STRATEGISCH BELEIDSPLAN ONDERZOEK

STRATEGISCH BELEIDSPLAN ONDERZOEK 2013-2017

Goedgekeurd RvB 02.07.2013

Cel Onderzoekscoördinatie, dept. R&D, Vrije Universiteit Brussel.

Vrije Universiteit Brussel Pleinlaan 2 1050 Brussel


Rectoraat ONDERZOEKSADMINISTRATIE Cel Onderzoekscoördinatie Tel. : +32 (0)2 629 21 08


Fax : +32 (0)2 629 36 40

Uitgangspunten en strategische doelstellingen

2

Operationele doelstellingen, planning, instrumenten en financiële onderbouwing

7

I. KWALITEITSZORG EN EVALUATIE VAN HET ONDERZOEK

8

II. PRINCIPES VAN GOED BESTUUR BINNEN HET ONDERZOEKSBELEID

11

III. VERSTERKING VAN DEELNAME VAN VROUWEN EN ALLOCHTONEN AAN HET ONDERZOEK

13

IV. VORMING EN LOOPBAAN VAN ONDERZOEKERS

15

V. COMMUNICATIE OVER LOPEND EN AFGEROND ONDERZOEK

18

Gebruikte afkortingen

19

BIJLAGE 1: Ondersteuning van de Industriële Onderzoeksfondsen en de Interface-activiteiten van de associaties in de Vlaamse Gemeenschap. Strategisch plan van de Universitaire Associatie Brussel 2009-2013. BIJLAGE 2: Beleidsplan Wetenschapscommunicatie 2013-2017. BIJLAGE 3: Beleidsplan Centrale Doctoraatsbegeleiding 2013-2017. BIJLAGE 4: Memorie van toelichting bij de invoer van een nieuw financieringsmodel onderzoek: basisfinanciering en programmafinanciering (RvB 24.05.2011).

Strategisch Beleidsplan Onderzoek 2013-2017

- 1 / 19 -


Uitgangspunten en strategische doelstellingen

Als centrale uitgangspunten van het huidige onderzoeksbeleid aan de Vrije Universiteit Brussel gelden: - een

'bottom-up'

benadering,

waarbij

onderzoek

zoveel

mogelijk

vanuit

de

onderzoeksgemeenschap wordt geïnitieerd en gefinancierd (na selectie op kwaliteitsbasis). - geen a priori versleuteling van middelen op aanvraagbasis, zodat de beste aanvragen over alle domeinen heen in competitie kunnen worden geselecteerd (op kwaliteitsbasis). - open oproepen tot aanvragen van onderzoeksfinanciering (waar mogelijk, naargelang het financieringskanaal). - een gezonde balans in de interne financiering tussen (I.) een algemene basisfinanciering die alle vorsers toegang geeft to onderzoeksfinanciering, (II.) doorstroommogelijkheden, en (III.) financieringen op excellentieniveau. - het

streven

naar

een

globaal

evenwichtige

verdeling

van

het

geheel

van

alle

onderzoeksmiddelen over de drie grote domeinen 'Humane Wetenschappen', 'Basis-, Natuuren

Toegepaste

Wetenschappen'

en

'Biomedische

Wetenschappen',

die

systematisch

wordt

gemonitord. - het

inbouwen

van

incentives

voor

het

verwerven

van

externe

financiering,

internationalisering, netwerking en valorisatie (incl. maatschappelijk) in de criteria en voorwaarden voor interne financieringsinstrumenten.

De hiervoor noodzakelijke voorbereidingen en beraadslagingen vergen een sterke inzet, competentie, dossierkennis en toegankelijkheid van alle betrokken actoren (leden van de adviserende organen, ondersteunende administratie), en een transparante werking (oproepen, criteria).

De onderzoekscapaciteit van de universiteit wordt gesitueerd in drie elk op zich waardevolle onderzoeksniveaus, gaande van een brede en diverse onderzoeksbasis tot een internationaal erkend speerpuntniveau (Figuur 1). Aan elk van deze drie niveaus is een specifiek gamma aan financieringsinstrumenten geassocieerd (Tabel 1).

Het

beheer

van

de

middelen

onderzoeksadministratie

weergegeven

bestaande

uit

in

Tabel

de

cel

1

wordt

ondersteund

Onderzoekscoördinatie,

door

de

de

cel

Wetenschapscommunicatie, de cel Centrale Doctoraatsbegeleiding en de cel Data en Beleid. Dit met uitzondering van de IOF-middelen, waarvan het beheer wordt ondersteund door de Technology Transfer Interface.

Dit beleidsplan heeft als onderwerp het niet gericht onderzoek, in het bijzonder gefinancierd via het Bijzonder Onderzoeksfonds (BOF), en met bijzondere aandacht voor de hieromtrent in artikel 23 van het BOF-besluit opgenomen bepalingen.


- 2 / 19 -


Het onderzoeksbeleid op dit vlak is nauw verbonden met het beleid dat wordt gevoerd aangaande gericht

onderzoek,

valorisatie

en

innovatie

(i.h.b.

gefinancierd

via

het

Industrieel

Onderzoeksfonds (IOF) en geregeld via het betreffende besluit) dat wordt weergegeven in een autonoom beleidsplan rond deze materie (BIJLAGE 1) en opgevolgd door de Technology Transfer Interface. De verbondenheid van deze materies1 in een meer globale onderzoeksstrategie of carrière is ook zichtbaar in verschillende beleidsinstrumenten, en zal ook worden meegenomen in de geplande vormgeving van multidisciplinaire excellentiepolen.

Het globale financieringsmodel voor onderzoek werd recent ingrijpend herzien (RvB 24.05.2011, BIJLAGE 4).

Deze

herziening

brengt

nieuwe

mogelijkheden

(monitoring)

en

structuren

(programmafinanciering) met zich mee. De komende periode zal worden gekenmerkt door een verdere opvolging en inspeling hierop, kaderend in twee kerndoelstellingen voor de termijn 2013-2017 die de drie onderzoeksniveaus overspannen:

A) het vormgeven van multidisciplinaire excellentiepolen uitgaande het geheel aan gedefinieerde speerpunten en het doorgroeipotentieel. B) de aangroei van een kwaliteitsvolle brede onderzoeksonderbouw via algemene stimuli.

A) In de termijn 2013-2017 zullen multidisciplinaire excellentiepolen worden vormgegeven uitgaande van verschillende toekenningen op excellentieniveau (de verschillende vormen van langetermijnfinanciering

en

intern

en

extern

toegekende

mandaten),

en

met

internationalisering en netwerkvorming als essentiële elementen. Deze sterkere profilering van de universiteit op onderzoeksvlak via internationaal erkende onderzoekszwaartepunten is een vereiste in de huidige context van toenemende globalisering en internationale competitie. B) Recent

vernieuwde

onderzoeksonderbouw

financiering zorgen

en voor

stimuli een

voor

een

algemene

kwaliteitsvolle

brede

beschikbaarheid

van

basisonderzoeksfinanciering in alle vakgroepen, en voor een lokale beleidsvoering op onderzoeksvlak. In de loop van de termijn 2013-2017 is in het bijzonder de evaluatie van de Basisfinanciering voor vakgroepen gepland (na toepassing gedurende 5 jaar), als nieuw instrument op dit niveau.

1 Verbondenheid van het Onderzoeksbeleid en het Innovatie- en Valorisatiebeleid: De implementatie van onderzoeksresultaten in de samenleving is een voorname basisopdracht voor de universiteit. Het verwerven van externe inkomsten uit valorisatie van onderzoek is dan ook een van de hoofdaccenten van het Algemeen Strategisch Plan. Deze inkomsten omvatten onder meer strategische onderzoeksprojecten op Vlaams (IWT/SBO) en Europees (EU Framework programs) niveau, en worden waar aangewezen opgenomen als parameter in de evaluatie van onderzoeksprestaties van vorsers (ZAP-Opdrachtsmatrix), onderzoeksgroepen en speerpunten. De specifieke academische bestuursorganen voor het Innovatie- en Valorisatiebeleid, ondersteund door de Technology Transfer Interface, hebben als taak om een beleid uit te tekenen dat er onder meer op gericht is om meer onderzoekers aan te zetten tot het uitbouwen van een valorisatiestrategie rond het eigen onderzoek. De ontplooiing van een nieuwe cultuur van valorisatiegericht denken, in samenspraak tussen de vicerectoren voor het Onderzoeksbeleid en voor het Innovatie- en Valorisatiebeleid, is bijgevolg van cruciaal belang voor de universiteit. Naast sensibilisering en opleiding op doctoraal niveau (domein van de Centrale Doctoraatsbegeleiding) zouden senior onderzoekers en onderzoeksteams van de universiteit op termijn niet alleen een goed uitgebouwd onderzoekstraject voor ogen moeten houden (beleidsdomein Onderzoek), maar ook een valorisatiemap (naar industrie en maatschappij) die alle kansen voor het verwerven van externe middelen hiervoor op gestructureerde wijze inpast en benut (beleidsdomein Innovatie en Valorisatie). Valorisatiegericht denken is echter een noodzaak binnen alle domeinen en vormen van onderzoek, zij het dat dit moet gesitueerd worden in de brede betekenis van het maatschappelijk valoriseren met als doel maatschappelijke, culturele en sociale impact te verwezenlijken. De ontwikkeling van stimuleringsmechanismen die hierop zijn gericht enerzijds, en van een monitoringsinstrument anderzijds, vormt onderdeel van het bredere onderzoeksdomein (beleidsdomein Onderzoek). De binnen de onderzoeksadministratie te situeren cel Data en Beleid neemt deze taken mee in haar opdracht.


- 3 / 19 -


Figuur 1 III. Speerpunten II. Doorgroeipotentieel: gevestigde onderzoekers I. Solide onderbouw: diversiteit aan onderzoeksdisciplines en instroom van jonge onderzoekers

→ →

Multidisciplinaire excellentiepolen (MEP)

Tabel 1 Per onderzoeksniveau en subniveau: Financieringsinstrumenten met toekenning op OZR-advies en nauw verwante financieringskanalen

Middelen Intern Extern interuniversitair interuniversitaire versleuteld competitie

I. Solide onderbouw 1) Doctoraal - FWO-Aspiranten & IWT Specialisatiebeurzen - OZR-Opvangmandaten / Predoc Geplande actie: Uitbreiding partneruniversiteiten Internationale wetenschappelijke samenwerking 2) Postdoctoraal (postdoc en startend ZAP) - ZAP-Startfinanciering - BOF Tenure Track mandaten - 10% ZAP-aanstellingen - FWO-Postdocs eerste termijn & IWT Postdoctorale mandaten - OZR-Opvangmandaten / Postdoc Geplande actie: Veralgemening ZAP-Startfinanciering 3) Algemeen - Basisfinanciering voor vakgroepen - Infrastructuur - Alliantieonderzoeksgroepen - Internationale wetenschappelijke samenwerking Geplande actie: Joint Research Labs

FWO/IWT BOF/OZR

BOF/OZR BOF/OZR BOF/OZR

FWO

BOF/OZR

BOF/OZR OZR BOF/OZR BOF

II. Doorgroeipotentieel 1) Incubatienievau (ZAP en postdoc) - Basisfinanciering voor vakgroepen - Sabbatical Leaves - Onderscheiding voor maatschappelijke valorisatie - FWO-Postdocs tweede termijn & FWO- en IWT SBO projecten Geplande actie: Thematische beleidsondersteunende platformen 2) Excellentieniveau (ZAP) - Strategic Research Program - Groeifinanciering - Senior Research Fellowships ('BOF-ZAP' binnen thema + instroom na Odysseusmandaten en na ERC Starting Grants - EU-incentives - ERC Starting Grants - Odysseusmandaten type II - GEAR II Geplande acties: Verruiming budget Senior Research Fellowships

BOF/OZR BOF/OZR BOF/OZR FWO/IWT

BOF/OZR BOF/OZR BOF/OZR IOF

ERC Odysseus

III. Speerpunten 1) Established Centres of Excellence - Strategic Research Programs - Interdisciplinary Research Programs - Methusalemfinanciering - FWO- en IWT SBO projecten - ERC Advanced Grants - Odysseusmandaten type I - IUAP's & EU-Netwerken - GEAR I Geplande actie:

BOF/OZR BOF/OZR BOF/OZR

IOF

FWO/IWT ERC Odysseus IUAP/EU

II.2) & III.: Vormgeving van multidisciplinaire excellentiepolen


- 4 / 19 -


Hiernaast wordt vanuit het beleid doorlopend gewaakt over de adequate functionering van beleidsinstrumenten, en is er doorlopend aandacht voor de participaties in financieringskanalen vanuit de verschillende domeinen en voor eventueel onverwachte leemtes daarin. Deze actieve waakzaamheid vanuit het beleid wordt aangevuld met een open houding naar de basis toe, van waaruit eventuele tekortkomingingen die worden ondervonden steeds aan het beleid kunnen worden gemeld. Hiertoe worden ook expliciet mogelijkheden gecreëerd in de dialoog die met de vakgroepen wordt gepland op basis van hun 'Strategische Beleidsfiches Onderzoek'.

Beide kerndoelstellingen sluiten aan bij de algemene aanbevelingen aan de Vlaamse universiteiten uit de

recentste

evaluatie

van

het

onderzoeksmanagement2.

Een

aantal

onderliggende

aandachtspunten spelen een rol in de ondersteuning van beide kerndoelstellingen en in de daartoe aangewende beleidsinstrumenten:

efficiënte schaalgrootte, kwaliteitsvolle onderzoekoutput, efficiënte begeleiding van doctorandi, wetenschappelijke integriteit, internationalisering, netwerkvorming, maatschappelijke valorisatie en genderevenwicht.

Deze

aandachtspunten

zijn

geïntegreerd

in

criteria

en

voorwaarden

bij

de

beleidsinstrumenten die nader worden toegelicht in de volgende hoofdstukken, met in het bijzonder maar niet uitsluitend: - Efficiënte schaalgrootte:

Programmafinanciering; Basisfinanciering voor vakgroepen.

- Kwaliteitsvolle onderzoeksoutput:

Basisfinanciering voor vakgroepen;

- Efficiënte begeleiding van doctorandi:

Doctoral Schools & Doctoraatsopleiding;

- Wetenschappelijke integriteit:

Commissie wetenschappelijke integriteit.

- Internationalisering en netwerkvorming:

Persoonsgebonden bonussen gericht op Europese onderzoeksfinanciering;

ZAP-Opdrachtsmatrix.

Basisfinanciering voor vakgroepen.

Internationale wetenschappelijke samenwerking. - Maatschappelijke valorisatie:

Persoonsgebonden bonus gericht op maatschappelijke valorisatie;

- Genderevenwicht:

Stuurgroep Genderactieplan;

Geplande actie: Thematische beleidsondersteunende platformen.

Samenstelling plenaire Onderzoeksraad en adviesorganen; Aangepaste termijnen.

2 'Beoordeling van de kwaliteit van het onderzoeksmanagement van de Vlaamse universiteiten', Vlaamse Interuniversitaire Raad, Brussel, 2010 (http://www.vlir.be/content1.aspx?url=evaluatie-onderzoeksmanagement)


- 5 / 19 -


Samen met de hoger genoemde centrale uitgangspunten van het huidige onderzoeksbeleid, vormen en

ondersteunen

de

onderliggende

aandachtspunten

de

vaste

accenten

van

het

VUB-

Onderzoeksbeleid: - evenwichtige verdeling van onderzoeksmiddelen - geen inhoudelijke sturing van het onderzoek - disciplineoverstijgende samenwerking - gezonde onderzoekscultuur - excellentiebeleid - herbronningsmogelijkheden - aandacht voor verbanden met dienstbetoon en valorisatie - communicatie aangaande onderzoeksprestaties - monitoring van onderzoeksprestaties - strategische interacties in het kader van allianties, de associatie, het UMC

De uitgangspunten van het onderzoeksbeleid situeren zich in een bredere interne en externe beleidscontext: 1) het beleid gevoerd door andere interne beleidsniveaus binnen de universiteit, weergegeven in het Algemeen Strategisch Plan3; het allocatiemodel aangaande werkingsmiddelen; de beleidsplannen op het vlak van valorisatie (BIJLAGE 1), wetenschapscommunicatie (BIJLAGE 2) en Doctoral Schools (BIJLAGE 3);

de

strategische

overeenkomsten

en

samenwerkingen

(associatiepartner

EhB,

UZBrussel/UMC, ULB, alliantiepartner UGent, UAB-Kunsten). 2) de externe positie van de universiteit op onderzoeksvlak in internationale, Vlaamse en Brusselse context, blijkend uit evaluaties, analyses, monitoring en benchmarking, waaronder de periodieke externe evaluatie van het onderzoeksmanagement4, interne analyses en monitoring van parameters inzake onderzoeksperformantie in het kader van interne5 en externe6 financieringsmodellen, ad hoc extern uitbestede studies.

3 Met als strategische topprioriteiten "Werken aan een duurzaam en gezond financieel beheer", "Het studierendement verhogen", "Investeren in rekrutering en marketing" en als andere strategische priorieiten "Het ontwikkelen van een sterk studentenbeleid", "Het ontwikkelen van een sterk alumnibeleid", "Inspirerend, kwaliteitsvol en 'op maat' onderwijs aanbieden", "Stimuleren van excellent onderzoek in samenwerking met externen en hernieuwde aandacht voor valorisatie", "Versterken van de positie als internationale universiteit", "Talent aantrekken, ontwikkelen en responsabiliseren", "Optimaliseren van de samenwerking met de strategische partners", "Investeren in een groene campus als motor voor groei van de universiteit", "Het verder uitbouwen van een verzelfstandigd UMC", "Versterken van efficiëntie, slagkracht en goed bestuur". 4 Tweede externe beoordeling van de kwaliteit van het onderzoeksmanagement van de Vlaamse universiteiten (2010). 5 BIJLAGE 4. 6 In het bijzonder het Bijzonder Onderzoeksfonds (BOF-besluit, Vlaamse Regering 21.12.2012).


- 6 / 19 -


Operationele doelstellingen, planning, instrumenten en financiële onderbouwing

Instrumenten ter ondersteuning van de kerndoelstellingen: Hieronder worden van de verscheiden portfolio aan instrumenten waarover de Onderzoeksraad beschikt, deze besproken die de kerndoelstellingen voor de termijn 2013-2017 in het bijzonder ondersteunen. Een meer exhaustief overzicht van de OZR-beleidsinstrumenten (structuren en financieringskanalen) is opgenomen in het Reglement van de Onderzoekraad7.

Verwevenheid van beleidsmaatregelen en -instrumenten: De operationele doelstellingen en ondersteunende beleidsinstrumenten werden onderverdeeld in vijf hoofdstukken conform de bepalingen in artikel 23 van het BOF-besluit. Intrinsiek zijn deze beleidsdomeinen

evenwel

sterk

verweven,

en

het

effect

van

veel

van

de

vermelde

beleidsinstrumenten is breder dan het beleidsdomein waaronder ze hieronder in hoofdorde werden gerangschikt.

Deze

sterke

verwevenheid

van

maatregelen

en

instrumenten

binnen

het

onderzoeksbeleid werd recent aan de onderzoeksgemeenschap nader toegelicht bij gelegenheid van de invoer van een nieuw financieringsmodel voor onderzoek8. Alle beleidsinstrumenten samen vormen een coherent en verweven geheel, gericht op continue verbetering. De nieuwe beleidsinstrumenten worden systematisch op een aan het instrument aangepaste wijze geëvalueerd na een minimale toepassingsperiode.

7 8

"Reglement Onderzoeksraad (OZR)", laatst gewijzigd RvB 19.03.2013. BIJLAGE 4.


- 7 / 19 -


I. KWALITEITSZORG EN EVALUATIE VAN HET ONDERZOEK

Het

onderzoeksbeleid

van

de

Vrije

Universiteit

Brussel

is

traditioneel

sterk

gericht

op

kwaliteitsbewaking en kwaliteitsondersteuning, niet door het onderzoek thematisch te sturen, maar wel door de kwaliteit van haar onderzoekers en onderzoeksteams te bevorderen via verschillende beleidsinstrumenten. Bij selecties voor onderzoeksfinanciering op aanvraagbasis staat ook steeds de wetenschappelijke kwaliteit van het voorgestelde onderzoek centraal, in principe vastgesteld via een screening door externe experten. Stimuli voor kwaliteit zijn verweven in de criteria en voorwaarden voor alle beleidsinstrumenten, zoals deze

ingevoerd

met

het

nieuwe

financieringsmodel

voor

onderzoek

(programmafinanciering,

Basisfinanciering voor vakgroepen, Persoonsgebonden bonussen, Opvangmandaten). Daarnaast wordt ook verwacht dat een positief effect uitgaat van de omkaderende beleidsmatige situering van dit nieuwe financieringsmodel, gericht op een gezond lokaal onderzoeksbeleid en een goede onderzoekscultuur.

Programmafinanciering - Instrumenten en doel: In 2011 werd overgestapt van omvangrijke projectfinancieringen met beperkte looptijd naar programmafinanciering op excellentieniveau voor groepsleiders waarvan de internationale uitmuntendheid werd aangetoond. Twee soorten programma's ("Strategic Research Programs" met nadruk op wetenschappelijke excellentie, en "Interdisciplinary Research Programs" met nadruk op maatschappelijke uitdagingen en thematische totaalexpertise) moeten er mee voor zorgen dat de universiteit zich duidelijker kan profileren rond een reeks excellente onderzoekspolen, ontstaan en gevoed vanuit een diverse en zich continu vernieuwende onderzoeksbodem. - Geplande actie: In het kader van de kerndoelstelling aangaande de vormgeving van Multidisciplinaire excellentiepolen zal deze programmafinanciering een belangrijk element vormen binnen het geheel aan gedefinieerde speerpunten en doorgroeipotentieel, en tevens een belangrijke toetssteen aangaande eventuele onverwachte leemtes in participaties vanuit de verschillende domeinen. - Indicatie

van

de

huidige

financiële

onderbouwing:

Strategic

Research

Programs

incl.

groeifinanciering: 6.085.000 euro per jaar; Interdisciplinary Research Programs: 640.000 euro per jaar

Basisfinanciering voor vakgroepen - Instrument en doel: Sinds 2012 is de "Basisfinanciering voor vakgroepen" het nieuwe instrument voor een evenwichtige verdeling van onderzoeksmiddelen over vakgroepen, en hiermee het behoud van een grote diversiteit aan onderzoekstopics als brede voedingsbodem voor vernieuwende ideeën. De formule voor de middelenverdeling combineert een zekere eenvoud met voldoende nuancering. De parameters blijven beperkt tot een set representatieve en strategische criteria, terwijl daarbinnen rekening wordt gehouden met verschillen naargelang de disciplines. Terwijl via de criteria welbepaalde vormen van kwaliteitsvolle onderzoeksoutput expliciet worden gestimuleerd en gemonitord, houdt het model een veel bredere stimulans in naar het onderzoeksbeleid van de vakgroepen toe. Hoge 'scores' op de geselecteerde parameters mogen geen streefdoel zijn op zich, maar zijn het gevolg van een gezond lokaal onderzoeksbeleid en een goede onderzoekscultuur. Van de vakgroepen wordt verwacht dat zij de toegekende 'lump sum' optimaal aanwenden volgens een strategie passend bij de noden van het domein. Hierover wordt door de vakgroep jaarlijks


- 8 / 19 -


gerapporteerd aan de Onderzoeksraad in haar "Strategische Beleidsfiche Onderzoek" (zie hoofdstuk II. PRINCIPES VAN GOED BESTUUR BINNEN HET ONDERZOEKSBELEID"). - Geplande actie: In de termijn 2013-2017 zal, na toepassing gedurende 5 jaar, de eerste tussentijdse vijfjaarlijkse evaluatie van het model plaatsvinden. - Indicatie van de huidige financiële onderbouwing: 2.600.000 euro per jaar

Persoonsgebonden bonussen gericht op profilering op Europees vlak en in de maatschappij - Instrumenten en doel: Sinds 2011 worden persoonsgebonden bonussen toegekend gericht op Europese onderzoeksfinanciering en op maatschappelijke valorisatie. De incentives voor het voorbereiden en verwerven van toonaangevende Europese onderzoeksfinanciering stimuleren het optimaal

benutten

van

het

groeiend

Europees

instrumentarium

en

budget

inzake

onderzoeksfinanciering. De bonus voor maatschappelijke valorisatie stimuleert de aandacht bij de vorsers voor maatschappelijke valorisatie, en kadert tevens in de algemeen verhoogde aandacht voor dit aspect. - Geplande acties: Door de complexiteit van de Europese financieringskanalen voor onderzoek is een steeds toenemende ondersteuning wenselijk. De onderzoeksadministratie zal dan ook proactiever gaan optreden bij de ondersteuning van projectaanvragen. Hierbij wordt zowel gedacht aan het maximaal ondersteunen van de individuele aanvraag als aan het opstellen van een strategie in de toekomst. Deze strategie moet gezien worden in het kader van het uitgebouwd onderzoekstraject en de valorisatiemap (naar industrie en maatschappij) van de onderzoeksgroep zoals in dit beleidsplan wordt aangegeven. Een optimale verwevenheid tussen de andere elementen van het strategisch beleidsplan onderzoek en de strategie voor het aantrekken van EU-fondsen wordt daarbij beoogd. Naast algemene infosessies zal de onderzoeksadministratie zich engageren om proactief naar de onderzoeksgroepen toe te treden om met hen deze strategie te bespreken en de beschikbare ondersteuning daarbij verder toe te lichten. Het doel van deze ondersteuning is het verhogen van aangetrokken externe financiering en het opbouwen van de nodige knowhow om Europees succes te bestendigen. - Indicatie van de huidige financiële onderbouwing: Bonus voor maatschappelijke valorisatie: 150.000 euro per jaar; incentives voor Europese onderzoeksfinanciering: 400.000 euro per jaar.

Internationale wetenschappelijke samenwerking - Instrument en doel: De ondersteuning van internationale wetenschappelijke samenwerking gebeurt via

financiering

van

en

voor

jonge

onderzoekers,

met

een

specifiek

luik

gericht

op

ontwikkelingssamenwerking als traditioneel aandachtspunt van de universiteit (in onderzoek en onderwijs).

De

deelprogramma's

betreffen

(1.1.)

PhD-beurzen

in

het

kader

van

ontwikkelingssamenwerking, (1.2.) Doctoraatsprojecten in samenwerking met geprivilegieerde partnerinstellingen, en (2.) Bench fees voor de VUB-doctorandi in het kader van bilaterale samenwerkingsovereenkomsten aangaande gezamenlijke doctoraatsprojecten. - Geplande acties: In de termijn 2013-2017 zullen de concrete samenwerkingen van start gaan met de bijkomend naast eerste partner (University of Ljubljana) geselecteerde geprivilegieerde partneruniversiteiten (1.2.), zijnde de Universiteit Groningen (2012) en de University of Warwick (2013), en zal worden onderzocht hoe de Internationale wetenschappelijke samenwerking verder kan worden uitgebouwd. Daarnaast zal de invoer van het nieuw beleidsinstrument 'Joint Research Centres' worden besproken.


- 9 / 19 -


- Indicatie

van

de

200.000 euro

per

100.000 euro

per

huidige jaar

financiële

(University

jaar

onderbouwing: of

(University

Ljubljana, of

Internationale Universiteit

Warwick);

PhD

samenwerkingsakkoorden:

Groningen),

beurzen

in

uitgebreid het

kader

met van

ontwikkelingssamenwerking: 230.000 euro per jaar; Joint PhD's en Alliantieonderzoeksgroepen: 100.000 euro per jaar; Oprichting van 'Joint Research Centres': 100.000 euro per jaar.

Kwaliteitsmonitoring Een kwalitatief onderzoeksbeleid vereist de noodzakelijke instrumenten voor monitoring en evaluatie. Binnen het onderzoeksdepartement is de evaluatie, van enerzijds de onderzoeksaanvragen en anderzijds de verdere uitbouw van het instrumentarium, gebaseerd op internationaal erkende criteria, parameters en modellen. Bovendien ontwikkelt het onderzoeksdepartement in dit verband eigen expertise, dit zowel in het kader van de interuniversitaire ECOOM-samenwerking, als op autonome wijze. Wat het eerste betreft, gaat de aandacht hierbij naar de ontwikkeling van indicatoren, meetinstrumenten en evaluatiemodellen die betrekking hebben op individuele excellentie van onderzoekers en op de evaluatie van kwaliteit en impact van artistiek onderzoek. Bijkomend wordt in de beleidsperiode 2013-2017 sterk ingezet op het ontwerpen van indicatoren (binnen een breder evaluatiemodel) die peilen naar de maatschappelijke, sociale en culturele impact van onderzoek, en dit vanuit

het

perspectief

dat

het

onderzoek

binnen

de

verschillende

disciplines,

meervoudige

valorisatietrajecten kan schragen en als dusdanig tot verschillende vormen van impact kan leiden. De ontwikkeling van expertise op dit vlak vormt onderdeel van de cel Data en Beleid die in 2013 binnen het onderzoeksdepartement werd opgericht.


- 10 / 19 -


II. PRINCIPES VAN GOED BESTUUR BINNEN HET ONDERZOEKSBELEID

De aandacht voor goed bestuur werd recent versterkt via een reeks nieuwe, hieronder toegelichte maatregelen en instrumenten9. Hierin zijn verschillende van de onderliggende aspecten en principes aanwezig inzake bestuur, beheer en beheersing van de materie, organisatie en uitvoering, responsabilisering en verantwoording, toezicht en controle, transparantie, efficiëntie en effectiviteit, integriteit en deontologie. Aan een aantal van deze aspecten wordt tevens tegemoetgekomen via de kwaliteitszorg

in

het

onderzoek

(evaluatie

van

beleidsinstrumenten,

monitoring

van

onderzoeksprestaties), via de vorming van onderzoekers (wetenschappelijke integriteit), en via de opvolging van het Algemeen Strategisch Plan van de universiteit (zie de desbetreffende hoofdstukken I. KWALITEITSZORG EN EVALUATIE VAN HET ONDERZOEK en IV. VORMING EN LOOPBAAN VAN ONDERZOEKERS).

Charter Goed Bestuur - Instrument en doel: In het herziene BOF-besluit (VR 21.12.2012) werd voorzien dat het reglement voor de interne toewijzing van de globale middelen van het Bijzonder Onderzoeksfonds is ingebed in het Charter Goed Bestuur van de universiteit. In 2013 werden in dit kader reeds enkele specifieke bepalingen goedgekeurd aangaande de verantwoordelijkheden als lid van de Onderzoeksraad (effectief en plaatsvervanger) ten aanzien van de universitaire gemeenschap, onder meer via interactie met en een goede informatiedoorstroming naar de faculteiten. - Geplande actie: Zodra het VUB Charter Goed Bestuur is goedgekeurd, zal het OZR-reglement hierin worden ingebed

Samenstelling Bureau van de Onderzoeksraad - Instrumenten en doel: In 2013 werden plaatsvervangers en een maximale termijn ingevoerd voor de leden van het Bureau van de Onderzoeksraad. De invoer van plaatsvervangers kadert in de zorg voor continuïteit, via aanduiding van voormalige of mogelijk toekomstige effectieve BOZ-leden als plaatsvervangers. De plaatsvervangers zetelen tevens bij afwezigheid van de effectieve leden. - Geplande actie: In academiejaar 2013/2014 zullen de bepalingen dienaangaande voor het eerst worden toegepast.

Commissie Wetenschappelijke Integriteit - Instrument en doel: In 2013 werd een Commissie Wetenschappelijke Integriteit (CWI) toegevoegd als nieuw OZR-adviesorgaan, die conform het nieuwe ZAP-reglement (RvB 03.07.2012) ad hoc instaat voor dossiers aangaande deze materie (ter vervanging van de reeds in 2002 in het APreglement voorziene procedure voor de behandeling van vermoedens van wetenschappelijk wangedrag). Deze nieuwe structuur kadert tevens in een verhoogde aandacht voor deze materie (preventie en educatie) op Vlaams niveau, en overleg aangaande de oprichting van een Vlaamse orgaan dienaangaande (FWO/BU/13/57). - Geplande actie: In de termijn 2013-2017 zullen de bepalingen dienaangaande waar nodig worden aangepast of verfijnd.

9

Indicatie van de huidige financiële onderbouwing is hier niet van toepassing (geen financieringskanalen).


- 11 / 19 -


Strategische Beleidsfiches Onderzoek - Instrument en doel: Sinds 2002 kregen de vakgroepen met de "Basisfinanciering voor vakgroepen" (zie

hoofdstuk

I.

KWALITEITSZORG

EN

EVALUATIE

VAN

HET

ONDERZOEK)

een

expliciete

verantwoordelijkheid op het vlak van onderzoeksbeleid, en ook de middelen om hun lokale onderzoeksstrategieën uit te bouwen en te ondersteunen. Het financieringsmodel werd gekaderd in een ruime beleidsvisie die een brede stimulans inhoudt naar het beleid van de vakgroepen toe (incl. schaalvergroting, internationalisering, netwerkvorming, onderzoeksoutput, externe fondsenwerving, begeleiding van doctorandi). De vakgroepen rapporteren jaarlijks hun onderzoeksbeleid aan de Onderzoeksraad onder de vorm van een Strategische Beleidsfiche Onderzoek. Alle beleidsfiches zijn consulteerbaar voor de VUB-onderzoeksgemeenschap, en vormen een uitgangsbasis voor dialoog tussen onderzoeksbeleid en vakgroep, geïnitieerd door de OZR-leden. - Geplande actie: Met ingang van 2013 wordt in de "Strategische Beleidsfiche Onderzoek" expliciet een paragraaf verwacht aangaande het door de vakgroep gevoerde publicatiebeleid (BOZ 22.05.2013), wat de mogelijkheden inzake toetsing en bespreking hiervan zal bevorderen. Bij deze gesprekken zal verder de besteding van middelen aan jonge vorsers een bijzonder aandachtspunt zijn.


- 12 / 19 -


III. VERSTERKING VAN DEELNAME VAN VROUWEN EN ALLOCHTONEN AAN HET ONDERZOEK

Stuurgroep Genderactieplan - Instrument

en

doel:

De

onderzoeksadministratie

is

lid

van

de

stuurgroep

Genderactieplan

(installatievergadering 08.07.2013) en verzorgt de opvolging van de gemaakte aanbevelingen die kaderen in het onderzoeksbeleid. - Geplande acties: Te plannen acties in onderzoekscontext zullen nader vorm krijgen na de installatievergadering. - Indicatie van de huidige financiële onderbouwing: niet van toepassing (geen financieringskanaal)

Samenstelling van de plenaire Onderzoeksraad en van de adviesorganen - Instrument en doel: Sinds 2008 wordt bij de jaarlijkse samenstelling van de Onderzoeksraad wat betreft

de

effectieve

leden

een

expliciete

toetsing

voorzien

aan

kwaliteitsvereisten

en

genderevenwicht (RvB 12.02.2008). - Geplande actie: Met ingang van 2013 zijn de bepalingen inzake genderevenwicht dwingender en uitgebreid naar de adviesorganen betrokken bij de toekenning van middelen. - Indicatie van de huidige financiële onderbouwing: niet van toepassing (geen financieringskanaal)

Aangepaste termijnen - Instrument

en

doel:

Er

wordt

doorlopend

aandacht

besteed

aan

mogelijke

concrete

reglementswijzigingen die gelijke kansen bevorderen, in het bijzonder aangaande de deelname van vrouwen aan het onderzoek (bv. met de in 2013 aangepaste anciënniteitsvoorwaarde in het kader van de Methusalemfinanciering voor toonaangevende onderzoekers). - Geplande acties: Doorlopend aandachtspunt. - Indicatie van de huidige financiële onderbouwing: niet van toepassing (geen financieringskanaal)

Activiteiten in het kader van de Doctoral Schools & Doctoraatsopleiding - Instrument en doel: De Centrale Doctoraatsbegeleiding en de Doctoral Schools hebben doorlopend aandacht voor genderevenwicht in het opleidingsaanbod dat ze inrichten. Zo ondersteunde de Centrale Doctoraatsbegeleiding op 8 maart 2013 de CampusTalks sessie in het teken van de Internationale Vrouwendag, waarbij enkel vrouwelijke onderzoekers aan het woord kwamen rond het thema ‘Gender Bias in Science’. Op 29 en 30 november 2012 woonde de coördinator van de Centrale Doctoraatsbegeleiding in het Europese Parlement de European Gender Summit bij, met als thema ‘Quality Research and Innovation through Equality’. - Geplande acties: Op 13 september 2013 zal in Brussel het symposium ‘Family in Science’ plaatsvinden, georganiseerd in interuniversitaire samenwerking en met als topics onder meer 'Dual Career' en 'Work-life Balance'. - Indicatie

van

de

huidige

financiële

onderbouwing:

De

werking

van

de

Centrale

Doctoraatsbegeleiding en de Doctoral Schools is deels bepaald door de voorwaarden van de subsidie van de Vlaamse Regering voor de omkadering van jonge onderzoekers (487.721 euro in


- 13 / 19 -


begrotingsjaar 2012), o.a. aandacht voor het genderevenwicht en interuniversitaire samenwerking met minstens 2 andere Vlaamse universiteiten.

Activiteiten in het kader van Wetenschapscommunicatie - Instrument en doel: De expertisecel Wetenschapscommunicatie organiseert regelmatig initiatieven gericht op de specifieke kansengroepen 'vrouwen' en 'allochtonen', in samenwerking met externe partners. Hieronder bevindt zich 'RoboCup Junior', een initiatief met als doel jongeren te sensibiliseren

voor

wetenschappen, techniek

en

meer

specifiek

robotica, met

'meisjes' en

'allochtonen' als specifieke doelgroepen. Om de belangstelling bij jongeren in STEM-richtingen opnieuw te laten toenemen lanceerde de Vlaamse Overheid het STEM-actieplan 2012-2020, met onder meer een beleidsthema’s dat meer meisjes wil motiveren in de richting van STEM-beroepen. De projecten 'Technogrieten' en 'FabLab Junior' leggen de focus op meisjes, met extra aandacht voor meisjes uit maatschappelijk kwetsbare groepen (nieuwkomers, allochtonen). - Geplande acties: In 2013 gaat in het kader van 'RoboCup Junior' de samenwerking met een van de partners van start, wordt een project gericht naar 10- tot 12-jarige meisjes ingediend bij het Impulsfonds (Federaal migrantenbeleid) en een Brugproject via het Agentschap Ondernemen. - Indicatie van de huidige financiële onderbouwing: De werking van RoboCup wordt momenteel gefinancierd door een bijdrage vanuit alle associaties, en ondersteund door UAB-personeel (0,5 VTE gefinancierd via het financieringsconvenant wetenschapscommunicatie met de Vlaamse overheid).


- 14 / 19 -


IV. VORMING EN LOOPBAAN VAN ONDERZOEKERS

De carrière van vorsers blijft een belangrijk aandachtspunt in de komende beleidsperiode. De VUB zal in deze context haar bijdrage leveren in het kader van internationale initiatieven zoals de HR Strategy Group en het EU pilootproject EURAXESS Rights (institutional pilot group on the "human resources strategy for researchers incorporating the charter and the code", HRS4R), en zal een maximale implementatie van het ‘European Charter for Researchers and the code of conduct for the recruitment of researchers’ nastreven.

Doctoral Schools & Doctoraatsopleiding - Instrument en doel: In het kader van de doctoraatsopleiding worden door de Centrale Doctoraatsbegeleiding en de Doctoral Schools onder meer weerkerende activiteiten georganiseerd die de doctorandi een goede publicatiecultuur bijbrengen, en hen wijzen op het belang van wetenschappelijke integriteit. Andere integriteits- en prestatiegerelateerde beleidsinstrumenten in het domein van de doctoraatsbegeleiding zijn de Ombudsman/-vrouw voor doctorandi en het profiel van de goede promotor (waarvan de werking en de toereikendheid doorlopend wordt bewaakt en waar nodig aangepast), en het doctoraatsportfolio (een online documentatiesysteem dat doctorandi toelaat een duidelijk overzicht te behouden van de geleverde prestaties, zowel op vlak van onderzoek als van vorming). - Geplande acties: Verschillende acties zijn voorzien in het eerstvolgende jaar: (1) In 2013 wordt een nieuw monitoringinstrument opgesteld met betrekking tot de duur van de voorbereiding van een doctoraat;

(2)

Begin

academiejaar

2013/2014

is

de

lancering

voorzien

van

het

nieuwe

doctoraatsportfolio, gelinkt aan CaLi en aan de nieuwe onderzoeksdatabank (PURE); (3) De uitwerking van het volledige aanbod van de doctoraatsopleiding zal in het academiejaar 2013/2014 voor het eerst gebeuren met explicitering van de doelgroep naargelang de fase waarin de onderzoeker zich bevindt (starter, junior, advanced, senior, postdoc), voor een meer efficiënte training. - Indicatie van de huidige financiële onderbouwing: Voor de doctoraatsopleiding: 30.000 euro per jaar per Doctoral School + 50.000 euro per jaar voor de Centrale Doctoraatsbegeleiding + Subsidie voor de Omkadering van Jonge Onderzoekers (487.721 euro in begrotingsjaar 2012). Voor de ontwikkeling van het doctoraatsportfolio: 120.000 euro in 2013 (uit de Subsidie voor de Omkadering van Jonge Onderzoekers). BIJLAGE 3: Beleidsplan Centrale Doctoraatsbegeleiding 2013-2017

Career Centre - Instrument en doel: In samenwerking met de Centrale Doctoraatsbegeleiding breidt het VUB Career Center zijn dienstverlening nu uit voor doctorandi. Doctorandi en alumni kunnen bij het Career Center terecht voor individuele loopbaanbegeleiding en vanaf academiejaar 2013/2014 ook voor trainingen. De dienstverlening wordt actief gepromoot o.a. op relevante evenementen. Het Career Center heeft permanent aandacht voor de inzetbaarheid van doctors op de arbeidsmarkt en onderneemt stappen om de doelgroep meer te betrekken bij de jobbeurzen die traditioneel enkel op 2de-cyclusstudenten gericht zijn. - Geplande acties: In de komende beleidsperiode zal worden gewerkt aan de ontwikkeling en aanbieding van “in-house” loopbaancoaching en training voor doctorandi. In 2013 is een stand voorzien op de PhD Job Fair (15.10.2013, Leuven).


- 15 / 19 -


- Indicatie van de huidige financiële onderbouwing: Een deel van de acties wordt op ad hoc basis ondersteund via de Subsidie voor de Omkadering van Jonge Onderzoekers.

ZAP-Opdrachtsmatrix - Instrument en doel: De ZAP-Opdrachtsmatrix werd ingevoerd (RvB 01.07.2008) om uniforme criteria en richtwaarden aan te bieden voor de evaluatie van academische dossiers van individuele vorsers op verschillende niveaus (faculteiten, onderzoeksraad, ...), gedifferentieerd naar graad en discipline. Het instrument wordt onder meer systematisch toegepast bij de wettelijk verplichte 5jaarlijkse evaluatie van een ZAP-lid, vanaf 2009 vergezeld van een kwantitatief overzicht van prestatie-indicatoren op onderzoeksvlak. Deze laatsten betreffen ofwel onderzoeksprestaties in categorieën die gecorreleerd zijn met wetenschappelijke kwaliteit, ofwel onderzoeksprestaties die kunnen worden afgewogen ten opzichte van referentiewaarden. Sinds de invoer van het instrument gebeurden verschillende actualiseringen en aanvullingen ad hoc. - Geplande actie: In 2013 werd voorgenomen om als aanvulling in het kwantitatief overzicht op onderzoeksvlak expliciet een aantal valorisatiegeoriënteerde prestaties toe te voegen. - Indicatie van de huidige financiële omvang: niet van toepassing (geen financieringskanaal)

Onderzoeksmandaten op senior niveau (BOF-ZAP) - Instrument en doel: Via de Senior Research Fellowships (BOF-ZAP) worden excellente vorsers in staat gesteld om hun tijd nagenoeg volledig aan onderzoek te besteden, en wordt ruimte voorzien om houders van prestigieuze extern toegekende onderzoeksmandaten (ERC Starting Grants, Odysseusmandaten) voor langere tijd een voltijdse onderzoeksloopbaan aan de universiteit te bieden. - Geplande actie: Met ingang van 2013 wordt het budget voor deze mandaten verhoogd, wat opnieuw ruimte creëert voor Senior Research Fellowships binnen geselecteerde thema's. - Indicatie van de huidige financiële onderbouwing: 2.240.000 euro per jaar, met voorziene groei naar 3.000.000 euro per jaar (30 VTE) in de termijn 2013-2017.

Sabbatical Leaves - Instrument

en

doel:

Sinds

academiejaar

2001/2002

worden

jaarlijks

naargelang

de

begrotingsmogelijkheden enkele sabbatical leaves ter beschikking gesteld als vrijstellings- en herbronningsmogelijkheid voor ZAP-leden. - Geplande actie: Met ingang van academiejaar 2013/2014 zijn naar aanleiding van de berekening van

de

Basisfinanciering

voor

vakgroepen

bijkomende

sabbatical

leaves

beschikbaar

met

domeinbestemming (Humane Wetenschappen) en bijzondere aandacht in de selectieprocedure voor belasting

inzake

onderwijs

en

lidmaatschap

van

beleids-

en

adviesorganen,

en

voor

gendergerelateerde argumenten. - Indicatie van de huidige financiële onderbouwing: 375.000 euro per jaar (5 VTE, waarvan 2 VTE via budget Basisfinanciering voor vakgroepen)


- 16 / 19 -


Persoonsgebonden bonussen (senior niveau) - Instrument en doel: Sinds 2011 wordt aan opstartende ZAP-leden die aan de gestelde voorwaarden voldoen

een

ZAP-startfinanciering

toegekend

ten

bedrage

van

ruim

één

jaar

predoc-

ondersteuning. Met de huidige toekenningsvoorwaarden wordt een stimulans en een troef gegeven voor het internationaal aantrekken van vorsers, en voor een betere genderbalans. - Geplande actie: In het begin van de termijn 2013-2017 zal met hoge prioriteit worden onderzocht hoe de ZAP-startfinanciering kan worden uitgebreid van de nu geldende voorwaarden naar een meer algemene toepassing voor opstartende ZAP-leden, gezien de sterke vraag hiernaar vanuit de onderzoeksgemeenschap. - Indicatie van de huidige financiële onderbouwing: 400.000 euro per jaar, met voorziene groei naar 600.000 euro per jaar vanaf oktober 2013.

Opvangmandaten voor doctorandi en postdocs - Instrument en doel: Sinds 2012 worden opvangmandaten voor doctorandi en postdocs centraal beheerd zonder domeinversleuteling. Over alle disciplines heen worden de beste kandidaten geselecteerd. - Indicatie van de huidige financiële onderbouwing: 400.000 euro per jaar voor opvang van 5 FWOPostdocaanvragen;

Jaarlijkse

opvang

van

≥

14

FWO-Aspirantaanvragen

en

≥

8

IWT-

Specialisatiebeursaanvragen.


- 17 / 19 -


V. COMMUNICATIE OVER LOPEND EN AFGEROND ONDERZOEK

- Instrument en doel: In de nieuwe financieringsovereenkomst voor wetenschapscommunicatie (2013-2017)

is

een

nieuwe

doelstelling

ingeschreven:

Het

creëren

van

een

cultuur

van

wetenschapscommunicatie bij de onderzoekers. Het doel is om onderzoekers te inspireren en ondersteunen om zelf over hun onderzoek of over wetenschap in het algemeen te communiceren naar

een

breed

publiek.

Aangezien

wetenschapscommunicatie

is

ingebed

in

de

onderzoeksadministratie (in tegenstelling tot de meeste andere universiteiten waar deze dienst deel uitmaakt van de communicatiedepartementen) is een samenwerking met de dienst Marketing en Communicatie en Events van de VUB opgezet om een beroep te kunnen doen op reeds bestaande expertise binnen die dienst. Op deze wijze kan voor de verspreiding van informatie ook een beroep worden gedaan op de reeds in verre mate ontwikkelde communicatiekanalen van deze dienst. In 2012 werd deze samenwerking reeds sterk uitgebreid. In 2013 worden woorden in daden omgezet door een officiële samenwerking in relaties naar scholen, media, alsook een afvaardiging in de redactieraad van de ‘Akademos’. Vanaf 2013 heeft de cel Wetenschapscommunicatie ingezet op deze nieuwe doelstelling maar voerde in een eerste fase een behoefteonderzoek bij de onderzoekers om zo de ondersteuning in communicatie over onderzoek beter te kunnen afstemmen op de precieze noden. Een eerste stap werd

reeds

in

2013

genomen.

