Stichting Pensioenfonds AVEBE 2008

Stichting Pensioenfonds AVEBE

2008

Dit rapport heeft 52 pagina’s


Inhoudsopgave Profiel van het Pensioenfonds

2

Organisatie

3

Kengetallen

5

Bestuursverslag

7

Goed Pensioenfondsbestuur Pensioenbeleid Beleggingsbeleid Financieel beleid Actuariële zaken

7 9 13 15 16

Oordeel van het verantwoordingsorgaan

19

Reactie van het bestuur

20

Balans per 31 december 2008

21

Staat van baten en lasten over 2008

22

Bestemming saldo baten en lasten

23

Kasstroomoverzicht over 2008

23

Toelichting behorende tot de jaarrekening 2008

24

Actuariële verklaring Accountantsverklaring Overzicht verzekerden Demografie

47 49 51 52

1


Profiel van het Pensioenfonds Stichting Pensioenfonds AVEBE (vanaf hier ‘het Pensioenfonds’) is opgericht op 25 maart 1993 en statutair gevestigd in Foxhol. Het Pensioenfonds is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer 41015259. Het Pensioenfonds is een ondernemingspensioenfonds en is aangesloten bij koepelorganisatie OPF. Het Pensioenfonds heeft als doelstelling het verlenen of doen verlenen van pensioenen en uitkeringen aan zijn deelnemers, gewezen deelnemers (ex-werknemers van AVEBE en de van de door de directie van AVEBE aangewezen verbonden ondernemingen) en aan hun nabestaanden. Het Pensioenfonds voert deze taken uit in opdracht van de volgende ondernemingen: Onderneming AVEBE U.A.

Vestigingsplaats Foxhol

Dit jaarverslag betreft een normaal boekjaar dat loopt van 1 januari 2008 tot en met 31 december 2008.

2


Organisatie Bestuur Het Pensioenfonds staat onder leiding van een bestuur, dat is samengesteld uit (vaste) vertegenwoordigers van de werkgever en (periodiek aftredende) vertegenwoordigers van de werknemers en pensioengerechtigden. Op 31 december 2008 was het bestuur als volgt samengesteld: Functie

Naam

Namens

Benoemd

Aftredend

Voorzitter Secretaris Vice-voorzitter Lid Lid

De heer T.J.H. (Hans) Miedema De heer J. (Joris) Vos De heer J.B. (Bert) Bos De heer F. (Fred) Oostland De heer W.B. (Wolter) Bouwmeester De heer M. (Mark) Mijnen

Werkgever Pensioengerechtigden Werknemer Werkgever

27 augustus 2003 1 juli 2006 1 juli 2005 1 december 2005

n.v.t. 1 juli 2009 1 juli 2008 n.v.t.

Werkgever Werknemer

1 mei 2006 1 augustus 2007

n.v.t. 1 juli 2010

Lid

Het Pensioenfonds heeft geen werknemers in dienst en de bestuursleden worden niet betaald voor deze functie. Het bestuurslid namens de pensioengerechtigden ontvangt wel een onkostenvergoeding. Het bestuur vergadert minimaal twee keer per jaar en verder zo vaak als de voorzitter of twee andere leden van het bestuur dit wenselijk achten. Tijdens het verslagjaar is het bestuur 3 keer bij elkaar gekomen, te weten op 24 april, 3 juni en 10 december 2008. In 2008 is mevrouw A.M.C. Kuks opgevolgd door de heer Bouwmeester. Wij danken mevrouw Kuks voor haar inzet. De heer Bos trad volgens dit schema per 1 juli 2008 af; hij is inmiddels herbenoemd voor een periode van 3 jaar. Ook de heer Vos is herbenoemd, en wel per 1 juli 2009. Dagelijks bestuur De heren Miedema en Oostland vormen samen het dagelijks bestuur. Zij worden hierbij ondersteund door een extern adviseur. Het dagelijks bestuur heeft uitsluitend bevoegdheden die zijn vastgelegd in de statuten en reglementen van het Pensioenfonds, overeenkomstig de vastlegging in de actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN). Bestuurscommissies Er bestaan 2 bestuurscommisies.: Administratieve Organisatie en Interne Controle/Beleggingen en Secretariaat (AOBS) en Organisatie, Communicatie en Pensioenbeleid (OCP). Deskundigheid Elk pensioenfondsbestuur moet deskundig zijn op alle 7 door DNB geformuleerde deskundigheidsgebieden. Eind 2007 maakten de pensioenkoepels de deskundigheidseisen meer concreet door een onderverdeling in kennisniveau 1 en 2. Alle bestuursleden voldoen inmiddels aan deskundigheidsniveau 1. Verantwoordingsorgaan In 2008 benoemde het Pensioenfonds de drie leden van het verantwoordingsorgaan. De samenstelling van het verantwoordingsorgaan is als volgt:

3


Naam

Namens

De heer H. Berends (voorzitter) De heer R. Apeldoorn (secretaris) De heer E. Boot

Werkgever Werknemer Pensioengerechtigden

De belangrijkste taak van het verantwoordingsorgaan is een oordeel geven over het handelen van het bestuur, het uitgevoerde beleid en toekomstige beleidskeuzes. Daarnaast heeft het verantwoordingsorgaan op een aantal gebieden adviesrecht. Intern toezicht Voor het intern toezicht is gekozen voor een one-tier board. Belangrijkste overwegingen om het intern toezicht op deze manier in te vullen waren: efficiency, effectiviteit en doelmatigheid. Compliance officer Het Pensioenfonds heeft de heer J. Russchen aangesteld als compliance officer. Deze compliance officer is belast met het toezicht op de naleving van de op grond van de gedragscode geldende bepalingen. De compliance officer adviseert verbonden personen over de uitleg en toepassing van bepalingen zoals die zijn opgenomen in de gedragscode. Externe dienstverleners Het voeren van de deelnemers-, financiële- en uitkeringsadministratie is uitbesteed aan Aon Consulting te Zwolle 1 . De Helpdesk van Aon is het eerste aanspreekpunt voor onze (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden. Aon verzorgt voor meerdere pensioenfondsen de administratie, waarbij gebruik wordt gemaakt van het gecertificeerd kwaliteitssysteem SAS 70type II. Eenmaal per jaar worden de beschreven systemen door een onafhankelijke accountant beoordeeld op het voldoen aan de gestelde normen. AEGON Investment Management B.V. (AEGON Investment), F&C Netherlands B.V. (F&C) en Kempen Capital Management N.V. (Kempen) beheren het vermogen van het Pensioenfonds. Towers Perrin adviseert sinds juli 2008 het bestuur van het Pensioenfonds; tot juli 2008 was deze adviesfunctie in handen van Aon Consulting. De certificerend actuaris en de certificerend accountant van het Pensioenfonds zijn allebei verbonden aan Ernst & Young. De verplichtingen van het Pensioenfonds zijn vrijwel geheel herverzekerd bij AEGON. De overeenkomst met AEGON loopt sinds 1 januari 2007, en eindigt op 31 december 2011.

1

Per 1 september 2009 door A&O Pensioen Services.

4


Kengetallen 2 (bedragen in duizenden euro’s) 2008

2007

2006

2005

2004

Deelnemersaantallen • Deelnemers • Gewezen deelnemers • Pensioengerechtigden

1.353 2.267 1.561

1.417 2.298 1.524

1.546 1.645 1.465

1.627 1.502 1.498

1.756 1.464 1.363

•

5.181

5.239

4.656

4.627

4.583

0 1,50 0

2,00 1,30 1,30

0 1,45 0

0 0,82 0

1,77 1,77 1,77

14.680 13.268 792

17.762 16.534 1.270

23.327

17.973

19.996

666

749

12.108 143 2.970 20 31 94

10.438 161 2.850 37 7 79

11.306 176 2.749 35 11 171

9.571 143 2.647 37 6 177

8.172 139 2.400

15.366

13.572

14.448

12.581

10.711

0 0 0 0 7.110

0 0 0 0 11.125

34.563 107.976 238.110 0 6.690

23.447 110.877 234.918 0 6.490

18.686 99.482 215.968 0 5.298

Totaal

Reglementvariabelen Indexatie actieven in % Indexatie inactieven onvoorwaardelijk in % Indexatie inactieven voorwaardelijk in % Premiebaten en pensioenuitkeringen Feitelijke premie Kostendekkende premie Pensioenuitvoeringskosten Pensioenuitkeringen − Ouderdomspensioen − Invaliditeitspensioen − Nabestaandenpensioen − Wezenpensioen − Afkopen − Overige −

Totaal

Beleggingsportefeuille 3 Vastgoedbeleggingen Aandelen Vastrentende waarden Derivaten Overige beleggingen 4

2

Kengetallen worden opgenomen conform de oorspronkelijk definitieve jaarrekening. M.i.v. 2007 worden de beleggingen voor risico herverzekeraar conform RJ 610 niet meer op de balans gepresenteerd. 4 M.i.v. 2007 betreft dit beleggingen risico deelnemers voor module I en module III; vergelijkende cijfers zijn alleen module III. 3

5


Vermogensituatie en solvabiliteit Pensioenvermogen 5 Pensioenverplichtingen 6 Aanwezig Eigen Vermogen (EV) Minimaal Vereist Eigen MVEV Vereist Eigen Vermogen, (VEV)

436.160 379.077 15,1% 103,5% 103,5%

370.392 307.018 20,6% 103,5% 103,5%

396.341 318.393 24,5%

378.871 298.749 26,8%

334.617 285.782 17,1%

5

M.i.v. 2007 wordt het vermogen exclusief het buffervermogen (20% van de verplichtingen) van de herverzekeraar opgenomen. 6 M.i.v. 2007 wordt de pensioenverplichting opgenomen tegen RTS voorheen tegen APP.

6


Bestuursverslag (bedragen in duizenden euro’s) Financiële crisis raakt ook ons Het jaar 2008 - en dan met name de tweede helft - werd volledig gedomineerd door de wereldwijde financiële (krediet)crisis. Aandelen werden in korte tijd veel minder waard, banken moesten steun vragen bij de overheid en de werkloosheid nam toe. Hierdoor daalde het vertrouwen bij consumenten; grote aankopen werden uitgesteld. Pensioenfondsen kregen te maken met sterk negatieve beleggingsresultaten en een dalende rente. Het Pensioenfonds had hier natuurlijk ook last van. Voor het Pensioenfonds betekende dit onder meer dat onze totale beleggingsportefeuille in 2008 een rendement van -/- 6,1% behaalde, vooral door de enorme koersdaling van de aandelen. Tegelijkertijd daalde de rente 7 van 4,8% begin 2008 naar ongeveer 3,5% op 31 december. Dit is heel bijzonder: dalende aandelenkoersen gaan meestal juist samen met een stíjgende rente. Beide ontwikkelingen - het negatieve beleggingsresultaat én de lagere rente - zorgden voor een sterk dalende dekkingsgraad, de verhouding tussen ons vermogen en onze verplichtingen. Onze dekkingsgraad, voor toepassing van de toeslagenstaffels, was begin 2008 nog 138%, 12 maanden later was de dekkingsgraad gedaald tot 103%. Dit is de dekkingsgraad zonder rekening te houden met de garantie van AEGON. Als we kijken naar de dekkingsgraad inclusief garantie dan was deze begin 2008 nog 120%, 12 maanden later was deze gedaald tot 115%. Dankzij de kwartaalrapportages hield het bestuur van het Pensioenfonds goed zicht op deze ontwikkeling.

