichten en/of met geesten en demonen in contact kunnen treden. In dit college worden monografieën geanalyseerd en beoordeeld die handelen over heksen en tovenaars, heksenvervolging en bestrijding van heksen en tovenaars in westerse en niet-westerse samenlevingen, vanaf de middeleeuwen tot en met heden. Het geloof in heksen en tovenaars is wereldwijd aanwezig ook nog in onze tijd. Aan het begin van het college wordt een multi-disciplinair onderzoekskader geschetst dat inzicht geeft in de centrale noties en vraagstellingen die verbonden zijn met het onderzoek naar hekserij en toverij. Binnen dit kader worden door de deelnemers referaten gehouden in een seminar. Een geschreven paper (max. 3000 woorden) over een monografie (plus recensies) vormt de basis voor het referaat. De deelnemers kiezen 120

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

zelf uit een door de docenten opgestelde lijst van monografieën. Gedurende de eerste collegereeks schrijven de deelnemers KAV’s over het boek van Steward en Strathern. 6 semester II hoor-/werkcollege, referaat referaat, werkstuk · Belasting student: hoorcolleges: 15 uur; werkgroepen (referaten): 15 uur; practica (paper): 118 uur; verwachte zelfstudie: 20 uur. · In verband met de opzet van het college dienen de deelnemers zowel de hoorcolleges als alle seminarbijeenkomsten te volgen.

Literatuur: · Pamela J. Steward and Andrew Strathern, Witchcraft, Sorcery, Rumors and Gossip, Cambridge: Cambridge University Press 2004 - verplicht, door ieder aan te schaffen. (ISBN: 052100473X), € 25,00 · Te kiezen monografie. 50.

Hellenistisch Grieks THB1HGE5 (Hellenistic Greek) Docent: dr. F.L. Roig Lanzillotta Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 3, Ba TH-voltijd jaar 1, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 2 Doelstelling: · De student heeft kennisgemaakt met de hellenistisch Griekse teksten van het Nieuwe Testament en een vaardigheid ontwikkeld in het doorgronden van de zinsbouw en het vertalen van de teksten. · De student weet om te gaan met woordenboeken (H.G. Liddell & R. Scott, A Greek-English Lexicon) en Bijbel software programma’s (BibleWorks) waar hij/zij bij volgende Nieuw-Testamentische modules verder gebruik van zal maken. Inhoud: Werkcollege waarin hellenistisch Griekse teksten, vooral uit het Nieuwe Testament, worden vertaald en taalkundig verklaard. Voorbereiding door voor de colleges opgegeven passages van een tekst te bestuderen. Omvang (EC): 5 Periode: semester I Onderwijsvorm: werkcollege met aanwezigheidsplicht Toetsvorm: opdracht(en), participatie, schriftelijk tentamen Opmerkingen: Belasting student: werkgroepen: 28 uur; collegevoorbereiding: 56 uur; overige zelfstudie, inclusief tentamenvoorbereiding: 56 uur Literatuur: · BibleWorks: Software for Biblical Exegesis and Research, via het universitaire netwerk · J. Nuchelmans, Kleine Griekse Grammatica (ISBN: 90-22885046), € 17,00 · Nestle-Aland, Novum Testamentum Graece, 27. Auflage, Stuttgart 1993 (ISBN: 3438051001), € 29,00

121

51.

History of Theology and Religious Studies THRMHTRE10 (History of Theology & Religious Studies) Contact: prof.dr. A.L. Molendijk Lecturers: prof.dr. Y.B. Kuiper, prof.dr. A.L. Molendijk Programme: RM RST year 1 Objective: The objective of the core modules is to provide students with a general theoretical and methodological framework, as applied to the fields of theology and religious studies. They aim to bring students to a level of knowledge that will enable them to reflect on theories, methods and techniques of the programme and its disciplines. The students acquire advanced understanding of the terminology, perspectives and problems in the fields. Content: This module presents an analysis of the history of theology and religious studies, using mostly original texts, with an emphasis on the period after 1800. Students encounter pioneering ideas that have influenced the development and structure of the disciplines, will become acquainted with key figures who shaped those ideas, analyse pioneering texts and discuss hermeneutical problems posed by the application of modern concepts and methods. The focus is on (1) the emergence of a new concept of religion (Friedrich Schleiermacher), (2) the introduction of the historical (versus the dogmatic) method in theology (Ernst Troeltsch), (3) the classic discussion about the concept of religion in modern anthropology (Clifford Geertz & Talal Asad)and (4) a history of the concept of ‘primitive religion’ in religious studies during the period 1870-1960. Credits (EC): 10 Period: semester I Format: seminar Assessment: final paper, presentation(s), short assignment(s) Literature: · Charles Taylor, Modern Social Imaginaries, Durham - London, Duke University Press, 2004 · Friedrich Schleiermacher, On Religion. Speeches to its Cultured Despisers translated by Richard Crouter, Cambridge 1996 · Friedrich Schleiermacher, Über die Religion. Reden an die Gebildeten unter ihren Verächtern (1799) hrsg, von Günter Meckenstock, Berlin-New York, de Gruyter, 1999. · E.E. Evans-Pritchard, Theories of Primitive Religion, Oxford 1965 · Further literature will be announced 52.

Iconografie 1 THB1ICE3 (Iconography 1) Docent: prof.dr. H.T. Bakker Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 2, Ba GW-voltijd jaar 1, Open Colleges Doelstelling: · Kennis van diverse methodische benaderingen in de religieuze iconografie en vaardigheden in het hanteren daarvan. · Overzicht van de geschiedenis van de iconografie. Inhoud: Behandeling van de iconografische methode; onderscheid iconografie en iconologie. Behandeling van diverse begrippen zoals allegorie, symbool en fetisj. Bespreking van iconografische classificatie systemen zoals Iconclass. Toepassing van het bovenstaande op nader vast te stellen iconogra122

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

fisch thema/object. Bespreking van de geschiedenis van de iconografie. 3 semester II hoorcollege, practicum, werkstuk schriftelijk tentamen · Belasting student: hoorcolleges 3 x 3 uur: 9 uur; werkstuk (iconografische beschrijving): 12 uur; practica (onderzoeksopdracht en verslag): 10 uur; verwachte zelfstudie: 53 uur · Deze module kan ook in het kader van Postacademisch onderwijs worden gevolgd. Aanmelden voor: 1 augustus 2007 (050 363 5568 of via de website: http://www.rug.nl/theol/onderwijs/postacademischOnderwijs)

Literatuur: · E. Kaemmerling (Hrsg.), Bildende Kunst als Zeichensystem, Köln 1979 (herdrukken) (uitverkocht bij de uitgever; wel aanwezig in de bibliotheek). Uit ‘Bildende Kunst als Zeichensystem’: J. Bialostocki, Skizze einer Geschichte der beabsichtigten und der interpretierenden Ikonographie, pp. 15-63 (Engels) origineel in Dictionary of the History of Ideas onder ‘Iconography’ en op internet: http://etext.lib.virginia.edk) en E. Panofsky, Zum Problem der Beschreibung und Inhaltsdeutung von Werken der bildenden Kunst und Ikonographie und Ikonologie pp. 185-225. · Roelof van Straten, Inleiding in de Iconografie, Muiderberg 1985 (herdrukken) (ISBN: 9062832806), € 15,00. 53.

Iconografie 2 (Iconography 2) Coördinator: Docenten: Programma’s: Toegangseisen: Doelstelling:

Inhoud:

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

THB2IC2E7 dr. J.E.A. Kroesen prof.dr. H.T. Bakker, dr. J.E.A. Kroesen, prof.dr. E. Noort Ba GW-deeltijd jaar 3, Ba GW-voltijd jaar 2, Open Colleges Iconografie 1 · Kennis en vaardigheid in het hanteren van de diverse methodische benaderingen in de iconografie. · Kennis van exemplarisch beeldmateriaal als bron voor de godsdienstgeschiedenis in een bepaalde regio en in een bepaalde tijd. · Vaardigheid in de interpretatie van de taal van het beeld. Door elk van de docenten wordt een collegeserie van 3 x 3 uur gegeven. De eerste beide uren zijn een hoor/werkcollege, het laatste uur is gewijd aan een onderzoeksopdracht in het IGB of aan een materiaalbespreking. Het 10e college à drie uur wordt door alle docenten gezamenlijk gegeven. Bakker verzorgt de inleiding in de iconografie van het Hindoeïsme. Noort behandelt het Midden-Oosten in de Late Brons-en IJzertijd en besteedt beknopt aandacht aan de iconografie van het Jodendom als chronologische brug naar het derde gedeelte van Kroesen waar het christendom centraal staat. De drie tradities worden vergeleken in een werkstuk dat in tweetallen wordt gemaakt over een van te voren vastgesteld iconografisch thema. 7 semester I hoorcollege, werkcollege schriftelijk tentamen, werkstuk · Belasting student: hoor- en werkcolleges: 30 uur; practica: 56 uur; 123

· ·

verwachte zelfstudie: 110 uur. Toetsing: schriftelijk tentamen over literatuur en collegestof 5 ECTS, schriftelijk werkstuk 2 ECTS. Bij voldoende belangstelling wordt een excursie naar enkele Groninger kerken georganiseerd.

Literatuur: · R. Hachlili, Ancient Jewish Art and Archaeology in the Land of Israel, Leiden 1988, 234-369 · Artikelen in R. Hachlili: 'Iconography and symbolism','Motifs of Jewish Art','Composition and Style' ,' Origins and Sources of Jewish Art' . · K. Winnekes, Christus in der bildenden Kunst, München 1989, 19-44 · J. van Laarhoven, De beeldtaal van de christelijke kunst. Geschiedenis van de iconografie, Nijmegen 1992, p. 9-230 en 285-312 (herdruk 2002) · O. Keel, Chr. Uehlinger, Göttinnen, Götter und Gottessymbole. Neue Erkenntnisse zur Religionsgeschichte Kanaans und Israels, (Questiones Disputatae, Bd. 134), Freiburg/Basel/Wien, 1993-2 (13-19, 123-229) · H.T. Bakker, The Vakatakas. An Essay in Hindu Iconology, Egbert Forsten, Groningen 1997, pp. 58-159. Eventueel met korting aan te schaffen via de auteur 54.

Indische godsdiensten (Godgeleerdheid) THB1IGGE4 (Indian Religions) Docent: dr. P. Berger Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 3, Ba TH-voltijd jaar 1, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 2, Open Colleges Doelstelling: Hindoeïsme · Elementaire kennis van de hoofdlijnen van de geschiedenis van het hindoeïsme, van de belangrijkste religieuze literatuur, de verschillende daarin voorkomende concepten, godengestalten en riten. · Elementair inzicht in de belangrijkste aspecten van de volksreligiositeit op regionaal en op lokaal niveau en van de belangrijkste aspecten van het kastenstelsel. · Boeddhisme · Elementaire kennis van het leven van de Boeddha en de ontstaansgeschiedenis van het boeddhisme. · Elementaire kennis van de geschiedenis van het boeddhisme (i.h.b. Therav da), zijn religieuze geschriften en de organisatie van boeddhistische gemeenschappen. · Elementair inzicht in de verschillende vormen van boeddhistische meditatie. Inhoud: Overzicht van de belangrijkste religieuze geschriften van het hindoeïsme en de daarin voorkomende leringen en begrippen, onder meer aan de hand van teksten die in vertaling gelezen worden; behandeling van de belangrijkste religieuze stromingen en theologieën; behandeling van de hoofdlijnen van het kastenstelsel. Overzicht over het leven van de Boeddha en de geschiedenis van het boeddhisme (i.h.b. Therav da); overzicht van de belangrijkste boeddhistische geschriften en de daarin voorkomende leringen en begrippen, onder meer aan de hand van teksten die in vertaling gelezen worden. Overzicht over boeddhistische groeperingen in het westen en over de 124

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm:

werkwijzen van verschillende boeddhistische meditaties. 4 semester I hoor-/werkcollege, opdracht(en) schriftelijk tentamen mogelijk twee deeltoetsen

Opmerkingen:

·

Belasting student: hoor- en werkcolleges/werkgroepen: 38 uur; verwachte zelfstudie: 74 uur.

Literatuur: · Wordt nader bekendgemaakt 55.

Indische godsdiensten in antropologisch perspectief THMIGAE10 (Indian Religions and Anthropology) Docent: dr. P. Berger Programma’s: Ma GW (RMW) jaar 1, RM RST jaar 1 Toegangseisen: Indische godsdiensten 2 Doelstelling: · Kennis van de fundamentele instituties van de traditionele Indische samenleving en inzicht in hun functioneren in het tegenwoordige India, met speciale aandacht voor onder meer de ‘joint family’, de verhoudingen tussen mannen en vrouwen en het kastensysteem. · Inzicht in de Indische dorpsstructuur en de structuur van de regio binnen het grotere geheel van de samenleving, en kennis van belangrijke religieuze en tribale bewegingen. Inzicht in de religieuze ideologie die aan het kastenstelsel ten grondslag ligt. · Vaardigheid in het presenteren van mondelinge referaten/schriftelijke presentaties. Inhoud: Ruim tweederde van de Indiase bevolking leeft op het platteland in dorpen, die gekenmerkt worden door een specifieke sociale structuur waarin de ‘joint family’ en kaste en kasteverhoudingen van centraal belang zijn. Zij bepalen in belangrijke mate het sociale systeem van de Indische samenleving en kleuren de visie op religie in belangrijke mate. In dit werkcollege wordt aan verschillende aspecten van dit sociale systeem in het tegenwoordige India aandacht besteed. Daarbij wordt speciaal ingegaan op het kastenstelsel aan de hand van een klassieke studie over dit onderwerp, op de rol van vrouwen binnen het Hindoeïsme, op tempelritueel bij Hindoes en Jainas, maar ook op buiten-Indiaas Boeddhisme. De te behandelen stof is deels in overleg samen te stellen. Omvang (EC): 10 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege, referaat, zelfstudie Toetsvorm: mondeling tentamen, opdracht(en) Opmerkingen: · Belasting student: werkcolleges 10 x 3: 30 uur; referaten: 60 uur; verwachte zelfstudie: 190 uur. · Het werkcollege vindt alleen doorgang indien er minimaal vier studenten aan deelnemen. In overige gevallen zal een aantal contacturen worden aangeboden. · Indien deze module wordt gevolgd door anderstaligen, worden de colleges gegeven in het Engels. Nederlandstaligen kunnen in dit geval het tentamen wel afleggen in het Nederlands. 125

Literatuur: · Wordt nader bekendgemaakt. 56.

Indische godsdiensten 1 (Godsdienstwetenschap) THB1IGWE6 (Indian Religions 1) Docent: dr. P. Berger Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 2, Ba GW-voltijd jaar 1 Doelstelling: Hindoeïsme · Elementaire kennis van de hoofdlijnen van de geschiedenis van het hindoeïsme, van de belangrijkste religieuze literatuur, de verschillende daarin voorkomende concepten, godengestalten en riten. · Elementair inzicht in de belangrijkste aspecten van de volksreligiositeit en van de belangrijkste aspecten van het kastenstelsel. · Boeddhisme · Elementaire kennis van het leven van de Boeddha en de ontstaansgeschiedenis van het boeddhisme. · Elementaire kennis van de geschiedenis van het boeddhisme (i.h.b. Theravada), zijn religieuze geschriften en de organisatie van de boeddhistische gemeenschappen. · Elementair inzicht in de verschillende vormen van boeddhistische meditatie. · Elementaire vaardigheid in het mondeling presenteren van een bepaald aspect van het Boeddhisme m.b.v. literatuur uit encyclopedieën of het OPC systeem van de universiteitsbibliotheek. Inhoud: · Overzicht van de belangrijkste religieuze en wijsgerige geschriften van het hindoeïsme en de daarin voorkomende leringen en begrippen, onder meer aan de hand van teksten die in vertaling gelezen worden. · Behandeling van de belangrijkste religieuze stromingen en theologieen. · Behandeling van de hoofdlijnen van het kastenstelsel. · Overzicht over het leven van de Boeddha en de geschiedenis van het boeddhisme (i.h.b. Theravada); overzicht van de belangrijkste boeddhistische geschriften en de daarin voorkomende leringen en begrippen, onder meer aan de hand van teksten die in vertaling gelezen worden. · Overzicht over boeddhistische groeperingen in het westen en over de werkwijzen van verschillende boeddhistische meditaties. Omvang (EC): 6 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege Toetsvorm: presentatie, schriftelijk tentamen mogelijk twee deeltoetsen Opmerkingen: · Belasting student: hoor- en werkcolleges: 38 uur; introductiecollege encyclopedieën: (1 x 3 uur) 3 uur; referatencolleges (n.a.v. opdracht): 10 uur; voorbereiding referaat n.a.v. opdracht: 15 uur; verwachte zelfstudie: 102 uur. Voor deeltijders geldt dezelfde belasting maar met minder contacturen. 126

Literatuur: · Wordt nader bekendgemaakt 57.

Indische godsdiensten 2 THB2IG2E4 (Indian Religions 2) Docent: prof.dr. H.T. Bakker Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 3, Ba GW-voltijd jaar 2 Toegangseisen: · Indische Godsdiensten 1 (propedeuse). Doelstelling: · Kennis van de geschiedenis van het Hindoeïsme en (Mahayana) Boeddhisme in India. Overzicht van de belangrijkste religieuze teksten behorend tot beide godsdiensten. · Inzicht in (de ontwikkeling van) de belangrijkste leerstellingen en scholen van beide religies: hun verschillen en overeenkomsten. Inhoud: Capita selecta uit de geschiedenis van het Hindoeïsme en Boeddhisme. Omvang (EC): 4 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoorcollege Toetsvorm: schriftelijk tentamen Opmerkingen: · Belasting student: hoorcolleges 10 x 2 uur: 20 uur; zelfstudie: 92 uur · De student wordt verzocht bij aanvang van het college de ‘introduction’ en hoofdstuk 1 van Flood, en de ‘introduction’ van Harvey gelezen te hebben. · Uit: ‘Sources of Indian Tradition’: Chapters 1-4, 7-9 (pp. 1-95, 141214). Cursorische lectuur van Chapters 5-6, 10 (pp. 96-138, 215276). Literatuur: · Peter Harvey, An Introduction to Buddhism. Teaching, history and practices, Cambridge University Press, Cambridge 2000 (reprints) (ISBN: 052131333-3), € 30,00 · Gavin Flood, An Introduction to Hinduism, Cambridge University Press, Cambridge 1996. Chapters 1-6, 9-11 (pp. 1-147, 198-273). Cursorische lectuur van Chapters 7-8 (pp. 148-197), € 30,00 · A.T. Embree, Sources of Indian Tradition, vol. I (from the Beginning to 1800). New York 1988 (2nd revised ed.) (ISBN: 0231066511), € 32,00 58.

Inleiding in de culturele antropologie THAVV-G05 (Introduction to Cultural Anthropology) Docent: prof.dr. Y.B. Kuiper Programma: AVV-TH&GW Inhoud: In een tijdperk van globalisering en groeiende interdependentie tussen staten en volkeren wordt steeds duidelijker dat mensen in samenlevingen en culturen over de gehele wereld heel verschillend inspelen op en vorm geven aan deze omvattende processen van verandering. Juist recente onderzoekingen van cultureel antropologen tonen deze grote verscheidenheid. Toch is ook een centrale doelstelling van deze antropologen patronen en problemen te ontdekken die verbonden zijn met actuele ontwikkelingen in de verschillende regio’s van de wereld. De waarde van de culturele antropologie schuilt vooral daarin dat zij de onderlinge verwevenheid 127

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm:

Toetsvorm: Opmerkingen:

van met name politieke, economische, sociale, culturele en religieuze veranderingen in beeld brengt, begrijpelijk maakt en verklaart. Deze cursus wordt gegeven aan de hand van het basisboek van Nanda en Warms. Met behulp van vele etnografische data en modelstudies worden in het basisboek de belangrijkste thema’s uit de culturele antropologie behandeld, zoals religie en magie, huwelijk en verwantschap, politiek en macht, ecologie en economie, gender en etniciteit, cultuur en kunst. Centraal in dit hoor- en discussiecollege staat de behandeling van thema’s en debatten die verbonden zijn met concrete onderzoekingen van antropologen: veldwerk en re-study; peasant-studies en stadsetnografie; etniciteit en identiteit; religieuze revitalisatie en fundamentalisme; uitvinding van traditie en nostalgie; patronage en geweld. 5 semester I hoor-/werkcollege Bij sommige colleges wordt gebruik gemaakt van etnografische films. Per college dienen de deelnemers zich voor te bereiden door lezing van hoofdstukken uit het boek van Nanda & Warms. schriftelijk tentamen Over Nanda & Warms; collegestof

· · ·

E-mail docent: [email protected] Nadere informatie: [email protected], (050) 363 5568. Aanmelden via het inteken-menu Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap in ProgressWWW, vóór 20 augustus 2007

Literatuur: · Serena Nanda and Richard Warms, Cultural Anthropology, (Belmont, California: International Thomson Publishing), 2004 (8th edition) NB. verplichte literatuur: bij het allereerste college in het bezit te hebben. (ISBN: 0534614795) 59.

Interpretaties van oudtestamentische verhalen: receptie en verTHB3OMIOV werking in het Vroege Jodendom en het Vroege Christendom (Interpretations Old Testament Narratives) Coördinator: dr. F.L. Roig Lanzillotta Docenten: prof.dr. F. García Martínez, prof.dr. E. Noort, dr. F.L. Roig Lanzillotta Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 6, Ba TH-voltijd jaar 3, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 4, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 3, Ba TH-voorsorteerprogramma GV jaar 3 Toegangseisen: Tekstinterpretatie I Doelstelling: a. Vaardigheid in het opzetten van een onderzoek naar de manier waar op in een bepaalde joodse of christelijke traditie omgegaan wordt met bijbelse gegevens. b. Vaardigheid in het mondeling en schriftelijk verantwoorden van de resultaten van eigen onderzoek. c. Inzicht in het hoe en waarom van verschillende interpretaties van een gegeven bijbelse tekst. Vaardigheid dit hermeneutische inzicht toe te passen op andere interpretaties. Inhoud: De interpretatie van (1) Hagar en Ishmael en (2) een nog te bepalen oudtestamentisch verhaal in de vroeg-joodse en vroeg-christelijke literatuur. Uitgangspunt voor Bijbelse en nabijbelse interpretatie van Hagar is de bundel: G.H. van Kooten en J.T.A.G.M. van Ruiten (eds.), “Hagar” 128

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

(Themes in Biblical Narrative), Leiden. De studenten doen onder begeleiding van een docent onderzoek ofwel naar het bijbelse verhaal ofwel naar interpretaties ervan in een VroegJoodse of Vroeg-Christelijke traditie naar keuze. 10 semester I begeleid onderzoek, hoor-/werkcollege referaat, verslag, werkstuk · Interdisciplinaire Onderzoeksmodule verzorgd door de basiseenheid Bijbelwetenschap. In de meeste studieprogramma’s dienen 2 van deze modulen uit een aanbod van 3 te worden gekozen. · Belasting student: hoor/werkcolleges: 32 uur; practica (referaat en werkstuk): 120 uur; zelfstudie: 128 uur

Literatuur: · L.J. Kugel, The Bible As It Was, Cambridge, Mass. 1998, p. 1-47 · J. Trebolle Barrera, The Jewish and the Christian Bible. An Introduction to the History of the Bible, Leiden 1998, p. 423-563 (V. Hermeneutics. Text and Interpretation) 60.

Introduction to Development Studies I EWB121A06 (Introduction to Development Studies I) Contact: dr. M.P. Timmer Lecturers: dr. M.P. Timmer, gastdocent(en) Programmes: Ba GW keuzevakken B&C jaar 3, BSc Business Studies - IB&M (electives BS - IB&M) year 3 Objective: The course aims at providing a broad interdisciplinary introduction to development studies for students of all faculties. The aim is to offer a base for further detailed studies on development issues. Content: In ten lectures an introduction to development studies will be given. The following topics will be dealt with: history and institutions; agricultural and rural development; industrialisation; state formation and political aspects; population and health care; education and technology; environment; international order; and development aid. Credits (EC): 6 Period: semester I a Format: lectures (Ten lectures of 2 hours on Monday and Wednesday afternoon in the first semester in Academiegebouw, Broerstraat 5. Assessment: written exam The course will end with a written exam in November 2007. Remarks: Contact: J.P.T. Klijnsma, phone: 3635601, [email protected] Dr. M.P. Timmer, phone: 3633653, email: [email protected] This course can be combined with Introduction in Development Studies II EWB122A06) in order to obtain 10 ECTS credit points. Literature: · A. Szirmai, Dynamics of Socio-Economic Development, an introduction, € 50,00

129

61.

Introduction to Development Studies II EWB122A06 (Introduction to Development Studies II) Contact: drs. J.P.T. Klijnsma Lecturers: dr. P. Boele van Hensbroek, drs. J.P.T. Klijnsma, dr. M.P. Timmer Programmes: Ba GW keuzevakken B&C jaar 3, BSc Business Studies - IB&M (electives BS - IB&M) year 3 Objective: To provide a deepened understanding of the theories and concepts mastered in IDS by application to actual development issues. To teach students how to combine theories from various disciplines in a paper/presentation and to improve their presentation and debating techniques. Content: To provide an in-depth study of a particular set of problems in development in less advanced countries in a small-group teaching setting. It builds upon the broad overview given in ‘IDS I’ by focusing on a particular aspect of development. This year the preliminary topics are: a. Social and political development of Africa,, b. The pros and cons of globalisation and c. An evaluation of the Millennium Development Goals. The literature list will consist of 2-4 books plus additional articles. In each group meeting a student will present chapters from the book plus some articles or their paper. The literature should be divided in such a way that at the end all literature has been covered by the presentations. Credits (EC): 6 Period: semester I b Format: lectures and tutorials Assessment: active participation, essay, presentation(s) Grades are based on the paper/presentation, participation in the discussions (and the exam). Remarks: Contact: J.P.T. Klijnsma, phone: 3635601, email: [email protected] The literature list will consist of 2 - 4 books plus additional articles. In each group meeting a student will present chapters from the book plus some articles or a paper. The literature should be divided in such a way that at the end all literature has been covered by the presentations. 62.

Islam THB1ISLE4 (Study of Islam) Docent: prof.dr. F. Leemhuis Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 1, Ba TH-voltijd jaar 1, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 2, Open Colleges Doelstelling: · Kennis van de hoofdlijnen van de geschiedenis en de verbreiding van de islam en van zijn belangrijkste religieuze stromingen. · Kennis van de belangrijkste theologische ideeën in de geloofsleer en de belangrijkste instituties, geformuleerd in het islamitische recht. · Elementair inzicht in het ontstaan van de vroegste islam en van het leven van de profeet Mohammed. · Elementair inzicht in de belangrijkste hedendaagse stromingen in de islam. · Elementair inzicht in de belangrijkste verschillen tussen islam en christendom m.b.t. de geloofsleer. 130

Inhoud:

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

Hoofdlijnen van de geschiedenis, de verschillende religieuze richtingen, het kanonieke recht en de hierop gebaseerde religieuze instituties. Behandeling van de belangrijkste moderne stromingen in de islam en de belangrijkste dogmatische verschillen tussen islam en christendom. 4 semester II hoorcollege schriftelijk tentamen · Belasting student: hoorcollege: 20 uur; verwachte zelfstudie: 92 uur · Voor de MoMos Syllabus contact opnemen met het secretariaat van Talen en Culturen van het Nabije en Midden-Oosten.

Literatuur: · J. Waardenburg, Islam. Norm, ideaal en werkelijkheid, Houten (Fibula 2000) (ISBN: 9026963734) · MoMos Syllabus 63.

Islam (a) en Antropologie van Moslimculturen (b en c) THB1IAME7 (Islam and Anthropology of Moslim Culture) Coördinator: dr. M.W. Buitelaar Docenten: dr. M.W. Buitelaar, prof.dr. F. Leemhuis Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 1, Ba GW-voltijd jaar 1 Doelstelling: a): · Kennis van de hoofdlijnen van de geschiedenis van de islam en van zijn belangrijkste historische en hedendaagse religieuze stromingen. · Elementaire kennis van de geloofsleer, de belangrijkste instituties van de islam. · Elementair inzicht in het ontstaan van de vroegste islam ten tijde van de profeet Mohammed. b): · Vaardigheid in het schrijven van een besprekingsartikel tegen het licht van de in onderdeel (c) besproken thematiek. Zie Werkboek Schrijfvaardigheden, op het faculteitsbureau te verkrijgen. c): · Kennis van antropologische discussies aangaande de thema’s praktische verwantschap, identiteit, omgangsvormen, praktijk van de islam, natievorming en ruimtelijke ordening in het Midden-Oosten. · Inzicht in de toepassing van gangbare begrippen binnen de interpretatieve antropologie op bovengenoemde thema’s. · Elementair vermogen om actuele gebeurtenissen betreffende de islam en het Midden-Oosten binnen de antropologische discussie over dit aandachtsveld te plaatsen. Inhoud: a) Hoofdlijnen van de ontstaansgeschiedenis van de vroegste islam met speciale aandacht voor de Koran en het leven van de profeet Mo hammed; hoofdlijnen van de verschillende religieuze en mystieke richtingen, het kanonieke recht en de hierop gebaseerde instituties. Behandeling van de belangrijkste moderne stromingen in de islam en de belangrijkste dogmatische verschillen tussen islam en christen 131

b) c) Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

dom. Kritische analyse van doel- en vraagstellingen van deelvragen van een etnografie in de vorm van een besprekingsartikel. Overzicht van antropologische inzichten betreffende moslimculturen in het Midden-Oosten en Europa en de gangbare begrippen.

7 semester II hoorcollege schriftelijk tentamen, werkstuk · Belasting student: hoorcolleges (islam): 20 uur; hoorcolleges Antropologie M.O.: 22 uur; werkstuk 40 uur; verwachte zelfstudie: 104 uur · Toetsing: schriftelijk tentamen over (a) en (c) · schriftelijk werkstuk (b), in te leveren uiterlijk een week voor tentamen.

Literatuur: · Literatuur: ruim voor de aanvang van de colleges aanschaffen! · M.W. Buitelaar, Islam en het dagelijks leven, Amsterdam: Atlas, 2006, € 19,00 · M.W. Buitelaar, Ramadan: Sultan van alle maanden, Amsterdam: Bulaaq 2002 (ISBN: 9054600772), € 12,50 · J. Waardenburg, Islam. Norm, ideaal en werkelijkheid, Houten (Fibula) 2000 (ISBN: 9026963734), € 33,00 · MoMOS Syllabus · Reader, € 15,00 64.