Om

onderzoekers

voor

te

bereiden

op

de

wetenschapscommunicatietaak, zal in samenwerking met de Doctoral Schools en alle andere associaties jaarlijks een ‘Summer School in WECOM’ worden georganiseerd in de eerste week van de maand juli. - Geplande acties: De resultaten van hoger vermelde bevraging zullen samen met de betrokken diensten worden geanalyseerd met als doel te leiden tot effectieve dienstverleningen, via de diensten

van

het

departement

Marketing

en

Communicatie

of

de

diensten

van

de

onderzoeksadministratie, afhankelijk van de precieze vragen van de onderzoekers. Een reeds concrete actie is de jaarlijkse Summerschool Wetenschapscommunicatie, waarvoor de datum in 2014 reeds is vastgelegd. De vraag rijst hierbij of de kunst om op een begrijpelijke manier te communiceren over eigen onderzoek niet moet worden aangeleerd samen met de onderzoeksskills, met name in de masterjaren. Omdat het belang van sociale media in communicatie over onderzoek niet te onderschatten is, zal binnen de cel Wetenschapscommunicatie een expert Sociale Media worden opgeleid. Via workshops of persoonlijk advies zullen onderzoekers worden bijgestaan in communicatie over hun onderzoek. De cel Wetenschapscommunicatie zal ook speerpunten in het VUB-onderzoek toegankelijk communiceren via ‘onderzoeksfiches’ op de website en eventueel in een brochure. We willen op termijn komen tot een aantal themafiches die op een laagdrempelige en aantrekkelijke manier uitleggen welk onderzoek er aan de VUB rond bepaalde thema’s wordt verricht. - Indicatie van de huidige financiële onderbouwing: Om deze ondersteuning te geven wordt op dit ogenblik een tijdsbesteding van 0,3 VTE voorzien op de financiering wetenschapscommunicatie van de Vlaamse overheid vanaf academiejaar 2013/2014. Gezien dit in ontwikkeling is wordt de personeelsbesteding geschat op 0,75 VTE. De voorlopige bijdrage vanuit wetenschapscommunicatie voor de Summerschool wordt geschat op 1000 euro per editie. (Het grootste deel wordt gedragen door de Centrale Doctoraatbegeleiding, verdeling van de bijdrage tussen de associaties volgens het aantal deelnemers per associatie). BIJLAGE 2: Beleidsplan Wetenschapscommunicatie 2013-2017.


- 18 / 19 -


Gebruikte afkortingen

BOF

Bijzonder Onderzoeksfonds

BOZ

Bureau van de Onderzoeksraad

CaLi

Campus Lifecycle

CWI

Commissie Wetenschappelijke Integriteit

EhB

Erasmushogeschool Brussel

ERC

European Research Council

FWO

Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek

GEAR

Group of Expertise in Applied Research

HRS4R

Human Resources Strategy for Researchers

IOF

Industrieel Onderzoeksfonds

IUAP

Interuniversitaire Attractiepolen

IWT

Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie

OZR

Onderzoeksraad

RvB

Raad van Bestuur

SBO

Strategisch Basisonderzoek

STEM

Science, Technology, Engineering and Mathematics

UAB

Universitaire Associatie Brussel

UGent

Universiteit Gent

ULB

Université Libre de Bruxelles

UMC

Universitair Medisch Centrum

UZBrussel

Universitair Ziekenhuis Brussel

VTE

Voltijds Equivalent

WECOM

Wetenschapscommunicatie

ZAP

Zelfstandig Academisch Personeel


- 19 / 19 -



BIJLAGE 1 Ondersteuning van de Industriële Onderzoeksfondsen en de Interfaceactiviteiten van de associaties in de Vlaamse Gemeenschap. Strategisch plan van de Universitaire Associatie Brussel 2009-2013

Universitaire Associatie Brussel Technology Transfer Interface

Ondersteuning van de Industriële Onderzoeksfondsen en de Interface-activiteiten van de associaties in de Vlaamse Gemeenschap. Strategisch plan van de Universitaire Associatie Brussel 2009- 2013

Technology Transfer Interface

Confidentieel document _________________________________________________________________________ Ondersteuning van IOF en interface-activiteiten Beleidsplan 2009-2013 CONFIDENTIEEL DOCUMENT

1

Inhoudstabel 1. Executive summary

3

2. Wettelijk kader en beleidsorganen

4

2.1 Decretaal kader 2.2 Beleidstructuur 2.3 De raad voor het industrieel onderzoeksfonds (IOF) 2.4 De commissie Kennis, Innovatie en Technologie Transfer (KITT) 2.5 De Technology Transfer Interface (TTI) 3. De strategische visie van de universiteit op de opbouw van toepassingsgerichte kennis, de samenwerking met het bedrijfsleven en de valorisatie van wetenschappelijk onderzoek

10

3.1 Onderzoeksbeleidsplan van de Vrije Universiteit Brussel 3.2 Dienstbetoon en valorisatie in de Universitaire Associatie Brussel 4. De wijze waarop het IOF past in het ruimere kader van strategisch basisonderzoek en toegepast wetenschappelijk onderzoek, met economische finaliteit, van de universiteit. De strategische en operationele doelstellingen die de universiteit met het IOF wil bereiken

12

4.1 Het IOF-beleidskader van 2004 tot 2009 aan de VUB en EhB 4.2 De realisaties in het IOF-beleidskader 2004 tot 2009 4.3 Analyse van de implementatie van het IOF 4.4 Het IOF-beleidskader vanaf 2009 4.5 Cijfermatige doelstellingen van het IOF 5. De wijze waarop de associatie tot een optimale interfacewerking wil komen binnen de associatie zelf en op associatieniveau. De strategische en operationele doelstellingen die de associatie met de interfacedienst wil bereiken. De wijze waarop de werking van de interfacedienst aansluit bij de werking van het IOF.

21

5.1 Missie van de Interface-dienst 5.2 Aanbevelingen uit de evaluatie van de universitaire interfacediensten 5.3 Krijtlijnen van het Onderzoeks-beleidsplan 2006-2011 5.4 De werking van de Interfacedienst en het IOF 5.5 Cijfermatige doelstellingen van de TTI 5.6 De verdere aansluiting van IOF en Interface op langere termijn 6. De wijze waarop de universiteit tot een optimale samenwerking wil komen tussen de associaties onderling en in het kader van het Vlaams innovatienetwerk

28

6.1 Samenwerking tussen de Interfacediensten van de Vlaamse associaties 6.2 Actieplan 2009-2013.

_________________________________________________________________________ Ondersteuning van IOF en interface-activiteiten Beleidsplan 2009-2013 CONFIDENTIEEL DOCUMENT

2

1. Executive summary Conform Art.101bis van het Decreet van 4 april 2003 betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs diende de Associatie Brussel een algemeen onderzoeks- en samenwerkingsreglement vast te leggen, waar het dienstbetoon- en valorisatiereglement deel van uitmaakt. Aangezien binnen de Vrije Universiteit Brussel reeds een voor valorisatie bevoegde dienst bestond, de Technology Transfer Interface (TTI), werd de taak van deze dienst uitgebreid tot het geheel van de Associatie. De TTI werd ook versterkt om deze opdracht te kunnen opnemen. Het Industrieel onderzoeksfonds (IOF) is vier jaar operationeel en opengesteld naar alle onderzoekers van de associatie. De interne evaluatie van het gevoerde ʻprogramma-beleidʼ is aan de gang: de financiering van onderzoeks- of vakgroepen die de gemiddelde schaal van de universiteit ruim overstijgen en die een lange-termijn ʻvalorisatie-roadmapʼ kunnen uittekenen als Zwaartepunten en Groeiers, zal verder worden verstevigd maar ook worden aangevuld met bijkomende pijlers. Hierbij wordt zowel op korte-termijn ondersteuning gemikt, onder de vorm van Proof-of-concept financiering, als op langere-termijn projecten die de rol van de UAB in het internationale onderzoekslandschap moeten verstevigen. De externe evaluatie van de TTI

heeft tot gevolg dat de werking op kritische punten werd

bijgesteld. De samenwerking met bedrijven en vooral het Vlaamse KMO-landschap, zal een prioritair aandachtspunt zijn dat in de volgende jaren wordt opgenomen. De rol die de Erasmushogeschool kan spelen, bv. op het gebied van het versterken van de samenwerking met KMOʼs en het vergroten van de associatieportefeuille aan dienstbetoonprojecten, zal verder ondersteund worden. Ook de aandacht voor valorisatie-output uit de Humane wetenschappen, wordt via de samenwerking met het project Technologisch Ondernemen uitgebreid. Dankzij de nauwe samenwerking met dit project, kan er aan de UAB invulling worden gegeven aan de opleiding van entrepreneur-profielen. De UAB onderschrijft het gezamenlijk actieplan van TTO Flanders, waarin de Vlaamse associatieinterfaces hun samenwerking formaliseren en activiteiten ontplooien die bijdragen tot de versterking van het ʻInnovatiecentrum Vlaanderenʼ.

______________


3

2. Wettelijk kader en beleidsorganen Voorliggend strategisch plan is opgesteld conform de richtlijnen van het Besluit van de Vlaamse Regering

betreffende

de

ondersteuning

van

de

Industriële

Onderzoeksfondsen

en

de

interfaceactiviteiten van de associaties in de Vlaamse Gemeenschap van 5 juni 2009, art 8. Het IOF werd als intern bestemmingsfonds van de universiteit georganiseerd, overeenkomstig art 22 van dit Besluit dient het meerjarenbeleidsplan in dat geval volgende elementen te bevatten:

1° de strategische visie van de universiteit op de opbouw van toepassingsgerichte kennis, de samenwerking met het bedrijfsleven en de valorisatie van wetenschappelijk onderzoek; 2° de strategische en operationele doelstellingen die de universiteit met het IOF wil bereiken; 3° de strategische en operationele doelstellingen die de associatie met de interfacedienst wil bereiken; 4° de wijze waarop het IOF past in het ruimere kader van strategisch basisonderzoek en toegepast wetenschappelijk onderzoek, met economische finaliteit, van de universiteit; 5° de wijze waarop de associatie tot een optimale interfacewerking wil komen binnen de associatie zelf en op associatieniveau; 6° de wijze waarop de universiteit tot een optimale samenwerking wil komen tussen de associaties onderling en in het kader van het Vlaams innovatienetwerk; 7° de wijze waarop de werking van de interfacedienst aansluit bij de werking van het IOF

2.1 Wettelijk kader Wetenschappelijke dienstverlening wordt in het universiteitsdecreet (dd. 12 juni 1991, zoals geamendeerd) beschreven als één van de drie basisopdrachten van de universiteit, naast academisch onderwijs en wetenschappelijk onderzoek. In de praktijk wordt hiermee alle onderzoek in opdracht van derden bedoeld, evenals de valorisatie van onderzoeksresultaten. Het decreet van de Vlaamse Gemeenschap d.d. 22. 02. 1995 betreffende de wetenschappelijke of maatschappelijke dienstverlening schept hiervoor het wettelijk kader. Art 169 ter van het Universiteitsdecreet bepaalt bovendien dat de vermogensrechten op vindingen in het kader van onderzoek, toebehoren aan de Universiteit.


4

De Vrije Universiteit Brussel was één van de eerste Vlaamse universiteiten die een eigen valorisatiereglement uitwerkte met bepalingen van return naar uitvinders en onderzoeksploegen. Dit valorisatiereglement dateert van 17 maart 1998 en was een aanvulling van het VUB-reglement op de wetenschappelijke en maatschappelijke dienstbetoonactiviteiten dd. 28 maart 1995. Het valorisatieregelement is, conform het Algemeen Onderzoeks- en samenwerkingreglement van de UAB, aangepast en uitgebreid naar het geheel van de associatie (beslissing UAB RvB d.d. 18/12/2008). Het dienstbetoonreglement is, eveneens conform het Algemeen Onderzoeks- en samenwerkingreglement van de UAB, aangepast en uitgebreid naar het geheel van de associatie (beslissing RvB UAB d.d. 18/06/2007). Conform Art.101bis van het Decreet van 4 april 2003 betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs diende de Associatie Brussel een algemeen onderzoeks- en samenwerkingsreglement vast te leggen, waar het dienstbetoon- en valorisatiereglement deel van uitmaakt. Aangezien binnen de Vrije Universiteit Brussel reeds een voor valorisatie bevoegde dienst bestond, de Technology Transfer Interface (TTI), die werkt onder het gezag van de vicerector onderzoek die inzake valorisatiebeslissingen bevoegdheid van de Raad van Bestuur van de Vrije Universiteit Brussel kreeg, werd de taak van deze dienst uitgebreid tot het geheel van de Associatie. Concreet betekent dit dat TTI de valorisatie van onderzoek van het geheel van de Universitaire Associatie Brussel behartigt.

2.2 Beleidstructuur Dit IOF-beleidsplan moet gelezen worden in een breder kader, naast andere bestaande beleidsplannen (opgesteld binnen het kader van het BOF, het structuurdecreet en het interne universitaire beleid): - De sector Onderzoek van de universiteit maakt een 5 –jaarlijks beleidsplan in het kader van het BOF-besluit. Het lopende beleidsplan overspant de periode 2006-2011. Het ʻIndustrieel beleidʼ maakt hier deel van uit. - Het beleidsplan van de associatie - De krachtlijnen van het onderzoeksbeleid in het algemeen strategisch plan van de universiteit bevatten een hoofdstuk over industrieel beleid en transfer van kennis.


5

Het valorisatiebeleid van de associatie ressorteert onder de verantwoordelijkheid van de vice-rector onderzoek van de universiteit. Hij rapporteert over zijn beleid aan het universitair bestuur (het Rectorencollege, het Bestuurscollege en de Raad van Bestuur van de VUB) en aan het associatiebestuur. De vier raden die de vice-rector onderzoek bijstaan in zijn beleidsvorming zijn de onderzoeksraad van de VUB (OZR), de commissie Kennis, Innovatie en Technologie Transfer van de VUB (KITT), de raad voor het industrieel onderzoeksfonds van de UAB (IOF) en het bureau onderzoek van de associatie Brussel van de UAB (BOAB). De Technology transfer interface (TTI) is de operationele cel die de KITT- en de IOF-raden ondersteunt en het valorisatiebeleid aan de UAB vormgeeft. De Technology transfer interface maakt deel uit van het geheel van het R&D department, de administratie van de vice-rector onderzoek. -R staat voor onderzoeksmanagement (waaronder kwaliteitszorg, wetenschapscommunicatie en de EU-cell resorteren), -D staat voor alle taken die de Technology tranfser interface op zich neemt (zie verder)

2.3 De raad voor het industrieel onderzoeksfonds (IOF)

Het IOF-reglement van de VUB werd in 2008 gewijzigd in functie van het ʻBesluit van de Vlaamse Regering betreffende de ondersteuning van de Industriële Onderzoeksfondsen in 2006 en 2007ʼ (overgangsregeling dd. 8 december 2006). De samenstelling van de IOF-raad is als volgt: -Lode Wyns: voorzitter, Vice-rector onderzoek Voorzitter vakgroep Biotechnologie (IMOL-DBIT ) -Jan Cornelis: vertegenwoordiger uit de OZR-advies subcommissie basis-, natuuren toegepaste wetenschappen Voorzitter vakgroep Elektronica en informatieverwerking (ETRO ) -Marc Goldchstein: vertegenwoordiger uit de OZR-advies subcommissie humane wetenschappen Coördinator opleiding ʻEntrepreneurshipʼ, Faculteit Economische, Sociale en Politieke wetenschappen, Marketing manager Enfocus NV -Danny Pipeleers: wetenschappen

vertegenwoordiger

uit

de

OZR-advies

subcommissie

biomedische

Voorzitter vakgroep Pathologische biochemie en fysiologie (MEBO- Diabetes research center)


6

-Axel Bossuyt: raadgever uit het UZBrussel Voorzitter vakgroep Medische beeldvorming en fysische wetenschappen (BEFY ) -Mark Runacres: vertegenwoordiger voor EhB, dept IWT (Industriële wetenschappen) -Marc Lybaert: vertegenwoordiger voor EhB, dept RITS ( Audiovisuele en Dramatische Kunsten) -Rita Temmerman: vertegenwoordiger voor EhB, dept TTK (Toegepaste taalkunde) -Peter Swinnen: vertegenwoordiger voor EhB, dept KCB (Koninklijk Conservatorium Brussel) -Elvira Haezendonck: vakgroep Bedrijfskunde en strategisch beleid, experte uit het domein Economie -Viviane Jonckers: Vakgroep computerwetencshappen, experte uit het domein ICT -Frank Gielen: vertegenwoordiger uit het domein ʻengineeringʼ (technology transfer officer interface R&D), Technology transfer officer ʻapplied sciencesʼ voor TTI. Manager Spinnovation NV -Gilles Capart: externe expert (Ex-Managing Director SOPARTEC (technology transfer bedrijf van UCL) -Jose Zurstrassen: externe expert. Mede-oprichter van Skynet en Keytrade bank -Rudy Dekeyser: externe expert. Managing director VIB -NN Externe expert (nog in te vullen). De samenstelling van de IOF-raad zal conform met het nieuwe besluit, worden aangepast voor 1 maart 2010. 2.4 De commissie Kennis, Innovatie en Technologie Transfer (KITT)

Met het aantreden van het nieuwe Rectoraat, werd de bestaande commissie voor Industrieel beleid (CIB) omgevormd tot de Commissie Kennis-, Innovatie- en Technologie Transfer (KITT). De commissie is samengesteld uit experten die ervaring hebben met industriële contacten, met valorisatie van onderzoek, met netwerkvorming enz. Ze wordt geconsulteerd bij beleidsvoorstellen rond industriële aspecten, en ze kan initiatieven nemen rond ad hoc dossiers zoals octrooien, de oprichting van een spin-off, industriële samenwerking, enz. Het is de bedoeling de voorstellen te toetsen aan de ervaring van de leden. De commissie kan via een elektronisch netwerk worden geconsulteerd bij dringende dossiers en indien nodig kan een bureau worden aangeduid uit haar midden.

De voorzitter van de commissie krijgt de bevoegdheid alle dossiers met betrekking tot kennis- en technologietransfer uit te werken, ondersteund door de Technology Transfer Interface. Dit houdt tevens in het formuleren van beleidsvoorstellen en van ad hoc adviezen rond specifieke projecten, het uitbreiden van een netwerk met de industrie en maatschappelijke actoren en de


7

vertegenwoordiging van de universiteit in externe organen als Voorzitter van de Commissie voor Kennis, Innovatie enTechnology Transfer- KITT- van de VUB. De

commissie

functioneert zoals

voorheen

ten

behoeve

van

het rectorencollege, het

bestuurscollege en de raad van bestuur en onder de rechtstreekse verantwoordelijkheid van de vice-rector onderzoek, naar analogie met de Onderzoeksraad. Samenstelling -Voorzitter Jan Cornelis -Voor het UZBrussel: Marc Noppen -3 leden biomedische wetenschappen: Romain Meeussen, Vera Rogiers, Kris Thielemans -3 leden humane wetenschappen: Ignace Glorieux, Raymond Cluydts, Marc Jegers -3 leden basis en toegepaste wetenschappen: Luc De Vuyst, Robert Meersman, Jan Wastiels -externen: Jean Vereecken (ICAB), genodigden in functie van het dossier

De samenstelling van de KITT-raad zal eveneens voor 1 maart 2010 worden gewijzigd.

2.5 De Technology Transfer Interface (TTI)

De Technology Transfer Interface (TTI) stelt zich tot doel het toegepast onderzoek met economische en maatschappelijke finaliteit te stimuleren en de valorisatie van onderzoek vorm te geven. De TTI functioneert als een aparte cel binnen het R&D departement. De werking wordt gestuurd door verschillende ʻopdrachtgeversʼ -de universiteit (en bij uitbreiding nu de UAB) -de Vlaamse overheid: via het ʻBesluit

over

de

ondersteuning

van

de

Industriële

Onderzoekfondsen en de Interface-activiteiten van de associatiesʼ -de Brusselse overheid,

via een subsidie ʼ Ondersteuning van het Brussels Gewest

met het oog op de bevordering van technologietransfer gericht op de economische ontwikkeling en de innovatie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewestʼ 3

-het BI startkapitaalfonds: het aanbrengen van potentiële investeringsdossiers en de opvolging van de participaties in spin-offs De personeelsbezetting van de TTI –september 2009: 11 mensen (9.6 FTE) waarvan 2.5 FTE aangesteld op VUB middelen (patrimonium) en 7.1 FTE op externe middelen; 2 consultants op externe middelen.


8

Dit geeft de volgende huidige samenstelling: -Afdelingshoofd Technology Transfer Interface dr. Sonja Haesen -Technology Transfer Officer, IE beheer en licenties dr. Hugo Loosvelt -Technology Transfer Officer, spin offs handelsir. Jeremy De Sy -Technology Transfer Officer, business development

(tevens coördinator project

Technologisch Ondernemen) handelsir. Marc Goldchstein -Juridisch adviseur, contractonderzoek Lic. Christa De Permentier -Juridisch adviseur, vennootschapsrecht Lic. Kristel Mommaerts -TTI-Liaison naar de Erasmushogeschool Brussel Lic. Tanja Thijs - Communication & Events TTI (Vlaanderen) en CROSSTALKS Lic. Sara Engelen - Communication & Events TTI (Brussel) Lic. Alena Aga -Contractbeheerder Mevr. Dorien Slock -Secretariaat Mevr. Monique Peeters

Consultants 3

-Secretaris-generaal BI Fund (consultant) Bruno De Vuyst -Operationeel Directeur CROSSTALKS (consultant) Marleen Wynants -ad hoc consultancy


9

3.

De

strategische

visie

van

de

universiteit

op

de

opbouw

van

toepassingsgerichte kennis, de samenwerking met het bedrijfsleven en de valorisatie van wetenschappelijk onderzoek

3.1 Onderzoeksbeleidsplan en algemeen strategisch plan van de Vrije Universiteit Brussel Het onderzoeksbeleidsplan en algemeen strategisch plan van de Vrije Universiteit Brussel definiëren de verschillende vormen van wetenschappelijke onderzoek, waarbij wordt aangegeven dat alle wetenschappelijke onderzoektypes worden ondersteund, evenals de trajecten gaande van de wetenschappelijke ontdekking, de uitvinding tot en met de ontwikkelings- en ontplooiingsfasen ervan (i.e. bijvoorbeeld de implementatie van demonstratoren en prototypes, eindrapporteringen, beleidsaanbevelingen leidend tot kennis en/of technologie overdracht naar de socio-economische actoren zoals de overheid, de industrie, de non-profit sector). Hierbij wordt nadruk gelegd op het belang van zowel de transfer van culturele output in het artistieke onderzoek (o.a. van de hogescholen), de kennis- en technologie transfer naar specifieke sectoren uit de profit en de non-profit sector en het algemene publiek, evenals op de waarde en het potentieel van het strategisch basisonderzoek –gekarakteriseerd door valorisatiedoelstellingenvoor maatschappij en economie. Tenslotte wijst het beleidsplan op de ondersteuning die wordt gegeven vanuit het VUB- onderzoeksmanagement voor het projectgedreven industrieel en toegepast onderzoek en op de speciale rol van de interface-dienst bij de ondersteuning op het vlak van kennis- en technologie transfer, inclusief juridische raadgeving, contractnegotiatie, octrooiindiening, voorbereiding van business dossiers en kapitaalverschaffing voor spin-off creatie, incubatiefaciliteiten,

wetenschapsparken en de initiatieven m.b.t. technology scouting en

ondernemersinitiatie. De verdere uitbouw van het Industrieel/ maatschappelijk dienstbetoon en beleid is daarbij gericht op de uitbouw van een volwaardig valorisatiebeleid en bijbehorende structuur. Een 10-puntenprogramma vat de lange-termijn betrachtingen samen: 1. Het verfijnen en toepassen van een adequaat organisatorisch en juridisch model voor dienstbetoon en valorisatie. 2. De creatie van een geest van ondernemerschap, zonder afbreuk te doen aan de waarde van fundamenteel onderzoek.


10

3.

De

uitbouw

hoofdzakelijk

van

een

bestaande

technisch/wetenschapelijk,

uit

universiteiten

en

internationaal

expertisenetwerk,

onderzoeksinstituten

waarbinnen

op

vertrouwelijke basis valorisatieprojecten en/of spin-off initiatieven aan peer review kunnen onderworpen worden. 4. Het opzetten van een netwerk van industrieën die met de UAB een bevoorrechte informatieuitwisseling en/of creatieve samenwerkingsrelatie wensen aan te gaan. 5. Een continue studie van het beheer en de organisatie van een startersfonds en de concrete uitwerking ervan in samenwerking met experten ter zake. 6. De verdere uitbouw van de interfacecel voor het invullen van thans ontbrekende functies (o.a. hulp bij het opstellen van een business plan). 7. Het uitwerken van een loopbaanmodel voor wetenschappelijke medewerkers, gefinancierd op projectbasis. 8. Het verstevigen van de verbondenheid van onze alumni met de associatie, zodanig dat ook een beroep kan gedaan worden op hun inzet bij de ondersteuning van initiatieven. 9. De bestaande spin-offs met UAB-afgestudeerden in kaart brengen en de bevoorrechte binding met de associatie instandhouden. 10. Het voorzien van incubatieruimte met lokalen voor de opvang van grote onderzoeksprojecten en doorstroommogelijkheden voor startende spin-off bedrijven. 3.2 Dienstbetoon en valorisatie in de Universitaire Associatie Brussel

De Vlaamse overheid heeft de associatie van universiteiten en hogescholen geïnitieerd met het oog op de academisering van het onderwijs en onderzoek aan de hogescholen. De VUB heeft zich met de Erasmushogeschool geassocieerd in de Universitaire Associatie Brussel (UAB). De associatievorming impliceert verregaande samenwerking op gebied van onderwijs, onderzoek en valorisatieactiviteiten. De TTI van de VUB heeft van de UAB de opdracht gekregen om de valorisatieactiviteiten van de associatie in handen te nemen. In 2006 werd daarom op de Vlaamse Interfacesubsidie een nieuwe medewerker aangeworven die de liaison functie tussen de associatiepartners Erasmushogeschool en Vrije Universiteit Brussel opneemt Het

lopende

programma

ʻBUILDING

CAPACTIES

–

Onderzoek

en

Valorisatie

–

de

Erasmushogeschool Brussel in de kijkerʼ dat hierrond werd uitgewerkt, beoogt sensibilisering en informatieverschaffing omtrent onderzoek en valorisatie. Dit programma zal verschillende cycli omvatten en wordt telkens aangevuld in functie van gedefinieerde noden en behoeften.


11

4. De wijze waarop het IOF past in het ruimere kader van strategisch basisonderzoek

en

toegepast

wetenschappelijk

onderzoek,

met

economische finaliteit, van de universiteit. De strategische en operationele doelstellingen die de universiteit met het IOF wil bereiken

4.1 Het IOF-beleidskader van 2004 tot 2009 aan de VUB en EhB

Op 28 mei 2004 hechtte de Vlaamse Regering haar goedkeuring aan de oprichting van het Industrieel Onderzoeksfonds (IOF) aan de Vlaamse Universiteiten (met uitzondering van de KUB). Het IOF Besluit stipuleerde dat elke universiteit een eigen beleid diende te voeren dat gericht is op het opbouwen van een portefeuille aan potentieel toepassingsgerichte kennis, met economische finaliteit. Het IOF moest daarbij harmonieus aansluiten bij het valorisatiebeleid van de universiteit en haar interfacewerking en leiden tot een maatschappelijke valorisatie en overdracht van de opgebouwde kennis, onder meer via samenwerking met het bedrijfsleven, de overheid en de nonprofitsector of via het oprichten van nieuwe bedrijven. Het IOF ging van start op 1 oktober 2004 en werd conform de regelgeving van 2006 uitgebreid naar de EhB

Nav de oprichting van de IOF-raad werden volgende beslissingen getroffen: de Raad van Bestuur van de Vrije Universiteit Brussel van 26 oktober 2004 -nam

akte

van

de

oprichting

van

het

intern

bestemmingsfonds,

genoemd

ʻIndustrieel

Onderzoeksfondsʼ of ʻIOFʼ. De middelen die de overheid ter beschikking stelde werden ondergebracht in de begroting van de universiteit, onder afdeling IV; -gaf opdracht aan de Vice-rector onderzoek en zijn administratie om de gegevens die het O&O Steunpunt statistieken jaarlijks aanlevert te verifiëren opdat het aandeel van de VUB in de jaarlijks te becijferen procentuele verdeelsleutel correct kon bepaald worden; -hechtte haar goedkeuring aan de samenstelling van de IOF-raad en gaf de Vice-rector onderzoek en zijn administratie de opdracht een voorstel voor de nominatieve samenstelling van de IOF-raad aan de Raad van Bestuur voor te leggen ter goedkeuring; -gaf de op te richten IOF-raad de opdracht een IOF-reglement uit te werken dat aan de Raad van Bestuur ter goedkeuring dient voorgelegd te worden.


12

Overeenkomstig dit reglement werd de IOF-raad belast met de volgende taken : -de universitaire overheid adviseren mbt de optimale besteding van de toegekende IOF-middelen voor strategisch basisonderzoek met economische finaliteit (verder kort IOF-middelen genoemd); -dit advies te formuleren met respect van de regels die werden opgelegd in het besluit van de Vlaamse Regering, met name door middel van het hanteren van

op performantie gerichte

selectiecriteria. Hierbij werd onder meer rekening gehouden met het volume aan industriële contracten, het aandeel in het Europese Kaderprogramma voor Onderzoek en Ontwikkeling, het aantal octrooien en het aantal gerealiseerde spin-offs. -dit advies te formuleren opdat de IOF-middelen in de eerste plaats besteed zouden worden aan mandaten van onbepaalde duur. Via deze mandaten voor onderzoekers werd een meer permanente, ondersteunende omkadering voor het strategisch basisonderzoek en de samenwerking met de industrie beoogd. -de selectieprocedures uit te werken voor de toekenning van IOF-middelen waarbij gefinancierde groepen de status van ʻzwaartepunt of groeier van strategisch basisonderzoek met economische finaliteitʼ (IOF-zwaartepunt) verkregen (definities zie ook 4.4); -in deze selectieprocedure te definiëren waaraan onderzoeks- of vakgroepen moesten voldoen om erkend te worden als ʻzwaartepunt of groeier van strategisch basisonderzoek met economische finaliteitʼ. -de ondersteunings- en/of beleidsmaatregelen uit te werken die met de erkenning van een IOFzwaartepunt/groeier gepaard gaan.

Er wordt gestreefd om het IOF aan te wenden als middelen voor onderzoeks- of vakgroepen die de gemiddelde schaal van de universiteit ruim overstijgen en die een lange-termijn ʻroadmapʼ kunnen uittekenen waarin één of meerdere mandaten een effectief verschil kunnen maken. Naar analogie met de meerjaren-financiering van departementen in onderzoeksintituten (IMEC, VIB, VITO) is een evaluatie nodig; voor de IOF-begunstigden zal dit 4 jaar na de start van het programma of de start van de verlenging van het programma plaatsgrijpen.

De groepen die deze IOF-financiering verwerven worden beschouwd als ʻzwaartepunten van strategisch basisonderzoek met economische finaliteitʼ of kort ʻIOF-zwaartepuntenʼ. Alle IOFzwaartepunten kunnen van een bijkomende dienstverlening genieten in het kader van ondersteuning door o.m. de Interface cel (TTI), de diensten pers – en communicatie en wetenschapsvoorlichting en kunnen beroep doen op een beperkt reservefonds dat zal aangelegd worden binnen het IOFfinancieringskanaal.


13

Een deel van de middelen wordt voorbehouden voor ʻGroeiersʼ, maw groepen die nog niet tot op het niveau van een IOF-zwaartepunt zijn uitgegroeid maar duidelijk het potentieel daartoe hebben. Het toekennen van een mandaat en/of middelen uit de IOF-financiering moet hier effectief toe bijdragen. Ook hier zal evaluatie van de IOF-begunstigden 4 jaar na de start van het programma of de start van de verlenging van het programma plaatsgrijpen.

De IOF-ondersteuning zoals aan de UAB uitgewerkt moet dus als een ʻenveloppe-financieringʼ worden gezien voor ploegen die substantieel bijdragen tot de output-factoren die aan de basis liggen van de interuniversitaire verdeling van de IOF-middelen. Er van uitgaande dat de totale IOFfinanciering jaarlijks zal toenemen (groeitraject zoals geschetst door de overheid bij aanvang), wordt binnen een programma de financiering voor een periode van 5 jaar -en verlengbaar- mogelijk gemaakt.

4.2 De realisaties in het IOF-beleidskader 2004 tot 2009

De Vrije Universiteit Brussel is een sterk onderzoeksgerichte universiteit met een onderzoeksbudget van ongeveer 70 miljoen Euro per jaar. De uitbreiding naar een associatieverband, brengt ook een aantal potentiële IOF-samenwerkingsverbanden vanuit de Erasmushogeschool Brussel (EhB). Vanaf 2007 werd de IOF-raad uitgebreid met vier departementele vertegenwoordigers vanuit de EhB. Ook de oproepen (zie hieronder) werden opengesteld voor beide associatiepartners. In 2005 werd aan de Vrije Universiteit Brussel de eerste oproep voor de indiening van voorstellen gelanceerd: voor het programma 2005 (start 1.1.2006) werd de financiering van ʻZwaartepuntenʼ voorop gezet voor een periode van 5 jaar (totaal budget voor de call 2005: 2.200.000 Euro). De IOF- raad selecteerde drie groepen met excellentieniveau voor de verdeling van de middelen uit het Industrieel Onderzoeksfonds (IOF), de zogenaamde IOF Zwaartepunten, die een jaarlijks budget ontvangen van 220.000 Euro/jaar voor de uitwerking van hun valorisatie-roadmap: • de vakgroep TONA- Toegepaste natuurkunde en Fotonica (o.l.v. Hugo Thienpont) • de vakgroep ETRO- Electronica en informatica (o.l.v. Roger Vounckx; ETRO-IOF coördinator: Jan Cornelis) • de onderzoeksgroep IMDO- Industriële microbiologie en voedings-biotechnologie (o.l.v. Luc De Vuyst).


14

In 2006 werd een oproep gelanceerd voor Groeiers (zie definities 4.4): groepen die nog niet tot op het niveau van een IOF Zwaartepunt zijn uitgegroeid maar duidelijk het potentieel daartoe hebben. Het toekennen van IOF financiering moet hier effectief toe bijdragen. Zowel voor Zwaartepunten als Groeiers zal 4 jaar na de start van het programma een evaluatie van de aanwending van de middelen gebeuren. Twee projecten werden weerhouden voor financiering als Groeier (100.000 € /jaar, 5-jaar): • de vakgroep MECH- Mechanica, Jacques De Ruyck • de onderzoeksgroep CEG- Computational Electrochemistry, Johan Deconinck. In 2007 werd de werking van het IOF doorgelicht door het Departement economie, wetenschap en innovatie (EWI). Het rapport geeft de appreciatie weer voor de keuze van de Vrije Universiteit Brussel om de middelen niet te versnipperen, maar te investeren in groepen met een duidelijk potentieel. In 2008 werd een nieuwe call – een eerste op niveau van de UAB - gelanceerd voor Groeiers en Zwaartepunten. Hieruit werden de volgende groepen geselecteerd: bijkomende Zwaartepunten • de vakgroep DRC- Diabetes Research Center, Daniël Pipeleers • de vakgroep CHIS- Chemical Engineering, Gert Desmet • de onderzoeksgroep Metallurgie en Materialenkennis die samen met de bestaande Groeier ʻComputational Electrochemistryʼ nu het Zwaartepunt (en onderzoeksgroep) ʻElectrochemical and Surface engineeringʼ vormen, Annick Hubin bijkomende Groeier • de onderzoeksgroep LMTC- Moleculaire en cellulaire therapie, Kris Thielemans • de onderzoeksgroep FAFY-Toxicology, Dermato-cosmetology and Pharmacognosy, Vera Rogiers In 2009 werd dan het derde instrument binnen het IOF-kader van de UAB gecreëerd, met name de financiering van ʻProof-of-concept projectenʼ. Het betreft hier projecten in de overgang van proof-ofprinciple naar proof-of-concept waarvoor kan aangetoond worden dat ze bijdragen tot de versterking van het geheel van het valorisatietraject van een groep. De aanwendig van de middelen kan zeer breed zijn, maar een duidelijk meetbaar valorisatieobjectief moet worden aangetoond om voor financiering in aanmerking te komen. De grootte-orde per project ligt tussen de 5000 en


15

50.000 euro, projecten lopen voor een periode van maximum 1 jaar.

4.3 Analyse van de implementatie van het IOF

In 2007 werd er door het departement Economie, Wetenschap en Innovatie (EWI) een analyse gemaakt van de werking van het IOF en van de implementatie van het IOF financieringskanaal aan de verschillende Vlaamse universiteiten. Voor wat betreft het gevoerde beleid binnen de VUB tot dan, kwamen een aantal aandachtspunten naar voor, zoals de nood aan de aanpassing van het reglement (in 2005 opgesteld) in functie van de praktijkervaringen. Bijvoorbeeld: het inschakelen van externe experten bij de beoordeling van de programmaʼs (procedures en modaliteiten), de feedbackprocedure bij negatieve beslissingen, een procedure mbt belangenconflicten, de verduidelijking van de rol van de TTI in het IOF. Inmiddels is het Besluit van de Vlaamse regering opnieuw aangepast en zal er voor 1 maart 2010 een totale herziening van het IOF-reglement gebeuren, met ondermeer een gewijzigde samenstelling van de IOF-raad. Alle vermelde aandachtspunten worden in het nieuwe reglement opgenomen.

Het EWI rapport geeft een positieve appreciatie voor de keuze van de VUB om de IOF-middelen niet te versnipperen, maar te investeren in grootschalige projecten met een vrij lange duur. In het rapport wordt wel opgemerkt dat daardoor kleinschalige projecten van korte duur ontbreken. Met de oproep tot het indienen van Proof-of-concept projecten in 2009 werd het derde luik van het IOF-beleid ingevuld: de financiering wordt nu voorzien voor Zwaartepunten en Groeiers, voor een periode van 5 jaar en verlengbaar, en daarnaast wordt 2 keer per jaar een oproep gelanceerd voor de indiening van Proof-of-concept projecten met een looptijd van 1 jaar en een bedrag tussen de 5.000 en 50.000 Euro. Hiermee wordt de behoefte aan projecten met een beperkte financiering en via een snelle beslissingprocedure ingevuld.

Het EWI rapport omschrijft de interfacewerking tav het IOF als ʻadviserend, staat in voor de administratieve ondersteuning en verzorgt de rapportering naar de Raad van Bestuur en naar de overheid voor zowel de Commissie Industrieel Beleid als de IOF-raadʼ. De rol van de TTI tav het IOF is tijdens de afgelopen jaren wel gewijzigd: er is een veel grotere rol gekomen voor de TTI –adviseurs bij de voorbereiding en evaluatie van de dossiers en er is een coaching luik van de IOF-programmaʼs opgestart. De TTI heeft dus de strucurele organisatie en planning van het IOF in handen wat een grotere rol is dan in de EWI-analyse wordt weergegeven.


16

Bij de herziening van het reglement voor 1 maart 2010 zal dan ook de rol van de Interfacedienst worden geëxpliciteerd. Het blijft ook de betrachting om het UAB-IOF beleid te laten evolueren in functie van de ervaring die met de lopende programmaʼs wordt opgedaan. Zo zal in de toekomst een meer geformaliseerde evaluatie-procedure

worden

uitgetekend,

zullen

procesmatige-

en

output-

KPIʼs

worden

gedefinieerd en zal de TTI menskracht inzetten om de evaluatie van deze KPIʼs te monitoren, ten dienste van de onderzoeksploegen zonder extra belasting. Ook een screening door TTI van de mandaathouders voor aanwerving, behoort tot de agendapunten die moeten opgenomen worden. Het reglement zal telkens aangepast worden in functie van gewijzigd beleid. Wat betreft de vertegenwoordiging van de Erasmushogeschool in de IOF-raad, werd reeds in 2008 een aanpassing doorgevoerd: momenteel zijn de 4 departementen van de EhB vertegenwoordigd in de raad. Hierdoor wordt de betrokkenheid van de hogeschool groter en kan verwacht worden dat er ook van daaruit projecten (eventueel in co-promotorschap) zullen ingediend worden. Hetzelfde

geldt

voor

de

aanwezigheid

van

IOF-leden

afgevaardigd

door

de

humane

wetenschappen. Gezien het toenemend belang van ʻservicesʼ gekoppeld aan ʻhigh tech productenʼ is het een belangrijke uitdaging de achtergrondkennis in verschillende disciplines van de humane wetenschappen te ontsluiten voor valorisatie en multidisciplinaire projecten.

4.4 Het IOF-beleidskader vanaf 2009

Het Besluit van de Vlaamse Regering betreffende de ondersteuning van de Industriële Onderzoeksfondsen en de interfaceactiviteiten van de associaties in de Vlaamse Gemeenschap van juni 2009, legt een bijkomende klemtoon in de doelstellingen van het IOF, op korte tot middellange termijn:

“ 1° de wisselwerking tussen de associatie en het bedrijfsleven stimuleren; 2° een portefeuille van toepassingsgerichte kennis bij de associatie opbouwen. Een IOF moet op middellange tot lange termijn, resulteren in: 1° een betere afstemming van het strategisch basisonderzoek en toegepast wetenschappelijk onderzoek op de economische behoeften 2° de toepassing en valorisatie van de opgebouwde portefeuille van kennis in het bedrijfsleven De IOF passen in het ruimere geheel van inspanningen om de wisselwerking tussen instellingen voor hoger onderwijs en economische actoren te versterken.

“


17

Daarbij wordt gestipuleerd dat

“ het dagelijks beheer van de via het IOF bekostigde mandaten en

projecten en de werking van het IOF wordt uitgevoerd onder de verantwoordelijkheid van de interfacediensten. “ Concreet zal de IOF-raad, ondersteund door de Technology Transfer Interface, een aangepast IOFreglement uitwerken dat conform is met het nieuwe Besluit van de Vlaamse Regering, met name op het vlak van een feedback-procedure voor de niet-toekenning van middelen, een regeling voor belangenconflicten en de samenstelling van de IOF-raad. Dit reglement zal aan de VUB en het Associatiebestuur van de Universitaire Associatie Brussel worden voorgelegd ter goedkeuring. De strategische beleidskeuzes die werden gemaakt in de periode 2004-2009 zullen worden verdergezet: de IOF-middelen zullen bij voorkeur geïnvesteerd worden in lange-termijn valorisatietrajecten van IOF-zwaartepunten en groeiers en in Proof-of-concept financiering: Met IOF-zwaartepunten worden onderzoeks- of vakgroepen bedoeld die een succesvolle activiteit uitgebouwd hebben rond toepassingsgericht onderzoek met economische finaliteit. Deze IOF-zwaartepunten: •

kunnen de waarde van hun onderzoeksactiviteiten bewijzen aan de hand van de criteria die gehanteerd worden voor de verdeelsleutel van de IOF gelden (meer bepaald: patenten, spin-offs,

publicaties,

inkomsten

uit

industriële

contracten

en

uit

Europese

onderzoeksprojecten) •

overstijgen ruim de gemiddelde schaal van de onderzoekseenheden aan de universiteit;

•

kunnen een lange-termijn ʻroadmapʼ voorleggen, die duidelijk aangeeft hoe hun activiteiten binnen afzienbare termijn leiden tot economisch relevante onderzoeksresultaten.

Met IOF-Groeiers worden onderzoeks- of vakgroepen bedoeld die nog niet tot op het niveau van een IOF-zwaartepunt zijn uitgegroeid maar duidelijk het potentieel daartoe hebben. Het toekennen van IOF-financiering moet hier effectief toe bijdragen.

Proof-of-concept projecten situeren zich in de overgang van proof-of-principle naar proof-ofconcept waarvoor kan aangetoond worden dat ze bijdragen tot de versterking van het geheel van het valorisatietraject van een groep.


18

4.5 Cijfermatige doelstellingen van het IOF

De hoofddoelstelling van de aanwending van de IOF-middelen is, zoals het VUB reglement dit reeds in 2005 aangaf: ʻharmonieus aansluiten bij het valorisatiebeleid van de universiteit en haar interfacewerking wat moet leiden tot een maatschappelijke valorisatie en overdracht van de opgebouwde kennis, onder meer via samenwerking met het bedrijfsleven, de overheid en de nonprofitsector of via het oprichten van nieuwe bedrijven.ʼ De enveloppe-financiering die vanaf 2005 wordt toegekend en jaarlijks wordt opgevolgd, is in 2010 aan een eerste grondige evaluatie toe, waarna zal beslist worden of het beleid al dan niet moet bijgestuurd worden. De betrachting is dat de Universitaire Associatie Brussel in de IOF verdeelsleutel gelijke tred kan houden met de percentages die de Vrije Universiteit Brussel voorheen in de sleutel behaalde. Zowel de wijziging van de verdeelsleutel vanaf 2009 (veranderde invulling van parameter 3 en de gewichten die er aan worden toegekend) als de evolutie vanaf 2014 waarbij de parameters op associatie-niveau zullen worden gemeten, zijn ongunstig voor de middelgrote instellingen. Gegeven het feit dat de overheid aan de instellingen een lange-termijn beleid oplegt (aanstelling van postdoctorale mandaten van onbepaalde duur), zal een herverdeling van de middelen grondige veranderingen kunnen veroorzaken in het IOF-beleid zoals het nu gevoerd werd. De VUB heeft hier reeds van in het begin op geanticipeerd, door de programmaʼs en de bijbehorende aanstellingen tot periodes van 5 jaar te beperken, met de mogelijkheid van verlenging, indien de kwaliteit van het programma en het budget dit toelaten. De UAB zal dit beleid overnemen. Ter illustratie wordt hierbij het aandeel van de verschillende universiteiten gegeven in de IOF-sleutel en de evolutie over de laatste 5 jaar.

IOF aandeel % 50 45 40 35 30

KULeuven LUC

25

UA Ugent

20

VUB

15 10 5 0 2004

2005

2006

2007

2008


19

Het is de betrachting om het aandeel van de instelling in deze sleutel op peil te houden en indien mogelijk te laten toenemen. De Interfacewerking zal in de komende jaren dan ook meer toegespitst worden op het aantrekken van externe middelen in de derde en vierde geldstroom, omdat hierop nog een groeiverwachting kan geformuleerd worden.


20

5. De wijze waarop de associatie tot een optimale interfacewerking wil komen binnen de associatie zelf en op associatieniveau. De strategische en operationele doelstellingen die de associatie met de interfacedienst wil bereiken. De wijze waarop de werking van de interfacedienst aansluit bij de werking van het IOF 5.1 Missie van de Interface-dienst Valorisatie

van

onderzoeksresultaten

houdt

in

dat

ontwikkelde

kennis,

resultaten

van

wetenschappelijk onderzoek en technologie van de associatie ter beschikking worden gesteld van de samenleving, waaronder in de eerste plaats de industrie. De Technology Transfer Interface (TTI), deel van het R&D departement, is de door de UAB aangeduide bevoegde dienst. Via deze Interface wordt de zogenaamde deal flow gegenereerd: het opzoeken van economisch valoriseerbare onderzoeksresultaten en het begeleiden van de technologie transfer dossiers en spinoff projecten. Als schakel tussen universiteit/ hogeschool en industrie, begeleidt de Technology Transfer Interface (TTI) onderzoekers in alle fasen van hun samenwerking met de bedrijfswereld. De TTI taken omvatten, voor de VUB en EhB: * Onderzoekers begeleiden bij het vinden van financiering voor toegepast onderzoek * Ondersteuning bij de onderhandelingen met derden, juridische uitwerking en administratief beheer van de contracten * Actief opsporen van valoriseerbare onderzoekresultaten en uitwerken van een valorisatiestrategie wat de bescherming via octrooien kan inhouden * Beheren van de intellectuele eigendom en octrooiportfolio * Creëren van valorisatie-awareness en ondernemersschap via Starters- en Octrooiseminaries * Spin-off oprichting bevorden, begeleiden en opvolgen 3

* Startkapitaalfonds BI : management en aanbreng van investeringsdossiers * Incubatiecentra en Researchparken: medebeheer * Industrieel netwerk Crosstalks: industrie-universiteitsnetwerk


21

De TTI is tevens het contactpunt voor externen die op zoek zijn naar specifieke expertise of apparatuur, naar samenwerkingsmogelijkheden, geoctrooieerde technologie of aansluiting bij lopend onderzoek. Deze contacten lopen hetzij via de vorsers zelf of kunnen worden geïnitieerd en opgevolgd via de TTI. De Interface neemt deel aan netwerken en fora om deze contacten te bevorden.

5.2 Aanbevelingen uit de evaluatie van de universitaire interfacediensten

Als belangrijkste conclusies uit het eindrapport van Deloitte (maart 2008) in opdracht van EWI noteerden wij: -waardevolle professionele competenties, maar helt sterk naar het academische; medewerkers met bedrijfservaring aantrekken -bereikbaarheid voor externe klanten verbeteren -systematische samenwerking met bedrijven uitbreiden -tevredenheid van de onderzoekers tav de dienstverlening bestendigen maar tevens verbreden naar meer gebruikers (humane wetenschappen, Hogeschool) -focus op spin-off creatie en licenties vergroten -werking sturen op basis van meetbare objectieven, performantie management invoeren -samenwerken met andere interfacediensten in een netwerkstructuur, ondermeer door competenties in kaart te brengen

Al deze aandachtspunten zullen worden aangepakt in de volgende 5 jaar. Een aantal adviezen werden meteen in de operationele werking van de TTI opgenomen (aantrekken van mensen met een bedrijfsgeorienteerd profiel en business-ervaring), voor een aantal andere aandachtspunten dient een langere termijn visie en bredere aanpak te worden ontwikkeld omdat dit niet rechtstreeks of niet alleen van de performantie van de TTI afhangt (uitbreiden van de samenwerkingen met de industrie bijvoorbeeld ). In het kader van het Algemeen Strategisch Plan (ASP) van de VUB (2009), werd een grondige SWOT-analyse gemaakt van de werking van de Interfacedienst. De performantiebijdrage aan het ASP op metaniveau en op niveau van de dienst R&D werd in kaart gebracht.