Goed Pensioenfondsbestuur Integere bedrijfsvoering Elk Nederlands pensioenfonds moet maatregelen treffen die goed pensioenfondsbestuur waarborgen. Met de invoering van de Pensioenwet (per 1 januari 2007) zijn de principes voor Pensioenfund Governance (PFG, Goed Pensioenfondsbestuur) - zoals bepaald door de Stichting van de Arbeid (STAR) - wettelijk vastgelegd. Deze 32 principes behandelen de volgende onderdelen: zorgvuldig bestuur, transparantie, openheid en communicatie, deskundigheid en verantwoording en intern toezicht. Het beleid van het Pensioenfonds is gericht op een integere bedrijfsvoering. Deze verantwoordelijkheid is vastgelegd in artikel 143 van de Pensioenwet. Dit houdt onder meer in: • Adequate administratieve organisatie en interne controle (AO/IC) en risicobeheersing; • Analyse en beheersing van integriteitrisico’s; • Voorkomen van belangenverstrengeling; • Duurzame beheersing van (financiële) risico’s; • Iedere 3 jaar een continuïteitsanalyse. Intern toezicht en verantwoordingsorgaan Het bestuur van het Pensioenfonds besteedt - conform de Pensioenwet en de daarin opgenomen eisen voor goed pensioenfondsbestuur - veel aandacht aan de opzet en inrichting van de 7

De rente die hier bedoeld wordt, wordt afgeleid uit de Rentetermijnstructuur zoals deze door DNB wordt gepubliceerd.

7


organisatie, inclusief de interne beheersing. Reglementair is vastgelegd hoe het bestuur omgaat met zijn rol en invulling geeft aan begrippen als goed bestuur, verantwoording en intern toezicht. In 2008 heeft het Pensioenfonds de drie leden van het verantwoordingsorgaan benoemd. Zij zullen in 2009 voor het eerst een oordeel uitbrengen over het handelen van het bestuur (over het boekjaar 2008), conform hun wettelijke taak. Voor het intern toezicht is, zoals geschreven, gekozen voor een one tier board. Belangrijkste overwegingen om het intern toezicht op deze manier in te vullen waren: efficiency, effectiviteit en doelmatigheid. Gedragscode Het Pensioenfonds heeft een gedragscode ingesteld voor alle bij het Pensioenfonds betrokken personen. Deze gedragscode geeft regels en richtlijnen ter voorkoming van verstrengeling van belangen van het Pensioenfonds en de privé-belangen van betrokken personen, maar is ook bedoeld om gebruik of verspreiding van vertrouwelijke marktinformatie te voorkomen. Het uitgangspunt van de gedragscode is het bevorderen van transparantie en ervoor te zorgen dat alle aan het Pensioenfonds verbonden personen - ook voor bescherming van hun eigen belangen - duidelijk weten wat wel en wat niet geoorloofd is. De gedragscode is tevens bedoeld ter bescherming van de aan het Pensioenfonds verbonden personen in hun externe contacten met bijvoorbeeld zakelijke relaties. Communicatie UPO In 2008 is het Uniform Pensioenoverzicht (UPO) ingevoerd. Het belangrijkste doel van het UPO is deelnemers op een toegankelijke manier meer inzicht in hun opgebouwde pensioen te geven. Als gevolg van de overgang van AEGON naar Aon Consulting 8 als administrateur van het Pensioenfonds, liep het verzenden van de UPO’s veel vertraging op. Hierdoor konden wij niet al in 2008 de eerste UPO’s naar onze actieve deelnemers en pensioengerechtigden sturen. In juni 2009 ontving iedereen informatie over zijn/haar pensioensituatie per 1 januari 2008. Nog vóór het einde van 2009 verwachten wij de UPO’s per 1 januari 2009 te versturen. Toeslagenmatrix Pensioenfondsen moeten voorgeschreven teksten gebruiken bij het informeren van deelnemers over voorwaardelijke toeslagen (indexatie). Hierbij zijn pensioenfondsen verplicht de tekst van de voorwaardelijkheidsverklaring in zijn geheel over te nemen. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) heeft deze teksten in 2008 tweemaal gewijzigd. Zo is onder andere toegevoegd dat deelnemers aan de verhoging van hun pensioen geen rechten op toekomstige verhogingen kunnen ontlenen. Hierdoor sluit de toeslagenmatrix nu beter aan op het toeslagenlabel (zie hierna). De gewijzigde toeslagenmatrix is per 1 januari 2009 verplicht. Toeslagenlabel Vanaf 2009 moet het Pensioenfonds - net als alle Nederlandse pensioenfondsen - bij de communicatie over toeslagen het zogenaamde toeslagenlabel gebruiken. Dit is vastgelegd in de Pensioenwet. Het toeslagenlabel is een beeldmerk dat laat zien hoe waardevast het pensioen van

8

Per 1 september 2009 A&O Pensioen Services.

8


een (gewezen) deelnemer of pensioengerechtigde is; nu en in de toekomst. Het toeslagenlabel zegt dus niets over de kwaliteit van de pensioenregeling als geheel. Vanwege de slechte financiële situatie bij veel pensioenfondsen, besloot de AFM voorlopig niet te controleren op het (juiste) gebruik van het label. Vervolgens stelde het overgrote deel van de Nederlandse pensioenfondsen de invoering van het label uit. Het Pensioenfonds koos eveneens voor deze oplossing. Toezicht door de AFM De AFM is verantwoordelijk voor het toezicht op de communicatie van pensioenfondsen richting (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden. In 2008 ontvingen alle pensioenfondsen een brochure van de AFM ('Toezicht op pensioenuitvoerders door de AFM'), waarin de toezichthouder aangeeft wat van pensioenfondsen wordt verwacht op het gebied van informatieverstrekking. De AFM geeft in de brochure aan dat de informatie tijdig, duidelijk en begrijpelijk moet zijn. Het Pensioenfonds past dit reeds zo veel mogelijk toe. Daarnaast ontving het Pensioenfonds een uitgebreide vragenlijst (‘self assessment’) van de AFM. Via deze vragenlijst krijgt de AFM een beeld van de stand van zaken bij een pensioenfonds, met name op het gebied van communicatie. Na een toelichting van het bestuur ging de AFM akkoord met het beleid van het Pensioenfonds. Communicatieplan In 2009 start het Pensioenfonds met het opzetten en uitwerken van een uitgebreid (meerjaars) communicatieplan.

Pensioenbeleid De basis pensioenregeling is een zogenaamde CDC-regeling (‘collectieve defined contribution’). Dat wil zegen dat de werkgever een vaste bijdrage betaalt aan het Pensioenfonds plus de afgesproken aanvullende bijdrage. Bij zo’n pensioenregeling ligt het financiële risico niet bij de werkgever. Dit risico ligt voor de opgebouwde rechten bij AEGON en voor de toekomstige opbouw bij de deelnemers. De pensioenuitkeringen zijn hierdoor gegarandeerd. Als de financiële positie van het Pensioenfonds en de bijdragen van de deelnemers en werkgever volgens wettelijke normen onvoldoende zijn, zal het bestuur ervoor zorgen dat de op te bouwen aanspraken evenredig worden verlaagd. Zodra de financiële positie verbetert, kunnen de verlagingen weer worden hersteld. Naast de CDC-regeling kent het Pensioenfonds enkele (kleine) beschikbare premieregelingen. Premiebeleid Tussen de “Coöperatie AVEBE U.A.” en de “Stichting Pensioenfonds AVEBE” is bepaald dat de werkgever het Pensioenfonds jaarlijks een premie ter beschikking stelt die gelijk is aan de som van de volgende onderdelen: • Een totale bijdrage ter grootte van 22,48% van de som van de jaarsalarissen van alle deelnemers aan de in het pensioenreglement omschreven pensioenregeling rekening houdend met de geldende parttimefactoren; • De door de werkgever te betalen bijdrage voor de Anw-hiaatverzekering voor bepaalde categorieën (gewezen) deelnemers; • De kosten voor de uitvoering en administratie van de pensioenregeling, alsmede kosten en vergoeding van het bestuur;

9


•

De deelnemersbijdragen die geen onderdeel uitmaken van de hiervoor genoemde totale bijdrage van 22,48%. De werkgever heeft éénmalig een bedrag van 8 miljoen euro aan het Pensioenfonds beschikbaar gesteld voor de financiering van de overgangsregeling. Deze overgangsregeling was bedoeld voor deelnemers die óp of ná 1 januari 1950 waren geboren én aan de volgende 2 aanvullende voorwaarden voldeden: • Op 1 juli 1996 deelnemer in de toenmalige flexibel pensioenregeling; • Ultimo 2005 deelnemer in één van de tot dat moment geldende pensioenregelingen. De totale bijdrage van 22,48% blijft van toepassing, ook nadat de aanvullende overgangsbepalingen voor de betreffende groepen deelnemers niet meer van toepassing zijn. Toeslagenbeleid Bij het verlenen van toeslagen (indexatie) maakt het Pensioenfonds onderscheid tussen verschillende groepen: Groep 1: Pensioenen ingegaan of premievrij geworden vóór 1 april 1996; Groep 2: Pensioenen ingegaan of premievrij geworden vanaf 1 april 1996 tot 9 december 1999; Groep 3: Pensioenen ingegaan of premievrij geworden vanaf 9 december 1999; Groep 4: Opgebouwde pensioenen van de (actieve) deelnemers. Bij het bepalen van de hoogte van de toeslag, kijkt het Pensioenfonds naar de Consumentenprijsindex alle huishoudens (afgeleid, basisjaar 2006 = 100), zoals gepubliceerd door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Deze prijsindex wordt tot op één decimaal nauwkeurig berekend over een periode die loopt van de maand oktober tot de maand oktober van het volgende jaar. Ter verduidelijking: voor de toeslag per 1 januari 2009 kijkt het Pensioenfonds naar de prijsindex berekend over de periode van oktober 2007 tot oktober 2008. Naast de prijsindex kijkt het Pensioenfonds vooral naar de eigen financiële positie, zoals vastgelegd in de dekkingsgraad, waarbij geen rekening is gehouden met de garantie van AEGON. De dekkingsgraad, voor toepassing van de toeslagenstaffels, van het Pensioenfonds was op 31 december 2008 103,2%. Toeslagregeling per groep Groep 1 Pensioenen uit groep 1 vallen onder de onvoorwaardelijke toeslagregeling. De toeslag is gelijk aan de stijging van de door het CBS gepubliceerde afgeleide consumentenprijsindex voor alle huishoudens over de eerdergenoemde periode van oktober tot oktober voorafgaande aan de indexatiedatum (prijsindex). Om deze garantie tot waardevastheid zeker te stellen houdt het Pensioenfonds in eigen beheer een aparte voorziening aan. De toeslag voor deze groep is per 1 januari 2009 gelijk aan de ontwikkeling van de prijsindex in de referentieperiode: 2,5%. Per 1 januari 2008 heeft deze groep ook de ontwikkeling van de prijsindex als toeslag gehad, namelijk 1,5%. Groep 2 De toeslag voor pensioenen uit groep 2 is de hiervoor genoemde prijsindex gemaximeerd op de laagste van de algemene salarisontwikkeling volgens de CAO van AVEBE én de 5-jaars gemiddelde overrente. Hiervoor houdt het Pensioenfonds in eigen beheer een aparte voorziening