Islam als verschijnsel THMIVE10 (Islam as a Phenomenon) Docent: prof.dr. F. Leemhuis Programma’s: Ma GW (RMW) jaar 1, RM RST jaar 1 Toegangseisen: Afronding inleiding Islam (propedeuse TH of GW); Moslims en Hindoes in West-Europa (B2 Godsdienstwetenschap). Doelstelling: · Kennis van de hoofdlijnen van de cultuurgeschiedenis van de Islam in het Midden-Oosten. en zijn verschijningsvormen. · Inzicht in de wijze waarop de islamitische ideologie gestalte heeft gekregen in historische konteksten en ook nu nog doorwerkt. · Vaardigheid in mondelinge presentatie van een thema op basis van literatuurstudie aan de hand van sheets. · Kennis van beeldvorming in het westen over islam en van moslims over het westen. · Kennis van godsdienstbeleving van moslims. · Inzicht in identiteitsvorming tussen moslimgroeperingen onderling, en tussen moslims en niet-moslims. · Vaardigheid om op basis van case materiaal een aspect van deze thematiek zelfstandig te bestuderen en daarvan mondeling en schriftelijk verslag te doen. Inhoud: Allerlei verschijnverschijningsvormen van de Islam worden door moslims en niet-moslims als typisch islamitisch gezien. Deze spelen een belangrijke rol in de beeldvorming van niet-moslims over moslims en van moslims 132

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

over zichzelf.. Een aantal bekende verschijningsvormen, zoals de moskee, het Arabische schrift en de islamitische kleding zullen worden behandeld vanuit de vraag waaruit het islamitische karakter ervan bestond en bestaat. Daarbij staat een phenomenologische benadering centraal. 10 semester II hoor-/werkcollege, referaat, werkstuk referaat, werkstuk · Belasting student: hoor/werkcolleges 10 x 2 = 20 uur; werkstuk en referaat: 120 uur; verwachte zelfstudie: 120 uur. · Het werkcollege vindt alleen doorgang indien er minimaal 4 studenten aan deelnemen. In overige gevallen zal een aantal contacturen worden aangeboden. · Voor bijvakkers van buiten godsdienstwetenschap wordt een verkort inhaalprogramma vastgesteld. · Voor studenten TH kan dit onderdeel alleen als bijvak binnen een doctoraalpakket worden gekozen. · Indien deze module wordt gevolgd door anderstaligen, worden de colleges gegeven in het Engels. Nederlandstaligen kunnen in dit geval het tentamen wel afleggen in het Nederlands.

Literatuur: · A. Schimmel, Deciphering the Signs of God: A Phenomenological Approach to Islam, Albany, (State University of New York press) 1994 - hieruit een aantal delen · M. Ruthven, Islam in the World (second edition!), London 2000 (penguin Books) · A. Rippin, Muslims: Their Religious Beliefs and Practices, vol. I, The Formative Period, London and New York 1990 - hieruit een aantal delen · Overige literatuur wordt nader bekendgemaakt. · Aanvullende literatuur in onderling overleg. 65.

Israëlitische letterkunde en exegese van het Oude Testament THB2ILOTE6 (OT Exegesis) Docent: dr. J.T.A.G.M. van Ruiten Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 4, Ba TH-voltijd jaar 2, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 2 Toegangseisen: Hebreeuws Doelstelling: · Inzicht in het ontstaan van de oudtestamentische geschriften. · Kennis van de voornaamste exegetische methoden die worden gehanteerd bij de uitleg van het Oude Testament en elementaire vaardigheid om deze toe te passen en vaardigheid om hiervan schriftelijk verslag te doen. · Vaardigheid in het gebruik van het gangbare werkinstrumentarium (woordenboek, grammatica, commentaren, bibliografieën). · Kennis van de tekstgeschiedenis van het Oude Testament. · Vaardigheid in het oplossen van tekstkritische problemen. Inhoud: · Uitleg en interpretatie van capita selecta. · Tekstgeschiedenis en tekstkritiek van het Oude Testament Omvang (EC): 6 133

Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

semester I hoor-/werkcollege, werkstuk, zelfstudie mondeling tentamen, opdracht(en), werkstuk · Belasting student: hoor/werkcolleges: 30 uur; practica (werkstuk): 40 uur; verwachte zelfstudie: 98 uur

Literatuur: · E. Zenger u.a., Einleitung in das Alte Testament, (Kohlhammer Studienbücher Theologie, 1,1), Stuttgart, Berlin, Köln (Verlag W. Kohlhammer) (ISBN: 3-17-015622-5), € 30,00

66. Jeruzalem in de literatuur, archeologie en geschiedenis THB3JERE10 Coördinator: prof.dr. E. Noort Docenten: dr. M. van Dijk (geschiedenis van het christendom), prof.dr. F. Leemhuis (Koranwetenschappen, islam), prof.dr. E. Noort (Oude Testament, vroeg jodendom, archeologie van Palestina) Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 6, Ba TH-voltijd jaar 3, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 3, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 4, Ba GW-deeltijd jaar 4, Ba GW-voltijd jaar 3, Ma TH (BSH) jaar 1, Ma GW (RMW) jaar 1, RM RST jaar 2 Toegangseisen: Post-propedeuse studenten van de studierichtingen TH en GW: Bachelor and Master. Uitgesloten zijn de studenten die in het cursusjaar 2007-2008 met de studie beginnen. Doelstelling: · Kennis van de geschiedenis van Jeruzalem en de plaats van de stad en haar heiligdommen in de drie monotheïstische religies. · Kennis van de belangrijkste religieuze literatuur over Jeruzalem. · Kennis van de religieus-politieke rol van Jeruzalem vanaf 1850 tot op heden. · Vaardigheid in de interpretatie van monumentale architectuur. Inhoud: In de colleges voorafgaande aan de studiereis zullen de godsdienst- en cultuurhistorische aspecten van Jeruzalem binnen de achtergrond van jodendom, christendom en islam centraal staan. Naast de voorbereiding voor deze colleges krijgt elke student de opdracht een referaat voor te bereiden voor het seminar na terugkeer van de studiereis. Een lijst van thema’s zal voor het begin van het college beschikbaar zijn. Omvang (EC): 10 Periode: semester I Opmerkingen: · Met nadruk wordt er op gewezen dat de zwaarte van de opdracht zal corresponderen met het studiestadium waarin de deelnemer zich bevindt. Opdrachten voor masterstudenten hebben een ander gewicht dan voor bachelorstudenten. Literatuur: · Literatuur ter oriëntatie: · M. Küchler, Jerusalem. Ein Handbuch und Studienreiseführer zur Heiligen Stadt, (Orte und Landschaften der Bibel IV,2), Göttingen 2007, XIII en 1266 pp. · A.G.Vaughn, A.E.Killebrew (eds.), Jerusalem in Bible and Archaeology: The First Temple Period, (SBL-edition), Atlanta 2003 · J. Wilkinson, Jerusalem Pilgrims Before the Crusades, London 1977 · M. Rosen- Ayalon, The Early Islamic Monuments of al-Haram al-Sharif. An Iconographic Study, (Qedem 28), Jerusalem 1989 134

·

S. Schein, ‘The “Female Men of God” and “Men who were Women”. Female Saints and Holy Land Pilgrimage during the Byzantine Period’, Hagiographica 5 (1998), 79-114.

67.

Joden, christenen en gnostici in het Romeinse rijk THAVV-N05 (Jews, Christians and Gnostics) Docenten: prof.dr. G.H. van Kooten, dr. F.L. Roig Lanzillotta Programma: AVV-TH&GW Inhoud: Het christendom onstond met Jezus in de context van het jodendom. Tegelijk maakte dit jodendom deel uit van het Romeinse Rijk met haar Hellenistisch-Romeinse cultuur. In deze cursus wordt inzicht geboden in de ontwikkeling van de Jezusbeweging, als intern-joodse beweging, naar het wereldchristendom. De problemen en mogelijkheden van het onderzoek naar de historische Jezus worden besproken. De veelvormigheid van het vroegste christendom en het ontstaan van een orthodoxe hoofdstroming komen ter sprake. En aandacht wordt gevraagd voor de vroegchristelijke gnostiek uit de tweede en derde eeuw na Christus. Een belangrijke focus wordt ook gevormd door de nieuwste sociologische beschouwingen over de opkomst en groei van het christendom, met alle aandacht voor de wisselwerking tussen geloofsvoorstellingen en de sociale werkelijkheid. Omvang (EC): 5 Periode: semester II Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege Toetsvorm: schriftelijk tentamen Opmerkingen: · E-mail docent: [email protected] · Nadere informatie: [email protected], (050 363 5568). · Aanmelden via het inteken-menu Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap in ProgressWWW, vóór 15 januari 2008. Literatuur: · G.P. Luttikhuizen, De veelvormigheid van het vroegste christendom, Delft (Eburon), 2002. · G.H. van Kooten, Paulus en de kosmos: Het vroege christendom te midden van de andere Grieks-Romeinse filosofieën, Zoetermeer, 2002, (verkrijgbaar bij de auteur), pp. 17-70. · Rodney Stark, The Rise of Christianity, paperback 1997, € 13,00 68.

Jodendom (Judaism) Docent: Programma’s: Doelstelling: Inhoud:

THB23JODE3 dr. J.T.A.G.M. van Ruiten Ba TH-deeltijd jaar 5, Ba TH-voltijd jaar 3, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 2, Ba TH-voorsorteerprogramma GV jaar 3, Ba GWdeeltijd jaar 2, Ba GW-voltijd jaar 2, Open Colleges Kennis van en inzicht in de Joodse geschiedenis, literatuur, godsdienst en cultuur vanaf de Hellenistisch - Romeinse tijd tot aan de moderne tijd. Met behulp van colleges, verplichte literatuur (zelfstudie), en een opdracht voor een klein werkstuk waarvan de resultaten in de vorm van een kort referaat gepresenteerd worden, wordt een overzicht verkregen van de geschiedenis van het Jodendom, en een inleiding verkregen van de literatuur van de verschillende periodes (Vroeg Joodse literatuur in de Hellenistisch-Romeinse periode; rabbijnse literatuur; Joodse literatuur na de Talmud). Daarnaast wordt men ingeleid in enkele belangrijke theorieën van het Jodendom en krijgt men enig inzicht in het functioneren van het Jo135

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

dendom in de praktijk. In de tweede helft van de collegereeks kan een bezoek worden gebracht aan ‘Joods Amsterdam’ (Joods Historisch Museum, enkele synagogen). 3 semester II hoorcollege, referaat, zelfstudie schriftelijk tentamen, werkstuk · Belasting student: hoorcolleges: 20 uur; practica (werkstuk en referaat): 30 uur; verwachte zelfstudie: 34 uur

Literatuur: · A. van der Heide, Het Jodendom, Kok, Kampen 2001 (ISBN: 9043503622), € 15,00 69.

Jozua: Het boek en de gestalte van Jozua de literair-historische en THMJOZE10 theologische plaats van het boek en zijn hoofdpersoon (The Book of Joshua) Docent: prof.dr. E. Noort Programma’s: Ma TH (BSH) jaar 1, RM RST jaar 1 Toegangseisen: Hebreeuws Doelstelling: · Inzicht in de huidige stand van het onderzoek naar de relatie van Pentateuch en Vroege Profeten · Inzicht in de problematiek van de geweldsmetaforen in de Hebreeuwse bijbel · Inzicht in de hoofdlijnen van de problematiek van landgave-landbezit en landverlies · Kennis van de exegese van capita selecta uit het boek Jozua. Inhoud: De literair-historische en theologische problematiek van het boek Jozua, zijn hoofdpersoon en zijn literaire omgeving rondom de thema’s: landbezit en geweld. Omvang (EC): 10 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege, zelfstudie Toetsvorm: mondeling tentamen, opdracht(en), werkstuk Opmerkingen: · Belasting student: hoor-/werkcollege: 20 uur (10x2); voorbereiding colleges: 40 uur; werkstuk 80 uur; zelfstudie/literatuur: 140 uur. · Dit studieonderdeel wordt in het collegejaar 2007/2008 niet gegeven. · Indien deze module wordt gevolgd door anderstaligen, worden de colleges gegeven in het Engels. Nederlandstaligen kunnen in dit geval het tentamen wel afleggen in het Nederlands. Literatuur: · Edward Noort, Das Buch Josua. Forschungsgeschichte und Problemfelder, Erträge der Forschung 292 Darmstadt 1998. (ISBN: 3-534-02827-9), € 20,00 70.

Kerk, Symposium, Synagoge & Staat THMKSSSE10 (Church, Symposium, Synagogue & State) Docenten: prof.dr. G.H. van Kooten, dr. F.L. Roig Lanzillotta Programma’s: Ma TH (BSH) jaar 1, RM RST jaar 1 Doelstelling: · Vaardigheid verhogen in interpretatie van NT-ische teksten. 136

·

Inhoud:

Kunnen contextualiseren van het vroegste christendom in de geschiedenis van het Jodendom en het Romeinse rijk. De religieuze en politieke sferen worden in het NT duidelijk ten opzichte van elkaar afgebakend. Caesar en God worden onderscheiden (Jezus); de Romeinse staatsmacht zelf geldt als ‘liturg’ van God (Paulus, Romeinen 13). Hoe wordt de Kerk zelf opgevat? Diverse kerkmodellen passeren de revue. In welke omstandigheden kwamen Kerk en Staat toch in conflict? Ook de vraag welke gestalte de kerk sociologisch aannam wordt uitvoerig besproken — een ‘hot issue’ in het recente onderzoek: Stond de kerk in regelrechte continuïteit met de synagoge, of waren synagoge en kerk in de Grieks-Romeinse wereld organisatorisch gezien voorbeelden van vrijwillige religieuze privé-organisaties die bestonden naast de officiële staatsreligie? 10 semester I zelfstudie werkstuk Belasting student: zelfstudie (i.v.m. sabbatical prof. Van Kooten): 280 uur

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen: Literatuur: · Peter Wick, Die urchristlichen Gottesdienste: Entstehung und Entwicklung im Rahmen der frühjüdischen Tempel-, Synagogen- und Hausfrömmigkeit, Stuttgart: Kohlhammer, 2002. · Dennis E. Smith, From Symposium to Eucharist: The Banquet in the Early Christian World, Minneapolis: Fortress, 2003. · A. Baumgarten, ’Graeco-Roman Voluntary Associations and Ancient Jewish Sects’ in M. Goodman, Jews in a Graeco-Roman World, Oxford 1998, chap 7. · Richard S. Ascough, Paul’s Macedonian Associations: The Social Context of Philippians and 1 Thessalonians, Tübingen: Mohr-Siebeck, 2003. · U. Egelhaaf-Gaiser, A. Schäfer, Religiöse Vereine in der römischen Antike, Tübingen: MohrSiebeck, 2002. · John S. Kloppenborg, Stephen G. Wilson, Voluntary Associations in the Graeco-Roman World, London: Routledge, 1996. 71.

Klassieke godsdienstfilosofische tekst THMFKGTE10 (Classic Texts in Philosophy of Religion) Coördinator: dr. A.F. Sanders Docenten: dr. Ch. Jedan, prof.dr. A.F. Sanders Programma’s: Ma TH (BSH) jaar 1, RM RST jaar 1 Godsdienstfilosofie en Ethiek B2. Toegangseisen: Doelstelling: · Kennis van het werk van een klassiek auteur in zijn eigen context. · Inzicht in de wijze waarop een klassiek werk relevant kan zijn voor de eigen studie. · Vaardigheid in het interpreteren en het analyseren van de vooronderstellingen en van de argumentatie van een klassieke godsdienstfilosofische en/of ethische tekst · Vaardigheid in het schriftelijk en mondeling rapporteren over de resultaten van een eigen analyse en interpretatie van een klassieke (godsdienst)filosofische tekst. Inhoud: Dit jaar is gekozen voor het klassieke werk van Immanuel Kant, Die Religion innerhalb der grenzen der blo en Vernunft (1794, 2e Aufl.). Na 137

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

een inleidend hoorcollege volgen 5 werkcolleges van 2-3 uur, hoofdzakelijk in blokvorm (achtereenvolgende dagen). De precieze data en tijden worden op een voorbereidende bijeenkomst aan het begin van het tweede semester afgesproken. Tevens worden dan de taken verdeeld. 10 semester I referaat, werkcollege, werkstuk mondeling tentamen, werkstuk Tentamen over literatuur aan de hand van een werkstuk van 5000 woorden. · Belasting student: inleidend hoorcollege: 2 uur; werkcolleges (5 x 3): 15 uur; practica (referaat + werkstuk): 56 uur; zelfstudie: 207 uur. · Indien deze module wordt gevolgd door anderstaligen, worden de colleges gegeven in het Engels. Nederlandstaligen kunnen in dit geval het tentamen wel afleggen in het Nederlands.

Literatuur: · I. Kant, Die Religion innerhalb der Grenzen der bloßen Vernunft, (Hrsg.) K. Vorländer, Felix Meiner Verlag, Hamburg 1990 (ISBN: 3787309454) · Keuzeliteratuur na overleg met de docenten. 72.

Leven, lijden en dood in godsdienstwetenschappelijk perspectief THB3LLDE7 (Life, suffering and death) Coördinator: dr. M.P.A. de Baar Docenten: dr. M.P.A. de Baar, prof.dr. F. Leemhuis, dr. J.T.A.G.M. van Ruiten Programma’s: Ba TH-voorsorteerprogramma GV jaar 3, BA GW-deeltijd voorsorteerprogramma GV jaar 4, Ba GW-voorsorteerprogramma GV jaar 3, Ma GV-voorsorteerprogramma jaar 1 Inhoud: Visies op leven, lijden en dood in christendom, jodendom en islam, en de beleving en vormgeving daarvan in de hedendaagse context. Omvang (EC): 7 Periode: semester II Onderwijsvorm: hoorcollege, referaat, werkcollege Toetsvorm: reflexief verslag, werkstuk Opmerkingen: · Belasting student: hoor-/werkcolleges: 26 uur; werkstuk en referaten: 170 uur. Literatuur: · Norbert Elias, De eenzaamheid van stervenden in onze tijd, Essay (oorspr. Über die Einsamkeit der Sterbenden in unseren Tagen (1980) (Amsterdam: Meulenhoff, 1984) pp. 5-9 en 18-22 · Philippe Ariès, Het beeld van de dood (oorspr. Images de l’homme devant la mort, 1983) (Nijmegen: SUN 2003) · H. Driessen, Pijn en cultuur (Amsterdam: Wereldbibliotheek, 2002) · Overige literatuur wordt nader bekendgemaakt. 73.

Liturgie en Artes THMLAE10 (Liturgical Studies and the Arts) Docenten: dr. J.E.A. Kroesen, dr. J.R. Luth Programma’s: Ma TH (BSH) jaar 1, RM RST jaar 1 Doelstelling: · Kennis van de hoofdlijnen in de geschiedenis van de christelijke 138

liturgie (meestal toegespitst op een specifieke tijdvak) Kennis van de hoofdlijnen in de geschiedenis van hetzij religieuze kunst & iconografie, hetzij kerkmuziek en hymnologie of een combinatie daarvan · Vermogen om de samenhang tussen deze muzikale en/of beeldende uitingsvormen en de kerk- en liturgiegeschiedenis te benoemen en te evalueren Studenten kunnen kiezen uit twee richtingen, overeenkomstig de twee specialismen binnen het Instituut voor Liturgiewetenschap, te weten Architectuur en Iconografie van het Christendom (Kroesen) en Liturgie en Hymnologie (Luth). In overleg met de beide docenten is ook een combinatie van beide specialismen mogelijk, en kan de verdere toespitsing op thema’s en/of tijdvakken worden aangebracht. Mogelijke onderwerpen zijn kerkarchitectuur vanaf de catacomben tot heden, (liturgische) inrichting van kerkgebouwen, iconografie van de christelijke kunst, kunst en architectuur van de islam, het kerkelijk jaar in de liturgie, invloeden van de rhetorica op de kerkmuziek, geschiedenis van de gemeentezang en hedendaagse ontwikkelingen op het terrein van liturgie en kerkmuziek. 10 semester I hoor-/werkcollege referaat, schriftelijk tentamen, werkstuk · Belasting student (kan variëren): hoorcolleges 16 uur, werkcolleges: 16 uur, evt. excursie, verder zelfstudie t.b.v. werkstuk/referaat, in totaal 280 uur. · Indien deze module wordt gevolgd door anderstaligen, worden de colleges gegeven in het Engels. Nederlandstaligen kunnen in dit geval het tentamen wel afleggen in het Nederlands. · De leeslijst wordt in overleg samengesteld uit de boeken die bij “literatuur” worden vermeld. · De toetsvorm vindt in overleg plaats.

·

Inhoud:

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

Literatuur: · G. Rombold/H. Schwebel, Christus in der Kunst des 20. Jahrhunderts, Freiburg 1983 · J. van Laarhoven, De beeldtaal van de christelijke kunst. Geschiedenis van de iconografie, Nijmegen 1992 · G. Duby, De kathedralenbouwers. Portret van een middeleeuwse maatschappij 980-1420, Amsterdam 1992 · P. Oskamp/N. Schuman, De weg van de liturgie. Tradities, achtergronden, praktijk, Zoetermeer 1998 · C. Albrecht, Einführung in die Hymnologie, Göttingen 19954 · G. Albrecht, Einführung in die Liturgik, Berlin, 1964 · J.R. Luth, Het kerklied. Een geschiedenis, Zoetermeer 2001 · J.E.A. Kroesen/R. Steensma, The Interior of the Medieval Village Church/Het middeleeuwse dorpskerkinterieur, Leuven/Paris/Dudley 2004 · O. Söhngen, Theologie der Musik, Kassel 1967

139

74.

Mannelijke homoseksualiteit, geweld en mystiek THAVV-S05 (Male homosexuality, violence and mystery) Docent: prof.dr. P.M.G.P. Vandermeersch Programma: AVV-TH&GW Doelstelling: De studenten bekend maken met verschillende visies die mannelijke homoseksualiteit verbinden met een specifieke aanleg tot spiritualiteit en kunst, en hierbij in het bijzonder letten op hun aparte wijze om agressie om te buigen tot cultuur. Inhoud: Sinds Plato wordt seksualiteit, en mannelijke homoseksualiteit in het bijzonder, verbonden met een specifieke aanleg tot spiritualisering. Naast zin voor het esthetische wordt het `temmen? van de agressie hierbij aangemerkt. In dit college worden enkele centrale teksten hierover besproken, o.a. Plato’s Symposium en Phaedrus, Ramon Llulls mystieke dialoog tussen de minnaar en de geliefde, Freuds Leonardo da Vincie. Verder hebben wij het over Kl. Theleweits studie die homoseksualiteit als steun maar ook als bedreiging van mannelijke groepsvorming analyseert. Omvang (EC): 5 Periode: semester II Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege Toetsvorm: mondeling tentamen, opdracht(en) Literatuur: · Kl. Theleweit, Männerphantasien, bd. 2, München, Piper, 2000 · Plato’s Symposium en Phaedrus en Freud's Een jeugdherinnering van Leonardo da Vinci in een van de vele edities die beschikbaar zijn. · Voor R.Llull komt er wellicht dit jaar een gepaste uitgave beschikbaar 75.

Material Aspects of Religion THRMMARE10 (Material Aspects of Religion) Contact: prof.dr. E. Noort Lecturers: dr. J.E.A. Kroesen, prof.dr. F. Leemhuis, prof.dr. E. Noort, verschillende andere docenten Programme: RM RST year 2 Objective: The module ‘Material Aspects of Religion’ is one of the four core modules of the Research Master. The aims are to demonstrate the importance of detailed research of the material culture when discussing the relationship between forms and visibility of official religion and the objects representing a more popular or folk religion. To introduce exemplary case studies in four categories: artefacts, architecture, graves and art. To show that the study of the conceptualization, production and appropriation of material religion contributes to a better understanding of religious symbols, traditions and texts. Content: Four categories will be studied during this module. Artefacts: Figurines, amulets and symbolic objects may belong to forms of the official religion, mostly, however, they play a role in private religion. The anthropoidal representations of males and females, gods and goddesses, the amulets with the priestly blessing or secret names of the deity and the plastic crowns of thorns bought by tourists and pilgrims are most significant sources of insight into private religion. Architecture: Monumenta selecta: temples and sanctuaries, synagogues, 140

Credits (EC): Period: Format: Assessment: Remarks:

churches and mosques will be studied in the second part of the course. The exemplary buildings are: a) the Herodian temple of Jerusalem, the Dome of the Rock and the Sephardic Synagogue of Amsterdam; b) the Umayyad Mosque of Damascus and the Hagia Sophia (Istanbul) as a church and a mosque. The concept of religious space is here the most important item. Cultic architecture mostly demonstrates the relation between official religion and political power. Graves: Religion and death are intertwined with the graves as the most important relic. The third part of the course starts with the Holy Sepulchre in Jerusalem and its transformations in Europe. Together with altars and the remains of saints, prophets and spiritual leaders graves have cultic functions. They are places of memory, hope, blessings and miracles. Jewish, Christian and Muslim graves are studied. Art: In 2006 it is 400 years ago that Rembrandt, Holland' s greatest 17thcentury painter, was born. Therefore the interrelation between Rembrandt’s paintings and the history of interpretation of the sources is studied in the fourth part of the course. The following paintings will be analysed: The Aqedah (1635), Balaam (1626), Bathsheba (1654); Susanna (1637/1647), the Storm on the Lake of Galilee (1633), the Cruxification (1631). 10 semester I to be announced to be announced Activities: Input sessions and regular student assignments. Evaluation: Oral exam based on module material, personal notes and supplementary reading (theoretical and application questions) This module will not be on offer in 2007/2008.

Literature: · Th.A.Busink, Der Tempel von Jerusalem, zwei Bände, Leiden 1970/80 · J.Jeremias, Heiligengräber in Jesu Umwelt. Eine Untersuchung zur Volksreligion der Zeit Jesu, Göttingen 1958 · M.Rosen-Ayalon, The Early Islamic Monuments of al-Haram al-Sharif (Qedem) 28, Jerusalem 1989 · F.B.Flood, The Great Mosque of Damascus. Studies on the Makings of an Umayyad Visual Culture, Leiden 2000 · R.Kletter, The Judean Pillar-Figurines and the Archaeology of Asherah, (BAR International Series 636), Oxford 1996. · J.E.A.Kroesen, The Sepulchrum Domini Through the Ages. Its Form and Function (Liturgia contenda 10), Leuven 2000 · For Dutch speaking students: A.L.Molendijk (red.), Materieel Christendom. Religie and materiële cultuur in West-Europa Hilversum 2003. 76.

Methoden en Technieken 1 THB1MTE3 (Methods in Social Research 1) Docent: drs. A. Huistra Programma: Ba GW-voltijd jaar 1 Doelstelling: · Elementaire kennis van methoden en technieken van sociaalwetenschappelijk veldonderzoek. 141

· ·

Inhoud: Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

Elementaire vaardigheden in interviewen. Elementaire vaardigheid in het schriftelijk rapporteren van onderzoeksresultaten. Eerste kennismaking met de methoden en technieken van sociaal- wetenschappelijk onderzoek bestaande uit een interview-practicum. 3 semester I werkcollege deeltoets, participatie, verslag · Belasting student: hoorcolleges: 2 uur; werkgroepen: 10 uur; practica: 36 uur; verwachte zelfstudie: 36 uur · Voor dit onderdeel geldt de aanwezigheidsverplichting conform art. 9 van de Onderwijs- en Examenregeling.

Literatuur: · B. Emans, Interviewen, Theorie, Techniek en Training, Groningen: Wolters, 2002, 4e druk. (ISBN: 9020730878), € 37,00 · Aanvullende literatuur wordt nader bekendgemaakt. 77.

Methoden en Technieken 2a: Sociaal-wetenschappelijke onderTHB2MT2AE6 zoeksmethoden (Methods in Social Research 2a) Docent: dr. M.W. Buitelaar Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 3, Ba GW-voltijd jaar 2 Doelstelling: · Kennis van de algemene sociaal-wetenschappelijke methodologie. · Kennis van methoden en technieken van veldonderzoek. · Kennis van de problematiek rondom objectiviteit, betrouwbaarheid en validiteit bij verschillende methoden van kwalitatief onderzoek. Inhoud: Inleidend hoorcollege in de methodologie van antropologisch onderzoek. Omvang (EC): 6 Periode: semester II Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege Toetsvorm: opdracht(en), schriftelijk tentamen Opmerkingen: · Belasting student: hoor- en werkcolleges: 20 uur; practicum: 20 uur, verwachte zelfstudie: 128 uur. Literatuur: · M. Hammersly & P. Atkinson, Ethnography. Principles in Practice, London: Routledge (1995 second edition) (ISBN: 0-415-08664-7), € 30,00 · J. Spradley, Participant Observation, New York: Holt, Rinehart & Winston, 1980 (of latere editie) · Aanvullende literatuur wordt nader bekendgemaakt. 78.

Methoden en Technieken 2b: Sociaal-wetenschappelijke kwantitaTHB2MT2BE6 tieve onderzoeksmethoden (Quantitative Methods in Social Research) Docent: drs. A. Huistra Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 3, Ba GW-voltijd jaar 2 Doelstelling: · Kennis van de basisbegrippen uit de methodologie: Methodologische 142

Inhoud:

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

spelregels, operationaliseren, meetniveaus, experiment, enquête, interne en externe validiteit, onderzoeksdesigns etc. · Kennis van de basisbegrippen uit de beschrijvende statistiek: Centrummaten, spreidingsmaten, correlaties, z-scores etc. · Kennis van de basisbegrippen uit de inductieve statistiek: Kansrekening, normale verdeling, binomiale kansverdeling, significantietoetsen, de chi-kwadraat toets, de t-toets, betrouwbaarheidsintervallen, etc. In deze module maakt de student kennis met de basisbegrippen van de statistiek in relatie met hun toepassingen in concrete onderzoekssituaties. Hiervoor is het noodzakelijk dat er ook de nodige aandacht wordt besteed aan methodologische principes die daarbij een rol spelen. 6 semester II hoor-/werkcollege deeltoets, schriftelijk tentamen · Belasting student: hoor/werkcolleges: 50 uur; verwachte zelfstudie: 118 uur. · Het schriftelijk tentamen bestaat uit twee deeltentamens. Beide deeltentamens dienen met een voldoende te worden afgerond. · Voor de colleges geldt een aanwezigheidsplicht (zie artikel 5.1 lid 4.2 van de Onderwijs en Examenregeling bachelor GW).

Literatuur: · J. Brinkman, Cijfers spreken, Wolters-Noordhoff Groningen 79.