22

Concreet kunnen volgende acties –naar aanleiding van de externe en interne analyse- alvast worden genoteerd (rapportering hierover in het volgende jaarverslag): Bedrijfservaring aantrekken -aanwerven van een jonge handelsingenieur

(1.0 FTE) als spin-off coach waardoor de

technology transfer manager-IE meer tijd krijgt om het licentie-verhaal uit te bouwen -aanwerven (0.5 FTE) van een senior business developer en IOF-coach met 20 jaar ervaring in verschillende technologiebedrijven, zowel start-ups (ook als mede-oprichter) als gevestigde bedrijven Zichtbaarheid en bereikbaarheid voor interne en externe klanten verbeteren -aanpassing van de TTI-website; interne doorlichting van de interne

en

externe

marketing

strategie (project van 4 maanden) van TTI laten uitvoeren door een communicatiespecialist -praktische brochure (werktitel ʻThe Rough Guide to knowledge and technology transferʼ), voor startende onderzoekers -actievere rol in het VIN netwerk opnemen, aanwezigheid op bedrijvenfora verbeteren -rol in het Crosstalks Universiteits- industrie netwerk verder opnemen Samenwerking met bedrijven verhogen en uitbreiden naar alle doelgroepen -samenwerking met de incubatoren IICB (Zellik) en ICAB (Brussel, operationeel oktober 2009) verder uitbouwen -awareness-activiteiten: *de vice-rector onderzoek begeleiden bij de sensibilisering van de faculteiten tav de activiteiten onder de derde en vierde geldstroom (strategisch basisonderzoek en toegepast onderzoek voor de industrie) *interne informatiesessies voor onderzoekers aangaande de gewijzigde modaliteiten in het SBO –steunkanaal (economisch en maatschappelijk) en TETRA-financiering naar alle faculteiten en EhB -actieplan naar de EhB concretiseren (“Buiding capacities: onderzoek en valorisatie aan de Erasmushogeschool Brussel in de kijker”) -via samenwerking met het project Technologisch ondernemen, meer bewustzijn creëren rond valorisatie van onderzoek in de Humane wetenschappen.


23

Spin-off en licenties verhogen - nauwere samen met het project ʻTechnologisch Ondernemen van de faculteit Economie (vakgroep Bedrijfseconomie en Strategisch Management): de eerste doelgroep zijn de masterstudenten burgerlijk ingenieur en bio-ingenieur. Zij worden tijdens hun opleiding wegwijs gemaakt in het bedrijfsgebeuren. Een ander aspect is het praktijkwerk in interdisciplinaire teams die via de projectenbeurs ontstaan. 3

-onderhandelingen opnemen over de verderzetting van het BI startkapitaalfonds of de creatie van een nieuw fonds; uitbreiding tot Arkimedes Fonds (2010) onderzoeken -zie eerder: aanwervingen en herschikking takenpaketten Meetbare objectieven stellen en performantiemanagement Dit hangt nauw samen de doelstellingen van het IOF (zie eerder) en met de invoering van het Algemeen Strategisch Plan van de Vrije Universiteit Brussel dat in de loop van 2009 werd gefinaliseerd. Samenwerken met andere Interfacediensten -gezamenlijk actieplan van de TTO Flanders uitwerken en concrete events organiseren: zie actieplan onder hoofding 6.

5.3 Krijtlijnen van het Onderzoeks-beleidsplan 2006-2011 en het algemeen strategisch plan van de VUB

Ook de Universiteit is als belangrijke financier van de Interface-activiteiten, een opdrachtgever die een lange-termijn visie voor de werking van de TTI uittekent. In het Onderzoeks-beleidsplan 2006-2011

en

het algemeen

strategisch

plan

van

de VUB

worden

vijf concrete

aandachtspunten naar voor geschoven die de werking van de Interfacedienst verder moet professionaliseren. Deze aandachtspunten die in 2006 werden geformuleerd lopen voor een groot deel parallel met de aanbevelingen van de Deloitte-EWI doorlichting, zodat een integratie van beide actieplannen geen probleem geeft:

1. De academische onderbouw van de Interfacewerking: ondermeer via benchmarking van het eigen interfacemanagement, door onderzoek te verrichten naar de evolutie van de outputindicatoren voor het strategisch basisonderzoek en IOF, door onderzoek rond ondernemerschap en bibliometrische impact uit te voeren.


24

2. De associatie en het valorisatiebeleid: het gezamenlijk valorisatiebeleid voor het geheel van de Associatie moet vorm gegeven worden en moet aandacht hebben voor de specificiteit van de onderzoeksproblematiek aan de hogescholen. 3. Verdere uitbouw van het Business development luik binnen de TTI: door het aantrekken van expertise vanuit de bedrijfswereld. 4. Verdere uitbouw van een netwerk rond onderzoek en innovatie in het Brussels Gewest: door gebruik te maken van de kanalen die het Brussels gewest ter beschikking stelt. 5. Verdere integratie van het Crosstalks netwerk in het VUB-beleid rond sponsoring: door een integratie met andere initiatieven gericht op sponsoring en externe fondsenwerving te onderzoeken.

5.4 De werking van de Interfacedienst en het IOF (zie ook 4.3) Daar waar in de EWI doorlichting de interfacewerking nog als adviserend en administratief ondersteunend wordt omschreven, is inmiddels de rol van de TTI tav het IOF tijdens de afgelopen jaren grondig gewijzigd: de rol van de TTI–adviseurs bij de voorbereiding en evaluatie van de dossiers is toegenomen, de coaching van de IOF-programmaʼs is opgestart, de structurele organisatie en planning van het IOF berust bij de TTI en een gestructureerde evalutie-procedure wordt uitgetekend. Het IOF-reglement zal telkens aangepast worden in functie van wijzigingen in de werking en het beleid.

5.5 Cijfermatige doelstellingen van de TTI

Cijfermatige doelstellingen formuleren voor de TTI is een complexe aangelegenheid, daar de output die de TTI genereert in hoofdzaak afhangt van factoren en mensen extern aan de TTI, met name de onderzoekers en de activiteiten van de UAB. Daarenboven wordt de werking van de TTI gestuurd door het Onderzoeksbeleidsplan van de VUB, het Strategisch plan van de VUB, de beleidsvisie van de Universitaire Associatie Brussel en de beleidsopties die de IOF-raad voorstelt. Samenwerking met de industrie De performantie van de instelling m.b.t. de IOF-indicatoren wordt uiteraard continu gemonitored (zie hoger). De rol van de TTI is hierin belangrijk. Er wordt een zeer actieve ondersteuning gegeven om de performantie van de instelling op het peil te houden van de afgelopen jaren. De gewijzigde IOF-sleutel zal evenwel in het nadeel


25

spelen van de middelgrote instellingen: het gewicht dat

parameter 3 krijgt (industriële

contractinkomsten) zal wellicht ons globale aandeel in de IOF-sleutel laten dalen (de afgelopen jaren schommelde dit rond de 12%). Er worden concrete acties opgezet om de samenwerking met de industrie te bevorden. Spin-off creatie Aan de VUB werden de afgelopen 12 jaar spin-off bedrijven opgericht met een gemiddelde van 1,2 bedrijven per jaar. Niet alleen het aantal bedrijven is daarbij van belang, maar ook de marktwaarde van de technologische inbreng en de kwaliteit van het spin-off team zijn cruciaal voor de levensvatbaarheid van het bedrijf. Hierin kan de TTI een grote rol opnemen. Van de 7 bedrijven die voor 1995 aan de VUB werden opgericht, zijn er vandaag nog 4 actief, wat voor spin-off bedrijven een meer dan behoorlijk resultaat is. Sinds 1995 werden aan de Vrije Universiteit Brussel bijkomend 13 spin-off bedrijven opgericht volgens de definitie die de Vlaamse overheid hanteert, m.a.w. er is een technologietransfer (inbreng tegen aandelen of onder de vorm van een licentieovereenkomst of door verkoop) tegen marktconforme voorwaarden. Deze bedrijven die mede dankzij de TTI tot stand kwamen, zijn vandaag nog allen actief. Het gemiddelde van 1,2 bedrijven per jaar is een performantie-indicator die wij voor ogen houden. De inzet van bijkomende TTI-leden zou dit gemiddelde moeten kunnen opdrijven, waarbij er niet voor wordt geopteerd om alle ʻdienstbetoon-activiteitenʼ die momenteel binnen de instelling gebeuren af te spinnen. Ook de projecten die vanuit de Erasmushogeschool Brussel worden aangebracht, zouden dit gemiddelde positief kunnen beïnvloeden op termijn. Licenties De activiteitsgraad van de VUB octrooiportfolio voor de periode 1998-2006 ligt veel hoger dan 1

het gemiddelde voor de Europese universiteiten wat 32.5% is . Deze gegevens werden in een studie van het ECOOM (voorheen SOOI) gevalideerd: -39.5 % van de toegekende VUB- octrooien werden gelicentieerd aan een spin-off bedrijf -31,6% van de toegekende VUB- octrooien werden gelicentieerd aan een bestaande onderneming Meer dan 70% van de toegekende VUB-octrooien worden dus actief gevaloriseerd. Het is onze betrachting dit cijfer te bestendigen en indien mogelijk te verbeteren.

1

Bron: Giuri P. Et al. (2007) Inventors and invention processes in Europe: Results from the PatVal-EU Survey. Research Policy, 36, 1107-1127)


26

Andere activiteiten Alle activiteiten die de TTI uitvoert kunnen in principe gemeten worden: aantal contacten met bedrijven, aantal adviezen intern en extern, aantal opleidingsdagen, deelnames aan congressen, beurzen, fora... het kwalitatieve rapport over deze activiteiten wordt jaarlijks voorgelegd en gemeten ten opzichte van de output-indicatoren die hierboven worden vermeld. De TTI hoopt evenwel dat er geen systeem van louter kwantitatieve tellingen wordt ingevoerd: dit zou ten koste gaan van de werktijd en de motivatie van de TTI teamleden.

5.6 De verdere aansluiting van IOF en Interface op langere termijn

Indien de Vlaamse overheid een verder groeitraject van de IOF-middelen voorziet, kan een vierde luik aan het UAB-IOF worden uitgebouwd: de ondersteuning van valorisatie in een internationale context. De IOF-zwaartepunten zijn doorgaans zeer succesvol in het verwerven van EU-financiering (NoE, IP, ...) en het verwerven van grote financieringsprojecten (bijvoorbeeld Methusalem). De valorisatie van onderzoeksresultaten uit deze grote (internationale) projecten wordt een bijkomend aandachtspunt, temeer daar ook de return voor Vlaanderen in deze context moet bewaakt worden. De UAB kiest momenteel voor de enveloppe-financiering van Zwaartepunten en Groeiers en voor korte termijn Proof-of-concept financiering. Indien de beschikbare middelen toenemen, zou een vierde pijler kunnen uitgebouwd worden die specifiek gericht is naar de ondersteuning van grote internationale valorisatieprojecten. De versterking van de Vlaamse aanwezigheid in de EIT-KICʼs (European Institute of Innovation and Technology – Knowledge and Innovation Communities) wordt hiermee beoogd. Anderzijds kan een uitbreiding van de structurele steun via de Interface-financiering zorgen voor een permanente stimulering en steun aan de onderzoeksgemeenschap voor deelname in deze grote projecten. De TTI kan dan een actievere rol opnemen in • de initiëring van multidisciplinaire initiatieven, bijvoorbeeld in het kader van de EIT-KICʼs • de managementsondersteuning van grote projecten De toename van het IOF- en Interfacebudget is hiervoor nodig en de stabiliteit van de verdeelsleutel moet terug bekeken worden, indien men niet het risico wil lopen zaken uit te bouwen die niet bestendigd kunnen worden.


27

6. De wijze waarop de universiteit tot een optimale samenwerking wil komen tussen de associaties onderling en in het kader van het Vlaams innovatienetwerk De vijf Vlaamse TTOʼs, verbonden aan de vijf associaties, hebben zich verenigd in TTO Flanders. Er werd een gezamenlijk actieplan uitgewerkt, dat hieronder wordt weergegeven. Dit actieplan wordt in elk beleidsplan opgenomen. Inmiddels werd met de concrete uitvoering van dit actieplan gestart.

6.1 Samenwerking tussen de Interfacediensten van de Vlaamse associaties Historiek en situering Sinds 1998 ontvangen de Vlaamse universiteiten subsidies van de Vlaamse overheid die bijdragen in de kosten van de Interfacewerking met als doel tot een maximale valorisatie van de in de universiteiten aanwezige kennis en expertise te komen ten behoeve van de Vlaamse economie. Hierbij wordt de universitaire cultuur gestimuleerd en getracht excellentie in onderwijs en onderzoek te koppelen aan innovatief ondernemerschap. De subsidiesteun dient te worden aangewend ter bevordering van • de samenwerking met Vlaamse bedrijven • voor de bevordering van economische valorisatie van onderzoek • het beheer van intellectuele eigendom • de bevordering van de oprichting van spin-off bedrijven De resultaten van de Interfacewerking worden jaarlijks voorgelegd en getoetst aan het eerder ingediende 5-jarenplan. De Minister wordt hierbij geadviseerd door het IWT. Daarnaast is een vijfjaarlijkse doorlichting door bevoegde experts voorzien waarvan de eerste in maart 2008 werd afgerond. Als pijnpunt werd aangegeven dat de samenwerking tussen de interfacediensten van de Vlaamse associaties onvoldoende zichtbaar was. In het nieuwe IOF/Interface Besluit van de Vlaamse regering van juni 2009 werd de samenwerking tussen de interfacediensten van de Vlaamse associaties als extra aandachtspunt opgenomen. De verschillende interfacediensten staan quasi dagelijks met elkaar in contact: over concrete subsidiedossiers en projecten, bij het voorbereiden van gezamenlijke standpunten in overkoepelende dossiers, via het doorgeven van mogelijke opportuniteiten en oproepen,…. Op informele basis wordt veel kennis en expertise uitgewisseld en de medewerkers van de verschillende interfacediensten hebben steeds de kans om bij elkaar opleidingen en workshops te volgen. Juni 2007 werd de bestaande samenwerking verder geformaliseerd en gestructureerd door de oprichting van de VLIR-subwerkgroep Interface, waarbij 2-maandelijks overleg plaatsvindt en gezamenlijke initiatieven en standpunten voorbereid worden. Het doorlichtingsrapport wees echter uit dat deze samenwerking toch nog onvoldoende zichtbaar was voor de buitenwereld. Daarop besloten de universitaire interfacediensten om hun werking en


28

samenwerking meer in het spotlicht te plaatsen en op een aantal fora en evenementen naar buiten te treden onder één naam, nl. TTO Flanders. De kern van TTO Flanders werd doelbewust opgebouwd vanuit de universitaire interfacediensten. De academische omgeving en de specifieke wet en regelgeving maken dat zij geconfronteerd worden met specifieke situaties, vragen en problemen die voor bv strategische onderzoekscentra en andere kennisinstellingen als veel minder problematisch worden ervaren of zelfs onbekend zijn. De TTO Flanders acties staan wel steeds open voor de medewerkers van andere technologietransferdiensten en de ervarings- en kennisuitwisseling met de SOCʼs en andere kennistellingen wordt als zeer belangrijk ervaren. Een gedetailleerd actieplan werd opgesteld dat de bestaande samenwerking verder moet uitdiepen en bestendigen. Dit actieplan moet gesitueerd worden naast het vijfjaarlijkse beleidsplan dat iedere universitaire associatie individueel dient op te stellen voor zijn interfacewerking en omvat enkel activiteiten die gezamenlijk ontplooid zullen worden.

6.2 Actieplan 2009-2013: Samenvatting: De Vlaamse interfacediensten, verenigd onder de naam TTO Flanders, gaan hun bestaande samenwerking verder formaliseren en uitdiepen. Hiertoe hebben ze samen een reeks initiatieven uitgewerkt die in de volgende jaren ontplooid kunnen worden: •

• • • •

• • •

•

Ze zullen één gezamenlijke portaalsite opzetten, waardoor bedrijven via 1 kanaal de verschillende interfacediensten kunnen bereiken en waar ook alle ʻtechnology offersʼ verzameld zullen worden. Gezamenlijke partnering events kunnen gepland worden. Waar nuttig zal één vertegenwoordiger van TTO Flanders namens de vijf instellingen deelnemen aan innovatiefora, zowel binnenlandse als buitenlandse. De optimalisatie van tech transferopleidingen wordt onderzocht (inventarisatie, openstelling voor elkaar,…) De Vlaamse universiteiten engageren zich om hun werkwijze m.b.t. samenwerking met de industrie uit te schrijven in een gemeenschappelijk document dat aangeeft hoe bepaalde clausules kunnen ingevuld worden en in welke omstandigheden. TTO Flanders wordt de permanente werkgroep van de vijf Vlaamse universiteiten, waarbinnen de gezamenlijke standpunten en acties uitgewerkt en gecoördineerd worden. Er wordt onder gemeenschappelijke vlag promotiemateriaal aangemaakt. Er wordt binnen TTO Flanders bekeken hoe het ganse totstandkomingstraject van SBOprojecten verbeterd kan worden. Een streefdoel kan zijn dat elk SBO-project door minstens één TTO adviseur concreet wordt opgevolgd, die dan daaromtrent rapporteert naar de TTO offices van de andere deelnemende universiteiten in het consortium. Ook omtrent de valoristatie-aanpak naar de hogescholen toe worden best practices uitgewisseld. Een gezamenlijk VIN-project omtrent best practices in het algemeen kan bekeken worden. Een protocol tot praktische samenwerking tussen TTOʼs m.b.t. spin offs zal ontwikkeld worden rond volgende concrete acties: *Uitwisseling van informatie tussen TTOʼs m.b.t. mogelijke spin off opportuniteiten; *Identificatie van gemeenschappelijke spin off projecten; *Organisatie van gezamenlijke presentatie van het businessplan aan VINNOF en andere investeerders.


29

6.2.1. gemeenschappelijke portaalsite TTO Flanders De Vlaamse Interfaces zullen een website uitwerken, waarin de verschillende universitaire interfacediensten zich voorstellen en van waaruit kan worden doorgeklikt naar de websites van de 5 universiteiten/ associaties. De bedoeling van deze portaalsite is tweeledig: • tegemoet komen aan de vraag van de bedrijven om 1 loket/adres te hebben waarop alle informatie over mogelijke samenwerkingen met universiteiten en hogescholen kan gevonden worden. Tevens wordt een link gelegd naar de databestanden van IWETO, hetzij naar de bestanden van de universiteiten zelf, waar het afgelopen en lopende onderzoek wordt opgelijst. • een gemeenschappelijke site hebben waarop ʻtechnology offersʼ worden aangekondigd, met de bedoeling deze opportuniteiten kenbaar te maken aan de Vlaamse bedrijven en het VINnetwerk en tevens om elkaar hiervan in kennis te stellen met het oog op verder interuniversitair onderzoek en ontwikkelingsactiviteiten. Hiermee beogen de Interfaces waar mogelijk kennis en technologieën te poolen. Dit impliceert ook dat middelen en mensen (resources) zullen kunnen gedeeld worden in gemeenschappelijke valorisatieprojecten. De uitbouw van een dergelijke website moet compatibel zijn met het FRIS-project dat de Vlaamse overheid (op vraag van Minister Ceyssens) momenteel uitwerkt. Inhoud: • oplijsting van de generieke taken van de Interface • voorstelling van alle Interfaces per associatie/ universiteit • aanbod van technologieaanbiedingen (niet-confidentiële informatie) • oplijsting van octrooien (toegekend of in aanvraagfase na publicatie) die beschikbaar zijn voor licentiëring of verkoop (gevalideerde data die het SOOI kan aanreiken) • doorverwijzing naar de universitaire websites met onderzoeksaanbod van elke instelling of verwijzing naar IWETO-website • activiteitenkalender waarop alle Interfaceactiviteiten worden aangekondigd die openstaan voor externen De inhoud kan in de volgende jaren worden uitgebreid in functie van de behoeften van de bedrijven, het VIN netwerk en andere doelgroepen. Op termijn kan eventueel een elektronische newsletter worden toegevoegd die de aandacht vestigt op activiteiten, tech offers enz. Vorm: De opmaak van de Interface portaalsite zal worden uitbesteed aan een professioneel bureau. De opmaak van een website kan geraamd worden op ca. 10.000 Euro. De Interfaces zullen in de kostprijs bijdragen in functie van hun aandeel in de IOF-sleutel. Er zal bij de verdeling van de kosten uiteraard rekening worden gehouden met eventuele bijdragen vanuit een Interface, zoals bvb terbeschikkingstelling stellen van een webdesigner, hosten van de site op een server, terbeschikkingstelling van personeel dat de site onderhoudt enz.


30

6.2.2. Thematische partnering events De VRWB identificeerde zes strategische clusters in Vlaanderen, waarrond heel wat onderzoek gebeurt in de Vlaamse universiteiten en hogescholen. De organisatie van thematische partnering events waaraan alle associaties deelnemen, kan gepland worden. Doel: Door dit gezamenlijk te organiseren, kunnen bedrijven wellicht gerichter worden aangesproken, kunnen mensen en middelen efficiënter worden ingezet, kunnen complementaire onderzoeksresultaten geïdentificeerd worden. Vorm: Mini-symposium met presentaties van onderzoekers over lopend onderzoek, afgestemd op een publiek van industriëlen. Focus op kennistransfer. Samenwerking met de strategische onderzoekscentra en competentiepolen is nodig, teneinde een multitude aan events te vermijden. Samenwerken of afstemmen met bestaande universitaire netwerken (Leuven.Inc uit KULeuven, Crosstalks uit VUB, Gent BC uit UGent, andere…) is eveneens gewenst.

6.2.3. Interactie met andere partners uit het Vlaams Innovatienetwerk 6.2.3.1 Samenwerking met Innovatiecentra Om de expertise van universiteiten en hogescholen kenbaar te maken aan innovatie-gericht KMOʼs wordt op regelmatige basis overleg georganiseerd met de lokale innovatiecentra. Doel: Door samen te werken met de Innovatiecentra, kunnen bedrijven wellicht gerichter worden aangesproken en kunnen de KMOʼs op maat begeleid worden, zowel wat betreft het vinden van de geschikte (technologische) expertise als de meest subsidiekanalen voor technologische innovatie. Als dusdanig werken TTO (satelliet van de onderzoeker) en Innovatiecentrum (satelliet van IWT) complementair en wordt het traject voor de KMO om “ de juiste deur” te vinden sterk ingekort. Vorm Thematische (ontbijt)infosessies (loopt reeds in West-Vlaanderen en Limburg) Contactdagen (Vlaams-Brabant Innoventivity Day (Limburg) Vrijdag VIS dag (Vlaams-Brabant) 6.2.3.2 Samenwerking met Innovatiecentra EEN en FIT Om de spin-off bedrijven te ondersteunen in het uitbreiden van hun onderneming verwijzen de TTOʼs hen door naar AO (“ondernemen”vb businessaspecten van import) of FIT (“internationaliseren”, vb informatie over export). Om de expertise kenbaar te maken bij een groter internationaal publiek werken TTOʼs samen met AO en EEN om business/technologische fiches op te stellen.


31

6.3.3.3 Samenwerking met IMEC en VIB (en andere SOCʼs) De expertise van de Universiteiten kan complementair zijn aan deze van IMEC en VIB en andere SOCʼs. Combineren van expertise leidt mogelijk tot meer/robustere EU- projecten en spin-off opportuniteiten. Doel: Om dit nader in kaart te brengen en gezamenlijke valorisatieprojecten voor te bereiden wordt er op regelmatige basis bilateraal overleg gepleegd.

6.2.4. Vlaamse vertegenwoordiging op binnen- en buitenlandse innovatie-fora 6.2.4.1 Buitenlandse innovatie-fora De Vlaamse Interfacediensten kunnen niet allemaal individueel deelnemen aan de vele buitenlandse missies, innovatiefora, tech transfer & brookerage events enz (vb Copenmind, BioPartnering Europe,…) omdat de kosten erg hoog kunnen oplopen en dit ook wat mankracht betreft een zware belasting is. Nochtans is zowel de visibiliteit voor de Vlaamse universiteiten / hogescholen op dergelijke fora belangrijk als de mogelijkheid om contacten te leggen op basis van concrete technologieaanbiedingen. Er zal nagegaan worden of gezamenlijke deelname vanuit TTO Flanders aan dergelijke fora een nuttig alternatief kan bieden. Daarbij wordt gedacht aan een gezamenlijke stand waarop minstens één en bij voorkeur twee Interfacevertegenwoordigers aanwezig zijn met een verschillende expertise (wetenschappelijk, economisch, …). Op de stand kan promomateriaal van alle associaties worden aangeboden, kunnen kennisaanbiedingen worden verdeeld, …. Uiteraard blijven de aanwezigen steeds vertegenwoordigers van hun respectieve instellingen en kunnen zij op geen enkele manier de andere instellingen binden. Het staat elke instelling natuurlijk vrij om toch voor een aparte stand te opteren, indien de instelling dit opportuun vindt voor bepaalde gelegenheden. 6.2.4.2 Binnenlandse innovatiefora Dezelfde werkwijze kan gevolgd worden voor (een deel van) de vele Vlaamse (en federale) overlegfora: ook hier zouden minstens één en bij voorkeur twee vertegenwoordigers (in een beurtrol?) de Interfacediensten vertegenwoordigen, waarbij altijd kort wordt teruggekoppeld naar de andere Interfacediensten. Op die manier is een betere opvolging van de vele initiatieven van de intermediaire organisaties mogelijk. Bij wijze van voorbeeld kunnen we de meetings van de regionale innovatiecentra van het VIN noemen: elke interface zou kort verslag kunnen uitbrengen van wat er in het innovatiecentrum in zijn regio aan activiteiten wordt ontplooid.

6.2.5. Opleidingen ʻtechnology transferʼ voor onderzoekers en voor Interfaceleden Doel: * Inventarisering van het opleidingsaanbod dat nu reeds binnen verschillende instellingen bestaat * Detectie van wat ontbreekt in dit aanbod * Gezamenlijke organisatie van ontbrekend opleidingsaanbod (poolen van resources) * Eigen opleidingen openstellen voor de andere Interfacediensten (al dan niet tegen vergoeding aan kostprijs) en waar mogelijk ook voor elkaars onderzoekers.


32

In een tweede fase kan gedacht worden aan het ontwikkelen van cursusmateriaal dat voor iedereen toegankelijk is, bijvoorbeeld ʻwat moet een doctoraatsstudent weten over IPRʼ, ʻspin-off richtlijnen voor de ondernemer-onderzoekerʼ. Op die manier zou aan beginnende vorsers een pakket kunnen aangeboden worden van materiaal dat uit verschillende universiteiten afkomstig is en dat wellicht meer cases en beste practices bevat dan wanneer het binnen één instelling werd ontwikkeld en samengesteld. In een vervolgtraject kunnen dergelijke opleidingen (gedeeltelijk) ook opengesteld worden voor andere doelgroepen, bijvoorbeeld voor KMOʼs.

6.2.6. Code-of-conduct met betrekking tot samenwerking met de industrie De Vlaamse universiteiten engageren zich om hun werkwijze tav samenwerking met de industrie uit te schrijven in een gemeenschappelijk document dat aangeeft hoe bepaalde clausules kunnen ingevuld worden en in welke omstandigheden. Dit document moet verduidelijken waar de knelpunten voor de universiteiten zitten en waarom bepaalde voorstellen worden geformuleerd en tevens kan het document een aantal ʻdefaultʼ clausules voorstellen met alternatieven. Het is alleszins NIET de bedoeling om een standaardovereenkomst te maken die dan een eigen leven gaat leiden, het is wel de bedoeling om meer duidelijkheid te scheppen, de marges te tekenen waarbinnen de universiteiten moeten werken (decretaal en reglementair) en een aanzet te geven tot antwoorden op vaak voorkomende vragen. Vermits alle universiteiten dit document mee zullen uitwerken en onderschrijven, wordt ook vermeden dat bedrijven de universiteiten als concurrenten ten opzichte van elkaar uitspelen.

6.2.7. Overlegplatform Interface-werking TTO Flanders is een permanente werkgroep van de VLIR-werkgroep onderzoek. In TTO Flanders wordt de problematiek van kennis- en technologietransfer vanuit universitair oogpunt behandeld. De TTO Flanders werkgroep werd opgericht opdat de specifieke noden van de universitaire interfaces meer aandacht kunnen krijgen binnen de VLIR. Hiertoe is regelmatig overleg nodig in de schoot van TTO Flanders, waar onderbouwde standpunten in overleg kunnen uitgewerkt worden. Dit overlegplatform lijkt dan ook de aangewezen plaats waar de gezamenlijke activiteiten van de interfaces worden voorbereid en er zal dus frequenter overleg gepleegd worden, hetzij binnen TTO Flanders, hetzij in kleinere werkgroepen waarin andere Interfacemedewerkers worden afgevaardigd. Jaarlijks zullen een drie tot viertal activiteiten georganiseerd worden die kunnen gaan van specifieke workshops rond welbepaalde themaʼs al dan niet met externe sprekers tot ontmoetingsdagen met de Waalse collega-Interfacediensten (LIEU). Naargelang de relevantie van het thema zullen de collegaʼs van de andere kennisinstellingen uitgenodigd worden. 6.2.8. Promotiemateriaal In functie van deelname aan gemeenschappelijke evenementen zal promotiemateriaal aangemaakt worden waarin de Vlaamse Interfaces als geheel én afzonderlijk kunnen geprofileerd worden. Dit materiaal kan dan in eerste instantie op buitenlandse missies worden gebruikt en kan ook naar de Vlaamse bedrijven toe verduidelijken wat de rol van een Interface is, hoe TTO Flanders georganiseerd is en kan tevens naar de TTO Flanders portaalsite doorverwijzen.


33

6.2.9. SBO Er is een duidelijke evolutie in het SBO-financieringskanaal waarneembaar. Het IWT legt veel meer dan vroeger de nadruk op het uitwerken van de valorisatieaspecten in de projectaanvragen. Om gefundeerde valorisatietrajecten te kunnen uitwerken die een voldoende potentieel hebben, lijkt het aangewezen dat de Interfacediensten van de betrokken onderzoeksploegen al bij het uitschrijven van de projecten nauw betrokken worden. Dit vereist meer overleg, verdeling werkgroepen, opvolging in begeleidingscomités enz. Er kan in de schoot van TTO Flanders overlegd worden hoe dit meer systematisch kan aangepakt worden dan nu het geval is. Een streefdoel kan zijn dat elk SBO project door minstens één TTO adviseur concreet wordt opgevolgd die daaromtrent rapporteert naar de interfacediensten van de andere deelnemende universiteiten in het consortium. Het beoogde doel is een betere dienstverlening naar de indienende onderzoeksgroepen, een beter in kaart brengen van het Vlaamse gebruikerspotentieel en het poolen van resources om tot grotere en evenwichtige consortia te komen die sneller nieuwe technologieën naar de markt kunnen brengen. Een streefdoel is om tot meer interuniversitaire spin-offs en technologie tranfser naar bestaande bedrijven in Vlaanderen te komen.

6.2.10. Hogescholen De universitaire interfacediensten zijn in elke associatie aangeduid als de dienst verantwoordelijk voor de valorisatie van onderzoeksresultaten bij de associatiepartners. Dit is een zware bijkomende opdracht die een aparte benadering vereist. Binnen de verschillende instellingen zijn er dan ook actieplannen uitgetekend om het onderzoekspotentieel van de hogescholen in kaart te brengen met het oog op valorisatie. Binnen TTO Flanders kunnen de ʻbest practicesʼ toegelicht worden en kan worden nagegaan of gemeenschappelijke acties een meerwaarde kunnen bieden.

6.2.11. VIN-project Er worden (en werden) op Europees niveau al heel wat projecten en studies uitgevoerd die de ʻtechnology transfer businessʼ vanuit universiteiten in kaart brengen, die potentiële knelpunten detecteren, die modellen aanreiken van hoe een Interfacedienst georganiseerd moet worden en op welke wijze interfacediensten zichzelf dienen te benchmarken en hun succes kunnen meten. Een bijkomende studie wordt dus zeker niet vooropgesteld. Wel zou er kunnen nagedacht worden over het indienen van een gezamenlijk VIN-project dat uit de bestaande gegevens (literatuur, voorbeelden uit het buitenland, …) die best practices selecteert die voor de Vlaamse industriële en universitaire context relevant zijn. Aan de hand van case-studies zouden incubatiemodellen kunnen naar voor komen die dan verder kunnen onderzocht worden op hun haalbaarheid en die moeten afgetoetst en vergeleken worden met de bestaande incubatiemodellen die aan de verschillende universiteiten aanwezig zijn. De rol van consultants, incubatorfaciliteiten, venture capitalists, business angels, startkapitaalfondsen enz kan in een breder licht worden bekeken en er kan nagegaan worden in welke mate de universiteiten hier rond ook resources kunnen poolen of expertise kunnen uitwisselen. Dit is een project dat nu reeds in gang kan gezet worden en wellicht over langere tijd vervolgtrajecten kan hebben.


34

6.2.12. Stimulering van gezamelijke oprichting van spin-offs De oprichting van academische spin-offs is een belangrijke valorisatieroute van academische onderzoeksresultaten ter creatie van nieuwe economische activiteit en werkgelegenheid in Vlaanderen. De Vlaamse universiteiten en hogescholen willen in het volgend 5-jarenplan actief de kwaliteit van de spin-off projecten verhogen. In het bijzonder zal er gefocusseerd worden op de creatie van echte groeibedrijven. Cruciale elementen voor de creatie van dergelijke groeibedrijven zijn: 1. Uitgebreid IP platform, in de mate van het mogelijke reeds gevalideerd via industriële prototypes of samenwerking met de industrie 2. Groot marktpotentieel, internationale ambitie en degelijk management 3. Project interessant voor de universitaire zaaikapitaalfondsen en early stage VCʼs. De universiteiten vormen een ideale incubatieomgeving om dergelijke projecten uit te werken en te valideren, gezien de beschikbaarheid van financieringskanalen zoals TETRA, SBO, IOF en IWT OZM. We zijn ervan overtuigd dat, door onderling meer samen te werken rond concrete spin-off projecten op basis van technologie, marktopportuniteiten, én incubatiefinanciering aangereikt vanuit meerdere universiteiten, we in staat zullen zijn om spin-offs met een betere startpositie te realiseren. Een protocol tot praktische samenwerking tussen interfacediensten m.b.t. spin offs zal ontwikkeld en afgesproken worden rond volgende concrete acties: o Uitwisseling van informatie tussen de interfacediensten mbt mogelijke spin-off opportuniteiten: *Vertrouwelijke informatie-uitwisseling tussen alle vlaamse universitaire interfacediensten mbt spin-off projecten in de pijplijn. *Oplijsting van SBOʼs, TETRAʼs en andere onderzoeksprojecten waar meerdere academische partners aan deelnemen en proactieve opvolging van het spin-off potentieel van die projecten. o Identificatie van gemeenschappelijke spin-off projecten en het maken van afspraken omtrent: *Pooling van IP van verschillende academische partners en reservering van die IP voor toekomstige spin-off projecten *Afspraken omtrent ondersteuning van de spin-off projecten op vlak van o.a. marktanalyse, incubatiefinanciering, coaching van de projecten en management *Uitnodiging van investeringsmanagers van andere universitaire zaaikapitaalfondsen op eigen investeringscomité bij bespreking van gemeenschappelijke spin-off projecten (bvb uitnodiging van investeringsmanager van Gemma Frisius op Baekeland investeringscomité en viceversa bij een KUleuven-UGent spin-off project) o organisatie gezamenlijke presentatie van het businessplan aan VINNOF en andere investeerders

________________________


35


BIJLAGE 2 Beleidsplan Wetenschapscommunicatie 2013-2017

         

       

 

 

               

                      

Beleidsplan   Wetenschapscommunicatie 2013‐2017         

 

INHOUDSTAFEL  1  Inleiding.................................................................................................................. 3  1.1  Wat is WECOM? .............................................................................................. 3  1.2  Concrete doelstellingen voor de expertisecel Wetenschapscommunicatie ... 4  2  Omkadering............................................................................................................ 6  3  Financieel overzicht................................................................................................ 6  3.1  Overzicht ......................................................................................................... 6  3.2  Financieringsovereenkomst met de overheid................................................. 7  3.3  Externe projectmiddelen................................................................................. 7  3.4  Eigen middelen................................................................................................ 9  4  Doelstellingen......................................................................................................... 9  4.1.1  SD 1: Creëren en onderhouden van een cultuur van wetenschap,  technologie en innovatie bij alle lagen van de bevolking en bijdragen tot het  verhogen van het innovatieve potentieel .......................................................... 10  4.1.2  SD2: Verhogen van de participatie van brede lagen van de bevolking aan  (het maatschappelijke debat rond) wetenschap en innovatie en verhogen van  de impact van wetenschap en innovatie op de samenleving) ........................... 13  4.1.3  SD 3: Het verhogen van de betrokkenheid van kansengroepen en het  verhogen van de kansen voor toptalent ............................................................ 15  4.1.4  SD 4: Stimuleren van de instroom van jongeren in STEM‐studierichtingen  in secundair en hoger onderwijs ........................................................................ 16  4.1.5  SD 5: Internationale uitstraling van de kwaliteit van het onderzoek en de  kwaliteit van onderzoekers in Vlaanderen versterken....................................... 23  4.1.6  SD 6: Creëren van randvoorwaarden voor efficiënte en impactgerichte  WECOM binnen het hoger onderwijs, zoals creëren van een cultuur van  WECOM bij zowel onderzoekers als beleidsmakers binnen de Associaties ....... 24  5  Conclusies............................................................................................................. 28  6  Bijlages ................................................................................................................. 29     

2 

Werkplan Wetenschapscommunicatie  2013‐2017 

 

 

1

Inleiding 

 

1.1 Wat is WECOM?    WECOM is op een actieve manier over wetenschap informeren en dialogeren door  middel van verschillende strategieën aangepast aan specifieke doelgroepen met als  uiteindelijke  doelen  interesse  wekken,  kennis  vergroten,  opinie  vormen,  attitude  en/of gedrag veranderen.   Het vertrekpunt van WECOM, of ze nu aanbodgedreven of vraaggedreven is, wordt  gevormd door de vragen die leven bij het publiek. Het doel van WECOM is om het  publiek ervan te overtuigen dat kennis van wetenschap en techniek een cruciale rol  speelt in het oplossen van die vragen. Het onderwerp van WECOM is daarom niet in  de  eerste  plaats  wetenschap.  WECOM  moet  opgevat  worden  in  het  belang  van  de  burger, vanuit het idee dat de burger recht heeft op toegang tot wetenschappelijke  kennis.     Interactieve manier (‘engaged’)  WECOM  is  geen  zuiver  eenrichtingsverkeer  maar  vraagt  een  interactie  waarbij  onderzoekers  en/of  wetenschapscommunicatoren  en  maatschappij  de  kans  krijgen  te  interageren.  Om  die  reden  stopt  WECOM  niet  bij  louter  informeren,  zoals  het  uitsturen van persberichten, maar gaat ze nog een stap verder.    Wetenschap  Het  onderwerp  van  de  communicatie  is  wetenschap.  Alle  wetenschappelijke  domeinen  (alfa,  beta,  gamma)  en  alle  soorten  onderzoek  (fundamenteel  en  strategisch  basisonderzoek,  toegepast  onderzoek)  komen  in  principe  aan  bod.  Er  wordt  zowel  over  de  producten  (kennis,  technologie)  als  over  het  proces  van  wetenschappelijk  onderzoek  gecommuniceerd.  Bij  WECOM  door  personen  verbonden  aan  kennisinstellingen  zal  speciale  aandacht  uitgaan  naar  zelf  geconstrueerde kennis en technologie.    Doel  ‐ Bij  de  niet‐wetenschapper:  interesse  wekken,  kennis  vergroten  (=  informeren), opinie vormen, attitude en gedrag veranderen (= sensibiliseren).  Kennisvergarend  gedrag  verbeteren/kennisemancipatie  leidt  tot  beargumenteerde mondigheid.  ‐ Bij  de  onderzoeker:  de  wisselwerking  met  niet‐wetenschapper  kan  inspirerend  werken,  en  meer  maatschappelijke  relevant  onderzoek  vergemakkelijken. 

Werkplan Wetenschapscommunicatie 2013‐2017 

3 

   

1.2 Concrete doelstellingen voor de expertisecel  Wetenschapscommunicatie    Na  20  jaar  wetenschapscommunicatie  (WECOM)  in  Brussel  is  het  landschap  veranderd. Ook de subsidiërende overheid heeft haar visie op WECOM bijgestuurd.  De  focus  is  verschoven  van  hoofdzakelijk  jongeren  naar  maatschappijbrede  acties.  WECOM  draagt  in  haar  algemeenheid  bij  aan  het  basisbeleid  van  de  instellingen  omdat  ze  bijdraagt  tot  de  visibiliteit  van  kwaliteitsvol  en  maatschappijrelevant  onderzoek.  Om  dit  nog  verder  te  realiseren,  riep  de  expertisecel  twee  nieuwe  functies  tot  leven  die  de  onderzoekers  moeten  bijstaan  in  het  communiceren  van  hun onderzoek (zie punt 4. Doelstellingen‐ SD1.2).    WECOM  speelt  een  grote  rol  in  het  rekruteren  van  meer  studenten  met  het  juiste  profiel, in die zin dat ze via STEM‐gerelateerde projecten op termijn mee zorgen voor  meer  jongeren  die  interesse  hebben  in  STEM‐gerelateerde  richtingen  en  hier  voldoende  opleiding  voor  hebben  gekregen,  waardoor  het  studierendement  zal  worden verhoogd.     Jongeren,  in  het  bijzonder  instroom  verhogen  in  Science  Technology  Engineering  and  Mathematics  (STEM),  is  echter  nog  steeds  een  groot  aandachtspunt,  maar  wordt  nu  ook  opgenomen  in  het  onderwijsbeleid  en  niet  meer  enkel  via  WECOM.  Daarom staat een evaluatie van het bestaande aanbod van WECOM‐projecten hoog  op  de  agenda.  De  evaluatie  leidt  niet  noodzakelijk  tot  afschaffing  van  een  project  maar zal trachten synergiën te bewerkstelligen met andere projecten in Vlaanderen  en nagaan of een eventuele bundeling van krachten binnen de instellingen niet beter  is  of  dat  er  een  kosten‐batenanalyse  moet  worden  gemaakt  van  inspanning  en  bereikte doelen (events, beurzen…).    In  het  STEM  actieplan1,  waarbij  een  grootschalig  onderzoek  werd  gevoerd  naar  instroom in STEM, werd reeds vermeld dat honger naar wetenschap en instroom in  STEM moeten worden aangepakt in de lagere jaren van het middelbaar onderwijs  en  zelfs  reeds  in  het  basisonderwijs.  WECOM  wil  zich  onder  andere  daarom  ook  oriënteren  op  een  projectaanbod  voor  –15‐jarigen.  Een  van  de  algemene  doelstellingen van onze instellingen om het studierendement te verhogen, wordt op  deze manier verbeterd, ware het via een investering op lange termijn.     Hoewel  het  beleid  in  onderwijs  en  wetenschapspopularisering  oog  heeft  voor  de  problematiek  bij  instroom  in  STEM‐richtingen,  is  echter  noodzakelijk  dat  de  expertisecellen  deze  evolutie  op  de  voet  volgen.  Ze  moeten  de  verantwoordelijke  overheden  op  systematische  wijze  blijven  wijzen  op  de  noodzaak  van  een                                                           1

Actieplan voor het stimuleren van loopbanen in wiskunde, exacte wetenschappen en techniek 2012‐ 2020 

4 


 

geïntegreerd  en  continu  beleid,  over  de  verkiezingsjaren  heen.  Indien  er  geen  coherent  beleid  is  met  de  bijhorende  financiering  voor  projecten  naar  jongeren  in  het kader van STEM, zal de expertise die gedurende vele jaren werd opgebouwd bij  de expertisecel WECOM verloren gaan.     Het is namelijk onmogelijk om alle doelstellingen die het convenant heeft uitgewerkt  in  andere  domeinen  dan  STEM  voor  jongeren  te  behalen,  en  tegelijkertijd  het  uitgebreide aanbod van de Universitaire Associatie Brussel aan te houden. Ook het  zoeken  naar  en  uitschrijven  van  individuele  projectoproepen  komt  in  het  gedrang  door de hoge eis die door het nieuwe convenant wordt gelegd in de besteding van  de  werktijd  van  de  personen  in  de  expertisecellen  WECOM.  In  2012  is  vanuit  alle  associatievoorzitters  dan  ook  een  brief2  vertrokken  naar  minister  Lieten,  huidig  minister voor Innovatie en Wetenschapsbeleid, om projecten als ROBOCUP (VUB) en  het V(J)TO (KATHO) van structurele financiële steun te voorzien.    Daarnaast staat de gestructureerde aanpak van de benadering naar scholen hoog op  de prioriteitenlijst. Twee educatief netwerkers zullen het huidige aanbod workshops  voorstellen  in  verschillende  scholen  en  via  een  bevragingsmethode  in  een  eerste  fase een behoefteonderzoek doen bij de leerkrachten. Door deze wisselwerking zal  het  gemakkelijker  worden  om  de  vraag  af  te  stemmen  op  het  aanbod.  WECOM‐ (VUB–EhB‐)projecten  worden  meegenomen  tijdens  de  scholentoer  en  zullen  beter  afgestemd  kunnen  worden  op  de  concrete  vraag  van  leerkrachten.  De  educatief  netwerker  krijgt  ook  een  helikopterzicht  over  alle  aangeboden  workshops  aan  de  instellingen,  hierdoor  zal  dubbel  aanbod  resulterend  in  een  overbevraging  van  onderzoekers  kunnen  worden  weggewerkt.  Door  de  educatief  netwerker  van  WECOM  mee  te  nemen  in  deze  scholentoer,  worden  ook  leerkrachten  van  lagere  graden  en  zelfs  basisscholen  benaderd.  Tot  slot  willen  we  een  structurele  samenwerking tussen de verschillende departementen lerarenopleiding en WECOM  realiseren.    Ondanks de jarenlange ervaring en het uitgebreide aanbod in WECOM‐projecten van  de expertisecel WECOM UAB, is het toch nog nodig om binnen de instellingen van de  UAB  onze  expertisecel  verdere  bekendheid  te  geven,  het  nut  van  WECOM  aan  te  tonen en duidelijk te maken waarbij ze onderzoekers in die taak kan ondersteunen.  Zoals  het  convenant  WECOM  2013‐2017  het  verwoordt:  “Het  creëren  van  een  cultuur  van  WECOM  in  het  hoger  onderwijs”.  Ook  het  nieuwe  financieringsbesluit  van  het  Bijzonder  Onderzoeksfonds  nam  een  artikel  op  waarbij  in  de  toekomst  deelname aan WECOM‐initiatieven mee in beschouwing zal worden genomen voor  mogelijke  toekenningen.  Hoewel  dit  al  een  eerste  incentive  kan  zijn,  zal  de  expertisecel  WECOM  de  komende  jaren  verder  inzetten  op  een  grotere  bekendmaking  van  het  nut  van  WECOM.  De  expertisecel  poogt  daarom  in  eerste  instantie  in  PR‐  en  communicatieplatformen  van  onze  instellingen  te  zetelen,  dit  zowel op overkoepelend vlak als op het niveau van de verschillende departementen.                                                            2

Bijlage 1 Brief UAB naar Lieten


5 

Om  onderzoekers  voor  te  bereiden  op  de  WECOM‐taak,  zal  de  expertisecel  in  samenwerking  met  de  Doctorals  Schools  en  alle  andere  associaties  jaarlijks  een  ‘Summer School in WECOM’ organiseren. De vraag rijst hierbij of de kunst om op een  begrijpelijke  manier  te  communiceren  over  eigen  onderzoek  niet  moet  worden  aangeleerd samen met de onderzoeksskills, met name in de masterjaren.     WECOM  speelt  ook  een  rol  in  het  stimuleren  van  excellent  onderzoek  in  samenwerking  met  externen  via  de  nauwe  samenwerking  die  ze  in  haar  projecten  heeft met de industrie.     In  het  zoeken  naar  externe  middelen,  en  de  reeds  ingediende  aanvragen,  zal  de  expertisecel bijzondere aandacht schenken aan projecten die verder werken aan de  uitbouw van het industriële netwerk en de vraag en het aanbod tussen industrie en  onderwijs proberen te matchen.     De  huidige  minister  Wetenschapsbeleid  wil  vooral  inzetten  op  kansengroepen.  De  expertisecel  WECOM  zette  reeds  in  2012  de  eerste  stappen  naar  initiatieven  voor  kansengroepen  en  toptalenten,  dankzij  de  samenwerking  met  de  vzw  BEKINA  (vereniging voor kinderen en adolescenten die hoogbegaafd zijn) en de vzw D’Broej  (Brusselse  Organisatie  voor  de  Emancipatie  van  Jongeren).  De  samenwerking  met  vzw Bekina is reeds opgezet in een zeer concrete samenwerking die heeft geleid tot  het opstarten van de ‘Brightsparks Workshops’. Van deze bestaande samenwerking  zullen wij gebruikmaken om in de komende jaren ons aanbod naar jongeren met een  honger  naar  meer  wetenschappelijke  kennis  structureel  uit  te  bouwen,  om  zo  ook  talent aan te trekken naar onze instellingen.    Zowel  via  de  verdere  uitbouw  van  een  sterk  Europees  netwerk  als  een  sterke  link  met  industrie  willen  we  proberen  de  dalende  financiering  vanuit  EWI  te  counteren  en zo draagt WECOM bij tot het versterken van de positie en de samenwerking met  strategische partners. 