10


aan. De toeslag voor deze groep is per 1 januari 2009 niet gelijk aan de ontwikkeling van de prijsindex in de referentie periode (2,5%), maar 0,0%. Dit omdat de 5-jaars gemiddelde overrente niet hoog genoeg was voor het toekennen van een toeslag. Per 1 januari 2008 was de toeslag voor deze groep ook 0,0% aangezien toen de salarisontwikkeling volgens de CAO van AVEBE 0,0% was. Groep 3 Het Pensioenfonds streeft ernaar de pensioenen uit groep 3 - de premievrije en ingegane pensioenen - te verhogen op basis van de prijsindex. Voorwaarde is wel dat de financiële positie naar het oordeel van het bestuur voldoende is. De toeslag bedraagt echter nooit meer dan de algemene loonontwikkeling volgens de CAO van AVEBE. De toekenning van de aanpassing is voorwaardelijk; er is geen recht op deze aanpassing, en het is ook voor de langere termijn niet zeker of en in hoeverre aanpassing zal plaatsvinden. Voor nog niet-toegekende toeslagen wordt niet gereserveerd en er wordt geen premie voor betaald. De toeslag voor deze groep is per 1 januari 2009 niet gelijk aan de ontwikkeling van de prijsindex in de referentieperiode (2,5%), maar 0,0%. Dit omdat de dekkingsgraad, voor toepassing van de toeslagenstaffels, van het Pensioenfonds op 31 december 2008 niet hoog genoeg was voor het toekennen van een toeslag. Hiervoor moet de dekkingsgraad namelijk minimaal 105% zijn (zie ‘Toeslagenstaffels’ op pagina 12. Per 1 januari 2008 was de toeslag voor deze groep ook 0,0% aangezien toen de salarisontwikkeling volgens de CAO van AVEBE 0,0% was. Groep 4 Het bestuur streeft ernaar de opgebouwde pensioenaanspraken uit groep 4 jaarlijks per 1 januari aan te passen. De toeslag wordt gegeven als het Pensioenfonds hier - naar het oordeel van het bestuur - voldoende geld voor heeft. De toeslag bedraagt nooit meer dan het percentage van de algemene salarisontwikkeling volgens de CAO van AVEBE die van toepassing is over de hiervoor genoemde periode. De toeslagverlening is voorwaardelijk; er is geen recht op een toeslag en het is ook voor de langere termijn niet zeker of en in hoeverre toeslagen kunnen worden verleend. Voor nog niet-toegekende toeslagen wordt niet gereserveerd en er wordt geen premie voor betaald. De toeslag voor deze groep is per 1 januari 2009 niet gelijk aan de ontwikkeling van de CAO-loonstijging bij de werkgever AVEBE in de referentieperiode (2,5%), maar 0,0%. Dit omdat de dekkingsgraad, voor toepassing van de toeslagenstaffels, van het Pensioenfonds op 31 december 2008 niet hoog genoeg was voor het toekennen van een toeslag. Hiervoor moet de dekkingsgraad namelijk minimaal 105% zijn (zie ‘Toeslagenstaffels’ op pagina 12. Per 1 januari 2008 was de toeslag voor deze groep ook 0,0% aangezien toen de salarisontwikkeling volgens de CAO van AVEBE 0,0% was. Voorwaardelijkheid toeslagen De toeslagen op de pensioenen die ná 9 december 1999 zijn ingegaan of premievrij zijn geworden, zijn voorwaardelijk. Toeslagen worden verleend voor zover de middelen van het Pensioenfonds het toelaten. In de toeslagmatrix zoals gepubliceerd door SZW kan deze voorwaardelijke toeslag worden ondergebracht in toeslagcategorie D “Voorwaardelijke indexatietoezegging gekoppeld aan een ex-ante bepaalde maatstaf”. Voor de onvoorwaardelijke toeslagen van de groepen 1 en 2 worden aparte voorzieningen aangehouden.

11


Toeslagenstaffels Voor de genoemde voorwaardelijke toeslag worden de onderstaande toeslagenstaffels door het bestuur als leidraad genomen. Voor de deelnemers (groep 4) geldt: tot 105% dekkingsgraad geen indexatie tot 111% dekkingsgraad indexatie = 1/3e prijsinflatie tot 117% dekkingsgraad indexatie = 2/3e prijsinflatie tot 126% dekkingsgraad indexatie = prijsinflatie vanaf 126% dekkingsgraad indexatie = looninflatie Voor de overige gewezen deelnemers en pensioengerechtigden uit groep 3 geldt: tot 105% dekkingsgraad geen indexatie tot 111% dekkingsgraad indexatie = 1/3e prijsinflatie tot 117% dekkingsgraad indexatie = 2/3e prijsinflatie vanaf 117% dekkingsgraad indexatie = prijsinflatie Hierbij is de dekkingsgraad van het Pensioenfonds bepaald zonder rekening te houden met de garantie van AEGON.

12


Ontwikkelingen deelnemersbestand In bijgaand overzicht is de ontwikkeling van het deelnemersbestand in aantallen weergegeven.

Actieven Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden Uitlooprisico Toekomstige kosten

Per 31 december 2008 Per 31 december 2007 Aantal Bedrag Aantal Bedrag verzekerden VPV in verzekerden VPV in EUR 1000 EUR 1000 1.417 142.447 1.353 174.602 2.298 38.194 2.267 49.601 1.524 116.694 1.561 144.206 832 1.950 8.851 8.718

Beleggingsbeleid Zoals eerder vermeld heeft het Pensioenfonds voor vrijwel alle verplichtingen een verzekeringscontract (‘garantiecontract’) afgesloten met AEGON. De voorwaarden van dit contract geven het bestuur ruimte om - binnen de grenzen die AEGON stelt - een eigen beleggingsbeleid te ontwikkelen. Dit beleid wordt hierna beschreven. Strategische asset allocatie Uitgangspunt van het beleggingsbeleid blijft zoveel mogelijk rendement met zo weinig mogelijk risico’s. Om dat te bereiken belegt het Pensioenfonds in principe 65% van het vermogen in vastrentende waarden en de overige 35% in zakelijke waarden (aandelen en indirect vastgoed). Begin 2008 startte het bestuur een onderzoek naar de mogelijkheden die andere beleggingscategorieën bij het realiseren van het uitgangspunt van het beleggingsbeleid kunnen bieden. Op basis van dit onderzoek besloot het bestuur de asset allocatie aan te passen. Dit gaat eind 2009 gebeuren. Ultimo 2008 bedroeg het belegd vermogen van het Pensioenfonds 385,8 miljoen euro, een daling van 6 miljoen euro ten opzichte van de stand eind 2007. Van dit belegde vermogen bestond 44,4 miljoen uit liquide middelen. Deze daling is toe te schrijven aan een negatief beleggingsresultaat; de kredietcrisis speelde hierbij natuurlijk een belangrijke rol. Daarnaast zorgde de crisis voor extreme schommelingen op de financiële markten. De performance van de totale beleggingsportefeuille kwam over geheel 2008 uit op -/- 6,1%; de benchmark presteerde nog minder (-/- 8,0%). Performance beleggingen 2008 Categorie Zakelijke waarden Vastrentende waarden Vastgoed Liquide middelen Gehele portefeuille

Portefeuille

Benchmark -/- 42,0% 18,8% -/- 47,5% 4,2% -/- 6,1%

-/- 40,5% 12,9% -/- 49,0% 4,0% -/- 8,0%

13


Vastrentende waarden De performance op de portefeuille vastrentende waarden bleef met 18,8% voor bij de benchmark (12,9%). In absolute zin profiteerde de portefeuille van de dalende marktrentes. Ultimo 2008 bedroeg het totaal belegde vermogen van de vastrentende waarden portefeuille circa 252,6 miljoen euro. Deze portefeuille bestaat voor een groot deel uit staatobligaties en is voor een klein deel belegd in credits. Aandelen De performance op de aandelenportefeuille was met -/- 42,0% in absolute zin zeer slecht. Ondanks de moeilijke tijd bleef de performance van de aandelenportefeuille niet ver achter bij de benchmarkperformance van -/- 40,5%. In 2008 zorgden de turbulente omstandigheden op de financiële markten voor zeer negatieve rendementen op aandelenbeurzen wereldwijd. Vastgoed Het Pensioenfonds belegt een klein deel (ongeveer 5%) van de portefeuille in indirect vastgoed. In 2008 behaalde onze portefeuille vastgoed een rendement van -/- 47,5% tegenover een benchmark rendement van -/- 49,0%. Beheerders Onze beleggingsportefeuille is ondergebracht bij verschillende beheerders t.w. F&C, AEGON en Kempen. Beleggingsjaar 2008 Het jaar 2008 was het jaar waarin de wereld in een economische recessie belandde. Gedurende deze periode beperkte de kredietverlening zich tot een minimum en werden de gevolgen van de kredietcrisis steeds beter zichtbaar in de reële economie. Overheden moesten hun financiële systemen en economieën voorzien van steun door het toezeggen van stimuleringsmaatregelen. Wereldwijd daalden renteniveaus van centrale banken om het vertrouwen bij instituten en beleggers te herstellen. In de eurozone daalde de Duitse Ifo business sentiment index tot een recorddiepte in december. De Duitse economie raakte in een diepe recessie, die een verdere druk legt op de Europese Centrale Bank om de rente te verlagen. Vooral in de tweede helft van 2008 kreeg de gehele eurozone te maken met vraaguitval (het teruglopen van consumenten- en bedrijfsuitgaven), dalende huizenprijzen en het gebrek aan krediet. Hierbij viel op dat leidende indicatoren met grote snelheid vielen tot recorddieptepunten. In de Verenigde Staten kwam naarmate het jaar vorderde steeds meer slecht economisch nieuws. De aanhoudende malaise op de huizenmarkt drukte een zware stempel op de economische groei; ook de werkloosheid liep gedurende het jaar flink op. Maatregelen van de overheid om de economie te stimuleren gaan waarschijnlijk richting infrastructuur, belastingverlagingen en werkgelegenheid. De Japanse economie belandde in de loop van 2008 eveneens in een recessie. Ook hier konden recorddalingen van de vraag worden genoteerd, zowel op industrieel als consumentenvlak. De Chinese economie wist in 2008 niet de groei te handhaven die in 2007 was behaald. Daarmee is de Chinese economie ook aan het afkoelen en heeft te maken met een flinke terugval van de export en de binnenlandse vraag.

14


Financieel beleid Ontwikkeling eigen vermogen Het eigen vermogen van het Pensioenfonds, rekening houdend met de garantie van AEGON, ontwikkelde zich in 2008 als volgt: Ontwikkeling eigen vermogen (x EUR 1.000) 2008 Beginstand Toevoeging uit resultaat Eindstand

63.374 -/- 6.291 57.083

2007 77.948 -/- 14.574 63.374

Ontwikkeling financiële positie De dekkingsgraad, voor toepassing van de toeslagenstaffels, waarbij geen rekening is gehouden met de garantie van AEGON, heeft zich de afgelopen jaren als volgt ontwikkeld: 2008 2007* 2006 2005 2004 Dekkingsgraad 138% 125% 127% 117% (per 31 december) 103% * In 2007 is de dekkingsgraad voor het eerst vastgesteld op basis van FTK en dus niet vergelijkbaar met eerdere percentages. Vanaf 2007 bestaan er andere jaarverslaggevingregels voor de verwerking van activa en passiva binnen het garantiecontract, waardoor de dekkingsgraad in dit jaar voor het eerst afwijkt van de dekkingsgraad inclusief garantie. De ontwikkeling van de dekkingsgraad, inclusief garantie bij AEGON, staat beschreven bij de kengetallen. Herstelplan De pensioenverplichtingen zijn grotendeels herverzekerd bij AEGON. Daarom hoefde het Pensioenfonds geen herstelplan in te dienen bij DNB.