Middeleeuwse kerken in Groningen THAVV-K05 (Medieval Churches in Groningen) Docent: dr. J.E.A. Kroesen Programma: AVV-TH&GW Inhoud: De provincie Groningen is bijzonder rijk aan middeleeuwse dorpskerken. Om verschillende redenen vormen zij een cultureel erfgoed van grote waarde. In de eerste plaats zijn ze van belang om hun architectuur waarbij de 13de eeuwse romano-gotiek een geheel eigen plaats inneemt. Deze wordt gekenmerkt door rijke muurdecoratie en koepelgewelven. In de tweede plaats bleven in meer dan 30 kerken muurschilderingen bewaard met een grote diversiteit aan onderwerpen. In de derde plaats bezitten verschillende kerken nog onderdelen van het meubilair dat destijds diende voor de katholieke eredienst. Bij elk van deze facetten onderscheidt Groningen zich van de rest van Nederland. Omvang (EC): 5 Periode: semester I Onderwijsvorm: excursie, hoor-/werkcollege Toetsvorm: schriftelijk tentamen Opmerkingen: · E-mail docent: [email protected] · Nadere informatie: [email protected], 050) 363 5568. · Aanmelden via het inteken-menu Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap in ProgressWWW, vóór 20 augustus 2007. Literatuur: · Groninger Kerken, (tijdschrift), jaargang 1 (1984) tot 24 (2007) 143

· · · · 80.

E. Knol, J.M.M. Hermans, M. Driebergen (red), Hel en hemel. De middeleeuwen in het Noorden, Catal. Groninger Museum, 2001 A. van Deijk, Kerken in Groningen, Zutphen, 1995 R.J. Grote en K. van der Ploeg (red.), Muurschilderkunst in Nedersaksen, Bremen en Groningen. Vensters op het verleden, Groningen-Hannover, 2001 J.E.A. Kroesen/R.Steensma, The Interior of the Medieval Village Church/Het middeleeuwse dorpskerkinterieur, Leuven,Paris/Dudley 2004 (versch. hoofdstukken)

Migratie, cultuur en identiteit THMMCIE10 (Migration, culture and identity) Coördinator: dr. M.W. Buitelaar Docenten: dr. M.W. Buitelaar, prof.dr. T.H. Zock Programma’s: Ma GW (RMW) jaar 1, RM RST jaar 1 Toegangseisen: Relevante vakken uit de bachelor, `Hindoes en Moslims in Nederland’, literatuur collectieve identititeit GW-in-Actie. (Voor bijvakkers van buiten wordt een compenserend literatuurpakket samengesteld.) Doelstelling: · Inzicht in de invloed van religie en cultuur op de ontwikkeling van persoonlijke en collectieve aspecten van identiteit. · Inzicht in de invloed van migratie op identiteitsvorming. (m.n. etnische, religieuze, en genderidentificaties) · Kennis van de psychologische theorieën omtrent identiteitsvorming. · Kennis van de manieren waarop migranten in West-Europa in het algemeen en Nederland in het bijzonder vormgeven aan hun etnische en religieuze identiteit. · Vaardigheid in het analyseren van de invloed van migratie op de ontwikkeling van persoonlijke en sociale identiteit. · Vaardigheid in het schrijven van een werkstuk vanuit een probleemstelling toegespitst op de invloed van migratie op cultuur en identiteit. Inhoud: In het college staat de invloed van migratie op de vorming en verandering van persoonlijke en sociale identiteit centraal. De thematiek wordt bestudeerd vanuit een psychologische en antropologische invalshoek. Studenten wordt gevraagd het ter college aangereikte theoretisch kader toe te passen op nader te specificeren publicaties. Omvang (EC): 10 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoorcollege, practicum, werkgroepen Toetsvorm: participatie, werkstuk Opmerkingen: · Belasting student: hoorcolleges: 2 uur; werkgroepen: 14 uur; practica (mondelinge presentatie probleemstelling; inleiding & conclusie; werkstuk): 110 uur; verwachte zelfstudie: 154 uur. · Voor dit onderdeel geldt de aanwezigheidsverplichting conform de Onderwijs- en Examenregeling. · Voor bijvakkers van buiten de faculteit kan ter compensatie een literatuurpakket worden samengesteld. · Indien deze module wordt gevolgd door anderstaligen, worden de colleges gegeven in het Engels. Nederlandstaligen kunnen in dit geval het tentamen wel afleggen in het Nederlands. 144

·

Dit studieonderdeel wordt in het studiejaar 2007-2008 niet gegeven .

Literatuur: · Taylor, Ch. , Multiculturalism and ‘the Politics of Recognition’, Ed: A. Gutman, Princeton: Princeton U.P., 1994 - Hieruit het essay van Taylor en commentaar van Appiah. · G. Baumann, The Multicultural Riddle. Rethinking National, Ethnic and Religious Identities, London: Routledge 1999 · Overige literatuur wordt nader bekendgemaakt 81.

Monotheïsme: pagaan, joods, christelijk, gnostisch THMMPJCE10 (Monotheism) Docent: dr. F.L. Roig Lanzillotta Programma’s: Ma TH (BSH) jaar 1, RM RST jaar 1 Inhoud: De these van Hurtado wordt besproken, dat reeds de vroegste christologie ‘hoog’ was, d.w.z. inzette bij Christus’ ‘goddelijke’ aard. Maar hoe past deze visie op Christus binnen het Joodse monotheïsme, en hoe verhoudt zich dit tot het Grieks-Romeinse monotheïsme? En is de gnostiek monistisch of dualistisch? Interpretatie van enkele geselecteerde teksten maakt deel uit van het programma. Omvang (EC): 10 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege Toetsvorm: werkstuk Opmerkingen: · Belasting student: college 20 uur; zelfstudie (incl. voorbereiding college: 260 uur. · Indien deze module wordt gevolgd door anderstaligen, worden de colleges gegeven in het Engels. Nederlandstaligen kunnen in dit geval het tentamen wel afleggen in het Nederlands. Literatuur: · L.W. Hurtado, Lord Jesus Christ: Devotion to Jesus in Earliest Christianity, Grand Rapids: Eerdmans 2003 · L.W. Hurtado, One God, One Lord: Early Christian Devotion and Ancient Jewish Monotheism, Edinburgh 1998-2 · P. Athanassiadi en M. Frede, Pagan Monotheism in Late Antiquity, Oxford: OUP 1999 (selectie) · M. Hengel, Studies in Early Christology, Edinburgh: T&T Clark 1995 (selectie) 82.

Moslims en Hindoes in West-Europa, in het bijzonder in NederTHB2MHE4 land (Muslims and Hindus in Western Europe) Coördinator: dr. M.W. Buitelaar Docenten: dr. P. Berger, dr. M.W. Buitelaar Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 3, Ba GW-voltijd jaar 2 Doelstelling: · Elementaire kennis van de ontwikkelingen binnen de antropologische studie van acculturatieve-processen (evolutionisme, diffusionisme, acculturatie, cultural accomodation). · Kennis van integratieprocessen van moslims in Nederland (migranten). 145

·

Inhoud:

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

Kennis van acculturatieprocessen van hindoes in Suriname en Nederland. · Vermogen om op basis van case-materiaal integratieprocessen binnen moslimgroeperingen zelfstandig te beschrijven en te analyseren. · Vaardigheid in presenteren van een referaat over een dergelijke casestudy. In de colleges zal worden bestudeerd hoe sociaal-culturele en historische ontwikkelingen gepaard gaan met religieuze acculturatie-processen. Aan bod komen: 1. verschuivingen in de religieuze beleving van hindoes die vanuit Azië naar Suriname en vervolgens naar Nederland trokken; 2. de acculturatie die plaatsvond als gevolg van de komst van islamiti sche migranten in Nederland. 4 semester I hoor-/werkcollege, zelfstudie schriftelijk tentamen · Belasting student: hoor/werkcollege (Buitelaar 7x3 uur en Berger 4x3 uur): 33 uur; verwachte zelfstudie: 79 uur.

Literatuur: · G. Baumann, Contesting Culture. Discourses of identity in multi-etnic London, Cambridge: Cambridge UP, 1996, € 34,00 · Aanvullende literatuur wordt nader bekendgemaakt.

83. M/V en Diversiteit in Wetenschap en Cultuur PA/UCG5 Docent: dr. I. Gremmen Programma: Ba GW keuzevakken B&C jaar 3 Inhoud: In de cursus worden de belangrijkste inzichten en zienswijzen omtrent sekse, gender en diversiteit in wetenschap en cultuur aan de hand van (wisselende) actuele onderwerpen, zoals - Gender-identiteit (bijv. waar komt die vandaan: biologie of opvoe ding? - Loopbanen (bijv. doorstroming van vrouwen naar hogere functies, de combinatie van betaalde arbeid met de zorg voor huishouden en kin deren thuis) - Onderwijs en Mannelijkheid (bijv. is de feminisering van het onder wijs - met name het basisonderwijs - slecht voor jongens?) - Kennis (bijv. wat is wetenschappelijke kennis, hoe komt kennis tot stand en in hoeverre spelen betekenissen van mannelijkheid en vrou welijkheid hierbij een rol?) - Culturele diversiteit (in hoeverre en op welke manier spelen gendervraagstukken een rol in de huidige discussies over culturele diversi teit?) Kwesties rond sekse, gender en diversiteit in wetenschap en cultuur worden belicht vanuit verschillende disciplines. Studenten krijgen daardoor de mogelijkheid over de grenzen van hun eigen vakgebied heen te kijken en een breder perspectief op cultuur en wetenschap te ontwikkelen. Voor uitgebreide beschrijving: zie UCG gids Omvang (EC): 5 Periode: semester II a 146

Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

hoorcollege gecombineerd met discussies en opdrachten schriftelijk tentamen (essay) Secretariaat UCG (R. Brandsma), Grote Rozenstraat 38, 9712 TJ Groningen, tel. 050-3636475, e-mail: [email protected]

Literatuur: · reader met artikelen · Kimmel, M.S., The Gender Society. Oxford: University Press, 2000 84.

Nederland als Multiculturele Samenleving THB1NMSE3 (The Netherlands: a Multicultural Society) Docent: dr. J.R. Luth Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 1, Ba GW-voltijd jaar 1, Open Colleges Doelstelling: Kennis van de belangrijkste religieuze en wereldbeschouwelijke stromingen in Nederland vanuit een historisch perspectief. Inhoud: Met als uitgangspunt de huidige Nederlandse samenleving, met haar pluriformiteit aan etnische en religieuze bevolkingsgroepen zal inzicht worden gegeven in recente ontwikkelingen op het terrein van de verhouding religie, cultuur en samenleving. Daarbij zal tevens aandacht worden geschonken aan de voor Nederland typerende historische achtergronden. Omvang (EC): 3 Periode: semester II Onderwijsvorm: excursie, hoorcollege, werkstuk Toetsvorm: werkstuk Opmerkingen: · Belasting student: hoor/werkcolleges: 8 uur; practicum (werkstuk): 28 uur; verwachte zelfstudie: 48 uur Literatuur: · Hans Knippenberg, De religieuze kaart van Nederland. Omvang en geografische spreiding van de godsdienstige gezindten vanaf de Reformatie tot heden, Assen-Maastricht, Van Gorcum, 1992 (ISBN: 9023226755), € 28,00 85.

Nieuwe Religieuze Bewegingen en New Age in de westerse cultuur THB2NRBE4 (New Religious Movements and New Age) Docent: prof.dr. J.N. Bremmer Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 2, Ba GW-voltijd jaar 2, Open Colleges Doelstelling: · Kennis van de resultaten en methodologische benaderingen betreffende de sociaal-wetenschappelijke studie van New Age en andere Nieuwe Religieuze Bewegingen in Europa en Amerika. · Kennis en inzicht in de opkomst, achtergrond en ontwikkeling van New Age. · Ervaring in discussie, mondelinge presentatie, schrijven van een kleine paper en onderzoek op het internet. Inhoud: In het college zullen we eerst aandacht schenken aan meer algemene kenmerken van Nieuwe Religieuze Bewegingen, zoals hun ontstaan, aantrekkingskracht, disciplinering, doctrines en hun, soms, gruwelijke einde. Daarna richten we ons op meer specifieke uitingen, zoals channeling, moderne hekserij en het neo-shamanisme. Omvang (EC): 4 Periode: semester II 147

Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

hoor-/werkcollege schriftelijk tentamen · Belasting student: hoor/werkcolleges (10 x 2 uur): 20 uur; werkstukken: 20 uur; verwachte zelfstudie: 72 uur · Door studenten TH kan dit vak alleen binnen een (oud)doctoraalpakket worden gekozen.

Literatuur: · G.D. Chryssides, Exploring New Religions, (Continuum, 1999) paperback (ISBN: 0826459595), € 40,00 86.

Nieuwe religieuze bewegingen en New Age in de westerse cultuur THAVV-B05 (New Religious Movements and New Age) Docent: prof.dr. J.N. Bremmer Programma: AVV-TH&GW Inhoud: In het college zullen we eerst aandacht schenken aan meer algemene kenmerken van Nieuwe Religieuze Bewegingen, zoals hun ontstaan, aantrekkingskracht, disciplinering, doctrines en hun, soms, gruwelijke einde. Daarna richten we ons op meer specifieke uitingen, zoals channeling, moderne hekserij en het neo-shamanisme. Omvang (EC): 5 Periode: semester II Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege Toetsvorm: schriftelijk tentamen Opmerkingen: · E-mail docent: [email protected] · Nadere informatie: [email protected], (050) 363 5568. · Aanmelden via het inteken-menu Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap in ProgressWWW, vóór 15 januari 2008. Literatuur: · G.D. Chryssides, Exploring New Religions, (Continuum, 1999) paperback (ISBN: 0826459595), € 40,00 87.

Nieuwe Testament en geschiedenis van het vroegste christendom THB1NTE4 in de context van de antieke cultuur 1 (New Testament and Early Christianity 1) Docenten: prof.dr. G.H. van Kooten, dr. F.L. Roig Lanzillotta Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 3, Ba TH-voltijd jaar 1, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 2, Open Colleges Toegangseisen: De module bestaat uit twee gedeelten: een algemeen toegankelijk gedeelte (10 colleges) en verdiepingscolleges voor studenten met eindexamen VWO Grieks of tentamen Hellenistisch Grieks (5 colleges). Inhoud: Hoor- en werkcollege waarin aan de orde worden gesteld: de politieke, sociale en religieuze leefwereld van de Jezusbeweging; de synoptische evangeliën in het bijzonder het evangelie naar Marcus; het Thomasevangelie; de historische Jezus. Voorbereiding door bestudering van de op te geven literatuur en teksten. De colleges bieden aanvulling op de literatuur en praktische oefeningen op basis van teksten. De verdiepingscolleges bouwen voort op het college Hellenistisch Grieks. Omvang (EC): 4 Periode: semester II 148

Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

hoorcollege, werkcollege schriftelijk tentamen · Belasting student: colleges: 30 uur; voorbereiding: 30 uur; overige zelfstudie, incl. tentamenvoorbereiding: 52 uur

Literatuur: · Nestle-Aland, Novum Testamentum Graece, Stuttgart 1993, 27. Auflage (ISBN: 343-8051001) · B.D. Ehrman, The New Testament. A Historical Introduction to the Early Christian Writings, Oxford University Press, Oxford-New York 1999 (ISBN: 019-5126394) 88.

Nieuwe Testament en geschiedenis van het vroegste christendom THB2NTVCE7 in de context van de antieke cultuur 2 (New Testament and Early Christianity 2) Docenten: prof.dr. G.H. van Kooten, dr. F.L. Roig Lanzillotta Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 5, Ba TH-voltijd jaar 2, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 3 Doelstelling: · De student is in staat om zelfstandig de ontstaanswijze en het karakter van enkele vroegchristelijke geschriften (nieuwtestamentische en niet-canonieke) te verklaren. · De student heeft een initiële vaardigheid ontwikkeld om Paulijnse en andere teksten te interpreteren op een kritisch-onderscheidende wijze en met sensitiviteit ten aanzien van de toenmalige historische, culturele, religieuze en wijsgerige context van de vroege Keizertijd. Inhoud: Hoor- en werkcolleges n.a.v. Ehrman en Dunn. Centraal staan geschriften van Paulus, Petrus, Jakobus en Johannes (Apocalyps). De colleges bieden een vervolg op de colleges Nieuwe Testament en Vroeg Christendom 1 waarin de evangeliën centraal staan, maar kunnen zelfstandig gevolgd worden. De module bestaat uit twee gedeelten, (1) een algemeen deel en (2) parallel lopende verdiepingscolleges waarin de Griekse teksten gezamenlijk bestudeerd worden en die toegankelijk zijn voor studenten met VWOeindexamen Grieks en tentamen Hellenistisch Grieks (THB1HGE6). Omvang (EC): 7 Periode: semester II Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege Toetsvorm: referaat, schriftelijk tentamen Opmerkingen: · Het tentamen bestaat uit vragen over de bestudeerde teksten en literatuur. Literatuur: · Nestle-Aland, Novum Testamentum Graece, 27e druk, Stuttgart 1993 (ISBN: 3438051001), € 29,00 · B. Ehrman, The New Testament, Oxford 1997 (ISBN: 0195126394), € 37,00 · J.D.G. Dunn, The Theology of Paul the Apostle, Edinburgh 1998, hardback (ISBN: 0567085988)

149

89.

Organisatiekunde HBO 60 EC BKB070A05 (Organization Studies for HBO) Coördinator: drs. J.C.L. Paul Docent: drs. J.C.L. Paul Programma’s: Ba GW keuzevakken B&C jaar 3 Doelstelling: Doel is dat diegenen die het vak volgen de ‘taal en inhoud’ van het organisatiekundig denken zodanig leren kennen, dat enerzijds vervolgstudie mogelijk is en dat anderzijds de cursist organisatievraagstukken kan herkennen en begrijpen ten behoeve van zijn of haar (toekomstig) functioneren in organisaties. Daartoe vindt een introductie van organisatiekundige begrippen, modellen en theorieën plaats op enigszins gevorderd niveau. Inhoud: Dit vak richt zich op de bestudering van factoren gerelateerd zijn aan - de effectiviteit van - het functioneren van organisaties vanuit het perspectief van de organisatie. Daarmee onderscheidt het vak zich bijvoorbeeld van Organizational Behavior, waar op micro niveau intermenselijke processen worden beschouwd. Theorieën en verbanden die aan de orde komen hebben betrekking op enerzijds de vormgeving van de organisatie (structuur, besluitvorming, cultuur) en anderzijds variabelen die de omgeving van de organisatie, de gehanteerde technologie, de omvang van de organisatie beschrijven. Omvang (EC): 5 Periode: semester I a Onderwijsvorm: hoorcolleges, opdracht(en) Toetsvorm: schriftelijk tentamen met meerkeuzevragen, verslag(en) Opmerkingen: Het vak is als aanvangsvak speciaal ontwikkeld voor HBO-doorstromers met een technische achtergrond en voor WO-bijvakstudenten van technische studierichtingen en voor AVV studenten. Het vak is slechts toegankelijk voor deze categorie TM-studenten (in overleg met de TMcoördinator. Contactinformatie docent: e-mail: [email protected], tel.: 050-363 3679/7529 Rooster: http://www.rug.nl/bdk/informatievoor/studenten/roosters Literatuur: · Jones, Gareth, Organizational Theory, Design and Change , 5e editie, Prentice Hall paperback 90.

Organisationele communicatie LCX005P05 (Communication in Organizations) Docent: dr. A. Oussaïd Programma’s: Ba Communicatie en Informatiewet. jaar 1, Ba GW keuzevakken B&C jaar 3 Inhoud: Dit onderdeel biedt een overzicht over de studie van de (in- en externe) organisationele communicatie. Er wordt uitgegaan van de bestudering van enkele (verbale) communicatieproducten en vervolgens worden deze producten in relatie gebracht met de organisationele doelen en het communicatiebeleid van de betreffende organisatie. In dat bestek staan de integratie, de onderbouwing en de besturing van alle communicatieactiviteiten centraal. Verder wordt aandacht besteed aan de onderzoeksinstrumenten die relevant zijn voor de voorbereiding, ondersteuning en evaluatie van het communicatiebeleid van organisaties. 150

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Literatuur: · Syllabus

5 semester II b hoorcollege schriftelijk tentamen

91.

Oriëntatie op de Oude Godsdiensten: Egypte, Griekenland, Israël THB1OOGE8 (Introduction to Ancient Religions) Coördinator: dr. J. van Dijk Docenten: prof.dr. J.N. Bremmer, dr. J. van Dijk , prof.dr. E. Noort Programma’s: Ba GW-voltijd jaar 1, Open Colleges Doelstelling: · Kennis van begrippen, theoretische perspectieven, vraagstukken en methoden van de godsdienstwetenschap. · Inzicht in functie en betekenis van godsdienst-wetenschappelijke terminologie. · Kennis van drie mediterrane godsdiensten die van grote betekenis zijn voor de Westerse cultuur. Inhoud: Aan de hand van de Egyptische, Griekse en Israëlitische godsdiensten wordt een inleiding gegeven in de belangrijkste historische en sociaalwetenschappelijke vraagstellingen en inzichten binnen de godsdienstwetenschap, haar basisbegrippen en kernideeën. Aan de orde komen thema’s als apocalyptiek, eschatologie, gender, goddelijk koningschap, heiligdom, land, magie, monotheïsme/polytheïsme, mythe, profetie, rationaliteit, religie, ritueel, secularisatie, staatvorming, verbond, verschriftelijking en (religieuze) wetten. Omvang (EC): 8 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoorcollege, opdracht(en), referaat Toetsvorm: schriftelijk tentamen Opmerkingen: · Belasting student: hoorcolleges (30 x 2 uur): 60 uur; practica (referaten, schrijfopdrachten): 60 uur; verwachte zelfstudie: 104 uur · Zie de Onderwijs- en Examenregeling Bachelor GW voor de bepaling over de berekening van het eindresultaat. Literatuur: · Bijbel in de nieuwe oecumenische vertaling (NBV), vanaf 27 oktober 2004. · J.N. Bremmer, Greek Religion, (Oxford: Oxford University Press, 1999-2). (ISBN: 0-19922073-5) · M.D. Coogan, The Old Testament. A Historical and Literary Introduction to the Hebrew Scriptures, (New York/Oxford 2006) · Overige literatuur wordt nader bekendgemaakt.

151

92.

Oude Testament - Geschiedenis en godsdienstgeschiedenis van het THB1OTE6 Oude Nabije Oosten (Old Testament and the Ancient Near East) Docent: prof.dr. E. Noort Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 1, Ba TH-voltijd jaar 1, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 2, Open Colleges Doelstelling: · Elementaire kennis van de geografische, historische, cultureelmaatschappelijke godsdiensthistorische context van het oude Israël en het vroege Jodendom; · Elementaire kennis van de geschriften van het oude Israël en het vroege Jodendom; · Elementaire kennis van de cultuur en godsdiensten van Israëls Umwelt. Inhoud: Geschiedenis en godsdienstgeschiedenis van het oude Nabije Oosten met bijzondere nadruk op het klassieke Israël en het vroege Jodendom. Oriëntatie in de geografie van de bijbelse landen, de geschiedenis, en de geschriften van Oud-Israël, alsmede een eerste verkenning op het gebied van de godsdienst van Israël; inleiding in de cultuur en godsdienst van Israëls Umwelt; inleiding in de geschiedenis en literatuur van het vroege Jodendom. Omvang (EC): 6 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoorcollege Toetsvorm: schriftelijk tentamen Opmerkingen: · Belasting student: hoorcolleges: 30 uur; practica: 20 uur; verwachte zelfstudie: 118 uur Literatuur: · M.D. Coogan, The Old Testament. A Historical and Literary Introduction to the Hebrew Scriptures, New York/Oxford 2006 93. Overheid in de verzorgingsstaat SOBA310 Docent: dr. H. van Goor Programma: Ba GW keuzevakken B&C jaar 3 Inhoud: Doel van dit studieonderdeel is een verdieping van de kennis over de overheid in de verzorgingsstaat, waardoor de student leert om achterliggende verbanden en processen te begrijpen en inzicht verkrijgt in de functies die de overheid voor de maatschappij vervult. De volgende vier overheidsfuncties worden behandeld: coördineren, reguleren, verdelen en herverdelen. Bij de behandeling hiervan staan twee vragen centraal: 1. Over welke instrumenten beschikt de overheid om te interveniëren in de maatschappij? 2. Wat zijn de mogelijkheden en beperkingen van overheidsinterventie in de maatschappij? Tevens wordt ingegaan op de vraag welke gevolgen overheidsinterventie heeft voor (de vormgeving van) de maatschappij en voor levensloop en levenskansen van de burgers. De aandacht gaat verder vooral uit naar de uitvoering(sproblemen), de effectiviteit van beleidsinstrumenten en de onbedoelde gevolgen die zich kunnen voordoen bij de verschillende vormen van overheidsinterventie. Omvang (EC): 5 152

Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

semester II b hoorcollege schriftelijk tentamen (essay) Inhoud van de klapper o.a. de maat van de verzorgings- staat; de effectiviteit van tewerkstellingssubsidies en afdrachtskortingen; het Nederlandse illegalenbeleid.

Literatuur: · Klapper, € 35,00 · Bruijn, J.A. de en Heuvelhof, E.F. ten, Management in netwerken, 2e druk (ISBN: 9051897952), € 30,00 94.

Pedagogisch-didactische Cursus THB3PDCE24 (Pedagogic-didactic Module) Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 6, Ba TH-voltijd jaar 3, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 4, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 3, Ba GW keuzevakken B&C jaar 3, Inhoud: Studenten Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap van de RuG die een pedagogisch/didactische aantekening wensen om onderwijs op het terrein van godsdienst en levensbeschouwing te kunnen geven, kunnen een programma van 24 ECTS volgen verzorgd door de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. Het programma is competentiegericht opgebouwd: · Intake · Bepaling te volgen onderdelen op basis van de intake · Persoonlijk ontwikkelingsplan (pop) · Portfolio (verzameling afgesproken opdrachten, colleges, toetsen en praktijk). Centraal staan de competenties voor docenten godsdienst/levensbeschouwing van de NHL: hermeneutische competentie; persoonlijke competentie; communicatieve competentie; organisatorische competentie; educatieve competentie; agogische competentie en missionaire competentie. Omvang (EC): 24 Periode: hele jaar Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege, opdracht(en), praktische oefening Toetsvorm: nog niet bekend Opmerkingen: · Alleen het totaal van deelvakken kan binnen de opleidingen Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap als bijvak worden gedaan. · Geïnteresseerden in deze cursus dienen contact op te nemen met de facultaire studiecoördinator, drs. T.M.L. de Boer. · NHL-Coördinator RuG-studenten: H.D.I.M.J. Zengerink, (053) 4871326, [email protected].

153

95.

Pluralisme en Relativisme: Problemen en analyses van multiculTHMFILPR10 turaliteit in de moderne samenleving (Pluralism and Relativism) Coördinator: prof.dr. A.F. Sanders Docenten: prof.dr. Y.B. Kuiper, prof.dr. A.F. Sanders Programma’s: Ma TH (BSH) jaar 1, Ma GW (RMW) jaar 1, RM RST jaar 1 Toegangseisen: B1/B2 Godsdienstfilosofie en -antropologie Doelstelling: · Kennis van invloedrijke cultureel-antropologische, sociologische en filosofische analyses en debatten over de universele dan wel lokale of relatieve geldigheid van morele en epistemische waarden verbonden met actuele problemen van samenleven binnen moderne (multietnische, multi-culturele) westerse samenlevingen. · Inzicht in empirisch-theoretische en normatieve vragen die rijzen bij de integratie en/of confrontatie van verschillende tradities en culturen binnen deze samenlevingen. · Vaardigheid in het analyseren, verhelderen en presenteren van genoemde vragen met het oog op het leveren van wetenschappelijk verantwoorde bijdragen aan het publieke debat over de ontwikkeling van moderne, westerse samenlevingen. · Vaardigheid in het schriftelijk rapporteren over wetenschappelijke en publieke debatten die betrekking hebben op problemen van samenleven in moderne, met name westerse, samenlevingen. Inhoud: Hedendaagse, westerse samenlevingen kenmerken zich door een pluraliteit van levensbeschouwingen, een multi-etnische bevolking en scheiding van kerk en staat. Ook kenmerkend zijn allerlei problemen van samenleven: de komst van migranten; irritaties over taal- en cultuurverschillen; bedreigde tolerantie; verschillen in inkomens en kansen, etc. Deze problemen worden geplaatst in de context van de multi-culturele samenleving. Aan bod komen de culturele, sociale en filosofische aspecten ervan en de betekenis en de relevantie van het publieke debat hierover. Kan hier recht worden gedaan aan een pluralisme van levensbeschouwingen? Zijn alle waarden relatief? Welke kansen bestaan er voor morele gemeenschappen die een grenzeloos individualisme en hedonisme willen beteugelen? Dit soort vragen wordt verbonden met discussies binnen de filosofie en culturele antropologie over pluralisme, relativisme, consensus, postmodernisme, fundamentalisme, liberalisme, communalisme en multiculturalisme. Omvang (EC): 10 Periode: semester I Onderwijsvorm: referaat, werkcollege, werkstuk Toetsvorm: referaat, werkstuk Opmerkingen: · Belasting student: werkcolleges: 25 uur; practica (referaten + werkstuk 3000 woorden): 80 uur; zelfstudie: 175 uur · De werkstukken worden groepsgewijs besproken en beoordeeld in een afsluitend blok van 3 opeenvolgende dagen. · Indien deze module wordt gevolgd door anderstaligen, worden de colleges gegeven in het Engels. Nederlandstaligen kunnen in dit geval het tentamen wel afleggen in het Nederlands. 154

Literatuur: · Unni Wikan, Generous Betrayal. Politics of Culture in the New Europe, Chicago 2002 (ISBN: 0226986854) · N. Rescher, Pluralism. Against the Demand for Consensus, Oxford 1995 (ISBN: 0198236018) · Artikelen van onder andere E. Gellner, C. Geertz, T. Asad, M. Ignatieff. · Artikelenmap met concrete voorbeelden van maatschappelijke debatten. 96.

Poëtische teksten in het Oude Testament en de vroeg Joodse liteTHB3POTE10 ratuur (Poetry in OT and Early Jewish Literature) Docent: dr. J.T.A.G.M. van Ruiten Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 6, Ba TH-voltijd jaar 3, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 4, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 3, Inhoud: Capita selecta uit de poëtische literatuur van het Oude Testament en de vroeg Joodse literatuur, vast te stellen in overleg met de deelnemers. Omvang (EC): 10 Periode: semester II Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege, practicum, werkcollege Toetsvorm: schriftelijk tentamen, werkstuk Opmerkingen: · Belasting student: hoor-/werkcolleges: 20 uur; werkcolleges: 20 uur; practica: 80 uur; verwachte zelfstudie: 160 uur. · Studenten bachelor TH derde jaar volgen dit onderdeel voor 9 EC. Literatuur: · W. Watson, Classical Hebrew Poetry. A Guide to Its Techniques, (JSOTSS, 26), Sheffield 1984. · R. Alter, The Art of Biblical Poetry, New York 1985 · Overige literatuur in overleg met de docent. 97.