2

Omkadering 

  •

 

• • • • •

3

Het convenant WECOM 2013‐2017 (CONV) tussen de universitaire associaties  en de Vlaamse Overheid (Departement EWI)  VUB Algemeen Strategisch Plan 2012‐2016   VUB Beleidsplan Sector Onderzoek & Ontwikkeling 2012‐2016  Strategisch Plan van de Erasmushogeschool Brussel 2012‐2016 (SPE2)  Communicatiebeleidsplan EhB 2012‐2016 (COMM)  Evaluatie van de expertisecellen WECOM 2011 door Technopolis group 

Financieel overzicht 

3.1 Overzicht    6 


 

Deze sectie verduidelijkt de oorsprong van de financiële middelen ter beschikking  van de expertisecel WECOM, met name:  1. De financieringsovereenkomst afgesloten met de Vlaamse Overheid   2. Externe projectmiddelen en sponsoring   3. Eigen middelen 

3.2 Financieringsovereenkomst met de overheid     De kaderovereenkomst WECOM 2008‐2011 voorzag (semi‐structurele) financiële  middelen voor de 5 universitaire associaties en werd afgesloten met de Vlaamse  Overheid (Departement EWI). Het convenant WECOM 2013‐2017 is hier een vervolg  op. Dit convenant zal ondertekend worden op 14 maart 2013, en met  terugwerkende kracht actief worden op 1 januari 2013.3    Volgende grafiek geeft de financiële middelen weer voor de UAB tussen 2008 en  2013.     Aandeel UAB Wecom 240.000!"

1.650.000!"

180.000!"

1.100.000!"

120.000!"

550.000!"

60.000!"

0!"

Totaal budget Wecom 2.200.000!"

0!" 2008 2009 2010 2111 2012 2013

2008 2009 2010 2111 2012 2013

 

Overzicht financiering Kaderovereenkomst Wetenschapscommunicatie 2008 en 2012 

  De interne verdeelsleutel gehanteerd tussen VUB en EhB voor de periode 2008‐2012  is de volgende:  ‐ Personeel: gegarandeerd 1VTE EhB   ‐ Werking: 65% VUB – 35% EhB  ‐ Overhead (10% van totaal): 80% VUB – 20% EhB  Voor  de  periode  2013  ‐2017  werd  door  de  VUB  voorgesteld  om  de  interne  verdeelsleutel te herwaarderen voor WECOM:  2013:  Personeel  gegarandeerd  (zie  begroting  68%  ‐  32%)  –  werking  en  overhead  integraal naar VUB om een eerste stap te zetten naar een verdeling 25‐75  2014: 25 (EhB) – 75 (VUB) zie begroting  2015:  Overeen  te  komen  op  basis  van  de  externe  verdeelsleutel  tussen  de  associaties (zie bijlage 4) 

3.3 Externe projectmiddelen                                                             3

 Bijlage 2 definieert de verdeelsleutel die toegepast werd voor de verdeling van de middelen tussen  de associaties. 


7 

De expertisecel WECOM streeft er tijdens haar werking steeds naar de beschikbare  financiële middelen te verhogen om:  • de werking van de cel te garanderen en uit te bouwen,   • continuïteit  in  het  aanbod  te  verwezenlijken.  Heel  wat  initiatieven  vinden  immers pas na verloop van tijd ingang bij het doelpubliek (bv. onderwijsveld)  • tegengaan  van  verlies  aan  expertise:  vertrek  van  projectmedewerkers  bij  gebrek aan middelen  • diversificatie  van  bronnen  en  verminderen  van  afhankelijkheid  van  de  kaderovereenkomst (zie punt 2.2)    In concreto werden inkomsten uit volgende subsidiëringsbronnen gerealiseerd:  • Brusselse overheid (VGC, Research in Brussels)  • Vlaamse overheid (EWI)  • Provincie (Vlaams‐Brabant)  • Federale overheid (FOD Leefmilieu)  • EU (FP7)    Daarnaast  werden  sponsordossiers  gerealiseerd  (geldelijk  en  in  natura)  met  bedrijven, koepelorganisaties en vzw’s:  • Agoria, Fedustria  • Vzw deBuren, vzw Het Atomium  • KBC  • MIVB,  Microsoft,  IBM,  Telenet,  Belgacom,  Electrabel,  National  Instruments,  Kuka …    Ten slotte werden mediadossiers verwezenlijkt met mediapartners:  • Ketnet  • EOS  • DataNews  • Clickx    Volgende  tabel  en  grafiek  geven  een  overzicht  van  de  externe  financiële  projectmiddelen die verwezenlijkt werden in de periode 2008‐2012.      2008 

EhB  46.013,50 € 

VUB  68.483,20 € 

Totaal  114.496,70 € 

2009 

57.320,50 € 

184.920,48 € 

237.245,98 € 

2010 

74.273,33 € 

83.519,25 € 

157.792,58 € 

2011 

51.015,33 € 

61.199,25 € 

112.214,58 € 

2012  Totaal 

60.414,33 €  289.036,99 € 

26.000,00 €  424.122,18 € 

85.515,33 €  707.265,17 € 

(Opmerking: cijfers voor de VUB zijn indicatief.) 

8 


 

300.000!"

225.000!"

150.000!"

75.000!"

0!"

2008

2009

2010

2011

2012

 

Overzicht externe financiering wetenschapscommunicatie tussen 2008 en 2012 

  Uit een externe evaluatie van de expertisecellen WECOM 2011 door Technopolis  group bleek dat de expertisecel wetenschapscommunicatie van de UAB een van de  weinige expertisecellen is die extra financiering en subsidiering weet te genereren  voor haar werking.    Mogelijke redenen daling:  ‐ minder projectoproepen   ‐ zwaardere tijdsbelasting medewerkers WECOM  ‐ grote jaarlijkse projectoproep WECOM via EWI afgelast na 2009 ‐> meerdere  kleine (enkel werkingsmiddelen)     

3.4 Eigen middelen    De VUB heeft 2VTE in dienst binnen de cel WECOM die met eigen middelen worden  gefinancierd, waarvan 1VTE voor het uitbouwen van nieuwe projecten met externe  financiering. Daarnaast worden ook werkingsmiddelen ter beschikking gesteld.  4 Doelstellingen    Deze sectie geeft een overzicht van de 6 strategische doelstellingen uit het CONV en  een mapping naar zowel het SPE2 EhB als het ASPII VUB, via het deelbeleidsplan  R&D. Vervolgens wordt een vertaling gemaakt naar operationele doelstellingen, met  een opsomming van activiteiten en te nemen initiatieven.   


9 

4.1.1 SD 1: Creëren en onderhouden van een cultuur van wetenschap,  technologie en innovatie bij alle lagen van de bevolking en bijdragen tot het  verhogen van het innovatieve potentieel    EhB  • SPE2‐SD1 / SPE2‐SD6 / COMM‐SD1 / COMM‐SD2   o Ontsluiten van het aanbod, expertise en realisaties van EhB via  kwaliteitsvolle projecten rond de kerntaken onderzoek en  dienstverlening, met specifieke aandacht voor beïnvloeders  studiekeuzeproces.  VUB  • Strategische Topprioriteit 3 Investeren in rekrutering en marketing  o SD3.1 – SDD3.1.1: Visibiliteit van kwaliteitsvol en  maatschappijrelevant onderzoek van de VUB verhogen    OD 1.1.: Initiatieven uitwerken en deelnemen aan evenementen die tot doel hebben  wetenschap  toegankelijk  te  maken  en  het  publiek  te  sensibiliseren  voor  het  belang  van wetenschap. Deze doelstelling is van toepassing op alle disciplines (ook alle niet‐ STEM disciplines)    • Dag van de Wetenschap  o De  overheid  legt  deze  activiteit  jaarlijks  op  waarbij  alle  kennisinstellingen  in  Vlaanderen  en  Brussel  de  deuren  openen  en  wetenschap  en  onderzoek  op  een  aantrekkelijke  manier  voorstellen  aan  het  grote  publiek.  In  2012  organiseerden  VUB  en  EhB  dit  evenement  in  het  Atomium.  In  2013  worden  geen  extra  middelen  voorzien,  waardoor  de  kwaliteit  van  de  Dag  niet  gegarandeerd  kan  worden,  mits  alle  andere  doelstellingen  worden  aangehouden.  De  associaties  wezen  de  minister  op  deze  problematiek  tijdens  de  onderhandelingen  van  dit  convenant,  in  een  door  de  vorige  kaderovereenkomst  opgelegde  SWOT‐analyse4  opgesteld  door  het  interassociatieoverleg  en  tijdens  de  overlegmomenten  tussen  de  associatievoorzitters en de minister5.  Dit  initiatief  moet  een  groot  jaarlijks  event  worden,  met  een  sterke  steun  (financieel  en  inhoudelijk)  van  de  organiserende  overheid,  waarbij  wetenschap  centraal  staat  en  een  samenwerking  tussen  gelijkaardige  initiatieven  wordt  bewerkstelligd,  om  zo  te  komen  tot  één groot geheel.    • Wetenschapsweek  o Tweejaarlijks  initiatief  waarbij  scholen  basis‐  en  secundair  onderwijs  workshops volgen bij de hogeronderwijsinstellingen.                                                           4 5

Bijlage 3 SWOT Dag van de Wetenschap   Overleg in 2012 en 2013 met Minister Ingrid Lieten

10 


 

•

•

•

Op termijn zou wegens overlapping met reeds bestaande initiatieven  in  het  hoger  onderwijs  (herfstkampen,  verschillende  workshops  aangeboden op initiatief van de faculteiten of departementen zelf) dit  initatief niet meer nodig zijn (volgens UAB al geldt dit al voor 2014).  Omdat  de  overheid  sterk  houdt  aan  dit  initiatief  en  dit  in  2014  naar  alle  waarschijnlijkheid  toch  nog  moet  worden  georganiseerd,  zullen  we  aan  de  UAB  de  formule  herdenken,  waarbij  we  minder  zullen  inzetten  op  een  groot  aantal  workshops  maar  een  aanbod  willen  voorzien  voor  lagere  graden  SO  en  BO.  Uit  onderzoek  in  binnen‐  en  buitenland blijkt immers dat de leeftijd van 10 tot 14 jaar cruciaal is in  de ontwikkeling van de houding die jongeren aannemen ten opzichte  van techniek en wetenschap. Vanuit de vaststellingen is het belangrijk  STEM‐activiteiten  aan  te  bieden  gericht  op  kinderen  en  leerkrachten  uit het lager onderwijs.    Science Bar Brussel  o Maandelijks  wetenschapscafé  waarbij  het  brede  publiek  in  contact  komt met wetenschap en onderzoekers in een informele setting. Het  derde jaar al loopt dit in samenwerking met RITS Café (EhB). Er wordt  ook  samenwerking  gezocht  met  Uitstraling  Permanente  Vorming  (UPV) en Oud‐Studentenbond (OSB).  In de toekomst willen we van de Science Bar een vaste waarde in het  Brusselse  afterwork‐aanbod  maken,  waarbij  het  huidige  overaanbod  en  overbevraging  van  docenten  en  onderzoekers  wordt  weggewerkt  en  de  concurrentie  tussen  verschillende  organisaties  als  tot  een  constructieve samenwerking hebben geleid.    Mobiele app‐platform  o Sinds  2010  biedt  de  expertisecel  WECOM  het  stadspel  Urban  Game  aan,  gebaseerd  op  smartphonetechnologie.  Dit  is  een  succesvol  project  dat  zich  leent  tot  een  verdere  uitbouw:  enerzijds  technologisch  door  Urban  Game  om  te  bouwen  tot  een  volwaardige  app  waarbij  gebruikers  zelf  zoektochten  kunnen  aanmaken,  anderzijds door samen te werken met aanbieders van onlinedata. Dit  laatste  stelt  gebruikers  immers  in  staat  hun  zoektochten  te  voorzien  van multimedia. Hiervoor wordt samengewerkt met o.a.  Cultuurnet  Vlaanderen en FARO (Vlaams Steunpunt voor Cultureel Erfgoed).  Naast  de  technische  verbouwingen  aan  Urban  Game  verkennen  we  momenteel  de  mogelijkheid  om  bestaande  projecten  zoals  de  Fotokwis en Stimulus GPS Uitleenmodule om te bouwen tot mobiele  applicaties.  Climate Challenge  o Educatieve  website  (www.climatechallenge.be),  eBook,  lespakketen,  interactieve  quiz  en  infosessies  rond  het  thema  klimaatverandering.  De  website  werd  gelanceerd  in  2011  en  bereikt  een  groot  publiek  (leerlingen  en  leerkrachten  secundair  onderwijs).  Climate  Challenge 


11 

•

•

•

12 

heeft  zowel  aandacht  voor  de  oorzaken  en  gevolgen  als  voor  oplossingen  rond  klimaatverandering.  In  een  vervolgtraject  zal  nog  meer  ingezet  worden  op  oplossingen  (zowel  maatschappelijk  als  technologisch) waarbij (toegepast) onderzoek meer aan bod komt.  o De  FOD  Leefmilieu  heeft  naar  aanleiding  van  het  huidige  succes  van  het  project  (3500  onlinebezoekers  per  maand  en  meer  dan  700  geregistreerde  leerkrachten)  aangegeven  opnieuw  te  willen  investeren in het project in 2013.    Robot Festival   o In  het  kader  van  het  project  RoboCup  Junior  wordt  jaarlijks  een  wedstrijddag  georganiseerd.  Deze  wedstrijddag  is  toegankelijk  voor  het brede publieke en naast de wedstrijd zelf worden er steeds robots  uit de industrie en de onderzoekswereld voorgesteld.  In  2010  werd  zelfs  een  uitgebreid  robotfestival  georganiseerd  over  meerdere  dagen.  In  2013,  voor  de  5de  editie  van  RoboCup  Junior,  wordt  het  publiek  terug  in  contact  gebracht  met  roboticaonderzoek  en ontwikkelingen d.m.v. interactieve standen en korte shows.  o In januari 2013 werd een Comenus‐project ingediend. De VUB is een  van de partners en coördineert een werkpakket. Het project heeft als  doel  leraren bij te scholen met oog op STEM‐opleidingen.     Nacht van de Onderzoeker  o Dit is een mogelijk financieringskanaal voor de verdere uitwerking van  de  Dag  van  de  Wetenschap.  De  Expertisecel  WECOM  UAB  is  voorstander  van  het  idee  om  deze  twee  events  samen  te  laten  verlopen.  De  meeste  andere  instellingen  met  expertisecellen  staan  hier nog weigerachtig tegenover wegens de moeilijke datum van het  Europees  Project  in  september  die  samen  zou  vallen  met  de  academische  opening  van  vele  universiteiten.  De  Nacht  van  de  Onderzoeker  is  een  Europees  project.  Momenteel  hebben  we  contacten met collega’s uit Nederland die in het kader van De Nacht  van  de  Onderzoeker  in  3  steden  het  Discovery  Festival  organiseren.  Wij  onderzoeken  de  opportuniteit  om  in  2014  gezamenlijk  met  de  Nederlandse  collega’s  een  Discovery  Festival  in  Brussel  te  organiseren.  Discovery  Festival  is  een  vooruitstrevend  nachtfestival  dat  draait  om  de  kick  die  je  krijgt  als  je  nieuwe  dingen  ontdekt.  Nieuwe  wetenschap,  nieuwe  kunst,  nieuwe  muziek,  telkens  gelinkt  aan technologie en wetenschap.  Deelname aan relevante externe publieke regionale evenementen: Irisfeest,  Milieufeest, Biotechdag, etc.  o Dit  is  een  zeer  arbeidsintensief  proces,  met  een  beperkt  bereik  en  lage impact op de jongeren. Voor andere events zoals de Biotechdag  blijven  we  lobbyen  bij  de  desbetreffende  overheden  voor  meer  samenwerking  en  overleg,  de  burger  wordt  immers  om  de  oren  geslagen met ‘Dag van…’. 


 

OD 1.2.: Media enthousiasmeren om wetenschap en technologie op een positieve en  aantrekkelijke manier naar buiten te brengen     •  Aangezien WECOM is ingebed in de diensten Onderzoek van de instellingen  van  de  UAB,  is  een  samenwerking  met  de  Dienst  communicatie  EhB,  Marcom  VUB  en  de  werkgroep  Marcom  UAB  nuttig  om  een  beroep  te  kunnen  doen  op  reeds  bestaande  expertise  binnen  de  diensten  communicatie.  Op  deze  wijze  kan  voor  de  verspreiding  van  informatie  ook  een  beroep  worden  gedaan  op  de  reeds  in  verre  mate  ontwikkelde  communicatiekanalen  van  deze  diensten.  In  2012  werd  deze  samenwerking  reeds sterk uitgebreid. In 2013 worden woorden in daden omgezet door een  officiële  samenwerking  in  relaties  naar  scholen,  media    alsook  een  afvaardiging in de redactieraad van de ‘Akademos’.  • In de cel WECOM wordt vanaf 2013 een officieel Mediasteunpunt gecreëerd  dat  in  een  eerste  fase  een  behoefteonderzoek  zal  uitvoeren  bij  de  onderzoekers.  De  resultaten  van  deze  bevraging  zullen  dan  leiden  tot  effectieve  dienstverleningen,  via  MARCOM  of  WECOM,  afhankelijk  van  de  precieze noden.  • Summerschool WECOM: Om onderzoekers voor te bereiden op de WECOM‐ taak, zal in samenwerking met de Doctoral Schools en alle andere associaties  jaarlijks  een  ‘Summer  School  in  WECOM’  georganiseerd  worden.  De  vraag  rijst hierbij of de kunst om op een begrijpelijke manier te communiceren over  eigen  onderzoek  niet  moet  worden  aangeleerd  samen  met  de  onderzoeksskills, met name in de masterjaren.   • Omdat het belang van sociale media niet te onderschatten is, zal binnen de  cel  WECOM  een  expert  Sociale  Media  worden  opgeleid.  Via  workshops  of  persoonlijk  advies  zullen  onderzoekers  worden  bijgestaan  in  communicatie  over hun onderzoek.    4.1.2 SD2: Verhogen van de participatie van brede lagen van de bevolking aan  (het maatschappelijke debat rond) wetenschap en innovatie en verhogen  van de impact van wetenschap en innovatie op de samenleving)    EhB  • SPE2‐SD1 / SPE2‐SD6 / COMM‐SD2   o Ontsluiten van aanbod, expertise en realisaties van EhB via  kwaliteitsvolle projecten rond de kerntaken onderzoek en  dienstverlening  VUB  • Strategische Topprioriteit 3 Investeren in rekrutering en marketing  o SD3.1 – SDD3.1.1: Visibiliteit van kwaliteitsvol en  maatschappijrelevant onderzoek van de VUB verhogen    OD  2.1.:  Faciliteren  van  “society  driven/based  research”  o.m.  door  het  verzamelen,  creëren en/of zichtbaar maken van kennis voor individuen en organisaties die van die  kennis gebruik kunnen maken 


13 

  •

•

•

•

14 

Wetenschapswinkel  o Non‐profitorganisaties  dienen  onderzoeksvragen  in  die  door  studenten  (kosteloos)  beantwoord  worden  in  het  kader  van  hun  eindwerk.  Als  organisatie  en  promotor  tevreden  zijn  met  het  eindresultaat,  wordt  het  onderzoek  integraal  op  de  Wetenschapswinkelwebsite  gepubliceerd  en  probeert  de  Wetenschapswinkel samen met alle betrokkenen (student‐promotor‐ organisatie)  het  onderzoek  te  valoriseren  in  de  vorm  van  een  persbericht, artikel, studiedag...  o Er wordt gezocht naar samenwerkingen en uitbouw van een mogelijk  netwerk  met  andere  initiatieven  in  participatief  onderzoek  in  Vlaanderen.  De  eerste  aanzet  hiertoe  zal  worden  gegeven  op  de  ‘Contactdagen’,  een  initiatief  van  Wetenschapswinkel  Brussel  i.s.m.  Wetenschapswinkel Antwerpen.    Interlandse Wetenschapswinkelprijs  o De  Interlandse  Wetenschapswinkelprijs  bekroont  elke  twee  jaar  drie  Wetenschapswinkelprojecten  aan  een  Vlaamse  of  Nederlandse  hogeronderwijsinstelling  die  uitgevoerd  werden  in  opdracht  van  een  organisatie,. Uit de 19 ingediende projecten in 2012 koos een Vlaams‐ Nederlandse jury projecten die opvallen door hun wetenschappelijke  kwaliteit, maatschappelijke waarde en leereffect voor de student. De  Interlandse  Wetenschapswinkelprijs  wijst  op  de  schat  aan  maatschappijgericht  onderzoek  bij  zowel  Vlaamse  als  Nederlandse  Wetenschapswinkel  en  bevordert  valorisatie  en  uitwisseling  van  dat  onderzoek.      IkHebEenVraag.be  o Ikhebeenvraag.be  maakt  academische  kennis  toegankelijk  voor  iedereen. Op de website kan je zoeken in het rijke archief, maar ook  vragen  stellen  aan  wetenschappers  uit  40  Vlaamse  instellingen.  De  antwoorden  worden  daarbij  afgestemd  op  de  persoon  die  de  vraag  stelt en zo toegankelijk mogelijk geformuleerd. Bovendien denken we  momenteel  samen  met  de  coördinatoren  van  het  project  na  over  valorisatiemogelijkheden van het gigantische archief, bv. een mobiele  app, een publicatie...    Perares  (WP7):  maatschappijgestuurd  onderzoek  inbouwen  in  de  curricula  (vb.: 3BA Sociaal werk EhB)  o In  WP7  van  het  vierjarige  Europese  FP7‐project  PERARES  moet  elke  partner pilootprojecten invoeren op basis van best practices van WP‐ partners.   o Omdat de Wetenschapswinkel momenteel focust op het bereiken van  studenten,  zou  een  Wetenschapswinkelproject  als  vast  curricula‐ onderdeel  ons  goed  uitkomen.  Op  basis  van  modules  uit  Dublin  &  Wageningen,  stelden  we  dan  ook  een  structurele  en  intense  Werkplan Wetenschapscommunicatie  2013‐2017 

 

 

samenwerking  voor  met  de  3de  Bachelorprojecten  van  EhB‐ opleidingen  Communicatiemanagement  en  Sociaal  werk.  Deze  samenwerkingen  kunnen  we  hopelijk  optimaliseren  en  uitbreiden  naar andere opleidingen in de toekomst. 

OD 2.2.: Faciliteren van en participeren aan het maatschappelijke debat over  wetenschap, technologie en innovatie, stimuleren van de dialoog tussen  wetenschap en maatschappij, o.m. door gegevens onder de aandacht te  brengen op basis waarvan maatschappelijke debatten op een correcte en  genuanceerde manier kunnen worden gevoerd    • Science Bar Brussel (zie hoger)  • Dag van de Wetenschap (zie hoger)  • Climate Challenge Conference  o Deze  jaarlijkse  conferentie  is  gericht  op  laatstejaarsleerlingen  secundair onderwijs (ASO, TSO, BSO) met als doel hen bewustmaken  van  de  klimaatverandering  en  de  gevolgen  ervan.  Er  wordt  specifiek  aandacht  besteed  aan  technologische  en  maatschappelijke  oplossingen.  Leerlingen  worden  uitgenodigd  in  het  Europees  Parlement waar ze in het hart van Europa resoluties rond het thema  klimaat zullen amenderen en stemmen.  o De  FOD  Leefmilieu  heeft  naar  aanleiding  van  het  huidige  succes  van  het  project  (3500  onlinebezoekers  per  maand  en  meer  dan  700  geregistreerde  leerkrachten)  aangegeven  een  scholentoer  van  deze  conferentie te willen financieren vanaf najaar 2013. Een versie in het  Europees Parlement staat echter vanaf 2014 op de helling wegens te  weinig inzetbare WECOM‐medewerkers.    4.1.3 SD 3: Het verhogen van de betrokkenheid van kansengroepen en het  verhogen van de kansen voor toptalent    EhB  • SPE2‐SD1 / SPE2‐SD6 / COMM‐SD1 / COMM‐SD2   o Ontsluiten van aanbod, expertise en realisaties van EhB via  kwaliteitsvolle projecten rond de kerntaken onderzoek en  dienstverlening, met specifieke aandacht voor beïnvloeders  studiekeuzeproces  o Specifieke aandacht voor kansengroepen in de maatschappij en  opportuniteit voor het uitwerken van een traject voor toptalent    VUB  Strategische Prioriteit 9: Talent aantrekken, ontwikkelen en responsabiliseren    OD 3.1.: Activiteiten meer bekendheid geven bij kansengroepen   


15 

Er wordt gewerkt aan een samenwerking met D’Broej, een koepel van jeugdhuizen in  het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, het Impulsfonds migrantenbeleid (Centrum voor  gelijkheid  van  kansen  en  voor  Racismebestrijding).  Via  de  samenwerking  met  de  communicatiediensten  wordt  er  ook  een  grotere  outreach  van  onze  huidige  projecten geanticipeerd.    OD 3.2.: Initiatieven nemen specifiek gericht op toptalenten   

•

Brightsparks: Workshops voor jongeren met honger naar kennis  o In 2012 werd in samenwerking met Bekina vzw een reeks workshops  over kwantumfysica georganiseerd voor jongeren van 14 tot 18 jaar.  Deze  workshops  werden  gegeven  door  prof.  Jorgen  D’Hondt,  directeur  van  het  IIHE  voor  de  VUB.  Verschillende  onderzoekers  en  vakgroepen  reageerden  enthousiast  op  dit  initiatief  en  gaven  aan  in  de toekomst ook bereid te zijn zulke sessies in te lassen. In 2013 staan  nog  een  workshop  over  maatschappelijke  evaluatie  van  de  berging  van  kernafval  –  type  A  (Prof.  Dooms),  een  workshop  over  fotonica  (Prof.  De  Baes)  en  eventueel  workshops  in  het  kader  van  het  Brusselse project CanSat (Prof. Vanderborght) gepland.  o Van deze bestaande samenwerking zullen wij gebruikmaken om in de  komende  jaren  ons  aanbod  naar  de  jongeren  met  een  honger  naar  meer wetenschappelijke kennis structureel uit te bouwen.    

OD 3.3.: Initiatieven nemen specifiek gericht op kansengroepen   

•

•

 

Samenwerking  met  D'Broej  vzw  ‐  de  Brusselse  Organisatie  voor  de  Emancipatie  van  Jongeren  (netwerk  7  allochtone  jeugdhuizen)  en  impulsprogramma techniek meisjes   Technogrieten (en Softskills lab):  Al enkele jaren zit het aantal Vlaamse studenten in STEM‐richtingen opnieuw  in  een stijgende  trend, maar dit  is nog steeds  onvoldoende  om de  tekorten  op  te  vullen.  Verschillende  spelers  in  het  veld  erkennen  dit  probleem  en  ondernemen  actie  om  de  belangstelling  bij  jongeren  opnieuw  te  laten  toenemen.  In  deze  context  lanceerde  de  Vlaamse  Overheid  het  STEM‐ actieplan  2012‐2020.  Een  van  de  acht  beleidsthema’s  die  in  dit  document  uitgestippeld  worden,  wil  meer  meisjes  motiveren  in  de  richting  van  STEM‐ beroepen.  Het  project  Technogrieten  legt  de  focus  op  meisjes,  met  extra  aandacht  voor  meisjes  uit  maatschappelijk  kwetsbare  groepen  (nieuwkomers,  allochtonen).  Hiervoor  werken  we  samen  met  D’Broej,  een  koepel van jeugdhuizen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. In 2013 wordt  een  project  gericht  naar  10‐  tot  12‐jarige  meisjes  ingediend  bij  het  Impulsfonds (Federaal migrantenbeleid).   

4.1.4 SD 4: Stimuleren van de instroom van jongeren in STEM‐studierichtingen in  secundair en hoger onderwijs    16 


 

EhB  •

  VUB  • •

SPE2‐SD1 / SPE2‐SD6 / COMM‐SD1 / COMM‐SD2  o Het stimuleren van technologische en wetenschappelijke  studierichtingen bij jongeren secundair onderwijs via innovatieve en  wervende projecten om zo de instroom in deze richtingen te  verhogen  Strategische topprioriteit 2: Het studierendement verhogen  SD2.1 – Rekruteren van meer studenten met het juiste profiel  Strategische Prioriteit 7 – Stimuleren van excellent onderzoek in  samenwerking met externen hernieuwde aandacht voor valorisatie (SD7.4 –  SDD7.4.1 TTI: Uitbouw van samenwerking met bedrijven door contactdagen  te organiseren) 

  OD 4.1.: Ontwikkelen, inrichten en bekendmaken van activiteiten en ontwikkelen en  verspreiden  van  educatieve  pakketten  om  jongeren  kennis  te  laten  maken  met  wetenschappen en techniek en hun belangstelling voor STEM‐vakken te verhogen    • I love IT   o I  love  IT  is  een  project  van  de  Universitaire  Associatie  Brussel  en  de  Universitaire  Associatie  Gent.  Leerlingen  uit  de  tweede  en  derde  graad  secundair  onderwijs  ASO,  TSO  en  KSO  krijgen  de  kans  om  workshops  rond  technologie,  IT,  wetenschap  en  wiskunde  te  volgen  bij een aantal toonaangevende bedrijven en labo’s. Het project loopt  sinds  2008  en  organiseert  jaarlijks 45  workshops voor  meer dan 900  leerlingen  secundair  onderwijs.  Door  op  een  concrete  manier  kennis  te  maken  met  wetenschap  en  techniek,    zowel  op  academisch  als  zakelijk niveau, worden de leerlingen gestimuleerd om daadwerkelijk  een  STEM‐studierichting  te  volgen.  De  vraag  vanuit  het  onderwijs  blijft  groot,  hoewel  het  aantal  aangeboden  workshops  via  andere  kanalen sterk gegroeid is (bv. Wetenschapsweek, brochure SO …). De  subsidies  vanuit  EWI  zullen  eind  2013  stoppen,  waardoor  een  revaluatie zich opdringt (zie ook OD 6.1 en OD 6.4).  Indien  hier  geen  externe  personeelsfinanciering  voor  kan  worden  gevonden, zal dit project uitdoven in 2013. Een mogelijke piste die we  nu  bewandelen  is  de  aanvraag  van  een  brugproject  Economie‐ Onderwijs van het Agentschap Ondernemen. Dit opvolgproject heeft  nog  steeds  dezelfde  doelstelling  als  de  voorbije  edities  van  I  love  IT:  de  belangstelling  bij  jongeren  voor  IT,  wetenschap  en  techniek  verhogen  en  hen  motiveren  om  na  het  middelbaar  onderwijs  een  STEM‐studierichting  te  volgen  en/of  in  de  STEM‐sector  te  gaan  werken.  De  doelgroep  van  dit  project  zijn  leerlingen  uit  de  derde  graad  ASO  en  TSO  uit  Vlaams‐Brabant  en  Brussel,  in  klassikaal  verband.  In  dit  project  stellen  we  een  duurzaam  traject  van  opbouwende  workshops  voor.  De  leerlingen  worden  ondergedompeld  in  een  STEM‐traject  en  leren  onderweg  de 


17 

•

•

18 

verschillende  facetten  van  een  carrière  in  de  STEM‐sectoren  kennen  en welke studierichtingen zij kunnen volgen om dit te bereiken. Er zijn  voorlopig  drie  trajecten  die  telkens  rond  een  bepaald  thema  zijn  ingericht:  multimedia,  IT  en  ingenieurswetenschappen.  In  elk  traject  moeten  de  leerlingen  een  creatief  cv  maken,  dit  is  dan  ook  de  rode  draad  doorheen  de  drie  trajecten.  Elk  traject  bestaat  uit  een  aantal  workshops,  die  gelijk  staan  aan  een  aantal  te  behalen  eindtermen.  Het traject kent flexibiliteit doordat leerkrachten kunnen kiezen of ze  bepaalde  stappen  in  de  klas  behandelen,  dan  wel  of  ze  de  stap  buitenshuis  in  een  workshop  willen  behandelen.  Per  stap  bieden  wij  dus een workshop en/of educatief pakket aan. Daarnaast zal bekeken  worden of een financiering van de organisatie van workshops via het  VGC kan verlopen.    RoboCup Junior   o RCJ  is  een  robotwedstrijd  gericht  op  jongeren  van  8  tot  18  jaar  en  leerkrachten  uit  het  basis‐  en  secundair  onderwijs.  In  teamverband  bouwen en programmeren de jongeren, onder de begeleiding van een  coach, hun eigen robot om uiteindelijk deel te nemen aan een van de  drie spannende disciplines tijdens de finaledag in Technopolis.  Doelstellingen:  Jongeren  sensibiliseren  en  interesseren  voor  wetenschappelijk  onderzoek,  techniek  en  robotica  om  zo  een  verhoogde instroom van jongeren in STEM‐richtingen te bekomen (+  verhoogde uitstroom afgestudeerden).   Indien  hier  geen  externe  personeelsfinanciering  voor  kan  worden  gevonden, zal dit project uitdoven in 2014  In januari 2013 jaar werd een Comenus‐project ingediend. De VUB is  een van de partners en coördineert een werkpakket. Het project heeft  als doel  leraren bij te scholen met oog op STEM‐opleidingen.     VT(J)O   o De  Vlaamse  (Jeugd)  Technologie  Olympiade  wil  jongeren  hun  technologische  talent  laten  ontdekken,  de  belangstelling  voor  technologie  aanwakkeren,  de  waardering  voor  het  vakgebied  vergroten,  de  maatschappelijke  beeldvorming  rond  technologie  bijstellen,  de  maatschappelijke  relevantie  van  technologie  aantonen,  en  leerlingen  uit  het  lager  onderwijs  stimuleren  om  een  opleiding  in  de technologie te volgen.  o VUB en EhB dragen niet alleen financieel bij aan deze jonge, en snel  groeiende  olympiade,  we  ondersteunen  de  organisatie  op  verschillende vlakken. Zo zetelen beide instellingen in de stuurgroep,  verzamelen  olympiadevragen  bij  docenten  en  onderzoekers  en  vaardigen  juryleden  en  helpende  handen  af  voor  de  verschillende  events die in dit kader georganiseerd worden.  Structurele financiering werd hiervoor gevraagd aan de overheid naar  aanleiding  van  de  aanvraag  vanuit  de  verschillende  associatievoorzitters.  Werkplan Wetenschapscommunicatie  2013‐2017 

 

•  

•

  Wetenschapsweek  (zie hoger)    Climate Challenge (zie hoger) 

•

Urban Game  o De huidige versie van Urban Game werd gedurende drie jaar intensief  gebruikt. We willen gebruikmaken van het momentum en de ervaring  die  we  oppikten  bij  de  opbouw  en  uitbating  van  dit  project  om  een  nieuwe  versie  van  de  Urban  Game‐app  op  te  starten,  klaar  voor  de  nieuwste generatie smartphones en tablet‐pc’s.   Centraal  in  ons  plan  voor  de  nieuwe  app  staat  het  concept  ‘voor  iedereen,  door  iedereen’.  Leerkrachten  zullen  in  staat  zijn  waar  en  wanneer  ze  maar  willen  een  Urban  Game‐parcours  op  te  starten  en  daar  hun  eigen  content  aan  toe  te  voegen.  Hierbij  kunnen  ze  een  beroep  doen  op  een  grabbelton  van  STEM‐gerelateerde  opdrachten,  opgesteld door experts uit het gerelateerde vakgebied, WECOM en de  lerarenopleiding.  De ombouw van Urban Game naar een volwaardige app verkrijgbaar  via  de  reguliere  app‐distributiekanalen  heeft  ook  repercuties  op  de  gebruikersfuncties. Waar momenteel enkel vooraf geprogrammeerde  zoektochten  gespeeld  kunnen  worden,  zal  in  de  app‐versie  de  gebruiker ‐indien hij/zij dat wil‐ zelf een parcours kunnen aanmaken,  spelen  en  vervolgens  ter  beschikking  stellen  van  de  Urban  Game‐ gemeenschap (User Generated Content).

•

Wetenschapsbende   o is  de  verzamelnaam  voor  de  WECOM‐activiteiten  voor  jongeren  die  buiten de school gebruikt (kunnen) worden.    Lucht‐ en ruimtevaartdagen  Tijdens  dit  jaarlijkse  zomerkamp  worden  jongeren  van  8  tot  12  jaar  losgelaten  op  de  wetenschap  achter  lucht‐  en  ruimtevaart.  Op  de  campus  van  de  VUB  en  daarrond  experimenteren  onze  jonge  wetenschappers  naar  hartenlust  met  Marslanders,  een  windtunnel,  parachutes, hun eigen vaste brandstofraketten en nog veel meer.  Dit  zomerkamp  kent  een  zeer  groot  succes.  Op  dit  ogenblik  lopen  gesprekken  met  de  Studenten‐  en  Alumnirelatiesafdeling  van  de  dienst  MarCom  (elders  anders  geschreven...  MARCOM)  om  dit  te  integreren in een kinderuniversiteit.   De  mensen  van  B‐Phot  (Brussels  Photonics  Team)  willen  samen  met  de  cel  WECOM  een  gelijkaardig  kamp  uitdenken  in  het  kader  van  fotonica.    Oma gaat de ruimte in!   o Op  www.omagaatderuimtein.be  vinden  leerkrachten  van  het  basisonderwijs  een  gratis  te  downloaden  verzameling  lesfiches, 

•

•


19 

experimenten, spelletjes en knutselopdrachten om te gebruiken met  kinderen  van  5  tot  8  jaar.  Het  materiaal  op  de  website  is  speciaal  ontwikkeld  voor  deze  doelgroep  en  werd  zo  laagdrempelig  mogelijk  gehouden. Leerkrachten hebben geen voorkennis over ruimtevaart of  astronomie nodig om deze materialen te kunnen gebruiken.  In het kader van het ‘WECOM 2 School’‐initiatief (misschien hierboven  eerst eens vermelden, denk dat dit de eerste keer is dat ik het zie) dat  van  start  is  gegaan  in  2013,  zal  het  huidige  aanbod  projecten,  workshops en educatieve pakketten geëvalueerd worden. Indien deze  projecten positief worden geëvalueerd, in die zin dat ze een antwoord  kunnen  bieden  op  noden  van  leerkrachten,  zal  worden  geïnvesteerd  in de vernieuwing van het educatief pakket.  

  •

•

• 20 

Opa gaat de lucht in!   o www.opagaatderuimtein.be  is  de  partnerwebsite  van  Oma  gaat  de  Ruimte  in.  Bij  Opa  vinden  leerkrachten  in  latere  jaren  van  het  lager  onderwijs een reeks lesfiches en spelletjes voor gebruik in de klas. De  luchtvaart  kan  dienen  als  spannende  achtergrond  om  te  leren  over  natuurkundige  of  technologische  onderwerpen  als  het  weer,  het  kompas  en  het  gps‐systeem.  Ook  hier  is  al  het  materiaal  gratis  te  downloaden  en  wordt  geen  specifieke  voorkennis  van  de  leerkracht  verwacht.  In  het  kader  van  het  ‘WECOM  2  School’‐initiatief  dat  van  start  is  gegaan  in  2013,  zal  het  huidige  aanbod  projecten,  workshops  en  educatieve  pakketten  geëvalueerd  worden.  Indien  deze  projecten  positief worden geëvalueerd, in die zin dat ze een antwoord kunnen  bieden  op  noden  van  leerkrachten,  zal  worden  geïnvesteerd  in  de  vernieuwing van het educatief pakket.     Stimulus   o Stimulus  is  een  virtuele  leeromgeving  voor  techniek  en  wetenschappen  voor  jongeren  van  10  tot  16  jaar.  Door  te  experimenteren,  ontdekken  en  spelen,  leren  leerlingen  bij  over  een  technisch  of  wetenschappelijk  onderwerp.  Momenteel  zijn  er  twee  modules Techniek (Gps en Gsm) en twee modules Chemie (Vuurwerk  en Waskracht) en één module voor Biologie (Sex, Science & Smile), zie  website www.stimulus.eu.  In  het  kader  van  het  ‘WECOM  2  School’‐initiatief  dat  van  start  is  gegaan  in  2013,  zal  het  huidige  aanbod  projecten,  workshops  en  educatieve  pakketten  geëvalueerd  worden.  Indien  deze  projecten  positief worden geëvalueerd, in die zin dat ze een antwoord kunnen  bieden  op  noden  van  leerkrachten,  zal  worden  geïnvesteerd  in  de  vernieuwing van het educatief pakket. Zoals reeds hoger aangegeven,  verkennen  wij  samen  met  EHB  of  wij  de  Stimulus‐gps‐workshop  kunnen verbouwen tot een applicatie voor smartphones    Brightsparks: Workshops voor jongeren met honger naar kennis  Werkplan Wetenschapscommunicatie  2013‐2017 

 

o In 2012 werd in samenwerking met Bekina vzw een reeks workshops  over kwantumfysica georganiseerd voor jongeren van 14 tot 18 jaar.  Deze  workshops  werden  gegeven  door  prof.  Jorgen  D’Hondt,  directeur  van  het  IIHE  voor  de  VUB.  Verschillende  onderzoekers  en  vakgroepen  reageerden  enthousiast  op  dit  initiatief  en  gaven  aan  in  de toekomst ook bereid te zijn zulke sessies in te lassen. In 2013 staan  nog  een  workshop  over  maatschappelijke  evaluatie  van  de  berging  van  kernafval  –  type  A  (Prof.  Dooms),  een  workshop  over  fotonica  (Prof. De Baes) en eventueel workshops in het kader van het Brussels  project CanSat (Prof. Vanderborght) gepland.  Van deze bestaande samenwerking zullen wij gebruikmaken om in de  komende jaren ons aanbod naar jongeren met een honger naar meer  wetenschappelijke kennis structureel uit te bouwen.     • Photonics Explorer   o Deze  kit  werd  ontwikkeld  door  de  vakgroep  fotonica  van  de  VUB  en  zijn spin‐off Eyest vzw en kent ondertussen een Europees bereik. Elke  doos  bevat  een  verzameling  lenzen  en  kleurfilters,  leds  en  lasers,  diffractoren en polarisatoren waarmee een hele klas aan de slag kan.  Op de bijgeleverde dvd vindt de leerkracht natuurwetenschappen een  hele reeks ondersteunend materiaal: van didactische handleiding tot  leerlingwerkbladen.  Deze  kits  worden  gratis  ter  beschikking  gesteld  van leerkrachten natuurkunde.    • Photonica Show   o Jaarlijks  zal  een  heuse  lasershow  over  de  Wetenschap  van  het  licht  worden  georganiseerd  voor  een  publiek  van  600  laatstejaarsleerlingen  SO  door  de  vakgroep  Fotonica  i.s.m.  WECOM.  We  streven  ernaar  om  tegen  2015,    European  Photonics  Year,  een  show  gecreëerd  te  hebben  die  in  verschillende  Europese  landen  zal  vertoond kunnen worden.     • Wiskunnend Wiske   o is  een  jaarlijkse  wiskundewedstrijd  voor  de  derde  graad  van  het  secundair  onderwijs.  De  bezielster  van  de  wedstrijd,  prof.  Ingrid  Daubechies,  bedenkt  elk  jaar  een  reeks  creatieve  wiskunde‐ opdrachten voor de hele klas. De klassen die hierop het beste scoren,  stoten  door  naar  de  jaarlijkse  finale  op  14  maart  (Pi‐dag).  Verwar  Wiskunnend Wiske niet met een wiskundeolympiade. Hier draait het  niet  om  klassieke  vraagstukken  met  gegevens  en  formules,  wel  om  creatieve groepsopdrachten.    OD  4.2.:  Stimuleren  en  ondersteunen  van  (na)vorming  m.b.t.  STEM‐vakken  bij  het  onderwijsveld (i.s.m. de lerarenopleidingen en centra voor nascholingsonderwijs)    • Workshops Robocup Junior voor leerkrachten (i.s.m. RATO)  


21 

•

•

•

•

•

22 

o Jaarlijks worden workshops aangeboden gericht op leerkrachten. Er  worden zowel workshops voor ‘beginners’ als ‘gevorderden’  georganiseerd.    WECOM 2 School  o Een  medewerker  van  het  expertisecentrum  zal  vanaf  2013  intensief  contacten  leggen  met  scholen  en  leerkrachten.  Door  gesprekken  te  houden  met  groepen  leerkrachten  hopen  we  een  beter  beeld  te  kunnen vormen van wat zij verwachten en nodig hebben. We kunnen  ons aanbod aan WECOM‐activiteiten hier preciezer op afstellen.    Stimulus gps‐uitleenmodule  o De  Stimulus‐gps‐kit  wordt  gebruikt  om  de  werking  van  het  gps‐ systeem te demonstreren. In de kist zitten daarvoor drie ‘satellieten’  en  één  ontvanger.  Daarmee  kan  de  klas  zelf  aan  de  slag  met  plaatsbepaling.  De  gps‐kit  kan  op  zichzelf  gebruikt  worden,  maar  vormt  ook  de  ideale  aanvulling  op  de  interactieve  gps‐  en  gsm‐ modules van de Stimulus.eu‐website.    WECOM 2 Teach  o We beogen een nauwe samenwerking met de lerarenopleidingen van  zowel EhB als VUB. De lerarenopleidingen zijn zeer geschikte partners  om  projecten  naar  het  basis‐  en  secundair  onderwijs  mee  te  ontwikkelen, evalueren en uitrollen. Momenteel gebeurt dit vaak ad‐ hoc  in  functie  van  de  noden  voor  een  specifiek  project.  Om  de  kwaliteit van de aangeboden projecten te verhogen, is een structurele  samenwerking  noodzakelijk,  waarbij  ook  noden  vanuit  het  onderwijs  sneller tot bij de cel WECOM komen.  o Eerste  aanzetten  hiertoe  werden  al  gegeven:  activiteiten  door  de  lerarenopleiding  tijdens  Wetenschap  in  de  Kijker,  een  Wecom‐ workshop tijdens een nascholingsdag op de VUB… We hopen leraren  in  opleiding  vaker  te  kunnen  inzetten  voor  de  uitbouw,  testing,  evaluatie en uitvoering van onze projecten naar het onderwijs toe.    Topdag Technopolis:   o We  dragen  jaarlijks  bij  aan  de  Topdag  in  Technopolis  d.m.v.  workshops  die  leraren  vertrouwd  maken  met  de  didactische  mogelijkheden van onze verschillende STEM‐projecten en educatieve  pakketten.    Infosessies  Climate  Challenge  voor  leerkrachten  (i.s.m.  WWF  en  Studio  Globo)  o Om  het  gebruik  van  de  lespakketten  binnen  Climate  Challenge  (zie  hoger) te bevorderen, werden per provincie infosessies opgezet naar  leerkrachten secundair onderwijs.   