15


Actuariële zaken Actuariële analyse De actuariële analyse van het saldo van baten en lasten kan als volgt worden weergegeven: RESULTAATANALYSE BOEKJAAR 2008 INCLUSIEF GARANTIECONTRACT

Omschrijving

Rendement en wijziging rentetermijnstructuur Financiering Toeslagverlening t.l.v. pensioenfonds Sterfte Kosten Overige verzekeringstechnische grondslagen Waardeoverdrachten Uitkeringen en diversen Overige oorzaken technische voorzieningen Andere Baten/Lasten Resultaat boekjaar

Baten (A)

-938 14.934

Lasten (B)

Mutatie technische voorzieningen (C)

Resultaat (A) - (B) - (C)

-2.816 15.458

3.418 -1.067

-1.540 543

860

420 133 -21

1.457

1.499

-1.280 -133 -21

6 16.030

118 15.366

7 -132 -7

-7 -8 671

386 5.334 35.969

1.635

873 32.362

-2.021 -4.461 -6.291

2.684

Uitkomsten van de solvabiliteitstoets Er is sprake van een toereikende solvabiliteit. Algemeen De VPV is berekend als contante waarde van de opgebouwde pensioenaanspraken voor de per 31 december 2008 actieve deelnemers en de contante waarde van de toegekende aanspraken van de gewezen en gepensioneerde deelnemers. De toename van de VPV bedraagt 72.059 euro. Per 31 december 2008 bedraagt de VPV 379.077 euro. Deze VPV wordt uitgesplitst in een VPV herverzekerd, een VPV eigen rekening en een VPV garantieregeling.

16


Ontwikkeling VPV eigen rekening In 2008 is de VPV eigen rekening toegenomen met 3.619 euro tot 15.454 euro. De volgende tabel geeft een specificatie van deze toename/afname naar oorzaken. ONTWIKKELING VOORZIENING PENSIOENVERPLICHTINGEN VOOR RISICO VAN HET PENSIOENFONDS (VPV)

VPV ultimo 2007 Wijziging berekeningswijze Interesttoevoeging Financiering pensioenopbouw Toeslagverlening t.l.v. het Pensioenfonds Sterfte Overige verzekeringstechnische grondslagen Vrijval voor kosten Afkoop Correcties Wijziging rentetermijnstructuur ultimo 2008 Totaal mutaties VPV ultimo boekjaar

11.835 1.345 562 0 -1.280 -133 -7 -21 7 290 2.856 3.619 15.454

Ontwikkeling voorziening garantieregeling In het pensioenreglement is een garantiebepaling opgenomen voor een aantal deelnemers (zie pagina 29 voor een uitgebreide toelichting). Voor de kosten van deze garantiebepaling heeft de werkgever in 2006 een bedrag van 8.000 euro gestort. Het verloop van deze voorziening is weergegeven in onderstaande tabel:

OVERIGE TECHNISCHE VOORZIENING: VOORZIENING GARANTIEREGELING Bedrag 1-1-2006 1-1-2006 1-1-2006 1-1-2006 1-1-2007 1-1-2007 1-1-2008 1-1-2008

Storting Kosten garantieregeling 2006 (backservice per 01-01-2006) Kosten garantieregeling 2006 Rentebijschrijving, o.b.v. 4% (pragmatisch) Kosten garantieregeling 2007 Rentebijschrijving, o.b.v. 4,066% marktrente DNB per 0101-2007 Kosten garantieregeling 2008 Rentebijschrijving, o.b.v. 4,696% marktrente DNB per 0101-2008 Stand per 31 december 2008

8.000 -2.937 -551 180 -581 168

Restant 8.000

4.692 4.279

-500 177 3.956

Ultimo 2008 bedraagt deze VPV 3.956 euro en deze is berekend door A&O Pensioen Services.

17


Namens het bestuur,

T.J.H. Miedema Voorzitter

J. Vos Secretaris

Foxhol, 22 januari 2010

18


Oordeel van het verantwoordingsorgaan Stichting Pensioenfonds AVEBE (‘het Pensioenfonds’) is sinds 2008 wettelijk verplicht een VerantwoordingsOrgaan (VO) op te richten. In 2008 is het VO van het Pensioenfonds ingesteld en zijn de leden van het VO benoemd. Tijdens het verslagjaar bleven de activiteiten van het VO beperkt tot één bijeenkomst, waarin de leden van het VO kennis konden maken met elkaar en het bestuur van het Pensioenfonds. Inmiddels heeft het VO veel meer gedaan. Daarom willen wij - bij uitzondering - in het jaarverslag 2008 al iets vertellen over onze activiteiten in 2009 (tot december). Samenstelling en taken Het VO bestaat uit drie vertegenwoordigers (werkgever, werknemers en pensioengerechtigden). Conform de Pensioenwet is de belangrijkste taak van het VO een oordeel te geven over: 1. het handelen van het bestuur van het Pensioenfonds; 2. het door het bestuur gevoerde beleid; 3. beleidskeuzes van het bestuur die op de toekomst betrekking hebben. Het bestuur legt ter afsluiting van een periode verantwoording af over het gevoerde beleid aan het VO. Daarbij gaat het vooral om de vraag of het bestuur bij zijn beleid op een evenwichtige manier rekening heeft gehouden met de belangen van alle belanghebbenden. Adviezen Het bestuur vroeg het VO in 2009 - op basis van voorstellen - advies te geven over een drietal onderwerpen: • • •

Inrichting van het intern toezicht; Vergoedingsregeling voor gepensioneerde leden van het bestuur en het VO; Reglement van het VO.

In alle gevallen kon het VO zich vinden in de besluiten van het bestuur over de gegeven adviezen. Oordeel 2008 Het VO heeft kennis genomen van het jaarverslag 2008 en onderliggende stukken en heeft op basis van deze stukken geen aanleiding gevonden tot nadere op/aanmerkingen hierover. Het VO is tevreden over de samenwerking met het bestuur van het Pensioenfonds en het VO zet de samenwerking met het bestuur in de toekomst graag voort.

19


Reactie van het bestuur Allereerst danken wij het VO voor haar werk. Het VO is een nuttige aanvulling op de organisatie rondom het Pensioenfonds. De door het VO gegeven adviezen kon het bestuur zonder terughoudendheid overnemen. Het bestuur is tevreden over de wijze waarop het VO tot nu toe heeft gefunctioneerd. Wij verheugen ons - evenals het VO - op een voortzetting van de prettige samenwerking tijdens de komende jaren.

Namens het bestuur,


J. Vos Secretaris


20


Balans per 31 december 2008 (bedragen in EUR 1000) (na voorgestelde bestemming saldo baten en lasten)

Toelichting

2008 EUR

2007 EUR

5 6 7 8

7.110 359.667 34.380 44.482

11.125 295.183 32.750 44.348

445.639

383.406

57.083 19.410 7.110 359.667 2.369

63.374 11.835 11.125 295.183 1.889

445.639

383.406

115,1%

120,6%

Activa Beleggingen voor risico deelnemers Herverzekeringsdeel technische voorziening Vorderingen en overlopende activa Overige activa

Passiva Stichtingskapitaal en reserves Technische voorzieningen risico fonds Technische voorzieningen risico deelnemer Technische voorzieningen risico herverzekeraar Overige schulden en overlopende passiva

Dekkingsgraad (in %) 9

9

9 10 11 12 13

De dekkingsgraad voor de vergelijkende cijfers is herrekend conform bovenstaande opstelling.

21


Staat van baten en lasten over 2008 (bedragen in EUR 1000)

Toelichting

2008 EUR

2007 EUR

17 18 19 20 21

16.080 311 1.877 -2.816 18.076

17.762 -181 9.914 1.471 41.434

33.528

70.400

22 23 24 25

9.583 361 13.711 -15.656

16.099 4.968 12.523 -14.814

26 27 28

55.308 -13 1.576

-22.857 9.012 8.580

29 30 31 32 33 34

-64.484 7 15.366 792 -4.015 27.283

-13.494 42 13.572 1.270 -6.788 76.861

Saldo van lasten

39.819

84.974

Saldo baten en lasten

-6.291

-14.574

Baten Premiebijdragen van werkgevers en werknemers Premiebijdragen risico deelnemers Beleggingsresultaten risico pensioenfonds Beleggingsresultaten risico deelnemers Overige baten Saldo van baten

Lasten Pensioenopbouw Indexering en overige toeslagen Rentetoevoeging voorziening pensioenverplichting Onttrekking uit voorziening pensioenverplichtingen voor uitkeringen Wijzigingen marktrente Wijziging overige actuariële uitgangspunten Overige wijzigingen in de voorziening pensioenverplichtingen Wijziging herverzekeringsdeel technische voorziening Saldo waarde overdrachten Pensioenuitkeringen Pensioenuitvoerings- en administratiekosten Wijziging voorziening voor risico deelnemers Overige lasten

22


Bestemming saldo baten en lasten Toelichting

Mutatie algemene reserves

2008 EUR

2007 EUR

-6.291

-14.474

-6.291

-14.474

2008 EUR

2007 EUR

13.429 11 105 253 -320 -611 -16.808 -935 -1.184 4.300

12.000 0 15.037 153 -581 -202 -16.571 -820 0 0

-1.760

9.016

1.894 0 0 0

1.336 0 0 0

1.894

1.336

134

10.352

44.348

33.996

44.482

44.348

Kasstroomoverzicht over 2008 (bedragen in EUR 1000)

Kasstromen uit pensioenuitvoeringsactiviteiten Bijdragen van werkgever en werknemers FVP bijdrage Van herverzekeraar ontvangen uitkeringen Ontvangsten wegens overgenomen verplichtingen Betaalde premies herverzekering Uitgaven wegens overgedragen verplichtingen Uitgekeerde pensioenen Pensioenuitvoerings- en administratiekosten Overige Overboekingen van AEGON

Kasstromen uit beleggingsactiviteiten Directe beleggingsopbrengsten Verkopen en aflossingen van beleggingen Aankoop beleggingen Kosten van vermogensbeheer

Toe-/afname liquide middelen Saldo begin boekjaar

Saldo einde boekjaar

8

23


Toelichting behorende tot de jaarrekening 2008 1. Inleiding Het doel van Stichting Pensioenfonds AVEBE, statutair gevestigd te Foxhol (hierna ‘het Pensioenfonds’) is het nu en in de toekomst verstrekken van uitkeringen aan gepensioneerden en nabestaanden ter zake van ouderdom en overlijden. Tevens verstrekt het Pensioenfonds uitkeringen aan arbeidsongeschikte deelnemers. Het Pensioenfonds geeft invulling aan de uitvoering van de pensioenregeling van de Coöperatie AVEBE U.A. 2. Korte beschrijving van de pensioenregeling Het Pensioenfonds voert de volgende pensioenregelingen uit: • een ouderdomspensioenregeling voor diegenen geboren op of na 1 januari 1950; • een prepensioen- en ouderdomspensioenregeling voor een gesloten groep deelnemers geboren voor 1 januari 1950; • een aantal (oudere) overgangsregelingen. Het Pensioenfonds heeft de pensioenverplichtingen herverzekerd bij Aegon Levensverzekering N.V. (AEGON). Een deel van de verplichtingen heeft betrekking op een onvoorwaardelijke indexatieregeling voor een gesloten groep gewezen deelnemers en gepensioneerden. Deze voorziening houdt het Pensioenfonds in eigen beheer. Daarnaast voert het Pensioenfonds nog enkele aanvullende beschikbare premieregelingen uit. 3. Overeenstemmingsverklaring De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen zoals deze zijn opgenomen in Titel 9, Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en met inachtneming van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving. Het bestuur heeft op 22 januari 2010 de jaarrekening vastgesteld. 4. Grondslagen voor de waardering en resultaatbepaling Algemeen Alle bedragen zijn vermeld in duizenden euro’s. Beleggingen en pensioenverplichtingen worden gewaardeerd tegen actuele waarde. Overige activa en passiva worden gewaardeerd tegen nominale waarde, tenzij anders vermeld. Baten en lasten worden toegerekend aan het boekjaar waarop deze betrekking hebben.