Professionele Ethiek THB3PEE7 (Professional Ethics) Docent: prof.dr. A.R. Mackor Programma’s: Ba TH-voorsorteerprogramma GV jaar 3, BA GW-deeltijd voorsorteerprogramma GV jaar 4, Ba GW-voorsorteerprogramma GV jaar 3, Ma GV-voorsorteerprogramma jaar 1 Toegangseisen: Ethiek - B1 Doelstelling: Kennis: · inzicht verwerven in de bijzondere positie en de morele dilemma’s van professionals · inzicht verwerven in de bijzondere aard van de geestelijke verzorging · inzicht verwerven in actuele ontwikkelingen en dilemma’s op het terrein van professionalisering Vaardigheden: · kunnen deelnemen aan en positie kunnen bepalen in het debat over professionalisering · kunnen deelnemen aan en positie kunnen bepalen in het debat over de bijzondere aard van de geestelijke verzorging 155

·

Inhoud:

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

kunnen reflecteren op morele stappenplannen en deze kunnen toepassen In dit college staat de vraag centraal welke bijzondere bevoegdheden en verantwoordelijkheden cliëntgerichte professionals, meer in het bijzonder geestelijk verzorgers, uit hoofde van hun professie hebben en voor welke morele dilemma’s zij gesteld kunnen worden. Daarbij zal onder andere de invloed van ‘professionalisering’ (standaardisering, evidence based werken, marktwerking, etc.) aan bod komen. De opbouw van het college is als volgt: na vier colleges hoor/werkcollege volgen twee collegevrije weken waarin studenten een referaat voorbereiden dat zij in het vijfde of zesde college presenteren. Week 7 t/m 10 worden weer in de vorm van hoor/werkcolleges gegeven. 7 semester I hoor-/werkcollege, opdracht(en), referaat opdracht(en), werkstuk · Belasting student (onder voorbehoud): hoor-/werkcolleges: 26 uur (4x2 en 6x3); zelfstudie: 170 uur. · Studenten Ba GW die deze module als profileringsvak kiezen met het oog op een bepaald specialisatietraject in de masteropleiding, volgen dit vak voor 5 EC.

Literatuur: · Verplicht: Reader professionele ethiek met teksten, toelichting en vragen. · Aanvullende literatuur wordt nader bekendgemaakt. Kennis van Bolt et al. Ethiek in praktijk Assen, Van Gorcum (4e of 5e druk) wordt voorondersteld. 98.

Projectmanagement BKB067A05 (Project Management) Docent: dr. C. Reezigt Programma’s: Ba GW keuzevakken B&C jaar 3, BSc Bedrijfskunde (keuzevakken BSc Bedrijfskunde) jaar 3 Doelstelling: Studenten verkrijgen inzicht in en vaardigheden met betrekking tot methoden en werkwijzen die worden gehanteerd om projecten te managen. De steeds sneller veranderende maatschappij vraagt in toenemende mate (project)managers en adviseurs met kennis en ervaring op dit gebied. Inhoud: Het vakgebied ‘Project management’ houdt zich vooral bezig met de beheersing van veranderings- en vernieuwingstrajecten. Als voorbeelden zijn te noemen het bedenken en ontwikkelen van nieuwe producten en het bepalen en invoeren van organisatieveranderingen, maar ook het eenmalig maken van een gebouw of installatie. Deze trajecten moeten gemanaged worden, en daarbij spelen een aantal specialistische vakgebieden een rol. Deze zijn bijvoorbeeld planning, financieel management, kwaliteitszorg, en meerdere aspecten op het gebied van organisatie- en menswetenschappen. Ook informatiebeheer en communicatie vormen een belangrijk aspect. Projectmanagement is dan ook een integrerend vakgebied. Omvang (EC): 5 Periode: semester I a Onderwijsvorm: gecombineerde hoor-/werkcolleges, responsiecollege Toetsvorm: schriftelijk tentamen, verplichte aanwezigheid Verplichte aanwezigheid (1x afwezigheid is toegestaan), schriftelijk ten156

Opmerkingen:

tamen en projectopdracht (met presentatie en nabespreking). Voor een voldoende eindbeoordeling is een score van minimaal 5,5 op de onderdelen ‘schriftelijk tentamen’ en ‘projectopdracht’ afzonderlijk vereist. Het vak Projectmanagement is een algemeen keuzevak. M.b.t. de werkvorm: De uitvoering zal de volgende componenten omvatten:kennisoverdracht (cursorisch);-behandeling van recente cases;-plenaire discussies;-opdrachten die zijn toegesneden op de college-onderwerpen van die week;-het in (project)teamverband (4-6 personen) opstellen van een projectplan voor een fictief of reëel project, het rapporteren over het groepsproces bij het opstellen van dit plan en het houden van een presentatie voor de docent/opdrachtgever. De opzet van de colleges vereist dat de studenten vóóraf de voor die week opgegeven literatuur lezen. Meer informatie bij de docent 050 363 3858, [email protected] of bij het secretariaat 050 363 3151.

Literatuur: · D. Boddy, Het managen van projecten, 2003, Prentice Hall (ISBN: 90-430-0710-2), € 27,95 · G. Wijnen e.a., Projectmatig werken, 2001, Het Spectrum, Utrecht (ISBN: 90-274-6905-9), € 23,95 99.

Psychoanalyse - persoon en cultuur; Freud en Jung over seksualiTHB3PSPCE7 teit en religie (Psychoanalysis - Person and Culture) Docent: prof.dr. P.M.G.P. Vandermeersch Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 6, Ba TH-voltijd jaar 3, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 4, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 3, Ba TH-voorsorteerprogramma GV jaar 3, Ba GW-deeltijd jaar 4, BA GWdeeltijd voorsorteerprogramma GV jaar 4, Ba GW-voltijd jaar 3, Ba GWvoorsorteerprogramma GV jaar 3, Ma GV-voorsorteerprogramma jaar 1 Toegangseisen: Godsdienstpsychologie - B 1 Doelstelling: Grondige kennis van de interactie tussen klinische ervaring en theorievorming die met deze beide denkrichtingen verbonden zijn. Inhoud: Uitgaande van het denken van Freud en Jung, beoogt dit college een grondige studie van de psychoanalytische theorie. Tot besluit worden conclusies getrokken zowel naar het vlak toe van de hulpverleningspraktijk, als naar dit van de hermeneutiek van religieuze voorstellingen. Omvang (EC): 7 Periode: semester II Onderwijsvorm: hoorcollege, werkcollege, werkgroepen Toetsvorm: mondeling tentamen, opdracht(en) Opmerkingen: · Belasting student: hoorcolleges: 8 uur; werkgroepen: 12 uur; verwachte zelfstudie: 176 uur · Deze module wordt in het derde jaar TH gevolgd voor 9 EC. · Studenten Ba GW die deze module als profileringsvak kiezen met het oog op een bepaald specialisatietraject in de masteropleiding, volgen dit vak voor 5 EC. Literatuur: · Wordt nader bekendgemaakt.

157

100.

Psychopathologie en religie THMPSPRE7 (Psychopathology and Religion) Docenten: drs. J.K. Muthert, prof.dr. T.H. Zock Programma’s: Ma TH (BSH) jaar 1, Ma GV jaar 1, Ma GV-deeltijd jaar 1, RM RST jaar 1 Toegangseisen: Psychoanalyse - persoon en cultuur Doelstelling: · Sensitiviteit voor psychische problematiek en voor het grensgebied tussen geestelijke gezondheid/ongezondheid. · Kennis van enkele centrale psychopathologische beelden (zowel vanuit psychoanalytisch perspectief als vanuit de diagnostische systemen DSM-IV en ICD) en zicht op hoe deze kunnen doorwerken in religie. · Kennis van (psychoanalytische) ontwikkelingspsychologie. · Inzicht in de rol van symbolen en rituelen bij geestelijke (on)gezondheid. · Inzicht in het verschijnsel ‘overdracht’. Inhoud: Psychopathologie; godsdienstpsychologische theorievorming rond de verhouding van geestelijke gezondheid en religie. Omvang (EC): 7 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege, opdracht(en), werkstuk Toetsvorm: participatie, werkstuk Opmerkingen: · Belasting student: hoor/werkcolleges : 30 uur; werkstuk 50 uur; verwachte zelfstudie: 120 uur. · Voor studenten GV heeft deze module een omvang van 7 EC, voor overige studenten is een uitbreiding tot 10 EC mogelijk. · Indien deze module wordt gevolgd door anderstaligen, worden de colleges gegeven in het Engels. Nederlandstaligen kunnen in dit geval het tentamen wel afleggen in het Nederlands. · Deze module kan ook in het kader van Postacademisch onderwijs worden gevolgd. · Ten behoeve van een gezonde balans tussen studenten en ervaringsdeskundigen geldt er voor postacademici een maximum van vijf inschrijvingen! Hierna wordt er een reservelijst gehanteerd. · Aanmelden voor: 1 augustus 2007 (050 363 5568 of via de website: http://www.rug.nl/theol/onderwijs/postacademischOnderwijs) Literatuur: · M. Kuilman & A. Kleyn, Hulpverlener en zingevingsvragen, Ambo, Baarn, 1986, pp. 35-67 (Te bestellen via KSGV: [email protected] of tel.: 013-466 33 42) · J. Cullberg, Moderne psychiatrie. Een psychodynamische benadering, Ambo, Baarn, 10e, geheel herziene druk · Reader

158

101.

Recht, Religie en Samenleving RGAPR90705 (Law, Religion and Society) Coördinator: prof. mr. F.T. Oldenhuis Docenten: prof. mr. F.T. Oldenhuis, gastdocent(en) Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 6, Ba TH-voltijd jaar 3, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 3, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 4, Ba GW keuzevakken B&C jaar 3, Open Colleges Doelstelling: Het vak geeft inzicht in de raakvlakken tussen kerk, recht en samenleving, in het bijzonder wat betreft de raakvlakken met het burgerlijk recht, het staats- en bestuursrecht en het strafrecht. Het verschaft inzicht in de vraag of er hier te lande metterdaad sprake is van scheiding van kerk en staat. Het vak geeft vanuit een historisch perspectief inzicht in de wijze waarop het genoemd beginsel in de dagelijkse praktijk functioneert. Inhoud: Het eerste gedeelte van de collegecyclus bestaat uit een historische uiteenzetting van het beginsel van scheiding van kerk en staat. In de hedendaagse multiculturele samenleving is dat volop actueel. In het tweede gedeelte staat centraal de positie van kerkgenootschappen. Naast de traditionele kerkgenootschappen wordt daarbij in het bijzonder ingegaan op de islamitische geloofsgemeenschappen. Ingegaan wordt op de grenzen van de organisatievrijheid. Sharia in Nederland? Is er ruimte voor pluralistische rechtspraak? Waar ligt de grens voor kerkgenootschappen en andere religieuze gemeenschappen? Die vrijheid staat na 11 september 2001 onder druk. Een afzonderlijk college handelt over de wijze waarop de burgerlijke rechter conflicten met een religieuze lading beoordeelt. Wat is voorts de rol van mediation? In het derde deel wordt het centrale thema vanuit de (botsende) grondrechten belicht. Denk daarbij bijv. aan een (algemeen) burkaverbod. De problematiek van de grondrechten wordt voorafgegaan door een college over de organisatievorming van de islamitische gemeenschappen in West-Europa in het perspectief van de verhouding kerk en staat. Er bestaan ook strafrechtelijke grenzen aan de vrijheid om uiting te geven aan religieuze overtuigingen en de vrijheid om anderen in hun geloofsovertuiging te krenken. Ook dat is actueel. Denk aan de Cartoonkwestie. Werkwijze: Onderwijsvorm: uitgangspunt 2 uur hoorcollege. Nadere informatie over het rooster is te vinden op Nestor. Omvang (EC): 5 Periode: semester I a Onderwijsvorm: hoorcollege 7x2 hc het uitgangspunt van de onderwijsvorm is het geven van een hoorcollege. Afhankelijk van de groepsgrootte kan het tweede uur desgewenst- worden bestemd voor een meer casusgerichte behandeling. Toetsvorm: schriftelijk (essayvragen) Literatuur: · Een extra aanvullende reader ‘oriëntatie in het recht’ voor AVV-ers. · Twee readers (literatuur en rechtspraak) voor juridische studenten;

159

102.

Religie en politiek in antropologisch en historisch perspectief: THB3OMRP10 nationalisme, etniciteit en elites (Religion and Politics) Docent: prof.dr. Y.B. Kuiper Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 5, BA GW-deeltijd voorsorteerprogramma GV jaar 4, Ba GW-voltijd jaar 3, Ba GW-voorsorteerprogramma GV jaar 3, Open Colleges Doelstelling: · Grondige kennis van recent onderzoek en theorievorming in de culturele antropologie, sociologie en godsdienstwetenschap. · Vermogen om zelfstandig theoretische perspectieven en onderzoeksresultaten te analyseren en te vergelijken. · Schrijven van een analytische samenvatting én twee recensies van een monografie. Inhoud: In het eerste deel van het college worden twee studies bestudeerd die een kader bieden om inzicht te krijgen in de belangrijkste thema’s en empirisch-theoretische perspectieven die in het hedendaagse onderzoek naar de bestudering van de verhouding tussen en de eventuele vervlechting van godsdienst, ideologie en politieke cultuur een belangrijke rol spelen. Daarbij wordt ingegaan op zowel niet-westerse als westerse samenlevingen en culturen. De deelnemers houden presentaties over deze studies en schrijven een analytische smenvatting van één van de beide boeken. In het tweede deel van het college schrijven de deelnemers recensies over monografieën van antropologen, waarin problemen van representatie, ‘invention of tradition’, culturele revitalisatie, culturele hegemonie, secularisatie, ritualisering, zingeving, symbolisering, identiteitsvorming, natiestaatvorming, machtslegitimatie, interdependentie, ‘ethnic boundaries’ en elitevorming centraal staan. Omvang (EC): 10 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege, praktische oefening Toetsvorm: presentatie, recensie, werkstuk Eisen met betrekking tot werkstuk en recensies worden op college bekend gemaakt. Opmerkingen: · Onderzoeksmodule. In de meeste studieprogramma’s dienen 2 van deze onderzoeksmodulen uit een aanbod van 3 te worden gekozen. · Belasting student: discussiecolleges: 12 uur; presentatie: 12 uur; werkcolleges: 16 uur; paper: 80 uur; recensies: 20 uur; verwachte zelfstudie: 140 uur. · Keuzeliteratuur bij het tweede deel van het college: Deelnemers kunnen keuze maken uit studies van onder andere: Eric Wolf, Marvin Harris, Clifford Geertz, Sydel Silverman, Oscar Lewis, William A. Christian, Sherry Ortner, Jeremy Boissevain, Peter Worsley, Bryan Wilson, Fredrik Barth, Akbar S. Ahmed, Victor Turner, Gerd Baumann en Pierre Bourdieu. · Studenten GW die als profilering Beleid en Communicatie doen, volgen alléén deze module, daarnaast kiezen zij voor 15 EC profileringsvakken Beleid en Communicatie. · Studenten GW in het voorsorteerprogramma GV volgen dit vak voor 160

7 EC. Literatuur: · Deze literatuur hoort bij deel 1 van de module: · Ch. Shore and S. Nugent (eds.), Elite Cultures. Anthropological perspectives, (London, 2002). (ISBN: 0-415-27795-7) · Thomas Hylland Eriksen, Ethnicity and nationalism: anthropological perspectives, London: Pluto Press, 2002 (ISBN: 0-7453-1887-8) · Joris Luyendijk, Het zijn net mensen. Beelden uit het Midden-Oosten, Amsterdam: Uitgeverij Podium 2006. Verplicht boek waarover één van de twee recensies wordt geschreven (ISBN: 13:978 90 5759 316 1) · Keuzeliteratuur bij deel 2 van de module: zie bij opmerkingen. 103.

Religie, Identiteit en Traditie; interdisciplinaire module THB2RITE15 (Religion, Identity, Tradition) Coördinator: dr. J.R. Luth Docenten: prof.dr. J.N. Bremmer, dr. M. van Dijk, dr. Ch. Jedan, dr. J.R. Luth Programma’s: Ba TH-voltijd jaar 2, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 3 Doelstelling: · Kennis van de rol die religie, identiteit en traditie spelen in het denken en handelen van individuen, groepen en collectiviteiten. · Inzicht in de mogelijke vervlechting van religies, identiteiten en tradities bij problemen van samenleven in met name de huidige Nederlandse maatschappij en cultuur. · Elementaire kennis van godsdienstsociologie, godsdienstgeschiedenis, sociale ethiek en vrouwenstudies in zoverre die verbonden kan worden met het basisthema van de module. · Kennis van de belangrijkste religieuze en wereldbeschouwelijke stromingen in Nederland vanuit historisch perspectief. Inhoud: Colleges godsdienstsociologie, godsdienstgeschiedenis, sociale ethiek en genderstudies met het accent op het basisthema “multiculturele samenleving als uitdaging voor de Nederlandse identiteit”. Omvang (EC): 15 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege Toetsvorm: schriftelijk tentamen, werkstukken Opmerkingen: · In het kader van het onderdeel training onderzoek en scriptie schrijft de student een werkstuk over het thema van de RIT-module onder begeleiding van een van de participerende docenten. Literatuur: · Rodney Stark and Roger Finke, Acts of Faith. Explaining the Human Side of Religion, Berkeley and Los Angeles/London 2000 (ISBN: 0520222024), € 27,00 · Hans Knippenberg, De religieuze kaart van Nederland. Omvang en de geografische spreiding van de godsdienstige gezindten vanaf de Reformatie tot heden, Assen-Maastricht, Van Gorcum 1993 · P. Ester, De stillen op het land: kleine sociologie van de Amish in Amerika, Kok Agora, Kampen, 2001, derde druk (ISBN: 90-39108463), € 18,00 · H. Schaeffer, red., Handboek godsdienst in Nederland, Amersfoort, 1992 (uitverkocht bij de uitgever; aanwezig in de faculteitsbibliotheek) · Literatuur voor de onderdelen sociale ethiek en genderstudies wordt nader bekendgemaakt. 161

104.

Religie in de publieke en privé-sfeer THMRPPSE10 (Religion in Public and Private Domain) Docent: prof.dr. A.L. Molendijk Programma’s: Ma GW (RMW) jaar 1, RM RST Studies jaar 1 Doelstelling: · Kennis van en theoretisch inzicht in de structurele veranderingen van de plaats van religie in de moderne wereld. · Kennis van de debatten rondom privatisering en deprivatisering van religie in de moderne wereld. · Kennis van en inzicht in enkele recente gevallen, waar religie zich publiekelijk (vaak in politieke zin) manifesteert. · Vaardigheid een kritische schriftelijke en mondelinge presentatie op de bovengenoemde terreinen te geven. Inhoud: In de moderne tijd zou religie steeds meer een privé-aangelegenheid zijn geworden. De secularisatie-these stelt dat met de Verlichting het sociale (publieke) belang van godsdienst afneemt. Toch blijkt religie zich nog steeds in de publieke sfeer te manifesteren. In Nederland hebben we nog altijd christelijke scholen en partijen, Duitsland heeft de ‘Kirchensteuer’, in de retoriek van Amerikaanse politici speelt God een belangrijke rol en de hoofddoek-kwestie van Islamitische meisjes vormt ook een voorbeeld. De scheiding tussen kerk en staat, zoals die in de moderne tijd in veel (westerse) landen is doorgevoerd, brengt niet per definitie de privatisering van religie met zich mee. Integendeel: kerken en religieuze organisaties mengen zich in het openbare debat en betreden de politieke arena. Tijdens het college worden de structurele veranderingen van de plaats van religie in de moderne wereld in een theoretisch kader geplaatst en er worden enkele case studies behandeld. Omvang (EC): 10 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege Toetsvorm: referaat, schriftelijk tentamen, werkstuk Opmerkingen: · Belasting student: hoor/werkcolleges 10 x 3 uur: 30 uur; practicum: 140 uur; verwachte zelfstudie: 110 uur · Indien deze module wordt gevolgd door anderstaligen, worden de colleges gegeven in het Engels. Nederlandstaligen kunnen in dit geval het tentamen wel afleggen in het Nederlands. Literatuur: · W.B.H.J. van de Donk, A.P. Jonkers, G.J. Kronjee, R.J.J.M. Krum, eds., Geloven in het publieke domein. Verkenningen van een dubbele transformatie, Amsterdam 2006 · José Casanova, Public Religions in the Modern World, Chicago – London 1994 · Peter van Rooden, ‘Secularization and the Trajectory of Religion in the West’ in: Henri A. Krop, Arie L. Molendijk, Hent de Vries, eds. Post-Theism. Reframing the Judeo-Christian Tradition, Leuven 2000, pp. 169-188 · Aanvullende literatuur wordt tijdens college opgegeven.

162

105.

Religie in Nederland THB2RELNE3 (Religion in the Netherlands) Docent: dr. J.R. Luth Programma: Ba TH-deeltijd jaar 4 Doelstelling: Kennis van de belangrijkste religieuze en wereldbeschouwelijke stromingen in Nederland vanuit een historisch perspectief. Inhoud: Het college biedt een overzicht van de religieuze en wereldbeschouwelijke diversiteit in Nederland vanuit een historisch perspectief. Het boek van Knippenberg brengt de ontwikkeling van de omvang en de spreiding van de christelijke en niet-christelijke gezindten, alsmede de ontkerkelijking in kaart. Daarnaast zal enige aandacht besteed worden aan nieuwe religieuze bewegingen en de verzuiling en ontzuiling in Nederland. Omvang (EC): 3 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoorcollege, werkstuk Toetsvorm: werkstuk Literatuur: · Hans Knippenberg, De religieuze kaart van Nederland. Omvang en geografische spreiding van de godsdienstige gezindten vanaf de Reformatie tot heden, Assen-Maastricht, Van Gorcum, 1993 · H. Schaeffer, red., Handboek godsdienst in Nederland, Amersfoort, 1992 (uitverkocht bij de uitgever; aanwezig in faculteitsbibliotheek) 106.

Religieus leiderschap: zorg en/of manipulatie? THMPSRLE10 (Religious Leadership) Docent: prof.dr. P.M.G.P. Vandermeersch Programma’s: Ma TH (BSH) jaar 1, Ma GW (RMW) jaar 1, RM RST jaar 1 Inhoud: Plotse bekeringen, extreem religieus gedrag en fanatisme hebben doorgaans met fascinatie voor religieuze leiders te maken. Maar ook gewone ‘middle of the road’ religie en klassieke kerkelijkheid drijven op de veel prozaïscher inzet van predikanten, priesters, pandits, imams, etc. Hoe werkt, psychologisch gezien, de band die geestelijke leiders met hun volgelingen leggen? Zijn er daar verschillende types in? Wanneer is zo’n band nuttig, welk voordeel brengt zij aan de volgeling, en wanneer ontspoort die tot onzalige manipulatie? Omvang (EC): 10 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoorcollege, opdracht(en), werkcollege Toetsvorm: presentatie, werkstuk Opmerkingen: · Dit college is tweejaarlijks en wordt in het collegejaar 2007-2008 niet gegeven. · Belasting student: hoorcolleges: 14 uur; werkcolleges: 16 uur; practicum (werkstuk): 40 uur; verwachte zelfstudie: 210 uur · Indien deze module wordt gevolgd door anderstaligen, worden de colleges gegeven in het Engels. Nederlandstaligen kunnen in dit geval het tentamen wel afleggen in het Nederlands. Literatuur: · S. Freud, Massenpsychologie und Ich-Analyse, (verschillende uitgaven) 163

· · ·

C. Ullman, The transformed self, New York, Plenum Press, 1989 M. Sageman, Understanding Terror Networks, Univ. of Philadelphia, Philadelphia Press, 2004 Aanvullende literatuur wordt aan het begin van de colleges bekendgemaakt.

107.

Religion and Public (Un)Reason THRMRPRE10 (Religion and Public (Un)Reason) Contact: dr. Ch. Jedan Lecturers: dr. Ch. Jedan, prof.dr. A.F. Sanders, prof.dr. P.M.G.P. Vandermeersch Programme: RM RST year 2 Objective: The students should learn to understand and evaluate current theories on the relationship between religion and politics. Content: The work of this module centers on the problems involved in the relationship between religion and politics. Whereas religions are a main inspiration for political stances in modern democracies, they can also cause problems, especially where supporters of intransigent forms of religion deny any possibility of constructive dialogue with fellow citizens of other convictions. The focal point of this module is to formulate and provide arguments for the conception of a ‘normal’ ethically acceptable religion that is compatible with modern democracy. Among other topics we will discuss: · John Rawls’s normative conception of public reason · Jeffrey Stout’s attempt to find a conception of public reason more hospitable to religion · Marcel Gauchet’s distinction between American and European conceptions of religion and secularization · the psychological motives that can be involved in the psychological act of believing Credits (EC): 10 Period: semester I Format: seminar Assessment: final paper, presentation(s), short assignment(s) Literature: · Details will be given in due course 108.

Religion in America THB3OMRIA (Religion in America) Coördinator: prof.dr. A.L. Molendijk Docenten: dr. M.P.A. de Baar, dr. J.R. Luth, prof.dr. A.L. Molendijk Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 6, Ba TH-voltijd jaar 3, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 4, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 3, Ba TH-voorsorteerprogramma GV jaar 3, Ba GW-deeltijd jaar 5, BA GWdeeltijd voorsorteerprogramma GV jaar 4, Ba GW-voltijd jaar 3, Ba GWvoorsorteerprogramma GV jaar 3 Toegangseisen: Cultuurgeschiedenis van het Christendom 1 en 2, Geschiedenis van het Christendom Doelstelling: a. Kennis van en inzicht in recent onderzoek naar godsdienstige stro mingen in de Verenigde Staten van Amerika in heden en verleden. b. Kennis van en inzicht in de complexe verhoudingen tussen religie en politiek in dit staatsverband en de historische ontwikkelingen daarbij. 164

Inhoud:

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

c. Het zelfstandig kunnen schrijven van een paper op basis van recente literatuur en zelf opgezochte relevante bronnen. d. Het kunnen houden van een heldere en verzorgde presentatie. Wat is de huidige rol van religie in de Verenigde Staten van Amerika? In hoeverre delen Amerikanen van verschillende etnische herkomst waarden die hen verenigen als morele gemeenschap en als natie? Om deze vragen te kunnen beantwoorden is kennis van de geschiedenis van het christendom in Noord-Amerika onontbeerlijk. Onmiskenbaar veranderde in de twintigste eeuw een groot deel van het Amerikaanse protestantisme in een meer geseculariseerde, geïndividualiseerde religie, soms met een zekere nostalgische inslag. Maar daarnaast groeide een aantal religieuze (“sektarische”) bewegingen dat een sterke betrokkenheid bij hun leden genereerde en van hen een strakke discipline eiste. Bovendien voltrok zich een revitalisering van wat wel aangeduid is als religieus conservatisme en fundamentalisme. 10 semester I hoor-/werkcollege, referaat, werkstuk referaat, werkstuk · Interdisciplinaire Onderzoeksmodule verzorgd door de basiseenheid Godsdienstwetenschap en Geschiedenis van het Christendom. In de meeste studieprogramma’s dienen 2 van deze modulen uit een aanbod van 3 te worden gekozen. · Belasting student: hoor- en werkcolleges: 40 uur; practicum: 80 uur; zelfstudie: 160 uur · Voor het schrijven van het paper kunnen deelnemers kiezen uit verschillende thema’s: religie, markt en massamedia; cultuur van de Mormonen; ‘civil religion’; fundamentalisme; ‘rational choise theory’ en religies in de USA. · Studenten GW in het voorsorteerprogramma GV volgen dit vak voor 7 EC.

Literatuur: · Mark A. Noll, The Old Religion in a New World. The History of North American Christianity, Grand Rapids/Cambridge 2002 - verplicht, om aan te schaffen. (ISBN: 0802849482), € 32,00 109.

Religion in Conflicts THMRICE10 (Religion in Conflicts) Contact: dr. M.W. Buitelaar Lecturers: dr. M.W. Buitelaar, dr. Ch. Jedan, prof.dr. G.H. van Kooten, additional lecturers Programmes: Ma GW (RMW) year 1, RM RST year 1 Content: Religion is a pivotal factor in many conflicts. This phenomenon needs a multi-faceted analysis. This module will analyze the role of religion in conflicts from philosophical, theological, sociological, anthropological, historical and literary perspectives. This module is jointly organized with the theological faculty of Uppsala University, Sweden. The module is compulsory for the Master’s degree in GW, the Research Master’s programme, and optional for the Master’s degree in TH and PhD students of GW & TH. Credits (EC): 10 165

Period: Format:

Assessment: Remarks:

semester II group tutorials, lectures After parallel preparation during group tutorials in Groningen and Uppsala, a concluding seminar for both groups, to be held in Groningen, will consist of expert staff lectures and group tutorials in which students from Uppsala and Groningen will discuss various cases. paper, participation, presentation(s) Compulsary presence, see Teaching and Examiniation Regulations

·

Time investment: preparatory group tutorials: 14 hrs; presentation of literature: 12 hrs; participation joint seminar: 40 hrs; paper: 80 hrs; assignments: 40 hrs; private study: 94 hrs.

Literature: · Gerd Baumann, The Multicultural Riddle, Routledge. London 1999, pp. 1-106. · Howard Clark Kee, Who Are the People of God? Early Christian Models of Community, Yale 1995. · More literature details will be announced in due course. 110.

Research Traineeship 1 THRMRT1E10 (Research Traineeship 1) Lecturer: Personal tutor Programme: RM RST year 1 Objective: Offers students the opportunity to become thoroughly acquainted with specialist literature, research methods and current discussion within the discipline Content: Students work in small groups of 1 to 3 students under the supervision of a staff member in order to become acquainted with specialist literature and databases, qualitative and quantitative analyses, to learn disciplinespecific methods and techniques, and how to write assessments of articles and book reviews. They will participate in the ongoing research activities of one or more members of the programme’s staff, carry out a supervised project or participate in a research project of a scholar abroad who is affiliated to the Centre for Religious Studies. In all three cases, each tutorial of the traineeship will culminate in the presentation of papers with increasing degrees of complexity and sophistication. Credits (EC): 10 Period: semester II Format: tutorial Assessment: paper 111.