 

4.1.5 SD 5: Internationale uitstraling van de kwaliteit van het onderzoek en de  kwaliteit van onderzoekers in Vlaanderen versterken    EhB  • SPE2‐SD6 / COMM‐SD2   o het versterken van de externe communicatie rond onderzoek, bij  voorkeur in een internationale context met als resultaat een  verhoogde naambekendheid    VUB  • Strategische Prioriteit 7 –  Stimuleren van excellent onderzoek in  samenwerking met externen   • Strategische Prioriteit 8 – Versterken van de positie als internationale  universiteit     OD  5.1.:  Meewerken  aan  internationale  programma’s  en  kennisdeling  op  het  vlak  van WECOM    • RoboCup Junior WK   o Enerzijds  wordt  er  jaarlijks  een  wereldkampioenschap  georganiseerd  voor  de  winnaars  van  de  nationale  wedstrijden.  Tijdens  dit  grote  internationale  event  komen  de  jongerenteams  samen  en  delen  ze  kennis en ervaring met andere teams uit vaak verschillende culturen  (de  RoboCup  Junior‐gemeenschap  bestaat  uit  meer  dan  30  verschillende  deelnemende  landen).  Ook  komen  de  jongeren  tijdens  dit  event  in  contact  met  de  modernste  ontwikkelingen  i.v.m.  de  robotica.  Dit  omdat  er  tegelijkertijd  een  event  wordt  georganiseerd  voor  roboticaonderzoekers  uit  de  industrie  en  de  academische  wereld.  o Anderzijds  zijn  er  contacten  tussen  de  verschillende  landen  en  worden  er  tijdens  de  WK’s  vergaderingen  en  workshops  georganiseerd  met  als  doel  de  RoboCup  Junior‐wedstrijd  beter  te  verspreiden  en  te  ondersteunen  (kennisdeling  op  het  vlak  van  WECOM).  • PERARES  o Public  Engagement  with  Research  And  Research  Engagement  with  Society  (PERARES),  een  vierjarig  project  gefinancierd  door  het  Europese  7th  Framework  Programme,  wil  maatschappelijk  engagement  in  onderzoek  versterken  door  onderzoekers  en  non‐ profitorganisaties  te  betrekken  bij  formulering  van  onderzoeksagenda’s  en  onderzoeksprocessen.  De  Brusselse  Wetenschapswinkel  is  work  package  leader  van  WP5  en  ook  betrokken  bij  WP7.  Daarnaast  nemen  we  deel  aan  de  halfjaarlijkse  consortium  meetings  en  biedt  PERARES  een  schat  aan  contacten,  materiaal, best practices en andere inspiratie.    • EPI‐TRUST 


23 

o Projectaanvraag  rond  infectieziektes  ingediend  bij  EU‐FP7  Science  in  Society, in samenwerking met GEZLA (EhB), UZ Brussel en de faculteit  Geneeskunde  &  Farmacie  (VUB)  met  als  doel  brede  publiek  informeren  met  correcte  wetenschappelijke  informatie  over  epidemieën en pandemieën.    • Living Knowledge Network  o Dankzij PERARES kwamen we in contact met dit netwerk waarin leden  informatie,  documentatie,  ideeën  en  ervaringen  over  maatschappijgericht onderzoek en wetenschap & maatschappij in het  algemeen  uitwisselen.  Dankzij  lidmaatschap  van  het  LK‐netwerk,  kunnen  we  ons  netwerk  uitbreiden  en  inspiratie  opdoen  tijdens  de  tweejaarlijkse  conferentie,  blijven  we  via  LK‐nieuwsbrieven  op  de  hoogte  van  nieuwigheden  &  conferenties  in  het  veld  en  voelen  we  ons als kleine Wetenschapswinkel internationaal gesteund in wat we  doen.    • Internationalisering (vb. Science Festival Cambridge, GUNI Conference)   o Uitbouw van een algemeen internationaal netwerk. In 2013 bezoeken  we ter inspiratie voor onze eigen Wetenschapsweek en op uitnodiging  van  een  PERARES‐partner  (University  of  Cambridge)  het  bekende  Science  Festival  en  geven  we  een  workshop  over  (transeuropese)  wetenschapswinkelprojecten op de GUNI conferentie in Barcelona.     OD 5.2.: Tonen dat Vlaamse (top)onderzoekers in en buiten Vlaanderen actief zijn en  in hun domein ruime internationale erkenning genieten    • Research in the picture  o De cel WECOM zet momenteel de eerste stappen richting een nieuwe  taak:  focusdomeinen  in  het  VUB‐onderzoek  toegankelijk  communiceren  via  ‘onderzoeksfiches’  op  de  website  en  eventueel  in  een  brochure.  We  willen  op  termijn  komen  tot  een  aantal  themafiches  die  op  een  laagdrempelige  en  aantrekkelijke  manier  uitleggen  welk  onderzoek  er  aan  de  VUB  rond  bepaalde  thema’s  wordt gedaan.      4.1.6 SD 6: Creëren van randvoorwaarden voor efficiënte en impactgerichte  WECOM binnen het hoger onderwijs, zoals creëren van een cultuur van  WECOM bij zowel onderzoekers als beleidsmakers binnen de Associaties    EhB  • SPE2‐SD4 / SPE2‐SD5  o het aanmoedigen en versterken van een onderzoeks‐ en  wetenschapscultuur binnen de instelling en bijdragen tot de  professionalisering van onderzoekers en het stimuleren van  24 


 

  VUB  •

kwaliteitsvol onderzoek waar maatschappelijke valorisatie een  integraal onderdeel van uitmaakt  o het permanent bewaken en versterken van de financiële situatie van  WECOM‐gerelateerde projecten 

Strategische Prioriteit 10: Optimaliseren van de samenwerking met  strategische partners    OD  6.1.:  Opbouwen  en  onderhouden  van  theoretische  en  praktische  kennis  over  WECOM (wetenschappelijke literatuur, best practices, oproepen …) binnen het hoger  onderwijs  en  kennisinstellingen,  en  het  overbrengen  van  relevante  kennis  naar  onderzoekers    • Summer  School  (zie  hoger):  Interassociatie‐initiatief,  waarbij  de  UAB  initiatiefnemer is alsook plaats waar de Summer School zal doorgaan.   • Interlandse  WetenschapswinkelDagen  en  Landelijk  Overleg  Wetenschapswinkels:  In  het  kader  van  de  Wetenschapswinkel  is  er  een  reglematig  overleg  met  de  Antwerpse  en  Nederlandse  tegenhangers.  (partners zie werkplan 2013)  • Workshops “Bètamentality” (kadert binnen I love IT)  o Om  eigen  onderzoekers  en  de  deelnemende  bedrijven  nog  meer  te  stimuleren  en  te  ondersteunen  bij  het  organiseren  van  workshops  secundair  onderwijs,  organiseren  wij  de  workshops  “Bètamentality”.  Dit  is  gericht  op  mensen  uit  het  onderwijsveld  en  de  bedrijfswereld  die  vanuit  hun  werkcontext  jongeren  willen  enthousiasmeren  voor  techniek en wetenschap.    OD  6.2.:  Intern  binnen  de  Associaties  bekendmaken  van  de  Expertisecellen   Wetenschapscommunicatie  en  sensibiliseren  voor  het  belang  van  wetenschapscommunicatie    • Commissie WECOM (VUB + afgevaardigde EhB): Dit is een adviesorgaan van  de  Onderzoeksraad,  met  afgevaardigden  uit  de  faculteiten  en  de  administratieve  diensten.  Ze  staat  de  expertisecel  bij  voor  adviesen  en  als  klankbord voor op stapel staande projecten en initiatieven. Ze kan ook deels  fungeren als link naar de faculteiten.  • Deelname facultaire PR‐meetings (VUB): De coördinator van de expertisecel  zetelt  in  (bijna)  alle  facultaire  MARCOM‐meetings.  Dit  is  een  extra  kanaal  voor bekendheid van eigen projecten in de faculteiten, maar ook om linken  te  zoeken  tussen  bestaande  initiatieven  in  faculteiten  of  andere  centrale  diensten.  • Communicatieplatform (EhB)  • Deelname departementale meetings (EhB)    OD 6.3.: Creëren en in stand houden van incentives bij de eigen onderzoekers om aan  wetenschapscommunicatie  te  doen.  Elke  Associatie  zoekt  manieren  om 


25 

wetenschapscommunicatie  te  verankeren  in  hogescholen  en  universiteiten  binnen  onderzoek, onderwijs en/of dienstverlening    • Initiatieprojecten  voor  fondsenwerving  en  subsidies:  In  de  expertisecel  zit  zowel  voor  EhB  als  voor  VUB  een  ervaren  projectschrijver.  Deze  mensen  zoeken  intensief  naar  mogelijke  financieringsbronnen  om  bestaande  projecten  te  bestendigen  of  te  initiëren,  en  naar  nieuwe  samenwerkingsverbanden  tussen  hoger  onderzoek,  beleid,  onderwijs  en  industrie.  • Financiële ondersteuning van initiatieven van onderzoekers  • De jaarlijkse WECOM‐prijs in samenwerking met de KVAB: Op initiatief van  de KVAB zal tussen alle associaties een prijs worden uitgereikt  voor de meest  verdienstelijke wetenschapscommunicatoren onder de onderzoekers van alle  instellingen.  • Professionalisering. Om een optimale dienstverlening naar onderzoekers en  leerkrachten  te  kunnen  garanderen,  is  een  regelmatige  bijschaving  van  kennis  van  hedendaagse  technieken  noodzakelijk.  Vb.  2013  –  IOS  Apps  development, Excel voor gevorderden, Project Management, Sociale Media …    OD  6.4.:  Bevorderen,  versterken,  verder  actief  uitbouwen  en  onderhouden  van  de  samenwerking  en  kennisdeling  met  zowel  interne  instanties  binnen  de  Associaties,  als tussen  de  Associaties, als met de Overheid, het onderwijsveld,  het bedrijfsleven,  de media en andere actoren Wetenschapscommunicatie in Vlaanderen    • Interassociatieoverleg (IAO): De expertisecellen van alle associaties komen 5  keer  per  jaar  bij  elkaar  voor  overleg,  met  een  zesmaandelijks  roterend  voorzitterschap.  De  UAB    beet  de  spits  af  in  2013.  De  voorzitter  is  voor  die  periode  de  enige  contactpersoon  met  de  verschillende  overheden,  op  die  manier  hopen  we  een  duidelijke  communicatie  te  genereren  tussen  de  verschillende partners. 6  • Zesmaandelijkse  best  practices  binnen  IAO  waarbij  de  expertisecellen  van  elkaar kunnen leren.  • Contactdagen burgerparticipatie in onderzoek  o Er wordt gezocht naar samenwerkingen en uitbouw van een mogelijk  netwerk  van  de  Wetenschapswinkels  met  andere  initiatieven  van  participatief  onderzoek  in  Vlaanderen.  De  eerste  aanzet  hiertoe  zal  worden  gegeven  op  de  ‘Contactdagen  2013’,  een  initiatief  van   Wetenschapswinkel Brussel i.s.m. Wetenschapswinkel Antwerpen.  •  Science & Industry event   o Om  in  te  kunnen  zetten  op  externe  fondsenwerving  en  uitbouw  van  een  industrienetwerk  (i.s.m.  TTI‐VUB),  organiseren  we  jaarlijks  een  prestigieus event, aan de vooravond van de Dag van de Wetenschap  in het Atomium, voor onderzoekers en industrie.   • Rondetafelgesprekken bedrijven & onderwijs (kadert binnen I love IT)                                                          

26 


 

 

o Om  de  contacten  met  de  industrie  te  onderhouden  én  om  op  de  hoogte  te  blijven  van  de  steeds  evoluerende  noden  binnen  de  industrie,  organiseren  we  rondetafelgesprekken  en  netwerkmomenten  tussen  partners  uit  het  bedrijfsleven  en  het  onderwijsveld. Op basis daarvan kunnen we relaties tussen onderwijs  en  industrie  versterken  en  kennis  over  WECOM  met  alle  partijen  delen. 


27 

   

5

Conclusies 

  Wetenschapscommunicatie  werd  de  afgelopen  jaren  uitgebouwd  binnen  alle  universitaire  associaties  en  maakt  ondertussen  integraal  deel  uit  van  de  maatschappelijke  dienstverlening  van  alle  universiteiten  en  hogescholen.    Met  de  nieuwe  convenant  wordt  meer  de  nadruk  gelegd  op  professionalisering,  internationalisering  en  kennisuitwisseling  tussen  de  expertisecellen.  Tegelijk  is  er  een  shift  naar  een  meer  vraaggerichte  aanpak  ten  diensten  van  de  onderzoeksgemeenschap.  Deze  combinatie  zal  toelaten  om  meer  vraaggericht  te  werken  in  functie  van  de  onderzoeksoutput  van  de  instellingen  en  kwaliteitsvolle  projecten te organiseren die bouwen op expertise die in huis aanwezig is.    Uit  een  externe  evaluatie  van  de  expertisecellen  WECOM  2011  door  Technopolis  group bleek dat de expertisecel wetenschapscommunicatie van de UAB een van de  weinige  expertisecellen  is  die  extra  financiering  en  subsidiering  weet  te  genereren  voor haar werking. Een verdere daling van de financiële middelen gecombineerd met  een verhoging van de te halen doelstellingen binnen de nieuwe convenant, en een  vermindering  van  relevantie  projectoproepen  vanuit  de  overheden,  zetten  deze  inkomsten echter sterk onder druk. Het zal tijdens de uitvoering van de convenant  2013‐2017 dan ook een evenwichtsoefening zijn om de transitie te maken naar een  meer  vraaggericht  werking  en  tegelijk  ook  de  nodige  personeels‐  en  werkingsmiddelen te realiseren.   

28 


 

   

6

Bijlages 

  • •

     

• •

Bijlage 1 Brief UAB naar Lieten 10 december 2012  Bijlage 2 verdeelsleutel die toegepast werd voor de verdeling van de  middelen tussen de Associaties.  Bijlage 3 SWOT Dag van de Wetenschap  Bijlage 4 SWOT Wetenschap in de Kijker 


29 


BIJLAGE 3 Beleidsplan Centrale Doctoraatsbegeleiding 2013-2017

Beleidsplan DocBe 2013‐2017 

    1. Acties 2013‐2017      1.1. Optimalisatie instroom van doctoraatskandidaten    Om  de  output  van  doctoraten  te  verhogen  en  te  verbeteren,  is  een  goede  begeleiding  tijdens  het  doctoraatstraject cruciaal. Maar een degelijk instroombeleid is minstens even belangrijk, om ons te verzekeren  van de kwaliteit van de kandidaten en om de drop‐out door verkeerde verwachtingen te voorkomen.    1.1.1  Actieve  rekrutering  organiseren  op  afstudeerbeurzen  en  de  Doctoral  Schools  meer  inzetten  als  uithangbord en als bijkomend argument voor het aantrekken van doctoraatsstudenten.   i.s.m. Studentenbeleid en Marcom.    1.1.2.  Andere  rekruteringskanalen  gebruiken,  zoals  het  organiseren  van  internationale  summer  schools,  het  financieel  stimuleren/ondersteunen  van  onderzoeksbeurzen  voor  visiting  researchers  (ter  voorbereiding  van  een  joint  PhD)  en  het  uitbouwen  van  structurele  samenwerkingsakkoorden  (via  OZR‐middelen  voor  doctoraatsbeurzen, cfr. overeenkomst met de universiteit van Ljubljana).   i.s.m. Doctoral Schools en OZR.    1.1.3.  Optimale  informatieverstrekking  garanderen,  door  het  incorporeren  van  de  DocBe‐website  in  het  nieuwe  systeem  van  de  algemene  VUB‐website,  met  een  meer  doelgerichte  communicatie  naar  enerzijds  externe en anderzijds interne doelgroepen (MY.VUB).   i.s.m. Marcom en Infopunt Studenten.    1.1.4. Door laatstejaarsstudenten en andere potentiële kandidaten helder in te lichten over wat een doctoraat  precies inhoudt, zorgen we ervoor dat kandidaten een meer geïnformeerde keuze kunnen maken, met betere  kandidaten, minder drop‐out en meer output tot gevolg.    1.1.5.  Toelatingsprocedure  en  kwaliteitscontrole  van  kandidaten  verbeteren.  De  toelatings‐  en  onthaalprocedures  worden  onder  de  loep  genomen:  verbetering  van  de  aanvraagprocedure  en  screening,  betere omkadering van het eerste contact met potentiële promotor, …   i.s.m. IRMO, HR, SAC, faculteiten      1.2. Begeleiding bij het doctoraatstraject én daarna    Er wordt geijverd om via DocBe, de Doctoral Schools en de Doctoraatsopleiding de doctorandi een volledige  omkadering  te  geven,  zodat  problemen  die  vertraging  kunnen  veroorzaken  vermeden  kunnen  worden.  De  omkadering en begeleiding van doctorandi en postdoctorale onderzoekers kan opgesplitst worden in enerzijds  de  begeleiding  bij  het  volledige  doctoraatsproces  en  anderzijds  het  aanbieden  van  een  relevant  opleidingsaanbod.     1.2.1. Informatie, onthaal en gezonde onderzoekscultuur    1.2.1.1.  Het  centraliseren  van  correcte  en  actuele  informatie  in  het  Nederlands  en  het  Engels  over  alle  aspecten van het doctoraatstraject. (Zie ook 1.1.3)    1.2.1.2. Relevante introductieweek tijdens dewelke nieuwe doctorandi ingelicht worden over de instelling, de  procedures, de onderzoekscultuur, externe financieringskanalen...    1.2.1.3. Doctorandi worden vanaf het begin geïntroduceerd met het belang en het gebruik van R&DNet/PURE.    

1/4

1.2.1.4. In het kader van de implementatie van de GAP‐analyse (tegemoetkoming aan het Europees handvest  voor onderzoekers) en van een verbeterd HR‐beleid worden door de personeeldienst verschillende initiatieven  voorzien  om  (buitenlandse)  onderzoekers  beter  te  ontvangen.  Ook  doctorandi  zullen  hiervan  profiteren.  Daarbij  hoort  o.a.  een  verbeterde  informatieverstrekking  over  personeelsstatuten  en  rechten  en  plichten.  Beter kenbaar maken van de verschillende personeelsstatuten en de daarmee gepaarde arbeidsvoorwaarden,  rechten en plichten (verloning, onderwijsopdracht, verantwoordelijkheden van doctorandus en promotor,…).  i.s.m. HR, IRMO    1.2.1.5. Monitoring van de tijdsbesteding van doctorandi, om te zware onderwijsopdrachten te kunnen  identificeren en te voorkomen.    1.2.1.6. Monitoring van de duur van de voorbereiding van een doctoraat (time-to-degree) als KPI. 1.2.1.7. Uniformisering van opvolgingsverslag voor alle faculteiten.      1.2.2. Doctoraatsopleiding    1.2.2.1.  (Deelname  stimuleren  door)  het  aanbieden  van  een  doeltreffende,  relevante  en  kwalitatief  hoogstaande  doctoraatsopleiding  in  het  Nederlands  en  in  het  Engels  op  beide  campussen.  De  Centrale  Doctoraatsbegeleiding  biedt  een  basisopleiding  aan,  terwijl  de  Doctoral  Schools  zich  eerder  richten  op  een  complementair  en  meer  disciplinegericht  aanbod.  De  uitbreiding  van  het  aanbod  wordt  grotendeels  gefinancierd  door  de  subsidie  voor  de  Omkadering  voor  Jonge  Onderzoekers.  De  voorwaarden  van  deze  subsidie bepalen deels de invulling van het aanbod, in het bijzonder: loopbaanbegeleiding, interuniversitaire  samenwerking  op  Vlaams  niveau,  een  uitbreiding  van  de  doelgroep  (doctorandi  en  postdoctorale  onderzoekers) en aandacht voor genderevenwicht.   i.s.m. Doctoral Schools    1.2.2.2.  De  evaluatietechnieken  van  de  opleidingsonderdelen  en  de  workshops  worden  onder  de  loep  genomen.   i.s.m. Doctoral Schools, DOZ    1.2.2.3. Waken over haalbaarheid van het Getuigschrift van de Doctoraatsopleiding. Momenteel is er decretaal  erg weinig bepaald m.b.t. de doctoraatsopleiding, maar het is niet ondenkbaar dat er op termijn ook hiervoor  kwantitatieve  evaluatiecriteria  of  eindtermen  opgelegd  worden.  We  moeten  ons  hierop  voorbereiden.  De  doctoraatsopleiding  is  aan  de  VUB  niet  verplicht,  maar  intussen  werd  de  studiepuntenstructuur  gewijzigd,  waardoor het Getuigschrift beter haalbaar wordt.   i.s.m. Doctoral Schools    1.2.2.4.  De  ontwikkeling  en  lancering  van  het  Doctoraatsportfolio.  Dit  online  documentatiesysteem  moet   doctorandi  toelaten  een  duidelijk  overzicht  te  behouden  van  de  gevolgde  workshops  en  cursussen,  van  de  conferenties  waaraan  werd  deelgenomen  en  van  de  onderzoeksoutput.  De  verzamelde  informatie  zal  ook  gebruikt  worden  voor  de  jaarlijkse  verslaggeving  aan  de  commissie  voor  doctoraatsopvolging  inzake  de  voortgang  van  het  doctoraat.  En  aan  het  einde  van  het  doctoraatstraject  zal  op  basis  van  het  portfolio  een  Getuigschrift  van  de  Doctoraatsopleiding  of  een  Attest  uitgereikt  worden,  waarin  alle  details  worden  opgenomen  van  het  gevolgde  traject.  Dat  geeft  een  meerwaarde  aan  de  doctorandi  en  uiteindelijk  aan  de  doctoraathouder  omdat  ze  op  basis  van  de  inhoud  van  hun  Getuigschrift  of  Attest  hun  diversiteit  aan  competenties  kunnen  expliciteren  ten  aanzien  van  de  arbeidsmarkt.  De  concrete  implementatie  van  dit  portfolioproject is sterk afhankelijk van andere ICT‐systemen (CaLi, R&DNet/PURE).   i.s.m. ICT, CaLi, R&Dnet/PURE, Doctoral Schools    1.2.2.5.  In  afwachting  van  het  doctoraatsportfolio,  worden  gedoctoreerden  pro‐actief  herinnerd  aan  de  mogelijkheid het Getuigschrift of Attest aan te vragen.     

2/4

  1.2.3. Carrière van vorsers    1.2.3.1. DocBe zal waar mogelijk een bijdrage leveren aan de implementatie van de aanbevelingen van de  GAP‐analyse (zie ook 1.2.1.4.).    1.2.3.2.  Dankzij  de  extra  subsidie  zal  vanuit  DocBe  en  de  Doctoral  Schools  extra  aandacht  gaan  naar  loopbaanbegeleiding voor doctorandi, gedoctoreerden en postdocs. In dit kader zullen, mogelijks i.s.m. andere  universiteiten, job‐gerelateerde evenementen (jobbeurzen, symposia, workshops…) georganiseerd worden en  zal er samengewerkt worden met het VUB Career Center/Randstad.   i.s.m. VUB Career Center/Randstad, andere Vlaamse universiteiten      1.3. Zichtbaarheid en valorisatie van onderzoek    1.3.1. Inzetten van Doctoral Schools als uithangbord (zie ook 1.1.)    1.3.2.  Junioronderzoek(ers)  in  de  kijker  zetten  door  evenementen  als  ‘Dag  van  de  Doctorandi  VUB’  en  door  samenwerking met WECOM (o.a. door communicatietechnieken te verbeteren).  i.s.m. WECOM    1.3.3.  Inzetbaarheid  van  doctors  vergroten  door  sensibiliseringsacties  naar  de  arbeidsmarkt  en  door  loopbaanbegeleiding (zie ook 1.2.3.)    1.3.4.  Awareness  acties  rond  valorisatie  (bijv.  informatiesessies  m.b.t.  valorisatie  en  IPR,  cofinanciering  van  deelname aan starterseminaries voor doctorandi en postdocs)   i.s.m. TTI    1.3.5.  Ondernemerschap  ondersteunen  en  aanmoedigen  (bijv.  project  uitwerken  waarbij  thesisstudenten  handelsingenieurs samenwerken met doctorandi om een businessplan op te stellen voor doctoraten met een  economische finaliteit.)   i.s.m. TTI, DOZ, faculteiten      1.4. Internationalisering en structurele samenwerking    1.4.1. VUB‐onderzoekers maken weinig gebruik van de mobiliteitsbeurzen van het FWO. Er komt een betere  sensibilisering  naar  doctorandi  toe.  De  FWO‐financiering  gaat  gepaard  met  een  publicatievoorwaarde.  Door  doctorandi te stimuleren om meer aanvragen bij het FWO in te dienen, vestigen we tegelijkertijd de aandacht  op het belang van publiceren.      1.4.2. De subsidie wordt ingezet om, via de Doctoral Schools, doctorandi de mogelijkheid te geven om in het  buitenland  trainingsactiviteiten  te  volgen  en  om  actief  deel  te  nemen  aan  conferenties  (via  de  zgn.  travel  grants).  i.s.m. Doctoral Schools    1.4.3.  Het  uitbouwen  van  structurele  samenwerkingsakkoorden,  enerzijds  dankzij  de  OZR‐middelen  voor  doctoraatsbeurzen  (cfr.  overeenkomst  met  universiteit  van  Ljubljana)  en  anderzijds  via  het  aftoetsen  van  de  mogelijkheden op het vlak van Erasmus Joint Doctorate.    1.4.4.  Optimalisering  van  procedure  Joint  PhDs.  De  dienstverlening  die  R&D  biedt  voor  het  afsluiten  van  overeenkomsten om Joint PhDs mogelijk te maken, blijft bestaan, met een stevige juridische ondersteuning.  Onlangs  werd  nog  een  modelcontract  voor  gezamenlijke  doctoraten  tussen  Vlaamse  universiteiten  op  VLIR‐ niveau aangenomen.   

3/4

1.4.5.  De  Doctoraatsopleiding  is  per  definitie  een  samenwerking  met  onze  alliantiepartner  UGent.  Door  de  voorwaarden  van  de  subsidie  (1/4  te  besteden  i.s.m.  met  minstens  2  partners)  worden  de  samenwerkingsverbanden met de andere Vlaamse universiteiten extra versterkt.  i.s.m. Doctoral Schools    1.4.6. Toenadering tot de ULB op het vlak van doctoraatsopleiding.         2. Bijdrage aan ASP2    Met deze acties draagt DocBe in het bijzonder bij aan volgende ASP2 prioriteiten:    1. Rekrutering en marketing  2. Studierendementsverhoging  3. Gezond financieel beheer en netwerking  4. Sterk alumnibeleid  5. Performant onderzoeksbeleid, met aandacht voor valorisatie  6. Consequent, kwaliteitsvol, vernieuwend onderwijsbeleid  7. Internationalisering  8. HR beleid  9. Samenwerking met strategische partners versterken  10. Efficiënte, slagkrachtige, goed bestuurde organisatie 

4/4


BIJLAGE 4 Memorie van toelichting bij de invoer van een nieuw financieringsmodel onderzoek: basisfinanciering en programmafinanciering (RvB 24.05.2011)

Vrije Universiteit Brussel Pleinlaan 2 1050 Brussel

Memorie van toelichting bij de invoer van een

NIEUW FINANCIERINGSMODEL ONDERZOEK: BASISFINANCIERING EN PROGRAMMAFINANCIERING

Rectoraat R&D DEPARTEMENT Cel Onderzoekscoördinatie

Beoogde ingang: BOF/OZR-begroting 2010/2011 en 2011/2012, naargelang het begrotingsonderdeel

Tel. : +32 (0)2 629 21 08 Fax : +32 (0)2 629 36 40


Doelpubliek: In eerste instantie: Discussienota BOZ & OZR Vervolgens: Toelichtingsnota Vorsersgemeenschap (dan ook Engelstalige versie te voorzien)

Bespreking in beleidsorganen — historiek: Nota excl. reglement: BOZ 10.12.2010, BOZ 18.02.2011, BOZ 09.03.2011 Strategisch seminarie 17-18.03.2011 Bijzondere OZR 31.03.2011, OZR 13.04.2011 Nota incl. reglement: BOZ 27.04.2011, DB 02.05.2011, BOZ 04.05.2011, RvD 09.05.2011, OZR 11.05.2011, RvB 24.05.2011

Actie na goedkeuring OZR & RvB: Informatievergaderingen Operationalisering door dept. R&D: - uitbreiding R&D-Net met beleidsfiche vakgroep - begrotingsopmaak en allocatie volgens nieuwe systeem

Nieuw financieringsmodel Onderzoek

- 1 / 60 -


Document opgesteld door: Nadine Rons, Cel Onderzoekscoördinatie, Departement Research & Development.


- 2 / 60 -


Inhoud Korte samenvatting

4

I. Aanleiding tot een nieuw model

6

I.1. Incentives naar alle teams toe

6

I.2. Nieuwe stimulansen

8

I.3. Wijzigende context inzake overheidsregelgeving en -begroting

10

II. Twee hoofdsporen: Basisfinanciering en Programmafinanciering

11

II.1. Basisfinanciering voor onderzoek

11

II.2. Programmafinanciering voor zwaartepunten en interdisciplinaire netwerken

11

II.3. OZR/BOF-begrotingscontext

12

III. BASISFINANCIERING

14

III.1. Doel en mechanismen

14

III.2. Een beperkte set representatieve en strategische criteria

21

III.3. Concrete begroting

28

III.4. Vijfjaarlijkse evaluatie

31

IV. PROGRAMMAFINANCIERING

32

IV.1. Van omvangrijke projecten naar programmafinanciering

32

IV.2. Zwaartepunten

33

IV.3. Interdisciplinaire netwerken

37

V. Kwaliteitszorg

38

V.1. Impliciete en expliciete stimuli

38

V.2. Instrumenten ten dienste van een brede kwaliteitszorg

38

V.3. Een systematische en gerichte kwaliteitszorg

39

VI. OZR-opvangmandaten

41

APPENDICES

43

APPENDIX 1: Evolutie PhD's, 2de en 3de geldstroom en SCIE-publicaties

44

APPENDIX 2: Aansluiting bij het ASP

52

APPENDIX 3: Beleidsfiche vakgroepen (R&D-Net intern)

49

APPENDIX 4: Indeling van vakgroepen in disciplines

50

APPENDIX 5: Richtbedragen, verhoudingen en percentages

51

APPENDIX 6: Toetsing aan de SMART-criteria

53

APPENDIX 7: Ontwerp van initiële begroting

55

APPENDIX 8: Nota Doctoraatstoelage

56

APPENDIX 9: Vergelijking van het omgevormde model met het nieuwe model voor de basisfinanciering 58 APPENDIX 10: Uittreksel uit het BOF-besluit met betrekking tot de parameter "Mobiliteit en Diversiteit" 59 APPENDIX 11: Publicatiecategorieën

60

APPENDIX 12: Aanpassing OZR-reglement


aparte nota

- 3 / 60 -


Korte samenvatting

Deze nota licht de werking toe van een nieuw financieringsmodel voor onderzoeksmiddelen aan de Vrije Universiteit Brussel, waarbij een jaarlijks automatisch toegekende basisfinanciering voor onderzoek wordt geplaatst naast een zichtbaarder zwaartepuntenbeleid. Beide onderdelen sluiten aan bij de algemene aanbevelingen aan de Vlaamse universiteiten in het recente rapport van de evaluatie van het onderzoeksmanagement1. Enerzijds uitte de evaluatiecommissie hierin haar bezorgdheid aangaande de beschikbaarheid van onderzoeksfinanciering voor alle stafleden, in een context van integratie van onderwijs en onderzoek als essentieel kenmerk van een universiteit. Anderzijds ziet de commissie zwaartepuntvorming als een vereiste in de huidige context van Europese en internationale concurrentie. De verschillende onderdelen van het model en hun doelstellingen passen tevens in de bredere context van het universitaire beleid (Algemeen Strategisch Plan, ASP), inclusief

de

focus

daarin

op

de

creatie

van

zwaartepunten,

internationalisering,

schaalvergroting, netwerking en maatschappelijke relevantie. Alle onderdelen van het model samen vormen een coherent, nauw verweven geheel, gericht op continue verbetering. In praktische termen wordt overgestapt van een overwegend projectgebaseerde financiering, naar een structurele financiering op twee niveaus: basisfinanciering en programmafinanciering:

Basisfinanciering Als

opvolger

van

de

OZR-richtpercentages,

vertrekt

het

nieuwe

allocatiemodel

voor

de

basisfinanciering voor onderzoek nog steeds vanuit een visie waarbij stimulansen vanuit het centrale onderzoeksbeleid

worden

doorgegeven

naar

de

onderzoeksgemeenschap.

Waar

middelen

en

stimulansen in het voorgaande model werden doorgegeven aan de drie Adviessubcommissies2, worden deze in het nieuwe model rechtstreeks doorgegeven aan de teams. Op deze manier wordt verzekerd dat de stimulansen alle teams bereiken, en daarmee het volledige basisorganisatieniveau van het onderzoek,

waar

een

grote

meerwaarde

kan

worden

gerealiseerd

op

het

vlak

van

lokaal

onderzoeksbeleid. Er wordt gewerkt met de vakgroepen als permanente structuur aan de basis. Deze groepen krijgen een expliciete verantwoordelijkheid op het vlak van onderzoeksbeleid, en ook de middelen om hun lokale onderzoeksstrategieën uit te bouwen en te ondersteunen. De formule voor de middelenverdeling combineert een zekere eenvoud met voldoende nuancering. De parameters blijven beperkt tot een set representatieve en strategische criteria, terwijl daarbinnen rekening wordt gehouden met verschillen naargelang de disciplines. Terwijl dezelfde basisgevens die voor het allocatiemodel worden verzameld ook een rol zullen spelen in de centrale kwaliteitszorg, houden de toekenningen via het allocatiemodel als dusdanig geen kwaliteitsevaluatie in. Hoge 'scores' op de geselecteerde parameters mogen geen streefdoel zijn op zich, maar zijn het gevolg van een gezond lokaal onderzoeksbeleid en een goede onderzoekscultuur. Om dit duidelijk te stellen worden de geselecteerde parameters in deze nota uitvoerig gekaderd in een ruimer onderzoeksbeleid, en wordt aangereikt met welke coördinerende acties de vakgroepen daartoe kunnen bijdragen. Van de vakgroepen wordt verwacht dat zij de aan hen als 'lump sum' toegekende basisfinanciering voor onderzoek optimaal trachten aan te wenden, volgens een weloverwogen strategie die past bij de noden van hun domein. Hun gezamenlijk succes op dit vlak zal bijdragen tot de financiële middelen van de universiteit als geheel, en zal een verdere groei in reputatie en uitstraling ten goede komen.

1 'Beoordeling van de kwaliteit van het onderzoeksmanagement van de Vlaamse universiteiten', Vlaamse Interuniversitaire Raad, Brussel, 2010 (http://www.vlir.be/content1.aspx?url=evaluatie-onderzoeksmanagement) 2 Humane Wetenschappen (HW) — Basis, Natuur- en Toegepaste Wetenschappen (BNTW) — Biomedische Wetenschappen (BMW)


- 4 / 60 -


Programmafinanciering Het reeds aanwezige zwaartepuntenbeleid in de vorm van Geconcerteerde Onderzoeksacties, wordt vernieuwd en sterker op de voorgrond geplaatst, met meer aandacht voor uitstraling. Er wordt overgestapt van projectmatige toekenningen naar een programmafinanciering, met de daaraan gekoppelde nieuwe procedures betreffende aanvraag, toekenning en opvolging. Ook de Horizontale Onderzoeksacties krijgen een opvolger met verdere verlengingsmogelijkheden, als tweede type van programmafinanciering. Beide types programmafinanciering krijgen ook een passende Engelstalige benaming, ter bevordering van hun internationale herkenbaarheid, zichtbaarheid en uitstraling.

Beide instrumenten samen moeten ervoor zorgen dat de universiteit zich duidelijk kan profileren rond een reeks excellente onderzoekspolen, ontstaan en gevoed vanuit een diverse en zich continu vernieuwende onderzoeksbodem.


- 5 / 60 -


I. Aanleiding tot een nieuw model

I.1. Incentives naar alle teams toe

Het huidige allocatiemodel voor de verdeling van OZR/BOF-middelen voor onderzoekprojecten verdeelt de

middelen

over

de

drie

adviesubcommissies

van

de

Onderzoeksraad

volgens

de

"OZR-

Richtpercentages". Dit model werd goedgekeurd door de Raad van Bestuur op 26 maart 2002. Het model geeft een aantal incentives door naar de drie adviessubcommissies. Deze beogen het verhogen van de prestaties op strategische outputparameters, namelijk het aantal PhD's (als BOF-parameter) en het volume aan extern verworven onderzoeksmiddelen (gezien het vastgesteld potentieel tot verbetering). De "OZR-Richtpercentages" worden jaarlijks aangepast op basis van de tendenzen die voor deze parameters werden verwezenlijkt. Het model verdeelt middelen binnen een gesloten enveloppe, zodat enkel een adviessubcommissie die grotere vorderingen maakt dan gemiddeld voor de drie samen, haar middelen ziet stijgen. Hieronder en in APPENDIX 1 wordt weergegeven welke evoluties in de betrokken outputparameters werden gerealiseerd over een periode van 7 jaar, sinds de ingebruikname van het model van de "OZR-Richtpercentages":

PhD's: In de drie adviessubcommissies werd een duidelijke verhoging vastgesteld van het aantal afgelegde PhD's (APPENDIX 1 — Figuur 1.a., vergelijk de periode vanaf het academiejaar 2003/2004 ten opzichte van de voorgaande periode). De relatieve aandelen van de drie adviessubcommissies op basis van deze parameter bleven op eenzelfde niveau. Afgezet ten opzichte van het aantal potentiële promotoren (VTE ZAP) tekent zich binnen de domeinen van de adviessubcommissies wel een variabel beeld af over de disciplines wat betreft de prestaties ten opzichte van het Vlaamse gemiddelde (APPENDIX 1 — Figuur 1.b.), waarbij de VUB deels hoger (7 disciplines) en deels lager (9 disciplines) dan het Vlaamse gemiddelde scoort. Globaal verhoogt voor de VUB het aantal PhD's per VTE ZAP en wordt het Vlaamse gemiddelde beter benaderd, doch nog niet bereikt.

Middelen 2de & 3de geldstroom: In de drie adviessubcommissies werd in verschillende mate een verhoging vastgesteld van de middelen verworven binnen de 2de en binnen de 3de geldstroom (APPENDIX 1 — Figuur 2.a. en Figuur 2.b.). Voor zowel de 2de als de 3de geldstroom tekent zich binnen de adviessubcommissies een variabel beeld af over de disciplines (APPENDIX 1 — Tabel 2.c.), waarbij voor een aantal disciplines zelfs een achteruitgang wordt vastgesteld voor beide geldstromen. Onderstaand schema geeft per adviessubcommissie de verdeling weer van de disciplines naargelang hun stijgende of dalende tendens binnen de 2de en 3de geldstroom (GS2 en GS3), voor de periode van 5 jaar nà invoer van de OZR-Richtpercentages (2003-2007) ten opzichte van de 5 voorafgaande jaren (1998-2002). Terwijl binnen elke adviessubcommissie voor de meeste disciplines vooruitgang wordt geboekt voor beide geldstromen of voor één van de twee, is er telkens ook één discipline die overwegend een terugval vertoont.


- 6 / 60 -


Tabel 1: Omvang en tendens van de middelen verworven in de 2de en 3de geldstroom

GS2↑

HW GS3↑ 2 8,2mEUR

GS3= 1 0,3mEUR

GS3↓ 3 12,4mEUR

GS2=

BNTW GS3↑ 7 57,1mEUR 1 15,5mEUR

GS3= 1 17,1mEUR

GS3↓ 4 23,6mEUR

BMW GS3↑ 3 38,8mEUR

GS3= 1 5,0mEUR

GS3↓

1 1,4mEUR

GS2↓

2 1 1 12,2mEUR 1,3mEUR 4,6mEUR aantal disciplines met stijgende, stabiele (verschil ≤ 5%) of dalende geldstroom voor 2003-2007 ten opzichte van 19982002, en bedrag GS2 + GS3 voor 2003-2007

Conclusie: Terwijl de invoer van het model van de OZR-richtpercentages gepaard ging met een globale positieve evolutie op het niveau van de drie adviessubcommissies, heeft de bedoelde stimulans inzake externe fondsenwerving en PhD's daarbinnen niet alle teams in dezelfde mate bereikt. Het doorgeven van strategische incentives tot op het niveau van de teams is dan ook één van de belangrijkste redenen voor de invoer van een nieuw, beter hierop afgestemd model.


- 7 / 60 -


I.2. Nieuwe stimulansen

De creatie van een nieuw model wordt aangegrepen om nieuwe stimulansen in te bouwen waaraan een duidelijke nood blijkt te bestaan.

Lokaal en centraal onderzoeksbeleid Met het nieuwe model wordt ingespeeld op een aantal regelmatig weerkerende bemerkingen vanwege de expertenpanels voor de disciplinegewijze onderzoeksevaluaties, en op de uitdagingen op onderzoeksvlak die worden aangehaald in het Algemeen Strategisch Plan van de universiteit. Beiden hebben voor een groot deel betrekking op organisatie en keuzes inzake onderzoeksbeleid op lokaal niveau, binnen teams en faculteiten, en daarnaast op initiatieven die worden verwacht vanuit het centrale onderzoeksmanagement.

Tabel 2. Vaststellingen en uitdagingen aan de basis van het nieuwe financieringsmodel Weerkerende bemerkingen bij de disciplinegewijze onderzoeksevaluaties

Situering van uitdagingen op onderzoeksvlak in het Algemeen Strategisch Plan van de universiteit

Lokaal onderzoeksbeleid: verwachtingen inzake focus, productiviteit en zichtbaarheid - behoefte aan coördinatie en focus op onderzoeksvlak, - "een significante aanwezigheid op het internationale zowel op het niveau van de teams als op het hogere vlak en dus inbedding van de research in een Europese niveau van de discipline/faculteit context" - belang van een goede balans tussen fundamenteel en - "het effectief definiëren van grote wetenschappelijke toegepast onderzoek uitdagingen. Grotere ambities dienen geformuleerd die getuigen van bevlogenheid die creatieve academici de facto eigen moet zijn" Organisatiestructuur: gemengd lokaal initiatief en centrale stimuli - vaak ontoereikende schaalgrootte van teams - "de creatie van zwaartepunten / speerpunten en in een belangrijk aantal gevallen de creatie van schaalvergroting en van horizontale synergieën" Centraal onderzoeksbeleid: gewenste stimuli - behoefte aan precisering van verwachtingen inzake onderzoeksprestaties

- "kanteling van een vertikale organisatie (faculteiten, studierichtingen en onderzoekslabo's naast elkaar) naar een horizontale organisatie (interdisciplinariteit en flexibiliteit)" - "verhoogde eis tot maatschappelijke relevantie van opleidingen en onderzoek"

Het nieuwe model sluit tevens aan bij de algemene waarden van de universiteit opgenomen in het Algemeen Strategisch Plan en ondersteunt de daarin benadrukte centrale beleidsopties, zoals internationalisering en het voeren van een zwaartepuntenbeleid. APPENDIX 2 geeft schematisch aan welke onderdelen van het nieuwe model inspelen op de verschillende onderzoeksgerelateerde waarden, uitdagingen en strategische doelstellingen opgenomen in het Algemeen Strategisch Plan.


- 8 / 60 -


Strategische prestatiecriteria De financierende overheid en publieke internationale rankings rekenen de universiteiten af op een aantal ruwe prestatiecriteria. Terwijl zeker kritische bedenkingen bij de betekenis van de daarbij gebruikte parameters kunnen worden geplaatst3, zijn de universiteiten verplicht om de nodige aandacht

aan

deze

scores

te

besteden.

Het

aanwezige

potentieel

voor

de

betreffende

onderzoeksprestaties dient zo volledig mogelijk te worden verwezenlijkt teneinde de financiering, reputatie en aantrekkingskracht van de universiteit te vrijwaren en te versterken. Daar nog ruimte voor verbetering rest (bijvoorbeeld op het vlak van publicaties per vorser, zie APPENDIX 1 — Figuur 3.a.), worden verschillende van deze criteria in het nieuwe model opgenomen. Dit gebeurt wel onder een zorgvuldig overwogen vorm, grondig gekaderd en met de nodige voorzorgen zodat een gezonde ontwikkeling van het onderzoek niet door louter model-technische kwesties wordt belemmerd, en zodat geen aanleiding wordt gegeven tot ongewenste gedragingen. De rode draad doorheen de verschillende onderdelen van het nieuwe model is het principe van continue verbetering. Ook hiermee wordt aangesloten bij het ASP van de universiteit, dat eveneens kwantitatieve performantieverhoging voorop stelt met betrekking tot PhD- en publicatie-aantallen, die sinds kort als basisdata worden gebruikt in het nieuwe allocatiemodel van de universiteit voor de verdeling van de algemene basismiddelen over de faculteiten.

Verhoogde efficiëntie De toekenning van onderzoeksmiddelen gebeurt in het oude systeem op aanvraagbasis, via een veelheid

van

aparte

toekenningen

van

OZR/BOF-projecten,

kredieten

aan

navorsers,

IWT-

Overbruggingsbeurzen en reiskredieten. In het nieuwe systeem worden dezelfde middelen voor het grootste deel toegekend als basisfinanciering voor onderzoek, die op formulebasis wordt verdeeld over alle vakgroepen. Dit verhoogt de efficiëntie, zowel bij de toekenning als bij de besteding van de middelen: Voor de toekenning van onderzoeksmiddelen via het oude systeem werd jaarlijks een aanzienlijk menselijk potentieel gemobiliseerd onder de vorm van aanvragers, reviewers en ondersteunende administratie. In het nieuwe systeem wordt de basisfinanciering voor onderzoek automatisch verdeeld op formulebasis, zonder aanvragen of reviewers. Hierdoor wordt de inzet van referees voor de evaluatie van aanvragen de facto beperkt tot de meer prestigieuze financieringskanalen (Methusalem, Onderzoeksmandaten op ZAP-niveau, zwaartepuntfinanciering). Het nieuwe model komt zo tegemoet aan de evaluatiemoeheid die wordt vastgesteld bij reviewers na steeds weerkerende vragen om op te treden als evaluator van onderzoeksaanvragen. Daarnaast wordt ook de interne belasting inzake coördinatieactiviteiten en administratieve opvolging beperkt tot een proportie die in overeenstemming is met de toegekende budgetten.

3 E. Spruyt, N. Rons (2008). Belonend Onderzoek Financieren. De BOF-sleutel, een staaltje sleutelkunde. Delta, Tijdschrift voor Hoger Onderwijs, Nr.18, pp.25-32 en N. Rons, K. Vandevelde (2007). The Unbearable Lightness of Ranking. Delta, Tijdschrift voor Hoger Onderwijs, Nr.15, pp.30-34


- 9 / 60 -


Op het vlak van besteding, wordt door het nieuwe model een gelegenheid geboden voor een verhoogde efficiëntie bij het beheer en de besteding van onderzoeksmiddelen en hun saldi. De middelen en saldi liggen in het oude systeem versnipperd over de overschotten per individueel onderzoeksproject of krediet. Dit bemoeilijkt het overzicht, met een ondergebruik van de middelen tot mogelijk gevolg. Het nieuwe model geeft de mogelijkheid om saldi te beheren op vakgroepniveau. Door het betere overzicht en de grotere gegroepeerde omvang, zullen de middelen en de saldi daar efficiënter kunnen worden beheerd en aangewend. Een optimale efficiëntie bij de besteding, waarbij de onderzoekscapaciteit waarvoor middelen beschikbaar zijn ook daadwerkelijk ingevuld wordt, is van groot belang voor de verdere financiering, zowel voor de universiteit als geheel als voor de betrokken vakgroep. Waar dit niet gebeurt wordt immers ingeboet ten opzichte van de potentiële onderzoeksoutput, en daarmee ook inzake financiering. Door de invloed van de onderzoeksoutput op zowel de basisfinanciering voor de universiteit, als op de overheidsbijdrage in het Bijzonder Onderzoeksfonds, is het van algemeen belang voor de gehele universitaire gemeenschap dat de beschikbare onderzoeksmiddelen, in het bijzonder deze voor personeel, zo volledig mogelijk worden besteed.

I.3. Wijzigende context inzake overheidsregelgeving en -begroting

Nood aan een nieuw systeem Na de verwachte aanpassingen van het Koninklijk Besluit aangaande de Jaarverslagen van de Universiteiten, zal niet langer dezelfde informatie als voorheen in de jaarverslagen worden vereist. Het is dan ook niet zeker dat het actuele op tendenzen gebaseerde model van de OZRrichtpercentages, dat gebruik maakt van informatie die wordt toegeleverd in de jaarverslagen, in de toekomst naadloos zal kunnen worden verdergezet.

Nood aan basisfinanciering Door de dalende FWO-slaagpercentages kan niet langer worden verondersteld dat goed functionerende

onderzoekers

regelmatig

financiering

kunnen

bekomen

van

het

Fonds

voor

Wetenschappelijk Onderzoek, als kanaal bij uitstek voor de financiering van fundamenteel onderzoek. Enkel de sterkste, meest performante groepen zullen zich stelselmatig in de top van de voor financiering geselecteerde aanvragen weten te positioneren. De "slechts" goed tot zeer goed presterende groepen zullen hun kansen op FWO-financiering aanzienlijk zien afnemen, terwijl zij een belangrijke

rol

spelen

voor

de

instandhouding

en

vernieuwing

van

een

brede

en

diverse

onderzoeksbasis. Het is dan ook belangrijk om deze groepen tijdig via een ander systeem toegang te geven tot een regelmatige financiering voor hun onderzoek.


- 10 / 60 -


II. Twee hoofdsporen: Basisfinanciering en Programmafinanciering

II.1. Basisfinanciering voor onderzoek

De gehele vorsersgemeenschap wordt voorzien van een basisfinanciering voor onderzoek, gericht op

het

in

stand

houden

van

een

breed

scala

aan

onderzoeksdisciplines,

als

duurzame,

4

multidisciplinaire voedingsbodem voor nieuwe ontwikkelingen . Deze basisfinanciering komt in de plaats van het geheel van jaarlijkse, grotendeels aanvraaggebonden toekenningen in het kader van OZR-Richtpercentages,

OZR/BOF-projecttoekenningen,

Kredieten

aan

Navorsers,

IWT-

Overbruggingsbeurzen en Congreskredieten. De basisfinanciering voor onderzoek moet enerzijds, via de gebruikte criteria, een systematische financiële stimulans vormen voor het stelselmatig verder uitbouwen van kwaliteitsvol onderzoek, en moet anderzijds voldoende continuïteit en stabiliteit bieden. Om de basisfinanciering voor onderzoek zo efficiënt mogelijk te kunnen aanwenden in de verscheiden domeinen, wordt zij aan de teams toevertrouwd als een vrij aanwendbare 'lump sum', die de omvang en groei van hun onderzoeksprestaties weerspiegelt. De prestatiestimulans die hiervan uitgaat

moet

bijdragen

tot

continu

groeiende

prestaties,

reputatie

en

uitstraling

van

de

onderzoeksteams en van de universiteit als geheel.

II.2. Programmafinanciering voor zwaartepunten en interdisciplinaire netwerken

Via programmatorische langetermijn-financiering wordt excellent onderzoek van een beperkt aantal zwaartepunten en interdisciplinaire netwerken ondersteund. Hiertoe worden de bestaande GOAen HOA-financieringskanalen vernieuwd en sterker op de voorgrond geplaatst. Enkel de meest vooraanstaande teams op het vlak van onderzoeksprestaties en kritische massa komen in aanmerking om een onderzoekszwaartepunt of interdisciplinair netwerk te coördineren. De nadruk in de profilering van een zwaartepunt ligt op wetenschappelijke excellentie (ex GOA's), terwijl deze voor een interdisciplinair netwerk ligt op maatschappelijke uitdagingen en thematische totaalexpertise (ex HOA's)5. Deze kanalen krijgen een nieuwe benaming die hen internationaal veel beter herkenbaarder

maakt.

Een

betere

zichtbaarheid

van

de

geselecteerde

zwaartepunten

en

interdisciplinaire netwerken, onder meer via de website van de universiteit, moet bijdragen tot de reputatie en uitstraling van de universiteit en van de betrokken onderzoeksteams.