24


Schattingen en veronderstellingen De opstelling van de jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW vereist dat het bestuur oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen en van baten en lasten. De schattingen en hiermee verbonden veronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren die gegeven de omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde van activa en verplichtingen die niet op eenvoudige wijze uit andere bronnen blijkt. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien indien de herziening alleen voor die periode gevolgen heeft, of in de periode van herziening en toekomstige perioden indien de herziening gevolgen heeft voor zowel de verslagperiode als toekomstige perioden. Opname van een actief of een verplichting Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar het Pensioenfonds zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Baten worden in de rekening van baten en lasten opgenomen wanneer een vermeerdering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, heeft plaatsgevonden waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Indien een transactie ertoe leidt dat alle of nagenoeg alle toekomstige economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico’s met betrekking tot een actief of een verplichting aan een derde zijn overgedragen, wordt het actief of de verplichting niet langer in de balans opgenomen. Verder worden activa en verplichtingen niet meer in de balans opgenomen vanaf het tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige economische voordelen en betrouwbaarheid van de bepaling van de waarde. Dit betekent dat transacties worden verwerkt op handelsdatum en niet op afwikkelingsdatum. Als gevolg hiervan kan sprake zijn van een post ‘nog af te wikkelen transacties’. Deze post kan zowel een actief als een passief zijn. Saldering van een actief en een verplichting Een financieel actief en een financiële verplichting worden gesaldeerd als nettobedrag in de balans opgenomen indien er sprake is van een wettelijke of contractuele bevoegdheid om het actief en de verplichting gesaldeerd en gelijktijdig af te wikkelen en bovendien de intentie bestaat om de posten op deze wijze af te wikkelen. De met de gesaldeerd opgenomen financiële activa en financiële verplichtingen samenhangende rentebaten en rentelasten worden eveneens gesaldeerd opgenomen.

25


Verwerking van waardeveranderingen van beleggingen Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen gerealiseerde en ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen. Alle waardeveranderingen van beleggingen, inclusief valutakoersverschillen, worden als beleggingsopbrengsten in de rekening van baten en lasten opgenomen. Vreemde valuta Activa en verplichtingen in vreemde valuta worden omgerekend naar euro tegen de koers per balansdatum. Deze waardering is onderdeel van de waardering tegen reële waarde. Baten en lasten voortvloeiende uit transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum. Beleggingen Algemeen In overeenstemming met de pensioenwet worden beleggingen gewaardeerd op actuele waarde. Slechts indien de actuele waarde van een belegging niet betrouwbaar kan worden vastgesteld vindt waardering plaats op basis van geamortiseerde kostprijs. Participaties in beleggingsinstellingen, die gespecialiseerd zijn in een bepaald soort beleggingen worden gerubriceerd en gewaardeerd volgens de grondslagen voor die soort beleggingen. Beleggingen voor risico pensioenfonds en voor risico deelnemers worden op dezelfde wijze gewaardeerd. Vastgoedbeleggingen Beleggingen in direct vastgoed worden gewaardeerd tegen de actuele waarde, zijnde de reële waarde per balansdatum, gebaseerd op door onafhankelijke deskundigen verrichte taxaties. Indien daartoe aanleiding is, wordt bij de waardering rekening gehouden met de feitelijke verhuursituatie en/of renovatieactiviteiten. Resultaten door wijziging in reële waarde worden in de staat van baten en lasten verantwoord. Beursgenoteerde (indirecte) vastgoedbeleggingen worden gewaardeerd tegen de per balansdatum geldende beurskoers. Aandelen Beursgenoteerde aandelen en participaties in beursgenoteerde beleggingsinstellingen zijn gewaardeerd tegen de per balansdatum geldende beurskoers. Indien geen betrouwbare schatting van de actuele waarde van de aandelen is te maken, worden aandelen gewaardeerd op geamortiseerde kostprijs. Vastrentende waarden Beursgenoteerde vastrentende waarden en participaties in beursgenoteerde beleggingsinstellingen zijn gewaardeerd tegen de per balansdatum geldende beurskoers.

26


Indien vastrentende waarden niet beursgenoteerd zijn, vindt waardebepaling plaats op basis van de geschatte toekomstige nettokasstromen (rente en aflossingen) die uit de beleggingen zullen voortvloeien, contant gemaakt tegen de geldende marktrente en rekening houdend met het risicoprofiel (kredietrisico; oninbaarheid) en de looptijd. Indien geen betrouwbare schatting van de actuele waarde van de vastrentende waarden is te maken worden de vastrentende waarden gewaardeerd op geamortiseerde kostprijs. Derivaten Derivaten worden gewaardeerd op reële waarde, te weten de relevante marktnotering of, als die er niet is, de waarde die wordt bepaald met behulp van marktconforme en toetsbare waarderingsmodellen. Beleggingen voor risico deelnemers De grondslagen voor de waardering van de beleggingen voor risicopolishouders zijn gelijk aan die voor de beleggingen die voor rekening van het Pensioenfonds worden aangehouden. Herverzekeringen Uitgaande herverzekeringspremies worden verantwoord in de periode waarop de herverzekering betrekking heeft. Vorderingen uit de herverzekeringcontracten op risicobasis worden verantwoord op het moment dat de verzekerde gebeurtenis zich voordoet. Bij waardering worden de herverzekerde uitkeringen contant gemaakt tegen de rentetermijnstuctuur, onder toepassing van de actuariële grondslagen van het Pensioenfonds. Vorderingen uit herverzekeringscontracten die classificeren als garantiecontracten worden gelijkgesteld aan de hiertegenover staande voorziening voor pensioenverplichtingen. Vorderingen uit herverzekeringscontracten, die classificeren als kapitaalcontracten, worden gewaardeerd op de verwachte verzekeringsuitkering bij expiratie van het herverzekeringscontract. Bij waardering van de vordering wordt rekening gehouden met de kredietwaardigheid van de herverzekeraar (afslag kredietrisico). Vorderingen uit hoofde van de winstdelingsregelingen in herverzekeringscontracten worden verantwoord op het moment van toekenning door de herverzekeraar. De waardering en presentatie van beleggingsdepot gekoppeld aan kapitaalcontracten is overeenkomstig de grondslagen voor beleggingen. De dekkingsgraad van het Pensioenfonds ten behoeve van de voorwaardelijke toeslagen wordt bepaald alsof het Pensioenfonds compleet in eigen beheer is genomen. Hierdoor vervallen de garanties die bij AEGON zijn afgesloten. Aangezien er over 2008 een fors negatief resultaat is behaald in het depot bij AEGON is deze dekkingsgraad fors lager dan de dekkingsgraad inclusief garantie. De dekkingsgraad ten behoeve van de voorwaardelijke toeslagen in het Pensioenfonds is gelijk aan 103,2%. Vorderingen en overlopende activa Voor zover noodzakelijk is een voorziening voor oninbaarheid in mindering gebracht.

27


Technische voorzieningen Voorziening pensioenverplichtingen De voorziening voor pensioenverplichtingen wordt gewaardeerd op actuele waarde (marktwaarde). De actuele waarde wordt bepaald op basis van de contante waarde van de beste inschatting van toekomstige kasstromen die samenhangen met op de balansdatum onvoorwaardelijke pensioenverplichtingen. Onvoorwaardelijke pensioenverplichtingen zijn de opgebouwde nominale aanspraken en de onvoorwaardelijke (indexatie) toezeggingen. De contante waarde wordt bepaald met gebruikmaking van de marktrente. Bij de berekening van de voorziening pensioenverplichtingen is uitgegaan van het op de balansdatum geldende pensioenreglement en van de over de verstreken deelnemersjaren verworven aanspraken. Jaarlijks wordt door het bestuur besloten of de opgebouwde pensioenaanspraken worden geïndexeerd. Alle per balansdatum bestaande indexatiebesluiten (ook voor indexatie na balansdatum voorzover sprake is van ex ante condities) zijn in de berekening begrepen. Er wordt geen rekening gehouden met toekomstige salarisontwikkelingen. Bij de berekening van de voorziening wordt rekening gehouden met de premievrije pensioenopbouw in verband met invaliditeit op basis van contante waarde van de premies waarvoor vrijstelling is verleend wegens arbeidsongeschiktheid. Bij de bepaling van de actuariële uitgangspunten wordt uitgegaan van voor de toezichthouder acceptabele grondslagen, waarbij rekening wordt gehouden met de voorzienbare trend in overlevingskansen. De berekeningen zijn uitgevoerd op basis van de volgende actuariële grondslagen en veronderstellingen: • •

• • • •

marktrente: gebaseerd op de rentetermijnstructuur zoals maandelijks gepubliceerd door DNB; overlevingstafels: Collectief 2003 met de volgende leeftijdterugstellingen: Mannen : voor het ouderdomspensioen 1 jaar leeftijdsverlaging over de gehele duur; voor het partnerpensioen voor de verzekerde man 2 jaar leeftijdsverhoging tot de pensioendatum en zonder leeftijdsaanpassing daarna; voor het partnerpensioen voor de medeverzekerde man geen leeftijdsaanpassing over de gehele duur. Vrouwen : voor het ouderdomspensioen 2 jaar leeftijdsverlaging over de gehele duur; voor het partnerpensioen voor de verzekerde vrouw 2 jaar leeftijdsverhoging tot de pensioendatum en zonder leeftijdsaanpassing daarna; voor het partnerpensioen voor de medeverzekerde vrouw 1 jaar leeftijdsverlaging over de gehele duur. Netto : 1,005 x de continu berekende netto contante waarde. onbepaalde partnersysteem tot pensioeningang; voor partnerpensioen is aangenomen dat de partner 3 jaar jonger is dan de verzekerde man en 3 jaar ouder dan de verzekerde vrouw. het nabestaandenpensioen is op opbouwbasis. Het nog niet opgebouwde deel is op risicobasis. kostenopslag ter grootte van 1,75% van de voorziening voor pensioenverplichtingen in verband met toekomstige administratie- en excassokosten. Verder is er een bufferopslag van 20% van het netto tarief.

28


Overige technische voorzieningen Onder het hoofd overige technische voorzieningen worden voorzieningen opgenomen voor met de pensioenverplichtingen samenhangende risico’s voorzover niet opgenomen in de berekening van de pensioenvoorziening. Overige technische voorzieningen garantieregeling In artikel 31, lid 2a, van het pensioenreglement is een garantiebepaling opgenomen voor de volgende deelnemers: - De deelnemer was op 1 juli 1996 deelnemer in de Flexibel Pensioenregeling en/of Flexibel Ploegenpensioenregeling en 37 jaar of ouder; en - De deelnemer was op zowel 31 december 2005 als op 1 januari 2006 deelnemer aan de op dat moment geldende Flexibel Pensioenregeling en/of Flexibel Ploegenpensioenregeling; en - De deelnemer was voor 1 januari 2005 jonger dan 55 jaar. De garantie regeling houdt kort gezegd in dat als de actuariële waarde van de pensioenaanspraken op 31 december 2005 lager is dan de actuariële waarde van de pensioenaanspraken in de nieuwe regeling (beiden op een leeftijd 62 jaar en 7 maanden), er recht is op de garantieregeling. De garantie wordt dan berekend door voor het verschil in actuariële waarde pensioenaanspraken toe te kennen. Dit overgangsrecht wordt evenredig verworven tot aan de pensioendatum van 62 jaar. De werkgever heeft voor de kosten van deze garantieregeling in 2006 een bedrag van 8.000 gestort. Dit bedrag zou, samen met een eventueel overschot op de premie (maximaal 0,68% van de jaarpremie) in principe voldoende moeten zijn om de garantieregeling in de toekomst te kunnen inkopen. Hiermee is de garantieregeling afhankelijk van de financiële middelen. De voorziening garantiebepaling is door A&O Pension Services berekend. Ultimo 2008 bedraagt deze 3.956. Voorzieningen voor risico deelnemer De waardering van de voorzieningen voor risico van de deelnemers wordt bepaald door de waardering van de tegenover deze voorzieningen aangehouden beleggingen. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is conform de directe methode opgesteld. Dit houdt in dat alle ontvangsten en uitgaven ook als zodanig worden gepresenteerd. Onderscheid wordt gemaakt tussen kasstromen uit pensioenuitvoeringsactiviteiten en die uit beleggingsactiviteiten.