Research Traineeship 2 THRMRT2E10 (Research Traineeship 2) Lecturer: Personal tutor Programme: RM RST year 1 Objective: Offers students the opportunity to become thoroughly acquainted with specialist literature, research methods and current discussion within the discipline Content: Students work in small groups of 1 to 3 students under the supervision of a staff member in order to become acquainted with specialist literature and databases, qualitative and quantitative analyses, to learn discipline166

Credits (EC): Period: Format: Assessment:

specific methods and techniques, and how to write assessments of articles and book reviews. They will participate in the ongoing research activities of one or more members of the programme’s staff, carry out a supervised project or participate in a research project of a scholar abroad who is affiliated to the Centre for Religious Studies. In all three cases, each tutorial of the traineeship will culminate in the presentation of papers with increasing degrees of complexity and sophistication. 10 semester II tutorial paper

112.

Research Traineeship 3 THRMRT3E10 (Research Traineeship 3) Lecturer: Personal tutor Programme: RM RST year 2 Objective: Offers students the opportunity to become thoroughly acquainted with specialist literature, research methods and current discussion within the discipline Content: Students work in small groups of 1 to 3 students under the supervision of a staff member in order to become acquainted with specialist literature and databases, qualitative and quantitative analyses, to learn disciplinespecific methods and techniques, and how to write assessments of articles and book reviews. They will participate in the ongoing research activities of one or more members of the programme’s staff, carry out a supervised project or participate in a research project of a scholar abroad who is affiliated to the Centre for Religious Studies. In all three cases, each tutorial of the traineeship will culminate in the presentation of papers with increasing degrees of complexity and sophistication. Credits (EC): 10 Period: semester I Format: tutorial Assessment: paper 113.

Schepping in Metaforen: Lichaam en Kosmos als ‘Mechanisme’? THMSIME10 (The Creation in Metaphors) Docenten: dr. M. van Dijk, prof.dr. G.H. van Kooten, prof.dr. T.H. Zock Programma’s: Ma TH (BSH) jaar 1, RM RST jaar 1 Doelstelling: · Kennis van verschillende modellen met betrekking tot het begrip schepping, de relatie tussen lichaam en kosmos, en de metaforen bezieling versus mechanisme, van de oudheid tot nu. · Inzicht in de wijze waarop in heden en verleden metaforen en modellen gehanteerd worden om specifieke vragen en problemen te verwoorden of te beantwoorden. · Vaardigheid in het interdisciplinair bestuderen van een (theologisch) thema. Inhoud: Deze collegeserie beoogt de wisselwerking en samenhang van bijbelwetenschappelijke en hermeneutische benaderingen aan de orde te stellen, vanuit zowel disciplinair als interdisciplinair gezichtspunt. Het thema van dit college is de vraag in welke mate van de oudheid tot nu 167

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

de schepping, en in het bijzonder het menselijk lichaam en de kosmos, als bezield dan wel als mechanisme is beschouwd. Vanuit welk probleembewustzijn kwamen (en komen) deze metaforen naar boven, en welke varianten van deze modellen kunnen we onderscheiden? Door combinaties van docenten worden verschillende klassieke teksten (uit Oude en Nieuwe Testament en hun Umwelt, uit de geschiedenis van het jodendom en christendom) met betrekking tot schepping, dan wel de relatie tussen lichaam en kosmos, en de kwestie van bezieling versus mechanisatie aan de orde gesteld. 10 semester I hoor-/werkcollege opdracht(en), referaat, werkstuk · Belasting student: hoor-/werkcolleges (12x3 uur): 36 uur; practicum (paper, referaat): 112 uur; verwachte zelfstudie: 132 uur · Indien deze module wordt gevolgd door anderstaligen, worden de colleges gegeven in het Engels. Nederlandstaligen kunnen in dit geval het tentamen wel afleggen in het Nederlands. · Dit studieonderrdeel wordt in het collegejaar 2007-2008 niet gegeven.

Literatuur: · Wordt nader bekendgemaakt. 114.

Sociale ethiek - inleiding (Godsdienstwetenschap) THB2SEE3 (Social Ethics) Docent: dr. Ch. Jedan Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 3, Ba GW-voltijd jaar 2 Doelstelling: · Kennis van belangrijke problemen en posities in de sociale ethiek. · Kennis van de verschillende interpretaties van morele principes die een dominante rol spelen in sociale en politieke discussies. Inhoud: Niet alleen het gedrag van individuen werpt ethische vragen op, maar ook de geïnstitutionaliseerde structuren van onze samenleving. Sociale ethiek vraagt naar de gerechtigheid en daarmee de morele aanvaardbaarheid van deze structuren. In de colleges maken we kennis met de fundamentele principes en theorieën die voor de beantwoording van dergelijke vragen gehanteerd worden. De rol van religies in de seculiere samenleving krijgt hierbij bijzondere aandacht. Omvang (EC): 3 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege Toetsvorm: wordt nader bekend gemaakt Opmerkingen: · Belasting student: hoorcolleges: 18 uur; zelfstudie: 66 uur. Literatuur: · Peri Roberts & Peter Sutch, An Introduction to Political Thought: A conceptual Toolkit, Edinburgh University Press 2004 (ISBN: 0-7486-1680-2), € 20,00 · Steven M. Cahn (ed.), Political Philosophy: The Essential Texts, Oxford 2006, € 30,00

168

115.

Sociale ethiek (Godgeleerdheid deeltijd) THB2RITEE4 (Social Ethics) Docent: dr. Ch. Jedan Programma: Ba TH-deeltijd jaar 4 Doelstelling: · Kennis van belangrijke problemen en posities in de sociale ethiek. · Kennis van de verschillende interpretaties van morele principes die een dominante rol spelen in sociale en politieke discussies. Inhoud: Niet alleen het gedrag van individuen werpt ethische vragen op, maar ook de geïnstitutionaliseerde structuren van onze samenleving. Sociale ethiek vraagt naar de gerechtigheid en daarmee de morele aanvaardbaarheid van deze structuren. In de colleges maken we kennis met de fundamentele principes en theorieën die voor de beantwoording van dergelijke vragen gehanteerd worden. De rol van religies in de seculiere samenleving krijgt hierbij bijzondere aandacht. Omvang (EC): 4 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege Toetsvorm: wordt nader bekend gemaakt Literatuur: · Peri Roberts & Peter Sutch, An Introduction to Political Thought: A conceptual Toolkit, Edinburgh University Press 2004 (ISBN: 0-7486-1680-2), € 20,00 · Steven M. Cahn (ed.), Political Philosophy: The Essential Texts, Oxford 2006, € 30,00 116.

Stage Master GW (facultatief) THMSGWE20 (Master’s Work Placement: GW) Programma: Ma GW (RMW) jaar 1 Inhoud: Binnen het masterprogramma van Godsdienstwetenschap (RMW) is het mogelijk een stage te doen met een omvang van 20 ECTS. Indien niet voor een stage wordt gekozen, dienen in plaats daarvan twee van de modulen uit het vastgestelde aanbod te worden gekozen. Geïnteresseerde studenten dienen contact op te nemen met de stagecoördinator drs. M.F. Lurvink. Omvang (EC): 20 Periode: hele jaar Opmerkingen: Uitgebreide informatie over de stage en de eisen waaraan de stage dient te voldoen zijn te vinden in de stagehandleiding. Zie daarvoor de betreffende Nestorruimte van de faculteit. 117.

Tekstinterpretatie 1a: Wijsgerige hermeneutiek THB2TIWHE4 (Interpretation of Religious Texts 1a) Docent: prof.dr. A.F. Sanders Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 5, Ba TH-voltijd jaar 2, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 3 Toegangseisen: Inleidingen (godsdienst)filosofie (B1 en B2) Doelstelling: · Elementaire kennis van centrale begrippen van de algemene hermeneutiek en de taalfilosofie, in het bijzonder de ‘Speech Act Theory’. · Kennis van de voornaamste wijsgerige interpretatie-theorieën die aan de hermeneutiek en de uitleg van het Oude en Nieuwe Testament ten 169

grondslag liggen. Vaardigheid in het kritisch gebruiken van fundamentele hermeneutische begrippen en in het schriftelijk en mondeling formuleren van de resultaten daarvan. Een eerste kennismaking met de grondgedachten van de wijsgerige hermeneutiek en met relevante taalfilosofische inzichten door individuele en, bijvoldoende deelnemers, ook groepsgewijze bestudering van teksten van o.a. Dilthey, Gadamer, Ricoeur en Searle aan de hand van studie- en tekstvragen. 4 semester II hoor-/werkcollege, werkstuk mondeling tentamen · Mondeling tentamen over de collegestof aan de hand van het werkstuk (5000 woorden), één week voor het afleggen van het tentamen in te leveren. · Belasting student: hoorcolleges: 7 uur; hoor-/werkcolleges: 7 uur; werkstuk: 56 uur; zelfstudie: 42 uur · Zowel voltijdstudenten als deeltijdstudenten dienen deze module gelijktijdig met Tekstinterpretatie 1B, exegese Oude Testament, te volgen.

·

Inhoud:

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

Literatuur: · W. Stoker, B. Vedder & H.M. Vroom (red.), De Schriften verstaan. Wijsgerig-hermeneutische en theologisch-hermeneutische teksten, Meinema Zoetermeer 1995 (ISBN: 9021161192) 118.

Tekstinterpretatie 1b: Exegese Oude Testament THB2TIOTE6 (Interpretation of Religious Texts 1b) Docent: prof.dr. E. Noort Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 5, Ba TH-voltijd jaar 2, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 3 Toegangseisen: Hebreeuws (propedeuse/B1), Israëlitische letterkunde en exegese OT (basisdoctoraal/B2) Doelstelling: Vaardigheid in het hanteren van de voornaamste exegetische methoden. · Inzicht in de verhouding van de uitleg en interpretatie van het Oude Testament tot de wijsgerige hermeneutiek. · Inzicht in de hermeneutische modellen waarmee de verbondsvoorstellingen in het Oude Testament worden geanalyseerd. · Inzicht in de wijze waarop verbondsvoorstellingen in de joodse en in de christelijke traditie zijn gehanteerd. Inhoud: · In de theologie van het Oude Testament hebben verbondsvoorstellingen een grote rol gespeeld. De twee delen van de christelijke bijbel danken hieraan hun naam. Systematisch theologische ontwerpen over God als (verbonds)partner uit de receptiegeschiedenis baseren zich hier op. · Zowel het begrip zelf (berit) als de datering ervan zijn voorwerp van een hernieuwd wetenschappelijk debat waardoor een aantal vooronderstellingen, die tot nog toe een rol speelden, weggevallen zijn. · In het Oude Testament zelf blijken verschillende concepten van berit tegenover elkaar te staan. 170

· · · · Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

Christendom en Jodendom zijn bij de receptie van berit verschillende wegen gegaan. Bij een hernieuwde zoektocht moet de reflectie over de hermeneutische concepten een grote rol spelen. Centrale begrippen die aan berit gekoppeld worden zijn: verkiezing en thora enerzijds en een priesterlijke theologie van de presentie van JHWH anderzijds. Centrale teksten waarin berit als a) gave en b) opgave wordt gehanteerd zijn: a) Gen 9; 17; Ex 24, 15vv. en 25 40; b) Gen 15, Ex 24,1vv.; Deut 7; Joz. 23; Jer 31.

6 semester II hoorcollege, opdracht(en), werkcollege mondeling tentamen, opdracht(en), presentatie, werkstuk · Belasting student: hoor-en werkcolleges: 10 x 2 = 20 uur; opdrachten: 10 x 3 = 30 uur; practica (werkstuk): 60 uur; verwachte zelfstudie: 58 uur · Zowel voltijdstudenten als deeltijdstudenten volgen deze module gelijktijdig met Tekstinterpretatie 1A, wijsgerige hermeneutiek.

Literatuur: · G.E. Mendenhall, G.A.Herion, “Covenant”, in: D.N.Freedman a.o. (ed.), The Anchor Bible Dictionary, Vol. I , New York etc. 1992, 1179-1202 · F. Stolz, J.C. Gertz, E.P.Sanders u.a., Oriëntatie: “Bund”, in: H.D.Betz u.a (Hg), Religion in Geschichte und Gegenwart-4, Bd.1, Tübingen 1998, 1861-1872. · Aanvullende literatuur wordt tijdens het college opgegeven. 119.

Tekstinterpretatie 2 - Interdisciplinaire module Nieuwe TestaTHB3TI2E10 ment en Godsdienstpsychologie (Interpretation of Religious Texts 2) Coördinator: dr. F.L. Roig Lanzillotta Docenten: dr. F.L. Roig Lanzillotta, prof.dr. P.M.G.P. Vandermeersch Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 5, Ba TH-voltijd jaar 3, Ba TH- voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 3, Ba TH-voorsorteerprogramma GV jaar 3 Toegangseisen: 1. Hellenistisch Grieks (propedeuse) 2. Godsdienstpsychologie (propedeuse) Doelstelling: · Inzicht in de hermeneutische problemen die verband houden met de interpretatie van het Nieuwe Testament. · Actieve kennis van diverse meer tekstgerichte en meer lezergerichte benaderingen van nieuwtestamentische geschriften, waaronder benaderingen vanuit de godsdienstpsychologie. · Kennis van de gangbare godsdienstpsychologische benaderingen van religieuze teksten. Kritisch oordeel over wat bruikbaar en wat ‘wild’ is vanuit een psychoanalytisch perspectief. Bekwaamheid tot kritische zelfreflectie en onderkenning van de eigen psychologische motivering bij het kiezen van literaire analyse-instrumenten. · Vaardigheid in het interpreteren van Paulijnse en Johanneïsche teksten. · Vaardigheid in het houden van een mondelinge presentatie. 171

Inhoud:

Omvang (EC): Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm: Opmerkingen:

Inhoud Nieuwtestamentische deel (6 EC): · Deel I (5 ECTS): hoor- en werkcolleges over de exegese van één van de brieven van Paulus en van het Evangelie naar Johannes. · Deel II (1 ECTS): hoor- en werkcolleges over de Proloog van het Evangelie naar Johannes. · Inhoud godsdienstpsychologische deel (4 EC): · Overzicht van de geschiedenis van de psychoanalytische bijbelinterpretatie. · Tekstgerichte en lezersgerichte theorieën · Toepassing van de bestudeerde theoriën op Rom. 7. 10 semester I hoor-/werkcollege, opdracht(en), referaat mondeling tentamen, opdracht(en), referaat, werkstuk Participerende onderdelen: · Nieuwe Testament (afgesloten met werkstuk). · Godsdienstpsychologie (afgesloten met mondeling tentamen: 4 EC).

Literatuur: · R.A. Culpepper, Anatomy of the Fourth Gospel, Philadelphia, 3e druk 1989; hieruit een deel · G.P. Luttikhuizen, De veelvormigheid van het vroegste christendom, Delft: Eburon, 2002, hoofdst. 4: ‘Wat wilde Paulus?’ · H. Raguse, Der Raum des Textes. Elemente einer transdisziplinären theologischen Hermeneutik, Stuttgart, Kohlhammer, 1994, € 26,00 · Mark Stibbe, John’s Gospel, London 1994; hieruit een deel · B. Ehrman, The New Testament, Oxford 1997, chapt. 10-11, 20, € 30,00 · Adele Reinhartz, The Word in the World, Atlanta 1992; hieruit een deel 120.

Theologische reflectie - reflectie op methode, samenhang en maatTHB3TRE4 schappelijk belang van de theologische vakken (Theological Reflection) Coördinator: dr. Ch. Jedan Docenten: dr. Ch. Jedan, verschillende docenten Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 6, Ba TH-voltijd jaar 3, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 3, Ba TH-voorsorteerprogramma GV jaar 3 Inhoud: Acht docenten zullen ieder in twee uur hun persoonlijke visie op de theologie geven en laten zien wat de bijdrage van hun vak is aan de theologie. Als voorbereiding op elk college lezen de studenten diverse artikelen en maken daarover een schriftelijke opdracht. De opdrachten worden beoordeeld als ‘voldoende’ of ‘onvoldoende’. Zeven van de acht opdrachten dienen ‘voldoende’ te zijn. Verder organiseren de studenten aan het einde van het semester een forum, waarvoor ze drie van de docenten die een college gegeven hebben, uitnodigen. Omvang (EC): 4 Periode: semester II Onderwijsvorm: opdracht(en), werkcollege Toetsvorm: opdracht(en), participatie Opmerkingen: · Belasting student: werkcolleges: 20 uur; schriftelijke opdrachten en organisatie forum: 64 uur. 172

·

Voor dit onderdeel geldt de conform art. 5.1 lid 5.2 van de Onderwijs- en Examenregeling (bachelor) of art. 9 (doctoraalopleiding).

Literatuur: · Wordt nader bekendgemaakt 121.

Theologische vernieuwingen in historisch perspectief THB3TVE10 (Theological Innovations) Docent: prof.dr. A.L. Molendijk Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 6, Ba TH-voltijd jaar 3, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 4, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 3, Doelstelling: · Kennis van en inzicht in enkele belangrijke ontwikkelingen en stromingen in de theologiegeschiedenis. · Vermogen tot kritische reflectie op deze geschiedenis. · Inzicht in de aard van theologische uitspraken en methodieken. · Inzicht in wisselwerking tussen systematische theologie en wetenschappelijk wereldbeeld. Inhoud: In deze interdisciplinaire module gaat het om de wisselwerking tussen theologiegeschiedenis en systematische theologie (in het bijzonder de dogmatiek). Systematische theologen ontwikkelen hun positie in gesprek met de traditie en hun eigen grote voorbeelden, zoals F.D.E. Schleiermacher, Karl Barth, Ernst Troeltsch en Paul Tillich, of meer recentelijk George Lindbeck, Hendrikus Berkhof of Wolfhart Pannenberg. Binnen deze cursus staan principiële vragen omtrent aard en status van theologie en dogmatische uitspraken centraal. Het gaat daarbij vooral om de vernieuwingen die men ‘al dan niet met een beroep op de traditie’ doorvoerde. Bijzondere aandacht wordt besteed aan de relatie tussen theologie en wetenschap. Tijdens de colleges wordt een aantal ‘klassieke’ moderne teksten zorgvuldig gelezen. Omvang (EC): 10 Periode: semester II Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege, opdracht(en), referaat Toetsvorm: opdracht(en), referaat, werkstuk Opmerkingen: Dit studieonderdeel wordt in het collegejaar 2007-2008 niet gegeven · Belasting student: hoorcolleges: 14 uur; werkgroepen: 28 uur; practica: 98 uur; verwachte zelfstudie: 140 uur · Omvang paper 4000-6000 woorden. Het paper kan meer historisch en meer systematisch van aard zijn. In beide gevallen dient de primaire en de secundaire literatuur kritisch verwerkt te worden. · Studenten bachelor TH derde jaar volgen dit onderdeel voor 9 EC. Literatuur: · Aanvullende literatuur wordt tijdens het college opgegeven, uit de onderstaande werken worden capita behandeld. · Friedrich Schleiermacher, Der christliche Glaube, (2e editie - 1830/31), hrsg. von M. Redeker, Berlin 1960 · Karl Barth, Kirchliche Dogmatik, I, 1, München 1932 bis IV, 3 (Zürich 1967) · George A. Lindbeck, The Nature of Doctrine. Religion and Theology in a Postliberal Age, Philadelphia 1984 173

122.

Theorieën en Methoden 1a: technieken sociaal-wetenschappelijk THB1TM1AE2 onderzoek (Theories and Methods 1a) Docent: drs. A. Huistra Programma: Ba GW-deeltijd jaar 1 Doelstelling: · Elementaire kennis van methoden en technieken van sociaalwetenschappelijk veldonderzoek. · Elementaire vaardigheid in interviewen. · Elementaire vaardigheid in het schriftelijk rapporteren van onderzoeksresultaten. Inhoud: De cursus bestaat uit een eerste kennismaking met de methoden en technieken van sociaal-wetenschappelijk onderzoek bestaande uit een interviewpracticum. Omvang (EC): 2 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege Toetsvorm: participatie, schriftelijk tentamen, verslag Opmerkingen: · Belasting student: hoorcolleges: 12 uur; werkgroepen: 8 uur; practicum en zelfstudie: 36 uur. · Toetsvorm: deel I: schriftelijk tentamen; deel II: deelname practicum, toets literatuur en practicumverslag. Literatuur: · B. Emans, Interviewen, Theorie, Techniek en Training, Groningen: Wolters, 2002, 4e druk (ISBN: 9020730878), € 37,00 123.

Theorieën en Methoden 1b: THB1TM1BE1 internet en bibliothecaire zoeksystemen (Theories and Methods 1b) Docenten: drs. K.W. de Jong, drs. H.T. van Putten, drs. F.M. Veenstra-Vis Programma: Ba GW-deeltijd jaar 1 Doelstelling: · De student kent de mogelijkheden van een gangbare internetbrowser en een aantal zoekmachines en kan deze effectief kan inzetten ten behoeve van studieopdrachten. · De student weet wat portals en supersites zijn en kent een aantal voor het vakgebied relevante sites van dit type; · De student kent de bibliothecaire voorzieningen van de RuG en haar faciliteiten; · De student kent de relevante catalogi en bestanden en kan daar effectief gebruik van maken. Inhoud: · Introductie internet, browsers, zoekmachines en portals · Introductie universitaire bibliotheekvoorzieningen door middel van filmfragmenten en demonstraties van catalogien bestanden, als OPC, NCC, Picarta, tijdschriftbestanden, bibliografische werken en ATLA. · Door middel van een uitgebreide zoekopdracht wordt groepsgewijs geoefend in het doelgericht en adequaat zoeken naar en verslag geven van relevante informatie en literatuur. Omvang (EC): 1 174

Periode: Onderwijsvorm: Toetsvorm:

semester II hoor-/werkcollege, practicum opdracht(en), verslag Verslag groepsopdracht

Literatuur: · Via Nestor wordt enige achtergrondliteratuur bekendgemaakt. 124.

Training onderzoek en scriptie THB3TOSE5 (Research and Thesis Training) Docent: dr. J.R. Luth Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 5, Ba TH-voltijd jaar 2, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 3 Doelstelling: De student 1. Is in staat tot het opstellen van een werkplan dat bestaat uit: · het kiezen en afbakenen van een onderwerp; · het produceren van titel, inleiding met vraagstelling en indeling in hoofdstukken; · het verzamelen, opslaan en analyseren van gegevens; · het schrijven en het herzien van het geschrevene; · het opstellen van een tijdsplanning voor de verschillende schrijffasen. 2. Heeft vaardigheid in het gebruiken van bibliotheek, bibliografie en computer (het raadplegen van bibliotheekcatalogi en andere gege vensbestanden, Internet, electronische tijdschriften, discussiegroepen, cd-roms). 3. Heeft vaardigheid in zelfmanagement: het waken over de uitvoering van het werkplan. 4. Is in staat een ordelijke wetenschappelijke verhandeling te schrijven. Inhoud: Aandacht wordt besteed aan de stappen in de totstandkoming van een scriptie, zoals het formuleren en inperken van een probleemstelling, het formuleren van deelvragen, het zoeken van literatuur, het maken van een tekstplan. De nadruk ligt op de procesgerichte aanpak, waarbij de student leert bewust stategisch te handelen: doelen bepalen, plannen maken, toezicht houden op en evalueren van de uitvoering van het gemaakte plan. Omvang (EC): 5 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoorcollege, werkgroepen, werkstuk Toetsvorm: werkstuk Opmerkingen: · De basisdoctoraalstudenten volgen dit onderdeel in combinatie met de onderzoeksmodules. De student kiest een onderwerp voor het werkstuk, dat past bij het thema van de betreffende onderzoeksmodule. · De bachelorstudenten die de RIT-module volgen schrijven hun werkstuk over het thema van de RIT-module in overleg met één van de participerende docenten. · De studenten, die het schakelprogramma voor Geestelijke Verzorging volgen, volgen dit onderdeel in combinatie met het onderdeel Zingeving, Traditie en Verandering of Professionele Ethiek. · Belasting student: hoorcolleges: 2 uur; werkgroepen: 12 uur; practicum (werkstuk): 126 uur 175

Literatuur: · Warna Oosterbaan, Het schrijven van een leesbare scriptie, NRC Handelsblad, Rotterdam, zesde druk, 1998 (ISBN: 90-5018-992X), € 9,00 · Werkboek vaardigheden, (verkrijgbaar bij het faculteitsbureau en down te loaden via Nestor) 125.

Vreemdelingenrecht RGMBE01106 (Immigration Law) Coördinator: dr. H.B. Winter Docent: dr. H.B. Winter Programma’s: Ba GW keuzevakken B&C jaar 3, Ma Nederlands Recht (Staats- en Bestuursrecht) jaar 4, Ma Recht en Bestuur jaar 4, Open Colleges Toegangseisen: Verplicht: propedeuse. Uitsluitend toegankelijk voor masterstudenten. Doelstelling: Vreemdelingenrecht beoogt een volledig overzicht te geven in het Nederlandse vreemdelingenrecht. Het is een inleidend vak dat een eerste introductie verschaft op de vele onderdelen van het vreemdelingenrecht. Kennis van het vak geeft de student toegang tot de relevante beroepspraktijk. Inhoud: Het vak behandelt de hoofdlijnen van het Nederlandse vreemdelingenrecht. Daarbij komen zowel het besluitvormingsrecht als het rechtsbeschermingsrecht in vreemdelingenzaken aan de orde. Het vak bestrijkt de toelatingsprocedures voor verschillende categorieën vreemdelingen. Daarij wordt zowel aandacht besteed aan de toelating van asielzoekers, als aan aanvragers van ‘reguliere’ verblijfsvergunningen, zoals vreemdelingen die naar Nederland komen in het kader van gezinshereniging of vorming of de toelating van buitenlandse werknemers. Ook maatregelen van vrijheidsbeperking en -beneming krijgen aandacht. Behalve het vreemdelingenrecht, zoals in de wet, de uitvoeringsvoorschriften en de jurisprudentie is te vinden, wordt ook aandacht geschonken aan (ontwikkelingen in het) uitvoeringsbeleid. Het vak wordt gegeven in de vorm van zeven hoorcolleges. Daarnaast wordt een (verplichte) excursie georganiseerd naar de rechtbank, waar een zitting van de vreemdelingenkamer wordt bezocht. Een gastcollege (bijvoorbeeld door de zittende vreemdelingenrechter) is eveneens een verplicht onderdeel. Het vak sluit aan bij het onderwijs in het bestuursrecht (bestuursrecht 1, 2 en 3) maar kan ook als zelfstandige cursus worden gevolgd. Omvang (EC): 6 Periode: semester I b Onderwijsvorm: hoorcollege 7x2 hc Toetsvorm: schriftelijk (essayvragen) tentamendata: Literatuur: · Kuijer / Steenbergen, Nederlands vreemdelingenrecht, zesde druk, Boom Juridische uitgevers, Den Haag 2005. · Syllabus Vreemdelingenrecht.

176

126.

Vroeg Christendom en gnostiek THB1VCE3 (Early Christianity and Gnosticism) Docenten: prof.dr. G.H. van Kooten, dr. F.L. Roig Lanzillotta Programma’s: Ba GW-deeltijd jaar 1, Ba GW-voltijd jaar 1, Open Colleges Doelstelling: Inzicht in de ontwikkeling van de Jezusbeweging als intern-joodse beweging naar het wereldchristendom; kennis van de vroegchristelijke gnosis. Inhoud: In dit college komen de volgende onderwerpen aan de orde: a. Jezus en de Jezus-beweging in het Palestina van de vroege Keizertijd b. De relatie van het wordende christendom als een ‘ethische religie’ tot de Grieks-Romeinse cultuur, filosofie en religie c. De veelvormigheid van het vroegste christendom, het ontstaan van een orthodoxe hoofdstroming, en de vroegchristelijke gnosis. De grote lijnen van de stof worden in hoor- en discussiecolleges besproken. De studenten reageren op opdrachten en ondernemen zelfstudie; hun bevindingen worden op college ingebracht. Omvang (EC): 3 Periode: semester II Onderwijsvorm: hoorcollege, referaat Toetsvorm: referaat, schriftelijk tentamen Opmerkingen: · Belasting student: hoorcolleges: 20 uur; verwachte zelfstudie: 64 uur Literatuur: · G.P. Luttikhuizen, De veelvormigheid van het vroegste christendom, Delft: Eburon 2002 (ISBN: 9051669283), € 19,00 · Rodney Stark, The Rise of Christianity, HarperCollins 1996, € 12,20 127.

Vroegchristelijke visies op de mens: Individu, Gods Beeld, SuTHB3VVME9 perman en Übermensch (Early Christian Views on Man) Docent: prof.dr. G.H. van Kooten Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 6, Ba TH-voltijd jaar 3, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 4, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 3 Doelstelling: · De student heeft inzicht ontwikkeld in vroegchristelijke antropologie, de relatie hiervan met theologie, christologie (Adam-christologie) en ethiek, in het samenspel van Joodse en Grieks-Romeinse tradities. · De student heeft zijn/haar vaardigheid om vroegchristelijke teksten met kritisch onderscheidingsvermogen en sentitiviteit ten aanzien van de toenmalige issue’s verder geoefend en ontwikkeld. Inhoud: Het vroege christendom, inclusief Paulus, en het hellenistische Jodendom, inclusief Philo, achten mens en God ten nauwste verbonden. Wat houdt deze visie in en hoe verhoudt deze antropologie zich tot theologie en christologie (de Adam- en Eikoon-christologie van 1 Korinthiërs 15 en 2 Korinthiërs 3-4) en welke implicaties heeft zij voor de ethiek? Hoe is hierin de relatie tot de Grieks-Romeinse antropologie? Omvang (EC): 9 Periode: semester II Onderwijsvorm: hoorcollege, werkcollege Toetsvorm: participatie, werkstuk Opmerkingen: · Belasting student: hoor/werkcolleges: 40 uur; verwachte zelfstudie: 177

·

212 uur. Studenten bachelor TH derde jaar volgen dit onderdeel voor 9 EC.

Literatuur: · Teksten en literatuur worden onder de studenten verdeeld 128.

