Stichting Pensioenfonds AVEBE. Jaarrapport 2013

Stichting Pensioenfonds AVEBE

Jaarrapport 2013

INHOUDSOPGAVE Pagina

A B C D E

Profiel van het Pensioenfonds Kerncijfers Karakteristieken van het pensioenfonds Verslag van het verantwoordingsorgaan Bestuursverslag Ontwikkelingen bij het pensioenfonds Pensioenbeleid Beleggingsbeleid Financieel beleid Risicobeheer

3 5 7 10 12 13 17 20 25 27

JAARREKENING 1 2 3 4 5 6

Balans per 31 december 2013 Staat van baten en lasten over 2013 Kasstroomoverzicht 2013 Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Toelichting op de balans per 31 december 2013 Toelichting op de staat van baten en lasten over 2013

33 34 35 36 42 56

OVERIGE GEGEVENS 1 2 3 4

Belangrijke gebeurtenissen na balansdatum Resultaatverdeling Actuariële verklaring Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

63 63 64 66

BIJLAGEN 1

Verloopstaat deelnemers/polissen

69

___________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________________ Stichting Pensioenfonds AVEBE 2

A

PROFIEL VAN HET PENSIOENFONDS


PROFIEL VAN HET PENSIOENFONDS

Stichting Pensioenfonds AVEBE (vanaf hier 'het Pensioenfonds') is opgericht op 25 maart 1993 en statutair gevestigd in Veendam. Het Pensioenfonds is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer 41015259. Het Pensioenfonds is een ondernemingspensioenfonds. Het Pensioenfonds heeft als doelstelling het verzorgen en veiligstellen van pensioenen voor deelnemers, gewezen deelnemers/partners (ex-werknemers van AVEBE en de van de door de directie van AVEBE aangewezen verbonden ondernemingen), pensioengerechtigden en nabestaanden. Het Pensioenfonds voert deze taken uit in opdracht van de volgende ondernemingen:

Onderneming

Vestigingsplaats

AVEBE U.A.

Veendam

Henan Process Systems B.V.

Schildwolde

Averis Seeds B.V.

Veendam

Dit jaarverslag betreft een normaal boekjaar dat loopt van 1 januari 2013 tot en met 31 december 2013.

Alle bedragen in dit jaarverslag zijn vermeld in € 1.000


B

KERNCIJFERS


KERNCIJFERS

2013

2012

2011

2010

2009

Deelnemers/polis aantallen · Deelnemers · Gewezen deelnemers2 · Pensioengerechtigden

1.203 1.576 1.930

1.232 1.587 1.888

1.273 1.315 1.713

1.304 1.401 1.666

1.360 2.210 1.609

·

4.709

4.707

4.301

4.371

5.179

2,0 2,0

0,0 2,3

0,0 1,4

0,4 0,4

0,0 2,5

2,0 2,0

0,0 0,0

0,0 0,0

0,4 0,4

0,0 0,0

Premiebaten en uitvoeringskosten Feitelijke premie Kostendekkende premie Pensioenuitvoeringskosten

16.002 12.791 919

16.054 15.806 770

14.557 17.881 566

15.360 16.085 603

15.086 18.541 920

Pensioenuitkeringen Ouderdomspensioen Invaliditeitspensioen Nabestaandenpensioen Wezenpensioen Afkopen Overige4

14.553 38 3.666 30 24 237

14.973 55 3.573 32 54 194

15.456 75 3.412 30 146 -141

14.728 74 3.233 24 797 414

13.054 77 3.173 23 31 113

Totaal

18.548

18.881

18.978

19.270

16.471

8.297 67.829 35.562 15.225 491.708 2.943 2.873

26.222 49.717 26.754 18.694 512.472 2.962 1.296

0 10.619 30.662 4.159 470.552 3.029 932

0 0 0 0 425.514 6.756 48.611

0 0 0 0 391.616 7.397 37.503

615.897 517.957 118,9

632.408 529.919 119,3%

549.201 487.981 112,5%

489.526 425.514 115,0%

450.903 391.616 115,1%

118,7 103,5 103,5

118,5% 103,5% 103,5%

103,5% 103,5%

103,5% 103,5%

103,5% 103,5%

1

Totaal

Reglementvariabelen3 Toeslag actieven in % Toeslag inactieven onvoorwaardelijk in % Toeslag inactieven gedeeltelijk onvoorwaardelijk in % Toeslag inactieven voorwaardelijk in %

Beleggingsportefeuille Vastgoedbeleggingen Aandelen Vastrentende waarden Overige beleggingen Beleggingen matchingsportefeuille Beleggingen risico deelnemers Liquide middelen Vermogensituatie en solvabiliteit Pensioenvermogen Technische voorzieningen Aanwezig dekkingsgraad Aanwezige dekkingsgraad o.b.v. marktrente5 Minimaal vereiste dekkingsgraad Vereist dekkingsgraad

Kerncijfers worden opgenomen conform de oorspronkelijk definitieve jaarrekening 1

2 3

4 5

Het aantal deelnemers is t.o.v. 2011 gestegen door de conversie van A&O naar Syntrus Achmea. Vanaf 2012 staan niet het aantal deelnemers maar het aantal polissen toegelicht. Een deelnemer kan nu in de administratie meerdere polissen hebben. Een verloop is opgenomen in de bijlage van dit rapport In 2010 en 2011 zijn veel kleine pensioenen afgekocht; hierdoor is het aantal gewezen deelnemers sterk afgenomen. De toeslagenpercentages betreffen de percentages per primo van het verslagjaar. De toeslag primo 2014 is wel verwerkt en toegelicht in dit jaarverslag, maar niet gepresenteerd in de kerncijfers. In 2010 is er rekening gehouden met een uitkeringslast van € 288. Deze is in 2011 tegen geboekt. De dekkingsgraad wordt berekend op basis van de actuele marktrente zonder rekening te houden met de UFR en driemaands middeling.


C

KARAKTERISTIEKEN VAN HET PENSIOENFONDS


KARAKTERISTIEKEN VAN HET PENSIOENFONDS

Organisatie Bestuur Het Pensioenfonds staat onder leiding van een bestuur, dat is samengesteld uit vertegenwoordigers van de werkgever en (periodiek aftredende) vertegenwoordigers van de werknemers en pensioengerechtigden. Op 31 december 2013 was het bestuur als volgt samengesteld:

Functie

Naam

Namens

Benoemd

Aftredend

Voorzitter

De heer T.J.H. (Hans) Miedema

Werkgever

27-08-2003

n.v.t.

Secretaris

De heer J. (Joris) Vos

Pensioengerechtigden

01-07-2006

01-07-2015

Lid

Mevrouw C. (Carla) Kuiper

Werknemer

01-08-2011

01-07-2014

Vice-voorzitter

De heer F. (Fred) Oostland

Werkgever

01-12-2005

n.v.t.

Lid

De heer M. (Mark) Mijnen

Werknemer

01-08-2007

01-07-2016

De heer Mijnen is in 2013 herbenoemd. Het Pensioenfonds heeft geen werknemers in dienst en de bestuursleden worden niet betaald voor deze functie. Het bestuurslid namens de pensioengerechtigden ontvangt wel een (vrijwilligers)vergoeding. Het bestuur vergadert minimaal twee keer per jaar en verder zo vaak als de voorzitter of twee andere leden van het bestuur dit wenselijk achten. Tijdens het verslagjaar is het bestuur 8 keer bij elkaar gekomen, te weten op 22 januari 2013, 27 februari 2013, 2 april 2013, 12 juni 2013, 25 juni 2013, 24 september 2013 (tevens deelnemersvergadering), 12 november 2013 en 17 december 2013. Dagelijks bestuur De heren Miedema en Oostland vormen samen het dagelijks bestuur, binnen de one tier board. Het dagelijks bestuur wordt hierbij ondersteund door een externe partij (ambtelijk secretaris). Het dagelijks bestuur heeft uitsluitend bevoegdheden die zijn vastgelegd in de statuten en reglementen van het Pensioenfonds, overeenkomstig de vastlegging in de actuariële en bedrijfstechnische nota (abtn). Deskundigheid Elk pensioenfondsbestuur moet deskundig zijn op alle 7 door DNB geformuleerde deskundigheidsgebieden. De deskundigheidseisen zijn door de pensioenkoepels meer concreet gemaakt, door deze onder te verdelen in kennisniveau 1 en 2. Alle bestuursleden voldoen aan deskundigheidsniveau 1. Daarnaast voldoet het bestuur als collectief aan deskundigheidsniveau 2. In het kader van de permanente educatie wordt tenminste 2 keer per jaar tijdens een bestuursvergadering een cursus gegeven op een verschillend deskundigheidsgebied op deskundigheidsniveau 2 voor alle bestuursleden. Het bestuur heeft in 2013 gezamenlijk de cursussen gevolgd op het gebied van governance en uitbesteding. Daarnaast heeft het bestuur uitgebreid stilgestaan bij het onderwerp risicomanagement.


Verantwoordingsorgaan De samenstelling van het verantwoordingsorgaan is als volgt: Functie Naam Namens

Benoemd

Aftredend

Voorzitter

De heer H. (Henk) Berends

Werkgever

2010

2014

Secretaris

De heer R. (Ronald) Apeldoorn

Werknemer

2008

2016

Lid

De heer D.K. (Douwe) Faber

Pensioengerechtigden

2012

2015

De heer Apeldoorn is in 2013 herbenoemd. De belangrijkste taak van het verantwoordingsorgaan is een oordeel te geven over het handelen van het bestuur, het uitgevoerde beleid en toekomstige beleidskeuzes. Daarnaast heeft het verantwoordingsorgaan op een aantal gebieden adviesrecht. Intern toezicht Voor het intern toezicht is gekozen voor een one-tier board. Belangrijkste overwegingen om het intern toezicht op deze manier in te vullen waren: efficiency, effectiviteit en doelmatigheid. Door de keuze voor een one-tier board moet er onderscheid gemaakt worden tussen uitvoerende en niet-uitvoerende toezichthoudende bestuursleden. Het algemeen bestuur is verantwoordelijk voor het algemeen beleid, houdt toezicht op en geeft advies en/ of instructies aan het dagelijks bestuur. Omdat het intern toezicht binnen het bestuur zelf gepositioneerd is, moet ervoor gezorgd worden dat het onafhankelijk ten opzichte van uitvoerende bestuursleden kan functioneren. Om dit te waarborgen is de taakverdeling tussen dagelijks en algemeen bestuur duidelijk vastgelegd in de statuten. In de statuten wordt duidelijk onderscheid gemaakt in functie, taak en verantwoordelijkheid tussen dagelijks en algemeen bestuur, alsook dat het algemeen bestuur toezicht houdt op het dagelijks bestuur. In verband met de implementatie van de Wet versterking bestuur pensioenfondsen zal het intern toezicht vanaf 1 juli 2014 anders worden vormgegeven. Compliance officer De compliance officer is belast met het toezicht op de naleving van de op grond van de gedragscode geldende bepalingen. De compliance officer adviseert verbonden personen over de uitleg en toepassing van bepalingen zoals die zijn opgenomen in de gedragscode. De heer Russchen is de compliance officer van het pensioenfonds. Externe dienstverleners Het voeren van de deelnemers-, financiële- en uitkeringsadministratie is sinds 2012 uitbesteed aan Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. (hierna Syntrus Achmea). De Helpdesk van Syntrus Achmea is het eerste aanspreekpunt voor onze (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden. Syntrus Achmea verzorgt voor meerdere pensioenfondsen de administratie, waarbij gebruik wordt gemaakt van het gecertificeerd kwaliteitssysteem ISAE 3402 (type II). Eenmaal per jaar worden de beschreven processen door een onafhankelijke accountant beoordeeld op het voldoen aan de gestelde normen. De uitkeringsadministratie is uitbesteed aan AVEBE U.A. Syntrus Achmea levert hiervoor de benodigde mutaties aan. TKP Investment B.V. (hierna TKPi) is sinds december 2011 verantwoordelijk voor het fiduciair management. TKPi voert het door het bestuur vastgestelde strategische beleid uit, op basis van een beleggingsmandaat. TKPi beheert en belegt een deel van het vermogen van het pensioenfonds. Het overige deel van het vermogen, behorend bij het nominale garantiecontract zonder winstdeling, wordt beheerd door Aegon. Over dit deel van het vermogen loopt het pensioenfonds geen risico. Towers Watson adviseert en ondersteunt het bestuur sinds juli 2008. De certificerend actuaris en de certificerend accountant van het Pensioenfonds zijn allebei verbonden aan Ernst & Young.


D

VERSLAG VAN HET VERANTWOORDINGSORGAAN


OORDEEL VAN HET VERANTWOORDINGSORGAAN Stichting Pensioenfonds AVEBE ('het Pensioenfonds') is sinds 2008 wettelijk verplicht een VerantwoordingsOrgaan (VO) op te richten. In 2008 is het VO van het Pensioenfonds ingesteld en zijn de leden van het VO benoemd. Tijdens het verslagjaar 2013 heeft het VO twee maal overleg gehad met het Dagelijks Bestuur van het Pensioenfonds AVEBE, waarbij het bespreken van de aangereikte informatie onderwerp van gesprek was. Op 1 juli 2013 is de heer Apeldoorn herbenoemd als lid namens de actieve deelnemers.

Samenstelling en taken Het VO bestaat uit drie vertegenwoordigers (werkgever, actieve deelnemers en pensioengerechtigden). Conform de Pensioenwet is de belangrijkste taak van het VO een oordeel te geven over: 1. Het handelen van het bestuur van het Pensioenfonds. 2. Het door het bestuur gevoerde beleid. 3. Beleidskeuzes van het bestuur die op de toekomst betrekking hebben. Het bestuur legt ter afsluiting van een periode verantwoording af over het gevoerde beleid aan het VO. Daarbij gaat het vooral om de vraag of het bestuur bij zijn beleid op een evenwichtige manier rekening heeft gehouden met de belangen van alle belanghebbenden. Adviezen Het bestuur heeft het Verantwoordingsorgaan in 2013 om de volgende adviezen gevraagd: Communicatiebeleidsplan 2013-2017. l Klachten- en geschillen reglement. l Bestuursmodel Stichting Pensioenfonds AVEBE. l Oordeel 2013 Het VO heeft kennis genomen van het concept jaarverslag 2013 en onderliggende concept stukken en heeft op basis van deze stukken geen aanleiding gevonden tot nadere op/aanmerkingen hierover. In 2013 zijn de veranderingen van 2012 verder doorgevoerd en heeft dit meer gestalte gekregen. Daarnaast is het bestuur van het Pensioenfonds AVEBE actief bezig de nieuwe Pensioenwet voor te bereiden en tijdig te implementeren. Onder meer de keuze voor het nieuwe Bestuursmodel is hier een voorbeeld van. Het VO spreekt zijn waardering uit voor de zorgvuldige voorbereiding en uitvoering van deze belangrijke wijzigingen als ook het gestarte traject ter voorbereiding van de nieuwe Pensioenwet. De informatievoorziening naar het VO is gedurende deze veranderingen zeer goed geweest. Het VO is tevreden over de samenwerking met het Bestuur van het Pensioenfonds AVEBE en het VO zet de samenwerking met het Bestuur in de toekomst graag voort. Namens het Verantwoordingsorgaan, Hoogachtend, Henk Berends (voorzitter) Reactie van het bestuur Wij danken het VO voor de door haar uitgevoerde werkzaamheden en de plezierige en constructieve samenwerking in de afgelopen periode.