29


5. Beleggingen voor risico deelnemer Fortis Vastgoed

EUR

Fortis Fortis Aandelen Vastrenten de waarden EUR EUR

Fortis Overige

AEGON

Totaal

EUR

EUR

EUR

Stand per 1 januari 2007 Aankopen/verstrekkingen Verkopen/aflossingen Overige mutaties Herwaardering

211 9 -91 0 -51

3.902 136 -572 0 1.155

1.430 89 -132 0 -47

1.192 234 -335 6 34

11.178 -223 -7.289 289 0

17.913 245 -8.419 295 1.091

Stand per 31 december 2007 Aankopen/verstrekkingen Verkopen/aflossingen Overige mutaties Herwaardering

78 4 -54 0 -26

4.621 95 -1.263 0 -3.008

1.340 174 -1.328 0 -96

1.131 3.049 -1.075 -50 -39

3.955 282 -875 0 195

11.125 3.604 -4.595 -50 -2.974

Stand per 31 december 2008

2

445

90

3.016

3.557

7.110

Vastgoed

Indirect vastgoed ( participaties in beleggingsfondsen)

2008 EUR

2007 EUR

2

78

2

78

2008 EUR

2007 EUR

445

4.621

445

4.621

Aandelen De samenstelling van de aandelen is als volgt:

Aandelenbeleggingsfondsen

Vastrentende waarden De samenstelling van de vastrentende waarden is als volgt:

30


Obligatiebeleggingsfondsen

2008 EUR

2007 EUR

90

1.340

90

1.340

2008 EUR

2007 EUR

3.557 3.015 1

3.955 1.080 51

6.573

5.086

Overige beleggingen De samenstelling van de overige beleggingen is als volgt:

Spaarrekening AEGON Beleggingsfondsen Liquide middelen Fortis

31


6. Herverzekeringsdeel technische voorzieningen

Garantiecontracten met beleggingsdepot

2008 EUR

2007 EUR

359.667

295.183

359.667

295.183

Met de herverzekeraar is een (technische) winstdelingsregeling overeengekomen. Het Pensioenfonds krijgt 100% van de cumulatieve technische winst over de contractperiode 2007 tot 2012. Een cumulatief technisch verlies is geheel voor rekening van de herverzekeraar. Het beleggingsdepot van het Pensioenfonds is in onderstaande overzicht weergegeven. Vastgoed EUR Stand per 1 januari 2007 Aankopen/verstrekkingen Verkopen/aflossingen Overige mutaties Herwaardering

Aandelen Vastrentende waarden EUR EUR

34.563 0 0 0 -9.949

107.976 51.668 -63.940 0 4.895

238.110 35.914 -40.118 -11.305 -179

Stand per 31 december 2007 Aankopen/verstrekkingen Verkopen/aflossingen Overige mutaties Herwaardering

24.614 0 0 0 -11.697

100.599 50.898 -27.262 0 -48.281

222.422 54.123 -39.233 0 15.213


12.917

75.954

252.525

Overige

Totaal EUR 380.649 87.582 -104.058 -11.305 -5.233

0

59

59

347.635 105.021 -66.495 59 -44.765 341.455

7. Vorderingen en overlopende activa

Vordering uit hoofde van herverzekering Latente vordering uit hoofde van herverzekering (technisch resultaat) Vordering op sponsor(s) Lopende interest Overlopende activa

2008 EUR

2007 EUR

23.395 4.225 5.817 440 503

27.650 2.199 2.412 489 0

34.380

32.750

Het Pensioenfonds heeft in haar balans een schuld opgenomen aan Aon ter hoogte van euro 502.000. Op 16 december 2009 is door het Pensioenfonds met Aon een vaststellingsovereenkomst gesloten waarin beide partijen elkaar, nadat het Pensioenfonds euro

32


261.800 aan Aon heeft betaald, over en weer finale kwijting verlenen voor alle vorderingen en schulden. Genoemd bedrag is inmiddels door het Pensioenfonds betaald. Omdat deze regeling geen invloed heeft op het resultaat worden de cijfers niet meer verwerkt in dit boekjaar. Alle vorderingen hebben een resterende looptijd van korter dan één jaar. Met uitzondering van de latente vorderingen herverzekeraar. Deze zijn voor de duur van het contract.

8. Overige activa

Liquide middelen

2008 EUR

2007 EUR

44.482

44.348

44.482

44.348

9. Stichtingskapitaal en reserves Stichtingskapitaal EUR

Algemene reserve EUR

Beleggingsreserve EUR

Totaal

Stand per 1 januari 2007 Uit bestemming saldo van baten en lasten

0

77.948

0

77.948

0

-14.574

0

-14.574

Stand per 1 januari 2008 Uit bestemming saldo van baten en lasten

0

63.374

0

63.374

0

-6.291

0

-6.291


0

57.083

0

57.083

2008 EUR

2007 EUR

103,5% 103,5%

103,5% 103,5%

EUR

Solvabiliteit/dekkingsgraad

Minimaal vereist eigen vermogen Vereist eigen vermogen

De vermogenspositie van het Pensioenfonds is toereikend. Voor de berekening van het vereist eigen vermogen wordt gebruik gemaakt van een standaard model.

33


10. Technische voorzieningen risico fonds 2008 EUR

2007 EUR

15.454 3.956

11.835 0

19.410

11.835

2008 EUR

2007 EUR

Stand per 1 januari Pensioenopbouw Indexering en overige toeslagen Rentetoevoeging Onttrekkingen voor pensioenuitkeringen Wijzigen marktrente Wijzigingen actuariële uitgangspunten Overige wijzigingen Overige wijzigingen opname garantieregeling

11.835 0 -1.280 562 7 2.856 1.345 129 3.956

25.950 0 -3.165 0 0 0 0 -10.950 0

Stand per 31 december

19.410

11.835

Overige technische voorzieningen Overige technische voorzieningen garantieregeling

Het mutatieoverzicht voor de overige technische voorziening is als volgt:

Ultimo boekjaar is de gemiddeld gewogen discontovoet 3,59% (2007: 4,85%). De methode voor de berekening van de pensioenverplichtingen is zodanig toegepast dat er geen sprake is van financieringsachterstand. Per balansdatum zijn er geen uit de pensioenregeling voortvloeiende aanspraken of rechten van deelnemers niet in de berekening van de pensioenverplichtingen meegenomen. Naar hun aard hebben de technische voorzieningen in het algemeen een langlopend karakter. De werkgever heeft voor de kosten van deze garantieregeling in 2006 een bedrag van 8.000 gestort. Dit bedrag zou, samen met een eventueel overschot op de premie (maximaal 0,68% van de jaarpremie) in principe voldoende moeten zijn om de garantieregeling in de toekomst te kunnen inkopen. Mocht dit niet het geval zijn dan worden de aanspraken conform het reglement verminderd. Hiermee is de garantieregeling afhankelijk van de financiële middelen. De voorziening garantiebepaling is door A&O Pensioen Services berekend. Ultimo 2008 bedraagt deze 3.956. Deze voorziening is per ultimo 2008 verantwoord in de jaarrekening.

34


11. Technische voorzieningen risico deelnemer

Stand 1 januari Wijziging voorzieningen voor risico deelnemers Stand 31 december

2008 EUR

2007 EUR

11.125 -4.015

17.913 -6.788

7.110

11.125

2008 EUR

2007 EUR

357.717 1.950

294.351 832

359.667

295.183

12. Technische voorzieningen risico herverzekeraar

Voorziening voor de pensioenverplichting Overige technische voorzieningen ( uitlooprisico)

Het mutatieoverzicht voor de voorziening van de pensioenverplichtingen is als volgt: 2008 EUR

2007 EUR

Stand per 1 januari Cumulatief effect stelsel wijziging Pensioenopbouw Indexering en overige toeslagen Rentetoevoeging Onttrekkingen voor pensioenuitkeringen Wijzigen marktrente Wijzigingen actuariële uitgangspunten Saldo van de inkomende en uitgaande waardeoverdrachten Overige wijzigingen Mutatie uitlooprisico Overige aanpassingen i.v.m. uitgesteld jaarwerk

294.351 0 9.583 361 13.711 -15.656 55.308 -13 -386 1.576 -1.118 0

292.443 -10.754 16.099 4.968 12.523 -14.814 -22.857 9.012 -17 -1.686 0 9.434

Stand per 31 december

357.717

294.351

Ultimo boekjaar is de gemiddeld gewogen discontovoet 3,59% (2007: 4,85%).

35


De voorziening voor pensioenverplichtingen is naar categorieën van deelnemers als volgt samengesteld: 2008 EUR

2007 EUR

Actieve deelnemers Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden

170.646 43.202 135.151

142.447 33.832 109.221

Nettopensioenverplichtingen Toekomstige kosten uitvoering pensioenregeling

348.999 8.718

285.500 8.851

357.717

294.351

De methode voor de berekening van de pensioenverplichtingen is zodanig toegepast dat er geen sprake is van financieringsachterstand. Per balansdatum zijn er geen uit de pensioenregeling voortvloeiende aanspraken of rechten van deelnemers niet in de berekening van de pensioenverplichtingen meegenomen. Naar hun aard hebben de technische voorzieningen in het algemeen een langlopend karakter. De overige technische voorziening betreft uitlooprisico voor zieke deelnemers. 13. Overige schulden en overlopende passiva

Uitkeringen Belastingen en premies sociale verzekeringen Overlopende passiva

2008 EUR

2007 EUR

4 384 1.981

3 907 979

2.369

1.889

Het Pensioenfonds heeft in haar balans onder overlopende passiva een schuld opgenomen aan Aon ter hoogte van euro 502.000. Op 16 december 2009 is door het Pensioenfonds met Aon een vaststellingsovereenkomst gesloten waarin beide partijen elkaar, nadat het Pensioenfonds euro 261.800 aan Aon heeft betaald, over en weer finale kwijting verlenen voor alle vorderingen en schulden. Genoemd bedrag is inmiddels door het Pensioenfonds betaald. Omdat deze regeling geen invloed heeft op het resultaat worden de cijfers niet meer verwerkt in dit boekjaar. * Alle schulden hebben een resterende looptijd van korter dan één jaar. 14. Risicobeheer en derivaten Het Pensioenfonds loopt bepaalde risico’s. Hieronder volgt een overzicht van deze risico’s. Solvabiliteitsrisico Het Pensioenfonds wordt bij het beheer van de pensioenverplichtingen en de financiering daarvan geconfronteerd met risico’s. De belangrijkste doelstelling van het Pensioenfonds is het

