JOURNAAL
Stichting Kunst Accommodatie Rotterdam
• Dr Marleen Felius • Huur onder druk • Bestuursvoorzitter Jan de Jonge • Conny Janssen Danst • Zuidzijde • Popov Film Atelier Wandschappen aan de Gooilandsingel
Mei 2012
(Dr) Marleen Felius:
promotie onderstreept waarde autonome kunst Dit jaar promoveert Marleen Felius (1948, Rotterdam) aan de universiteit van Utrecht tot doctor in de veterinaire biologie. Dat is voor een beeldend kunstenaar uitzonderlijk, vooral omdat de promotie gebaseerd is op haar vernieuwende bijdrage aan die wetenschap vanuit haar beroepsmatige creativiteit. Het is ook een blijk van waardering voor de autonome beeldende kunst, waarvan de betekenis voor de samenleving ten onrechte nauwelijks wordt onderkend. Kunstenaars werken meestal achter de schermen. Daarom is het fantastisch dat Marleen Felius met haar werk vanuit een wetenschappelijke invalshoek in de schijnwerper wordt geplaatst. Felius heeft gedurende vier decennia, op grond van eigen onderzoek, een systematiek ontwikkeld voor de rangschikking van rundvee rassen in de wereld. Die heeft zij vastgelegd in vele duizenden tekeningen en schilderijen. Haar 800 pagina’s tellende rapportage ‘Cattle breeds – an Encyclopedia’ (1995, Nederlandse titel: ‘Rundvee-rassen in de wereld’) wordt internationaal als een standaardwerk erkend. Daarin worden bijna duizend rassen afgebeeld en beschreven. Dit is de handleiding bij een uitgebreid onderzoek door wetenschappers uit verschillende landen, dat wordt gecoördi2
neerd door de Utrechtse microbioloog Dr. Hans Lenstra.
Marleen Felius in haar atelier aan de Mauritsstraat.
Hij en zijn collega’s waren dermate onder de indruk van de prestaties van Marleen Felius, dat zij die wilden waarderen in de vorm van een promotie.
Als ik daar zat met mijn schetsboek, dromden zij bij het hek samen en keken mij aan vanuit die grote ogen: waarom teken jij ons?” Dat hebben in de loop van de
Slimme dieren
tijd koeien en stieren uit de hele wereld zich afge-
Marleen Felius heeft van kinds af aan dieren getekend.
vraagd. Marleen maakte studiereizen door Noord-
Op de Rotterdamse academie (eindexamen 1970,
Amerika, Pakistan, Egypte, Tsjaad, Niger, Mali,
Drempel-prijs) koos zij voor de koe. Die was tot dan toe
Tanzania, Madagaskar en Nieuw-Zeeland. In de jaren
in de beeldende kunst persona non grata. Paarden en
negentig verbleef zij enkele keren maandenlang in
honden waren populaire kunstdieren, koeien niet. Met
Brazilië, waar zij (o.a.) als cowgirl werkte en samen
dit ongebruikelijke thema scoorde zij wel in veeteelt-
met een veearts grote boerderijen bezocht.
kringen. Nog steeds portretteert zij op de tweejaarlijk-
Steeds was portretteren van de dieren het doel, het
se Nederlandse Rundvee Manifestatie de kampioens-
vaststellen en uitbeelden van verschillen tussen rassen.
koeien. De eigenaren ontvangen het schilderij als prijs.
Zo is geleidelijk het wereldwijde overzicht ontstaan
“Al op de academie kreeg ik een bijzondere band met
dat nog steeds niet helemaal compleet is; sinds de
runderen,” vertelt zij in haar SKAR-atelier aan de
publicatie van het boek in 1995 zijn er tweehonderd
Mauritsstraat, waar zij al sinds 1970 werkt. “Elk vrij
beschrijvingen bijgekomen. Zij werkt nog steeds aan
ogenblik dat ik had, ging ik naar buiten om koeien te
verdere verfijning. Binnen dat proces is de promotie
tekenen. Het zijn heel slimme en nieuwsgierige dieren.
een hoogtepunt, geen eindstation.