E

BESTUURSVERSLAG


BESTUURSVERSLAG

Pensioenveranderingen gaan door Na een hectisch 2012 was 2013 een jaar waarin een aantal grote veranderingen in gang is gezet. Zo werd onder andere de eerste stap gezet om langzaam de AOW-leeftijd te verhogen naar 67 jaar. De AOW-leeftijd ging in 2013 met een maand omhoog. Om te kunnen voldoen aan de nieuwe fiscale eisen die per 1 januari 2014 gelden - namelijk lagere opbouwpercentages en de hogere pensioenrichtleeftijd van 67 jaar - moesten veel pensioenregelingen aangepast worden De pensioenregeling van AVEBE voldoet in 2013 aan de fiscale eisen die per 1 januari 2014 gelden. Als gevolg hiervan is deze pensioenregeling niet aangepast. Naast de verhoging van de AOW-leeftijd is het wetsvoorstel FTK in 2013 in consultatie gebracht. Het Financieel Toetsingskader (FTK) is onderdeel van de Pensioenwet. Eind 2013 bleek dat het niet haalbaar was om het nieuwe Financieel Toetsingskader voor 31 januari 2014 in de Tweede Kamer te hebben liggen. De verwachting is nu dat het wetsvoorstel voor de zomer van 2014 door de Kamer kan worden behandeld. Invoering van het nieuwe FTK wordt onveranderd beoogd per 1 januari 2015. In 2013 werd de Wet Versterking bestuur Pensioenfondsen aangenomen. Doel van deze wet is het verbeteren van de besturing van pensioenfondsen. Een pensioenfonds heeft hiervoor een keuze uit vijf wettelijke bestuursmodellen. Deze modellen verschillen vooral in de manier waarop er toezicht wordt gehouden op het bestuur en de samenstelling ervan. Keuze voor bestuursmodel Het pensioenfonds heeft als gevolg van de nieuwe wet Versterking bestuur Pensioenfondsen besloten het paritaire bestuursmodel te hanteren vanaf 1 juli 2014. Het aantal bestuursleden wordt teruggebracht naar vier personen (één bestuurslid namens de deelnemers, één bestuurslid namens de pensioengerechtigden en twee bestuursleden namens de werkgever). Het interne toezicht wordt ingevuld door een visitatiecommissie. Het huidige verantwoordingsorgaan wordt omgevormd naar een verantwoordingsorgaan 'nieuwe stijl'. De verdere uitwerking hiervan vindt in 2014 plaats. Lichte financiële verbetering bij pensioenfondsen Bij veel pensioenfondsen steeg de dekkingsgraad in 2013. Volgens de Pensioenfederatie is deze 'voorzichtig positieve ontwikkeling' een illustratie dat de pensioensector er in 2013 op vooruit is gegaan. Desondanks moesten ongeveer 30 pensioenfondsen een pensioenverlaging aankondigen voor 2014. Bij Pensioenfonds AVEBE was dit niet aan de orde. Volgens de Pensioenfederatie is het nog te vroeg om te spreken van duurzaam herstel. Dekkingsgraad Pensioenfonds AVEBE De dekkingsgraad van het pensioenfonds was in 2013 stabiel. Pensioenfonds AVEBE bepaalt de dekkingsgraad op 2 verschillende manieren te weten: l

l

Ten behoeve van de jaarverslaggeving en de verslaggeving richting DNB: De verplichtingen bij het bepalen van deze dekkingsgraad worden gebaseerd op de nominale rentetermijnstructuur (RTS) per balansdatum zoals die door DNB is vastgesteld inclusief de driemaands gemiddelde UFR rentemethodiek. Hierna: de UFR. Op 1 januari respectievelijk 31 december 2013 bedroeg deze 119,3% respectievelijk 118,9%. Ten behoeve van het financiële beleid: De verplichtingen bij het bepalen van deze dekkingsgraad worden gebaseerd op de marktrente (zuivere RTS). Deze dekkingsgraad wordt onder andere gehanteerd voor de bepaling van de toeslagverlening, de bij de werkgever in rekening te brengen premie en de renteafdekking. Hierna: de zuivere RTS. Op 1 januari respectievelijk 31 december 2013 bedroeg deze 118,5% respectievelijk 118,7%.


Rendement beleggingsportefeuille De totale beleggingsportefeuille die beheerd en belegd wordt door TKPi behaalde in 2013 een rendement van 7,1%. Een prima rendement, waarmee het pensioenfonds tevreden is. Dit positieve resultaat was vooral te danken aan de beleggingen in aandelen (19,5 %) en de hedge funds (9,5%). De commodities (-11,8 %),het vastgoed (-3,8%) en de vastrentende waarden (-1,7%) deden het daarentegen niet goed. Toch was het totale rendement uiteindelijk beter dan de benchmark (6,6%). Vanaf pagina [nummer] gaan wij dieper in op de beleggingen en het beleggingsjaar 2013. Ontwikkeling technische voorzieningen: Ondanks het positieve beleggingsrendement zijn zowel de dekkingsgraad op basis van de UFR als op basis van de zuivere RTS (marktrente) gedaald. Deze daling wordt voornamelijk veroorzaakt doordat op 1 juli 2013 is besloten om de opgebouwde pensioenen voor alle (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden met terugwerkende kracht per 1 januari 2013 te verhogen met 2%. Daarnaast is de toeslagverlening per 1 januari 2014 van 0,3% voor de groepen 3 en 4 en 0,9% voor de groepen 1 en 2 eveneens meegenomen in de dekkingsgraadbepaling. Daarnaast is in 2013 een excassokostenvoorziening van 2% van de totale technische voorzieningen in Eigen Beheer gevormd. Buy-in opgebouwde pensioenaanspraken In 2013 is het herverzekeringscontract met Aegon omgezet naar een nominaal garantiecontract zonder winstdeling. Dit is gerealiseerd door middel van een buy-in. Deze buy-in had betrekking op de opgebouwde aanspraken tot en met 2012. Ook de pensioenverplichtingen opgebouwd in 2013 zijn herverzekerd bij Aegon. Vanaf 1 januari 2014 gaat het pensioenfonds zelf de pensioenen en het vermogen beheren. Nieuwe contracten met verzekeraars Vanaf 1 januari 2014 is de herverzekering van een deel van de overlijdens- en arbeidsongeschiktheidsrisico's ondergebracht bij Zwitserleven. Dit was nodig omdat het pensioenfonds vanaf 1 januari 2014 is overgegaan naar een situatie van eigen beheer. Door de werkgever is met Zwitserleven een contract afgesloten voor de verzekering van het ANW-hiaat pensioen. Vanaf 1 januari 2014 wordt deze verzekering niet meer door het Pensioenfonds, maar door de werkgever aangeboden. Ten slotte is ook de pensioenuitvoering voor Module III van de pensioenregeling gewijzigd. Per 1 januari 2013 is Robeco de nieuwe uitvoerder. Goed Pensioenfondsbestuur Integere bedrijfsvoering Het beleid van het Pensioenfonds is gericht op een integere bedrijfsvoering. Deze verantwoordelijkheid is vastgelegd in artikel 143 van de Pensioenwet. Dit houdt onder meer in: Adequate administratieve organisatie en interne controle (AO/IC) en risicobeheersing, l Analyse en beheersing van integriteitsrisico's, l Voorkomen van belangenverstrengeling, l Duurzame beheersing van (financiële) risico's, l Iedere 3 jaar een continuïteitsanalyse uitvoeren. l Continuïteitsanalyse Het Pensioenfonds heeft het beleid om eens in de 3 jaar een continuïteitsanalyse uit te voeren. In 2010 is een continuïteitsanalyse uitgevoerd. Deze continuïteitsanalyse toonde onder andere aan dat het financieel beleid van het Pensioenfonds consistent is; de financiële opzet past bij de toeslagambitie. Zodra meer duidelijk is over het nieuwe Financieel Toetsingskader zal een nieuwe continuïteitsanalyse worden uitgevoerd.


Kostentransparantie De totale kosten voor het pensioenbeheer in 2013 bedragen circa € 919 duizend. Hieronder vallen de administratie-, communicatie, advies- en bestuurskosten, alsmede de kosten van toezicht en controle. Het totaal aantal actieve en pensioengerechtigde deelnemers per 31 december 2013 bedraagt 3133. De kosten per deelnemer bedragen in 2013 derhalve € 293,32. In deze berekening is uitgegaan van de aanbevelingen van de Pensioenfederatie. Voor 2013 zijn de kosten voor vermogensbeheer berekend op 0,21% van het gemiddeld belegd vermogen. Hierin zijn begrepen de kosten van het vermogensbeheer alsmede van de custodian (bewaarkosten) en een inschatting van de transactiekosten. De transactiekosten zijn berekend op 0,01% van het gemiddeld belegd vermogen. De kosten moeten worden beoordeeld in relatie tot de gekozen beleggingsmix, de bijbehorende benchmark en het rendement op lange termijn. ALM In 2011 is gestart met een uitgebreide Asset Liability Management (ALM-) studie. In 2012 zijn verschillende strategische keuzes getoetst. Mede op basis van de resultaten van de ALM-studie heeft het bestuur besloten tot een buy-in van de nominaal opgebouwde pensioenaanspraken tot en met 31 december 2013. In 2013 is middels een ALM-studie het beleggingsbeleid bepaald dat het pensioenfonds vanaf 1 januari 2014 zal gaan voeren. Intern toezicht en verantwoordingsorgaan Het bestuur van het Pensioenfonds besteedt - conform de Pensioenwet en de daarin opgenomen eisen voor goed pensioenfondsbestuur - veel aandacht aan de opzet en inrichting van de organisatie, inclusief de interne beheersing. Reglementair is vastgelegd hoe het bestuur omgaat met zijn rol en invulling geeft aan begrippen als goed bestuur, verantwoording en intern toezicht. Aan het pensioenfonds is een verantwoordingsorgaan verbonden. Dit orgaan beoordeelt het handelen van het bestuur conform haar wettelijke taak. Gedragscode Het Pensioenfonds heeft een gedragscode ingesteld voor alle bij het Pensioenfonds betrokken personen. De gedragscode geeft regels en richtlijnen ter voorkoming van verstrengeling van belangen van het Pensioenfonds en de privébelangen van betrokken personen, maar is ook bedoeld om gebruik of verspreiding van vertrouwelijke marktinformatie te voorkomen. Jaarlijks wordt in een vergadering van het algemeen bestuur, in bijzijn van de compliance officer, de naleving van de gedragscode door alle bestuursleden bevestigd. Het uitgangspunt van de gedragscode is het bevorderen van transparantie en ervoor te zorgen dat alle aan het Pensioenfonds verbonden personen - ook voor bescherming van hun eigen belangen - duidelijk weten wat wel en wat niet geoorloofd is. De gedragscode is tevens bedoeld ter bescherming van de aan het Pensioenfonds verbonden personen in hun externe contacten met bijvoorbeeld zakelijke relaties.


Communicatie Nieuw communicatiebeleid In 2013 is voor de periode 2013 -2017 een nieuw communicatiebeleid vastgesteld. In dit nieuwe beleid zijn de uitkomsten van het medewerkersonderzoek (juni 2012) en de bevindingen uit het rapport 'Pensioen in duidelijke taal' meegenomen. De belangrijkste uitgangspunten voor het nieuwe communicatiebeleid zijn: Voldoen aan de wettelijke eisen. We zien deze wettelijke vereisten als een minimum. Voor effectieve communicatie is l meer nodig. Deelnemers moeten een reëel beeld hebben van hun pensioensituatie. Dit betekent dat deelnemers inzicht moeten l hebben in hoeveel ze kunnen verwachten en wat ze nodig hebben. Ook moeten de met pensioen samenhangende risico's duidelijk zijn. Pensioenfonds AVEBE wil duidelijk aangeven welke acties een deelnemer zelf kan ondernemen, en welke ondersteuning hij van het pensioenfonds mag verwachten. Het pensioenfonds houdt er rekening mee dat het merendeel van de deelnemers niet zelf om pensioeninformatie l vraagt. De informatie moet hen actief vanuit het fonds aangeboden worden. Website Een belangrijke mijlpaal in 2013 was de lancering van de pensioenwebsite. Informatie over de pensioenregeling is nu op elk moment voor alle groepen deelnemers beschikbaar. Elke maand wordt bijgehouden hoeveel mensen de website bezoeken. Maar er wordt ook gekeken hoe lang een bezoeker gemiddeld op de website blijft, en welke pagina's veel, weinig of juist niet worden bezocht. Uit de website statistieken blijkt dat veel mensen terugkeren naar de site. Pensioenplanner In de tweede helft van 2014 zal de pensioenplanner gelanceerd worden. Met behulp van de pensioenplanner kunnen deelnemers individuele pensioenberekeningen laten uitvoeren. Nieuwsbrief Het Pensioenfonds stuurde in juli 2013 het AVEBE Pensioen Nieuws naar deelnemers en pensioengerechtigden. In dit nummer is een samenvatting van het Jaarverslag van 2012 opgenomen. Gedurende het jaar ontvingen deelnemers en pensioengerechtigden daarnaast verschillende persoonlijke brieven onder andere over de aanpassing van het Anw-hiaatpensioen.


PENSIOENBELEID Pensioenregeling De basispensioenregeling is een zogenaamde CDC-regeling ('collective defined contribution'). Dat wil zeggen dat de werkgever een vaste bijdrage betaalt aan het Pensioenfonds plus de afgesproken aanvullende bijdrage. In het pensioenreglement is de regeling vormgegeven als een (voorwaardelijke) middelloonregeling. Bij deze pensioenregeling ligt het financiële risico niet bij de werkgever. Dit risico ligt voor de opgebouwde rechten tot en met 31 december 2013 bij AEGON. Als de financiële positie van het Pensioenfonds en de bijdragen van de deelnemers en werkgever volgens wettelijke normen onvoldoende zijn, zal het bestuur ervoor zorgen dat de op te bouwen aanspraken evenredig worden verlaagd. Zodra de financiële positie verbetert, kunnen de verlagingen weer worden hersteld. Naast de CDC-regeling kent het Pensioenfonds een tweetal gesloten beschikbare premieregelingen. Per 1 januari 2012 heeft het Pensioenfonds een nieuwe uitvoeringsovereenkomst afgesloten met AVEBE U.A. De pensioenregeling en de financiering zijn gewijzigd. De uitvoeringsovereenkomst loopt tot 1 januari 2014. Begin 2014 zijn AVEBE U.A en het Pensioenfonds overeengekomen de looptijd van de uitvoeringsovereenkomst te verlengen tot 1 januari 2015. Premiebeleid Tussen de "Coöperatie AVEBE U.A." en de "Stichting Pensioenfonds AVEBE" is, tot 1 januari 2015, bepaald dat de werkgever het Pensioenfonds jaarlijks een premie ter beschikking stelt die gelijk is aan de som van de volgende onderdelen: Een totale bijdrage ter grootte van 25,78% (24,88% voor pensioenopbouw en 0,9% als vergoeding voor rente) van de l som van de jaarsalarissen van alle deelnemers aan de in het pensioenreglement omschreven pensioenregeling rekening houdend met de geldende parttimefactoren; De kosten voor de uitvoering en administratie van de pensioenregeling, alsmede kosten en vergoeding van het l bestuur; De deelnemersbijdragen die geen onderdeel uitmaken van de hiervoor genoemde totale bijdrage van 25,78%. l De werkgever heeft eenmalig een bedrag van 8 miljoen euro aan het Pensioenfonds beschikbaar gesteld voor de financiering van de overgangsregeling. Deze overgangsregeling was bedoeld voor deelnemers die óp of ná 1 januari 1950 waren geboren én aan de volgende 2 aanvullende voorwaarden voldeden: Op 1 juli 1996 deelnemer in de toenmalige flexibele pensioenregeling waren; l Ultimo 2005 deelnemer in één van de tot dat moment geldende pensioenregelingen waren . l Toeslagenbeleid Bij het verlenen van toeslagen (indexatie) maakt het Pensioenfonds onderscheid tussen verschillende groepen: Groep 1: Pensioenen ingegaan of premievrij geworden vóór 1 april 1996; Groep 2: Pensioenen ingegaan of premievrij geworden vanaf 1 april 1996 tot 9 december 1999; Groep 3: Pensioenen ingegaan of premievrij geworden vanaf 9 december 1999; Groep 4: Opgebouwde pensioenen van de (actieve) deelnemers. Bij het bepalen van de hoogte van de toeslag, kijkt het Pensioenfonds naar twee indexen. Per groep is bepaald welke index gegeven wordt. De indexen waar de hoogte van de toeslag van afgeleid wordt, betreffen: de Consumentenprijsindex alle huishoudens (afgeleid, basisjaar 2006 = 100), zoals gepubliceerd door het Centraal l Bureau voor de Statistiek ('CBS') (hierna: prijsindex cq. prijsinflatie). Deze prijsindex wordt tot op één decimaal nauwkeurig berekend over een periode die loopt van de maand oktober tot de maand oktober van het volgende jaar. Ter verduidelijking: voor de toeslag per 1 januari 2014 kijkt het Pensioenfonds naar de prijsindex berekend over de periode van oktober 2012 tot oktober 2013. De algemene loonontwikkeling volgens de CAO van AVEBE (hierna: loonindex cq looninflatie). l