4 'Meeting the Grand Challenges also requires the following: - Strengthening frontier research initiated by the research community itself. It is fundamentally important to create knowledge diversity, endowing the European Union with expertise, especially when confronted with unforeseen Grand Challenges and "shocks". ... - A risk-tolerant and trustbased approach in research funding ...', Lund Declaration, Declaration from the Swedish Presidency Research Conference ”New world – New solutions", Lund 7-8 July 2009. 5 Een derde type zwaartepunten met nadruk op synergie met economische ontwikkelingen vindt financiering via het IOF.


- 11 / 60 -


II.3. OZR/BOF-begrotingscontext

Het nieuwe financieringsmodel beheert of stuurt een belangrijk deel van de jaarlijks door de Onderzoeksraad toegekende middelen. - Het nieuwe allocatiemodel voor de Basisfinanciering voor onderzoek omvat naast het vroegere budget voor OZR/BOF-projecten ook de budgetten die specifiek gericht waren op de jonge vorsers (de huidige Kredieten aan navorsers, IWT-Overbrugingsbeurzen en Congreskredieten OZR). Ook de nieuwe EU-incentives, gefinancierd via een nieuwe begrotingslijn (via overhead vanaf 2012), worden gekaderd in het globale allocatiemodel. - Het budget voor zwaartepunten en interdisciplinaire netwerken groepeert de budgetten bestemd voor Geconcerteerde Onderzoeksacties (GOA's, budgettair omlijnd via het BOF) en Horizontale Onderzoeksacties (HOA's) onder een nieuwe noemer.

Tabel 3. Schematische begrotingscontext Onderdelen van de huidige OZR/BOF-begroting betrokken bij de omvorming

Onderdelen van de OZR/BOFbegroting betrokken bij het nieuwe financieringsmodel

Begrotingslijnen

BASISFINANCIERING

OZR/BOF-projecten (excl. ZWA)

Begroting 2010/2011 2.600.000 EUR

Kredieten aan Navorsers

606.660 EUR

Congreskredieten

263.000 EUR

Begrotingslijnen Geconcerteerde Onderzoeksacties (GOA)

Horizontale Onderzoeksacties (HOA)

Bijkomend

Basisfinanciering voor vakgroepen ≥2/3

Persoonsgebonden bonussen ≤1/3 (incl. EU-incentives)

Begroting 2010/2011 4.600.000EUR

PROGRAMMAFINANCIERING

640.000 EUR

Interdisciplinaire netwerken

EU-incentives 400.000 EUR

Zwaartepunten

Naast de twee onderdelen van het nieuwe financieringsmodel blijven andere kanalen bestaan voor specifieke beleidsdoelstellingen, waaronder: - via het BOF- en IOF-besluit gereglementeerde en/of budgettair omlijnde financieringskanalen zoals Methusalem, Odysseus en de Onderzoeksmandaten op ZAP-niveau als kanalen op excellentieniveau, en Hercules als kanaal voor onderzoeksinfrastructuur, - de kredieten voor Internationale Wetenschappelijke Samenwerking, - de verschillende prijzen, - de themagebonden projecten en beurzen (Solvay, IES), - de OZR-mandaten op (voornamelijk) predoc-niveau (zie hoofdstuk VI. OZR-opvangmandaten).


- 12 / 60 -


Het huidige model van de OZR-Richtpercentages stuurde naast de OZR/BOF-onderzoeksprojecten ook beurtrolsystemen voor de toekenning van GOA's en Onderzoeksmandaten op ZAP-niveau en een reeks verschuivingen in de OZR-mandaten. Ook met het nieuwe systeem blijft de mogelijkheid tot sturing van toekenningen binnen andere financieringskanalen bestaan, maar via nieuwe mechanismen. De Prestatieprofielen van de vakgroepen, in kaart gebracht in het kader van de basisfinanciering, lenen zich als basis voor strategische keuzes in het kader van andere interne financieringskanalen. De Onderzoeksraad kan deze vakgroepprofielen bijvoorbeeld aanwenden bij preselecties van aanvragen voor oproepen waarbij een minimumniveau inzake onderzoeksprestaties en omvang kan worden vooropgesteld. Naar aanleiding van het nieuwe financieringsmodel dienen in elk geval de reglementen aangaande de Onderzoeksmandaten op ZAP-niveau en de OZR-mandaten te worden aangepast: - Voor de Onderzoeksmandaten op ZAP-niveau kunnen de oproepen verder worden uitgeschreven op basis van thema’s, volgens een beurtrol uit de drie grote domeinen HW-BNTW-BMW. Met het oog op goed omlijnde thema's die internationale kandidaten aanspreken, wordt voorgesteld om voortaan de voorstellen hiervoor rechtstreeks te laten gebeuren door de vorsers uit het domein. Aan de voorstellen die in het verleden werden geformuleerd via de Adviessubcommissies, werd immers thematisch

vaak

weinig

richting

gegeven,

wat

niet

bevorderlijk

is

voor

de

internationale

aantrekkingskracht van de oproep en de competitieve selectie. Teneinde een doeltreffende internationale verspreiding van de oproep te garanderen, wordt voortaan gevraagd om in het themavoorstel drie of meer buitenlandse teams te vermelden die in het domein werkzaam zijn. - Als nieuwe werkwijze voor de OZR-mandaten wordt voorgesteld om deze centraal te beheren (zie hoofdstuk VI. OZR-opvangmandaten). Het centrale OZR-reglement wordt hiertoe uitgebreid met de 'best practices' vanuit de adviessubcommissies, waarmee goede ervaringen bestaan. Er wordt niet langer een domeinversleuteling gehanteerd, zodat over alle disciplines heen de beste kandidaten kunnen worden geselecteerd, inclusief deze uit de nieuwe interdisciplinaire categorie bij het FWO. Een voorstel tot aanpassing van het OZR-reglement naar aanleiding van deze nota is toegevoegd in APPENDIX 12.


- 13 / 60 -


III. BASISFINANCIERING

III.1. Doel en mechanismen

Basismiddelen en verantwoordelijkheid voor onderzoek op vakgroepniveau De toekenning van onderzoeksmiddelen door de Onderzoeksraad gebeurde tot nu voornamelijk op projectbasis, aan individuele promotoren. Met het nieuwe model wordt voorzien in de behoefte aan een basisfinanciering voor onderzoek op het niveau van de teams, die de basisstructuur vormen voor de organisatie van het wetenschappelijk onderzoek. Het model gaat hiervoor uit van de vakgroep als permanente organisatiestructuur, op een niveau waar een grote meerwaarde kan worden gerealiseerd op het vlak van lokaal onderzoeksbeleid. Hierbij wordt niet voorbijgegaan aan de domeinkarakteristieke aard van onderzoeksprestaties, die zowel individueel als collectief kan zijn. In beide gevallen is een organisatie en coördinatie in structuren van voldoende schaalgrootte noodzakelijk om voor alle onderzoekers een toereikende en efficiënte logistieke en technische ondersteuning te kunnen voorzien. De toekenning van de basisfinanciering voor onderzoek als 'lump sum' laat toe om de middelen binnen een vakgroep met een grote vrijheid en soepelheid te beheren, zodat optimaal kan worden ingespeeld op de specifieke noden van elk domein. Met de basisfinanciering voor onderzoek krijgen de vakgroepen tegelijk de mogelijkheden en de verantwoordelijkheid voor een succesvol gecoördineerd beleid op onderzoeksvlak, via: - het actief richting geven inzake zwaartepuntvorming (zoals verwacht vanuit het centrale universiteitsbeleid, cfr. Algemeen Strategisch Plan) en daarmee het zo efficiënt mogelijk structureren van het onderzoek rond één of enkele centrale onderzoeksthema’s (eventueel kaderend in een synergie met andere vakgroepen) - de algemene efficiëntie waarmee middelen kunnen worden ingezet binnen een vakgroep van voldoende schaalgrootte6 - een gecoördineerde opvolging van de noden inzake infrastructuur - de mogelijkheid om binnen een vakgroep verschillende onderzoeksprofielen naast elkaar te laten bestaan (i.e. met verschillende focus inzake aard van onderzoeksprestaties) - het voorzien van de belangrijke en noodzakelijke ruimte voor vernieuwend, risicovol onderzoek (zonder onmiddellijke garantie inzake onderzoeksprestaties, maar een belangrijke wending indien succesvol) - een gerichte ondersteuning van succesvolle en prioritaire samenwerkingen - het nemen van gezamenlijke initiatieven inzake begeleiding van doctorandi - een

georganiseerde

interne

informatieverspreiding,

bijvoorbeeld

inzake

financieringsmogelijkheden voor onderzoek - een

strategische

aanwending

van

de

middelen

ten

bate

van

een

succesvolle

externe

fondsenwerving, bijvoorbeeld via aanloopfinanciering, cofinanciering, overbruggingen7 en gemeenschappelijke ondersteuning voor projectmanagement - financiële

ondersteuning

ten

bate

van

de

internationale

inbedding,

bijvoorbeeld

voor

congresparticipaties en activiteiten in het kader van netwerkvorming

6 Hoe groter de schaal, hoe beter de vakgroep kan instaan voor het efficiënt gecoördineerde onderzoeksbeleid dat van haar wordt verwacht. Een verdere stimulans voor schaalgrootte rust in het voorbehouden van het coördinatorschap van zwaartepunten voor de meest vooraanstaande vakgroepen op het valk van onderzoeksprestaties én schaalgrootte. 7 In het voorgaande financieringsmodel werden overbruggingsmiddelen deels ten laste genomen van de spaarplannen opgebouwd op het niveau de adviessubcommissies.


- 14 / 60 -


Om haar onderzoeksbelangen te behartigen kan de vakgroep niet alleen acties ondernemen op het eigen beleidsniveau, maar zal het wenselijk zijn dat zij deze belangen eveneens verdedigt via haar standpunten binnen de faculteit, bijvoorbeeld inzake personeelsbeleid. De vakgroepen worden hiermee duidelijk geïdentificeerd als belangrijke actoren op het vlak van onderzoeksbeleid. Zij staan mee in voor de creatie van een goed onderzoeksklimaat met de hoogste ethische standaarden, waarbinnen de vorsers in staat zijn en aangemoedigd worden om hun volle potentieel te realiseren. Met de basisfinanciering voor onderzoek beschikken zij hiervoor over de nodige middelen. Een jaarlijkse beknopte presentatie van het onderzoeksbeleid van de vakgroep aan de Onderzoeksraad wordt voorzien via een Strategische Beleidsfiche Onderzoek (ontwerp: zie APPENDIX 3). De neerlegging of actualisering van deze beleidsfiche gebeurt als onderdeel van R&D-Net (intern). Teneinde de beoogde strategische invulling binnen alle vakgroepen te stimuleren, wordt de goedkeuring van de beleidsfiche door de Onderzoeksraad als voorwaarde gesteld om aanspraak te kunnen maken op basisfinanciering voor onderzoek. Indien de beoogde strategische invulling in onvoldoende mate aanwezig is in de beleidsfiche, verzoekt de Onderzoeksraad de betrokken vakgroep om een herwerkte versie voor te leggen, tot deze voldoet en kan worden goedgekeurd. Elke vakgroep duidt een Vakgroepcoördinator onderzoeksbeleid & -begroting aan, en geeft jaarlijks aan de Onderzoeksraad door wie deze functie waarneemt via de 'Strategische Beleidsfiche Onderzoek'. In de 'Strategische Beleidsfiche Onderzoek' worden verder volgende elementen op beknopte wijze weergegeven: - de prioritaire langetermijn onderzoeksniche(s) van de vakgroep, op basis van een kritische analyse van de sterke punten op onderzoeksvlak en hun uniek karakter in internationale competitie met andere teams in het domein, en de samenwerkingen die daarin kaderen, - de grote krachtlijnen van het onderzoeksmanagement van de vakgroep, in het bijzonder inzake personeelsbeleid (inclusief planning van opvolging na op pensioenstellingen, op te starten ten laatste 3 jaar op voorhand) en de verdeling van de aan de vakgroep toegekende basisfinanciering voor onderzoek, - de door de vakgroep systematisch gecoördineerde logistieke onderzoeksondersteuning, bijvoorbeeld

aangaande

projectmanagement,

externe

fondsenwerving,

onderzoeksnetwerking,

begeleiding van doctorandi, gezamenlijke apparatuur, - de desgevallend door de vakgroep zelf ingestelde internationale wetenschappelijke adviesraad8, - de objectieven van de vakgroep aangaande valorisatie van het onderzoek, in haar verschillende mogelijke vormen9, - een kernachtige SWOT-analyse voor de vakgroep. De 'Strategische Beleidsfiches Onderzoek' dekken hiermee aandachtspunten op het niveau van teams aangaande

het

onderzoeksbeleid,

die

regelmatig

aan

bod

komen

in

de

'Disciplinegewijze

onderzoeksevaluaties'. Het opstellen ervan verplicht de vakgroepen jaarlijks tot overleg en analyse. Dit blijft echter ver onder de inspanningen die in het voorgaande financieringsmodel vereist waren, onder

8 De melding van een eventuele, door de vakgroep zelf ingestelde internationale wetenschappelijke adviesraad kadert in een vernieuwd systeem van kwaliteitszorg. Na een volledige eerste cyclus wordt het instrument van de 'Disciplinegewijze onderzoeksevaluaties' niet meer volgens een beurtrol, maar gericht ingezet op basis van indicaties geboden door monitoringinstrumenten (zie V. Kwaliteitszorg). De instelling van een eigen wetenschappelijke adviesraad wordt als 'good practice' gepromoot en is nu reeds een gangbare praktijk bij een aantal teams. 9 i.e. het beschikbaar en geschikt maken van wetenschappelijke kennis voor gebruik in de praktijk door partijen buiten de academische wereld, waarbij onder verschillende (verweven) vormen een toegevoegde waarde wordt gegeven aan de onderzoeksresultaten: Economische of commerciële waarde (bijdragen tot de productiviteit, innovatieve werking, efficiëntie en doelmatigheid van bedrijfsleven en overheid); Maatschappelijke waarde of welzijn (bijdragen tot hedendaagse maatschappelijke vraagstukken, bepalend voor de kwaliteit en toekomst van de samenleving); Culturele waarde (versterking van het beeld van mens en cultuur en van culturele vaardigheden van burgers); Democratische waarde (bijdragen tot een kritisch maatschappelijk debat en de vormgeving van burgerschap).


- 15 / 60 -


de vorm van door de verschillende teamleden afzonderlijk ingediende en omstandig omschreven aanvragen voor onderzoeksmiddelen. Uitzondering: Een uitzondering op de situering van toekenningen en beleidsfiches op vakgroepniveau, betreft de vakgroepen binnen de faculteit Geneeskunde en Farmacie (GF), waar toekenningen en beleidsfiches gesitueerd worden op het niveau van de faculteit voor het geheel van alle GFvakgroepen

samen

basisfinanciering

(i.e.

voor

in

alle

disciplines

onderzoek

en

de

binnen

daaraan

GF,

inclusief

verbonden

MESO).

Hierbij

verantwoordelijkheden

worden

de

voor

een

gecoördineerd onderzoeksbeleid op eenzelfde niveau gesitueerd als de nieuwe UMC structuur, die instaat voor een gecoördineerd beleid voor de faculteit en het universitair ziekenhuis. Het orgaan binnen het UMC dat zal instaan voor het beheer van de door de Onderzoeksraad toegekende basisfinanciering voor GF-vakgroepen is de UMCOR (UMC Onderzoeksraad).

Efficiënte inzet van tijd en middelen Het allocatiemodel voor de basisfinanciering voor onderzoek beoogt haar doel te bereiken via een relatief eenvoudig en efficiënt toepasbare formule, uitgaande van een beperkte selectie van reeds voorhanden zijnde basisgegevens. Nagenoeg het volledige allocatiemodel betreft reeds toe te leveren data (PhD's, ZAP-aanstellingen) of datacategorieën (VABB-SHW) in het kader van de financiering van de universiteit door de overheid. Een bijkomende aanwending voor het interne allocatiemodel vergt dus een beperkte extra inspanning en kan de volledigheid van de data enkel ten goede komen, in het bijzonder waar deze afhangt van registratie door de vorsers (publicaties). De ingebruikname van R&D-Net als toeleveringsinstrument voor het VUB-allocatiemodel voor de werkingsmiddelen en voor het Vlaams Academisch Bibliografisch Bestand voor de Sociale en Humane Wetenschappen (VABB-SHW) gaf reeds aanleiding tot verbeteringen op het vlak van volledigheid en datakwaliteit. De ingebruikname van R&D-Net ligt dan ook voor de hand als voldoende betrouwbaar instrument

voor

een

nieuw

intern

financieringsmodel

voor

onderzoeksmiddelen.

Een

betere

registrering van onderzoekspublicaties zal ook de zichtbaarheid verhogen van het VUB-onderzoek voor de internationale onderzoeksgemeenschap via de universitaire website (en waar mogelijk ook in 'full text' via de 'institutional repository').

Een duidelijk verwachtingspatroon inzake onderzoeksprestaties In de verschillende onderdelen van de basisfinanciering voor onderzoek zit een verwachtingspatroon inzake onderzoeksprestaties vervat, dat zo voortaan op jaarlijkse basis doorgegeven wordt aan de vakgroepen. Hiermee worden de vakgroepen en hun vorsers blijvend bewustgemaakt van de verantwoordelijkheid die zij de facto dragen in het globale financieringsklimaat, waarin prestatiecriteria steeds belangrijker worden. Als centrale onderzoeksprestaties wordt van vakgroepen verwacht dat zij zich toeleggen op wetenschappelijke publicaties, de opleiding van vorsers, expertise-opbouw en internationale

inbedding.

Deze

verwachtingen

inzake

onderzoeksprestaties

worden

in

het

allocatiemodel vertaald in concrete prestatiestimulansen, gericht op een toenemend volume aan onderzoeksoutput van hoge kwaliteit en internationale uitstraling. Dezelfde stimulansen zijn ook essentieel om de prestatiegebonden financiering van de universiteit als geheel te vrijwaren en verder op te bouwen. Daarnaast wordt van de vorsers verwacht dat zij oog hebben voor de mogelijkheden tot maatschappelijke valorisatie van hun onderzoeksresultaten, en waar mogelijk de aanzet geven tot het realiseren hiervan.


- 16 / 60 -


Tabel 4. Verwachtingspatroon inzake onderzoeksprestaties A. Algemene basisverwachtingen inzake onderzoeksprestaties A1. Wetenschappelijke Van alle vorsers wordt verwacht dat zij ernaar streven hun onderzoeksresultaten te publicaties publiceren in de meest gezaghebbende media in hun domein en zo bijdragen tot een verhoogde wetenschappelijke kennis op wereldniveau. A2. Opleiding van vorsers Specifiek van de senior vorsers wordt verwacht dat zij nieuwe generaties vorsers opleiden en hun doctorandi van bij de start begeleiden bij de uitbouw van een publicatieportfolio, zodat zij met een sterk curriculum hun verdere carrière succesvol kunnen aanvatten. B. Strategische verwachtingen inzake internationale en maatschappelijke ambities B1. Expertise-opbouw Van de teams wordt verwacht dat zij ernaar streven om in een internationaal perspectief de best mogelijke expertise samen te brengen voor het verwezenlijken van hun onderzoeksambities. Hieraan gekoppeld is een gezond beleid inzake externe werving van personeel en onderzoeksmiddelen. B2. Internationale inbedding Van vorsers en teams wordt verwacht dat zij zorg dragen voor hun internationale zichtbaarheid en netwerkvorming. Bovenstaande verwachtingen zijn hiermee nauw verbonden. B3. Maatschappelijke valorisatie Van de vorsers wordt verwacht dat zij oog hebben voor de mogelijkheden tot maatschappelijke valorisatie van hun onderzoeksresultaten, en waar mogelijk de aanzet geven tot het realiseren hiervan.

Tegenover deze verwachtingen plaatst het allocatiemodel een merkbare erkenning en beloning. Zo worden de vakgroepen gestimuleerd om hun onderzoekers zo efficiënt mogelijk te ondersteunen, zodat deze via hun output de interne onderzoeksfinanciering van de vakgroep maximaliseren. Vakgroepen die een hoge output realiseren met de aanwezige vorsers, verkeren bovendien in een goede concurrentiële positie om via externe kanalen bijkomende, sterke medewerkers te verwerven. Door de bijkomende onderzoeksprestaties die deze genereren wordt de interne onderzoeksfinanciering van de vakgroep nog verder opgetrokken, wat een vorm van cofinanciering oplevert.

Het samenspel van kwaliteit, zichtbaarheid, fondsenwerving en samenwerkingen Het wetenschappelijk kwaliteitsaspect wordt in het nieuwe model in eerste instantie bewaakt via het peer review proces dat wordt doorlopen vooraleer een meegeteld onderzoeksoutput-item tot stand komt10. Het voorleggen van onderzoeksresultaten aan peers bevordert niet alleen de kwaliteit van het onderzoekswerk, maar ook de zichtbaarheid, autoriteit en reputatie van de auteurs en van hun teams en universiteit. De nadruk op outputkanalen met een peer review systeem past hiermee in de algemene doelstellingen van het model. Aangezien uit de disciplinegewijze onderzoeksevaluaties bleek dat niet alle types publicaties met peer review een weerspiegeling zijn van onderzoekskwaliteit zoals beoordeeld door peers, wordt in het allocatiemodel gefocust op die categorieën die hiermee positief gecorreleerd zijn, waar mogelijk gedifferentieerd naar discipline (tevens als dusdanig opgenomen in de ZAP-Opdrachtsmatrix). Doordat het globale onderzoeksbudget sterk wordt bepaald door de BOF-middelen en de daarin meegetelde publicaties en citaties, hebben de vorsers er belang bij om hooggewaardeerde publicaties te produceren die veelvuldig door collega's worden geciteerd. Ook het tot stand brengen en onderhouden van vruchtbare samenwerkingen met sterke teams kan in dit opzicht een positieve rol spelen, bijvoorbeeld via sterke copublicaties met hoge impact in het domein.

10 Peer review proces in verband met PhD's: verdediging voor een jury; Peer review proces in verband met publicaties: selectie van publicatiecategorieën met peer review systeem (met mogelijke variatie naargelang het tijdschrift of de uitgeverij).


- 17 / 60 -


De aanwezigheid van een team in internationale onderzoeksnetwerken bevordert de internationale zichtbaarheid van het geheel van haar vorsers, van haar onderzoeksprestaties, en van de universiteit als geheel, alsook mogelijkheden tot samenwerking en uitwisseling. Een vakgroep kan haar internationale inbedding bevorderen door op gecoördineerde wijze de onderzoeksnetwerking van zowel doctorandi als senior onderzoekers te ondersteunen (participatie aan conferenties, organisatie van colloquia, ...). In dit kader worden de voorheen op promotorbasis toegekende 'Kredieten aan navorsers' en 'IWT-Overbruggingsbeurzen' in het nieuwe model toegevoegd aan het onderzoeksbudget van de vakgroep, ter ondersteuning van een gezamenlijk beleid voor de begeleiding van doctorandi. Inzake internationale inbedding is ook een duidelijke rol weggelegd voor het personeelsbeleid. Aangetrokken externe vorsers brengen hun band met hun voorgaande team mee. De aan de VUB opgeleide en uitgestuurde vorsers werken verder samen met hun VUB-collega's. Beide uitwisselingsvormen versterken de externe banden en faciliteren toekomstige externe recrutering en uitsturing. Ook een goede zichtbaarheid van het onderzoek via de website van de universiteit draagt bij tot de internationale zichtbaarheid11. Een vakgroep heeft er alle belang bij om externe fondsenwerving te stimuleren en te ondersteunen, teneinde haar basisfinanciering te verhogen. Met bijkomend vorserspotentieel verworven via externe fondsen zal immers ook de onderzoeksoutput toenemen. Tot de beleidsmogelijkheden van een vakgroep in dit kader behoort bijvoorbeeld het aanwenden van een deel van haar basisfinanciering als aanloopfinanciering ter ondersteuning van externe indieningen, of als cofinanciering bij externe projecten. De vakgroepen die het noodzakelijke potentieel aan kwaliteitsvolle onderzoeks-CV's hebben opgebouwd voor een succesvolle externe fondsenwerving, ontvangen voor dit soort ondersteunende acties ook de nodige financiering op basis van hun onderzoeksoutput. Van alle vakgroepen wordt in elk geval een minimale externe fondsenwerving verwacht.

11 Via de voorstelling van het onderzoek op de internetbladzijden van vorsers en vakgroepen zelf, via het centrale Vademecum op basis van de publicatie- en projectdatabank en via downloadbare full text publicaties.


- 18 / 60 -


Personeelsbeleid: Best mogelijke prestaties waarmaken Terwijl de basisfinanciering voor onderzoek wordt toegekend op vakgroepniveau, hecht het model de facto een cruciaal belang aan de individuele vorser en diens onderzoeksprestaties. Het is immers essentieel voor de interne onderzoeksmiddelen van de vakgroep om internationaal goede vorsers aan te trekken en om het voor alle vorsers mogelijk te maken om hun beste prestaties neer te zetten. De vakgroep wordt als dusdanig gestimuleerd om een op onderzoek gericht personeelsbeleid te voeren, met een daaraan aangepaste wervingsstrategie (internationale scope, aantrekkelijke mandaatomvang). De naar de VUB aangetrokken excellente vorsers worden via de universitaire website in het licht gezet. Een nieuwe, aan dergelijke aanwinsten gekoppelde financiële ondersteuning draagt bij tot de gunstige voorwaarden die aan potentiële kandidaten kunnen worden aangeboden in concurrentie met andere instellingen. Ook de betrokken vakgroepvoorzitter of coördinator van een zwaartepunt of interdisciplinair netwerk kunnen hiertoe bijdragen via de door hen beheerde onderzoeksmiddelen. Het samenbrengen en behouden van een sterk presterend vorserspotentieel is essentieel voor de mogelijkheden van de vakgroep inzake externe fondsenwerving die nog verdere teamvergroting mogelijk maakt. Teneinde een vorsersteam van hoogstaande kwaliteit uit te bouwen en te behouden, worden vacatures steeds internationaal bekendgemaakt en wordt een vacature die geen kandidaten van het gewenste profiel wist aan te trekken bij voorkeur niet ingevuld (de betreffende opdracht kan bijvoorbeeld tijdelijk via gastprofessoren worden ingevuld). De consequente aanstelling van vorsers die het aanwezige niveau verder versterken is een cruciaal element voor continue verbetering, de rode draad in het nieuwe model. Dergelijke aansterking van teams moet ook bijdragen tot een steeds aantrekkelijkere onderzoeksomgeving, waarin vorsers worden gestimuleerd om hun volle potentieel waar te maken en waarin zij hiertoe ook de mogelijkheid hebben. Deze gunstige omgeving trekt op zijn beurt meer hoogstaande en beloftevolle vorsers aan.

Goede balans tussen fundamenteel en toegepast onderzoek Enerzijds is een sensibilisering ingebouwd voor de valorisatie van onderzoeksresultaten, als specifiek aandachtspunt in de 'Strategische Beleidsfiche Onderzoek' van de vakgroepen. Anderzijds is voor elke onderzoekslijn aan een universiteit vereist dat het toegepast en beleidsgericht onderzoek steunt op fundamenteel onderzoek. Waar in de disciplinegewijze onderzoeksevaluaties werd gewezen op het belang van een goede balans tussen beide onderzoeksvormen, betrof het vaak niet benutte mogelijkheden inzake onderbouw met fundamentele onderzoek. Het financieringskanaal bij uitstek voor fundamenteel onderzoek in Vlaanderen, bereikbaar voor alle universitaire disciplines, is het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO). De financieringsmogelijkheden bij het FWO worden nu nog niet in alle domeinen maximaal aangesproken. Onder de reeds op andere statuten aangestelde vorsers bevinden

zich

goede

kandidaten

die

in

aanmerking

komen

voor

rangschikking

door

de

Wetenschappelijke Commissies van het FWO. Ook kandidaatstellingen van buitenlandse vorsers zijn toegelaten volgens de FWO-reglementering, zodat promotoren ook vorsers kunnen werven via hun internationale contacten, in het bijzonder in de domeinen waar lokaal onvoldoende juniorkandidaten kunnen worden gevonden. Via het beleid rond de OZR-opvangmandaten (zie hoofdstuk VI.) zullen stimulansen in deze zin, die in het verleden reeds binnen de adviessubcommissies succesvol werden toegepast, worden verdergezet.


- 19 / 60 -


Transparantie en zorgvuldigheid De jaarlijks door de vakgroepen ingediende 'Strategische Beleidsfiches Onderzoek' worden ter goedkeuring voorgelegd aan de Onderzoeksraad en via het R&D intranet ter beschikking gesteld van de gehele vorsersgemeenschap. Zo zijn de teams ook onderling goed op de hoogte van elkaars huidige en

toekomstige

activiteiten,

samenwerkingsmogelijkheden

en

kunnen

zij

identificeren

en

reeds

in

benutten.

een

vroege

Elementen

uit

fase de

eventuele

'Strategische

Beleidsfiches Onderzoek' kunnen tevens door de teams worden gebruikt voor de invulling van hun 'missie' in R&D-Net (nu vaak door de teams opengelaten) die extern wordt toegeleverd aan Flanders Research Information Space (FRIS). Na de toekenning van de basisfinanciering voor onderzoek door de Onderzoeksraad, wordt per vakgroep een Prestatieprofiel samengesteld dat de in rekening gebrachte basisaantallen en de daaraan gekoppelde bedragen omvat. Deze Prestatieprofielen worden ter beschikking gesteld van de betrokken vakgroepvoorzitter. Dit zicht op de onderliggende componenten moet de vakgroepen beter toelaten

om

hun

toekomstige

jaarbudgetten

in

te

schatten

in

het

kader

van

een

langetermijnplanning. De basisgegevens inzake PhD's en publicaties zijn afkomstig van de faculteiten en de teams zelf. De export van publicatiegegevens uit R&D-Net wordt minstens twee weken op voorhand aangekondigd aan de vakgroepvoorzitters. Deze voorzorgsmaatregel wordt genomen omdat publicaties niet centraal, maar door de vorsers zelf in de R&D-databank worden ingebracht. Zo wordt de gelegenheid gegeven om voor de publicaties van het voorbije jaar de volledigheid en correctheid na te gaan. Eventueel kan het exporttijdstip worden aangesloten op deadlines in het kader van andere instrumenten (bijvoorbeeld VABB-SHW). De vakgroepen hebben tevens een volledig inzicht in de basisgegevens inzake output via de publiek zichtbare, door henzelf in R&D-Net ingebrachte publicaties, en via de officieel door de faculteit geregistreerd PhD's. Hierdoor is enerzijds een sociale controle mogelijk op de correctheid van de gegevens, en kan anderzijds een vakgroep de eigen basisgegevens desgewenst mee in rekening brengen in een verdere interne middelenverdelingen over subgroepen. Vaststellingen van onzorgvuldigheden in de in R&D-Net geregistreerde publicaties kunnen via een schrijven aan de vicerector onderzoek worden gemeld aan het Bureau van de Onderzoeksraad. Gemelde onzorgvuldigheden geven aanleiding tot een correctiemaatregel indien zij bij een voorbije toekenning van basisfinanciering voor onderzoek leidden tot een onrechtmatige vermeerdering van het gewogen aantal in R&D-Net aan een vakgroep gehechte publicaties met een foutpercentage van 5% of meer. In dat geval wordt een correctiemaatregel toegepast bij de eerstvolgende toekenning van basisfinanciering voor onderzoek, en wordt de betrokken vakgroepvoorzitter hiervan op de hoogte gesteld. Indien het foutpercentage lager ligt dan 5%, wordt de betrokken vakgroepvoorzitter bij wijze van verwittiging op de hoogte gesteld van de gemelde onzorgvuldigheden. De correctiemaatregel houdt in dat alle aandelen van de betreffende vakgroep berekend binnen het onderdeel "Publicaties" worden verminderd met het dubbele van het vastgestelde foutpercentage. Deze correctiemaatregel betreft een inhouding die verder gaat dan een rechtzetting tot het rechtmatige niveau, zodat hiervan een voldoende sterke stimulans uitgaat voor een zorgvuldige invulling van R&D-Net, en voor een tijdige en doeltreffende, zelfregulerende sociale controle. De correctiemaatregel wordt één keer toegepast per toekenningsjaar waarin de gemelde onzorgvuldigheden leidden tot een foutpercentage van 5% of meer. Het door toepassing van de correctiemaatregel van de betreffende vakgroep ingehouden bedrag, komt ten goede aan de over de andere vakgroepen te verdelen som, die in een eerdere toekenningsronde ten onrechte werd beperkt.


- 20 / 60 -


III.2. Een beperkte set representatieve en strategische criteria

Continuïteit & stabiliteit Naast de prioritaire doelstelling om onderzoeksprestaties te stimuleren en te belonen, dient het allocatiemodel aan de teams een zekere mate van stabiliteit te bieden, zodat met de geboden middelen een meerjarenbeleid kan worden gevoerd. Omwille van de stabiliteit van de jaarlijkse toelagen, wordt een voldoende groot percentage toegekend op basis van het volume aan onderzoeksprestaties, wat relatief stabiel is voor een team van voldoende schaalgrootte. Ook omwille van deze stabiliteit in omvang en entiteit van toekenning, wordt uitgegaan van vakgroepen eerder dan van onderzoeksgroepen. Elke vorser is immers in hoofdorde verbonden aan één vakgroep, terwijl de aanhechting aan (mogelijk meerdere) onderzoeksgroepen een meer tijdelijk karakter heeft en sterker variabel is. Een beperkt gedeelte van de basisfinanciering wordt aan de vakgroepen toegekend op basis van groei. Hoewel dit schommelingen kan veroorzaken van jaar tot jaar, wordt in de berekeningen geen uitmiddeling gemaakt over een langere periode. Dit zou verhinderen om snel en duidelijk merkbaar in te spelen op verhoogde prestaties, wat wenselijk is ter motivering van teams die sterkere prestaties neerzetten. Van de vakgroepen wordt verwacht dat zij een voldoende schaalgrootte bezitten om via beleidsreserves mogelijke schommelingen in hun basisfinanciering op te vangen. Vanaf de eerste toepassing van het nieuwe allocatiemodel wordt bij de verdeling van basisfinanciering over de vakgroepen een continuïteit ingebouwd op het niveau van twee grote domeinen, enerzijds HW en anderzijds het geheel van BNTW en BMW. Tussen deze twee domeinen wordt a priori een verdeling vastgelegd12, aangezien hun onderscheiden publicatiecultuur zich vertaalt in afzonderlijke representatieve

internationale

en

interuniversitaire

publicatiedatabanken13,

wat

een

daarop

gebaseerde middelenverdeling over deze domeingrenzen heen bemoeilijkt. De initiële verhouding tussen beide domeinen wordt ingesteld op 1/3 'HW' - 2/3 'BNTW & BMW' wat ongeveer overeenkomt met de laatst geldende OZR-Richtpercentages, terwijl ze ook wordt toegepast op een vergelijkbaar volume aan onderzoeksmiddelen. De Onderzoeksraad kan deze verhouding eventueel wijzigen naar aanleiding van evoluties vastgesteld bij de vijfjaarlijkse evaluatie van het model. Dieper in het nieuwe model is ook op vakgroepniveau continuïteit voorzien, doordat de verdeling van de middelen over de vakgroepen volgens de algemene basiscriteria zó gebeurt dat bij hogere, gelijke of lagere productie van een vakgroep in een verder constante context (begroting en productie van andere vakgroepen), de toekenning aan die vakgroep respectievelijk zal stijgen, gelijk blijven of dalen.

12 Als uitzondering die wordt behouden ten opzichte van de aanbeveling aan de VUB met betrekking tot kwaliteitsvergelijking tussen domeinen, in het rapport 'Beoordeling van de kwaliteit van het onderzoeksmanagement van de Vlaamse universiteiten', Vlaamse Interuniversitaire Raad, Brussel, 2010 (http://www.vlir.be/content1.aspx?url=evaluatieonderzoeksmanagement). 13 De citatie indexen in de Web of Science voor de Exacte Wetenschappen (het geheel van BNTW en BMW), en het Vlaams Academisch Bibliografisch Bestand voor de Sociale en Humane Wetenschappen (VABB-SHW) ter aanvulling daarvan voor de Humane Wetenschappen (HW).


- 21 / 60 -


Representatieve algemene basiscriteria Verschillende onderzoeksparameters zijn vaak verwant, of een ongeveer equivalente weerspiegeling van de achterliggende kwaliteiten. Het allocatiemodel kan bijgevolg eenvoudig worden gehouden door te kiezen voor een beperkte set van variabelen die gemakkelijk beschikbaar zijn, die aan de basis liggen van wat men beoogt te meten, en die mogelijkheden bieden voor een vergelijking met een (liefst internationale) referentiemaat. De voorgestelde basiscriteria komen dan ook in grote lijnen overeen met de outputparameters gebruikt in de BOF-sleutel: publicaties en PhD's. Deze bepalen het grootste deel van de basisfinanciering voor onderzoek. Terwijl het grootste deel van het budget voor publicaties en PhD's wordt verdeeld op basis van volume, wordt een belangrijke strategische rol gespeeld door een beperkt percentage verdeeld op basis van hieraan gerelateerde groeiparameters. Zowel de disciplinegewijze onderzoeksevaluaties als de BOF-gegevens wijzen immers op een nog niet volledig gerealiseerd potentieel inzake internationale tijdschriftpublicaties en PhD's. Door de groeiparameters hierop te focussen wordt een strategische

incentive

gegeven

gericht

op

een

groeiende

internationale

zichtbaarheid

(in

tijdschriften en voor jury's) van de vorsers en hun onderzoek, en daarmee ook van hun teams en universiteit als geheel. Voor de parameter publicatievolume worden de R&D-Net categorieën geselecteerd die een positieve correlatie

vertonen

met

onderzoekskwaliteit

zoals

beoordeeld

door

peers,

waar

mogelijk

gedifferentieerd naargelang de discipline (cfr. ZAP-Opdrachtsmatrix). Op deze manier worden voor alle (sub)disciplines publicaties in de meest gezaghebbende media in rekening gebracht en wordt een gezond publicatiegedrag niet verstoord door bijvoorbeeld kwantiteit eerder dan kwaliteit te stimuleren. De geselecteerde categorieën maken tevens deel uit van de categorieën gebruikt in het interne allocatiemodel voor de werkingsmiddelen binnen de universiteit, en van de door de overheid volgens het BOF-besluit in aanmerking genomen publicatietypes voor opname in het Vlaams Academisch Bestand voor Sociale en Humane Wetenschappen (VABB-SHW)14. De onderzoeksraad kan binnen elk van de disciplines gewichten specifiëren voor de betreffende publicatiecategorieën. Waar dit niet gebeurde gelden gewichten die overeenkomen met de gewichten die door de overheid werden vooropgesteld in het BOF-besluit als default telschema voor het VABB-SHW15, en krijgen octrooien16 hetzelfde gewicht als tijdschriftpublicaties met internationale peer review (categorie C). Binnen de a priori verdeling tussen 'HW' en 'BNTW & BMW' (zie hoger onder 'Continuïteit en stabiliteit') wordt nog meer in detail rekening gehouden met de verschillende publicatieculturen via een a priori verdeling over de disciplines op basis van hun genormaliseerde productie (zie ook verder in dit hoofdstuk, onder 'Mee met de onderzoeksdynamiek'). Deze verdeling over de disciplines gebeurt op basis van hun aandeel binnen de tijdschriftpublicaties met internationale peer review (categorie C), genormaliseerd ten opzichte van de internationale gemiddelden inzake productiviteit (Moed, 2005). Hierdoor wordt van bij aanvang in het nieuwe model rekening gehouden met het feit dat de verschillende disciplines een verschillende typische publicatieproductiviteit vertonen in deze referentiecategorie, waardoor de

14 Het behoud en liefst de verhoging van deze overheidstoekenningen is essentieel om voor de vorsersgemeenschap binnen de universiteit een gezond en concurrentieel niveau van onderzoeksfinanciering te kunnen blijven voorzien. Gezien de gesloten financieringsenveloppe op Vlaams niveau, kunnen enkel meer dan gemiddeld toenemende prestaties een stijgend subsidieniveau voor de universiteit verzekeren! 15 Besluit van de Vlaamse regering betreffende de financiering van de Bijzondere Onderzoeksfondsen aan de universiteiten in de Vlaamse Gemeenschap (laatst gewijzigd door besluit houdende wijziging van 12 december 2008, BS 06.03.2009), Art.3 §8quinquies: "1° artikelen, verschenen in tijdschriften, verwerkt in het VABB-SHW, worden geteld met een gewicht 1; 2° boeken als auteur, verschenen bij uitgevers, verwerkt in het VABB-SHW, worden geteld met een gewicht 4; 3° boeken als editor, verschenen bij uitgevers, verwerkt in het VABB-SHW, worden geteld met een gewicht 2; 4° artikelen of gedeelten in boeken, verschenen bij uitgevers, verwerkt in het VABB-SHW, worden geteld met een gewicht 1; 5° artikelen in proceedings die geen special issues van tijdschriften of edited boeken zijn en die verwerkt worden in het VABB-SHW, worden geteld met een gewicht van 0.50" 16 Toegeleverd door de Technology Transfer Interface binnen het dept. R&D, volgens de door de Onderzoeksraad vastgelegde criteria betreffende de aard en status van in aanmerking komende octrooien.


- 22 / 60 -


middelen niet met eenzelfde maatstaf over vakgroepen uit verschillende disciplines kunnen worden verdeeld. Met de keuze voor R&D-Net als bron van publicaties voor alle disciplines, wordt bewust afgeweken van de werkwijze voor de overheidsfinanciering, waar voor de exacte wetenschappen de telling wordt beperkt tot tijdschriften en proceedings in de Web of Science, voor de humane wetenschappen aangevuld met publicaties opgenomen in de VABB-SHW. Hiermee wordt de berekening van de basisfinanciering voor onderzoek aan de VUB onafhankelijk gehouden van de toegang tot deze externe databestanden (deels commercieel uitgebaat), van de daarin gehanteerde en gelimiteerde bronnenselectie en de verschillende daaraan gekoppelde vormen van bias. Zo is het gebruik van de Web of Science in het bijzonder aanvaardbaar voor de middelenverdeling op het niveau van instellingen met vergelijkbaar profiel, maar een algemene toepassing ervan binnen de universiteiten op teamniveau is veel minder evident.17 Voor de parameter publicatiegroei komt enkel de categorie C van internationale tijdschriftpublicaties in aanmerking. Hiermee worden de vorsers in alle disciplines aangemoedigd om hun internationale publicatieportfolio aan te sterken. Voor de parameter PhD-volume wordt het globale aantal PhD’s gebruikt, ter opvolging van de Kredieten

aan

Navorsers

en

IWT-Overbruggingsbeurzen

als

stimulerende

en

ondersteunende

maatregelen voor een succesvolle begeleiding van doctorandi. De toekenning wordt verhoogd indien het doctoraat gepaard gaat met een internationaal publicatierecord (één of meerdere publicaties van categorie C in de laatste vier jaren tot het doctoraatsjaar). Voor de parameter PhD-groei komen enkel PhD's met C publicatie in aanmerking. Hiermee worden de promotoren en doctorandi in alle disciplines aangemoedigd om samen met het doctoraatsproefschrift ook de internationale publicatieportfolio van de doctorandus te verzorgen, zodat verdere carrièrestappen kunnen worden aangevat met een optimaal gestoffeerd CV. De toespitsing op publicatieoutput, ook binnen het onderdeel PhD's, heeft niet alleen te maken met het

feit

dat

de

publicatie

van

onderzoeksresultaten

zich

in

de

kern

bevindt

van

het

onderzoeksgebeuren, maar ook met de belangrijke interpretaties en gevolgen die hieraan worden gehecht op regionaal niveau (overheidsfinanciering) en op internationaal niveau (uitstraling, reputatie, ranking). De reputatie van een instelling is immers voor een zeer groot deel gebaseerd op de perceptie van haar onderzoeksprestaties, die zowel goede studenten18 als professoren en vorsers aantrekt. De via onderzoeksprestaties verworven internationale reputatie en overheidsfinanciering, staan zo mee in voor een goed onderwijs en voor een goede opleiding van de jonge vorsers. Het is dus van het grootste belang voor alle activiteiten aan de universiteit, dat de objectieven op onderzoeksvlak worden gerealiseerd. Om hun volle effect te kunnen waarmaken (bijvoorbeeld inzake aantrekking van topvorsers en prestigieuze financiering), is het vervolgens cruciaal dat uitstekende onderzoeksprestaties systematisch worden bekendgemaakt, ook in het kader van onderwijsprogramma’s en in contacten met derden.

17 "More specifically, we hypothesize that the allocation method now developed and under further improvement will become more criticized if it turns out that it (1) also starts influencing intrauniversity research allocation decisions and, as a consequence (2) introduces adverse publication and citation behaviors at the universities involved.", uit "Using a bibliometric approach to support research policy making: The case of the Flemish BOF-key", K. Debackere & W. Glänzel, Scientometrics, Vol. 59, No. 2 (2004) 253-276. 18 In de International Student Barometer werden ‘Research Quality’ en ‘Reputation’ door internationaal mobiele studenten aangeduid als de belangrijkste aspecten die hun keuze beïnvloedden, net boven ‘Teaching Quality’. De ‘University Website’ is de meest genoemde actor die hen bij hun beslissing hielp, voor vrienden en leraren.


- 23 / 60 -


Strategische persoonsgebonden bonussen Terwijl publicaties en PhD's instaan voor een stabiele basisfinanciering op vakgroepniveau, is een reeks persoonsgebonden bonussen erop gericht om onderzoekers te ondersteunen die sterke uitdagingen aangaan. Hier wordt gefocust op initiatieven die een grote inzet vergen in aanvraagfase, maar die eens toegewezen een sterke meerwaarde betekenen, zowel financieel als inzake uitstraling. Een eerste begrotingslijn zorgt voor een ZAP-startfinanciering toegekend bij aanstelling aan een nieuw ZAP-lid, mits deze voldoet aan de criteria voor de BOF-parameter 'Mobiliteit en Diversiteit'19 (detailbepalingen in APPENDIX 10) en een aanstelling van ten minste 80%20 als ZAP betreft. Hiermee wordt een stimulans en een troef gegeven voor het internationaal aantrekken van vorsers via substantiële aanstellingen, en voor een betere genderbalans. Deze ZAP-startfinanciering voegt een financiële toelage ten bedrage van ruim één jaar predoc-ondersteuning toe aan de voordelen die aan kandidaten kunnen worden geboden, en ondersteunt zo de vakgroepen bij het internationaal uitbouwen van hun onderzoekscapaciteit. De toekenningen van een ZAP-startfinanciering wordt op de centrale website van de universiteit bekendgemaakt, ter ondersteuning van de interne en externe uitstraling. Via een tweede, nieuwe begrotingslijn buiten de OZR/BOF-begroting, worden incentives voorzien voor het

voorbereiden

en

verwerven

van

toonaangevende

Europese

onderzoeksfinanciering

(kaderprogramma's, ERC grants, ...). Deze bonuscategorie stimuleert het optimaal benutten van het groeiend Europees instrumentarium en budget inzake onderzoeksfinanciering. Redenen waarom hier nog ruimte voor verbetering is, zijn zowel te vinden in de aard van de Europese kanalen zelf (complexiteit, hoge vereiste inzet, lage slaagkans) als bij de organisatie van de potentiële aanvragers (beperkte schaalgrootte en daaraan gekoppelde ondersteuningsmogelijkheden). Wat dit laatste betreft wordt een positief effect verwacht van het geheel aan stimulansen dat in de basisfinanciering is ingebouwd. Omdat participatie en zichtbaarheid op Europees en internationaal vlak een belangrijk hefboomeffect kan genereren voor verdere opportuniteiten, worden verschillende vormen van ondersteuning voorzien die de VUB-participatie in Europese programma's moeten bevorderen. Als ex-ante EU-projectstimulans wordt, ter stimulering van Europese projectaanvragen, éénmalig een EU-startkrediet toegekend aan een ZAP-lid dat als potentiële projectpromotor een aanvraag voorbereidt, en die in de afgelopen 10 jaar geen promotor van een EU-project is geweest. Als ex-post EU-projectstimulans worden, ter ondersteunig van samenwerkingen in het kader van opgestarte Europese projecten, twee soorten kredieten voorzien. Enerzijds wordt jaarlijks en voor de volledige projectduur een EU-cofinanciering toegekend aan een ZAP-lid dat voor de eerste keer als EUprojectpromotor optreedt. Anderzijds wordt een EU-bonuskrediet voor 1 jaar toegekend aan een ZAPlid dat niet voor de eerste keer als EU-projectpromotor optreedt. De bedragen van het EU-startkrediet, -cofinanciering en -bonuskrediet zijn afhankelijk van de aard van het EU-project en van de VUB-deelname daarin (gaande tot een maximum bij coördinatie van 20.000 EUR ex-ante en 40.000 EUR ex-post, of ongeveer de grootteorde van een predoc-medewerker). De exante en ex-post kredieten toegekend in het kader van de EU-incentives kunnen vrij worden aangewend, bijvoorbeeld voor reizen naar de andere netwerkpartners. Naast deze drie soorten kredieten wordt, als stimulans voor het verwerven van ERC Starting Grants, voorzien in EU-Tenure Track mandaten van 5 jaar in Tenure Track voor aanstelling gelijklopend met

19 Zoals bepaald in Art. 3. §3. 4º van het Besluit van de Vlaamse regering van 8 SEPTEMBER 2000 betreffende de financiering van de Bijzondere Onderzoeksfondsen aan de universiteiten in de Vlaamse Gemeenschap (BS 18.11.2000), gewijzigd door de Besluiten van de Vlaamse regering van 24 JANUARI 2003 (BS 28.03.2003), 8 DECEMBER 2006 (BS 08.02.2007 en Errata BS 21.06.2007) en 12 DECEMBER 2008 (BS 06.03.2009) houdende de wijziging van het besluit van de Vlaamse regering van 8 september 2000 betreffende de financiering van de Bijzondere Onderzoeksfondsen aan de universiteiten in de Vlaamse Gemeenschap. Bij eventuele wijziging van dit onderdeel in het BOF-besluit worden in het allocatiemodel dezelfde criteria behouden, tenzij naar aanleiding daarvan anders wordt beslist. 20 Inclusief detachering vanuit de ZAP-aanstelling naar bv. FWO.