36


nakomen van de pensioentoezeggingen. Voor het realiseren van deze doelstelling wordt gestreefd naar een toereikende solvabiliteit op basis van de marktwaarde van de pensioenverplichtingen. Het belangrijkste risico voor het Pensioenfonds betreft het solvabiliteitsrisico, oftewel het risico dat het Pensioenfonds niet beschikt over voldoende vermogen ter dekking van de pensioenverplichtingen. De solvabiliteit wordt gemeten zowel op basis van algemeen geldende normen als ook naar de specifieke normen welke door de toezichthouder worden opgelegd. Als de solvabiliteit van het Pensioenfonds zich negatief ontwikkelt, bestaat het risico dat het Pensioenfonds de premie voor de onderneming en deelnemers moet verhogen en het risico dat er geen ruimte beschikbaar is voor een eventuele indexatie van opgebouwde pensioenrechten. In het uiterste geval kan het noodzakelijk zijn dat het Pensioenfonds verworven pensioenaanspraken en pensioenrechten moet verminderen. In het kader van het overgangsregime van DNB hebben volledig herverzekerde fondsen vrijstelling voor het aanhouden van een minimaal vereist eigen vermogen. Het Pensioenfonds is niet volledig herverzekerd omdat het beperkte onvoorwaardelijke indexatieverplichtingen in eigen beheer heeft. Een gevolg hiervan is dat het minimaal vereist eigen vermogen (dat hier tevens het vereist eigen vermogen is) voor de volledige voorziening pensioenverplichtingen gesteld moet worden op 3,5%. Het aanwezige eigen vermogen was eind 2008 15% van de pensioenverplichtingen, waarbij wel rekening is gehouden met de garantie van AEGON. Daarmee wordt ruim voldaan aan de solvabiliteitseisen. Beleid en risicobeheer Het Pensioenfonds is een bijna volledig herverzekerd fonds, waardoor bijna alle pensioenuitkeringen gegarandeerd zijn. Verreweg de meeste risico's zijn daarmee uitbesteed aan de verzekeraar. Tegenover de eigen beheer voorziening voor de onvoorwaardelijke indexatie staat voornamelijk kasgeld als beleggingen en een vordering op de herverzekeraar welke gedeeltelijk is belegd in het depot, waardoor ook voor het eigen beheer gedeelte zeer weinig risico wordt gelopen. Alleen over het gedeelte van de vordering op de herverzekeraar welke belegd is in het depot wordt beleggingsrisico gelopen. Marktrisico Het marktrisico op de beleggingen van het Pensioenfonds binnen het garantiecontract is nihil. Tegenover de eigen beheer voorziening voor de onvoorwaardelijke indexatie staat voornamelijk kasgeld als beleggingen en een vordering op de herverzekeraar welke gedeeltelijk is belegd in het depot, waardoor ook voor het eigen beheer gedeelte zeer weinig risico wordt gelopen. Prijsrisico Het prijsrisico op de beleggingen van het Pensioenfonds binnen het garantiecontract is nihil. Tegenover de eigen beheer voorziening voor de onvoorwaardelijke indexatie staat voornamelijk kasgeld als beleggingen en een vordering op de herverzekeraar welke gedeeltelijk is belegd in het depot, waardoor ook voor het eigen beheer gedeelte zeer weinig risico wordt gelopen. Valutarisico Het valutarisico op de beleggingen van het Pensioenfonds binnen het garantiecontract is nihil. Tegenover de eigen beheer voorziening voor de onvoorwaardelijke indexatie staat voornamelijk

37


kasgeld als beleggingen en een vordering op de herverzekeraar welke gedeeltelijk is belegd in het depot, waardoor ook voor het eigen beheer gedeelte zeer weinig risico wordt gelopen. Renterisico Het renterisico op de beleggingen van het Pensioenfonds binnen het garantiecontract is nihil. Er bestaat een beperkt renterisico met betrekking tot de in eigen beheer gevormde voorziening voor de onvoorwaardelijke indexatie. Kredietrisico Aangezien nagenoeg alle verplichtingen zijn herverzekerd bij AEGON loopt het Pensioenfonds een kredietrisico op AEGON. Daarnaast heeft het Pensioenfonds een kaspositie. Deze is ondergebracht bij solide partijen. Liquiditeitsrisico Het Pensioenfonds beschikt over goed verhandelbare beleggingen, welke op korte termijn in liquide middelen kunnen worden omgezet. Daarnaast zijn de uitkering ongeveer gelijk aan de premie-inkomsten. Het liquiditeitsrisico is derhalve zeer beperkt. Verzekeringstechnische risico’s Door de bijna volledige herverzekering van de verplichtingen van het Pensioenfonds, zijn er vrijwel geen verzekeringstechnische risico's voor het Pensioenfonds. Toeslagenrisico Het bestuur van het Pensioenfonds heeft de ambitie om een toeslag op de pensioenen te verlenen. De mate waarin dit kan worden gerealiseerd is afhankelijk van de ontwikkelingen in rente, rendement, inflatie en demografie. Uitdrukkelijk wordt opgemerkt dat de toezegging van de toeslag voorwaardelijk is. Wel kent het Pensioenfonds nog (deels) onvoorwaardelijke toeslagregelingen uit het verleden. Ter dekking hiervan wordt een extra voorziening aangehouden. Concentratierisico Er is mogelijkerwijs een concentratierisico voor de liquide middelen welke zijn ondergebracht bij de ABN AMRO Bank. Overige niet-financiële risico’s Operationeel risico Operationeel risico is het risico van een onjuiste afwikkeling van transacties, fouten in de verwerking van gegevens, het verloren gaan van informatie, fraude en dergelijke. Deze risico’s worden beheerst door het stellen van hoge kwaliteitseisen aan de organisaties die bij de uitvoering betrokken zijn. Deze kwaliteitseisen worden periodiek getoetst door het bestuur. Systeemrisico Dit is het risico dat de internationale financiële markten niet langer naar behoren functioneren. Dit risico kan het Pensioenfonds, evenals andere individuele marktpartijen, niet beheersen.

38


Specifieke financiële instrumenten (derivaten) Niet van toepassing bij het Pensioenfonds. Toereikendheids- en vermogenstoets De volgende tabel geeft een samenvatting van de belangrijkste kengetallen, rekening houdend met de garantie van AEGON: Samenvatting van de belangrijkste kengetallen 31 december 2008

1 januari 2008

436.160 379.077 115,1% 103,5%

370.392 307.018 120,6% 103,5%

Aanwezig vermogen (marktwaarde) Voorziening pensioenverplichtingen Aanwezige dekkingsgraad Benodigde dekkingsgraad volgens richtlijnen DNB

15. Niet in de balans opgenomen regelingen Langlopende contractuele verplichtingen Het Pensioenfonds heeft een uitbestedingsovereenkomst afgesloten met Aon voor een periode van 5 jaar. Tevens heeft het fonds een herverzekeringsovereenkomst afgesloten met AEGON voor de periode van 5 jaar. AEGON Het Pensioenfonds heeft van AEGON een brief ontvangen waarin AEGON aankondigt dat zij menen een vordering te hebben op het Pensioenfonds ter hoogte van euro 3,8 miljoen. Per 1 januari 2002 is de co-assurantie tussen het Pensioenfonds en AEGON/AVERO beëindigt, waarna AEGON het contract zelfstandig heeft voortgezet. Onderdeel van het door AEGON beheerde beleggingsdepot vormde een (fictieve) annuïteitenlening van Pensioenfonds AVEBE aan AEGON van NLG 25.566.000 (Euro 11.601.000). De lening is ontstaan door de grondslagverzwaring per 1 januari 1997. AEGON geeft nu aan dat 41% van de (fictieve) lening door AVERO gedragen had moeten worden, waar AEGON tot op heden de volledige aflossing heeft betaald. AEGON is van mening dat het Pensioenfonds het aflossingsdeel van AVERO terug zou moeten storten aan AEGON, aangezien het Pensioenfonds naar mening van AEGON, AVERO finale kwijting heeft gegeven bij afwikkeling van het contract. Het Pensioenfonds stelt zich op het standpunt dat zij geen partij is in deze kwestie en dat AEGON zich dient te vervoegen bij AVERO. Gezien de grote onzekerheid die samenhangt met de door AEGON aangekondigde vordering is hiermee in de jaarrekening vooralsnog geen rekening gehouden. 16. Verbonden partijen Identiteit van verbonden partijen Er is sprake van een relatie tussen de verbonden partijen tussen het Pensioenfonds en de sponsor, de aangesloten ondernemingen en hun bestuurders. Transacties met bestuurders De bestuurders ontvangen geen beloning van het Pensioenfonds.

39


Er zijn geen leningen verstrekt aan, noch is er sprake van vorderingen op (voormalige) bestuurders. Overige transacties met verbonden partijen Inzake de overeenkomst tussen het Pensioenfonds en werkgever met betrekking tot de financiering van de aanspraken en de uitvoering van de regeling wordt verwezen naar de overige gegevens. 17. Premiebijdragen van werkgever en werknemers

Werkgeversgedeelte Storting vanuit spaarfonds Doorbelaste kosten

2008 EUR

2007 EUR

13.223 1.400 1.457

14.193 1.502 2.067

16.080

17.762

De totale bijdrage van werkgever en werknemers bedraagt 22,48% (2007: 22,48%) van de loonsom. De kostendekkende, gedempte en feitelijke premie volgens artikel 130 van de pensioenwet zijn als volgt:

Kostendekkende premie Feitelijke premie Gedempte premie

2008 EUR

2007 EUR

13.268 14.680 13.268

16.534 17.762 16.534

Het vergelijk van de kostendekkende premie en de feitelijke premie is in onderstaande tabel opgenomen. De gedempte premie is de premie die AEGON aan het Pensioenfonds in rekening heeft gebracht. In verband met de herverzekering stellen wij de kostendekkende premie gelijk aan de gedempte premie.

40


Kosten dekkende premie Onvoorwaardelijke aanspraken Opslag uitvoeringskosten Solvabiliteitsopslag KDP totaal Extra premie Solvabiliteitsvrijval Premiekorting Premie totaal

Feitelijke premie

10.965 1.499 2.370 14.834

13.223 1.457 14.680

-1.566 13.268

14.680

18. Premie bijdragen risico deelnemers 2008 EUR

2007 EUR

311

-181

311

-181

2008 EUR

2007 EUR

Overige beleggingsopbrengsten Intrest herverzekeraar

2.304 -427

1.859 8.055

Saldo beleggingsopbrengsten

1.877

9.914

Spaarmodule I en III

19. Beleggingsresultaten voor risico pensioenfonds

41


20. Beleggingsresultaten voor risico deelnemers 2008 EUR

2007 EUR

Overige directe beleggingsopbrengsten Overige indirecte beleggingsopbrengsten

353 -3.169

382 1.089

Saldo beleggingsopbrengsten

-2.816

1.471

2008 EUR

2007 EUR

16.030 2.026 0 0 0 0 16 4

14.902 -944 14.114 4.983 861 7.518 0 0

18.076

41.434

21. Overige baten

Uitkeringen herverzekering Winstaandeel ontvangen van herverzekeraar* Vrijval uit de overige technische voorzieningen Inbreng RST contracten Andere baten( vrijval FVP) Inbreng spaarkapitalen Vrijval spaarkapitalen FVP-premie

* Winstaandeel ontvangen van de herverzekeraar 2008 bestaat uit EUR 2.026 (2007 EUR 2.239 en een correctiepost van de jaarrekening 2006 van EUR -3.183).