Naast de loon- en prijsindex kijkt het Pensioenfonds vooral naar de eigen financiële positie, zoals vastgelegd in de dekkingsgraad. De dekkingsgraad van het Pensioenfonds, berekend op basis van de actuele rentetermijnstructuur zonder rekening te houden met de UFR en driemaands middeling, was op 31 december 2013 118,7%. Toeslagregeling per groep Groep 1 Pensioenen uit groep 1 vallen onder de onvoorwaardelijke toeslagregeling. De toeslag is gelijk aan de stijging van de door het CBS gepubliceerde afgeleide consumentenprijsindex voor alle huishoudens over de eerdergenoemde periode van oktober tot oktober voorafgaande aan de toeslagdatum (prijsindex). Om deze garantie tot waardevastheid zeker te stellen houdt het Pensioenfonds in eigen beheer een aparte voorziening aan. De toeslag voor deze groep was per 1 januari 2014 gelijk aan de ontwikkeling van de prijsindex in de referentieperiode: 0,9%. Groep 2 De toeslag voor pensioenen uit groep 2 is de hiervoor genoemde prijsindex gemaximeerd op de laagste van de algemene salarisontwikkeling volgens de CAO van AVEBE én de 5-jaars gemiddelde overrente. Hiervoor houdt het Pensioenfonds in eigen beheer een aparte voorziening aan. De toeslag voor deze groep bedraagt per 1 januari 2013 2%. De toeslag voor deze groep (per 1 januari 2014) was 0,9%. Groep 3 Het Pensioenfonds streeft ernaar de pensioenen uit groep 3 - de premievrije en ingegane pensioenen - te verhogen op basis van de prijsindex. Voorwaarde is wel dat de financiële positie naar het oordeel van het bestuur voldoende is. De toeslag bedraagt echter nooit meer dan de algemene loonontwikkeling volgens de CAO van AVEBE. De toekenning van de aanpassing is voorwaardelijk; er is geen recht op deze aanpassing, en het is ook voor de langere termijn niet zeker of en in hoeverre aanpassing zal plaatsvinden. Voor nog niet-toegekende toeslagen wordt niet gereserveerd en er wordt geen premie voor betaald. Omdat de voorlopige dekkingsgraad ultimo 2013 118,3% was, is de toeslag voor deze groep gelijk aan de prijsinflatie. De toeslag voor deze groep bedraagt per 1 januari 2013 0,3%. Het toeslagpercentage per 1 januari 2014 is in de bestuursvergadering van 17 december 2013 vastgesteld, op basis van de voorlopige dekkingsgraad per 31 december 2013. Groep 4 Het bestuur streeft ernaar de opgebouwde pensioenaanspraken uit groep 4 jaarlijks per 1 januari aan te passen. De toeslag wordt gegeven als het Pensioenfonds hier - naar het oordeel van het bestuur - voldoende geld voor heeft. De toeslag bedraagt nooit meer dan het percentage van de algemene salarisontwikkeling volgens de CAO van AVEBE die van toepassing is over de hiervoor genoemde periode. De toeslagverlening is voorwaardelijk; er is geen recht op een toeslag en het is ook voor de langere termijn niet zeker of en in hoeverre toeslagen kunnen worden verleend. Omdat de voorlopige dekkingsgraad ultimo 2013 118,3% was, is de toeslag voor deze groep gelijk aan de prijsinflatie. De toeslag voor deze groep bedraagt per 1 januari 2014 0,3%. Het toeslagpercentage per 1 januari 2014 is in de bestuursvergadering van 17 december 2013 vastgesteld, op basis van de voorlopige dekkingsgraad per 31 december 2013. Voorwaardelijkheid toeslagen De toeslagen op de pensioenen die ná 9 december 1999 zijn ingegaan of premievrij zijn geworden, zijn voorwaardelijk. Toeslagen worden verleend voor zover de middelen van het Pensioenfonds het toelaten. In de toeslagmatrix zoals gepubliceerd door SZW kan deze voorwaardelijke toeslag worden ondergebracht in toeslagcategorie D1 "Voorwaardelijke toeslagtoezegging gekoppeld aan een ex-ante bepaalde maatstaf". Voor de onvoorwaardelijke toeslag van groep 1 en de deels voorwaardelijke van groep 2 worden aparte voorzieningen aangehouden.


Toeslagenstaffels Voor de genoemde voorwaardelijke toeslag worden de onderstaande toeslagenstaffels door het bestuur als leidraad genomen.

Toeslagenstaffel deelnemers groep 4 tot 110% dekkingsgraad tot 122% dekkingsgraad tot 135% dekkingsgraad vanaf 135% dekkingsgraad vanaf 135% dekkingsgraad

geen toeslag 1/3e prijsinflatie e 2/3 prijsinflatie looninflatie inhaaltoeslagen

Toeslagenstaffel gewezen deelnemers en pensioengerechtigden groep 3 tot 110% dekkingsgraad tot 122% dekkingsgraad tot 135% dekkingsgraad vanaf 135% dekkingsgraad vanaf 135% dekkingsgraad

geen toeslag e 1/3 prijsinflatie 2/3e prijsinflatie prijsinflatie inhaaltoeslagen

Door de omzetting van het herverzekeringscontract naar het nominale garantiecontract is de dekkingsgraad aanzienlijk gestegen. In verband hiermee is de toeslagenstaffel in 2013 aangepast. Ontwikkelingen deelnemers, gewezen deelnemers en gepensioneerden In bijgaand overzicht is de ontwikkeling van het deelnemersbestand in aantallen weergegeven. In de kolom 'Percentage voorziening' staat de procentuele verhouding van de groep deelnemers in de VPV.

Actieven

Aantal verzekerden 1.203

Per 31 december 2013 Per 31 december 2012 Bedrag TV Percentage Aantal Bedrag TV Percentage in € 1000 voorziening verzekerden in € 1000 voorziening 202.366 40,0 1.232 218.510 42,1

Gewezen deelnemers

1.576

67.869

13,4

1.587

63.534

12,2

Pensioengerechtigden Voorziening voor zieken (uitlooprisico) Toekomstige kosten

1.930

236.126

46,6

1.888

237.332

45,7

Totaal

4.709

1.760

1.760

9.836

8.783

517.957

100,0

4.707

529.919

100,0


BELEGGINGSBELEID Beleggingsjaar 2013 Het beleid van centrale banken bepaalde in het verslagjaar voor een groot deel de stemming op de financiële markten. De Europese Centrale Bank (ECB) hield de rente laag en maakte het mogelijk dat banken goedkoop geld konden lenen. Hiermee hoopte de ECB dat de economische groei weer op gang zou komen. Daarnaast sprak de ECB uit dat zij ongelimiteerd schuldpapier zou opkopen van Zuidelijke Eurolanden indien zij om steun zouden vragen. Deze strategie leek dit jaar goed te werken. De risicopremies op staatsobligaties van de Zuidelijke Eurolanden daalden aanzienlijk. Ook de Amerikaanse centrale bank, de Fed, beïnvloedde het gedrag van beleggers. De Fed had de liquiditeit enorm vergroot door maandelijks grote bedragen te beleggen in Amerikaanse staatsobligaties en hypotheekleningen. Vanaf het tweede kwartaal werd verwacht dat de Fed zou starten met de afbouw ('tapering') van deze monetaire verruiming. Ondanks het positieve signaal dat hiervan uit zou moeten gaan, reageerden beleggers negatief. Het bleef voor een groot deel van het jaar onduidelijk in hoeverre de Fed daadwerkelijk over zou gaan tot het matigen van de monetaire stimulering. In december besloot de Fed om in januari 2014 te beginnen met een stapsgewijze afbouw van het steunbeleid. Economische cijfers verbeterden gedurende het jaar en duidden op het aantrekken van de groei in grote delen van de wereld. Wel waren de onderlinge verschillen groot. Zo bleef Europa achter ten opzichte van de Verenigde Staten, vooral door de negatieve effecten van bezuinigingen op de economische groei. Vanaf de tweede helft van het jaar verbeterden ook in Europa de economische vooruitzichten. Door het verbeterde macro economische nieuws is de Nederlandse en Duitse lange rente gestegen. Zo steeg de Duitse 30-jaars rente van 2,1% per eind 2012 naar 2,7% per eind 2013. Vooral door het lage rendement (bijna nihil) op kortere staatsobligaties van Nederland en Duitsland, bleven beleggers zoeken naar hogere rendementen. Bedrijfsobligaties rendeerden dit jaar ruim 3,4% beter dan een vergelijkbare portefeuille met Duitse staatsobligaties. Met uitzondering van het tweede kwartaal, deden aandelen het goed in 2013. De aankondiging van de Fed onderbrak de stijging van de aandelenkoersen, maar deze herstelden snel nadat bekend werd dat de Fed nog niet zou beginnen met de afbouw van de steunmaatregelen. In totaal bedroeg het rendement op wereldwijde aandelen over geheel 2013 (MSCI AC Index, met Amerikaanse dollar, Britse pond, Japanse yen afgedekt) 22,2%. Vooral aandelen uit de defensievere sectoren, zoals de consumenten gerelateerde en gezondheidssector, behaalden goede rendementen. Onderverdeeld naar regio's behaalden Japanse aandelen dit jaar de meest positieve resultaten, mede door de aankondiging van de Japanse centrale bank tot ingrijpende steunoperaties. Dit ging echter wel gepaard met een verzwakking van de Japanse yen ten opzichte van de euro. Aandelen van opkomende markten bleven achter bij die van ontwikkelde markten. De aankondiging van de afbouw van de monetaire steunoperaties in de Verenigde Staten zorgde vooral in deze markten voor dalende aandelenkoersen. Daarnaast werd getwijfeld aan de fundamentele balanssituatie van enkele grotere opkomende landen. Grondstoffen sloten het jaar met een verlies af. De edelmetalen (goud en zilver) waren de grote verliezers in 2013. Edelmetalen waren in de afgelopen jaren zeer populair bij beleggers vanwege het ruime monetaire beleid van de centrale banken. In 2013 kwam aan deze populariteit een abrupt einde. De energiesector presteerde het best in 2013. De geopolitieke onrust in met name Syrië zorgde voor een sterke stijging van de olieprijs rond het voorjaar en tijdens de zomer. Met uitzondering van de woningmarkt staat de verhuur van Europees vastgoed nog steeds onder druk door een dalende werkgelegenheid en een laag consumentenvertrouwen.


Hieronder is een overzicht opgenomen van de rendementen die binnen de verschillende door AVEBE aangehouden beleggingscategorieën zijn behaald, met daarbij het rendement van de bijbehorende benchmarks.

Performance beleggingen 2013 Categorie Aandelen Vastrentende waarden Vastgoed Commodities Hedge Funds Gehele portefeuille

Portefeuille 19,5% -1,7% -3,8% -11,8% 9,5% 7,1%

Benchmark 17,9% -1,4% -3,8% -11,8% 2,1% 6,6%

De performance van de totale beleggingsportefeuille kwam over geheel 2013 uit op 7,1%. De benchmark presteerde minder goed (6,6%). Beleggingsportefeuille ultimo 2013 Aandelen 51,4% 27,0% Vastrentende waarden Vastgoed 6,3% Commodities 7,0% Hedge funds 4,4% 3,9% Liquide middelen Totaal 100,0% Aandelen Het rendement op de aandelenbeleggingen bedroeg over geheel 2013 19,5% ten opzichte van 17,9% voor de benchmark. Het rendement op de aandelenbeleggingen via het TKPI MM World Equity Afdekking Fund was met 24,3% hoger dan dat van de benchmark van 22,2%. Dit positieve rendement ten opzichte van de benchmark werd redelijk breed gedragen. Vooral de actief beheerde Europese en Japanse beleggingen voegden veel waarde toe. Het rendement van de beleggingen in opkomende landen bleef, zowel absoluut als relatief, achter. Het afdekken van het valutarisico droeg 4,7% bij aan het rendement in 2013. Dit kwam vooral door de daling van de Japanse yen ten opzichte van de euro. De Amerikaanse dollar en het Britse pond daalden beperkt. Aandelenbeleggingen in opkomende landen behaalden via het TKPI MM Emerging Markets Fund een negatief rendement van -7,2%. Dit was 0,4% lager dan de benchmark. De focus van het fonds ligt op goed geleide bedrijven met relatief lage schuldenposities. De verwachting is dat dergelijke bedrijven ook beter in staat zijn om te gaan met macro-economische of politieke problemen. Vastrentende waarden De vastrentende waarden beleggingen behaalden over 2013 een negatief rendement van -1,7% en presteerden hiermee 0,4% slechter dan de benchmark. Ultimo 2013 bedroeg het totaal belegd vermogen in de vastrentende waarden portefeuille circa € 35,6 miljoen. Deze portefeuille bestaat voor een groot deel uit inflatiegerelateerde obligaties en daarnaast voor een deel uit staatsobligaties opkomende landen en high yield obligaties. Inflatie gerelateerde beleggingen Inflatie gerelateerde obligaties doen het goed als de inflatieverwachtingen stijgen. De inflatie en de inflatievooruitzichten stegen echter niet in 2013. Hierdoor was het rendement in 2013 negatief (-1,3%). Het rendement van de beleggingen in Duitse inflatie gerelateerde beleggingen bedroeg overigens -4,7%. Omdat deze beleggingen passief worden beheerd, was het rendement nagenoeg gelijk aan het rendement van de benchmark.


High yield obligaties Beleggingen in high yield obligaties, via het TKPI MM Global High Yield Fund, behaalden een positief rendement van 6,8%. Dit was nagenoeg gelijk aan het rendement van de benchmark. Dit kwam vooral door succesvolle obligatieselectie binnen de verschillende sectoren. Staatsobligaties opkomende landen Via het TKPI MM Emerging markets Debt Fund wordt belegd in obligaties uitgegeven door overheden van opkomende landen. Dit fonds behaalde een negatief rendement van -6,6%. De markt reageerde vooral negatief op de eerste aankondiging van de Fed over het mogelijk verminderen van de kwantitatieve verruiming. De beleggingen waren wat risicovoller ingericht dan het marktgemiddelde op het moment dat de Fed aankondigde de monetaire verruiming te gaan terugschroeven. Het rendement van de beleggingen was hierdoor 1,1% lager dan de benchmark. Vastgoed Het pensioenfonds belegt een deel van de portefeuille in indirect vastgoed. Het rendement van het Europese nietbeursgenoteerde onroerend goed fonds (TREF) bedroeg -3,8% in 2013. Dit negatieve rendement werd onder andere veroorzaakt doordat de waarde van parkeergarages van Q-Park daalde na tegenvallende parkeeropbrengsten. Ook zijn enkele vastgoedfondsen bezig vastgoed te verkopen. De onderhandelingen hieromtrent leiden tot een aanscherping van de waarderingen. In 2013 is de vastgoedportefeuille verder afgebouwd. Grondstoffen Het rendement van het grondstoffenfonds bedroeg -11,7%. Dit was nagenoeg gelijk aan dat van de benchmark. Dit jaar waren de rendementsverschillen tussen de verschillende grondstoffen groot. De energiesector presteerde het best in 2013. Door geopolitieke onrust steeg de olieprijs sterk. Edelmetalen waren in de afgelopen jaren zeer populair bij beleggers vanwege het ruime monetaire beleid van de centrale banken. In 2013 daalden echter de prijzen na de eerste tekenen dat de Fed haar ruime stimuleringsbeleid zou afbouwen. Hedge funds De hedge funds beleggingen, via het MM Global Hedge Fund Strategies, behaalden in 2013 een rendement van 9,5%. Dit was 7,5% hoger dan de benchmark. Gedurende het jaar werd het grootste deel van de portefeuille belegd in aandelen-, vastrentende- en arbitragestrategieën. Deze drie categorieën maakten gemiddeld ongeveer 70% van de portefeuille uit. In de loop van het jaar verschoof de allocatie van arbitragestrategieën (relative value) naar aandelen gerelateerde strategieën en vastrentende waarden strategieën (bedrijfsobligaties). Maatschappelijk verantwoord beleggen Het pensioenfonds heeft de overtuiging dat aandacht voor Environmental, Social en Governance (ESG)-aspecten in het beleggingsproces bijdraagt aan een beter risico/rendementsprofiel. De ondernemingen waarin het pensioenfonds, via TKPI beleggingsfondsen belegt, worden periodiek gescreend op duurzaamheid. Ook is de integratie van ESG-criteria in het beleggingsproces een vast onderdeel in/van het multi manager selectieproces. Daarnaast vindt op voorhand uitsluiting van bepaalde bedrijven en landen plaats. Daarnaast voert het pensioenfonds via TKP Investments een actief stembeleid. Uitsluitingen van bedrijven Beleggingen in aandelen en obligaties van bepaalde bedrijven en landen worden op voorhand uitgesloten. Dit zijn bedrijven die direct betrokken zijn bij het vervaardigen, ontwikkelen, onderhouden of verhandelen van controversiële wapens. Controversiële wapens omvatten: biologische wapens, nucleaire wapens, chemische wapens, antipersoonsmijnen, clusterbommen en munitie met verarmd uranium. In alle gevallen gaat het om directe betrokkenheid van het bedrijf bij het vervaardigen, ontwikkelen, onderhouden of verhandelen van het eindproduct, bij het produceren of ontwikkelen van essentiële onderdelen, bij het leveren van essentiële diensten of bij het ontwikkelen of produceren van lanceerinrichtingen voor bovengenoemde controversiële wapens. Bij indirecte betrokkenheid door een aan de onderneming juridisch verbonden entiteit, geldt een minimum belang van 25%.