Westers christendom in historisch en antropologisch perspectief: THMWCE10 heiligen en heiligheid (Western Christianity) Docent: dr. M. van Dijk Programma’s: Ma GW (RMW) jaar 1, RM RST jaar 1 Doelstelling: · Verdieping van de kennis van de rol van heiligheid en heiligen in het christendom, in het bijzonder in de Middeleeuwen en de negentiende en twintigste eeuw. Het accent ligt op het westers christendom. · Verdieping van de kennis van het concept heiligheid. · Verdieping van de kennis van de ontwikkeling van het instituut heiligheid in het westers christendom. · Vaardigheid in het opsporen en interpreteren van historische bronnen. · Vaardigheid in het houden van presentaties en het schrijven van een historisch-antropologisch werkstuk. Inhoud: Het fenomeen ‘heiligheid’ speelt in alle wereldgodsdiensten een rol. Het geloof daarin is bepaald niet een zaak van het verleden: tot op de huidige dag trekken bedevaartsoorden vele bezoekers. Tegelijkertijd is het duidelijk dat wat er onder heiligheid wordt verstaan in de loop ter tijd steeds mee verandert met culturele en maatschappelijke behoeften. In het college houden we ons bezig met de veranderlijke maatschappelijke en culturele functie van heiligen en heilige plaatsen in het westers christendom. Dit gebeurt aan de hand van enkele voorbeelden: onder andere Jeanne d’Arc, Lourdes en Kevelaer. Daarnaast wordt ingegaan op het concept heiligheid, zoals dat onder meer door Otto is beschreven. In hoeverre is zijn perspectief van toepassing op heiligheid in het Westen? Het accent ligt op de Middeleeuwen en de negentiende en twintigste eeuw. Omvang (EC): 10 Periode: semester II Onderwijsvorm: excursie, hoor-/werkcollege Toetsvorm: mondeling tentamen, opdracht(en), werkstuk Opmerkingen: · Tijdens het college wordt een excursie gemaakt naar Kevelaer. · Belasting student: hoorcolleges: 9 uur; werkcolleges 15 uur; practica 140 uur, zelfstudie 116 uur. · Indien deze module wordt gevolgd door anderstaligen, worden de colleges gegeven in het Engels. Nederlandstaligen kunnen in dit geval het tentamen wel afleggen in het Nederlands. Ook de opdrachten en het werkstuk kunnen in dat geval in het Nederlands worden gemaakt. Literatuur: · Arnold Angenendt, Heilige und Reliquien: die Geschichte ihres Kultus vom frühen Christentum bis zum Gegenwart, München 1994 · Overige literatuur wordt nader bekendgemaakt 178

129.

Wetsliteratuur in het Oude Testament en in de literatuur van THMWOQE10 Qumrân (Legal Texts and Qumran Rules) Docenten: prof.dr. F. García Martínez, dr. J.T.A.G.M. van Ruiten Programma’s: Ma TH (BSH) jaar 1, RM RST jaar 1 Doelstelling: · Kennis van het ontstaan en karakter van enkele belangrijke halakische geschriften uit Qumrân. · Inzicht in de methodische problemen bij de bestudering van halakische teksten. · Vaardigheid in het vergelijken van halakische geschriften uit Qumrân met Wetsliteratuur uit het Oude en het Nieuwe Testament. Inhoud: Bestudering van: Sommige Werken van de Wet (4QMMT=4Q), de Regel van de Gemeenschap (1QS), het Damascus Document (CD) en de Tempelrol (11QT). Omvang (EC): 10 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoorcollege, werkcollege Toetsvorm: mondeling tentamen, opdracht(en), werkstuk Opmerkingen: · Belasting student: hoor/werkcolleges: 20 uur; practica: 40 uur; verwachte zelfstudie: 220 uur · Indien deze module wordt gevolgd door anderstaligen, worden de colleges gegeven in het Engels. Nederlandstaligen kunnen in dit geval het tentamen wel afleggen in het Nederlands. Literatuur: · M. Bernstein, F. García Martínez, J. Kempen, Legal Texts and Legal Issues, STDJ 23, Brill, Leiden 1997 · F. García Martínez and E.J.C. Tigchelaar, The Dead Sea Scrolls Study Edition, Vols. 1-2, Leiden-Grand Rapids: Brill-Eerdmans, 2000 · Overige literatuur wordt nader bekendgemaakt. 130.

Wijsgerige theologie THB1WTE3 (Philosophical Theology) Docent: prof.dr. G.W. Neven Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 3, Ba TH-voltijd jaar 1, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 2 Doelstelling: · Elementaire kennis van de grondslagen van de wijsgerige en systematische theologie binnen het geheel van de theologische studie. · Elementaire kennis van het systematisch theologisch denken van enkele grote theologen (Barth, Pannenberg en Tillich). Inhoud: Werkwijzen binnen het veld van de systematische theologie in vijf onderdelen: wat is wijsgerige theologie; hoe verhouden de theologie en de filosofie zich tot elkaar; een aanzet tot trinitarisch denken: Wolfhart Pannenberg; een aanzet tot antwoordend denken van Jezus Christus uit: Karl Barth en verantwoording van de ‘Spiritual Presence’ volgens Paul Tillich. Omvang (EC): 3 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege 179

Toetsvorm: schriftelijk tentamen Opmerkingen: · Belasting student: hoorcolleges: 20 uur; verwachte zelfstudie: 64 uur Literatuur: · David Jasper, A Short Introduction to Hermeneutics, Louisville KY. Westminster John Knox Press, Louisville & London, 2004. Hieruit enkele hoofdstukken. · William C. Placher ed., Essentials of Christian Theology, Louisville Westminster John Knox Press, Lousiville 2004. Hieruit enkele hoofdstukken. · Keith W. Clement ed., Friedrich Schleiermacher. Pioneer of Modern Theology, Fortress Press, Minneapolis 1991. Hieruit een enkel hoofdstuk. 131.

Zingeving, traditie en verandering THB3OMZTV (Meaning, Tradition and Change) Coördinator: dr. Ch. Jedan Docenten: dr. Ch. Jedan, prof.dr. A.F. Sanders Programma’s: Ba TH-deeltijd jaar 6, Ba TH-voltijd jaar 3, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 4, Ba TH-voltijd (eerste jaren incl. Grieks) jaar 3, Ba TH-voorsorteerprogramma GV jaar 3, Ba GW-deeltijd jaar 5, BA GWdeeltijd voorsorteerprogramma GV jaar 4, Ba GW-voltijd jaar 3, Ba GWvoorsorteerprogramma GV jaar 3 Toegangseisen: Godsdienstfilosofie (B2); Ethiek (B1) Doelstelling: · Inzicht in het belang en de aard van de problematiek ‘zingeving, traditie en verandering’. · Inzicht in de samenhang van godsdienstwijsgerige en ethische benaderingen. · Vaardigheid in het lezen en interpreteren van een klassieke filosofische tekst. · Vertrouwdheid met de verschillende methoden om de desbetreffende thematiek te bestuderen Inhoud: De basiseenheid godsdienstwijsbegeerte en godsdienstpsychologie bestudeert de problemen rond zingeving, traditie en verandering. Dit onderzoek kan goed geïllustreerd worden aan het denken van Friedrich Nietzsche. Het college is als volgt opgebouwd: a. Inleidende hoorcolleges over Nietzsche en resp. de godsdienstfilosofie en de ethiek. b. Werkcolleges over tekst van Nietzsche (Genealogie der Moral en eventueel aanvullende teksten). c. Individuele literatuurstudie over nader te kiezen aspect van Nietzsches denken en zijn receptie in twintigste eeuw. Omvang (EC): 10 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege, werkstuk, zelfstudie Toetsvorm: participatie, werkstuk Opmerkingen: · Interdisciplinaire Onderzoeksmodule verzorgd door de basiseenheid Godsdienstwijsbegeerte en godsdienstpsychologie. In de meeste studieprogramma’s dienen 2 van deze modulen uit een aanbod van 3 te worden gekozen. · Belasting student: hoorcolleges: 6 uur; werkcolleges (incl. voorbereiding) 54 uur; literatuurstudie + paper: 220 uur. · Voor de werk- en hoorcolleges geldt de eis van aanwezigheid en 180

·

actieve participatie. Studenten GW in het voorsorteerprogramma GV volgen dit vak voor 7 EC.

Literatuur: · Literatuurlijst wordt aan deelnemers verstrekt.

Onderstaand studieonderdeel wordt alleen aangeboden in het doctoraalprogramma hoofden bijvakken theologie 132.

Onderzoekseminar Godsdienstpsychologie THSPSOSE10 (Research Seminar Psychology of Religion) Docenten: prof.dr. P.M.G.P. Vandermeersch, prof.dr. T.H. Zock Programma: TH Hoofd- en bijvakken tot 1-9-2009 Inhoud: Studenten kunnen, na minstens ‘Godsdienstpsychologie-Inleiding’ en één van de andere modules godsdienstpsychologie gevolgd te hebben, deelnemen aan een seminar die de onderzoekers van de sectie over hun onderzoek aanbieden, en daarbij aansluitend een literatuurpakket krijgen. Omvang (EC): 10 Periode: semester I Onderwijsvorm: hoor-/werkcollege, zelfstudie Toetsvorm: referaat, werkstuk Opmerkingen: Dit college zal in het collegejaar 2007-2008 door P. Vandermeersch worden gegeven rond het thema homoseksualiteit en religie. Literatuur: · Wordt in overleg samengesteld.

181

10

STUDENTENSTATUUT

Vereenvoudigde versie Studentenstatuut Rijksuniversiteit Groningen Instellingsdeel Studiejaar 2007-2008 INHOUD: Begrippen Inleiding Algemeen Geldigheid Het belang van het Studentenstatuut Blijf kritisch! Geïnformeerd worden en blijven Informatie op centraal niveau Informatie op facultair niveau Bezwaar en beroep Klachten Belangrijke centrale instanties Vereenvoudigde versie Studentenstatuut 1 Algemeen 2 De Bachelor/Master-structuur (BaMa) 3 Toegang en toelating 4 Inschrijving en beëindiging inschrijving 5 Onderwijs 6 Tentamens en examens 7 Onderwijs- en Examenregeling (OER) 8 Financiële ondersteuning studenten 9 Medezeggenschap 10 Gedragsregels 11 Rechtsbescherming Bepalingen Studentenstatuut (inclusief overzicht bijlagen) Lijst van gebruikte afkortingen Adressen http://www.rug.nl/studenten/

182

BEGRIPPEN Hieronder volgt een omschrijving van een aantal begrippen: Student is iemand die tegen betaling van collegegeld bij de RUG als zodanig staat ingeschreven voor een door de minister erkende opleiding (voltijds, duaal of deeltijds). De student mag onderwijs volgen, alsmede tentamens en examens afleggen voor de opleiding waarvoor de inschrijving geldt. Een student die een duale – of deeltijdopleiding doet, heeft geen recht op studiefinanciering. Wettelijk collegegeld wordt in de wet (WHW) vastgesteld. Het moet worden betaald door de student die voor de aanvang van het studiejaar nog geen 30 jaar is. Bovendien moet de student de nationaliteit bezitten van een land dat behoort tot de Europese Economische Ruimte, of studiefinanciering van de IBG ontvangen. Hierop is een uitzondering gemaakt voor eenieder die door het UAF als vluchteling-student is erkend; ook zij betalen het wettelijk collegegeld. Voor het studiejaar 2007-2008 is het wettelijk collegegeld vastgesteld op € 1.538,-. De student die niet in aanmerking komt voor het betalen van het wettelijk collegegeld, betaalt het instellingscollegegeld. Voor het studiejaar 2007-2008 is het instellingscollegegeld: voor de voltijdstudent € 2.022, -. voor de deeltijdstudent € 1.150, -. voor de duale (studerende en werkende) student € 1.150, -. Voor studenten die niet de nationaliteit hebben van een land dat partij is bij de overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte (EER), met uitzondering van degenen die door het UAF als vluchteling-student zijn erkend, en zich willen inschrijven voor een Bachelor- of Masteropleiding gelden gedifferentieerde collegegeld tarieven. Informatie hierover is te verkrijgen bij de Centrale Studenten Administratie en op onze website. Extraneus is iemand die tegen betaling van examengeld bij de RUG als zodanig staat ingeschreven voor een door de minister erkende opleiding. De extraneus mag tentamens en examens afleggen voor de opleiding waarvoor de inschrijving geldt, maar mag geen onderwijs volgen. Voor het studiejaar 2007-2008 bedraagt het examengeld € 1.150, -. Een extraneus heeft geen recht op studiefinanciering. De extraneus kan na het behalen van zijn diploma een verzoek doen om de inschrijving te beeindigen. Hij krijgt echter bij afstuderen geen restitutie van het reeds betaalde examengeld. ECTS: European Credits Transfer System. Europees systeem om de studielast in punten (studiepunten) te kwalificeren. Hiermee wordt de internationale beoordeling van programma’s en opleidingen bevorderd. De nominale studiebelasting is 60 EC per jaar. OER: Onderwijs- en Examenregeling Elke opleiding heeft een eigen, specifieke OER, waarin onder meer de toelatingseisen en de inhoud van de opleiding staan vermeld. Tentamen is een onderzoek naar de kennis, het inzicht en de vaardigheden van de examinandus, alsmede de beoordeling van de uitkomsten van het onderzoek. 183

INLEIDING Algemeen Het Studentenstatuut is een overzicht van de rechten en plichten van zowel studenten als universiteit. Het is gebaseerd op landelijke wet- en regelgeving (vooral de WHW) en aangevuld met regelingen die specifiek van de RUG afkomstig zijn. Het Studentenstatuut bestaat uit twee delen. In het centrale deel worden de algemene rechten en plichten genoemd voor de gehele universitaire organisatie. Het decentrale deel beschrijft de rechten en plichten die specifiek gelden voor een opleiding. Deze verschillen per opleiding en faculteit. Geldigheid Het Studentenstatuut geldt voor het studiejaar 2007-2008 en is gebaseerd op de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW). Het belang van het Studentenstatuut U wordt geacht op de hoogte te zijn van de inhoud van het Studentenstatuut. Een wet of regeling heeft per definitie een algemeen karakter. Dat geldt ook voor het Studentenstatuut en maakt dat het effect in een concrete situatie en in een individueel geval niet altijd eenduidig en voorspelbaar is. Bovendien voeren bestuursorganen binnen zekere grenzen hun eigen beleid. Ten slotte is ‘recht’ nooit statisch, maar voortdurend in ontwikkeling. Studenten die dit studiejaar begonnen zijn, krijgen te maken met andere regelingen dan ouderejaars. Zorg er dus altijd voor dat u zich goed laat informeren door uw faculteit en/of de Centrale Studenten Balie en lees het Studentenstatuut goed door! Als u zich niet houdt aan de plichten die uit het Statuut voortvloeien, heeft dat mogelijk consequenties voor uw rechten, bij voorbeeld op financiële ondersteuning uit het afstudeerfonds. Blijf kritisch! Wilt u meer weten? Ziet u onjuistheden? Heeft u klachten? Vindt u een beslissing niet terecht? Geloof nooit klakkeloos wat ‘leken’ beweren. Kijk altijd zelf na wat het Studentenstatuut zegt en raadpleeg de hieronder genoemde informatiebronnen. Daar worden ook de instanties vermeld waaraan u klachten kunt doorgeven of waarbij u een bezwaar- of beroepschrift kunt indienen. Geïnformeerd worden en blijven Alle studenten krijgen bericht zodra het Studentenstatuut beschikbaar is. U kunt het gratis opvragen bij de Centrale Studenten Balie (CSB) of bekijken via de website van de RUG: www.rug.nl/studenten. Alle binnen de RUG geldende regels en tussentijdse wijzigingen hiervan, worden bekend gemaakt via de UK of de RUG-website (centrale regelingen zoals het Studentenstatuut of de Afstudeerfondsregeling), of via uw faculteit (decentrale regelingen zoals de OER). U wordt geacht, ook op eigen initiatief, kennis te nemen van de regels die binnen de RUG gelden.

184

Informatie op centraal niveau Alle onderstaande informatiebronnen hebben een website op de homepage van de RUG: http://www.rug.nl/studenten/ Bijlagen en speciale pagina’s in de UK (Universiteitskrant) In de Extra en RUG-berichten van de UK publiceert het College van Bestuur nieuwe regelingen en richtlijnen. Ook vindt u hier de wijzigingen in de hoogte van het collegegeld en de Afstudeerfondsregeling. Het Studenten Service Centrum In het Studenten Service Centrum van de Rijksuniversiteit Groningen zijn een aantal afdelingen samengebracht die verantwoordelijk zijn voor de inschrijving, ondersteuning en dienstverlening aan studenten. Centrale Studenten Balie Als u het collegegeld heeft betaald en uw inschrijvingsformulier heeft ingeleverd, ontvangt u een studentenkaart. Mocht u die niet hebben ontvangen, informeer hier dan direct naar bij de Centrale Studenten Balie! Als uw studie niet loopt zoals gewenst kunt u, na uw studievoortgang te hebben besproken met uw studieadviseur, een beroep doen op de CSB. De CSB adviseert u in de wirwar van wet- en regelgeving, vooral als het gaat om (beëindigen) inschrijving, afstuderen, betaling collegegeld, studievertraging, met de bijkomende (financiële) perikelen, en alternatieve studiemogelijkheden. Verder kunt u bij de CSB terecht voor advies over studeren met een functiebeperking. Ook als u vakken of opleidingen in het buitenland of elders in Nederland wilt volgen, bent u bij de CSB aan het goede adres. Als u bijna afgestudeerd bent, wil de CSB u graag helpen om de start van uw carrière een impuls te geven. Bij de CSB kunt u ook een afspraak maken voor een gesprek met een studentendecaan. Studentendecanen. U kunt bij de studentendecanen terecht met alle vragen die met studeren te maken hebben en die niet direct betrekking hebben op uw opleiding. Ook kwesties die u liever niet binnen uw opleiding wilt bespreken, kunt u aan een studentendecaan voorleggen. De studentendecanen informeren, adviseren en/of begeleiden u als u vragen hebt over bijvoorbeeld studiekeuze, rechtspositie, geld en welzijn. Zij zijn niet verbonden aan een bepaalde opleiding, hun spreekuur staat open voor alle studenten van de universiteit en elke vraag wordt vertrouwelijk behandeld. Let wel: de eerste melding van studievertraging, in verband met eventuele financiële ondersteuning uit het Afstudeerfonds, vindt plaats bij de studieadviseur van uw opleiding (zie hoofdstuk 8). Wanneer de studievertraging groter is of dreigt te worden dan 15 EC, zal de studieadviseur u verwijzen naar de studentendecaan. U moet dan zelf een afspraak maken met een decaan voor een vervolgmelding. Als na de eerste melding bij de studieadviseur in de loop van het studiejaar de vertraging oploopt tot meer dan 15 EC, dient u ook zonder verwijzing van de studieadviseur direct na het constateren van deze vertraging contact op te nemen met een studentendecaan. U dient het advies van en de afspraken met de studieadviseur en de studentendecaan op te volgen, indien u in aanmerking wilt komen voor financiële ondersteuning uit het Afstudeerfonds.

185

International Service Desk (ISD) De International Service Desk (ISD) is gevestigd bij het Bureau Internationale Samenwerking (BIS) en geeft voorlichting over studeren, promoveren en tijdelijke (onderzoeks)verblijven aan de RUG aan alle buitenlandse (aspirant)studenten en buitenlandse onderzoekers. Ook beantwoordt de ISD vragen van buitenlandse gasten of van hun begeleider/mentor tijdens het verblijf in Groningen over zaken als visa en verblijfsvergunningen, ziektekostenverzekering, financiën, huisvesting en voorzieningen/instanties in de stad. De ISD organiseert en coördineert een aantal introductie- en sociale activiteiten (i.s.m. andere organisaties als Wings, Global Club en Foreign Guest Club). Als er problemen zijn met uw verblijfsvergunning, kunt u zich bij de ISD laten informeren. Informatie op facultair niveau Diverse media Veel informatie staat in de jaarlijkse studiegids. Verder wordt u geacht zelf kennis te nemen van belangrijke mededelingen via prikborden, de UK, de website van de RUG op het internet en dergelijke. Onderwijs- en Examenregeling (OER) Bij elke opleiding vindt u een Onderwijs- en Examenregeling (OER), die zaken regelt zoals de inhoud van de opleiding, de toelating tot de opleiding en de regels van tentamens. De OER is in te zien bij de onderwijs- en examenadministratie van uw faculteit en staat ook in uw studiegids en/of op Nestor. Facultaire onderwijs- en examenadministratie Behalve over de OER heeft de onderwijs-en examenadministratie van uw faculteit informatie over de inschrijving voor tentamens, registratie van tentamens en studiepunten, volgorde-eisen, roosters en studentgegevens. Opleidingsdirecteur en Onderwijscoördinator Elke faculteit heeft een of meer opleidingsdirecteuren. Zij zien toe op de uitvoering van de OER. Daarnaast hebben sommige opleidingen en faculteiten een onderwijs- of opleidingscoördinator. Ook bij deze functionaris kunt u terecht voor onderwijsvragen. Studieadviseur De studieadviseur zorgt voor informatie, advies en begeleiding bij studieplanning, studieprogramma enzovoort. Hij heeft contact met andere centrale en facultaire instanties en verwijst zonodig door. Als u door bijzondere omstandigheden meer dan 4 weken studievertraging oploopt (5/6 EC), moet u dit direct melden bij de studieadviseur, indien u in aanmerking wilt komen voor financiële ondersteuning uit het Afstudeerfonds. Als de vertraging groter is of dreigt te worden dan 15 EC, zal de studieadviseur u verwijzen naar de studentendecaan. U moet dan zelf een afspraak maken met een decaan voor een vervolgmelding. Als na de eerste melding bij de studieadviseur, in de loop van het studiejaar de studievertraging oploopt tot meer dan 15 EC, dient u ook zonder verwijzing van de studieadviseur direct na het constateren van de vertraging contact op te nemen met een studentendecaan.

186

Examencommissie Voor vragen over tentamens en examens gaat u naar de examencommissie. Deze commissie is binnen de faculteit of opleiding belast met de organisatie en coördinatie hiervan. Raadpleeg voor meer informatie de studiegids. Opleidingscommissie Voor vragen of opmerkingen over de opleiding gaat u naar de opleidingscommissie. De opleidingscommissie heeft een belangrijke rol bij de vormgeving en evaluatie van het onderwijsprogramma van de opleiding. Deze commissie bestaat voor de ene helft uit studenten en voor de andere helft uit medewerkers. Bezwaar en beroep Bij de toepassing van wetten en regels worden beslissingen genomen waartegen u bezwaar kunt maken of beroep kunt aantekenen. Hiervoor zijn drie instanties: - College van Bestuur (CvB): onder meer voor zaken uit het centrale deel van het Studentenstatuut; - College van Beroep voor het Hoger Onderwijs (CBHO): voor zaken die eerder in een bezwaar- of (administratief) beroepsprocedure van het CvB (zie vorige punt) zijn behandeld, en waartegen nu in beroep wordt gegaan; - College van Beroep voor de Examens (CBE): voor zaken uit het facultaire deel van het Studentenstatuut (OER). Een overzicht van de bezwaar- en beroepsprocedures is verkrijgbaar bij de CSB (bijvoorbeeld de brochure Bezwaar en Beroep). Hier kunt u ook terecht met algemene vragen. Bij meer specifieke vragen over uw bezwaar- of beroepschrift kunt u terecht bij de afdeling Algemeen Bestuurlijke en Juridische Zaken (ABJZ). Ook op de webpagina’s van de CSB en ABJZ staat alle benodigde informatie. Klachten Er ontstaan soms situaties waarin geen expliciete regel is overtreden, maar die wel erg onbevredigend zijn. U kunt dan een klacht indienen bij de volgende instanties: - Faculteit Voor klachten over de opleiding (algemeen of individueel) kunt u in eerste instantie terecht bij de studieadviseur die u, afhankelijk van het onderwerp, kan doorverwijzen. De faculteiten en opleidingen hebben veelal eigen klachtprocedures. - Studentendecanen Als u met uw klacht niet terecht kunt (of wilt) bij de faculteit of opleiding, bespreek deze dan met een van de studentendecanen. Als vertrouwenspersoon voor studenten hebben zij ook een ombudsfunctie. - Vertrouwenspersoon van de RUG Klachten over (seksuele) intimidatie, agressie, geweld en discriminatie kunt u indienen bij de speciaal daarvoor ingestelde Klachtencommissie. Maar u kunt ook (eerst) een gesprek hebben met de Vertrouwenspersoon, waar u tevens terecht kunt bij klachten over ongelijke behandeling. Het adres staat vermeld bij Centrale Instanties.

187

- Meldpunt Vertrouwensinspecteurs Signalen inzake discriminatie, onverdraagzaamheid, fundamentalisme, radicalisering, extremisme e.d. kunnen ook worden gemeld bij bovengenoemd meldpunt. De vertrouwensinspecteur kan met u zoeken naar de meest wenselijke aanpak van de signalen - Arbo- en Milieudienst Klachten over welzijn, gezondheid en milieu meldt u in eerste instantie aan bij de facultaire Arbo- en Milieucoördinator of bij de (centrale) Arbo- en Milieudienst. Binnen de RUG zijn er twee centrale klachtenregelingen: - de Algemene Klachtenregeling; - de Klachtenregeling (Seksuele) Intimidatie, Agressie, Geweld en Discriminatie (SIAGD). LIJST VAN GEBRUIKTE AFKORTINGEN ABJZ BaMa CBE CBHO CSB CvB EC ECTS GSb HBO IBG ISD OER ROB RUG SIAGD SO SOG SSC UAF UCLO UFC UK U-raad VOS VWO WBP WHW WO WSF

Algemeen Bestuurlijke en Juridische Zaken Bachelor/Master-structuur College van Beroep voor de Examens College van Beroep voor het Hoger Onderwijs Centrale Studenten Balie College van Bestuur European Credits European Credits Transfer System Groninger Studentenbond Hoger Beroeps Onderwijs Informatie Beheer Groep International Service Desk Onderwijs- en Examenregeling Regeling financiële ondersteuning studenten in bèta-opleidingen Rijksuniversiteit Groningen (Seksuele) Intimidatie, Agressie, Geweld en Discriminatie Studie Ondersteuning Studenten Organisatie Groningen Studenten Service Centrum Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF (University Assistance Fund) Universitair Centrum voor de Lerarenopleiding Universitaire Fondsen Commissie Universiteitskrant Universiteitsraad Vooruitstrevend Overleg Studenten Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Wet Bescherming Persoonsgegevens Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek Wetenschappelijk Onderwijs Wet studiefinanciering 2000

BELANGRIJKE CENTRALE INSTANTIES Deze instanties zijn te vinden op de homepage van de RUG: www.rug.nl/studenten

188

Centrale Studentenbalie (CSB) Bezoekadres: Uurwerkersgang 10 Postadres: Postbus 72, 9700 AB Groningen Telefoon: (050) 363 80 04 e-mail: [email protected] Openingstijden: ma t/m vr 10.00-16.00 uur De CSB geeft informatie en advies aan studenten en aankomende studenten over (beëindigen) inschrijving, studiekeuze, studievoortgang, studie- en stagemogelijkheden in binnen- en buitenland en overstap naar de arbeidsmarkt. Ook biedt de CSB voorlichting over de financiële regelingen. Via de CSB maakt u een afspraak met een studentendecaan.. Studentenpsychologen Bezoekadres: Oude Kijk in ’t Jatstraat 41/41A Postadres: Postbus 72, 9700 AB Groningen Telefoon: (050) 363 55 44 e-mail: [email protected] Openingstijden: ma/di/do/vr 9.00-12.30 uur en 13.30-16.45 uur, wo 10.45-12.30 en 13.30-16.45 uur. De studentenpsychologen helpen bij studieproblemen (bijvoorbeeld moeite met concentratie, examenangst, twijfels) of persoonlijke problemen (bijvoorbeeld verstoorde relaties met ouders of moeite met contacten). Er zijn individuele gesprekken, maar ook bijeenkomsten met meerdere personen, zoals assertiviteitstraining en groepstherapie. De hulpverlening is gratis. Studie Ondersteuning (SO) Bezoekadres:

Broerstraat 5 Toren Academiegebouw (2de verdieping) Postadres: Postbus 72, 9700 AB Groningen Telefoon: (050) 363 55 48 e-mail: [email protected] Openingstijden: ma t/m vr 8.30-17.00 uur Dit bureau organiseert cursussen en trainingen. Ze gaan over het bevorderen van studievaardigheden (bijvoorbeeld effectief studeren, studieversnellingsgroep, uitwerken van scriptieopzet), algemene vaardigheden (zoals een voordracht houden of gesprekstechnieken) en aansluiting op de arbeidsmarkt (onder meer solliciteren en training voor assessment). International Service Desk (ISD) Bezoekadres: Broerstraat 5 Postadres: Postbus 72, 9700 AB Groningen Telefoon: 050-363 81 81 E-mail: [email protected] Openingstijden: ma t/m vr 10.00-16.00 uur (in vakantieperioden aangepaste openingstijden) Deze helpdesk verstrekt aan alle buitenlandse gasten (met name studenten, onderzoekers en gastdocenten) van de RUG (en hun begeleiders) informatie over zaken als verblijfsvergunningen, huisvesting, verzekeringen en bankzaken. Verder geeft zij algemene informatie over studeren en promoveren aan de RUG. Ook organiseert de ISD een aantal vaste introductie- en sociale activiteiten voor buitenlandse gasten. Vertrouwenspersoon Bezoekadres: Postadres:

Visserstraat 49 Visserstraat 49 189

9712 CT Groningen Telefoon: (050) 363 54 35 e-mail: [email protected] Openingstijden: ma t/m vr 9:00 - 17:00 uur U kunt bij de Vertrouwenspersoon van de RUG terecht in geval er sprake is van (seksuele) intimidatie, agressie, geweld, discriminatie of ongelijke behandeling (SIAGD). Arbo- en Milieudienst (AMD) Bezoekadres: Postadres:

Visserstraat 47 Visserstraat 47 9712 CT Groningen (050) 363 5551

Telefoon: e-mail: [email protected] Openingstijden: ma t/m vr 8.30 - 17.00 uur De Arbo- en Milieudienst adviseert en coördineert op het gebied van gezondheid, welzijn en milieu. Namens het College van Bestuur houdt de AMD toezicht op arbeidsomstandigheden en vervult specifieke functies op dit gebied. Algemeen Bestuurlijke en Juridische Zaken (ABJZ) Postadres: Postbus 72, 9700 AB Groningen Telefoon: (050) 363 54 40 e-mail: [email protected] Openingstijden: ma t/m vr 9.00 – 17.00 uur ABJZ geeft onder meer informatie over bezwaar- en beroepschriften die respectievelijk bij het College van Bestuur of bij het College van Beroep voor de Examens zijn ingediend. Ook kunt u hier terecht voor diverse regelingen die gelden binnen de universiteit. Universitaire Fondsen Commissie (UFC) Postadres : Postbus 72, 9700 AB Groningen e-mail: [email protected] De UFC adviseert het College van Bestuur over aanvragen voor financiële ondersteuning op grond van de Afstudeerfondsregeling. De commissie is ook het adres voor het versturen van de bewijsstukken bij uw (digitale) aanvraag voor financiële ondersteuning. Klachtencommissie (Seksuele) Intimidatie, Agressie, Geweld en Discriminatie Postadres: Antwoordnummer 172, 9700 VB Groningen Bij deze klachtencommissie kunt u klachten indienen over (seksuele) intimidatie, agressie, geweld en discriminatie op grond van de Klachtenregeling SIAGD. Meldpunt vertrouwensinspecteurs Telefoonnummer 0900-1113111 (tijdens kantooruren en tegen lokaal tarief) Signalen inzake discriminatie, onverdraagzaamheid, fundamentalisme, radicalisering, extremisme e.d. kunnen worden gemeld bij bovengenoemd meldpunt. De vertrouwensinspecteur fungeert voor deze signalen als aanspreekpunt en kan met u zoeken naar de meest wenselijke aanpak. Overige voorzieningen - Universitair Sportcentrum, Blauwborgje 4, tel. (050) 363 80 63; - ACLO Studentensportstichting, Blauwborgje 16, tel. (050) 363 46 41, www.aclosport.nl; - USVA Cultureel Studentencentrum, Munnekeholm 10, tel. (050) 363 46 70, www.usva.nl; - GSP (Groninger Studentenplatform), Kraneweg 33, tel. (050) 312 99 26, www.gspweb.nl; 190

-

KEI (Kommissie Eerstejaars Introductie), Sint Walburgstraat 22, tel. (050) 3638090, www.keiweek.nl; - GSb-studentensteunpunt, Sint Walburgstraat 22a, tel. (050) 3187898, www.groningerstudentenbond.nl; e-mail: [email protected]; - SOG Advies bureau, Sint Walburgstraat 22c, tel. (050) 363 46 79, e-mail [email protected]. Meer informatie over deze en andere centrale voorzieningen voor studenten staat op de RUGwebsite: http://www.rug.nl Studentenvertegenwoordiging De belangen van studenten worden behartigd door de volgende studentengroeperingen: - VOS-fractie (Vooruitstrevend Overleg Studenten), tel. (050)363 46 75, www.vosfractie.nl; - S.O.G.-fractie (Studenten Organisatie Groningen), tel. (050)3634679, www.studentenorganisatie.nl; - GSb (Groninger Studentenbond), tel. (050)363 46 75, www.gsb-net.nl; - S.O.G. (Studenten Organisatie Groningen), tel. (050)363 46 79, www.studentenorganisatie.nl; Gemeenschappelijk post- en bezoekadres: Sint Walburgstraat 22, 9712 HX Groningen. - Lijst Calimero –studentenfractie in de universiteitsraad van de Rijks Universiteit Groningen. Contactadres: Vlasstraat 11 A, 9712 KS Groningen. Emailadres: [email protected]. College van Bestuur (CvB) Postadres: Postbus 72, 9700 AB Groningen Telefoon: (050) 363 52 85 Het CvB is het centrale bestuursorgaan van de RUG. Het behandelt tevens bezwaar- en (administratieve) beroepschriften bij zaken die meestal gaan over het centrale deel van het Studentenstatuut. Universiteitsraad (U-raad) Postadres: Postbus 72, 9700 AB Groningen Telefoon: (050) 363 85 35 www.rug.nl/uraad e-mail: [email protected] De U-raad is het orgaan voor medezeggenschap van de RUG op centraal niveau. De leden worden gekozen uit en door personeel en studenten.