- 24 / 60 -


de toekenning van een ERC Starting Grant. Verder wordt de mogelijkheid voorzien om het EU-Tenure Track mandaat te laten opvolgen door een Onderzoeksmandaat op ZAP-niveau21. Een derde begrotingslijn voorziet ruimte voor de toekenning, op advies van het Bureau van de Onderzoeksraad, van een bonus voor maatschappelijke valorisatie. Deze wordt toegekend aan een ZAP-lid waarvan het onderzoek in de afgelopen vijf jaren bijzonder verdienstelijk aanleiding gaf tot maatschappelijke valorisatie in brede zin, aantoonbaar op basis van concrete output-items van het ZAP-lid op dit vlak (zoals omschreven in de ZAP-Opdrachtsmatrix). Deze bonuscategorie stimuleert de aandacht bij de vorsers voor maatschappelijke valorisatie, in overeenkomst met de verhoogde aandacht hiervoor op regionaal vlak (IWT), op internationale fora en in het Algemeen Strategisch Plan (ASP) van de universiteit. Daarnaast biedt de bonus een aanleiding om verwezenlijkingen op dit vlak in de schijnwerpers te zetten.

SMART criteria Bovengenoemde basis- en bonuscriteria worden in APPENDIX 6 op hun geschiktheid getoetst met behulp van de SMART-criteria. Aan de gangbare interpretaties van de mnemonic wordt voor deze toepassing ook nog "representative" toegevoegd: SMART criteria22: S Specific, Simple; M Measurable; A Appropriate, Agreed, Ambitious; R Relevant; Results-oriented, Rewarding + Representative; T Time-bound

Caveats Een allocatiemodel dient ongewenste neveneffecten te vermijden door weldoordachte keuzes te maken inzake criteria, budgetindeling en aggregatieniveau voor toekenning. Tot de gedragingen die niet in de hand mogen worden gewerkt behoren bijvoorbeeld oneigenlijk copromotorschap of coauteurschap (onderzoeksprojecten en PhD's, publicaties), onrechtmatige opeising van de positie van eerste auteur, en focus op minder hoogstaande "gemakkelijkere" prestatiecategorieën. In het voorgestelde model worden ongewenste effecten vermeden door, onder meer, een onderzoeksoutput-item bij elk van de vakgroepen waaraan minstens één van de coauteurs of promotoren is verbonden één keer in rekening te brengen, ongeacht het aantal coauteurs of promotoren in een vakgroep. Een publicatie wordt één keer aangerekend aan elk van de vakgroepen waartoe één of meer in R&D-Net als VUB-auteur geïdentificeerde coauteurs in hoofdorde behoren. Bij de verrekening van PhD's, waar het gaat om een lager totaal aantal prestaties van langere termijn dan in het geval van publicaties, wordt een nauwkeuriger regel ingesteld. Een PhD wordt één keer aangerekend aan elk van de vakgroepen waartoe één of meer op het proefschrift vermelde VUBpromotoren exclusief behoren op basis van hun ZAP-aanstelling (i.e. ZAP-aanstelling bij slechts één vakgroep). Per PhD wordt bijkomend en tot een maximum van één, een PhD-promotor met ZAP-

21

Analoog met de reeds voorziene instroommogelijkheid in het Onderzoekscontingent ter opvolging van Odysseusmandaten. SMART: mnemonic used in project and performance management as a way of evaluating if the objectives that are being set are appropriate. Typically accepted keywords are (no clear consensus, major term first): S Specific; Significant, Stretching, Simple; M Measurable; Meaningful, Motivational, Manageable; A Attainable; Appropriate, Achievable, Agreed, Assignable, Actionable, Action-oriented, Ambitious; R Relevant; Realistic, Results/Results-focused/Results-oriented, Resourced, Rewarding; T Time-bound; Time framed, Timed, Time-based, Timeboxed, Timely, Time-Specific, Timetabled, Trackable, Tangible. 22


- 25 / 60 -


aanstellingen bij meerdere vakgroepen in rekening gebracht, voor een aandeel dat overeenstemt met het aandeel in de ZAP-aanstellingen (uitzondering voor CHIS-promotoren: steeds 50% WE-DBIT, 50% IR-CHIS). Deze werkwijze beloont samenwerking met andere VUB-teams (partiële aanrekening zou hiervoor een rem betekenen) en zet geen druk op de aanduiding van medewerkers binnen een team als coauteur of copromotor (bij aanrekening a rato van het aantal participerende teamleden zou dit wel het geval zijn). Een "publish or perish" omgeving op het niveau van elke individuele vorser wordt vermeden door de situering van de berekening en toekenning op vakgroepbasis (eerder dan per onderzoeker). Dit is ook van belang voor het aantrekken van vorsers, enerzijds vanuit het perspectief van de vakgroep die mee geniet van de verhoogde globale performantie, anderzijds vanuit het perspectief van de aangetrokken vorsers. Terwijl sommige (top)vorsers zich goed voelen in een uiterst competitief klimaat, zullen anderen een omgeving verkiezen waar ze zich zo vrij mogelijk aan hun onderzoek kunnen wijden, zonder al te zeer te worden geconfronteerd met kwantitatieve verwachtingen. Een ruimere bewustmaking binnen de vakgroepen rond het belang van wetenschappelijke publicaties is echter wel degelijk wenselijk, in het bijzonder gezien de huidige allocatiemodellen van de overheid. Door

enkel

publicatiecategorieën

in

rekening

te

brengen

met

positieve

correlatie

met

onderzoekskwaliteit zoals beoordeeld door peers (en niet eventueel nauw verwante types), dient extra aandacht te gaan naar een correcte registratie van publicaties. Ongepaste indelingen zijn door de centrale administratie niet steeds gemakkelijk te detecteren. Ook centrale controles in het kader van de VABB-SHW kunnen niet garanderen dat alle eventuele fouten worden gedetecteerd en gecorrigeerd. Permanente transparantie van de basisgegevens naar de onderzoeksgemeenschap toe via R&DNet is in dit kader dan ook een belangrijk aspect, samen met het feit dat ongepaste indelingen een zeer slechte indruk geven bij de voorlegging van uit R&D-Net geëxporteerde CV's aan reviewers (bijvoorbeeld in het kader van een ZAP-evaluatie).

Mee met de onderzoeksdynamiek De a priori verdeling over de disciplines van de middelen verdeeld op basis van de parameter publicatievolume, gebeurt volgens de aandelen van de disciplines van de publicaties in categorie C, per discipline gewogen ten opzichte van het overeenkomstige internationale productiviteitsgemiddelde. Hiermee blijven de verhoudingen tussen de disciplines niet statisch, maar verschuiven de middelen mee met een onderlinge verschuiving van de onderzoeksdynamiek. Op deze manier gaat ook een versterkte ondersteuning van de sterkst presterende vakgroepen binnen een discipline niet noodzakelijk ten koste van andere, eveneens goed presterende vakgroepen binnen hetzelfde domein. Dit doel wordt nog beter gerealiseerd in een context waarbij het publicaties-budget jaarlijks kan toenemen, evenredig met de effectieve globale toename inzake publicaties. Richting gevend hiervoor, indien de begrotingscontext dit toelaat, zijn enerzijds de evolutie van de BOF-middelen toegekend op basis van publicaties, en anderzijds de evolutie van het aantal publicaties in R&D-Net. Een koppeling aan de evolutie van de BOF-middelen voor publicaties zou bewerkstelligen dat een stijging van het aantal VUB-publicaties en -citaties die sneller is dan het Vlaamse gemiddelde, ook effectief resulteert in een groter intern budget dat wordt verdeeld op basis van publicaties. In een context van stabiele of toenemende

BOF-overheidsbegroting

zal

een

meer

dan

gemiddelde

stijging

van

de

onderzoeksprestaties ook een stijging van de BOF- en basisfinanciering van de universiteit bewerkstelligen, en kan in principe in een stijging van interne middelen worden voorzien, zodat de succesvolle investering kan worden voortgezet.


- 26 / 60 -


Voorwaarde voor effectieve toekenning Betreffende een gecoördineerd onderzoeksbeleid op vakgroepniveau zijn incentives wenselijk, doch dit aspect leent zich niet tot het inbouwen in het model als kwantitatieve financieringsparameter of als basis voor een bonus. Omdat het wel gaat om een 'good practice' die van alle vakgroepen wordt verwacht, wordt een beknopte rapportering over het onderzoeksbeleid als voorwaarde gesteld voor het ook effectief aan een vakgroep toekennen van de voor haar berekende basisfinanciering.

Tabel 5. Voorwaarde voor effectieve toekenning aan een vakgroep van de berekende basisfinanciering Voorwaarde Ratio De vakgroep leverde tegen de in het OZR-reglement - stimulans voor een gecoördineerd onderzoeksbeleid op gestelde deadline haar Strategische Beleidsfiche vakgroepniveau Onderzoek via R&D-Net[1] (bijvoorbeeld bij het begin van - strategisch overzicht voor de Onderzoeksraad elk kalenderjaar) en deze werd, desgevallend na - instrument ter bevordering van de synergie tussen herziening, goedgekeurd door de Onderzoeksraad vakgroepen [1] Zolang de extra hiervoor te programmeren functionaliteit in R&D-Net nog niet operationeel zou zijn, wordt de Strategische Beleidsfiche Onderzoek tegen diezelfde deadline elektronisch toegezonden aan de vicerector onderzoek.

Uitzondering: Als enige uitzondering betreffende de situering van de 'Strategische Beleidsfiche Onderzoek',

berekeningen,

toekenningen

en

voorwaarde

voor

effectieve

toekenning

op

vakgroepniveau, en desgevallend tot herroeping door de Onderzoeksraad, worden deze wat betreft de vakgroepen binnen de faculteit Geneeskunde en Farmacie (GF) gesitueerd op het niveau van de faculteit, voor het geheel van alle GF-vakgroepen samen. Het orgaan binnen het UMC dat zal instaan voor het beheer van de door de Onderzoeksraad toegekende basisfinanciering voor GF-vakgroepen is de UMCOR (UMC Onderzoeksraad).


- 27 / 60 -


III.3. Concrete begroting Structuur Binnen een gesloten enveloppe worden incentives ingebouwd voor een continue, stelselmatige verhoging van de onderzoeksprestaties. Door de keuze voor criteria die duidelijk in dezelfde lijn liggen als deze van de overheidsfinanciering, zal een toename van de prestaties die sterker is dan het Vlaamse gemiddelde ook zorgen voor een verhoging van de BOF-middelen (bij niet dalende overheidsbegroting) en bijgevolg ook mogelijkheden bieden voor een verhoging van de OZR/BOFbegroting. Enkel op die manier kan het budget voor de jaarlijks door de Onderzoeksraad toegekende basisfinanciering globaal toenemen en kunnen alle bijkomende prestaties effectief financieel worden 'beloond'.

Tabel 6. Structuur van de basisfinanciering voor onderzoek in begrotingsjaar 'BOF X-1 / OZR X' ONDERVERDELING

TOEKENNINGS- / VERDELINGSBASIS

BASISFINANCIERING VOOR VAKGROEPEN: op basis van onderzoeksoutput Globale omvang: ≥2/3 van het budget voor de basisfinanciering A1. Publicaties a. volume - verdeeld op basis van publicaties in de jaren (X-3) tot (X50% 90% 1) in categorieën positief gecorreleerd met peer oordelen - a priori verdeeld over de disciplines op basis van hun aandeel in de publicaties in de jaren (X-3) tot (X-1) in categorie C, afgewogen per discipline ten opzichte van de gemiddelde internationale productiviteit in het betreffende domein b. groei - verdeeld op basis van de procentuele groei van 10% C-publicaties geteld in het publicatievolumegedeelte voor het huidige, ten opzichte van het voorafgaande begrotingsjaar A2. PhD’s a. volume - verdeeld op basis van het aantal PhD's van academiejaar 50% 90% X-6/X-5 tot academiejaar X-2/X-1 (5 jaar) - voor 100% toegekend voor een 'PhD met C-publicatie' = met publicatie van de doctorandus in categorie C in een periode van 4 jaren tot toekenning van het PhD-diploma - voor 75% toegekend voor een 'PhD zonder C-publicatie' b. groei - verdeeld op basis van procentuele groei van 'PhD's met C10% publicatie' geteld in het PhD-volumegedeelte voor het huidige, ten opzichte van het voorafgaande begrotingsjaar PERSOONSGEBONDEN BONUSSEN: op basis van personeelsbeleid, netwerkvorming en maatschappelijke valorisatie Globale omvang: ≤1/3 van het budget voor de basisfinanciering B1. Nieuw ZAP a. ZAP-startfinanciering - verdeeld op basis van het aantal nieuwe ZAP-leden in het 'internationalisering jaar (X-1) die voldoen aan de criteria voor de BOFen genderevenwicht' parameter 'Mobiliteit en Diversiteit' met een aanstelling van ten minste 80% als ZAP B2. EU-incentives a. EU-startkrediet - toegekend aan een ZAP-lid dat als potentiële (P.M., via nieuwe aparte projectpromotor een aanvraag voorbereidt, en die in de begrotingslijn) afgelopen 10 jaar geen promotor van een EU-project is geweest - éénmalig b. EU-cofinanciering - toegekend aan een ZAP-lid dat voor de eerste keer als EUprojectpromotor optreedt - jaarlijks en voor de volledige projectduur c. EU-bonuskrediet - toegekend aan een ZAP-lid dat niet voor de eerste keer als EU-projectpromotor optreedt - éénmalig bij start van het EU-project d. EU-Tenure Track - toegekend voor aanstelling gelijklopend met de toekenning mandaat van ERC Starting Grant, - mandaat van 5 jaar in Tenure Track B3. Maatschappelijke - toegekend op basis van verdienste op het vlak van valorisatie maatschappelijke valorisatie onder de vorm van publicaties en projecten in de voorbije 5 jaren, vanaf jaar (X-5) tot jaar (X-1) - op voorstel van het Bureau van de Onderzoeksraad


- 28 / 60 -


Spaarplan Een centraal Spaarplan wordt verdergezet via jaarlijkse voorafnames van een opvangreserve en aangewend op advies van het Bureau van de Onderzoeksraad. Naast aanwendingen die kaderen in een langetermijnplanning (bijvoorbeeld ter ondersteuning van de basisinfrastructuur voor wetenschappelijk onderzoek), kunnen de spaarplanmiddelen worden aangewend voor financieringen die niet in de planning van de Onderzoeksraad of van de vakgroepen konden worden voorzien (bijvoorbeeld onvoorziene

noden

(bijvoorbeeld

inzake

infrastructuur),

noodzakelijke

ondersteuning

of

die

voor

inspelen de

op

deelname

onverwachte aan

een

opportuniteiten nieuw

extern

financieringsprogramma). De spaarplannen die in het voorgaande financieringsmodel door de adviessubcommissies werden opgebouwd, worden door het Bureau van de Onderzoeksraad tot uitdoving aangewend met behoud van

het

label

van

het

domein

(HW-BNTW-BMW)

en

van

de

eventueel

reeds

door

de

adviessubcommissie aangegane engagementen in het kader van meerjarige financieringen. De spaarplanmiddelen kunnen verder worden aangevuld met overschotten die zich voordoen op de deelbegrotingen (i.e. indien meer werd begroot dan effectief nodig is voor toekenning van de richtbedragen per output-item, zie verder, 'Richtbedragen, verhoudingen en percentages') en met restbedragen na onvolledige toekenningen aan vakgroepen (zie hierboven, 'Voorwaarde voor effectieve toekenning').

Tijdskader & timing Er wordt gewerkt met korte tijdsvensters zodat evoluties in onderzoekprestaties zich snel in de financiering weerspiegelen. Door voor publicaties uit te gaan van R&D-Net, waarin publicaties meteen bij verschijnen kunnen worden ingebracht (in tegenstelling tot internationale databanken die publicaties met enige vertraging registreren), kunnen de publicatiegegevens in principe net na een verstreken publicatiejaar in de financiering worden verwerkt. Ook van PhD’s en projecten kan in principe

snel

na

een

verstreken

begrotingsjaar

een

overzicht

worden

bekomen.

Wat

de

persoonsgebonden bonussen voor nieuw ZAP betreft, wordt verkozen om deze meteen bij aanstelling toe te kennen, eerder dan te wachten op het overzicht dat wordt opgemaakt tegen de in het BOFbesluit vastgelegde deadline voor toelevering aan de regeringscommissarissen van de gegevens in het kader van de BOF-parameter 'mobiliteit en diversiteit' (i.e. op 1 april van het jaar J voor de BOFbegroting van het jaar J+1 op basis van eerste aanstellingen in een ZAP-graad in het jaar J-1). De effectieve toekenningen in het jaar X voor het begrotingsjaar 'BOF X-1 / OZR X' gebeuren op basis van de aantallen publicaties in de jaren X-4 tot X-1, PhD's in de academiejaren X-7/X-6 tot X-2/X-1 (inclusief het jaar nodig voor de toekenningen op basis van groei), en nieuw ZAP in het jaar X. De eerste effectieve toekenning van basisfinanciering voor vakgroepen voor het begrotingsjaar 'BOF 2010 / OZR 2011' zal, na goedkeuring van het nieuwe financieringsmodel onderzoek door de Raad van Bestuur, en na de termijn te voorzien voor de aanvulling van publicatiegegevens in R&D-Net (minstens 2 weken), worden voorbereid in de zomer van het jaar 2011 op basis van de aantallen publicaties in de jaren 2007 tot 2010, PhD's in de academiejaren 2004/2005 tot 2009/2010 (zie ook verder: Overgangsregelingen). De 'Strategische Beleidsfiches Onderzoek' voor het jaar 2012 zullen worden opgevraagd met als deadline 15.08.2011. De bespreking van de 'Strategische Beleidsfiches Onderzoek' en de toekenningen wordt geagendeerd op de vergaderingen van het Bureau van de Onderzoeksraad van 24.08.2011 en van de Onderzoeksraad van 31.08.2011, waarna de finale beslissing door het Bestuurscollege gebeurt op 13.09.2011.


- 29 / 60 -


Richtbedragen, verhoudingen en percentages De deelbegrotingen per criterium worden jaarlijks aangepast op basis van de verwachtingen en goedgekeurd door de Onderzoeksraad. In deze nota wordt een ontwerp van initiële begroting opgenomen (APPENDIX 7), waarbij wordt uitgegaan van een aantal gemotiveerde richtbedragen, verhoudingen en percentages (APPENDIX 5). Afhankelijk van de begrotingsmogelijkheden kunnen de effectief uit de toekenningsformule berekende bedragen per output-item in positieve of negatieve zin afwijken van de richtbedragen. In het eerste geval wordt per output-item het richtbedrag toegekend en wordt het restbedrag toegevoegd aan de opvangreserve. In het tweede geval wordt ofwel per output-item het berekende bedrag toegekend, ofwel de betreffende deelbegroting aangevuld uit de opvangreserve zodat per output-item een hoger bedrag kan worden toegekend (met als maximum het richtbedrag). Een bijzonder aandachtspunt vormt de lagere toekenning voor PhD's zonder internationale tijdschriftpublicatie. Voor een kleine minderheid van disciplines is het onderzoek immers intrinsiek inhoudelijk regionaal georiënteerd. De fractionele toekenning kan in dergelijk geval worden gezien als in lijn met de lagere kostprijs verbonden aan de training en begeleiding van doctorandi in afwezigheid van een internationale dimensie (netwerkvorming, conferenties en mobiliteit, ...). Alle in het model gebruikte richtbedragen, verhoudingen en percentages kunnen desgewenst door de Onderzoeksraad worden geactualiseerd bij een vijfjaarlijkse evaluatie van het model.

Initiële begroting (zie ook APPENDIX 7) De voor de basisfinanciering voor onderzoek beschikbare middelen in de OZR/BOF-begroting betreffen deze die in het voorgaande systeem werden voorzien voor het geheel van: - 'OZR/BOF-projectfinanciering' (2.600.000 euro in 2010/2011, incl. IWT-Overbruggingsbeurzen, excl. ZWA), - 'Injectie bij OZR Kredieten aan Navorsers' (606.660 euro in 2010/2011) en - 'Omvorming Reiskredieten' (263.000 euro in 2010/2011), voor een totaal van 3.469.660 euro in 2010/2011. Andere

budgetlijnen

daarnaast

(incl.

opvangreserve)

worden

niet

door

het

nieuwe

basisfinancieringssysteem gewijzigd. Uitgaande van de licht stijgende tendens inzake 'PhD’s met C publicatie' (gestegen tot 83% in de periode 2002-2006, cfr. APPENDIX 8), van het gemiddelde aantal PhD’s per jaar gedurende de laatste 3 jaar (126 per jaar in 07/08-09/10), van een overgang van 7.500 euro per PhD naar een systeem met een sterk verhoogd bedrag voor 'PhD’s met C publicatie' (naar 9.500 euro) en een licht verlaagd bedrag voor 'PhD’s zonder C publicatie' (naar 7.125 euro), en van een fractie van 10% van het PhDbudget verdeeld op basis van groei, wordt het minimaal benodigde totale PhD-budget ingeschat op 1.275.000 euro. Wanneer het totale publicaties-budget wordt gelijkgesteld met het totale PhD-budget, vormen beide onderdelen samen een minimaal budget van 2.550.000 euro voor de over de vakgroepen te verdelen basisfinanciering.


- 30 / 60 -


Het budget voor de over de vakgroepen verdeelde basisfinanciering voor onderzoek neemt hiermee iets meer in dan 2/3 van het totaal beschikbaar budget, wat omwille van de stabiliteit als minimumgrens kan worden gehanteerd. Daarnaast is dan nog een budget van 919.660 euro beschikbaar voor bonusfinanciering. Deze budgetruimte is voldoende voor de voorziene bonuscategorieën, uitgaande van: - een gemiddelde van 13 nieuwe ZAP-aanstellingen per jaar die voldoen aan de criteria voor de BOFparameter 'Mobiliteit en Diversiteit' (periode 2006-2009), - 1 toekenning voor bijzondere verdienste op het vlak van maatschappelijke valorisatie.

Overgangsregeling Eventuele vastleggingen in het kader van het voorgaande financieringsmodel worden, binnen de basisfinanciering die voor de betrokken vakgroep werd berekend, per toekenningsjaar bestemd voor het betreffende project. Tabel 7. Ingang van de verschillende begrotingsonderdelen en overgangsregelingen: Begrotingsonderdeel

Eerste begrotingsimplicatie

Eerste beslissingen

Toekenningsbasis en -modaliteiten

A. Basisfinanciering voor vakgroepen

BOF/OZR-begroting 2010/2011

in 2011

B.1. Nieuw ZAP


in 2011 aan nieuw ZAP 2011

Saldi

in 2011 aan nieuw ZAP 2010

B.2. EU-incentives

Aparte begrotingslijn buiten OZR/BOF

in 2011

B.3. Maatschappelijke valorisatie


in 2012

- publicaties 2007 tot 2010 en PhD's 2004/2005 tot 2009/2010 - middelen aanwendbaar vanaf oktober 2011 - ad hoc bij elke in aanmerking komende ZAPaanstelling na goedkeuring van het nieuwe systeem - retroactief voor in aanmerking komende ZAPaanstellingen eerder op het jaar - retroactief voor in aanmerking komende ZAPaanstellingen in 2010 - ad hoc bij elk in aanmerking komend dossier dat zich voordoet na goedkeuring van het nieuwe systeem - retroactief voor ERC-grants opgestart eerder op het jaar - dossiers geselecteerd in 2012 - middelen aanwendbaar vanaf oktober 2012

III.4. Vijfjaarlijkse evaluatie

Na toepassing gedurende 5 jaar, wordt aan de Onderzoeksraad een overzicht voorgelegd van de evolutie van de bij het model betrokken parameters, en van de bevindingen op operationeel en logistiek vlak naar aanleiding van de overschakeling naar het nieuwe systeem (APPENDIX 9 geeft een overzicht van de hoofdkenmerken van beide systemen). Op basis van deze rapportering brengt de Onderzoeksraad advies uit met betrekking tot de voortzetting van het model.


- 31 / 60 -


IV. PROGRAMMAFINANCIERING

IV.1. Van omvangrijke projecten naar programmafinanciering

Bovenop de basisfinanciering voor onderzoek wordt een programmafinanciering ingevoerd met langetermijnperspectief voor een beperkte reeks zwaartepunten en interdisciplinaire netwerken. Deze twee nieuwe kanalen, met hun eigen specifieke omvang, onderzoeksfocus en selectieprocedure, zijn de opvolgers van de huidige Geconcerteerde Onderzoeksacties (GOA) en de Horizontale Onderzoeksacties (HOA). Terwijl minstens de leiding van deze onderzoeksprogramma's zich situeert op excellentieniveau, wordt deze term bewust niet gebruikt ter onderscheiding ten opzichte van andere groepen of programma's. Naast de begunstigden van deze programmafinanciering zijn er immers ook nog andere excellente vorsers en teams die worden gefinancierd via andere kanalen. De geselecteerde zwaartepunten en interdisciplinaire netwerken blijven hun programmafinanciering in principe voor langere tijd behouden via onbeperkte verlengingsmogelijkheden, zolang aan de strenge criteria wordt voldaan. Er wordt verwacht dat met de programmafinanciering de onderzoeksportfolio in het betreffende thema verder wordt uitgebouwd, op basis waarvan in een volgende fase de continuïteit nog sterker wordt verzekerd via substantiële externe financiering. De toekenning als langetermijn programmafinanciering vertaalt zich in een verhoogde nadruk op het aantonen van het vereiste hoge prestatieniveau van alle participerende teams. De kwaliteit van de teams en van de groepsleiders in het bijzonder primeert hiermee als selectiecriterium, naast de kwaliteit van de voorstelling van het beoogde onderzoek. In de context van de programmafinanciering wordt minder projectmatig detail vereist, maar meer strategische planning. De geselecteerde onderzoeksprogramma's worden in de kijker gezet op de universitaire website, ter bevordering van de uitstraling. Daarbij maken passende Engelstalige benamingen beide kanalen internationaal beter herkenbaar. Om aan de geselecteerde onderzoeksprogramma's de gewenste slagkracht te geven en het beoogde effect te kunnen verwezenlijken, dienen hiervoor in de begroting voldoende middelen te worden ingezet.

Een

potentieel

groeipad

zou

kunnen

worden

voorzien

via

een

deel

van

de

defiscaliseringsmiddelen. Daarnaast moeten evenwel nog voldoende middelen gevrijwaard blijven voor de instandhouding van een brede en diverse onderzoeksbasis via de basisfinanciering voor onderzoek. In overeenkomst met de adviezen uit de laatste evaluatie van het onderzoeksmanagement23, wordt uitdrukkelijk geen a priori verdeling over de grote onderzoeksdomeinen HW-BNTW-BMW voorzien, voor geen van beide types24. Er wordt wel gestreefd naar een redelijke spreiding over deze drie domeinen. Om beter aan de specifieke financiële noden van de individuele onderzoeksprogramma's tegemoet te komen, wordt hiertoe de nodige diversificatie in de toekenningen voorzien, binnen de verplichtingen in de regelgeving. De Onderzoeksraad kent de financiering toe aan de coördinator. De coördinator zorgt ervoor dat de verschillende partners (binnen financieel sterkere en zwakkere vakgroepen) de nodige middelen ontvangen om hun functie binnen het onderzoeksprogramma op te nemen.

23 'Beoordeling van de kwaliteit van het onderzoeksmanagement van de Vlaamse universiteiten', Vlaamse Interuniversitaire Raad, Brussel, 2010 (http://www.vlir.be/content1.aspx?url=evaluatie-onderzoeksmanagement) 24 Bij de toekenning van GOA's werd voorheen naar de OZR-Richtpercentages gestreefd.


- 32 / 60 -


IV.2. Zwaartepunten

- Een zwaartepunt (ex GOA) of Strategic Research Program (STRAT) bestaat uit één of meerdere teams, elk met hoog prestatieniveau, dat zich profileert als een thematisch platform op excellentieniveau. - Zwaartepunten worden gedragen door hetzij sterke teams van grote omvang, hetzij samenwerkingen van nauw aansluitende sterke teams die samen een nog sterker en groter expertisecentrum uitbouwen. Gezien de voor een zwaartepunt vereiste breedte, worden de activiteiten geleid door minstens twee groepsleiders, die internationaal als autoriteit binnen het domein worden erkend. Iedere

groepsleider

is

met

een

zekere

mate

van

onafhankelijkheid

de

verantwoordelijke

woordvoerder voor het eigen onderdeel binnen het zwaartepunt als geheel. - Onverenigbaarheden: Het ontvangen van Methusalem-financiering is onverenigbaar met het optreden als groepsleider in het kader van een door de Onderzoeksraad gefinancierd zwaartepunt. - Overgangsmaatregel: Vanaf de erkenning en financiering van een onderzoekszwaartepunt geleid door groepsleiders die optreden als promotoren van eenzelfde nog lopende GOA-toekenning, wordt deze

GOA-financiering

stopgezet

en

wordt

de

GOA

de

facto

opgevolgd

door

de

zwaartepuntfinanciering. - De coördinatie van een zwaartepunt wordt waargenomen door één van de groepsleiders, waarvan het excellentieniveau internationaal binnen het domein wordt erkend, en die de leiding heeft over een vooraanstaand team op het vlak van onderzoeksprestaties en kritische massa. - Van de aanvragers van een zwaartepunt wordt, naast het vereiste hoge performantieniveau, een goed uitgewerkt strategisch plan verwacht, waarin een duidelijk onderscheid zichtbaar is tussen zekerheden

in

het

strategisch

stappenplan,

en

het

management

van

risicovolle

onderzoeksstrategieën. - Het typische financieringsniveau van een zwaartepunt betreft minimaal het equivalent van twee vorsers op postdoc niveau. De middelen dienen bij voorkeur te worden besteed aan de aanstelling van minstens één postdoc, ter versterking van het "middenkader", waarvoor weinig alternatieve middelen bestaan. - Een programmafinanciering als zwaartepunt wordt toegekend voor 5 jaar, met een typisch jaarbudget van gemiddeld 200.000 EUR, variërend van 150.000 tot 300.000 EUR naargelang de aanvraag en de dimensie van de betrokken teams. - In de loop van het eerste jaar van de programmafinanciering richt het zwaartepunt een internationale "scientific advisory board" op, samengesteld uit minstens 3 externe experts in het domein die advies geven aangaande de werkzaamheden van het zwaartepunt. Het zwaartepunt organiseert minstens om de 3 jaar een "site visit" van de scientific advisory board. - Tegen het eind van elk jaar van de looptijd van de programmafinanciering wordt door de coördinator van het zwaartepunt een beknopt jaarrapport (±2 bladzijden) ingediend bij de vicerector onderzoek. Hierin worden de in het afgelopen jaar verwezenlijkte doorbraken op onderzoeksvlak kort toegelicht. Verder wordt hierin elk jaar formeel melding gemaakt van de actuele nominatieve samenstelling van de scientific advisory board, met aanduiding van de voorzitter, en met vermelding van de datum van de laatste site visit. - Bij niet-verlenging van een zwaartepunt wordt een periode van afbouw voorzien, waarbij het financieringsniveau over een periode van 4 jaar in gelijke stappen van 25% wordt afgebouwd, van 75% in het eerste afbouwjaar tot 0 EUR in het laatste jaar. - Bij de verlenging van een zwaartepunt kan ook het financieringsniveau worden aangepast, bijvoorbeeld naar aanleiding van de opname van een bijkomende groepsleider.


- 33 / 60 -


- Naast de financiering van zwaartepunten, kan een gedeelte van het zwaartepuntenbudget worden toegekend onder de vorm van een beperktere "groeifinanciering". Voor een groeifinanciering komen die aanvragen in aanmerking die nog niet voldoen aan de vereisten voor een zwaartepunt, maar waar uit de aanvraag blijkt dat met een groeifinanciering dit hogere niveau in de eerstkomende jaren kan worden bereikt. Een groeifinanciering wordt toegekend voor een periode van 5 jaar, met een typisch jaarbudget van gemiddeld 100.000 EUR, variërend van 80.000 tot 120.000 EUR naargelang de aanvraag en de dimensie van de betrokken teams. Er wordt verwacht dat, ter opvolging van de groeifinanciering, een aanvraag wordt ingediend teneinde programmafinanciering als zwaartepunt te verwerven. Een groeifinanciering als dusdanig is niet verlengbaar, en kan slechts één keer aan eenzelfde groepsleider worden toegekend. Meer concreet brengt de omvorming naar een programmafinanciering ook aangepaste vereisten met zich mee voor het aanvraagdossier, en voor de beoordelingswijze bij erkenning en verlenging:

Aanvraagdossier (geen opgelegd aanvraagformulier, wat de aanvragers een grotere vrijheid geeft om hun visie naar voren te brengen) 1. Vereiste onderdelen globaal: * Strategisch plan (±2 bladzijden), inclusief: -- teamstructuur, met aanduiding van de groepsleiders (minimum 2) -- significante doelstellingen -- te beantwoorden wetenschappelijke vragen, met nadruk op fundamenteel onderzoek -- nagestreefde technische en daaraan gekoppelde logistieke realisaties * Bijlage bij het strategisch plan (±2 bladzijden), inclusief: -- meer concrete planning van de werkzaamheden, met onderscheid tussen zekerheden en risico's -- concrete besteding van de middelen * Wetenschappelijke

positionering:

(unieke)

sterkte

in

het

domein,

gekaderd

in

de

wetenschappelijke competitie binnen de regio / het land / internationaal (±1 bladzijde) * Wetenschappelijke profilering van het zwaartepunt (±1 bladzijde), inclusief: -- beoogde prestigieuze financieringskanalen op internationaal niveau, of bestemd voor internationale mobiliteit van vorsers (EU KP, ERC, Odysseus, ESA, Big Science, ESFRI, ...) -- eventuele daarin kaderende allianties / samenwerkingen * Valorisatiedoelstellingen (±1 bladzijde, indien van toepassing) * Human resources management (±1 bladzijde), inclusief: -- positionering van jongere vorsers en postdocs -- tijdige planning van opvolging na op pensioenstelling (indien van toepassing) * Bondige SWOT-analyse (±1 bladzijde)


- 34 / 60 -


2. Vereiste onderdelen per groepsleider: * lijst van de belangrijkste 10 wetenschappelijke publicaties (ongeacht de aard) uit de 5 jaren voorafgaand aan de aanvraag; desgevallend aangevuld met de lijst van de belangrijkste wetenschappelijke reviews * hard copy van de 5 belangrijkste wetenschappelijke publicaties (ongeacht de aard) uit de 5 jaren voorafgaand aan de aanvraag * lijst van alle PhD's behaald onder promotorschap van de groepsleider * realisaties op het vlak van valorisatie en technology transfer * eventuele eigen toevoegingen * Door het departement R&D wordt na ontvangst van de aanvraag hieraan het onderzoeks-CV uit R&D-Net toegevoegd betreffende de 5 jaren voorafgaand aan de aanvraag, met de lijst van alle wetenschappelijke publicaties ingedeeld naar aard en een overzicht van alle projectfinanciering

Erkenning * De erkenning van een zwaartepunt gebeurt op advies van één of meerdere speciaal voor dit doel ingerichte evaluatiecommissie(s). De evaluatiecommissies zijn samengesteld uit een beperkt aantal externe experts van hoog wetenschappelijk niveau, die in hun midden een voorzitter aanduiden. De commissie wordt samengesteld door de Onderzoeksraad op voorstel van de vicerector onderzoek, die hierbij uitgaat van de domeinen die bij de ontvangen aanvragen betrokken zijn. * Ten behoeve van een efficiënte werking van de evaluatiecommissie, wordt door het Bureau van de Onderzoeksraad een preselectie gemaakt op basis van een kwantitatieve analyse van de prestatieniveaus van de groepsleiders in de 5 jaren voorafgaand aan de aanvraag. Hierbij wordt in de mate van het mogelijke aangetoond of de prestatieniveaus significant hoger liggen dan internationale referentiewaarden in het domein. De analyse omvat in elk geval ook de succesvol begeleide PhD's en de externe middelenverwerving. Enkel de aanvragen die hieraan voldoen worden voor beoordeling aan de evaluatiecommissie overgemaakt. * De coördinatie inzake ingewonnen adviezen van referees, die voor de GOA's reeds in vele gevallen werd ondersteund door het dept. R&D, wordt voortaan systematisch door het dept. R&D verzorgd. Hierdoor zal de eenvormigheid nog worden bevorderd in de wijze van aanduiding van referees, adviesopvraging, adviesverwerking en presentatie van de evaluatieresultaten. * Teneinde een onderscheid te kunnen maken tussen de hoogst gerangschikte dossiers, die door de evaluatiecommissie(s) zeer gelijkwaardig worden beoordeeld, wordt de mogelijkheid voorzien om de aanvragers uit te nodigen voor een mondelinge verdediging van hun dossier voor een gemengde adviescommissie. Deze wordt samengesteld uit enerzijds de voorzitters van de evaluatiecommissies, indien

minder

dan

drie

in

aantal

eventueel

aangevuld

met

andere

leden

van

de

evaluatiecommissie(s), en anderzijds drie niet bij de aanvragen betrokken VUB-leden (één uit elk van de drie grote domeinen HW-BNTW-BMW) aangeduid door het Bureau van de Onderzoeksraad25. De gemengde adviessubcommissie brengt een globaal advies uit met betrekking tot de selectie.

25 Vergelijkbaar met de mogelijkheid om het dossier te verdedigen voor het Bureau van de Onderzoeksraad die voorzien is in de evaluatieprocedure voor Horizontale Onderzoeksacties (HOA).


- 35 / 60 -


Verlenging * De evaluatie voor de verlenging van een zwaartepunt gebeurt in het laatste jaar van de lopende toekenning. * De evaluatie gebeurt via peer review met site visit, ter stimulering van een hoog-niveau onderzoeksbeleid binnen het zwaartepunt, en met het oog op nuttige feedback voor het verdere beleid vanwege experts. * Per zwaartepunt wordt door de Onderzoeksraad een 3-tal experten, niet behorend tot de scientific advisory board, uitgenodigd voor een site visit, waarbij elk van de groepsleiders verslag uitbrengt. * Onder de gehanteerde criteria wordt in elk geval de financiering opgenomen die werd bekomen via financieringskanalen op internationaal niveau, of bestemd voor internationale mobiliteit van vorsers (EU KP, ERC, Odysseus, ESA, Big Science, ESFRI, ...)

Overgangsregeling In 2011 (BOF/OZR begroting 2010/2011) wordt geen GOA-oproep uitgeschreven volgens de gebruikelijke timing. De eerste toekenningsronde voor zwaartepunten zal in 2011 worden opgestart na goedkeuring van het nieuwe systeem, voor Zwaartepunten op te starten in 2012, gefinancierd via het betreffende begrotingsonderdeel van de BOF/OZR begroting 2011/2012.


- 36 / 60 -


IV.3. Interdisciplinaire netwerken

- Een interdisciplinair netwerk (ex HOA) of Interdisciplinary Research Program (INTDI) bestaat uit één of meerdere teams, voor de meerderheid met hoog prestatieniveau, zich profilerend als thematisch platform met totaalexpertise rond maatschappelijke uitdagingen. - Er worden samenwerkingen beoogd die: * een synergie betreffen van expertises uit verschillende disciplines, die elk noodzakelijk waren voor een gezamenlijk ontwikkeld resultaat (theorie / concept / tool / techniek / informatie / data set), * een brede interdisciplinaire samenwerking betreffen, die bij voorkeur expertise verenigt uit twee of meer van de drie grote domeinen HW-BNTW-BMW, * resulteren in vernieuwende bijdragen tot elk van de betrokken disciplines. - De

interdisciplinaire

netwerken

worden

gedragen

door

hetzij

een

brede

interdisciplinaire

samenwerking die alle expertisedomeinen verenigt die relevant zijn voor de wetenschappelijke behandeling van een thema, hetzij een op zich interdisciplinair samengesteld team. - De coördinatie van de interdisciplinaire netwerken wordt waargenomen door een internationaal erkende autoriteit in diens domein, waarvan het excellentieniveau internationaal binnen het domein wordt

erkend,

en

die

de

leiding

heeft

over

een

vooraanstaand

team

op

het

vlak

van

onderzoeksprestaties. - Na de positieve evaluatie van het HOA-programma (OZR 03.02.2010) werd dit kanaal ongewijzigd behouden, met als enige uitzondering een aanpassing betreffende de looptijd: naar 4 jaar mits positieve evaluatie van het tussentijds rapport, in plaats van 2 jaar éénmalig verlengbaar. In het nieuwe kader van de programmafinanciering worden verdere verlengingsmogelijkheden voorzien. De looptijd van de toekenningen wordt, analoog met de zwaartepunten, op 5 jaar gebracht. Dit ligt tevens in de lijn van de bedenking vanuit het veld dat zelfs 4 jaar kort is ten opzichte van de tijd die in de praktijk nodig blijkt voor het uitbouwen van samenwerking tussen sterk verschillende onderzoekstradities, waardoor bij een evaluatie in het vierde jaar de beoogde onderzoeksoutput niet steeds reeds effectief werd gerealiseerd. Dit belangrijke specifieke kanaal voor de financiering van thematische interdisciplinaire onderzoekssynergieën wordt verder behouden zoals was bepaald voor het HOA-programma, inclusief de specifieke evaluatieprocedure. - Het typische financieringsniveau wordt behouden op het equivalent van twee vorsers op predoc niveau (100.000 EUR tot 110.000 EUR per jaar), voornamelijk aan te wenden voor de aanstelling van één of meerdere vorsers die de interdisciplinaire samenwerking verpersoonlijken. - Vanuit de overtuiging dat succesvolle interdisciplinaire samenwerkingen slechts mogelijk zijn vanuit op

zich

sterke

onderzoeksteams,

worden

als

ontvankelijkheidsvoorwaarde

minimale

prestatievereisten gesteld met betrekking tot de 5 jaren voorafgaand aan de aanvraag. Deze situeren zich in elk geval op het vlak van publicaties, succesvolle begeleiding van PhD's, en succesvolle externe middelenverwerving.

Overgangsregeling In 2011 (BOF/OZR begroting 2010/2011) wordt geen HOA-oproep uitgeschreven volgens de gebruikelijke timing. De eerste toekenningsronde in voor Interdisciplinaire netwerken zal in 2011 worden opgestart na goedkeuring van het nieuwe systeem, voor Interdisciplinaire netwerken op te starten in 2012, gefinancierd via het betreffende begrotingsonderdeel van de BOF/OZR begroting 2011/2012, aangevuld met dit van de BOF/OZR begroting 2010/2011.


- 37 / 60 -


V. Kwaliteitszorg

V.1. Impliciete en expliciete stimuli

Verschillende stimuli voor kwaliteit zitten verweven in de criteria inzake onderzoeksprestaties voor het overgrote deel van de basisfinanciering (peer reviewed publicaties en PhD's; bonussen bij EUtoekenningen) en in het vereiste niveau voor de substantiële toekenningen als programmafinanciering. Daarnaast wordt ook verwacht dat een positief effect uitgaat van de omkaderende beleidsmatige situering van het nieuwe financieringsmodel, gericht op een gezond lokaal onderzoeksbeleid en een goede onderzoekscultuur.

V.2. Instrumenten ten dienste van een brede kwaliteitszorg

Een aantal onderzoeksprestaties (in het kader van het financieringsmodel en eventueel andere) en onderzoeksstrategieën (uit de 'Strategische Beleidsfiches Onderzoek') worden van jaar tot jaar per vakgroep gevolgd als monitoring-instrument voor het centrale onderzoeksbeleid. De per vakgroep opgestelde Prestatieprofielen bieden op schematische wijze snel een indicatie van de aanwezige capaciteit, van de actuele dynamiek en desgevallend van uitzonderlijke prestaties. Hierbij wordt naast cijfers ook gebruik gemaakt van figuren, die onderzoeksprestaties van een vakgroep aanschouwelijk weergeven, genormaliseerd op het gemiddelde voor de betreffende discipline. De Prestatieprofielen op vakgroepniveau vormen samen met de systematische monitoring van onderzoeksprestaties op instellings- en disciplineniveau de basis voor een vollediger en flexibel systeem van kwaliteitszorg26. Op het centrale beleidsniveau kan hieruit een selectie worden gemaakt van relevante gegevens voor de evaluatie van beleidsinstrumenten. Ook de vakgroepen zelf kunnen gebruik maken van de in kaart gebrachte onderzoeksprestaties, bijvoorbeeld ten behoeve van hun profilering, of van een lokaal op kwaliteit gericht onderzoeksbeleid. Een verzorgde profilering naar de buitenwereld toe, zowel via de internetbladzijden van de vakgroep zelf, als via die van de universiteit centraal, draagt tevens bij tot de uitstraling van de universiteit als geheel als voorkeursbestemming voor studenten en vorsers. Het hierbij bijkomend aanbieden van een link naar zeer praktische informatie voor geïnteresseerden uit het buitenland (bijvoorbeeld de brochure ‘Research in Flanders’) verlaagt de drempel nog verder.

26 Zie hierover ook de nota "Naar een vollediger en flexibeler systeem van kwaliteitszorg", Bijlage bij het Beleidsplan 20062011, Sector Onderzoek & Ontwikkeling.


- 38 / 60 -


V.3. Een systematische en gerichte kwaliteitszorg

De 'Strategische Beleidsfiches Onderzoek' en 'Prestatieprofielen' per vakgroep vormen de basis voor een vernieuwde systematische kwaliteitszorg in het onderzoek, tegemoetkomend aan de decretale

verplichtingen27.

onderzoeksevaluaties28

Na in

afronding 2010/2011,

van

de

wordt

eerste

cyclus

overgegaan

van

naar

de

een

disciplinegewijze nieuwe

vorm

van

onderzoeksevaluatie op basis van monitoring van onderzoeksprestaties en onderzoeksstrategieën. De grondige evaluatieprojecten met expertenpanel worden minder frequent en meer gericht ingezet, mede op basis van een screening van de Prestatieprofielen en van de Strategische Beleidsfiches Onderzoek. Hiermee wordt nog steeds aan de decretale verplichtingen voldaan: - volledigheid:

de

Prestatieprofielen

omvatten

alle

vakgroepen

en

bijgevolg

de

gehele

onderzoeksgemeenschap - periodiciteit en openbaarheid: de Prestatieprofielen worden jaarlijks aan de Onderzoeksraad voorgelegd. De jaarlijks opgestelde Prestatieprofielen hebben bovendien als voordeel dat steeds een actueel beeld beschikbaar is van alle vakgroepen inzake omvang en tendens van onderzoeksprestaties (in plaats van een weliswaar grondig evaluatierapport, doch slechts om de acht jaar). Omdat een toetsing van het onderzoeksbeleid op teamniveau aan de mening van externe peers als een zeer nuttige oefening wordt ervaren, wordt het als "good practice" aan de vakgroepen aangeraden om zelf een internationale 'Scientific Advisory Board' in te stellen die op regelmatige basis hun onderzoeksbeleid en -strategie beoordeelt. Dit nieuwe systeem laat toe om de kwaliteitsopvolging op regelmatiger basis te laten plaatsvinden dan de cyclus van 8 jaar die tot nu was voorzien in de planning van de disciplinegewijze onderzoeksevaluaties, en die te lang wordt bevonden voor een actief onderzoeksbeleid. Waar een 'Scientific Advisory Board' is ingesteld wordt de Onderzoeksraad hiervan op de hoogte gebracht via de daartoe voorziene rubriek in de Strategische Beleidsfiche Onderzoek. Het al dan niet voorzien zijn van een dergelijke raad op vakgroepniveau is een element dat meespeelt in de overweging door de Onderzoeksraad tot het inrichten van een grondige disciplinegewijze onderzoeksevaluatie. De instelling van een internationale 'Scientific Advisory Board', is verplicht voor zwaartepunten, die een

groot

gedeelte

van

de

BOF-middelen

vertegenwoordigen.

De

minstens

om

de

5

jaar

plaatsvindende 'site visit' is tevens een element dat tegemoetkomt aan de in het BOF-besluit ingeschreven verplichting inzake periodieke externe beoordeling van het gefinancierde onderzoek29. Naast de op peer review gebaseerde evaluaties via de lokale 'Scientific Advisory Boards' en de centrale disciplinegewijze onderzoeksevaluaties, worden op regelmatige basis bibliometrische studies uitgevoerd of uitbesteed. Hierbij wordt aan de Onderzoeksraad gerapporteerd betreffende de citatie impact van publicatieoutput geplaatst ten opzichte van de verwachtingen in het domein.