Ook andere bedrijven kunnen worden toegevoegd aan de uitsluitingenlijst. Het gaat dan om bedrijven die niet volgens de UN Global Compact principes (principes op het gebied van mensenrechten, milieu, arbeidsomstandigheden en anticorruptie) handelen en die na het voeren van een dialoog onvoldoende vooruitgang hebben getoond. Sinds 1 januari 2013 geldt voor institutionele beleggers, waaronder pensioenfondsen, een wettelijk verbod op transacties in bedrijven die clustermunitie produceren, verkopen of distribueren. De AFM houdt hier vanaf 1 april 2013 toezicht op. Op basis van een overleg tussen afgevaardigden uit de financiële sector en de AFM is een lijst opgesteld met bedrijven die uitgesloten moeten worden. De lijst bevat zes namen, die alle al op gehanteerde uitsluitingenlijst staan. Uitsluitingen van landen Er geldt een uitsluitingsbeleid voor overheidsobligaties van landen die zijn veroordeeld vanwege ernstige schendingen van mensenrechten. De belangrijkste veroordelingen van staten zijn de sancties van de VN Veiligheidsraad (UN Security Council). Daarnaast wordt gekeken naar veroordelingen door andere gezaghebbende instanties waaronder het raamwerk van de Common Foreign and Security Policy of the EU (CFSP EU). Van de uitgesloten landen zit alleen Wit Rusland in een benchmark van één TKPI beleggingsfonds. Dit betreft het TKPI MM Emerging Market Debt Fund. Het gewicht van Wit Rusland is 0,57% per eind van 2013 en leidt tot een (kleine) mismatch tussen portefeuille en benchmark. De andere uitgesloten landen zitten niet in een benchmark, waardoor het uitsluiten niet leidt tot een toename van de tracking error. De uitsluitingenlijst wordt één keer per jaar geactualiseerd. Screening en engagement Het streven is dat alle ondernemingen waarin het pensioenfonds belegt, zich gedragen volgens de Global Compact Principles (GCP), zoals samengesteld door de Verenigde Naties (VN). Voor het screenen maakt TKP Investments gebruik van een gespecialiseerde externe partij, Sustainalytics. Deze partij screent jaarlijks de door TKP Investments beheerde portefeuilles. Bij de screening van de aandelen en vastrentende waarden beleggingen per ultimo 2012 voldeden 27 bedrijven niet aan de UN Global Compact principes (op het gebied van mensenrechten, arbeidsrechten, milieu en corruptie). Met tien van deze bedrijven op deze lijst is in 2013 een dialoog gevoerd op verschillende thema's. Naast deze reguliere dialoog (engagement) wordt een dialoog gevoerd rond het thema mensenrechten in combinatie met zakendoen. Hierbij wordt aansluiting gezocht bij het 'Protect, Respect and Remedy' raamwerk van VN afgezant John Ruggie. Dit raamwerk spoort het bedrijfsleven aan verantwoordelijkheid op het gebied van mensenrechten te nemen en spreekt het bedrijf aan op de reputatie-, operationele en juridische risico's. Stembeleid Het pensioenfonds belegt via TKPI beleggingsfondsen wereldwijd in beursgenoteerde ondernemingen. Bij een algemene en buitengewone vergadering van aandeelhouders van Europese ondernemingen maakt TKPI gebruik van het stemrecht als gevolmachtigde van het pensioenfonds. Voor het stembeleid maakt TKPI gebruik van een daartoe gespecialiseerd stemadviesbureau (RiskMetrics). Het stembeleid wordt toegepast op Europese beursgenoteerde ondernemingen. In 2013 werd op 456 aandeelhoudersvergaderingen gestemd. Navolgende grafiek geeft deze stemmen weer.


Onroerend goed fondsen TKPI heeft zich aangesloten bij GRESB (Global Real Estate Sustainability Benchmark), een wereldwijd initiatief voor het meten van de duurzaamheid van vastgoedportefeuilles en het verbeteren van de duurzaamheid. De duurzaamheid wordt gemeten aan de hand van twee brede thema's: beleid en implementatie. Hierbij kan worden gedacht aan verlaging van elektriciteitsverbruik en groene huurcontracten waarbij de huurder zich mede committeert aan het verlagen van de ecologische voetafdruk. In een markt die zich kenmerkt door een concentratie van vraag van zowel beleggers als huurders naar het onroerend goed in het topsegment, hebben duurzame objecten een duidelijke meerwaarde ten opzichte van 'conventionele' panden.


FINANCIEEL BELEID Ontwikkeling eigen vermogen Het eigen vermogen (x 1.000 euro) van het Pensioenfonds ontwikkelde zich in 2013 als volgt:

Beginstand Toevoeging uit resultaat Eindstand

2013 102.489

2012 61.219

2011 64.012

-4.549 97.940

41.270

-2.793

102.489

61.219

Ontwikkeling financiële positie De dekkingsgraad op zuivere RTS, op basis waarvan de hoogte van de toeslag wordt bepaald, heeft zich de afgelopen jaren als volgt ontwikkeld: 2013 2012 2011 2010 2009 Dekkingsgraad (per 31 december) 118,7% 118,5% 103,2% 114,2% 112,0% Herstelplan De dekkingsgraad (op UFR) van het pensioenfonds is in de afgelopen jaren niet lager geweest dan de vereiste dekkingsgraad. Dit komt voornamelijk doordat een groot deel van de pensioenverplichtingen is herverzekerd bij Aegon. Als gevolg hiervan heeft het pensioenfonds geen herstelplan ingediend bij DNB. Actuariële analyse van het resultaat De samenstelling van het resultaat over 2013 en 2012 en de wijzigingen daarin blijken uit het volgende overzicht (x €1.000): 2013 2012

Rendement en wijziging rentetermijnstructuur Resultaat op premie Resultaat op waardeoverdrachten Resultaat op uitkeringen Resultaat op sterfte Toeslagverlening t.l.v. pensioenfonds Garantiecontract Incidentele mutaties Overige kanssystemen Andere oorzaken Resultaat

8.839 3.808 -107 116 76 -9.537 -10.176 -13 2.445

4.710 170 -188 63 52 6 36.832 -517 116 26

-4.549

41.270

In bovenstaande resultaatanalyse is de mutatie garantievoorziening opgenomen. Uitkomsten van de solvabiliteitstoets Het vereist eigen vermogen (VEV) is het vermogen dat hoort bij de evenwichtssituatie van het fonds en is vastgesteld door toepassing van het standaardmodel van DNB. In de evenwichtssituatie is het eigen vermogen zodanig dat met een zekerheid van 97,5% wordt voorkomen dat het fonds binnen één jaar in een dekkingstekort geraakt.


Het pensioenfonds heeft vrijwel alle verplichtingen door middel van een garantiecontract herverzekerd. Het VEV zou daarom berekend moeten worden ten opzichte van de TV eigen beheer. Wij hebben het VEV via de standaard toets benaderd op 24,7% van de TV eigen beheer. Ten opzichte van de totale voorziening betekent dit een VEV van 1,2%. Aangezien het MVEV 3,5% van de totale voorziening bedraagt, is het VEV gelijk aan het MVEV. Per 31 december 2013 is sprake van toereikende solvabiliteit. Algemeen De TV is berekend als contante waarde van de opgebouwde pensioenaanspraken voor de per 31 december 2013 actieve deelnemers en de toegekende aanspraken van de gewezen en gepensioneerde deelnemers. De afname van de TV bedraagt 11.962. Per 31 december 2013 bedraagt de TV 517.957. Ontwikkeling technische voorziening risico pensioenfonds In 2013 is de technische voorziening voor risico pensioenfonds toegenomen van 14.794 tot 24.361. De volgende tabel geeft een specificatie van deze toename naar oorzaken. Technische voorziening ultimo 2012

14.794

Intresttoevoeging (op basis van 0,351%)

50

Toeslagverlening t.l.v. fonds

230

Sterfte

-76

Waardeoverdrachten

-2

Uitkeringen en afkopen

-10

Wijziging marktrente

-488

Wijziging actuariële uitgangspunten

14

Overige mutaties

13

Vrijval voor kosten Overige resultaten*

-326 10.162 9.567

Technische voorziening ultimo 2013

24.361

* deze post bestaat grotendeels uit een excasso-opslag over de garantie-TV.


RISICOBEHEER Het fonds wordt bij het beheer van de pensioenverplichtingen en de financiering daarvan geconfronteerd met risico's. De belangrijkste doelstelling van het fonds is het nakomen van de pensioentoezeggingen. Het solvabiliteitsrisico is daarmee het belangrijkste risico voor het fonds. Om dit risico te verminderen is het pensioenfonds in het verleden een garantiecontract aangegaan met Aegon. Er was binnen dit contract sprake van een deel van de portefeuille dat bij Aegon aangehouden diende te worden. Ultimo 2012 is het winstdelend garantiecontract met gesepareerd depot omgezet naar een niet winstdelend garantiecontract, waarin de opgebouwde nominale aanspraken worden gegarandeerd. Naast deze garantieportefeuille had het pensioenfonds een eigen beheer portefeuille. Door de hiervoor beschreven omzetting van het garantiecontract is vermogen vrijgevallen. Dit vermogen is toegevoegd aan het vrije vermogen en wordt ingezet ten behoeve van de realisatie van de toeslagambitie. Deze portefeuille is ondergebracht bij TKP Investments. In deze jaarrekening wordt gerapporteerd over de beleggingen in de eigen beheer portefeuille (waarin het vrije vermogen wordt beheerd). Het risicobeleid is verwoord in de abtn van het fonds. Het bestuur beschikt over een aantal beleidsinstrumenten ten behoeve van het beheersen van de risico's. Deze beleidsinstrumenten betreffen: Beleggingsbeleid; l Premiebeleid; l Herverzekeringsbeleid; l Toeslagbeleid. l De keuze en toepassing van beleidsinstrumenten vindt plaats na uitvoerige analyses ten aanzien van te verwachten ontwikkelingen van de verplichtingen en de financiële markten. Daarbij wordt onder meer gebruik gemaakt van de Asset Liability Management-studie (ALM-Studie) die in 2013 is afgerond. De uitkomsten van deze analyse vindt haar weerslag in jaarlijks door het bestuur vast te stellen beleggingsrichtlijnen als basis voor het uit te voeren beleggingsbeleid. De beleggingsrichtlijnen geven normen en limieten aan waarbinnen de uitvoering van het beleggingsbeleid door de vermogensbeheerder moet plaatsvinden. Deze uitgangspunten zijn vastgelegd in mandaatovereenkomsten met de vermogensbeheerder. De mandaten zijn gericht op actief vermogensbeheer. In 2011 heeft het bestuur besloten een risicomanagementtraject te starten met als doelstelling: Risico's te identificeren die het pensioenfonds loopt l De stand van de beheersing te beoordelen l Tekortkomingen in de beheersing op te sporen l Gemotiveerd te beslissen tot wel of geen extra maatregelen l Hiertoe hebben drie risicomanagementsessies plaatsgevonden, waarin het bestuur een inschatting heeft gegeven van de waarschijnlijkheid van optreden en de impact van de risico's, rekening houdend met de bestaande beheersing van risico's. Begin 2012 heeft het bestuur een risicomanagementrapportage ontvangen waarin voor elk risico de netto risicoscore is weergegeven. In 2013 heeft het pensioenfonds in samenwerking met Towers Watson beoordeeld in welke mate de gerapporteerde risico's op dat moment en vanaf 1 januari 2014 nog van toepassing zijn, in welke documenten de beheersing is vastgelegd en of aanvullende beheersmaatregelen noodzakelijk zijn.


Solvabiliteitsrisico Onderdeel van de pensioentoezeggingen is het toekennen van een eventuele toeslag conform de toeslagambitie van het pensioenfonds. Voor het realiseren van deze doelstelling wordt gestreefd naar een toereikende solvabiliteit op basis van de marktwaarde van de pensioenverplichtingen. Het solvabiliteitsrisico is dan ook een van de meest evidente risico's voor het pensioenfonds. Onder solvabiliteitsrisico wordt verstaan het risico dat het Pensioenfonds niet beschikt over voldoende vermogen ter dekking van de pensioenverplichtingen. De solvabiliteit wordt gemeten zowel op basis van algemeen geldende normen als ook naar de specifieke normen welke door de toezichthouder worden opgelegd. Als de solvabiliteit van het Pensioenfonds zich negatief ontwikkelt, bestaat het risico dat het Pensioenfonds geen financiële ruimte heeft voor een eventuele toeslag van opgebouwde pensioenrechten. In het kader van het overgangsregime van DNB hebben volledig herverzekerde fondsen vrijstelling voor het aanhouden van een minimaal vereist eigen vermogen. Het Pensioenfonds is niet volledig herverzekerd, omdat het onvoorwaardelijke toeslagverplichtingen in eigen beheer heeft. Marktrisico's Het marktrisico binnen de eigen beheer portefeuille omvat het prijs(koers)risico en het valutarisico. De strategie van het fonds met betrekking tot het beleggingsrisico wordt bepaald door de beleggingsdoelstellingen. Het marktrisico wordt op dagelijkse basis beheerst door TKP Investments in overeenstemming met de aanwezige beleidskaders en richtlijnen. De overall marktposities worden periodiek gerapporteerd aan het bestuur. Prijsrisico Prijsrisico is het risico van wijzigingen in waarde door de ontwikkeling van marktprijzen. Het wordt veroorzaakt door factoren gerelateerd aan een individuele belegging, de uitgevende instelling of generieke factoren. Het prijsrisico wordt gemitigeerd door diversificatie die onder meer is vastgelegd in de strategische beleggingsmix van het fonds. Deze diversificatie vindt plaats door spreiding van de eigen beheer portefeuille over diverse beleggingscategorieën. Binnen deze beleggingscategorieën wordt verder gespreid naar verschillende subcategorieën. Voor elke subcategorie is een apart beleggingsfonds gekozen. De beleggingsfondsen zijn multi-manager fondsen, wat inhoudt dat deze beleggingsfondsen het vermogen verdelen over meerdere managers die elk een deel van het mandaat invullen. Periodiek wordt door de vermogensbeheerder gerapporteerd in welke onderliggende managers wordt belegd. De segmentatie van het wereld aandelenfonds naar manager is als volgt:

MM World Equity Fund Wereldwijde managers Europese managers US en Canada managers Japan manager Opkomende landen managers Ontwikkeld managers Azië ex Japan Market neutral managers

2013 19% 19% 28% 7% 10% 4% 13%

Totaal

100%

Naast het wereld aandelenfonds wordt binnen de categorie aandelen belegd in het opkomende landen aandelenfonds (MM Emerging Markets Fund). Binnen dit fonds zijn de beleggingen verspreid over zes verschillende managers. Het betreft vier managers die zich richten op specifieke regio's of landen en twee managers die in het gehele universum van opkomende landen beleggen.


Voor het MM Inflation Index Linked Bond Fund wordt er via één manager (BlackRock) gelijkwaardig in de landen Frankrijk, Italië en Duitsland belegd. Binnen het MM Emerging Market Debt Fund zijn de beleggingen min of meer gelijkwaardig verspreid over vier managers die investeren in opkomende markten. Wellington is de aangewezen manager voor het MM Global High Yield Fund. De manager belegt vooral in Noord-Amerika en Europa (± 85%). Valutarisico De eigen beheer portefeuille is belegd in beleggingsfondsen verspreid over verschillende beleggingscategorieën. Deze beleggingsfondsen zijn gedenomineerd in euro's. Hierdoor hoeft er over de eigen beheer portefeuille geen additionele afdekking plaats te vinden voor beleggingen in niet-euro fondsen. Binnen de gehanteerde beleggingsfondsen kan wel valutarisico bestaan. Hier wordt per fonds op verschillende manieren mee omgegaan. In onderstaande tabel wordt per fonds aangegeven hoe er met valutarisico wordt omgegaan.

Fonds

Fondsvaluta

Afdekking

Aandelen MM World Equity Afdekking Fund

€

MM Emerging Markets Fund

€

USD, GBP en JPY worden op fondsniveau volledig afgedekt naar de euro Geen afdekking, het fonds luidt in euro’s

€

Geen afdekking, het fonds luidt in euro’s

€

Het fonds luidt in euro’s. Vreemde valuta wordt voor minimaal 80% afgedekt naar de euro Het fonds luidt in euro’s. Vreemde valuta wordt afgedekt naar de Euro met een bandbreedte van 97% tot 103%

Vastrentende waarden MM Inflation Index Linked Bond Fund MM Emerging Market Debt Fund MM Global High Yield Fund

€

Alternatives MM Active Commodities Fund

€

MM Global Hedge Fund Strategies

€

Onroerend goed Pensioen Real Estate Fonds

€

Het fonds luidt in euro’s. De beleggingen (in USD) worden volledig afgedekt naar de euro Geen afdekking, het fonds luidt in euro’s Het fonds luidt in euro’s. De beleggingen die niet in euro’s luiden, worden afgedekt naar de euro

Doordat binnen de eigen beheer portefeuille gebruik wordt gemaakt van beleggingsfondsen waarin de grootste valutarisico's worden afgedekt, kent het fonds slechts een kleine valuta-exposure naar met name opkomende landen. Binnen de totale beleggingsportefeuille wordt minimaal 70% van het valutarisico afgedekt. Indien de afdekking van het valutarisico minder dan 70% bedraagt wordt contact opgenomen met het pensioenfonds. Uitgangspunten hierbij zijn: Dagelijkse monitoring; l Afdekking valuta op basis van de benchmarks. l Renterisico Er bestaat een beperkt renterisico met betrekking tot de in eigen beheer gevormde voorziening voor de onvoorwaardelijke toeslag. Omdat vanaf 1 januari 2014 nieuwe pensioenopbouw in eigen beheer plaats vindt neemt het belang van dit risico toe. Het bestuur heeft dit risico in kaart laten brengen, zodat zij dit adequaat kan beheersen.