191

VEREENVOUDIGDE VERSIE STUDENTENSTATUUT 1. ALGEMEEN Instellingsdeel en opleidingsdeel Hieronder worden de hoofdpunten van het instellingsdeel van het Studentenstatuut genoemd. Dit gaat over algemene, centrale zaken die de gehele universiteit betreffen, zoals toelating, inschrijving en rechtsbescherming. Bij het Studentenstatuut hoort ook nog het opleidingsdeel, met onderwerpen zoals examens, tentamens en studiepunten. U kunt het opleidingsdeel raadplegen bij de facultaire onderwijs- en examenadministratie en in de facultaire studiegidsen. Geldigheid Het Studentenstatuut is gebaseerd op de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW). Het statuut geldt voor het studiejaar 2007-2008. Bekendmaking Alle studenten die zich voor het eerst inschrijven voor een opleiding aan de Rijksuniversiteit Groningen krijgen het Studentenstatuut op een CD-ROM thuisgestuurd. Alle andere studenten ontvangen een brief met de vermelding waar zij het Studentenstatuut kunnen inzien. Het Studentenstatuut is ook op internet te raadplegen. 2. DE BACHELOR/MASTER- STRUCTUUR (BaMa) Algemeen Alle opleidingen zijn ingedeeld volgens de BaMa-structuur. De BaMa-opleiding bestaat uit twee afgeronde delen: een Bacheloropleiding (inclusief een propedeuse) en een Masteropleiding. Na de Bachelorfase ontstaat een belangrijk schakelmoment, waarop u kunt kiezen voor het vervolg. Ouderejaars en BaMa Als u vóór het studiejaar 2002-2003 al stond ingeschreven bij de RUG, behoudt u het recht het afsluitend examen van het ‘oude’ doctoraalsysteem binnen een redelijke termijn af te leggen. Vrijwel de meeste doctoraalopleidingen bij de RUG zijn per 31 augustus 2007 afgebouwd. Indien u nog ingeschreven staat voor een doctoraalopleiding die per 31 augustus 2008 wordt afgebouwd en u voorziet dat u uw opleiding niet voor die datum kunt afronden, adviseren wij u direct contact op te nemen met uw studieadviseur om te overleggen over de mogelijke –of wellicht noodzakelijke!- overstap naar de Bachelor/Masterstructuur. Meer informatie hierover en over het recht op onderwijs is te vinden in de desbetreffende OERen. Propedeuse en Bachelorfase (eerste drie jaar) De propedeuse (het eerste jaar) blijft bestaan als oriënterend, verwijzend en selecterend onderdeel van de opleiding. Het wordt afgesloten met een propedeutisch examen. In het Bachelorprogramma maakt u kennis met wetenschappelijk onderzoek en kunt u zich oriënteren op vervolgopleidingen of andere trajecten. De Bacheloropleiding duurt voor alle studierichtingen drie jaar en sluit af met een Bachelordiploma, dat toegang geeft tot ten minste één Masteropleiding. Masterfase (laatste één, twee of drie jaar) Met het Bachelordiploma kunt u een Masteropleiding aan de RUG of een andere instelling in binnen- of buitenland volgen. Na de Bachelorfase kunt u zich ook direct op de arbeidsmarkt begeven, al dan niet gevolgd door een Masteropleiding in een later stadium. De Masteropleiding duurt minimaal één en maximaal drie jaar. 192

Semesters De jaarindeling bij de RUG verloopt in semesters, met een ‘knip’ halverwege het studiejaar. Het eerste semester loopt tot begin februari. Het semestersysteem sluit zoveel mogelijk aan op de jaarindelingen van universiteiten in de rest van Europa. Informatie Specifieke informatie over de BaMa vindt u in de OER, die in de studiegids is opgenomen. Informatie kunt u ook krijgen bij de faculteit, bijvoorbeeld bij de studieadviseur of de onderwijsbalie. De nieuwste ontwikkelingen kunt u volgen via de website van de RUG en publicaties in de UK. 3. TOEGANG EN TOELATING Eisen aan vooropleiding Een van de onderstaande getuigschriften geeft toegang tot een universitaire Bacheloropleiding: - diploma VWO met profiel, diploma HBO en getuigschrift HBO-propedeuse; - buitenlands diploma dat gelijkwaardig is aan een VWO-diploma (volgens minister of CvB); colloquium doctum (verklaring van voldoende kennisniveau, wanneer een diploma ontbreekt). Profielen VWO diploma Er zijn opleidingen waar u met het ene profiel direct wordt toegelaten, maar met een andere profiel niet. In het laatste geval is het mogelijk dat u de opleiding volgt, mits u het gebrek aan kennis vóór de inschrijving, dan wel in de propedeuse opheft. Meer informatie staat in de OER van de opleiding. Als u een ‘oud’ VWO-diploma heeft, dus zonder profiel, gelden er aanvullende eisen om te worden toegelaten; zie de OER van de desbetreffende opleiding en raadpleeg de website van de IBG. Kennis van de Nederlandse taal Als u een buitenlands diploma heeft, moet u in bepaalde gevallen laten zien dat u de Nederlandse taal voldoende beheerst. Dit kan gelden voor toelating tot examens, maar soms ook voor toegang tot universitair onderwijs in het algemeen. De toelatings-of examencommissie beslist hierover. Numerus fixus (beperkte inschrijving en inloting) Bij de opleidingen Geneeskunde en Tandheelkunde wordt u alleen toegelaten met een bewijs van toelating (inloting) van de IBG. Ook voor de opleiding Internationale Betrekkingen en Internationale Organisaties (IO/IB) geldt voor het studiejaar 2007-2008 een numerus fixus. Meer informatie over de numerus fixus en de lotingsprocedure is te vinden op de website van de IBG. Lerarenopleiding De eerstegraads lerarenopleiding wordt verzorgd door het Universitair Onderwijs Centrum Groningen (UOCG), Landleven 1, 9747 AD Groningen, tel. (050) 363 2000. 4. INSCHRIJVING en BEEINDIGEN INSCHRIJVING Om aan het onderwijs te mogen deelnemen dient u ingeschreven te staan bij de universiteit. Dit houdt in dat het verzoek tot inschrijving moet zijn ingeleverd en het collegegeld moet zijn betaald. Als bewijs van inschrijving bij de universiteit geldt de door de CSA verstrekte collegekaart. Deze kaart heeft u absoluut nodig om gebruik te kunnen maken van de diverse faciliteiten die 193

de universiteit te bieden heeft. Zonder collegekaart mag u niet aan het onderwijs deelnemen of tentamens doen. De inschrijving dient vóór 1 september van het studiejaar rond te zijn. Indien u geen collegekaart ontvangt, neem dan contact op met de CSB. In dat geval is uw inschrijving aan de RUG hoogstwaarschijnlijk niet in orde! De inschrijving kan slechts worden beëindigd als zich een van de volgende omstandigheden voordoet: • Bij afstuderen, tijdens het 1e jaar van inschrijving in de propedeutische fase van een opleiding; • bij wachttijden voor praktische oefeningen; • in het geval er sprake is van bijzondere omstandigheden die beëindiging van de inschrijving rechtvaardigen. Na uw inschrijving aan de RUG, heeft u als student niet alleen rechten waarop u aanspraak kunt maken, maar ook plichten waaraan u zich dient te houden. Rechten Als u als student bij de RUG staat ingeschreven, heeft u recht op: - het verwerven van academische kennis en vaardigheden, door goed onderwijs en begeleiding van gekwalificeerde docenten; - de voortdurende toetsing van uw vorderingen door middel van tentamens en examens; - het ontvangen van bewijsstukken die getuigen van het bereikte kennisniveau; - het gebruiken van de onderwijsvoorzieningen, zoals bibliotheken, laboratoria en computerfaciliteiten; - het gebruiken van studentenvoorzieningen, zoals studiebegeleiding, de hulp van een studentendecaan en sportfaciliteiten; - medezeggenschap in de zaken die voor u als student belangrijk zijn, door middel van (actief en passief) kiesrecht voor universiteitsraad en faculteitsraad en O&O raad (UMCG). Plichten Als u als student bij de RUG staat ingeschreven, heeft u de plicht om: - huis-, orde- en veiligheidsregels na te leven die bijdragen aan een werkbare, veilige en plezierige studeeromgeving voor uzelf en anderen; - kennis te nemen, ook op eigen initiatief, van alles wat belangrijk is voor het volgen van uw opleiding, zoals het Studentenstatuut; - aanwezig te zijn wanneer dat door uw opleiding verplicht is gesteld, zoals aangegeven in de studiegids, bijvoorbeeld deelname aan practica; - er zelf voor te zorgen dat u tijdig bent aangemeld voor tentamens. Extraneus Als extraneus heeft u alleen recht op het afleggen van tentamens en examens en het gebruik van onderwijsvoorzieningen. U mag als extraneus geen onderwijs volgen. Een extraneus heeft, evenmin als een deeltijdstudent, géén recht op studiefinanciering op grond van de WSF 2000. Een extraneus heeft geen recht op restitutie van het examengeld. College- en examengeld Een student betaalt collegegeld en een extraneus examengeld. De Uitvoeringsregeling RUG vermeldt de hoogte van het bedrag, evenals de voorwaarden voor restitutie of vermindering van collegegeld. 194

De Uitvoeringsregeling ligt ter inzage bij de onderwijsbalie van uw faculteit en bij de CSB en staat op de website van de RUG. Wie deelneemt aan het onderwijs zonder collegegeld te betalen en dus niet ingeschreven staat, kan verplicht worden tot het betalen van een schadevergoeding aan de universiteit. Alle afgelegde tentamens zijn ongeldig. Ook kan de strafrechter een geldboete opleggen. Als u niet ingeschreven staat, heeft u, uiteraard, ook geen recht op studiefinanciering. 5. ONDERWIJS Voltijd-, deeltijd- en duale opleidingen Universitaire opleidingen zijn voltijds, deeltijds of duaal. Hierover kunt u meer lezen in de OER. Als student heeft u de onderstaande rechten die specifiek verband houden met het onderwijs aan de RUG. Recht op kwaliteit Als student heeft u het recht schriftelijk de kwaliteit van de opleiding te beoordelen. Die kwaliteit wordt ook gecontroleerd door een visitatiecommissie, die bestaat uit onafhankelijke deskundigen. Deze evaluaties zijn openbaar. De faculteit trekt hieruit eventueel consequenties voor haar beleid. De opleidingen zijn geaccrediteerd door de NVAO. Dit wordt op uw diploma vermeld. Recht op een studeerbaar programma De opleiding moet zodanig opgebouwd en ingevuld zijn, dat u redelijkerwijs de norm voor studievoortgang kunt halen en de opleiding binnen de daarvoor gestelde nominale cursusduur kunt voltooien. De opleidingscommissie ziet hierop toe. Als het programma niet-studeerbaar is, kunt u wellicht in aanmerking komen voor financiële ondersteuning uit het Afstudeerfonds. U moet dit wel direct melden bij de studieadviseur (zie hiervoor hoofdstuk 8). Het programma wordt elk jaar beoordeeld door de opleidingscommissie; hierin hebben ook studenten zitting. Recht op een uniforme studielast De jaarlijkse studielast van elke opleiding en elke onderwijseenheid wordt (ingevolge het European Credits Transfer System: ECTS) uitgedrukt in 60 studiepunten ofwel European Credits (EC). Eén EC staat voor 28 studie-uren. Binnen het BaMa-stelsel omvat de Bacheloropleiding, inclusief de propedeuse, 180 EC. De meeste Masteropleidingen beslaan maximaal 60 EC, maar er zijn uitzonderingen. Voor het studiejaar 2007-2008 geldt: 180 EC: Masteropleiding voor Farmacie en Geneeskunde; 120 EC: Masteropleiding voor wijsgeer (van een bepaald wetenschapsgebied); 120 EC: Masteropleiding voor ingenieur; 120 EC Masteropleiding voor Bewegingswetenschappen 120 EC Masteropleiding voor Tandheelkunde 120 EC: Masteropleidingen bèta; 120 EC: Masteropleiding voor universitaire eerstegraadsleraar; 120 EC: Research Masteropleidingen (Onderzoeksmasters). De meeste ‘oude’ doctoraalopleidingen (vóór de BaMa) hebben een studieduur van maximaal vier jaar (168 studiepunten), maar er zijn uitzonderingen: - zesjarige opleiding voor arts en apotheker (252 studiepunten); - vijfjarige opleiding voor tandarts, wijsgeer (van een bepaald wetenschapsgebied) en ingenieur (210 studiepunten); - vijfjarige bèta-opleidingen (210 studiepunten); 195

Recht op betaalbaar onderwijs Behalve het collegegeld voor studenten (of het examengeld voor extraneï) mag de RUG de kosten van onderwijs niet doorberekenen. Voor overige kosten, zoals studiekosten en studiereizen, heeft het College van Bestuur de ‘Regeling Prijsbeleid Studiekosten’ opgesteld. In de studiegids staat aangegeven wat de studiekosten zijn voor het betreffende studiejaar en ook op de website vindt u hierover informatie. Verder is bij de CSB de brochure ‘Studeren, wat kost het?’ verkrijgbaar. Het faculteitsbestuur moet op tijd inzicht geven in kosten en bijdragen. Indien de studiekosten hoger zijn dan het in de Regeling Prijsbeleid Studiekosten opgenomen plafondbedrag, kunt u de helft van het bedrag dat u méér kwijt bent bij het faculteitsbestuur (door overlegging van aankoopbewijzen) terugvragen. Recht op studiebegeleiding Als student heeft u recht op studiebegeleiding, zoals ondersteuning door de studieadviseur of studentendecaan. Extra begeleiding is er desgewenst voor studenten die in een speciale positie verkeren, bijvoorbeeld door een functiebeperking (handicap), een chronische ziekte of dyslexie. Ook allochtone studenten hebben recht op gerichte ondersteuning. U kunt u zich hiervoor in eerste instantie tot de studieadviseur van uw opleiding wenden. Recht op aangepast onderwijs Als student met een handicap, chronische ziekte, dyslexie of een andere functiebeperking heb u het recht om aanpast onderwijs te volgen. Voor specifieke vragen of advies over de mogelijkheden bij uw opleiding kunt u terecht bij de studieadviseur en voor meer algemene vragen of advies bij de CSB. Ook in uw studiegids kunt u over dit onderwerp lezen. Recht op serieuze afhandeling van klachten Er zijn diverse aanspreekpunten voor klachten: - op decentraal niveau: de faculteit of studieadviseur; - op centraal niveau: de Vertrouwenspersoon, de studentendecanen of de Arbo- en Milieudienst (afhankelijk van het onderwerp). Recht op informatie over de studievoortgang voor studenten met een Tempobeurs Vóór 1 november 2007 krijgt u schriftelijk bericht van het aantal studiepunten dat u in het studiejaar 2006-2007 heeft behaald in het kader van de ‘tempobeurs’. U vindt meer informatie over de studievoortgangsnorm en de Tempobeurs in paragraaf 8. Studievoortgang en een prestatiebeurs In verband met een aanpassing van de WSF geldt de studievoortgangsnorm in het eerste studiejaar niet meer voor prestatiebeursstudenten die per of na september 2004 voor het eerst studiefinanciering ontvangen. Voor hen geldt dat de toegekende prestatiebeurs pas wordt omgezet in een gift als het diploma binnen 10 jaren wordt behaald. Dit betekent dat er geen afzonderlijke omzetting meer plaatsvindt voor de eerste 12 maanden prestatiebeurs, zoals eerder het geval was. Voor meer informatie kunt u terecht bij het CSB en bij de IBG. 6. TENTAMENS EN EXAMENS Tentamen Bij elke onderwijseenheid (vak) hoort een tentamen. Hiervoor is de examencommissie verantwoordelijk. 196

Examen U bent geslaagd voor het examen van (een fase van) de opleiding, als de tentamens met goed gevolg zijn afgelegd. De examencommissie stelt de regels hieromtrent vast. Deze vindt u in de OER. De examencommissie kan een nader onderzoek aan het examen verbinden. Bewijsstukken Voor elk gehaald tentamen ontvangt u een bewijsstuk van de examinatoren. Als u meer tentamens (minimaal twee) heeft gehaald, kunt u de examencommissie vragen om een overzicht en bewijs daarvan (‘verklaring’). Van elk examen waarvoor u geslaagd bent, ontvangt u een getuigschrift (‘bul’ of ‘diploma’). Dit diploma wordt voorzien van een Diploma Supplement, waarop een overzicht wordt gegeven van de inhoud van de opleiding, de verrichte inspanningen en de daarbij behaalde resultaten.. Propedeuse De propedeuse is een integraal onderdeel van zowel de Bacheloropleiding (180 EC) als de ‘oude’ doctoraalopleiding (minimaal 168 studiepunten). Als u de propedeuse met een voldoende resultaat heeft afgelegd, ontvangt u een diploma. Inhoud studieprogramma In de OER staan de onderdelen van de opleiding vermeld. U kunt echter zelf een programma samenstellen, mits dat wordt goedgekeurd door de examencommissie. De OER van uw opleiding staat in de desbetreffende studiegids vermeld. Aansluiting op buitenlandse opleidingen Als u een buitenlandse vooropleiding heeft gevolgd, moet u in bepaalde gevallen aantonen dat u het Nederlands voldoende beheerst om deel te nemen aan het universitair onderwijs. De voorwaarden staan in de OER van uw opleiding. Recht op aangepast tentamen Als student met een handicap, chronische ziekte, dyslexie of een andere functiebeperking heeft u het recht om aanpast tentamen te doen. Voor specifieke vragen of advies over de mogelijkheden bij uw opleiding kunt u terecht bij de studieadviseur en voor meer algemene vragen of advies bij de CSB. Ook in uw studiegids kunt u over dit onderwerp lezen. 7. ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING (OER) Inhoud van de OER Elke opleiding heeft een OER, die wordt vastgesteld door het faculteitsbestuur. De opleidingscommissie adviseert hierover en beoordeelt de uitvoering. Onderwerpen van de OER De WHW schrijft voor welke onderwerpen in de OER moeten zijn opgenomen, zoals de inhoud van de opleiding en de toelatingseisen. 8. FINANCIËLE ONDERSTEUNING VOOR STUDENTEN DIE RECHT HEBBEN OP STUDIEFINANCIERING VAN DE IBG Afstudeerfonds Als u wegens bijzondere omstandigheden studievertraging oploopt, kunt u in aanmerking komen voor financiële ondersteuning uit het Afstudeerfonds. Om financiële ondersteuning uit het Af197

studeerfonds te kunnen krijgen, moet u ingeschreven staan als voltijdstudent en studiefinanciering ontvangen. Daarnaast moet u in ieder geval voldoen aan de volgende voorwaarden: Als u studievertraging oploopt door overmacht, en het er naar uitziet dat de vertraging meer dan 4 weken zal bedragen, moet u dit onmiddellijk melden bij de studieadviseur (de zgn. eerste melding). Als de vertraging meer dan 3 maanden zal gaan bedragen, moet u zelf zo spoedig mogelijk een vervolgafspraak maken met een studentendecaan. Vervolgens dient u zich aan het advies van de studentendecaan te houden, wilt u aanspraak kunnen maken op de Afstudeerfondsregeling. Onder bijzondere omstandigheden, waarbij sprake is van overmacht wordt verstaan: - ziekte - zwangerschap - een lichamelijke, zintuiglijke of andere functiebeperking - bijzondere familieomstandigheden - een onvoldoende studeerbare opleiding - verlies van accreditatie van de opleiding waaraan u bent ingeschreven - uitzonderingsgevallen o.g.v. de hardheidsclausule: andere dan de hierboven genoemde om standigheden, indien afwijzing van een daarop gebaseerd het verzoek om financiële onder steuning zou leiden tot een onbillijkheid van overwegende aard. Als overige bijzondere omstandigheden gelden: - lidmaatschap opleidingscommissie - medezeggenschapsfunctie - bestuursfunctie (mits opgenomen in de Afstudeerfondsregeling) - topsport Welke voorwaarden verder nog gelden voor financiële ondersteuning uit het Afstudeerfonds, kunt u lezen in de Afstudeerfondsregeling die u vindt op de website van de RUG: www. rug.nl/ Zorg er in ieder geval voor dat u elke belangrijke verandering in uw studie (vertraging, omzwaai enz.) meteen bespreekt met een studieadviseur of een studentendecaan. Laat elke studievertraging van meer dan 4 weken (5 ec) altijd direct schriftelijk registreren bij uw studieadviseur, want wellicht komt u in aanmerking voor financiële ondersteuning uit het Afstudeerfonds. Wanneer de vertraging groter is of dreigt te worden dan drie maanden, zal de studieadviseur u verwijzen naar een studentendecaan. U moet dan zelf een afspraak maken met een studentendecaan voor een vervolgmelding. Houd er rekening mee dat het Afstudeerfonds een (studie)jaarsystematiek hanteert. Als uw studievertraging doorloopt in een volgend studiejaar, moet u die opnieuw melden. Soms worden studiepunten in één keer in een bepaald studiejaar toegekend, terwijl een gedeelte van de inspanning die u hiervoor leverde (bij voorbeeld deeltentamens, onderdelen van eens scriptie) in een ander studiejaar plaatsvond. In dat geval kunt u ten behoeve van de financiële ondersteuning uit het afstudeerfonds een verzoek doen om een ‘knip’ te krijgen in de toewijzing van de studiepunten. Informeer hiervoor bij uw opleiding. De studentendecaan geeft ook uitleg over tempo- en prestatiebeurs, Afstudeerfonds, uitschrijving, werk en uitkering. Vraag op tijd aan. U moet de aanvraag indienen direct na afloop van het studiejaar (september) tot uiterlijk 1 februari van het jaar dat volgt op het studiejaar waarin de bijzondere omstandigheid zich heeft voorgedaan. Wie te laat is, krijgt geen financiële compensatie. 198

Het aanvragen geschiedt door middel van het digitale aanvraagformulier, via de website van de RUG. Als u niet zelf uw zaken kunt regelen, moet u een zaakwaarnemer aanstellen, bijvoorbeeld een familielid of vriend. Regeling voor financiële ondersteuning van buitenlandse studenten Voor buitenlandse studenten die door bijzondere omstandigheden studievertraging hebben opgelopen, is er een aparte regeling voor financiële ondersteuning. Deze regeling is in een Nederlandse en Engelse versie beschikbaar bij de CSB en op de website. De aanvraagprocedure is gelijk aan die van een aanvraag voor de Afstudeerfondsregeling; informeer bij de CSB of bij de studieadviseur. Noodfonds Het Noodfonds biedt de mogelijkheid om in bijzondere gevallen aan studenten die zijn ingeschreven bij de Rijksuniversiteit Groningen, leningen en/of giften te verstrekken. Op de website van de RUG kunt u nadere informatie vinden. Het aanvraagformulier voor het Noodfonds vindt u ook op de website: www.rug.nl/studenten. Regeling financiële Ondersteuning studenten Bèta-opleidingen (ROB) Studenten Biologie, Scheikunde, Natuurkunde, Informatica, Sterrenkunde, Wiskunde, Statistiek en Technische Farmacie die zijn begonnen in de studiejaren 1996-1998, kunnen van de RUG maximaal één extra jaar financiering krijgen. Informeer bij uw studieadviseur. Studievoortgangsnorm en tempobeurs Als u vóór 1 september 1996 studiefinanciering heeft gekregen voor een opleiding in het hoger onderwijs, krijg u uw beurs als een voorwaardelijke beurs (de tempobeurs) uitbetaald. Voor meer informatie kunt u terecht bij de CSB en bij de IBG. Aanvragen van financiële ondersteuning bij de RUG en IBG Aanvragen van financiële ondersteuning uit het Afstudeerfonds dienen digitaal te worden aangeleverd; zie hiervoor de website van de RUG. Aanvraagformulieren voor het Noodfonds en op basis van het reglement voor buitenlandse studenten, zijn verkrijgbaar bij de CSB. Aanvraagformulieren voor financiële ondersteuning op basis van de ROB-regeling zijn verkrijgbaar bij de CSB en de faculteit. Het College van Bestuur beslist over een eventuele toekenning van financiële ondersteuning en wordt hierin geadviseerd door respectievelijk de Universitaire Fondsen Commissie (UFC) en de Noodfondscommissie. Het College van Bestuur maakt zijn beslissing schriftelijk bekend. Hiertegen kunt u desgewenst bezwaar aantekenen (zie hoofdstuk 11). Vragen over de Afstudeerfondsregeling mailt u naar: [email protected]. Aanvraagformulieren en informatie over de voorwaarden voor financiële ondersteuning door de IBG zijn bij de CSB verkrijgbaar. Een gesprek met de studentendecaan is noodzakelijk om vast te stellen of de universiteit met deze aanvraag kan instemmen. Nadat de universiteit en een behandelend arts een verklaring hebben gegeven over de bijzondere omstandigheid, kunt u het formulier indienen bij de IBG. Lees meer over de voorwaarden om in aanmerking te komen voor financiële ondersteuning door de RUG en/of de IBG in dit hoofdstuk onder ‘Afstudeerfonds’ en ‘Studievoortgangsnorm’.

199

9. MEDEZEGGENSCHAP Universiteitsraad De RUG heeft een Universiteitsraad (U-raad) als centraal medezeggenschapsorgaan van studenten en medewerkers. De raad is gesprekspartner van het College van Bestuur. De U-raad heeft 24 leden die personeel en studenten vertegenwoordigen en ook uit deze groepen afkomstig zijn. Van de raadsleden worden 12 studentleden gekozen door studenten en 12 personeelsleden door RUG-medewerkers. De zittingstermijn van studentleden is één jaar en van personeelsleden twee jaar. Instemmingsrecht De raad heeft het recht van instemming bij vaststelling of wijziging van: - het instellingsplan; - de vorm van het systeem van kwaliteitszorg; - het Studentenstatuut; - het Bestuurs- en Beheersreglement (BBR); - de regels voor veiligheid, gezondheid en welzijn; - de keuze van medezeggenschapstelsels; - de regelingen van financiële ondersteuning van studenten. Faculteitsraad Elke faculteit heeft een faculteitsraad als decentraal medezeggenschapsorgaan en gesprekspartner van het faculteitsbestuur. De ene helft van de faculteitsraad bestaat uit door studenten gekozen studentleden en de andere helft uit door personeel gekozen personeelsleden. Het aantal leden verschilt per faculteit, maar is maximaal 24. De studentleden zitten één jaar in de raad en de personeelsleden twee jaar. Instemmingsrecht De faculteitsraad heeft het recht van instemming bij vaststelling of wijziging van: - het faculteitsreglement; - een deel van de Onderwijs- en Examenregeling (OER). Met ingang van 1 januari 2005 maakt de Medische faculteit deel uit van het UMCG. Voor de medezeggenschap van studenten betekent dit dat zij gekozen kunnen worden voor de O&O raad en dat zij deel uit kunnen maken van het managementteam voor het Onderwijsinstituut van de UMCG. Opleidingscommissies Elke opleiding heeft een opleidingscommissie, die over de OER adviseert en oordeelt. De helft van de leden bestaat uit studenten. De commissieleden worden benoemd door het faculteitsbestuur. Facilitering studenten medezeggenschapsorganen Als u als student lid bent van de universiteitsraad, een faculteitsraad of een opleidingscommissie kan het gebeuren dat u tentamens, examens of (verplichte) onderwijsonderdelen niet kunt bijwonen omdat deze samenvallen met vergaderingen van de betreffende raad of opleidingscommissie. Uw faculteit zal u daarom tegemoetkomen door u, voor zover mogelijk, in de gelegenheid te stellen om het tentamen of examen op een ander moment af te leggen en om de onderwijsonderdelen op een ander moment te volgen of een vervangende opdracht te maken.