22. Pensioen opbouw Onder pensioenopbouw is opgenomen de actuarieel berekende waarde van de diensttijdopbouw. Dit is het effect op de voorziening pensioenverplichting van de in het verslagjaar opgebouwde nominale rechten ouderdomspensioen en nabestaandenpensioen. Verder is hierin begrepen het effect van de individuele salarisontwikkeling. 23. Indexering en overige toeslagen Het pensioenfonds streeft ernaar de opgebouwde pensioenrechten van de actieve deelnemers jaarlijks aan te passen aan de loonontwikkelingen volgens de CAO. De indexering heeft een voorwaardelijk karakter. Dit betekent dat geen recht op indexering bestaat en dat het niet zeker is of en in hoeverre in de toekomst indexering kan plaatsvinden. Een eventuele achterstand in de indexering kan in principe worden ingehaald. Het pensioenfonds streeft er tevens naar de ingegane pensioenen en de premievrije pensioenrechten (gewezen deelnemers) jaarlijks aan te passen aan de ontwikkeling van de prijsindex. Ook deze indexatie heeft een voorwaardelijk karakter. De indexering is maximaal gelijk aan het rendement, ook als de prijsstijging hoger is. 24. Rente toevoeging voorziening pensioenvoorziening De pensioenverplichtingen zijn opgerent met 4,696% zijnde de 1-jaarsrente eind 2007.

42


25. Onttrekking uit voorziening pensioenvoorziening voor uitkeringen Verwachte toekomstige pensioenuitkeringen worden vooraf actuarieel berekend en opgenomen in de voorziening pensioenverplichtingen. De onder dit hoofd opgenomen afname van de voorziening betreft het bedrag dat vrijkomt ten behoeve van de financiering van de personen van de verslagperiode. 26. Wijzigingen marktrente Jaarlijks wordt per 31 december de marktwaarde van de technische voorzieningen herrekend door toepassing van de actuele rentetermijnstructuur. Het effect van de verandering van de rentetermijnstructuur wordt verantwoord onder het hoofd wijziging marktrente. 27. Wijzigingen overige actuariële uitgangspunten Jaarlijks worden de actuariële grondslagen en/of methoden beoordeeld en mogelijk herzien ten behoeve van de berekening van de actuele waarde van de pensioenverplichting. Hierbij wordt gebruik gemaakt van interne en externe actuariële deskundigheid. Dit betreft onder meer de vergelijking van de veronderstellingen ten aanzien van sterfte, langleven, arbeidsongeschiktheid met zowel werkelijke waarnemingen voor de gehele bevolking als voor de populatie van het Pensioenfonds. De veronderstellingen van de toereikendheid van de voorziening voor pensioenverplichting is een inherent onzeker proces, waarbij gebruik wordt gemaakt van schattingen door het bestuur van het Pensioenfonds. Het effect van deze wijzigingen wordt verantwoord in het resultaat op het moment dat de actuariële uitgangspunten worden herzien. 28. Overige wijzigingen in de voorziening

Sterfte Arbeidsongeschiktheid Mutaties Overige technisch grondslagen Aanpassing i.v.m. uitgesteld jaarwerk

2008 EUR

2007 EUR

-1.999 25 2.017 1.533 0

-2.486 104 1.141 -445 10.266

1.576

8.580

43


29. Wijziging herverzekeringsdeel technische voorziening

Pensioenopbouw Indexering en toeslag Rente toevoeging voorziening Onttrekking voorziening uitkeringen Wijzigingen marktrente Wijzigingen actuariële uitgangspunten Sterfte Arbeidsongeschiktheid Mutaties Overige technisch grondslagen Saldo waardeoverdrachten Aanpassing i.v.m. uitgesteld jaarwerk

2008 EUR

2007 EUR

-9.583 -361 -13.711 15.656 -55.308 13 1.999 -25 -2.017 -1.533 386 0

-16.099 -4.968 -12.523 14.814 22.857 -9.012 2.486 -104 -1.141 445 17 -10.266

-64.484

-13.494

2008 EUR

2007 EUR

-199 192 593 -579

-146 213 249 -274

7

42

30. Saldo waardeoverdracht

Inkomende waardeoverdracht Toevoeging aan de voorziening voor de pensioenverplichting Uitgaande waardeoverdracht Onttrekking aan de voorziening voor de pensioenverplichting Saldo waardeoverdrachten

Dit is het saldo van waardeoverdrachten van/naar een pensioenfonds of pensioenverzekeraar van/naar het Pensioenfonds, i.v.m. de overgang van de in het verleden opgebouwde aanspraken van de desbetreffende (gewezen) deelnemers naar of van het Pensioenfonds.

44


31. Pensioenuitkeringen

Ouderdomspensioen Nabestaandenpensioen (partnerpensioen) Wezenpensioen Invaliditeitspensioen Afkopen en ander uitkeringen

2008 EUR

2007 EUR

12.108 2.970 20 143 125

10.438 2.850 37 161 86

15.366

13.572

De indexatie van de uitkeringen per januari 2008 zoals vastgesteld door het bestuur bedraagt 1,5% voor de groep met de onvoorwaardelijke indexatie. De post afkopen betreft de afkoop van pensioenen die lager zijn dan EUR 418 (2007: EUR 400) per jaar overeenkomstig artikel 16 van de pensioenwet. 32. Pensioenuitvoerings- en administratiekosten

Bestuurskosten Administratiekostenvergoeding Advieskosten Accountantkosten 10 Overige

2008 EUR

2007 EUR

17 481 163 64 67

10 1.055 143 37 25

792

1.270

2008 EUR

2007 EUR

-3.617 -398

435 -7.223

-4.015

-6.788

33. Wijzigen voorziening risico deelnemers

Mutatie voorziening risico deelnemers Fortis Mutatie voorziening risico deelnemers AEGON

10

De accountantkosten hebben betrekking op de wettelijke controle van de jaarrekening en de verslagstaten. In de accountantkosten van 2008 is EUR 11 begrepen inzake bijzondere controleopdrachten.

45


34. Overige lasten

Premie herverzekering voor risico pensioenfonds Dotatie op de overige technische voorzieningen Dotatie op de overige technische voorzieningen garantieregeling Opname pensioen spaarfonds module III Opname pensioen spaarfonds module I Overige lasten (dotatie bufferreserve) Incidentele last

2008 EUR

2007 EUR

17.025 3.619 3.956 635 875 0 1.173

38.904 0 0 790 7.288 29.879 0

27.283

76.861

35. Aantal personeelsleden Bij het Pensioenfonds zijn geen werknemers in dienst. De werkzaamheden worden verricht door werknemers die in dienst zijn van de werkgever. De hieraan verbonden kosten zijn voor rekening van de werkgever. 36. Bezoldiging bestuur De bestuurders hebben geen bezoldiging. 37. Belastingen De activiteiten van het Pensioenfonds zijn vrijgesteld van belastingheffing in het kader van de vennootschapsbelasting. 38. Ontwikkelingen na balansdatum De ontwikkelingen na balansdatum zijn separaat in dit verslag opgenomen. Namens het bestuur,


J. Vos Secretaris


46


Actuariële verklaring Opdracht Door Stichting Pensioenfonds Avebe te Veendam is aan Ernst & Young Actuarissen BV de opdracht verleend tot het afgeven van een actuariële verklaring als bedoeld in de Pensioenwet over het boekjaar 2008. Gegevens De gegevens waarop mijn onderzoek is gebaseerd, zijn verstrekt door en tot stand gekomen onder de verantwoordelijkheid van het bestuur van het pensioenfonds. Voor de toetsing van de fondsmiddelen en voor de beoordeling van de vermogenspositie heb ik mij gebaseerd op de financiële gegevens die ten grondslag liggen aan de jaarrekening. In overeenstemming met de richtlijn “Samenwerking tussen accountant en actuaris ter zake van de controle van verantwoordingen van verzekeringsinstellingen” heeft de accountant van het pensioenfonds mij geïnformeerd over zijn bevindingen ten aanzien van de betrouwbaarheid en de volledigheid van de administratieve basisgegevens en de overige uitgangspunten die voor mijn oordeelsvorming van belang zijn. Werkzaamheden Ter uitvoering van de opdracht heb ik onderzocht of is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet. De door het pensioenfonds verstrekte administratieve basisgegevens en de bevindingen van de accountant ten aanzien hiervan zijn zodanig dat ik die gegevens als uitgangspunt voor mijn beoordelingswerkzaamheden heb aanvaard. Als onderdeel van de werkzaamheden van de opdracht: - heb ik ondermeer onderzocht of de technische voorzieningen, het minimaal vereist eigen vermogen en het vereist eigen vermogen toereikend zijn vastgesteld, en - heb ik mij een oordeel gevormd over de vermogenspositie van het pensioenfonds. Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de resultaten geen onjuistheden van materieel belang bevatten. Ik heb mij een oordeel gevormd over de waarschijnlijkheid waarmee het pensioenfonds de tot balansdatum aangegane verplichtingen zal kunnen nakomen. De beschreven werkzaamheden en de uitvoering daarvan zijn in overeenstemming met de binnen het Actuarieel Genootschap geldende normen en gebruiken, en vormen naar mijn mening een deugdelijke grondslag voor mijn oordeel. Oordeel Met inachtneming van het voorafgaande en het navolgende verklaar ik dat naar mijn overtuiging is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet. De technische voorzieningen zijn, overeenkomstig de beschreven berekeningregels en uitgangspunten, toereikend vastgesteld. Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de balansdatum ten minste gelijk aan het wettelijk minimaal vereist eigen vermogen.

47


Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de balansdatum ten minste gelijk aan het wettelijk vereist eigen vermogen. Gemeten naar de wettelijke maatstaf is ten aanzien van de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, sprake van een toereikende solvabiliteit. De vermogenspositie van Stichting Pensioenfonds Avebe is naar mijn mening voldoende, mede gelet op de mogelijkheden tot het realiseren van de beoogde toeslagen. Daarbij is bepalend de mate van waarschijnlijkheid dat het pensioenfonds zal kunnen voldoen aan de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, in aanmerking nemend het streven inzake toeslagen, zoals aan verzekerden meegedeeld en de in weten regelgeving opgenomen criteria. Amsterdam, 22 januari 2010 drs. C.D. Snoeks AAG verbonden aan Ernst & Young Actuarissen B.V.

48


Accountantsverklaring Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening 2008 van Stichting Pensioenfonds AVEBE te Foxhol, bestaande uit de balans per 31 december 2008 en de winst-en-verliesrekening over 2008 met de toelichting, gecontroleerd. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controleinformatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de stichting.

49


Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de stichting heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stichting Pensioenfonds AVEBE per 31 december 2008 en van het resultaat over 2008 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393, lid 5 onder f BW melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391, lid 4 BW.

Zwolle, 22 januari 2010

Ernst & Young Accountants LLP

w.g. drs. J. Niewold RA

50


Overzicht verzekerden

Aantallen per 1 januari 2008 Bij wegens: Collectieve waardeoverdracht Anders - Corr. Conversie - In dienst - Gepensioneerd

Deelnemers

Gewezen deelnemers

1.417

2.298

Aantallen per 31 december 2008

927

0

569

28

1.524

49

4

138

49

4

138

3

17

16 32

48 85

48 Af wegens: Collectieve waardeoverdracht Anders - Corr. Conversie - Overlijden - Pensionering - Uit dienst

Ouder- Invaliditeits Nabestaanden- Wezen- Totaal gependoms-pensioen pensioen pensioen sioneerden pensioen

48

85

0

37

14

10 54 48

11 31

56

112

79

70

0

28

3

101

1.353

2.267

942

0

590

29

1.561

28

84

51


Demografie Leeftijd < 20 20-25 25-30 30-35 35-40 40-45 45-50 50-55 55-60 60-65 65-70 11 70-75 75-80 80-85 85-90 90-95 > 95

11

Actief

Slaper

Gepensioneerd

0 1 9 47 70 146 198 273 292 310 7 0 0 0 0 0 0

0 0 12 86 265 336 373 459 433 300 3 0 0 0 0 0 0

20 8 1 1 3 4 11 23 33 54 405 336 301 193 137 28 3

Deelnemers geboren in december gaan in januari daaropvolgend met pensioen.

52

Stichting Pensioenfonds AVEBE 2008

Recommend Documents