Kredietrisico Kredietrisico is het risico van financiële verliezen voor het fonds als gevolg van faillissement of betalingsonmacht van tegenpartijen waarop het fonds (potentiële) vorderingen heeft. Hierbij kan onder meer worden gedacht aan partijen die obligatieleningen uitgeven, banken waar deposito's worden geplaatst, marktpartijen waarmee Over The Counter (OTC)derivatenposities worden aangegaan en aan bijvoorbeeld herverzekeraars. Aangezien de opgebouwde nominale aanspraken worden gegarandeerd door Aegon loopt het Pensioenfonds een kredietrisico op Aegon. De credit rating voor Aegon was eind 2013 gelijk aan A- volgens S&P. Binnen de eigen beheer portefeuille wordt belegd in verschillende beleggingsfondsen op het gebied van vastrentende waarden waarin kredietrisico kan voorkomen. Het inflation linked bond beleggingsfonds belegt in inflatiegerelateerde obligaties van geselecteerde landen. De kredietwaardigheid van deze landen wordt gemonitord door de vermogensbeheerder. Een klein deel van de eigen beheer portefeuille (circa 4%) is belegd in een global high yield beleggingsfonds dat hoger dan gemiddelde kredietrisico's kent. Het is daarom dat er restricties) zijn gesteld aan de kredietwaardigheid van de te gebruiken instrumenten. Ook voor het beleggingsfonds dat belegt in obligaties van opkomende landen geldt een hoger kredietrisico. Dit hogere risico wordt echter gecompenseerd door een hoger verwacht rendement op de obligaties. Door een spreiding over verschillende vastrentende waarden categorieën, het gebruik van restricties met betrekking tot de kredietwaardigheid van instrumenten en het monitoren van deze richtlijnen, wordt het kredietrisico in de portefeuille beperkt. Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat beleggingen niet tijdig en/of niet tegen een aanvaardbare prijs kunnen worden omgezet in liquide middelen, waardoor het fonds op korte termijn niet aan zijn verplichtingen kan voldoen. Het liquiditeitsrisico binnen de eigen beheer portefeuille wordt door het fonds beheerst door voornamelijk gebruik te maken van beleggingsinstellingen die dagelijkse liquiditeit kennen. Van de gebruikte beleggingsinstellingen zijn de participaties in de twee aandelenfondsen (circa 51,4%) dagelijks verhandelbaar. Ook de participaties in de vastrentende waarden fondsen (circa 27,0%) zijn dagelijks verhandelbaar. Van de overige beleggingen zijn het grondstoffen fonds (circa 7,0%) en het onroerend goed fonds (circa 6,3%) niet dagelijks verhandelbaar. Deze fondsen kennen wel maandelijks in- en uittredingsmogelijkheden. Voor het hedge fund strategiefonds kan enkel per kwartaal worden toe- en uitgetreden. In het geval van een uittreding dient dit 100 dagen voor de gewenste datum aangekondigd te worden. Hiermee is eind 2013 circa 78,4% van de eigen beheer portefeuille dagelijks verhandelbaar. Het liquiditeitsrisico is derhalve beperkt. Concentratierisico Concentraties kunnen ertoe leiden dat het fonds bij grote veranderingen in bijvoorbeeld de waardering (marktrisico) of de financiële positie van een tegenpartij (kredietrisico) grote (veelal financiële) gevolgen hiervan kan ondervinden. Concentratierisico's kunnen optreden bij een concentratie in de beleggingsportefeuille in producten, regio's of landen, economische sectoren of tegenpartijen. Om concentratierisico's in de beleggingsportefeuille te beheersen maakt het bestuur gebruik van beleggingsinstellingen met een hoge mate van diversificatie door het beleggen in verschillende beleggingsinstrumenten, landen en regio's. Op grond hiervan heeft het bestuur geconcludeerd dat er geen sprake is van concentratierisico's in de beleggingsportefeuille.


Operationeel risico Operationeel risico is het risico van een onjuiste afwikkeling van transacties, fouten in de verwerking van gegevens, het verloren gaan van informatie, fraude en dergelijke. Deze risico's worden door het fonds beheerst door het stellen van hoge kwaliteitseisen aan de organisaties die bij de uitvoering zijn betrokken. De eigen beheer portefeuille is ondergebracht bij TKP Investments. Met deze partij is een overeenkomst en een service level overeenkomst gesloten. De afhankelijkheid van deze partij wordt beheerst doordat de bewaring van de stukken in de verschillende beleggingsfondsen is ondergebracht bij de custodian Citibank. Het bestuur beoordeelt jaarlijks de kwaliteit van de uitvoering van de vermogensbeheerder en de custodian door middel van performancerapportages (alleen vermogensbeheerder), SLA-rapportages en onafhankelijk getoetste interne beheersingsrapportages (ISAE 3402-type II rapportages). Hiermee is er sprake van adequate beheersing van de operationele risico's door het fonds. Systeemrisico Systeemrisico betreft het risico dat het mondiale financiële systeem (de internationale markten) niet langer naar behoren functioneert, waardoor beleggingen van het fonds niet langer verhandelbaar zijn en zelfs, al dan niet tijdelijk, hun waarde kunnen verliezen. Net als voor andere marktpartijen, is dit risico voor het fonds niet beheersbaar. Aldus opgesteld door het bestuur,

T.J.H. Miedema Voorzitter

J. Vos Secretaris

Veendam, 10 juni 2014


JAARREKENING


1 BALANS PER 31 DECEMBER 2013 (na verwerking van het resultaat) (in duizenden euro's)

31 december 2013

31 december 2012

ACTIVA Beleggingen voor risico pensioenfonds (1)

126.913

121.387

Beleggingen voor risico deelnemers

(2)

2.943

2.962

Herverzekeringsdeel technische voorzieningen

(3)

491.708

512.472

Vorderingen en overlopende activa

(4)

4.932

711

Liquide middelen

(5)

2.873

1.296

629.369

638.828

97.940

102.489

PASSIVA Stichtingskapitaal en reserves

(6)

Technische voorzieningen

(7)

Technische voorzieningen risico herverzekeraar Technische voorzieningen risico fonds

491.708 26.249

512.472 17.447 517.957

529.919

Voorzieningen voor risico deelnemers

(8)

2.943

2.962

Overige schulden en overlopende passiva

(9)

10.529

3.458

629.369

638.828


2

STAAT VAN BATEN EN LASTENOVER 2013

(in duizenden euro's) 2013

2012

Premiebijdragen van werkgevers en werknemers

(10)

16.065

16.430

Premiebijdragen voor risico deelnemers

(11)

-

13

Beleggingsresultaten risico pensioenfonds

(12)

8.531

6.179

Beleggingsresultaten risico deelnemers

(13)

-19

309

Saldo waardeoverdrachten risico pensioenfonds

(14)

497

-290

Saldo waardeoverdrachten risico deelnemers

(15)

-63

-389

Pensioenuitkeringen

(16)

-18.548

-18.881

Mutatie technische voorzieningen

(17)

Pensioenopbouw (Overige) toeslagen Rentetoevoeging Onttrekkingen voor pensioenuitkeringen Onttrekkingen voor uitvoeringskosten Saldo overdrachten van rechten Wijziging marktrente Wijziging actuariële grondslagen Overige wijzigingen Mutatie technische voorzieningen risico fonds

-11.007 -8.859 -1.824 19.027 -670 14.766 146 9.185

-12.907 -937 -7.241 18.846 426 -131 -35.822 -5.183 1.029

20.764 -8.802

-41.920 -18 11.962

-41.938

Mutatie voorzieningen risico deelnemers

(18)

19

67

Herverzekeringen

(19)

-3.755

1.762

Mutatie herverzekeringsdeel technische voorzieningen

(20)

-20.764

41.920

Pensioenuitvoerings- en administratiekosten

(21)

-919

-770

Diverse baten en lasten

(22)

2.445

36.858

-4.549

41.270

-4.549

41.270

Saldo van baten en lasten Bestemming saldo Mutatie algemene reserve


3

KASSTROOMOVERZICHT 2013

(in duizenden euro's) Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de directe methode. 2013

2012

Kasstroom uit pensioenactiviteiten Premiebijdragen van werkgevers en werknemers Premiebijdragen voor risico deelnemers Saldo waardeoverdrachten risico pensioenfonds Saldo waardeoverdrachten risico deelnemers Pensioenuitkeringen Herverzekeringen Pensioenuitvoerings- en administratiekosten Diverse baten en lasten

16.811 257 -63 -18.469 3.559 -1.168 2.445

20.241 13 -182 -389 -18.952 21.130 -520 48.178 3.372

69.519

Kasstroom uit beleggingsactiviteiten Verkopen beleggingen Aankopen beleggingen Directe opbrengsten Overige mutaties beleggingen Kosten vermogensbeheer

20.366 -23.289 462 1.176 -510

Mutatie liquide middelen

44.387 -112.423 470 -1.371 -218 -1.795

-69.155

1.577

364

Samenstelling geldmiddelen 2013

2012

Liquide middelen per 1 januari

1.296

932

Mutatie liquide middelen

1.577

364

Liquide middelen per 31 december

2.873

1.296


4

GRONDSLAGEN VOOR WAARDERING EN RESULTAATBEPALING

Algemeen Het doel van Stichting Pensioenfonds AVEBE, statutair gevestigd te Veendam (hierna 'het Pensioenfonds') is het nu en in de toekomst verstrekken van uitkeringen aan gepensioneerden en nabestaanden ter zake van ouderdom en overlijden. Tevens verstrekt het fonds uitkeringen aan arbeidsongeschikte deelnemers. Deze doelstelling is nader uitgewerkt in onder andere de statuten, het pensioenreglement, de uitvoeringsovereenkomst en de Actuariële en Bedrijfstechnische Nota van Stichting Pensioenfonds AVEBE. Overeenstemmingsverklaring De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen zoals deze zijn opgenomen in Titel 9, Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en met inachtneming van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving. Het bestuur heeft op 10 juni 2014 de jaarrekening vastgesteld.

GRONDSLAGEN VOOR DE WAARDERING VAN ACTIVA EN PASSIVA Algemeen De gehanteerde grondslagen voor waardering en resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten opzichte van voorgaand jaar. Alle bedragen zijn vermeld in duizenden euro's, tenzij anders vermeld. Beleggingen en pensioenverplichtingen worden gewaardeerd op reële waarde. Overige activa en passiva worden gewaardeerd op nominale waarde, tenzij anders is vermeld. Voor zover noodzakelijk, wordt op activa een voorziening voor mogelijke oninbaarheid in mindering gebracht. Schattingen en veronderstellingen De opstelling van de jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW vereist dat het bestuur oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De schattingen en hiermee verbonden veronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren die gegeven de omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde van activa en verplichtingen die niet op eenvoudige wijze uit andere bronnen blijkt. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien, indien de herziening alleen voor die periode gevolgen heeft, of in de periode van herziening en toekomstige perioden, indien de herziening gevolgen heeft voor zowel de verslagperiode als toekomstige perioden. Verwerking van activa en passiva Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar het Pensioenfonds zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld.


Baten worden in de staat van baten en lasten opgenomen wanneer een vermeerdering van het economische potentieel, samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, en waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, en waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Indien een transactie ertoe leidt dat alle of nagenoeg alle toekomstige economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico's met betrekking tot een actief of een verplichting aan een derde zijn overgedragen, wordt het actief of de verplichting niet langer in de balans opgenomen. Verder worden activa en verplichtingen niet meer in de balans opgenomen vanaf het tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige economische voordelen en betrouwbaarheid van de bepaling van de waarde. Dit betekent dat transacties worden verwerkt op handelsdatum en niet op afwikkelingsdatum. Als gevolg hiervan kan sprake zijn van een post "nog af te wikkelen transacties". Securities lending Het fonds maakt voor de eigen beheer portefeuille gebruik van niet-beursgenoteerde beleggingsinstellingen. Participaties in deze beleggingsinstellingen worden niet uitgeleend door het fonds. Binnen de beleggingsinstellingen kan door de fondsmanager wel gebruik worden gemaakt van securities lending. Dit gebeurt volgens de algemene voorwaarden van de vermogensbeheerder. Beleggingen die in het kader van een securities-lending contract worden uitgeleend, blijven deel uitmaken van de beleggingsinstelling en worden gewaardeerd conform de grondslag voor waardering en resultaatbepaling zoals deze geldt voor de beleggingen. De instrumenten kunnen alleen worden uitgeleend aan geselecteerde financiële ondernemingen met een vooraf bepaalde minimale rating tegen een vooraf goedgekeurd onderpand. Het onderpand bedraagt minimaal 105% van de waarde van de uitgeleende instrumenten en wordt op een dagelijkse basis aangepast en gestort door de tegenpartij. Een winst van het securities lending programma is in het belang van de beleggingsinstelling en wordt afzonderlijk vermeld in de jaarrekening van de beleggingsinstelling.

Saldering van een actief en een verplichting Een financieel actief en een financiële verplichting worden gesaldeerd als nettobedrag in de balans opgenomen indien sprake is van een wettelijke of contractuele bevoegdheid om het actief en de verplichting gesaldeerd en gelijktijdig af te wikkelen en bovendien de intentie bestaat om de posten op deze wijze af te wikkelen. De met gesaldeerd opgenomen financiële activa en financiële verplichtingen samenhangende rentebaten en rentelasten worden eveneens gesaldeerd opgenomen. Verwerking van waardeveranderingen van beleggingen Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen gerealiseerde en ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen. Alle waardeveranderingen van beleggingen, inclusief valutakoersverschillen, worden als beleggingsopbrengsten in de staat van baten en lasten opgenomen. Vreemde valuta Activa en verplichtingen in vreemde valuta worden omgerekend naar de rapporteringsvaluta euro tegen de koers per balansdatum. Deze waardering is onderdeel van de waardering tegen reële waarde. Baten en lasten voortvloeiende uit transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum.


Beleggingen Algemeen De beleggingen worden gewaardeerd op reële waarde. Participaties in beleggingsinstellingen, die gespecialiseerd zijn in een bepaald soort beleggingen worden gerubriceerd en gewaardeerd volgens de grondslagen van dat soort beleggingen. Vastgoedbeleggingen Beursgenoteerde (indirecte) vastgoedbeleggingen worden gewaardeerd tegen de per balansdatum geldende beurskoers. Niet-beursgenoteerde (indirecte) vastgoedbeleggingen worden gewaardeerd tegen de reële waarde welke is bepaald op basis van de door de vermogensbeheerder van het fonds afgegeven intrinsieke waarde, zijnde een benadering van de marktwaarde. Aandelen Beursgenoteerde aandelen en participaties in beursgenoteerde beleggingsinstellingen zijn gewaardeerd tegen de per balansdatum geldende beurskoers. Niet aan een beurs genoteerde fondsen zijn gewaardeerd tegen de reële waarde op basis van de door de vermogensbeheerder van het fonds afgegeven intrinsieke waarde, zijnde een benadering van de marktwaarde. Vastrentende waarden Beursgenoteerde vastrentende waarden en participaties in beursgenoteerde beleggingsinstellingen zijn gewaardeerd tegen de per balansdatum geldende beurskoers, verhoogd met de lopende intrest. Niet aan een beurs genoteerde fondsen zijn gewaardeerd tegen de reële waarde op basis van de door de vermogensbeheerder van het fonds laatste afgegeven intrinsieke waarde. De deposito's zijn gewaardeerd tegen reële waarde op de balansdatum. Overige beleggingen Onder overige beleggingen worden opgenomen die beleggingen die niet als een van de hiervoor opgesomde beleggingen geclassificeerd kunnen worden. Tevens worden onder de overige beleggingen opgenomen nog af te wikkelen beleggingstransacties en liquide middelen die beheerd worden door de vermogensbeheerder. De overige beleggingen worden gewaardeerd tegen marktwaarde. Beleggingen voor rekening en risico deelnemers De grondslagen voor de waardering van de beleggingen voor risico deelnemers zijn gelijk aan die voor de beleggingen die voor rekening van het fonds worden aangehouden.