27 Decreet betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen van 4 april 2003, HOOFDSTUK IV. Kwaliteitszorg, Art. 92: "De ambtshalve geregistreerde instellingen zorgen voor de interne en de externe kwaliteitszorg van de onderzoeksactiviteiten: - zij zien permanent en op eigen initiatief toe op de kwaliteit van hun onderzoeksactiviteiten; - zij voorzien, zoveel mogelijk met andere binnenlandse en buitenlandse instellingen, in een regelmatige beoordeling, ten minste om de acht jaar, van de kwaliteit van de onderzoeksactiviteiten van de instelling. Van de uitkomsten van deze beoordeling wordt er een openbaar verslag gemaakt; - zij geven gevolg aan de uitkomsten van de kwaliteitsbeoordeling in hun beleid." 28 N. Rons, A. De Bruyn, J. Cornelis (2008), Research evaluation per discipline: a peer-review method and its outcomes, Research Evaluation, Volume 17, Number 1, March 2008, pp. 45-57. 29 Besluit van de Vlaamse regering betreffende de financiering van de Bijzondere Onderzoeksfondsen aan de universiteiten in de Vlaamse Gemeenschap van 8 september 2000, Art. 12 §4. "Onverminderd de toepassing van artikel 122 van het decreet van 12 juli 1991 betreffende de universiteiten in de Vlaamse Gemeenschap, draagt elke universiteit zorg voor een periodieke externe beoordeling van de kwaliteit van het wetenschappelijk onderzoek dat gefinancierd werd met de in dit besluit bedoelde onderzoeksgelden. Een belangrijk punt van aandacht in de externe beoordeling is de wijze waarop de universiteiten de kwaliteit van de doctoraatsvoorbereiding bewaken en verbeteren."


- 39 / 60 -


Zowel de Scientific Advisory Boards, de disciplinegewijze onderzoeksevaluaties als de bibliometrische studies, houden een wijze van externe waardebeoordeling in: hetzij via panel peer review, hetzij via citatie.


- 40 / 60 -


VI. OZR-opvangmandaten

De OZR-mandaten worden voortaan centraal beheerd door het Bureau van de Onderzoeksraad, voortbouwend op de 'best practices' die kunnen worden afgeleid uit het vroegere beheer via de adviessubcommissies. Er worden voortaan enkel opvangmandaten toegekend onder volgende vorm:

VI.1. Opvangmandaten

van

1

jaar

met

het

oog

op

externe

herindiening

na

goede

rangschikking, uitgaande van jaarlijkse externe mandaataanvragen bij FWO en IWT, voor hetzij FWO-Aspirant 1ste termijn, hetzij FWO-Postdoctoraal onderzoeker 1ste termijn, hetzij IWTSpecialisatiebeurs 1ste termijn:

- De FWO- en IWT-mandaataanvragen zijn gekend bij het departement R&D. Er is niet langer een afzonderlijke aanvraag vereist om in aanmerking te komen voor een OZR-opvangmandaat. - De OZR-opvangmandaten kunnen worden toegekend aan kandidaten waarvan de externe aanvraag niet werd gehonoreerd, maar wel goed gerangschikt. - Wat de toekenningen op predoc-niveau betreft, legt het Bureau van de Onderzoeksraad, voorafgaand aan de selectie, de minimumdrempels vast met betrekking tot de externe beoordelingen door FWO en IWT, die voldoende goede kansen op kwaliteitsvol onderzoek in het vooruitzicht stellen, en waaraan

de

kandidaten

dienen

te

voldoen

om

in

aanmerking

te

komen

voor

een

OZR-opvangmandaat. - De beschikbare OZR-opvangmandaten worden ingedeeld in drie contingenten, waarbij wordt uitgegaan van volgende streefverhoudingen: 1) postdoc opvangmandaten na aanvraag FWO-Postdoctoraal onderzoeker: een minderheid van ±10% van de OZR-opvangmandaten (een 5-tal op een totaal van 45). 2) predoc opvangmandaten na aanvraag FWO-Aspirant: 2/3 van de OZR-opvangmandaten op predoc-niveau (±26 op een totaal van 45). 3) predoc

opvangmandaten

na

aanvraag

IWT-Specialisatiebeurs:

1/3

van

de

OZR-opvangmandaten op predoc-niveau (±13 op een totaal van 45). - Binnen elk contingent worden de kandidaten door het Bureau van de Onderzoeksraad gerangschikt en geselecteerd. - Indien voor een bepaald contingent minder kandidaten in aanmerking komen dan nodig om de streefverhouding te bereiken, kunnen hetzij de daar nog openstaande OZR-opvangmandaten worden toegekend aan kandidaten binnen een ander contingent, hetzij de overeenkomstige financiële middelen worden overgedragen naar het volgende begrotingsjaar. - In het geval een kandidaat aan wie een predoc opvangmandaat werd toegekend na aanvraag van een FWO-Aspirant, in hetzelfde jaar een IWT-Specialisatiebeurs aanvraagt en bekomt, dan blijft het resterende gedeelte van het OZR-opvangmandaat (in principe 9 maanden na ingang van de IWTSpecialisatiebeurs) ter beschikking staan als mandaat opneembaar door een andere vorser bij dezelfde promotor. - Er wordt geen domeinversleuteling gehanteerd, noch op postdoc-niveau, noch op predoc-niveau, zodat binnen elk van de contingenten over alle disciplines heen de beste kandidaten kunnen worden geselecteerd, inclusief deze uit de nieuwe interdisciplinaire categorie bij het FWO. - Op basis van de voorbije toekenningsrondes wordt van de streefverhoudingen verwacht dat zij ongeveer gelijke mogelijkheden bieden aan de drie grote domeinen HW-BNTW-BMW. Het nieuwe, centrale toekenningssysteem wordt, onder meer in het licht hiervan, na de eerste toepassing geëvalueerd.


- 41 / 60 -


VI.2. Opvangmandaten ter afronding van een PhD:

- Er wordt jaarlijks een budget voorzien dat ad hoc, naar aanleiding van een gemotiveerde aanvraag door de PhD-promotor, kan worden aangewend voor de financiering van een BAP-mandaat van een doctorandus gedurende een aantal maanden ter afronding van het doctoraat (tot maximum 6 maanden).


- 42 / 60 -


Memorie van toelichting bij de invoer van een

NIEUW FINANCIERINGSMODEL ONDERZOEK: BASISFINANCIERING EN PROGRAMMAFINANCIERING APPENDICES


- 43 / 60 -


APPENDIX 1: Evolutie PhD's, 2de en 3de geldstroom en SCIE-publicaties 1. Evolutie PhD's Figuur 1.a.

BRON: Jaarverslagen Onderwijs

Figuur 1.b.

BRON VTE ZAP: VLIR-personeelsstatistieken; BRON PhD's: gegevens basisfinanciering universiteiten; niet opgenomen: PhD Verkeerskunde (1)


- 44 / 60 -


2. Evolutie 2de en 3de geldstroom Figuur 2.a.

BRON: Jaarverslagen Onderzoek

Figuur 2.b.

BRON: Jaarverslagen Onderzoek


- 45 / 60 -


Tabel 2.c. 2de geldstroom (EUR)

3de geldstroom (EUR)

1998-2002

2003-2007

(03-07) /(98-02)

1998-2002

2003-2007

(03-07) /(98-02)

Economie en Toegepaste economie Historische Wetenschappen

1108904

914497

0,82

1629143

3139787

1,93

3014611

3238179

1,07

799527

1612279

2,02

Kunstwetenschappen en archeologie Letteren (inclusief informatie, documentatie, bibliotheek- en archiefwetenschappen) Pedagogische wetenschappen en didactiek Politieke en sociale wetenschappen Psychologie

0

256232

2753555

3063150

1,11

1674783

1499605

0,90

79474

66442

0,84

1475119

1231443

0,83

1678008

1436174

0,86

5742654

6684073

1,16

Rechtswetenschappen (inclusief criminologie en notariaat) Wijsbegeerte (inclusief moraalwetenschappen) HW

710163

939883

1,32

942002

2369324

2,52

1215205

2887116

2,38

2871526

1787206

0,62

2157272

3149606

1,46

60255

0

0,00

12717192

15951279

1,25

15195009

18323717

1,21

1222616

1139955

0,93

4915231

3438640

0,70

190439

778475

4,09

418773

472944

1,13

2846408

3048948

1,07

7336419

4098687

0,56

828975

1648297

1,99

282930

1387331

4,90

1164314

5344044

4,59

4922674

16207536

3,29

3362463

5727250

1,70

5341690

7058192

1,32

1959685

3194395

1,63

3617209

3029235

0,84

Aardwetenschappen en aardrijkskunde Architectuur, ruimtelijke ordening en stedenbouw Biologie Bouwkunde Elektronica en elektrotechniek Informatica (inclusief toegepaste informatica) Informatie- en communicatietechnologie Materiaaltechnologie Natuurkunde (inclusief sterrenkunde) Scheikunde (inclusief biochemie) Technische en toegepaste scheikunde Toegepaste biologische wetenschappen Werktuigkunde

1608199

2374433

1,48

2940260

1807153

0,61

10669237

11055567

1,04

3999930

4399832

1,10

3351301

3880650

1,16

4236570

6174138

1,46

1286925

2477531

1,93

1875740

2792643

1,49

6926317

10777420

1,56

6278115

6297281

1,00

1657878

3018463

1,82

4185868

3062263

0,73

1117513

2538090

2,27

242488

594987

2,45

38192271

57003519

1,49

50593896

60820862

1,20

0

4000

0

60000

Wiskunde BNTW Biomedische wetenschappen (inclusief Biochemie) Farmacie Geneeskunde (inclusief tandheelkunde) Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie Sociale gezondheidswetenschapp en BMW

2713925

3983287

1,47

976218

1017017

1,04

15518042

20567253

1,33

8305695

12664215

1,52

99685

97349

0,98

1436018

1281589

0,89

538358

879495

1,63

3765734

4646631

1,23

18870010

25531384

1,35

14483665

19669452

1,36

173725

119700

0,69

4650973

14853949

3,19

69953198

98605881

1,41

84923543

113667980

1,34

Centraal / Geen TOTAAL BRON: Jaarverslagen Onderzoek


- 46 / 60 -


3. SCIE-publicaties Figuur 3.a.

BRON: BOF-berekeningen en VLIR-Personeelsstatistieken SCIE: Science Citation Index Expanded VTE: Voltijds Equivalent

Figuur 3.b.

BRON: BOF-berekeningen


- 47 / 60 -


APPENDIX 2: Aansluiting bij het ASP Algemeen Strategisch Plan (ASP) Selectie van onderzoeksgerelateerde strategische doelstellingen

waarden,

Waarden Kritisch denken en vrij onderzoek Maatschappelijk engagement vanuit humanistisch perspectief

een

uitdagingen

niet

en

dogmatisch

Uitdagingen De creatie van zwaartepunten/speerpunten en in een belangrijk aantal gevallen de creatie van schaalvergroting en van horizontale synergieën Een significante aanwezigheid op het internationale vlak en dus inbedding van de research in een Europese context Het effectief definiëren van grote wetenschappelijke uitdagingen. Grotere ambities dienen geformuleerd die getuigen van bevlogenheid die creatieve academici de facto eigen moet zijn Kanteling van een verticale organisatie (faculteiten, studierichtigen en onderzoekslabo’s naast elkaar) naar een horizontale organisatie (interdisciplinariteit en flexibiliteit) Verhoogde eis tot maatschappelijke relevantie van opleidingen en onderzoek Strategische doelstellingen SD1: “grondig werken aan de financiering”, o.m. “het stimuleren van de performantie van onderzoeksinput en –output in het bijzonder in de faculteiten met een lager onderzoeksrendement” SD3: “een goede interne communicatie en transparantie”

SD4: “de verantwoordelijkheid van de beheerstaken en ondersteunende taken leggen op dat niveau waar de toegevoegde waarde het grootst is” SD5: “een sterke mensgerichte en waarderende aanpak realiseren naar de medewerkers en het personeel enthousiasmeren om gezamenlijk dit strategisch plan te implementeren (incentives, ...)” SD8: “een specifiek marketing-, communicatieen rekruteringsbeleid opzetten en voeren van een actief studentenbeleid i.s.m. de alumniverenigingen, de (ex-)werknemers en andere partners” SD9: “aftoetsen van alle beleidsacties aan de waarden” Strategie m.b.t. de opstelling van het ASP en van de meerjarenbegroting g. “een traject om te komen tot een efficiëntere werking van de administratieve ondersteunende diensten wordt opgezet. Een grondige screening en doorlichting van bestaande en nieuw op te richten diensten en initiatieven is van primordiaal belang” j. “bij elke beslissing, aanstelling, promotie, ... zullen kwaliteitsnormen en internationale normen gehanteerd worden” Doelstellingen 2012

Nieuw financieringsmodel onderzoek Basisfinanciering Programmafinanciering Lump sum Bonus Maatsch.Valor.

Incentives op vakgroepniveau C-publicaties; EU-incentives Strategische Beleidsfiche

Bonus Maatsch.Valor.

Zwaartepunten (&Internationale netwerken) (Zwaartepunten &) Internationale netwerken Internationale netwerken

Strategische Beleidsfiche en Performantieprofiel vakgr. Strategische Beleidsfiche en toekenningen op vakgroepniveau Alle bonussen

Bonus Nieuw ZAP

deze Memorie v. Toelichting

deze Memorie v. Toelichting

Van aanvraaggebonden naar formulegebaseerd systeem Bonus Nieuw ZAP

PhD’s; Publicaties

“Kwaliteit en internationale normen” “Extra financiering: Vl.Gem., BHG, Kon.Boudewijnstichting, Nationale Loterij, Europese Commissie)”

Alle onderdelen PhD’s; Publicaties; Bonus Nieuw ZAP; EU-incentives

- 48 / 60 -

Zwaartepunten & Internationale netwerken Zwaartepunten

Alle onderdelen

“Performantieverhoging faculteiten: onderzoeksoutput (PhD’s, publicaties)” “Performanter onderzoek: speerpuntvorming en schaalvergroting”


Internationale netwerken

Incentives op vakgroepniveau

Zwaartepunten & Internationale netwerken Excellentieniveau


APPENDIX 3: Beleidsfiche vakgroepen (R&D-Net intern) STRATEGISCHE BELEIDSFICHE ONDERZOEK(1) — Vakgroep(2) XXXX — Datum xx.xx.xxxx Beleid, realisaties, objectieven en strategie (beknopt, max. 3 blz.) — Template met toelichting (te overschrijven) (1) jaarlijkse goedkeuring door de Onderzoeksraad is een voorwaarde voor effectieve toekenning van de berekende basisfinanciering, zoals beschreven in het OZR-reglement; (2) GF: in te vullen voor alle GF-vakgroepen samen door UMCOR

Vakgroepcoördinator onderzoeksbeleid & -begroting: XXXX XXXX centraal vakgroepniveau:

Aan de vakgroep verbonden onderzoeksgroepen door de Onderzoeksraad erkende onderzoeksgroepen waarvan de onderzoekers geheel of gedeeltelijk tot de vakgroep behoren

.......... ..........

Concrete verdeling van de basisfinanciering voor onderzoek beleid inzake verdeling van aan de vakgroep toegekende basisfinanciering voor onderzoek; grote lijnen inzake concrete toewijzingen30

.......... ..........

voor grote vakgroepen desgewenst per subgroep:

Prioritaire langetermijn onderzoeksniche('s) benaming; (unieke) sterkte in internationale competitie; links met onderzoekers binnen de vakgroep; eventuele VUBpartners; internationale partners; evaluatie van recente realisaties en verdere objectieven en strategie

.......... ..........

Krachtlijnen van het onderzoeksmanagement personeelsbeleid (doctorandi, internationale werving, continuïteit, Sabbaticals, tijdige planning van opvolging na pensioen) en beleid inzake aanwending van de toegekende basisfinanciering voor onderzoek; evaluatie van recente realisaties en verdere objectieven en strategie

..........

.......... Systematisch gecoördineerde logistieke onderzoeksondersteuning voor projectmanagement, externe fondsenwerving, onderzoeksnetwerking (bezoeken aan andere universiteiten, organisatie van colloquia), begeleiding van doctorandi

.......... ..........

Scientific Advisory Board desgevallend door de vakgroep zelf ingestelde internationale adviesraad die onderzoeksbeleid en -strategie van de vakgroep op regelmatige basis beoordeelt: nominatieve samenstelling, datum van de laatste site visit, en korte beschrijving van de werking en periodiciteit

.......... ..........

Objectieven inzake valorisatie van het onderzoek objectieven en strategie aangaande het beschikbaar en geschikt maken van wetenschappelijke kennis voor gebruik in de praktijk door partijen buiten de academische wereld

.......... ..........

SWOT-analyse Strengths:

..........

Weaknesses:

..........

..........

..........

..........

Opportunities:

..........

Threats:

..........

..........

..........

..........

30

..........

..........

Grote lijnen inzake concrete toewijzingen: vanaf het tweede toepassingsjaar.


- 49 / 60 -


APPENDIX 4: Indeling van vakgroepen in disciplines (Bron discipline-indeling: Actualisering planning onderzoeksevaluaties, goedgekeurd OZR 03.02.2010) (Bron vakgroepenlijst: Vakgroepen 2010/2011) Discipline Vakgroep

Voorzitter

Biologie, incl. milieuwetenschappen DBIO MEKO*

L. Triest L. Hens

Economie ACCO BEDR CEMS ECON MICE MOSI

J. Branson E. Haezendonck J. Vuchelen D. Frantzen M. Jegers M. Despontin

Engineering, incl. architectuur ARCH CHIS ELEC ETEC ETRO HYDR MACH MECH MEMC TONA

I. Wouters G. Desmet J. Schoukens P. Lataire R. Vounckx W. Bauwens B. Van Mele D. Lefeber D. Van Hemelrijck H. Thienpont

Geneeskunde Medicine I: Basis Medische & Pre-Klinische Wetenschappen ANAT* CYTO* EMGE* EXPA* FARC* FYSP* IMMI* MBIO* MEBO*

C. Van Den Branden Decaan tijdelijk waarnemend voorzitter K. Sermon M. Marichal A. Dupont K. Thielemans B. Van Camp F. Gorus D. Pipeleers

Medicine II: Klinische, Sociaal-Medische & Tandheelkundige Wetenschappen BEFY* COPR* GERO* GESG* HEEL* HUIS* INTG* KIND* KRIT* SOPA* SPEC* URVO*

A. Bossuyt P. Bottenberg T. Mets J. Bilsen G. Delvaux D. Devroey B. Velkeniers Y. Vandenplas L. Huyghens G. Wackens D. Roseeuw P. Devroey

Historische wetenschappen HIST SKAR

G. Declercq D. Tys

Informatica BISI* DINF

M. Nyssen V. Jonckers

Letteren en Wijsbegeerte FILO ITOW SCOM TALK


J. Stuy M.R. Blommaert E. De Vos K. Lochtman

- 50 / 60 -


Lichamelijke Opvoeding en Kine BETR BIOM EXAN KINE MFYS SBMA

K. De Martelaer P. Clarys J.P. Clarijs P. Lievens R. Meeusen M. Theeboom

Natuurkunde & Aardrijkskunde DGGF DGLG DNTK

M. Van Molle E. Keppens B. Craps

Politieke en sociale wetenschappen MESO* POLI SCRI SOCI SOCO

F. Louckx K. Deschouwer E. Enhus I. Glorieux J. Van Bavel

Psychologie & Opvoedkunde EDWE EXTO KLEP IDLO

N. Engels F. Van Overwalle C. Andries N. Vrijens

Rechten ECOR FISC IERE JURI PRIR SORE STBR STRA

K. Byttebier A. Spruyt T. Joris / E. Franckx (beurtrol) P. De Hert E. Guldix G. Van Limberghen M. Van Damme F. Deruyck

Scheikunde & Farmacie DSCH FABI* FAFY* FASC* MICH*

W. Baeyens Y. Vander Heyden V. Rogiers Y. Michotte B. Rombaut

Toegepaste Biologische Wetenschappen DBIT

L. De Vuyst

Wiskunde DWIS WISK

E. Colebunders S. Caenepeel

* Uitzondering met betrekking tot het toekenningsniveau van basisfinanciering voor vakgroepen: voor de GF-vakgroepen wordt de basisfinanciering toegekend voor alle GF-vakgroepen samen, en beheerd door UMCOR.


- 51 / 60 -


APPENDIX 5: Richtbedragen, verhoudingen en percentages RICHTBEDRAG, VERHOUDING, PERCENTAGE

MOTIVERING

'HW' vs. 'BNTW & BMW' De onderlinge verhouding van de middelen toegekend aan - aansluiting bij de laatste OZR-Richtpercentages omwille van de vakgroepen op basis van publicaties en PhD’s, enerzijds de continuïteit. binnen de HW, en anderzijds binnen de BNTW en BMW - a priori verdeling tussen de onderdelen 'HW' en samen, is een verhouding die dicht aansluit bij de laatste 'BNTW & BMW' op basis van hun onderscheiden OZR-Richtpercentages (voorstel: 1:2). publicatiecultuur, die zich bijvoorbeeld vertaalt in afzonderlijke representatieve internationale of interuniversitaire publicatiedatabanken. Publicaties Een beperkt percentage van 10% van het publicaties- klein percentage omwille van de stabiliteit van het model budget wordt toegekend op basis van groei van het aantal - ongeveer de vastgestelde ruimte voor toename van SCIEpublicaties in tijdschriften met internationaal peer review publicaties per VTE vorser. systeem (C-categorie). Publicaties vs. PhD's De onderlinge verhouding van de middelen toegekend op - BOF-verhouding 1:1 in 2011 (35% PhD's en 35% basis van publicaties en PhD’s is de verhouding van de BOFpublicaties en citaties), middelen verdeeld op basis van de overeenkomstige - vergelijkbaar vastgesteld globaal groeipotentieel inzake categorieën, zijnde ‘Publicaties en Citaties’ ten opzichte van SCIE-publicaties en PhD's per VTE vorser ‘PhD’s’ (voorstel: 1:1). - koppeling begrotingen OZR en BOF PhD's Het richtbedrag per PhD wordt omgevormd van 7.500 EUR - iets lagere toekenning ten opzichte van voorheen voor (cfr. Kredieten aan Navorsers 2009) naar 7.125 EUR (i.e. PhD's zonder internationale tijdschriftpublicatie en 75% van 9.500 EUR) voor 'PhD's zonder C-publicatie', aanzienlijk hogere toekenning voor PhD's mét verhoogd tot 9.500 EUR voor 'PhD's met C-publicatie', i.e. internationale tijdschriftpublicatie, als sterke stimulans indien van de doctorandus in de laatste vier jaren tot het voor de verzorging van de uitbouw door de doctorandus doctoraat (beoogde termijn om te doctoreren) minstens één van een internationale publicatieportfolio, ter bevordering publicatie verscheen in een tijdschrift met internationaal van diens verdere internationale carrièrekansen peer review systeem (C-categorie). - substantieel bedrag, equivalent met het BOF-bedrag voor meerdere SCIE-publicaties, zonder het BOF-bedrag per PhD te overschrijden - koppeling begrotingen OZR en BOF Een beperkt percentage van 10% van het PhD-budget - klein percentage omwille van de stabiliteit van het model wordt toegekend op basis van groei van het aantal 'PhD's - ongeveer de vastgestelde ruimte voor toename van PhD's met C-publicatie'. per VTE ZAP Nieuw ZAP Het richtbedrag voor toekenning van een ZAP- stimulans en troef voor een internationaal gericht startfinanciering per nieuwe ZAP-aanstelling die voldoet aan personeelsbeleid op onderzoeksvlak de criteria voor de BOF-parameter 'Mobiliteit en Diversiteit' - grootteorde: ruimer bedrag dan doctoraatsbeurs met met een aanstelling van ten minste 80% als ZAP wordt volledige RSZ (35.000 EUR, tevens de grootteorde van het ingesteld op 50.000 EUR. verwachte BOF-bedrag per nieuw ZAP i.k.v. het huidige BOF-besluit) - ter vergelijking: huidig installatiekrediet WE van 30.000 EUR EU-incentives Het richtbedrag voor het ex-ante EU-startkrediet bij VUB- ondersteuning bij het voor de eerste keer voorbereiden van deelname niet als coördinator wordt ingesteld op Europese projectfinanciering 3.000 EUR (exact bedrag is afhankelijk van de aard van het EU-project). De richtbedragen voor de minimale en maximale toekenning - ondersteuning bij het voor de eerste keer voorbereiden van als ex-ante EU-startkrediet bij VUB-deelname als Europese projectfinanciering als coördinator coördinator worden ingesteld op 10.000 tot 20.000 EUR - grootteorde: vergelijkbaar met richtbedrag per 'PhD met C(exact bedrag is afhankelijk van de aard van het EUpublicatie' project). Het richtbedrag voor de maximale toekenning als ex-post - incentive voor het voor de eerste keer verwerven van jaarlijkse EU-cofinanciering wordt ingesteld op 40.000 EUR Europese projectfinanciering bij VUB-deelname als coördinator (exact bedrag is - interne ondersteuning bij de Europese projectfinanciering afhankelijk van de aard van het EU-project). voor de volledige projectduur - grootteorde: doctoraatsbeurs met volledige RSZ (35.000 EUR) Het richtbedrag voor de maximale toekenning als ex-post - incentive voor het herhaaldelijk verwerven van Europese EU-bonuskrediet wordt ingesteld op 40.000 EUR bij VUBprojectfinanciering deelname als coördinator (exact bedrag is afhankelijk van - éénmalige interne ondersteuning bij opstart van de nieuwe de aard van het EU-project). Europese projectfinanciering - grootteorde: doctoraatsbeurs met volledige RSZ (35.000 EUR) Maatschappelijke valorisatie Het richtbedrag voor toekenningen ter ondersteuning van - incentive voor het tot concrete maatschappelijke valorisatie een ZAP-lid voor diens bijzondere verdienste inzake brengen van onderzoeksresultaten maatschappelijke valorisatie wordt ingesteld op - vergoeding van middelen die hiervoor door betrokkene(n) 150.000 EUR. werden ingezet (financieel en personeel) - grootteorde: 4 jaar doctoraatsbeurs met volledige RSZ (35.000 EUR)


- 52 / 60 -


APPENDIX 6: Toetsing aan de SMART criteria SMART criteria31: S Specific, Simple; M Measurable; A Appropriate, Agreed, Ambitious; R Relevant; Results-oriented, Rewarding + Representative; T Time-bound

1. Algemene basiscriteria in de basisfinanciering voor onderzoek A1. Publicaties: S - volume: selectie van categorieën wetenschappelijke publicaties positief gecorreleerd met kwaliteit zoals beoordeeld door peers, alle ook opgenomen in het VABB-SHW (BOF, werking) - groei: categorie internationale tijdschriftpublicaties M - door onderzoekers geregistreerde publicaties (R&D-databank) - duidelijk gehecht aan auteur(s) en hun vakgroep(en) - volledigheid wenselijk in het kader van de overheidsfinanciering en de interne allocatie van werkingsmiddelen A - aanvaarde parameter in het kader van de overheidsfinanciering (BOF & werking) en van de interne allocatie van werkingsmiddelen - internationaal vergelijkingspunt voor de categorie van internationale tijdschriftpublicaties via internationale publicatiedatabanken zoals de Web of Science - incentive die groei ambieert R - kernactiviteit inzake onderzoek - parameter bepalend voor de financiering van de universiteit (BOF & werking) - outputparameter die zowel volume als groei beloont - Een goed uitgebouwde publicatieportfolio is zowel een noodzakelijke basis voor, als een gevolg van externe fondsenwerving (op zich een moeilijk internationaal vergelijkbare parameter). Onderzoeksprojecten van verschillende aard worden verworven mede op basis van de reeds verwezenlijkte publicatierecord en leiden in principe tot publicatie van de bevindingen onder één of andere vorm. Een financiering op basis van onderzoekspublicaties kan dan ook in zekere mate worden gezien als een start- of cofinanciering bij onderzoeksprojecten, zowel voor de fundamentele als voor de toegepaste en beleidsgerichte projecten. - Alle soorten projecten aan een universiteit dienen te worden ondersteund door fundamenteel onderzoek, dat als kwaliteitsvereiste wordt onderworpen aan een beoordeling door peers. Dit gebeurt typisch via publicatie in toonaangevende (in regel internationale) tijdschriften in het domein T - tijdstipgebonden basiselementen: tijdstip van publicatie - recent tijdsvenster: tijdsvenster van 3 jaar32 en evolutie ten opzichte van een met 1 jaar terug in de tijd verschoven tijdsvenster van 3 jaar - snelle vertaling van de evolutie in prestaties naar de toegekende financiering A2. PhD's: S - volume: behaalde doctoraten met en zonder internationale tijdschriftpublicatie van de doctorandus - groei: behaalde doctoraten met internationale tijdschriftpublicatie van de doctorandus M - centraal geregistreerde PhD's (Centrale Doctoraatsbegeleiding / AIV) - duidelijk gehecht aan promotor(en) en hun vakgroep(en) - volledigheid vereist in het kader van de overheidsfinanciering en de interne allocatie van werkingsmiddelen A - aanvaarde parameter in het kader van de overheidsfinanciering (BOF & werking) en van de interne allocatie van werkingsmiddelen - Vlaams vergelijkingspunt voor PhD's per VTE ZAP via de PhD-gegevens voor de BOF-financiering en de VLIRpersoneelsstatistieken - incentive die groei ambieert R - kernactiviteit inzake onderzoek - parameter bepalend voor de financiering van de universiteit (BOF & werking) - outputparameter die zowel volume als groei beloont - Gezien de beperkte interne middelen voor het toekennen van beurzen en mandaten, vergt een goede prestatie op het vlak van PhD's externe fondsenwerving, zowel onder de vorm van mandaten voor de doctorandi zelf (predoc) als voor hun medebegeleiders (postdoc) T - tijdstipgebonden basiselementen: tijdstip van verdediging - recent tijdsvenster: tijdsvenster van 5 jaar33, en evolutie ten opzichte van een met 1 jaar terug in de tijd verschoven tijdsvenster van 5 jaar - snelle vertaling van de evolutie in prestaties naar de toegekende financiering

31

Zie ook voetnoot p. 25. Voorbeeld van omvang per vakgroep: 6 prestatie-items binnen een tijdsvenster van 3 jaar op basis van de kleinste referentiewaarde inzake artikels in wetenschappelijke tijdschriften met internationaal referee-systeem, voor een vakgroep met 2 VTE vorsers. 33 Langer dan het tijdsvenster voor publicaties omwille van de stabiliteit bij lagere aantallen prestaties per jaar, met gemiddeld 0,42 PhD's per VTE ZAP per jaar en 1,65 PhD's per vakgroep per jaar, gebaseerd op PhD's 2010/2011, VTE ZAP 01.02.2010 en aantal vakgroepen 2010/2011. Voorbeeld van omvang per vakgroep: 4 prestatie-items binnen een tijdsvenster van 5 jaar op basis van het gemiddeld aantal PhD's per VTE ZAP per jaar, voor een vakgroep met 2 VTE ZAP. 32


- 53 / 60 -


2. Strategische bonussen in de basisfinanciering voor onderzoek B1. Nieuw ZAP 'internationalisering en genderevenwicht': S - ZAP-aanstelling die voldoet aan de criteria voor de BOF-parameter 'Mobiliteit en Diversiteit' M - centraal geregistreerde aanstellingen (Dienst Personeel) - duidelijk gehecht aan een persoon en aan de vakgroep waaraan deze in hoofdorde verbonden is - volledigheid vereist in het kader van de overheidsfinanciering A - aanvaarde parameter: overeenkomend met de parameter 'mobiliteit en diversiteit' in het kader van de overheidsfinanciering (BOF) - Vlaams vergelijkingspunt: via de gegevens inzake 'mobiliteit en diversiteit' voor de BOF-financiering - incentive die internationale werving van vorsers en genderevenwicht ambieert R - wijze van werving van personeel als cruciale factor met het oog op onderzoeksprestaties - parameter bepalend voor de financiering van de universiteit (BOF) - outputvereisende en outputbepalende parameter - Enerzijds reikt een in internationale concurrentie samengesteld vorserscorps het potentieel aan voor hoogstaand, vernieuwend onderzoek en netwerkvorming. Anderzijds worden de mogelijkheden om in internationale concurrentie vorsers te werven bepaald door de reeds aan de instelling verwezenlijkte onderzoeksprestaties en de zichtbaarheid die daaraan werd gegeven. T - tijdstipgebonden basiselementen: tijdstip van aanstelling - recent tijdsvenster: tijdsvenster van 1 jaar - snelle vertaling van de prestaties naar de financiering B2. EU-incentives: S - coördinatorschap of promotorschap Europese onderzoeksprojecten en ERC Starting Grants M - centraal geregistreerde EU-projecten en ERC-mandaten (R&D-Net) en bij de R&D EU-Cel geregistreerde voorbereiding van eerste EU-projectaanvragen - duidelijk gehecht aan promotoren en aan de vakgroep(en) waaraan deze in hoofdorde verbonden zijn - volledigheid gegarandeerd door centrale administratieve procedures A - aanvaard als projecten mandaatniveau waartoe enkel de sterkste vorsers en teams toegang kunnen verwerven - incentive voor indiening door sterke vorsers en teams R - outputvereisende en outputbepalende parameter - aanwezigheid op het internationale forum bevordert de bekendheid van de betrokken vorser, diens werk en universiteit, en creëert een gunstige omgeving voor het verdere onderzoek (citaties, uitwisselingen, samenwerking) T - tijdstipgebonden basiselementen: begin en looptijd van de project- of mandaattoekenning en registratie van de voorbereiding van eerste EU-projectaanvragen - snelle vertaling van de prestaties naar de financiering B3. Maatschappelijke valorisatie: S - omschrijving van maatschappelijke valorisatie en de specifieke outputcategorieën in de ZAP-Opdrachtsmatrix M - centraal geregistreerde projecten en door onderzoekers geregistreerde publicaties (beiden in R&D-Net) en centraal geregistreerde patenten (TTI) - volledigheid van projecten en patenten gegarandeerd door centrale administratieve procedures A - aanvaard als wenselijk aandachtspunt voor onderzoekers (ASP) - incentive voor het geven van een aanzet tot maatschappelijke valorisatie waar mogelijk R - criterium erop gericht de universiteit haar rol naar de maatschappij toe optimaal te laten spelen, wat tevens positief is voor de uitstraling en recruteringskracht - laat toe punctueel bekendheid te geven aan actuele verwezenlijkingen op het vlak van maatschappelijke valorisatie (uitstraling) T - tijdstipgebonden basiselementen: publicatiejaar, projectlooptijd, tijdstip van patentaanvraag of -toekenning - recent tijdsvenster: laatste 5 jaar - erkenning van recente prestaties op het vlak van maatschappelijke valorisatie


- 54 / 60 -


APPENDIX 7: Ontwerp van type-begroting


- 55 / 60 -


APPENDIX 8: Nota Doctoraatstoelage Nota Doctoraatstoelage 07.03.2008

Huidig systeem voor de toekenning van Kredieten aan Navorsers De huidige ‘Kredieten aan Navorsers’ worden voorbehouden voor vorsers die een doctoraat voorbereiden.34 De toekenning gebeurt automatisch (aanvraag is niet nodig) op basis van de lijsten van de gedurende de zes voorgaande academiejaren behaalde doctoraten, opgedeeld per promotor / per vakgroep en per faculteit. Het toegekende bedrag per behaald doctoraat is momenteel 7.500 EUR. Jaarlijks worden de lijsten van de behaalde doctoraten via de dienst inschrijvingen afgeleverd en voor controle voorgelegd aan de vakgroepen. De aan de promotor/vakgroep uitbetaalde ‘Kredieten aan Navorsers’ worden jaarlijks op het R&D-intranet gepubliceerd. De ‘Kredieten aan Navorsers’ worden toegekend op een aparte PKC en kunnen uitsluitend aangewend worden voor uitgaven ter ondersteuning van de werkzaamheden van de doctorandi.

Voorgesteld nieuw systeem voor de toekenning van Kredieten aan Navorsers Het voorgestelde nieuwe systeem voor de toekenning van ‘Kredieten aan Navorsers’ is gebaseerd op een extra voorwaarde, namelijk “publicaties”. De behaalde doctoraten tellen in de toekenning enkel mee als de betrokken doctoraten geresulteerd hebben in minstens 1 publicatie in de loop van vier jaar tot de proclamatie. De Universiteit Gent bijvoorbeeld hanteert nu al een gelijkaardig systeem, waarbij een doctoraat dat afgelegd is binnen 4 jaar en die geresulteerd heeft (tot 2 jaar na de verdediging) in minstens 2 publicaties (gepubliceerd of aanvaard) een doctoraatstoelage van 10.000 EUR toegekend krijgt.35

Doel Andere stimuleringsmaatregels in verband met doctoraten, zoals het huidige systeem van ‘Kredieten aan Navorsers’, zijn vaak enkel ontworpen voor het bevorderen van het aantal afgelegde doctoraten en niet zozeer van het aantal publicaties. Het stimuleren van publicaties gaat gepaard met het stimuleren van de opbouw van een onderzoekersportfolio dat belangrijk is voor de verdere carrière van de doctorandus. Ook is dit systeem een aanmoediging voor een maximaal zichtbare onderzoeksoutput.36 Het past daarmee

binnen

een

goede

wetenschappelijke

praktijk,

waarbij

de

kwaliteit

van

de

eigen

onderzoeksresultaten bevorderd wordt door ze voor te leggen aan gezaghebbende peers en waarbij gestreefd wordt naar publicatie in de meest toonaangevende media voor het domein.

34 Het huidige systeem voor de toekenning van ‘Kredieten aan Navorsers’ ging van start met het academiejaar 2003/2004 en is vastgelegd in het reglement van de Onderzoeksraad (goedgekeurd Raad van Bestuur 29.06.1999): http://rd-ir.vub.ac.be/regl-formulieren/OZRreg.pdf. 35 Universiteit Gent. Raad van Bestuur 15 juni 2007, IV/DPO/ALG/1. Nieuwe verdeelsleutel personeelspunten. 36 Nota ‘Maximale Zichtbare Onderzoeksoutput’, versie 07.12.2007. R&D-info december 2007.


- 56 / 60 -


Budget Met het huidige systeem zou in de afgelopen 5 jaar (2002 t/m 2006), per jaar gemiddeld 813.000 EUR ‘Kredieten aan Navorsers’ toegekend zijn. Voor het nieuwe systeem wordt uitgegaan van hetzelfde budget. Op basis van dit budget werd een berekening gemaakt37 van het nieuwe bedrag dat per behaald doctoraat dat aan de nieuwe voorwaarde voldoet, toegekend kan worden. Dit nieuwe bedrag is 10.000 EUR i.p.v. de huidige 7.500 EUR. Over de beschouwde periode voldoet een gemiddelde van 75%, met een licht stijgende tendens. In de veronderstelling dat het niveau na de stijgende tendens (83%) verworven blijft en dat de extrapolatie naar de humane wetenschappen accuraat is, zal ofwel moeten worden rekening gehouden met een mogelijke verhoging van het nodige globale budget met ongeveer 10% (90.750 EUR) om toelagen van 10.000 EUR te kunnen toekennen, ofwel geopteerd voor een lager bedrag per toelage van 9.000 EUR.

Publicatiecategorieën De publicaties die in aanmerking komen, zijn in elk geval die publicaties geïndexeerd in de "Thomson ISI"-databanken SCIE, SSCI en AHCI, plus eventuele andere belangrijke publicatiecategorieën voor het domein geïdentificeerd in het kader van de "ZAP-opdrachtsmatrix".38 Op deze manier zijn niet enkel de publicaties van de exacte en toegepaste wetenschappen vertegenwoordigd, maar ook die van de humane wetenschappen.

Implementatie Er is gekozen voor publicaties van de laatste vier jaren tot de proclamatie, omdat de betrokkenen na die datum niet noodzakelijk meer aan de VUB verbonden zijn en mogelijks artikels publiceren vanuit een andere instelling. De interne controle wordt op deze manier vergemakkelijkt. Het huidige toekenningssysteem is een automatisch systeem dat gebaseerd is op de lijst van verdedigde doctoraten. Het is duidelijk dat een toekenningssysteem gebaseerd op publicaties niet meer automatisch kan verlopen. Ook omdat niet alle artikels meteen na publicatie geregistreerd worden in de ISI-databank of de R&D-databank, is er nood aan een bijkomende procedure en controle. Een mogelijkheid is dat de doctorandus bij het neerleggen van zijn/haar proefschrift een lijst van gepubliceerde en aanvaarde artikels toevoegt, ondertekend door de promotor. Verificatie door R&D beperkt zich dan tot een formele vaststelling of de publicaties uit de juiste periode zijn met de doctorandus als auteur, en de vaststelling van het al dan niet in aanmerking komen voor de toelage.

37 Voor deze berekening is nagaan welke van de behaalde doctoraten gekoppeld kunnen worden aan publicaties uit de ISI databank. Vervolgens werd een extrapolatie gemaakt van het percentage doctoraten met publicatie in de exacte en wetenschappen naar de doctoraten uit de humane wetenschappen (die minder vertegenwoordigd zijn in ISI). 38 ZAP-Opdrachtmatrix. Versie 2.2. Goedgekeurd OZR 07.02.2008.


- 57 / 60 -


APPENDIX 9: Vergelijking van het omgevormde model met het nieuwe model voor de basisfinanciering

aspect

actueel model OZR/BOFprojecten: Richtpercentages

OZR/BOFprojecten: Projecttoekenningen R&D + adviessubcommissies

voorgesteld model Basisfinanciering

Kredieten aan Navorsers

Congreskredieten

R&D: opvraging en verwerking peer review: PhD jury

R&D

R&D: opvraging en verwerking

aanvaarde congresbijdrage

selectie van kwaliteitsgerelateerde prestatiecategorieën

toegekend PhD

actieve congresparticipatie

jaarlijks 'trekkingsrecht' van 500 euro per vorser voor max. 6 jaar vorser

administratie

R&D

kwaliteit

selectie van prestatiecategorieën

toekenningsbasis

behoefte en tendens van prestatiecriteria voor adviessubcommissie

toegekend bedrag

voorgaand budgetaandeel gemoduleerd door relatieve vooruitgang adviessubcommissie

aangevraagd projectbudget, eventueel gereduceerd

vast bedrag per PhD

promotor

promotor

initiatief vorsers

geen (automatische verdeling)

aanvraag onderzoeksproject

geen (automatische toekenning)

aanvraag reiskrediet

enveloppe

verdeling binnen gesloten enveloppe

open enveloppe

gesloten enveloppe

informatiebron

jaarverslagen OWR en OZR

verdeling binnen gesloten enveloppe aanvragen door onderzoekers

omvang en groei van prestaties op vakgroepniveau; strategische persoonlijke prestaties jaarlijks berekende lumpsum per vakgroep; persoonlijke bonussen vakgroep, met uitzondering van de persoonlijke bonussen geen (automatische toekenning en voorstel BOZ voor bonus maatschappelijke valorisatie) verdeling binnen gesloten enveloppe

aanvragen door onderzoekers

centrale databanken (R&D-databank e.a.)

evaluatie

5-jaarlijkse controleberekeningen

centrale databanken & faculteiten voorzien in 2009

hervormd in 2007

5-jaarlijkse evaluatie

recipiënt


peer review: extern & via adviessubcommissies toegekend onderzoeksproject

geen

- 58 / 60 -


APPENDIX 10: Uittreksel uit het BOF-besluit met betrekking tot de parameter "Mobiliteit en Diversiteit" Art. 3. §3. 4º van het Besluit van de Vlaamse regering van 8 SEPTEMBER 2000 betreffende de financiering van de Bijzondere Onderzoeksfondsen aan de universiteiten in de Vlaamse Gemeenschap (BS 18.11.2000), gewijzigd door de Besluiten van de Vlaamse regering van 24 JANUARI 2003 (BS 28.03.2003), 8 DECEMBER 2006 (BS 08.02.2007 en Errata BS 21.06.2007) en 12 DECEMBER 2008 (BS 06.03.2009) houdende de wijziging van het besluit van de Vlaamse regering van 8 september 2000 betreffende de financiering van de Bijzondere Onderzoeksfondsen aan de universiteiten in de Vlaamse Gemeenschap:

Art. 3. §3. 4º een parameter "mobiliteit en diversiteit", zijnde het procentuele aandeel van elke universiteit, tot en met het begrotingsjaar 2007 uitgezonderd de Katholieke Universiteit Brussel, in het aantal eerste aanstellingen in een graad van het zelfstandig academisch personeel van: a) personen die gepromoveerd zijn tot doctor aan een andere universiteit dan de aanstellende universiteit; b) personen die aan de aanstellende universiteit gepromoveerd zijn tot doctor, maar gedurende de laatste vijf jaar ten minste drie jaar geen deel hebben uitgemaakt van het personeel bij die universiteit of een andere universiteit, bij een universitair ziekenhuis, een hogeschool, een publieke onderzoeksorganisatie of een onderzoeksorganisatie die structurele financiering krijgt vanuit de Vlaamse begroting; c) personen van het vrouwelijk geslacht. Onder eerste aanstelling als vermeld in het eerste lid, wordt verstaan de indiensttreding bij de universiteit in een van de graden van het zelfstandig academisch personeel conform hoofdstuk IV, afdeling 3 van het decreet van 12 juni 1991 betreffende de universiteiten in de Vlaamse Gemeenschap. Bij de bepaling van het aantal aanstellingen: 1° wordt geen rekening gehouden met dubbeltellingen, in de zin dat een persoon die bij de aanstelling aan een universiteit voldoet aan twee criteria, vermeld in het eerste lid, 4°, eenmaal wordt geteld; 2° worden het Rijksuniversitair Centrum Antwerpen, de Universitaire Faculteit Sint-Ignatius Antwerpen en de Universitaire Instelling Antwerpen als één universiteit (Universiteit Antwerpen) beschouwd; 3º worden alleen aanstellingen van ten minste 80% aan de universiteit in rekening genomen, inclusief gemengde aanstellingen aan enerzijds de universiteit en anderzijds: a) het daaraan verbonden academisch ziekenhuis. Voor de toepassing van deze bepaling wordt het Universitair Ziekenhuis Gent respectievelijk het Universitair Ziekenhuis Antwerpen, beschouwd als verbonden met de Universiteit Gent respectievelijk de Universiteit Antwerpen; b) het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek-Vlaanderen; c) het IWT; d) de strategische onderzoekscentra (IBBT, IMEC, VITO en VIB). De gegevens voor de berekening van deze parameter ‘mobiliteit en diversiteit’ worden aangeleverd door de Vlaamse Interuniversitaire Raad na een gezamenlijke validatie ervan door de universiteiten, de overheid en de commissarissen die het toezicht uitoefenen op de universiteiten.


- 59 / 60 -


APPENDIX 11: Publicatiecategorieën (Uittreksel, VUB - Reglement inzake Academisch Personeel) Artikel 52 §4. De kandidaatstelling of de aanvraag tot bevordering is vergezeld van een beknopt curriculum vitae, van een motivering van de kandidatuur en van het academisch dossier. Het academisch dossier wordt opgesteld door de betrokkene en bevat alle relevante elementen over : ... 2. Het onderzoeksdossier, waartoe ondermeer behoren: - wetenschappelijke publicaties, andere dan doctoraatsproefschriften, gericht op het forum van onderzoekers, met inachtname van een exacte weergave van de bibliografische referenties en als volgt gecatalogeerd : A = (co-) auteur van wetenschappelijke monografie B = artikels/bijdragen in wetenschappelijke monografieën /verzamelwerken met internationaal referee-systeem C = artikels in wetenschappelijke tijdschriften met internationaal referee-systeem D = artikels/bijdragen in wetenschappelijke monografieën/verzamelwerken met nationaal referee-systeem E = artikels in wetenschappelijke tijdschriften met nationaal referee-systeem F = artikels/bijdragen in wetenschappelijke monografieën/verzamelwerken zonder referee-systeem G = artikels in wetenschappelijke tijdschriften zonder referee-systeem H = wetenschappelijke uitgever van wetenschappelijke monografieën/verzamelwerken en tijdschriften I1 = mededelingen op internationale congressen/symposia integraal gepubliceerd in proceedings I2 = mededelingen op internationale congressen /symposia niet gepubliceerd of slechts beschikbaar als abstract J1= mededelingen op andere congressen integraal gepubliceerd in proceedings J2 = mededelingen op andere congressen niet gepubliceerd of slechts beschikbaar als abstract K = abstracts, korte mededelingen en working papers in proceedings en tijdschriften L = periodieke publicaties uitgegeven door de vakgroep of waaraan wordt meegewerkt door de vakgroep M = rapporten van onderzoeksprojecten die na het afsluiten van het werk werden ingediend bij de betoelagende instantie N = eindrapporten van beleidsvoorbereidende studies die na het beëindigen van het werk bij de opdrachtgevende instantie werden ingediend. O = annotaties P = interne rapporten Q = andere publicatievormen gericht op het forum van onderzoekers ... 3. De rol in de maatschappelijke en wetenschappelijke uitstraling van de faculteit en de universiteit alsook op het vlak van interne en externe communicatie in het algemeen, waartoe ondermeer behoren - Vakpublicaties gericht op professioneel geïnteresseerden (vb. in het kader van dienstverlening aan derden), met inachtname van een exacte weergave van de bibliografische referenties en als volgt gecatalogeerd R = monografie / handboek S = artikel T = andere vakpublicaties - Vulgariserende publicaties gericht op het brede publiek, met inachtname van een exacte weergave van de bibliografische referenties ...


- 60 / 60 -


STRATEGISCH BELEIDSPLAN ONDERZOEK

Recommend Documents