200

10. GEDRAGSREGELS Huisregels en ordemaatregelen De student die de huisregels en/of ordemaatregelen van de universiteit overtreedt, kan de toegang tot de universitaire gebouwen en terreinen ontzegd worden voor maximaal één jaar. Het gebruik van de universitaire computersystemen. Het gebruik van de universitaire computersystemen, inclusief hardware, software, en netwerkvoorzieningen, is slechts toegestaan voor zover dit in overeenstemming met het toegekende account plaatsvindt. Elke gebruiker dient zich aan de regels te houden zoals opgenomen in de Gebruikersregeling universitaire computersystemen. Deze regeling treft u als bijlage bij het Studentenstatuut aan. Privacy U heeft het recht uw eigen persoonlijke- en studiegegevens bij de universitaire administratie in te zien en een verzoek tot aanpassing hiervan in te dienen. Verder komen uw gegevens alleen ter inzage van RUG-medewerkers uit hoofde van hun functie. Gegevens mogen bewerkt worden, voor zover dit voortvloeit uit het doel waarvoor zij zijn verzameld (bij voorbeeld voor het verspreiden van studie informatie via een e-mail). Aan derden mogen de gegevens alleen beschikbaar gesteld worden als u het daarmee eens bent of als de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) dat toestaat, of als de wet hiertoe verplicht. De RUG heeft een eigen privacyregeling gebaseerd op de Wbp. Dit is de ‘Regeling bescherming persoonsgegevens studenten en personeel van de RUG’. Deze regeling staat gepubliceerd op de website van de RUG. (Seksuele) intimidatie, agressie, geweld en discriminatie Het College van Bestuur heeft een Gedragscode SIAGD opgesteld. Hierin is vastgelegd hoe de RUG omgaat met en optreedt tegen (seksuele) intimidatie, agressie, geweld en discriminatie. Arboregels Het College van Bestuur zorgt voor regels om de veiligheid, de gezondheid en het welzijn van studenten en extraneï binnen de universiteit te beschermen. 11. RECHTSBESCHERMING Als u het oneens bent met een beslissing, kunt u in beroep gaan of bezwaar aantekenen. Voor onderwijszaken (decentrale aangelegenheden) is er een andere procedure dan bij inschrijvingszaken en financiële regelingen (centrale aangelegenheden). In het eerste geval tekent u beroep aan bij het College van Beroep voor de Examens (CBE), in het laatste geval tekent u bezwaar aan bij het College van Bestuur. Beroep bij het CBE Als u het oneens bent met beslissingen van examinatoren en examencommissies, kunt u in beroep gaan bij het College van Beroep voor de Examens (CBE). Het gaat hier om onderwerpen die besproken worden in hoofdstuk 3, 5 en 6 van dit studentenstatuut, zoals: - vaststelling van het aantal studiepunten; - toelating tot tentamens; - beoordeling van examens; - toegang tot de opleiding (in individuele gevallen). 201

Procedure 1. De student tekent binnen vier weken schriftelijk beroep aan bij het College van Beroep voor de Examens (CBE), adres: Postbus 72, 9700 AB Groningen, tel. 050-363 54 39. Bij urgentie kan de student tegelijkertijd om een voorlopige voorziening vragen. 2. Het CBE zendt het beroep door aan de voorzitter van de examencommissie, die eerst met de partijen nagaat of een compromis mogelijk is. Als dat niet lukt, oordeelt het CBE over het beroepschrift. 3. Het College doet binnen tien weken uitspraak: - Het beroep is ongegrond: de situatie blijft zoals zij is. - Het beroep is niet-ontvankelijk: een inhoudelijke uitspraak is niet nodig wegens procedurefouten (het beroep is bijvoorbeeld te laat ingediend). - Het beroep is gegrond: de beslissing wordt vernietigd. De examinator of examencommissie moet opnieuw een beslissing nemen. 4. In een aantal gevallen is tegen de uitspraak van het CBE beroep mogelijk bij de Rechtbank. Dit beroep dient binnen 6 weken na verzending van de uitspraak van het CBE, ingediend te worden. Bezwaar bij het College van Bestuur Als u het oneens bent met een besluit van het College van Bestuur, kun t u bezwaar aantekenen bij het hetzelfde College van Bestuur. Het gaat dan om onderwerpen die besproken worden in hoofdstuk 3, 4, 8 en 10 van dit studentenstatuut, zoals: - inschrijving als student of extraneus; - beëindiging inschrijving wegens ziekte, familieomstandigheden of onderwijskundige overmacht; - financiële ondersteuning; - ontzegging van toegang tot gebouwen en terreinen van de RUG. Procedure 1. De student moet binnen zes weken een bezwaarschrift indienen bij het College van Bestuur (adres: Postbus 72, 9700 AB Groningen). 2. In een hoorzitting wordt zowel het College van Bestuur, als de student gehoord door de Commissie van Advies voor de Beroep- en Bezwaarschriften. 3. De Commissie van Advies voor de Beroep- en Bezwaarschriften adviseert het College van Bestuur, dat vervolgens een besluit neemt. 4. Tegen dit besluit kan de student binnen zes weken in beroep gaan bij het College van Beroep voor het Hoger Onderwijs (CBHO) , adres: Paleis van Justitie, Postbus 20302, 2500 EH Den Haag, of bij de Rechtbank, afhankelijk van het soort besluit. Kosten De kosten voor het in beroep gaan bij het College van Beroep voor het Hoger Onderwijs of de (bestuursrecht) Rechtbank zijn: in elk geval de griffierechten € 39,- (CBHO) en € 143,- (Rechtbank); eventueel de kosten van de procedure (als dat in de uitspraak staat). Informatie De Afdeling Algemeen Bestuurlijke en Juridische Zaken van de RUG geeft inlichtingen over rechtsbescherming en andere juridische aangelegenheden. Het adres is: ABJZ, Postbus 72, 9700 AB Groningen, tel. 050-363 54 40. Daarnaast geeft de CSB de brochure ‘Bezwaar en Beroep’ uit.

202

11

FACULTAIRE ORGANISATIE

11.1 INLEIDING De faculteit vindt betrokkenheid van studenten bij de facultaire organisatie erg belangrijk. Dit hoofdstuk geeft informatie over de organisatie van de faculteit en de rol van studenten daarin. Er volgt een opsomming van alle commissies van de faculteit, de studentenvereniging, facultaire disputen, de alumnivereniging en eindigt met informatie over de facultaire prijzen. 11.2

BESTUURLIJKE ORGANISATIE EN COMMISSIES

11.2.1 Faculteitsbestuur Het faculteitsbestuur draagt eindverantwoordelijkheid voor alles wat er zich binnen de faculteit afspeelt. Dit betekent dat het faculteitsbestuur is belast met de integrale verantwoordelijkheid voor het bestuur en beheer van de faculteit en met het toezicht op de kwaliteit van (de uitvoering van) het onderwijs en onderzoek. Het stelt verder de begrotingen vast en verdeelt de formatie. Het faculteitsbestuur bestaat uit drie leden, die elk een specifieke verantwoordelijkheid (onderzoek, onderwijs en middelen) dragen. Daarnaast maakt een student als adviseur deel uit van het faculteitsbestuur. Hij of zij wordt steeds benoemd voor één jaar. Het bestuur vergadert eenmaal per week. Deze vergaderingen zijn niet openbaar. Zie voor de samenstelling van het faculteitsbestuur hoofdstuk 12.2 of de website van de faculteit. 11.2.2 Faculteitsraad Het faculteitsbestuur bespreekt het te voeren beleid met de faculteitsraad. Deze raad is een medezeggenschapsorgaan dat over zaken met betrekking tot onderwijs en onderzoek alsmede over de begroting van de faculteit adviseert. Het bestuur heeft in twee gevallen echter instemming van de raad nodig: • bij wijziging van het faculteitsreglement • bij wijziging van de onderwijs- en examenregelingen. De opvattingen van de raad zijn voor het faculteitsbestuur van groot gewicht, omdat hieruit kan worden opgemaakt of er draagvlak is voor de te nemen beslissingen. De faculteitsraad bestaat uit 10 leden, waarvan er vijf gekozen worden door en uit het personeel (met een zittingstermijn van twee jaar), en vijf door en uit de studentengeleding (met een zittingstermijn van één jaar). De voorzitter van de faculteitsraad is afkomstig uit de personeelsgeleding, de vice-voorzitter is steeds een lid van de studentenfractie. Voor de faculteitsraad worden verkiezingen georganiseerd op basis van het Kiesreglement van de Universiteit. Alle studenten en stafleden hebben passief en actief kiesrecht. De leden van het faculteitsbestuur kunnen geen deel uitmaken van de faculteitsraad. De zittingstermijn van de leden begint op 1 september van het jaar waarin de verkiezingen voor de betrokken geleding hebben plaatsgevonden. Zie voor de samenstelling van de faculteitsraad de website van de faculteit. 11.2.3 Leerstoelgroep Met de praktische uitvoering van de programma’s is de opleidingsdirecteur belast. Haar belangrijkste taak is het zorgen voor een goede afstemming tussen de verschillende onderwijsmodulen en een zo goed mogelijke uitvoering geven aan het onderwijsprogramma. De inhoudelijke verantwoordelijkheid voor de leerstof ligt echter bij een leerstoelgroep. Een leerstoelgroep verenigt vakgenoten en staat onder leiding van een hoogleraar. De faculteit kent zes leerstoelgroepen: • Oude Testament • Nieuwe Testament • Godsdienstwetenschap 203

• Geschiedenis van het Christendom • Godsdienstwijsbegeerte • Godsdienstpsychologie Deze leerstoelgroepen werken samen in drie basiseenheden (Bijbelwetenschap, Godsdienstwetenschap en Geschiedenis Christendom, en Godsdienstwijsbegeerte en Godsdienstpsychologie). 11.2.4 Graduate School Theology and Religious Symbols (ThRS) Per 1 september 2006 is de Graduate School Theology and Religious Symbols (ThRS) van start gegaan. De Graduate School brengt studenten, promovendi en wetenschappers bijeen op het terrein van hun wetenschappelijke interesse. De op onderzoek gerichte Researchmaster Religious Symbols and Traditions en de promotieopleiding Theology and Religious Studies worden zo beter op elkaar afgestemd, waarmee de overgang van de Researchmaster naar de promotieopleiding wordt vergemakkelijkt. Directeur van de Graduate School is prof.dr. A.F. Sanders, die namens het bestuur van de faculteit verantwoordelijk is voor het onderwijs in de Researchmaster en de begeleiding van Researchmasterstudenten en Nederlandse promotiestudenten, bursalen, promovendi in de zin van de CAO Nederlandse Universiteiten en overige promovendi. 11.2.5 Opleidingscommissies Belangrijke adviesorganen op het gebied van het onderwijs zijn de opleidingscommissies. Elke opleiding kent bij wet een eigen opleidingscommissie (OC) die o.a. tot taak heeft het faculteitsbestuur en de opleidingsdirecteur gevraagd en ongevraagd te adviseren over het onderwijs en de inrichting van het onderwijsprogramma, oftewel de Onderwijs- en Examenregeling (OER). Een andere belangrijke taak van de OC is het beoordelen van de inrichting en uitvoering van het onderwijsprogramma aan de hand van semester- of cursusevaluaties. Deze evaluaties vinden plaats met behulp van een standaardvragenlijst. De resultaten van de evaluaties zijn, met uitzondering van persoonlijke opmerkingen, openbaar en worden besproken in de OC. Als er problemen worden gesignaleerd, worden die doorgegeven aan de opleidingsdirecteur, die vervolgens de nodige actie zal ondernemen om tot oplossingen te komen. De OC bestaat voor de helft uit studenten en voor de helft uit docenten. De leden worden voor twee jaar benoemd. Studentleden kunnen jaarlijks meedoen aan een training in onder meer vergadertechnieken. Zie voor de samenstelling van de opleidingscommissies de Nestorruimte van de faculteit. 11.2.6 Examencommissie De Examencommissie wordt benoemd door het faculteitsbestuur. De Examencommissie ziet erop toe dat de regels met betrekking tot het onderwijs (OER) juist worden uitgevoerd en behandelt in eerste instantie bezwaren van studenten tegen de uitvoering van de OER. Verder heeft de Examencommissie de navolgende taken. Zij • stelt vast of is voldaan aan de eisen van het propedeutisch en het bachelor- en masterexamen en reikt de diploma’s uit • stelt de regels vast met betrekking tot de goede gang van zaken tijdens tentamens • beslist over maatregelen ingeval van fraude • verleent goedkeuring aan de invulling van de vrije ruimte • verleent goedkeuring in het geval van het volgen van colleges aan andere faculteiten of instellingen • stelt vast welke studenten zijn toegelaten tot de opleiding Zie voor de samenstelling van de Examencommissie de Nestorruimte van de faculteit. De Examencommissie vergadert eens per maand, in de regel rond de 15e van de maand. Verzoeken aan de Examencommissie dienen schriftelijk ingediend te worden op het faculteitsbureau, ter attentie van de Examencommissie der Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap. 204

11.2.7 Overige facultaire commissies Centre for Religious Studies/CRS Het bestuur van het Centre for Religious Studies (CRS) adviseert het bestuur van de faculteit over alle aangelegenheden die het onderzoek betreffen, zoals de voortgang van het promotieonderzoek, de aanstelling van post-docs, aio' s en bursalen, de organisatie van seminars en congressen, de financiering van congresbezoek en andere buitenlandse reizen en de internationale contacten op facultair niveau. Daarnaast inventariseert en evalueert het CRS jaarlijks de onderzoeksactiviteiten van al zijn leden, in het bijzonder de onderzoeksoutput (boeken, artikelen, dissertaties e.d.). De resultaten daarvan worden besproken op de jaarlijkse CRSonderzoeksdag. Zie voor meer informatie 2.8. Voorlichtingscommissie De voorlichtingscommissie regelt in overleg met wie zulks aangaat alle zaken met betrekking tot de voorlichting en de ‘public relations’, door: a. de organisatie van voorlichtingsdagen b. het verschaffen van informatie over de studie aan aankomende of aspirantstudenten alsmede aan andere voorlichtende instanties of organen. c. het samenstellen van voorlichtingsmateriaal dat inlichtingen over de studie en de faculteit bevat, alsmede het zorgdragen voor periodieke herziening daarvan. Introductiecommissie De introductiecommissie organiseert de introductieperiode aan het begin van de propedeutische fase en begeleidt de eerstejaarsstudenten gedurende het eerste jaar. Commissie Studentenbegeleiding De commissie volgt de studievorderingen van de studenten, met name gedurende de eerste twee jaren en geeft, na overleg met de docenten uit het eerste jaar, aan het eind van het eerste jaar het studieadvies aan de eerstejaarsstudenten. Bibliotheekcommissie De bibliotheekcommissie draagt wetenschappelijke verantwoordelijkheid voor de bibliotheek. Zij stelt regels op voor de aanschaf van boeken en tijdschriften, houdt zich bezig met de ruimtelijke problematiek van de bibliotheek en onderzoekt of sanering van het boekenbestand wenselijk is. ICT-commissie De ICT-commissie stelt regels op voor het gebruik van computers in de centrale computerruimte voor de studenten. Zij doet voorstellen betreffende de aanschaf van computers en software. Commissie Internationalisering Deze commissie coördineert buitenlandse aanvragen met name op het gebied van het onderwijs. Zij organiseert uitwisselingen tussen studenten, docenten etc. en probeert daar jaarlijks de nodige subsidie voor te verkrijgen. Commissie Vrouwenstudies De vaste Commissie Vrouwenstudies stimuleert onderwijs en onderzoek op het gebied van genderstudies/vrouwenstudies. De commissie adviseert de opleidingscommissies en het bestuur dienaangaande. Daarnaast organiseert zij een jaarlijkse studiedag. Verder functioneert onder haar auspiciën een netwerk van vrouwelijke studenten, docenten en AIO’s, de Nereïden. De bedoeling hiervan is de carrière van vrouwelijke wetenschappers te stimuleren. 205

11.3 FACULTAIRE STUDENTENORGANISATIES Studenten van de faculteit hebben een eigen faculteitsvereniging opgericht. Daarnaast heeft de faculteit drie disputen. 11.3.1 Faculteitsvereniging Gerardus van der Leeuw De faculteitsvereniging Gerardus van der Leeuw is opgericht in april 2003. De faculteitsvereniging organiseert activiteiten rond de introductie van de eerstejaars, faculteitsfeesten, borrels, een zeilweekend, een voetbalkamp, enz. Activiteiten dus die de studenten op een leuke manier bij elkaar brengen en zo het studeren leuker en gezelliger maken. De faculteitsvereniging organiseert daarnaast activiteiten die meer met de studie te maken hebben, zoals symposia, excursies, lezingen en Algemene Studenten Overleggen (ASO’s). Om dit alles te kunnen bewerkstelligen heeft Gerardus van der Leeuw een aantal commissies onder zich. Zo is er de redactie voor het faculteitsblad ‘In Hoger Beroep’, een feestcommissie, een introductiecommissie, een almanakcommissie, een symposiumcommissie en een filmavondencommissie. Wie zichzelf actief wil inzetten binnen onze faculteit heeft een ruime keuze aan mogelijkheden. Nieuwe ideeën en initiatieven zijn altijd welkom! Contactpersoon is: Harrit Lamster, tel. 06-49 91 39 39 of e-mail: [email protected] 11.3.2 Studentenfractie Faculteitsraad De studentenfractie van de faculteitsraad van de faculteit bestaat uit 5 leden die jaarlijks tijdens de studentenverkiezingen worden gekozen. Contactpersoon is Erik Verdonk, tel. 06-41 19 33 82(e-mail: [email protected]). Alle studenten zijn welkom bij vergaderingen van de faculteitsraad. Daarnaast is er zo nu en dan een Algemeen Studenten Overleg (A.S.O.). 11.3.3 Disputen De faculteit kent drie disputen: Alektoor, Mata en Neoem Benej Nebiim. Een dispuut is een wijsgerig gezelschap (vaak met een knipoog), dat zich beroept op een gezaghebbende bron of persoon. Elk dispuut heeft zijn eigen karakter. Een van de belangrijkste doelstellingen van een dispuut is het contact bevorderen tussen jongere en ouderejaarsstudenten. Hieruit mag blijken dat iedere student die aan de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap verbonden is, lid kan worden van een dispuut. Bovendien rekent een dispuut altijd een groot aantal afgestudeerden onder zijn geledingen. Elk dispuut komt zo eens in de drie weken een avond bij elkaar. Op zo' n avond wordt (meestal) gesproken over een door het dispuut gekozen thema. Sodalicium Theologicum atque Oratorium cui nomen Alektoor. Contactpersoon: Louke Boelens, tel. 06-43 22 50 66 Mata Contactpersoon: Dirk Krol, tel. 06-12 32 23 93 Neoem Benej Nebiim Contactpersoon: Joram Pool, tel. 06-18 87 62 36 11.4 ALUMNIVERENIGING PANTHEGRON Op 3 maart 1998 is de vereniging voor afgestudeerden van de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap opgericht. De vereniging heeft als doel de contacten tussen de afgestudeerden onderling en de faculteit te bevorderen. 206

Alumni ontvangen uitnodigingen voor diverse faculteitsgebonden activiteiten en natuurlijk voor de evenementen die de alumnivereniging organiseert. Verder verspreidt de faculteit tweemaal per jaar een Nieuwsbrief waarin de alumni op de hoogte worden gehouden van het reilen en zeilen van de faculteit. Na het afstuderen kan men lid worden door contact op te nemen met het faculteitsbureau. Het lidmaatschap kost € 10,- per jaar. 11.5

FACULTAIRE PRIJZEN

11.5.1 Mallinckrodtprijs De Mallinckrodtprijs werd in 1925 door de familie van wijlen prof.dr. W. Mallinckrodt, die van 1902 tot 1915 als kerkelijk hoogleraar verbonden was aan de Rijksuniversiteit Groningen, ingesteld. De prijs wordt eens in de tien jaar toegekend aan de meest oorspronkelijke theologische dissertatie, die aan een openbare Nederlandse universiteit verdedigd is. De beoordeling vindt plaats door de hoogleraren verbonden aan de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap te Groningen. Aan de volgende personen werd de prijs toegekend: 1935 - dr. K.H. Miskotte te Haarlem 1945 - dr. W.C. van Unnik te Schiedam 1955 - dr. D.J. Hoens te Utrecht 1965 - dr. G.H.M. Posthumus Meyes te Ndoungue (Kameroen) 1975 - dr. H.W. de Knijff te Utrecht 1985 - dr. L.J. van den Brom te Soest 1995 - dr. E. Talstra te Amsterdam 2005 - dr. G.F. Jensma te Sauwerd 11.5.2 Prof.dr. H.G. Hubbelingprijs Ter stimulering van wetenschappelijk onderzoek en kennisoverdracht door aankomende theologen en godsdienstwetenschappers is deze prijs in 1994 door de faculteit ingesteld. Het Hubbelingfonds heeft een bedrag van 500,- aan deze prijs verbonden. Het Hubbelingfonds wordt beheerd door de familie van wijlen prof. dr. H.G. Hubbeling. Deze is van 1967 tot 1986 als hoogleraar in de wijsbegeerte van de godsdienst en wijsgerige ethiek aan onze faculteit verbonden geweest. De prijs wordt driejaarlijks toegekend aan een afgestudeerde student(e) van de faculteit die een scriptie heeft geschreven die met meer dan een 8 is gewaardeerd. De beoordeling vindt plaats door een door het faculteitsbestuur aangewezen jury, die uit een drietal emeriti en (kroon)docenten uit de huidige formatie bestaat. Aan de volgende personen werd de prijs toegekend: 1994 - mw.drs. G.J.C. Labuschagne 1997 - drs. J. Dijkema 2000 - mw.drs. J.K. Muthert 2003 - mw.drs. M. Crajé 2007 – mw.drs. M.E. Knibbe

207

12

INFORMATIE EN COMMUNICATIE

12.1 INLEIDING In dit hoofdstuk zijn een drietal adressenlijsten opgenomen. Als eerste een lijst met adressen van instellingen waarmee de student te maken heeft. Als tweede een lijst van de zusterinstellingen van de faculteit en ten slotte een adressenlijst van de facultaire medewerkers. 12.2

GEBOUW, DIENSTEN EN VOORZIENINGEN

Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap Bezoekadres:

Oude Boteringestraat 38 9712 GK Groningen 050-363 8017 fax: 050-363 6200 e-mail: [email protected] website: www.rug.nl/theol openingstijden: ma. t/m vrij. van 08.30 tot 17.00 uur; tijdens collegeweken op donderdag tot 21.00 uur

Faculteitsbestuur Prof.dr. E. Noort, decaan en portefeuillehouder onderzoek, 050 – 363 5567 Dr. M.P.A. de Baar, vice-decaan en portefeuillehouder onderwijs, 050 – 363 4590 Mw. M.C. Buigel-de Witte, bestuurslid en portefeuillehouder middelen, 050 – 363 5588 Studieadviseur drs. T.M.L. de Boer 050 – 363 5581 spreekuur: di., wo. (oneven weken) of vrij. (even weken) 12-12.30, do. 13.30-16.30 of volgens afspraak Onderwijsadministratie kamer 4 050 – 363 5568 e-mail: [email protected] openingstijden: tijdens collegeperiodes: ma. t/m wo. 9.00-12.15 uur, do. 9.00-17.30 uur, vrij. 9.00-17.00 uur tijdens collegevrije periodes: van ma. t/m vrij. 9.00-12.15 uur Bibliotheken: Bibliotheek Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap Oude Boteringestraat 38 050 – 363 5582 website: www.rug.nl/theol/bibliotheek/index openingstijden: tijdens collegeperiodes: ma. t/m wo. en vrij. 9.00-17.00 uur, do. 9.00-20.00 uur tijdens collegevrije periodes: van ma. t/m vrij. 9.00-17.00 uur

208

Universiteitsbibliotheek Broerstraat 4 9712 CP Groningen Postbus 559 9700 AN Groningen e-mail: via http://www.rug.nl/bibliotheek/index openingstijden: ma. t/m vr. 8.30-22.00 uur, za. t/m zo. 10.00-17.00 uur (in tentamenperiodes za. t/m zo. 10.00-22.00 uur). openingstijden uitleenbureau: ma. t/m wo.en vrij. 8.30-17.30 uur, do. 8.30-21.30 u, za 10.0012.30 uur IT Servicedesk: Oude Kijk in ’t Jatstraat 26 Voor openingstijden en info zie: http://www.rug.nl/let/voorzieningen/servicedesk/index e-mail: [email protected] (voor medewerkers) e-mail: [email protected] (voor studenten) 050 – 363 5959 (alleen voor medewerkers) 12.3

ADRESSEN VAN DE ZUSTERFACULTEITEN IN NEDERLAND

Universiteit Leiden Faculteit Godgeleerdheid Matthias de Vrieshof 1, 2311 GJ Leiden Postbus 9515, 2300 RA Leiden 071-527 25 70, fax: 071-527 25 71 www.leidenuniv.nl/gg/ Universiteit Utrecht Faculteit der Geesteswetenschappen Departement Godgeleerdheid W.C. van Unnikgebouw, Heidelberglaan 2, 3584 CS Utrecht Postbus 80105, 3508 TC Utrecht 030-253 18 53, fax: 030-253 32 41 www.theo.uu.nl Universiteit van Amsterdam Faculteit der Geesteswetenschappen afd. Kunst-, religie- en cultuurwetenschappen Oude Turfmarkt 147, 1012 GC Amsterdam 020-525 38 91, fax: 020-525 20 97 www.hum.uva.nl Vrije Universiteit Faculteit Godgeleerdheid De Boelelaan 1105, 1081 HV Amsterdam Postbus 7161, 1007 MC Amsterdam 020-598 66 20, fax: 020-598 66 35 www.godgeleerdheid.vu.nl 209

Faculteit der Theologie en Faculteit der Religiewetenschappen Radboud Universiteit Nijmegen Erasmusplein 1, 6525 HT Nijmegen Postbus 9103, 6500 HD Nijmegen 024-361 24 74 (theologie) en 024-361 24 76 (religiewetenschappen), fax: 024-361 18 02 www.ru.nl/theologie/ en www.ru.nl/religiewetenschappen/ Faculteit Katholieke Theologie Locatie Utrecht Heidelberglaan 2, 3584 CS Utrecht Postbus 80101, 3508 TC Utrecht 030-253 21 49, fax: 030-253 36 65 Locatie Tilburg Warandelaan 2, 5037 AB Tilburg Postbus 90153, 5000 LE Tilburg 013-466 25 85 www.uvt.nl/faculteiten Universiteit van Tilburg Faculteit Geesteswetenschappen Departement Religiewetenschappen en Theologie Warandelaan 2, 5037 AB Tilburg Postbus 90153, 5000 LE Tilburg 013-466 35 63, fax: 013-466 28 92 www.uvt.nl/faculteiten/gw/drt Protestantse Theologische Universiteit Vestiging Kampen Koornmarkt 1, 8261 JX Kampen Postbus 5021, 8260 GA Kampen 038-337 16 00, fax: 038-337 16 13 www.TheologischeUniversiteitKampen.nl Vestiging Utrecht W.C. van Unnikgebouw, Heidelberglaan 2, 3584 CS Utrecht Postbus 80105, 3508 TC Utrecht 030-253 94 03, fax: 030-253 32 41 www.htwi.nl/ Vestiging Leiden Matthias de Vrieshof 1, 2311 GJ Leiden Postbus 9515, 2300 RA Leiden 071-527 25 64, fax: 071-527 25 71 www.htwi.nl/ Theologisch Seminarium Driebergsestraatweg 50 Postbus 220, 3940 AE Doorn 0343-51 40 41, fax: 0343-53 30 34

210

Theologische Universiteit van De Gereformeerde Kerken in Nederland Broederweg 15, 8261 GS Kampen Postbus 5026, 8260 GA Kampen 038-447 17 10, fax: 038-447 17 11 www.tukampen.nl Theologische Universiteit der Chr. Gereformeerde Kerken in Nederland te Apeldoorn Wilhelminapark 4, 7316 BT Apeldoorn 055-577 57 00 www.tua.nl Universiteit voor Humanistiek Drift 6, 3512 BS Utrecht Postbus 797, 3500 AT Utrecht 030-239 01 00 Dependance en bibliotheek Van Asch van Wijckskade 28 3512 VS Utrecht www.uvh.nl 12.4

ADRESSEN FACULTAIRE MEDEWERKERS

Niet beschikbaar in de digitale versie.

211

COLLEGEJAAR 2007 - 2008

collegerooster Sem. 1

Sem. 2

Goede Vrijdag 21 mrt Pasen 24 mrt.

5 mei Pinksteren 11/12 mei

week 03 sept 10 sept. 17 sept. 24 sept. 01 okt. 08 okt. 15 okt. 22 okt. 29 okt. 05 nov. 12 nov. 19 nov. 26 nov. 03 dec. 10 dec. 17 dec. 24 dec. 31 dec. 07 jan. 14 jan. 21 jan. 28 jan. 04 febr. 11 febr. 18 febr. 25 febr. 03 mrt 10 mrt 17 mrt

36# 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12

24 mrt 31 mrt. 07 april 14 april 21 april 28 april 05 mei 12 mei 19 mei 26 mei 02 juni 09 juni 16 juni 23 juni 30 juni 07 juli 14 juli 21 juli 28 juli 04 aug. 11 aug. 18 aug. 25 aug.

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35

# 5 september 2007 openingscollege x inschrijven herkansingen

begin/einddatum semester 03-09-2007

colleges

aanmelding studieonderdelen * *

aanmelding tentamens

o o o o

collegevrij tent. week colleges

o o o o o o o o o * * *

herkansingen kerstvakantie tentamenweken herkansingen colleges

08-02-2008 11-02-2008

x x x o o o o

herkansingen coll.vrij 21 t/m 24 mrt colleges tent. week colleges collegevrij herkansingen colleges

tentamenweken

04-07-2008

zomervakantie

herkansingen

o o o o o o o o o o o o *

o inschrijven colleges en tentamens * evt. wijzigen aanmelding via onderwijsadm.

Let op: in de herkansingsweken gaan de colleges gewoon door!

x x x x o o o o

o x x x x x o o o o

x x x x

2