Herverzekering Uitgaande herverzekeringspremies worden verantwoord in de periode waarop de herverzekering betrekking heeft. Vorderingen uit herverzekeringscontracten op risicobasis worden verantwoord op het moment dat de verzekerde gebeurtenis zich voordoet. Bij de waardering worden de herverzekerde uitkeringen contant gemaakt tegen de rentetermijnstructuur, onder toepassing van de actuariële grondslagen van het pensioenfonds. Vorderingen uit herverzekeringscontracten die classificeren als garantiecontracten worden gelijkgesteld aan de hiertegenover staande voorziening voor pensioenverplichtingen. Vorderingen uit hoofde van winstdelingsregelingen in herverzekeringscontracten worden verantwoord op het moment van toekenning door de herverzekeraar. Vorderingen en overlopende activa Voor zover noodzakelijk is een voorziening voor oninbaarheid in mindering gebracht. Stichtingskapitaal en reserves De reserves worden met name gevormd door de algemene reserve. De algemene reserve houdt rekening met de financiële positie en de aard en omvang van de risico's die het fonds loopt. De algemene reserve is bedoeld voor het opvangen van de verzekeringstechnische risico's en beleggingsrisico's. Het jaarresultaat zal toegevoegd of onttrokken worden aan de algemene reserve. Technische voorzieningen Voorziening pensioenverplichtingen De voorziening pensioenverplichtingen wordt gewaardeerd op actuele waarde (marktwaarde). De actuele waarde wordt bepaald op basis van de contante waarde van de beste inschatting van toekomstige kasstromen die samenhangen met de op balansdatum onvoorwaardelijke pensioenverplichtingen. Onvoorwaardelijke pensioenverplichtingen zijn de opgebouwde nominale aanspraken en de onvoorwaardelijke (toezeggingen tot) toeslagen. De waardering van de voorziening pensioenverplichtingen heeft plaatsgevonden op basis van navolgende actuariële grondslagen. Rekenrente De door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur ultimo boekjaar. Dit is de rentetermijnstructuur op basis van een driemaandsgemiddelde met toepassing van de Ultimate Forward Rate. Het hanteren van de UFR houdt in dat voor ver in de toekomst liggende verplichtingen (20 jaar tot 60 jaar) een aangepaste rentecurve wordt gehanteerd. Voor verplichtingen korter dan 20 jaar geldt de rentetermijnstructuur op basis van een driemaandsgemiddelde. Sterftekansen Overlevingstafels: AG prognosetafel 2012-2062, startkolom 2014. Deze tafel is gecorrigeerd voor het verschil tussen de gehele Nederlandse bevolking en de deelnemerspopulatie van het pensioenfonds door gebruik te maken van fondsspecifieke ervaringssterfte vastgesteld met behulp van het Towers Watson Ervaringssterftemodel 2012. Gehuwdheidsfrequentie Onbepaald partnersysteem tot pensioeningang. Leeftijdsverschil man-vrouw De partner van de mannelijke deelnemer wordt drie jaar jonger verondersteld. De partner van de vrouwelijke deelnemer wordt drie jaar ouder verondersteld. Nabestaandenpensioen Het nabestaandenpensioen is op opbouwbasis. Het nog niet opgebouwde deel is op risicobasis.


Technische voorzieningen voor risico fonds Onder het hoofd technische voorzieningen risico fonds worden voorzieningen opgenomen voor met de pensioenverplichtingen samenhangende risico's voor zover niet opgenomen in de berekening van de pensioenvoorziening. Voorziening onvoorwaardelijke toeslagverlening Voor de waardering van de voorziening onvoorwaardelijke toeslagverlening wordt uitgegaan van de volgende veronderstellingen: Er zijn twee verschillende groepen. l De eerste groep heeft een toezegging ter hoogte van de CPI (afgeleid). Aangezien deze de laatste 10 jaar gemiddeld l circa 2% bedroeg is voor de verwachte toeslag voor de groep 2% genomen. De tweede groep heeft ook een toezegging ter hoogte van de CPI (afgeleid), maar deze is gemaximeerd op de l laagste van de salarisstijging van de CAO bij AVEBE en de 5-jaars gemiddelde overrente. Aangezien deze gemiddeld lager uit zal vallen dan de CPI (afgeleid) is voor de verwachte toeslag voor deze groep 1,5% genomen. De twee voorzieningen zijn bepaald als het verschil tussen de contante waarde van de betreffende aanspraken, op de l door DNB gepubliceerde rekenrente en op een reële rekenrente (verwachte toeslag groep 1 2,0% en groep 2 1,5%). Om de bruto voorziening te krijgen wordt deze verhoogd met de kostenopslag (2,00%). l Voorziening garantieregeling In artikel 31, lid 2a, van het pensioenreglement is een garantiebepaling opgenomen voor de volgende deelnemers: De deelnemer was op 1 juli 1996 deelnemer in de Flexibel Pensioenregeling en/of Flexibel Ploegenpensioenregeling l en 37 jaar of ouder; en De deelnemer was op zowel 31 december 2005 als op 1 januari 2006 deelnemer aan de op dat moment geldende l Flexibel Pensioenregeling en/of Flexibel Ploegenpensioenregeling, en De deelnemer was voor 1 januari 2005 jonger dan 55 jaar. l De garantieregeling houdt in dat als de actuariële waarde van de pensioenaanspraken op 31 december 2005 lager is dan de actuariële waarde van de pensioenaanspraken in de nieuwe regeling (beide op een leeftijd van 62 jaar en 7 maanden), er recht is op de voorwaardelijke garantieregeling. De garantie wordt dan berekend door voor het verschil in actuariële waarde pensioenaanspraken toe te kennen. Dit overgangsrecht wordt evenredig verworven tot aan de pensioendatum van 62 jaar. De toekenning van dit recht is wel afhankelijk van de daarvoor bestemde middelen. De werkgever heeft voor de kosten van deze garantieregeling op 1 januari 2006 een bedrag van 8.000 gestort. Dit bedrag was naar schatting, samen met een eventueel overschot op de premie (maximaal 0,68% van de loonsom) voldoende om de garantieregeling in de toekomst te kunnen inkopen. Mocht dit niet geval zijn dan worden de aanspraken conform het reglement verminderd. Hiermee is de garantieregeling afhankelijk van de financiële middelen. Vanaf 1 januari 2012 is er geen premie meer beschikbaar voor de garantieregeling. Voorziening voor toekomstige excassokosten Kostenopslag ter grootte van 2,00% van de voorziening pensioenverplichtingen in verband met toekomstige administratieen excassokosten. Voorziening voor risico deelnemers De waardering van de voorzieningen voor risico van deelnemers wordt bepaald door de waardering van de tegenover deze voorzieningen aangehouden beleggingen. Overige schulden en overlopende passiva Deze worden gewaardeerd op de geamortiseerde kostprijs.


GRONDSLAGEN VOOR DE RESULTAATBEPALING Algemeen Voor zover niet anders vermeld worden baten en lasten verwerkt in het resultaat van het jaar, waarop zij betrekking hebben. Premiebijdragen van werkgevers en werknemers Onder premiebijdragen van werkgevers en werknemers wordt verstaan de aan hen in rekening gebrachte c.q. te brengen bedragen voor de in het verslagjaar verzekerde pensioenen. Premies zijn toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Beleggingsresultaten Onder de directe beleggingsopbrengsten wordt verstaan alle aan het boekjaar toe te rekenen inkomsten uit beleggingen, zijnde dividend van aandelen en de aan het boekjaar toe te rekenen rentebedragen van vastrentende beleggingen. Onder indirecte beleggingsopbrengsten wordt verstaan de verandering in de waarde van beleggingen. Met de directe en indirecte beleggingsopbrengsten zijn verrekend de aan de opbrengsten gerelateerde transactiekosten, provisies en valutaverschillen. Saldo waardeoverdrachten risico pensioenfonds Deze post bevat het saldo van bedragen uit hoofde van overgenomen dan wel overgedragen pensioenverplichtingen. Pensioenuitkeringen De pensioenuitkeringen betreffen de aan deelnemers uitgekeerde bedragen inclusief afkopen. De pensioenuitkeringen zijn berekend op actuariële grondslagen en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Uitvoeringskosten De pensioenuitvoeringskosten zijn toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben.

GRONDSLAGEN KASSTROOMOVERZICHT Het kasstroomoverzicht is volgens de directe methode opgesteld. Alle ontvangsten en uitgaven worden hierbij als zodanig gepresenteerd. Onderscheid wordt gemaakt tussen kasstromen uit pensioenactiviteiten en beleggingsactiviteiten.


5

TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER 2013

(in duizenden euro's)

ACTIVA 1. Beleggingen voor risico pensioenfonds

Vastgoed beleggingen Stand per 1 januari 2013 Aankopen/verstrekkingen Verkopen/aflossingen Overige mutaties Waardemutaties Stand per 31 december 2013

Aandelen

Vastrentende waarden

Overige beleggingen

Totaal

26.222 -17.000 -925

49.717 9.758 -1.907 10.261

26.754 9.543 -211 -524

18.694 3.988 -6.048 -1.176 -233

121.387 23.289 -25.166 -1.176 8.579

8.297

67.829

35.562

15.225

126.913

Vastgoed beleggingen

Aandelen

Vastrentende waarden

Overige beleggingen

Totaal

Stand per 1 januari 2012 Aankopen/verstrekkingen Verkopen/aflossingen Overige mutaties Waardemutaties

27.232 -1.010

10.619 37.161 -652 2.589

30.662 34.721 -43.099 4.470

4.159 13.289 -247 1.371 122

45.440 112.403 -43.998 1.371 6.171

Stand per 31 december 2012

26.222

49.717

26.754

18.694

121.387

Reële waarde Schattingen en veronderstellingen Voor nagenoeg alle beleggingsinstellingen waarvan gebruik wordt gemaakt binnen de eigen beheer portefeuille is sprake van objectief vast te stellen frequente marktnoteringen. De NAV van de beleggingsinstellingen wordt dagelijks vastgesteld en het pensioenfonds kan, op basis van deze NAV, participaties verhandelen. Eventuele incourante en/of niet aan een effectenbeurs genoteerde beleggingen worden gewaardeerd op basis van de voor deze beleggingen meest recente beschikbare informatie waarover de beheerder beschikt. Beleggingen waarvan in zijn geheel geen informatie over de waardering beschikbaar is, zal de marktwaarde, door middel van waarderingsmodellen, door de beheerder worden vastgesteld.


Op basis van deze indeling kan het volgende onderscheid worden gemaakt: Afgeleide marktnoteringen

Waarderingsmodellen en technieken

Totaal

Per 31 december 2013 Vastgoed beleggingen Aandelen Vastrentende waarden Overige beleggingen

67.829 35.562 9.419

8.297 5.806

8.297 67.829 35.562 15.225

112.810

14.103

126.913

49.717 26.754 8.106

26.222 10.588

26.222 49.717 26.754 18.694

84.577

36.810

121.387

Per 31 december 2012 Vastgoed beleggingen Aandelen Vastrentende waarden Overige beleggingen

Vastgoed beleggingen 31-12-2013

31-12-2012 In %

In %

Specificatie vastgoed beleggingen naar soort: Niet beursgenoteerde indirect vastgoed beleggingen

8.297

100,0

26.222

100,0

8.297

100,0

26.222

100,0

1.597 2.580 1.787 496 1.537 300

19,3 31,1 21,5 6,0 18,5 3,6

5.066 8.009 5.596 2.047 4.698 806

19,3 30,5 21,3 7,9 17,9 3,1

8.297

100,0

26.222

100,0

Specificatie vastgoed beleggingen naar regio: Europa Specificatie vastgoed beleggingen naar sector: Kantoren Winkels Woningen Industrieel Parkeren Hotels


Aandelen De aandelen kunnen als volgt worden gespecificeerd: 31-12-2013

31-12-2012 In %

In %

Specificatie aandelen naar soort: Niet beursgenoteerde indirecte aandelenbeleggingen

67.829

100,0

49.717

100,0

6.505 9.717 14.918 7.395 6.611 8.696 4.326 2.627 5.986 1.048

9,6 14,3 22,0 10,9 9,7 12,8 6,4 3,9 8,8 1,6

11.934 5.156 9.690 3.547 3.724 5.071 535 3.428 2.202 3.762 668

24,0 10,4 19,5 7,1 7,5 10,2 1,1 6,9 4,4 7,6 1,3

67.829

100,0

49.717

100,0

18.756 27.630 16.526 1.652 2.430 835

27,7 40,7 24,4 2,4 3,6 1,2

12.122 22.797 10.610 1.370 2.094 724

24,4 45,8 21,3 2,8 4,2 1,5

67.829

100,0

49.717

100,0

10.571 19.668 5.323

29,7 55,3 15,0

7.742 15.068 3.944

28,9 56,3 14,8

35.562

100,0

26.754

100,0

Specificatie aandelen naar bedrijfstak: Duurzame consumentengoederen Niet-duurzame consumentengoederen Financiële instellingen Gezondheidszorg Industrie Informatie technologie Beleggingsfondsen Bouw- en grondstoffen Telecommunicatie Energie Nutsbedrijven

Specificatie aandelen naar regio: Europa Noord-Amerika Azie Oceanie Zuid-Amerika Afrika

Vastrentende waarden Specificatie vastrentende waarden naar soort: Credit funds Inflation linked bonds High Yield bonds

De vastrentende waarden beleggingen zijn niet beursgenoteerd.


31-12-2013

31-12-2012 In %

In %

Specificatie vastrentende waarden naar bedrijfstak: Overheid Duurzame consumentengoederen Niet-duurzame consumentengoederen Energie Financiële instellingen Industrie Informatie technologie Bouw- en grondstoffen Telecommunicatie Nutsbedrijven Overige

27.861 479 639 1.774 1.567 617 367 250 1.379 359 270

78,3 1,4 1,8 5,0 4,4 1,7 1,0 0,7 3,9 1,0 0,8

21.393 910 449 1.318 984 414 272 213 445 356 -

80,0 3,4 1,7 4,9 3,7 1,5 1,0 0,8 1,7 1,3 -

35.562

100,0

26.754

100,0

23.983 4.795 3.561 13 2.291 919

67,5 13,5 10,0 6,4 2,6

18.320 3.857 1.735 54 2.225 563

68,5 14,4 6,5 0,2 8,3 2,1

35.562

100,0

26.754

100,0

Specificatie vastrentende waarden naar regio: Europa Noord-Amerika Azie Oceanie Zuid-Amerika Afrika

Overige beleggingen Deze beleggingen kunnen als volgt worden gespecificeerd: 31-12-2013

Hedge funds Commodities (zoals grondstoffen en/of edele metalen) Liquide middelen

31-12-2012

5.806 9.222 197

10.588 6.734 1.372

15.225

18.694

De hedge funds en commodities zijn niet beursgenoteerd 2. Beleggingen voor risico deelnemers 2013

2012

Stand per 1 januari Premie en directe beleggingsopbrengsten Uitkeringen en onttrekkingen Beleggingsresultaten risico deelnemers

2.962 -63 44

3.029 20 -389 302

Stand per 31 december

2.943

2.962


De beleggingen voor risico deelnemer kunnen als volgt worden gespecificeerd: 31-12-2013

Aandelen Vastrentende waarden Overige beleggingen

31-12-2012

1.161 1.575 207

1.125 1.657 180

2.943

2.962

2013

2012

3. Herverzekeringsdeel technische voorzieningen Stand per 1 januari Mutatie boekjaar

512.472 -20.764

470.552 41.920

491.708

512.472

31-12-2013

31-12-2012

4. Vorderingen en overlopende activa Nog af te wikkelen transacties beleggingen OG Vordering op werkgever(s) Waardeoverdrachten Vooruitbetaalde kosten

4.863 69 -

708 3

4.932

711

Alle vorderingen hebben een resterende looptijd van korter dan één jaar. De vordering uit hoofde van nog af te wikkelen transactie beleggingen OG is ontvangen op 7 januari 2014.

5. Liquide middelen ABN AMRO Bank N.V.

2.873

1.296

Onder de liquide middelen worden opgenomen die kasmiddelen en tegoeden op bankrekeningen, die onmiddellijk dan wel op korte termijn opeisbaar zijn en niet het karakter van beleggingen hebben. Bankrekeningen die beheerd worden door de vermogensbeheerder zijn onder de overige beleggingen opgenomen.


PASSIVA 6. Stichtingskapitaal en reserves Algemene reserve

Stand per 1 januari 2012 Uit bestemming saldo van baten en lasten

61.219 41.270

Stand per 31 december 2012 Uit bestemming saldo van baten en lasten

102.489 -4.549


97.940

Solvabiliteit/dekkingsgraad 31-12-2013

31-12-2012 In %

In %

Solvabiliteit Aanwezig vermogen Af: technische voorziening Vrij vermogen

615.897 517.957

118,9 100,0

632.408 529.919

119,3 100,0

97.940

18,9

102.489

19,3

Dekkingsgraad

118,9

119,3

De vermogenspositie van het Pensioenfonds is toereikend

7. Technische voorzieningen Technische voorzieningen risico herverzekeraar

Technische voorzieningen risico fonds

Totaal

Stand per 1 januari 2012 Mutatie technische voorziening

470.552 41.920

17.429 18

487.981 41.938

Stand per 31 december 2012 Mutatie technische voorzieningen

512.472 -20.764

17.447 8.802

529.919 -11.962


491.708

26.249

517.957


2013

2012

Mutatie technische voorzieningen risico herverzekeraar Pensioenopbouw (Overige) toeslagen Rentetoevoeging Onttrekkingen voor pensioenuitkeringen Onttrekkingen voor uitvoeringskosten Saldo overdrachten van rechten Wijziging marktrente Wijziging actuariële grondslagen Overige wijzigingen

De totale technische voorzieningen zijn naar categorie van deelnemers als volgt samengesteld: 31-12-2013 Aantal Deelnemers Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden Toekomstige kosten uitvoering pensioenregeling Voorziening voor zieken (uitlooprisico)

11.007 8.859 1.824 -19.027 670 -14.766 -146 -9.185

12.907 937 7.241 -18.846 -426 131 35.822 5.183 -1.029

-20.764

41.920

31-12-2012

Aantal

1.203 1.576 1.930 -

202.366 67.869 236.126 1.760 9.836

1.232 1.587 1.888 -

218.510 63.534 237.332 1.760 8.783

4.709

517.957

4.707

529.919

Technische voorzieningen voor risico fonds Onvoorwaardelijke Voorziening toeslagverlening garantieregeling

Totaal

Stand per 1 januari 2012 (Overige) toeslagen Rentetoevoeging Onttrekking voor pensioenuitkeringen Wijziging marktrente Wijziging actuariële uitgangspunten Overige wijzigingen

14.017 -937 236 -9 1.139 517 -169

3.412 94 -853

17.429 -937 330 -9 1.139 517 -1.022

Stand per 31 december 2012 (Overige) toeslagen Rentetoevoeging Onttrekking voor pensioenuitkeringen Wijziging marktrente Wijzigingen actuariële uitgangspunten Overige wijzigingen Pensioenopbouw Saldo overdracht van rechten

14.794 230 50 -10 -488 14 9.773 -2

2.653 67 -832 -

17.447 230 117 -10 -488 14 9.773 -832 -2


24.361

1.888

26.249

Ultimo boekjaar is de gemiddeld gewogen discontovoet voor de TV risico fonds 2,75% (2012: 2,44%)


Per balansdatum zijn alle uit de pensioenregeling voortvloeiende aanspraken of rechten van deelnemers in de berekening van de pensioenverplichtingen meegenomen. Naar hun aard hebben de technische voorzieningen in het algemeen een langlopend karakter.

De basispensioenregeling is een zogenaamde CDC-regeling ('collective defined contribution'). Dat wil zeggen dat de werkgever een vaste bijdrage betaalt aan het Pensioenfonds plus de afgesproken aanvullende bijdrage. In het pensioenreglement is de regeling vormgegeven als een (voorwaardelijke) middelloonregeling. Bij deze pensioenregeling ligt het financiële risico niet bij de werkgever. Dit risico ligt voor de opgebouwde rechten tot en met 31 december 2013 bij Aegon. Als de financiële positie van het Pensioenfonds en de bijdragen van de deelnemers en werkgever volgens wettelijke normen onvoldoende zijn, zal het bestuur ervoor zorgen dat de op te bouwen aanspraken evenredig worden verlaagd. Zodra de financiële positie verbetert, kunnen de verlagingen weer worden hersteld. Naast de CDC-regeling kent het Pensioenfonds een tweetal gesloten beschikbare premieregelingen. Per 1 januari 2012 heeft het Pensioenfonds een nieuwe uitvoeringsovereenkomst afgesloten met AVEBE U.A. De pensioenregeling en de financiering zijn gewijzigd. De uitvoeringsovereenkomst loopt tot 1 januari 2014. Begin 2014 zijn AVEBE U.A en het Pensioenfonds overeengekomen de looptijd van de uitvoeringsovereenkomst te verlengen tot 1 januari 2015. Toeslagverlening Bij het verlenen van toeslagen (indexatie) maakt het Pensioenfonds onderscheid tussen verschillende groepen: 1. Pensioenen ingegaan of premievrij geworden vóór 1 april 1996; 2. Pensioenen ingegaan of premievrij geworden vanaf 1 april 1996 tot 9 december 1999; 3. Pensioenen ingegaan of premievrij geworden vanaf 9 december 1996; 4. Opgebouwde pensioenen van de (actieve) deelnemers. Bij het bepalen van de hoogte van de toeslag, kijkt het Pensioenfonds naar twee indexen. Per groep is bepaald welke index gegeven wordt. De indexen waar de hoogte van de toeslag van afgeleid wordt, betreffen: de Consumentenprijsindex alle huishoudens (afgeleid, basisjaar 2006 = 100), zoals gepubliceerd door het Centraal l Bureau voor de Statistiek ('CBS'). Deze prijsindex wordt tot op één decimaal nauwkeurig berekend over een periode die loopt van de maand oktober tot de maand oktober van het volgende jaar. Ter verduidelijking: voor de toeslag per 1 januari 2014 kijkt het Pensioenfonds naar de prijsindex berekend over de periode van oktober 2012 tot oktober 2013. De algemene loonontwikkeling volgens de CAO van AVEBE (hierna: loonindex c.q. looninflatie). l Naast de loon- en prijsindex kijkt het Pensioenfonds vooral naar de eigen financiële positie, zoals vastgelegd in de dekkingsgraad op basis van zuivere RTS. Deze dekkingsgraad van het Pensioenfonds was op 31 december 2013 118,7%. Naast de loon- en prijsindex kijkt het pensioenfonds vooral naar de eigen financiële positie zoals vastgelegd in de dekkingsgraad. Deze dekkingsgraad wordt berekend op basis van de actuele rentetermijnstructuur zonder rekening te houden met de UFR en driemaands middeling.


2013

2012

8. Voorzieningen voor risico deelnemers Stand per 1 januari Stortingen Onttrekkingen Beleggingsresultaat

2.962 -63 44

3.029 20 -389 302

Stand per 31 december

2.943

2.962

31-12-2013

31-12-2012

9. Overige schulden en overlopende passiva Uitkeringen Schuld uit hoofde van herverzekering* Belastingen en premies sociale verzekeringen Vooruitbetaalde premie werkgever Te betalen kosten Waardeoverdrachten

42 9.931 403 38 115 -

5 2.617 361 367 108

10.529

3.458

Alle schulden hebben een resterende looptijd van korter dan één jaar. * Deze post betreft een schuld aan Aegon en bestaat voornamelijk uit de koopsom voor indexatie van pensioenrechten per 01-01-2013. Voor een nadere toelichting zie pagina 55.

RISICOBEHEER Het fonds wordt bij het beheer van de pensioenverplichtingen en de financiering daarvan geconfronteerd met risico's. De belangrijkste doelstelling van het fonds is het nakomen van de pensioentoezeggingen. Het solvabiliteitsrisico is daarmee het belangrijkste risico voor het fonds. Om dit risico te verminderen is het pensioenfonds in het verleden een garantiecontract aangegaan met Aegon. Er was binnen dit contract sprake van een deel van de portefeuille dat bij Aegon aangehouden diende te worden. Zoals eerder geschreven is ultimo 2012 het winstdelend garantiecontract met gesepareerd depot omgezet naar een niet winstdelend garantiecontract, waarin de opgebouwde nominale aanspraken worden gegarandeerd. Naast deze garantieportefeuille had het pensioenfonds een eigen beheer portefeuille. Door de hiervoor beschreven omzetting van het garantiecontract is vermogen vrijgevallen. Dit vermogen is toegevoegd aan het vrije vermogen en wordt ingezet ten behoeve van de realisatie van de toeslagambitie. Deze portefeuille is ondergebracht bij TKP Investments. In deze jaarrekening wordt gerapporteerd over de beleggingen in de eigen beheer portefeuille (waarin het vrije vermogen wordt beheerd). Het risicobeleid is verwoord in de ABTN van het fonds. Het bestuur beschikt over een aantal beleidsinstrumenten ten behoeve van het beheersen van de risico's. Deze beleidsinstrumenten betreffen: Beleggingsbeleid; l Premiebeleid; l Herverzekeringsbeleid; l Toeslagbeleid. l De keuze en toepassing van beleidsinstrumenten vindt plaats na uitvoerige analyses ten aanzien van te verwachten ontwikkelingen van de verplichtingen en de financiële markten. Daarbij wordt onder meer gebruik gemaakt van de Asset Liability Management-studie (ALM-Studie) die in 2012 is uitgevoerd.


De uitkomsten van deze analyse vindt haar weerslag in jaarlijks door het bestuur vast te stellen beleggingsrichtlijnen als basis voor het uit te voeren beleggingsbeleid. De beleggingsrichtlijnen geven normen en limieten aan waarbinnen de uitvoering van het beleggingsbeleid door de vermogensbeheerder moet plaatsvinden. Deze uitgangspunten zijn vastgelegd in mandaatovereenkomsten met de vermogensbeheerder. De mandaten zijn gericht op actief vermogensbeheer. In 2011 heeft het bestuur besloten een risicomanagementtraject te starten met als doelstelling: Risico's te identificeren die het pensioenfonds loopt l De stand van de beheersing te beoordelen l Tekortkomingen in de beheersing op te sporen l Gemotiveerd te beslissen tot wel of geen extra maatregelen l Hiertoe hebben drie risicomanagementsessies plaatsgevonden, waarin het bestuur een inschatting heeft gegeven van de waarschijnlijkheid van optreden en de impact van de risico's, rekening houdend met de bestaande beheersing van risico's. Begin 2012 heeft het bestuur een risicomanagementrapportage ontvangen waarin voor elk risico de netto risicoscore is weergegeven. In 2013 heeft het pensioenfonds in samenwerking met Towers Watson beoordeeld in welke mate de gerapporteerde risico's op dat moment en vanaf 1 januari 2014 nog van toepassing zijn, in welke documenten de beheersing is vastgelegd en of aanvullende beheersmaatregelen noodzakelijk zijn. Renterisico Er bestaat een beperkt renterisico met betrekking tot de in eigen beheer gevormde voorziening voor de onvoorwaardelijke toeslag. Omdat vanaf 1 januari 2014 nieuwe pensioenopbouw in eigen beheer plaats vindt neemt het belang van dit risico toe. Het bestuur heeft dit risico in kaart laten brengen, zodat zij dit adequaat kan beheersen. Prijsrisico Prijsrisico is het risico van wijzigingen in waarde door de ontwikkeling van marktprijzen. Het wordt veroorzaakt door factoren gerelateerd aan een individuele belegging, de uitgevende instelling of generieke factoren. Het prijsrisico wordt gemitigeerd door diversificatie die onder meer is vastgelegd in de strategische beleggingsmix van het fonds. Deze diversificatie vindt plaats door spreiding van de eigen beheer portefeuille over diverse beleggingscategorieën. Binnen deze beleggingscategorieën wordt verder gespreid naar verschillende subcategorieën. Voor elke subcategorie is een apart beleggingsfonds gekozen. De beleggingsfondsen zijn multi-manager fondsen, wat inhoudt dat deze beleggingsfondsen het vermogen verdelen over meerdere managers die elk een deel van het mandaat invullen. Periodiek wordt door de vermogensbeheerder gerapporteerd in welke onderliggende managers wordt belegd. Valutarisico De eigen beheer portefeuille is belegd in beleggingsfondsen verspreid over verschillende beleggingscategorieën. Deze beleggingsfondsen zijn gedenomineerd in euro's. Hierdoor hoeft er over de eigen beheer portefeuille geen additionele afdekking plaats te vinden voor beleggingen in niet-euro fondsen. Doordat binnen de eigen beheer portefeuille gebruik wordt gemaakt van beleggingsfondsen waarin de grootste valutarisico's worden afgedekt kent het fonds slechts een kleine valuta exposure naar opkomende landen


De vreemde valutapositie voor en na afdekking door valutaderivaten is als volgt weer te geven: Positie voor afdekking

EUR USD GBP JPY Overige

Valutaderivaten

Nettopositie na afdekking 2013

Nettopositie na afdekking 2012

48.417 47.597 5.606 4.141 20.920

56.623 -47.094 -5.111 -4.382 -36

105.040 503 495 -241 20.884

102.311 3.680 59 -177 15.514

126.681

-

126.681

121.387

Kredietrisico Kredietrisico is het risico van financiële verliezen voor het fonds als gevolg van faillissement of betalingsonmacht van tegenpartijen waarop het fonds (potentiële) vorderingen heeft. Hierbij kan onder meer worden gedacht aan partijen die obligatieleningen uitgeven, banken waar deposito's worden geplaatst, marktpartijen waarmee Over The Counter (OTC)derivatenposities worden aangegaan en aan bijvoorbeeld herverzekeraars. Aangezien de opgebouwde nominale aanspraken worden gegarandeerd door Aegon loopt het Pensioenfonds een kredietrisico op Aegon. De credit rating voor Aegon was eind 2013 gelijk aan A- volgens S&P. Binnen de eigen beheer portefeuille wordt belegd in verschillende beleggingsfondsen op het gebied van vastrentende waarden waarin kredietrisico kan voorkomen. Het inflation linked bond beleggingsfonds belegt in inflatiegerelateerde obligaties van geselecteerde landen. De kredietwaardigheid van deze landen wordt gemonitord door de vermogensbeheerder. Een klein deel van de eigen beheer portefeuille (circa 4%) is belegd in een global high yield beleggingsfonds dat hoger dan gemiddelde kredietrisico's kent. Het is daarom dat er restricties) zijn gesteld aan de kredietwaardigheid van de te gebruiken instrumenten. Ook voor het beleggingsfonds dat belegt in obligaties van opkomende landen geldt een hoger kredietrisico. Dit hogere risico wordt echter gecompenseerd door een hoger verwacht rendement op de obligaties. Door een spreiding over verschillende vastrentende waarden categorieën, het gebruik van restricties met betrekking tot de kredietwaardigheid van instrumenten en het monitoren van deze richtlijnen, wordt het kredietrisico in de portefeuille beperkt.


Ten aanzien van de kredietwaardigheid van de debiteuren van de vastrentende portefeuille kan het volgende overzicht worden gegeven: 31-12-2013

31-12-2012 In %

AAA AA A BBB BB B CCC CC Geen rating

In %

6.611 6.403 416 12.413 3.741 3.324 1.125 65 1.464

18,6 18,0 1,2 34,9 10,5 9,3 3,2 0,2 4,1

10.938 332 7.975 3.716 2.624 448 11 710

40,9 1,2 29,8 13,9 9,8 1,7 2,7

35.562

100,0

26.754

100,0

Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat beleggingen niet tijdig en/of niet tegen een aanvaardbare prijs kunnen worden omgezet in liquide middelen, waardoor het fonds op korte termijn niet aan zijn verplichtingen kan voldoen. Het liquiditeitsrisico binnen de eigen beheer portefeuille wordt door het fonds beheerst door voornamelijk gebruik te maken van beleggingsinstellingen die dagelijkse liquiditeit kennen. Van de gebruikte beleggingsinstellingen zijn de participaties in de twee aandelenfondsen (circa 51,4%) dagelijks verhandelbaar. Ook de participaties in de vastrentende waarden fondsen (circa 27,0%) zijn dagelijks verhandelbaar. Van de overige beleggingen is het grondstoffen fonds (circa 7,0%) en het onroerend goed fonds (circa 6,3%) niet dagelijks verhandelbaar, maar kan hier maandelijks in- en uitgetreden worden. Daarnaast kunnen de participaties in het hedge fund strategie fonds (circa 4,4%) niet binnen één maand liquide worden gemaakt. Voor het hedge fund strategie fonds kan enkel per kwartaal toe- en uitgetreden worden en in het geval van een uittreding dient dit 100 dagen voor de gewenste datum aangekondigd te worden. Hiermee is eind 2013 circa 78,4% van de eigen beheer portefeuille dagelijks verhandelbaar. Daarnaast zijn de uitkeringen ongeveer gelijk aan de premie-inkomsten. Het liquiditeitsrisico is derhalve beperkt.

Concentratierisico Concentraties kunnen ertoe leiden dat het fonds bij grote veranderingen in bijvoorbeeld de waardering (marktrisico) of de financiële positie van een tegenpartij (kredietrisico) grote (veelal financiële) gevolgen hiervan ondervindt. Concentratierisico's kunnen optreden bij een concentratie in de beleggingsportefeuille in producten, regio's of landen, economische sectoren of tegenpartijen. Om concentratierisico's in de beleggingsportefeuille te beheersen maakt het bestuur gebruik van diversificatie en beleggingsinstellingen die een hoge mate van diversificatie door het beleggen in verschillende beleggingsinstrumenten, landen en regio's. Op grond hiervan heeft het bestuur geconcludeerd dat er geen sprake is van concentratie in de activa.


Overige niet-financiële risico's Operationeel risico Operationeel risico is het risico van een onjuiste afwikkeling van transacties, fouten in de verwerking van gegevens, het verloren gaan van informatie, fraude en dergelijke. Deze risico's worden door het fonds beheerst door het stellen van hoge kwaliteitseisen aan de organisaties die bij de uitvoering zijn betrokken. De eigen beheer portefeuille is ondergebracht bij TKP Investments. Met deze partij is een overeenkomst en service level overeenkomst gesloten. De afhankelijkheid van deze partij wordt beheerst doordat de bewaring van de stukken in de verschillende beleggingsfondsen is ondergebracht bij de custodian Citibank. Het bestuur beoordeelt jaarlijks de kwaliteit van de uitvoering van de vermogensbeheerder en de custodian door middel van performancerapportages (alleen vermogensbeheerder), SLA-rapportages en onafhankelijk getoetste interne beheersingsrapportages (ISAE 3402-type II rapportages). Hiermee is er sprake van adequate beheersing van de operationele risico's door het fonds. Systeemrisico Systeemrisico betreft het risico dat het mondiale financiële systeem (de internationale markten) niet langer naar behoren functioneert, waardoor beleggingen van het fonds niet langer verhandelbaar zijn en zelfs, al dan niet tijdelijk, hun waarde kunnen verliezen. Net als voor andere marktpartijen, is dit risico voor het fonds niet beheersbaar.

Verbonden partijen Identiteit van verbonden partijen Er is sprake van een relatie tussen het Pensioenfonds en de werkgevers, de aangesloten ondernemingen en hun bestuurders. Transacties met bestuurders De bestuurders ontvangen geen beloning van het Pensioenfonds. Wel ontvangt de afgevaardigde namens de pensioengerechtigden een kleine vrijwilligersvergoeding. Er zijn geen leningen verstrekt aan, nog is er sprake van vorderingen op (voormalige) bestuurders. Overige transacties met verbonden partijen Inzake de uitvoeringsovereenkomst tussen het Pensioenfonds en werkgever met betrekking tot de financiering van de aanspraken en de uitvoering van de regeling wordt verwezen naar de uitvoeringsovereenkomst.

Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Langlopende contractuele verplichtingen Het fonds heeft een administratieovereenkomst afgesloten met Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. Deze overeenkomst loopt van 1 januari 2013 tot en met 31 december 2017. De jaarlijks te betalen vergoeding voor reguliere werkzaamheden bedraagt 272. De totale verplichting voor de resterende looptijd bedraagt derhalve 1.088.


Aegon In de jaarrekening 2012 is een schuld aan Aegon opgenomen van circa € 1,7 miljoen. Hierbij is toen gemeld dat er onzekerheid bestond omtrent de definitieve afrekening van de buy-in met Aegon. Inmiddels is deze onzekerheid opgeheven en heeft in het tweede kwartaal van 2014 definitieve afrekening met Aegon plaatsgevonden. Dit heeft er uiteindelijk toe geleid dat het pensioenfonds een bedrag van circa € 750 duizend van Aegon ontvangen heeft. Per saldo betekent dit dat het resultaat op de buy-in in de jaarrekening 2012 circa € 2,45 miljoen te laag is ingeschat. Ultimo 2013 is een schuld aan Aegon opgenomen van circa € 9,9 miljoen. Dit betreft de beste schatting van het fonds aangaande de nog te betalen koopsommen over 2013. De schatting is gebaseerd op het deelnemersbestand ultimo 2013 en de eigen fondsgrondslagen, waarbij de kosten opslagen zijn gebaseerd op hetgeen hierover in de offerte van Aegon d.d. 28 december 2013 is opgenomen.


6

TOELICHTING OP DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER2013

(in duizenden euro's) 2013

2012

10. Premiebijdragen van werkgevers en werknemers Bijdragen werkgever, inclusief bijdrage werknemers Premiebijdragen module I Doorbelaste kosten FVP-koopsommen

14.935 137 919 11

14.270 157 1.538 76

Storting vanuit Spaarfonds

16.002 63

16.041 389

16.065

16.430

De totale bijdrage van werkgevers en werknemers bedraagt 25,78% (2012: 25,78%) van de loonsom. De FVP-koopsommen worden aangewend voor inkoop van extra pensioenaanspraken. De kostendekkende, gedempte en feitelijke premie volgens artikel 130 van de Pensioenwet zijn als volgt:

Kostendekkende premie Feitelijke premie

12.791 16.002

15.806 16.054

De feitelijke premie is bepaald door de bijdrage van de werkgever en werknemers plus doorbelaste kosten te verhogen met de FVP premies en de premiebijdrage voor risico deelnemers.

De samenstelling van de kostendekkende premie is als volgt: Onvoorwaardelijke aanspraken Opslag voor uitvoeringskosten Solvabiliteitsopslag (Vereist Eigen Vermogen)

11.606 779 406

12.065 1.331 2.410

12.791

15.806

-

13

11. Premiebijdragen voor risico deelnemers Spaarmodule III


12. Beleggingsresultaten risico pensioenfonds Directe beleggingsopbrengsten 2013

Vastgoed beleggingen Aandelen Vastrentende waarden Overige beleggingen Overige (inclusief intrest herverzekeraar)

Indirecte beleggingsopbrengsten 2013

Kosten van vermogensbeheer 2013

Totaal 2013

455 1 -9 15

-925 10.261 -524 -233 -

-510

-470 10.262 -524 -242 -495

462

8.579

-510

8.531

De kosten van de externe managers binnen de gehanteerde beleggingsfondsen, worden direct binnen het beleggingsfonds verrekend en zijn daardoor onderdeel van de indirecte beleggingsopbrengsten. Transactiekosten zijn onderdeel van de aan- en verkooptransacties van de beleggingsfondsen. Deze zijn eveneens onderdeel van de indirecte beleggingsopbrengsten. De kosten van vermogensbeheer omvatten de kosten die door de custodian en vermogensbeheerder(s) direct bij het fonds in rekening zijn gebracht. Directe beleggingsopbrengsten 2012

Vastgoed beleggingen Aandelen Vastrentende waarden Overige beleggingen Overige (inclusief intrest herverzekeraar)



Totaal 2012

-7 233

-1.010 2.589 4.470 122 -

-218

-1.010 2.589 4.470 115 15

226

6.171

-218

6.179

13. Beleggingsresultaten risico deelnemers Directe beleggingsopbrengsten 2013

Directe beleggingsopbrengsten


-

-19


Totaal 2013

-

-19

Totaal 2012

309


2013

2012

14. Saldo waardeoverdrachten risico pensioenfonds Overgenomen pensioenverplichtingen Overgedragen pensioenverplichtingen

-1.030 533

-126 416

-497

290

Dit betreft de ontvangst van of betaling aan pensioenfonds of pensioenverzekeraar van respectievelijk de vorige of nieuwe werkgever van de contante waarde van premievrije pensioenaanspraken van deelnemers die tot de ontslagdatum zijn opgebouwd. De toevoeging aan de technische voorziening uit hoofde van: - de overgenomen pensioenverplichting - de overgedragen pensioenverplichting Het resultaat op: - de overgenomen pensioenverplichting - de overgedragen pensioenverplichting

1.269 -599

159 -502

-175 68

-33 86

-63

-389

14.553 3.666 30 38 261

14.973 3.573 32 55 248

18.548

18.881

15. Saldo waardeoverdrachten risico deelnemers Overgedragen pensioenverplichtingen

16. Pensioenuitkeringen Ouderdomspensioen Partnerpensioen Wezenpensioen Arbeidsongeschiktheid Afkopen en andere uitkeringen

De toeslag van de uitkeringen per 1 januari 2013 zoals vastgesteld door het bestuur bedraagt 2,0% (2012: 2,3% alleen voor de groep met de onvoorwaardelijke toeslag). De post afkopen betreft de afkoop van pensioenen die lager zijn dan € 451,22 (2012: € 438,44) per jaar overeenkomstig artikel 16 van de pensioenwet. 17. Mutatie technische voorzieningen Pensioenopbouw Onder pensioenopbouw is opgenomen de actuarieel berekende waarde van de diensttijdopbouw. Dit is het effect op de voorziening pensioenverplichtingen van de in het verslagjaar opgebouwde nominale rechten ouderdomspensioen en nabestaandenpensioen. Verder is hierin begrepen het effect van de individuele salarisontwikkeling. (Overige) toeslagen Het pensioenfonds streeft ernaar de opgebouwde pensioenrechten van de actieve deelnemers jaarlijks aan te passen aan de loonontwikkeling volgens de CAO. De toeslagverlening heeft een voorwaardelijk karakter. Dit betekent dat geen recht op toeslagverlening bestaat en dat het niet zeker is of en in hoeverre in de toekomst toeslagverlening kan plaatsvinden. Een eventuele achterstand in de toeslagverlening kan in principe worden ingehaald. In het bestuursverslag is een uitgebreide uiteenzetting rondom de toeslagverlening opgenomen.


Rentetoevoeging De voorziening pensioenverplichtingen is in het boekjaar opgerent met 0,351% (2012: 1,544%). Dit is de éénjaarsrente uit de door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur per 31 december 2012. Onttrekking voor pensioenuitkeringen In de voorziening pensioenverplichtingen zijn de actuarieel verwachte uitkeringen opgenomen gedurende het boekjaar. Onder deze post is de verwachte vrijval uit de voorziening pensioenverplichtingen uit hoofde van het doen van uitkeringen verantwoord. Uitvoeringskosten In de voorziening pensioenverplichtingen is een voorziening opgenomen ter dekking van toekomstige excassokosten. Een deel van deze voorziening valt vrij door het doen van uitkeringen in het boekjaar. Wijziging marktrente Jaarlijks wordt per 31 december de marktwaarde van de technische voorzieningen herrekend door toepassing van de door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur. Het effect van de verandering van de rentetermijnstructuur wordt verantwoord onder het hoofd wijziging marktrente. Wijziging actuariële grondslagen Jaarlijks worden de actuariële grondslagen en methoden ten behoeve van de berekening van de actuele waarde van de voorziening pensioenverplichtingen beoordeeld en, indien nodig, herzien. In 2013 heeft het fonds, net als in 2012, gebruik gemaakt van AG Prognosetafel 2012-2062. Wel is startkolom 2014 gebruikt (2012: startkolom 2013). De prognosetafel is gecorrigeerd voor het verschil tussen de gehele Nederlandse bevolking en de deelnemerspopulatie van het pensioenfonds door gebruik te maken van de fondsspecifieke ervaringssterfte vastgesteld met behulp van het Towers Watson Ervaringssterftemodel 2012. Overige wijzigingen 2013 Resultaat op kanssystemen: Resultaat op sterfte Resultaat op arbeidsongeschiktheid Resultaat op mutaties Overige resultaten

2012

-396 -173 -82 9.836

1.058 883 -912 -

9.185

1.029

2.149 765 -9.836 -1.880

777 -759 -

-8.802

18

19

67

Mutatie technische voorzieningen voor risico fonds Mutatie voorziening onvoorwaardelijke toeslagverlening Mutatie voorziening garantieregeling Mutatie voorziening voor toekomstige excassokosten Mutatie voorziening Eigen Beheer

18. Mutatie voorzieningen risico deelnemers Mutatie boekjaar


2013

2012

19. Herverzekeringen Premie herverzekering Uitkeringen herverzekering

22.409 -18.654

17.173 -18.935

3.755

-1.762

20.764

-41.920

756 67 59 37

646 55 25 44

919

770

20. Mutatie herverzekeringsdeel technische voorzieningen Mutatie boekjaar

21. Pensioenuitvoerings- en administratiekosten Administratiekosten Accountantskosten Advieskosten Overige

De accountantskosten hebben betrekking op de wettelijke controle van de jaarrekening en de verslagstaten. In 2012 zijn ook de werkzaamheden inzake de transitie van A&O naar Syntrus Achmea en de buy-in opgenomen. In de accountantskosten 2013 zijn overlopende posten uit 2012 opgenomen, omdat de werkelijke kosten hoger bleken dan de in jaarrapport 2012 opgenomen stelpost. Ook is een bedrag van 6 begrepen inzake FVP controleopdrachten 2012.

Controle van de jaarrekening Andere controlewerkzaamheden

40 27

40 15

67

55

2.446 -1

36.832 26

2.445

36.858

Deze werkzaamheden zijn zowel in 2013 als 2012 uitgevoerd door Ernst & Young Accountants LLP. 22. Diverse baten en lasten Resultaat garantiecontract Overige lasten/baten

Personeelsleden Bij het Pensioenfonds zijn geen werknemers in dienst. De werkzaamheden worden verricht door werknemers die in dienst zijn van de werkgever. De hieraan verbonden kosten zijn voor rekening van de werkgever. Bezoldiging De bestuurders hebben geen bezoldiging. Wel ontvangt de afgevaardigde namens de pensioengerechtigden een kleine vrijwilligersvergoeding via de werkgever. Belastingen De activiteiten van het fonds zijn vrijgesteld van belastingheffing in het kader van de vennootschapsbelasting.

Ondertekening bestuur voor akkoord Veendam, 10 juni 2014 T.J.H. Miedema (voorzitter)

J. Vos (Secretaris)


OVERIGE GEGEVENS


OVERIGE GEGEVENS 1

Belangrijke gebeurtenissen na balansdatum

Er zijn geen belangrijke gebeurtenissen na balansdatum bekend die niet in dit jaarrapport zijn opgenomen en toegelicht. 2

Resultaatverdeling

Het nadelig saldo ter grootte van 4.549 wordt geheel onttrokken aan de algemene reserve.


3

ACTUARIËLE VERKLARING

Opdracht Door Stichting pensioenfonds AVEBE te Veendam is aan Ernst & Young Actuarissen B.V. de opdracht verleend tot het afgeven van een actuariële verklaring als bedoeld in de Pensioenwet over het boekjaar 2013.

Gegevens De gegevens waarop mijn onderzoek is gebaseerd, zijn verstrekt door en tot stand gekomen onder de verantwoordelijkheid van het bestuur van het pensioenfonds. Voor de toetsing van de fondsmiddelen en voor de beoordeling van de vermogenspositie heb ik mij gebaseerd op de financiële gegevens die ten grondslag liggen aan de jaarrekening. De accountant van het pensioenfonds heeft mij geïnformeerd over zijn bevindingen ten aanzien van de betrouwbaarheid (materiële juistheid en volledigheid) van de basisgegevens en de overige uitgangspunten die voor mijn oordeel van belang zijn.

Werkzaamheden Ter uitvoering van de opdracht heb ik onderzocht of is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet. De door het pensioenfonds verstrekte administratieve basisgegevens zijn zodanig dat ik die gegevens als uitgangspunt van de door mij beoordeelde berekeningen heb aanvaard. Als onderdeel van de werkzaamheden voor de opdracht: - heb ik ondermeer onderzocht of de technische voorzieningen, het minimaal vereist eigen vermogen en het vereist eigen vermogen toereikend zijn vastgesteld, en - heb ik mij een oordeel gevormd over de vermogenspositie van het pensioenfonds. Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de resultaten geen onjuistheden van materieel belang bevatten. Ik heb mij een oordeel gevormd over de waarschijnlijkheid waarmee het pensioenfonds de tot balansdatum aangegane verplichtingen kan nakomen, mede in aanmerking nemend het financieel beleid van het pensioenfonds. De beschreven werkzaamheden en de uitvoering daarvan zijn in overeenstemming met de binnen het Actuarieel Genootschap geldende normen en gebruiken, en vormen naar mijn mening een deugdelijke grondslag voor mijn oordeel. Oordeel De technische voorzieningen zijn, overeenkomstig de beschreven berekeningsregels en uitgangspunten, als geheel bezien, toereikend vastgesteld. Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de balansdatum ten minste gelijk aan het wettelijk vereist eigen vermogen. Gemeten naar de wettelijke maatstaf is ten aanzien van de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, sprake van een toereikende solvabiliteit.


Met inachtneming van het voorafgaande heb ik mij ervan overtuigd dat is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet. De vermogenspositie van Stichting Pensioenfonds Avebe is naar mijn mening voldoende. Daarbij is in aanmerking genomen dat de mogelijkheden tot het realiseren van de beoogde toeslagen beperkt zijn. Amsterdam, 10 juni 2014

drs. C.D. Snoeks AAG verbonden aan Ernst & Young Actuarissen B.V.


4

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT

Aan: Het bestuur van Stichting Pensioenfonds AVEBE Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de jaarrekening 2013 van Stichting Pensioenfonds AVEBE te Veendam gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2013 en de winst-en-verliesrekening over 2013 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van het pensioenfonds is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico's dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van het pensioenfonds. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van het pensioenfonds gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Stichting Pensioenfonds AVEBE per 31 december 2013 en van het resultaat over 2013 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.


Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2: 391 lid 4 BW. Zwolle, 10 juni 2014

Ernst & Young Accountants LLP

w.g. drs. H. Elgersma RA


BIJLAGEN


1

VERLOOPSTAAT DEELNEMERS/POLISSEN 2013 Aantal

2012 Aantal

Aantal

Aantal

Deelnemers Stand vorig boekjaar Nieuwe toetredingen Herintreding Ontslag met premievrije aanspraak Ingang pensioen Overlijden Andere oorzaken

1.232 71 13 -56 -55 -2 -

Stand einde boekjaar

1.273 60 12 -40 -68 -8 3

-29

-41

1.203

1.232

1.587

1.315

Gewezen deelnemers Stand vorig boekjaar Ontslag met premievrije aanspraak Herintreding Waardeoverdrachten Ingang pensioen Overlijden Afkopen Andere oorzaken

56 -13 -6 -60 -1 -1 14


40 -12 -4 -68 -7 -9 332 -11

272

1.576

1.587

1.888

1.713

Pensioengerechtigden Stand vorig boekjaar Ingang pensioen Overlijden Afkoop Andere oorzaken


165 -98 -19 -6

188 -85 -5 77 42

175

1.930

1.888

4.709

4.707


Stichting Pensioenfonds AVEBE. Jaarrapport 2013

Recommend Documents