Overleg met Stadsontwikkeling over huurverhoging De kunstwereld verkeert in zwaar weer. Ook SKAR wordt daarmee geconfronteerd, mede omdat haar huurders in het nauw worden gebracht door het actuele overheidsbeleid. Als de huur van hun werkruimte ingrijpend wordt verhoogd, zouden zij ernstig in de problemen kunnen raken. Voor zover het aan SKAR ligt, zal dat niet gebeuren. Er dreigt echter een forse huurverhoging, omdat Stadsontwikkeling Vastgoed - het vroegere OBR - nieuwe afspraken over de huurprijs wil maken voor de panden die SKAR namens haar in beheer heeft. Stadsontwikkeling is eigenaar van 40% van de SKAR gebouwen; de rest is eigendom van de stichting. Dat Stadsontwikkeling juist nu, in deze voor de kunst-
Zoeken naar overeenstemming
sector zo moeilijke periode, gekozen heeft voor een
De geschetste ontwikkeling legt een zware druk op
nieuwe financiële strategie, is een gevolg van het
SKAR. Deze ontwikkeling heeft zich al in de tweede
besluit van de wethouders Karakus en Grashof uit 2009.
helft van 2011 aangekondigd. Over alle elf gebouwen
Daarin is aangegeven dat gemeentelijk vastgoed met
die eigendom zijn van Stadsontwikkeling, moet onder-
een culturele bestemming kostendekkend beheerd moet
handeld worden. Tot nu toe is over één pand, het
worden. SKAR verricht tot nu toe zelf het onderhoud
ateliergebouw aan de Nesserdijk, overeenstemming
van alle panden die zij in beheer heeft van Stads-
bereikt, zij het met pijn en moeite. SKAR maakt zich
ontwikkeling, volgens zorgvuldige vijf- of tienjaren
zorgen om haar exploitatie en vreest leegstand. Dat is
planningen en doet dat al decennia tot ieders tevreden-
de actuele situatie. Als een aanvaardbare huurverhoging
heid. Kostendekkend opereren is ook bij de uitvoering
voor de panden van Stadsontwikkeling wordt overeen-
van onderhoud altijd een onderdeel van het beleid
gekomen, zullen deze meerkosten door SKAR gefaseerd
van SKAR .
gespreid worden over al haar huurders. SKAR hanteert voor haar huurders één vierkante meter prijs.
Aanzienlijke meerkosten Stadsontwikkeling wil nu zelf de verantwoordelijkheid
SKAR heeft in het verleden uitstekend samengewerkt
voor het onderhoud van al haar panden nemen. Dit
met Stadsontwikkeling. Als de aanstaande onderhande-
leidt tot aanzienlijk hogere kosten dan tot nu toe het
lingsgesprekken tot resultaten leiden die voor beide
geval is. Stadsontwikkeling wil deze meerkosten door-
partijen aanvaardbaar zijn, staat een continuering van
berekenen in de huur. In de eerste onderhandelingen
de samenwerking niets in de weg.
vanuit Stadsontwikkeling werd een buitensporige huurverhoging voorgesteld, die voor SKAR onaanvaardbaar was. SKAR werd in deze opvatting gesteund door de dienst Kunst en Cultuur (dKC) en gemeenteraadsleden van diverse partijen, zowel van de coalitie als van de oppositie.
Persoonlijke verantwoordelijkheid huurders
Dit betekent overigens niet dat SKAR niet bereid is een beperkte huurverhoging te accepteren. Daarvoor is verstandig en constructief overleg nodig met Stadsontwikkeling. Er wordt door Stadsontwikkeling, binnen haar uitvoering van het besluit van de wethouders uit 2009, beperkt rekening gehouden met de verantwoordelijke opdracht die het gemeentebestuur van Rotterdam aan SKAR heeft verstrekt: zorg dragen voor betaalbare ateliers voor kunstenaars en gezelschappen die in de culturele sector werkzaam zijn. Begrip voor de economische situatie waarin kunstenaars nu verkeren en het belang voor de stad dringt moeizaam door.
Huurders hebben een persoonlijke verantwoordelijkheid, niet alleen voor hun eigen atelier of studio, maar ook voor algemene ruimtes zoals gangen, trappenhuizen en portalen. Het moet toch niet teveel gevraagd zijn die schoon te houden en niet vol te bouwen met allerlei objecten. SKAR doet een dringend beroep op haar huuders om hier aandacht aan te besteden.
3
Voorzitter Jan de Jonge:
“SKAR blijft ambitieus op zoek naar nieuwe kansen” ben een fervent museum- en theaterbezoeker en de piano is mijn lust en mijn leven, vooral jazz en funk. Bovendien heb ik in het bestuur gezeten van Lantaren Venster. Sinds ik bij SKAR begonnen ben, heb ik nog geen moment spijt gehad van mijn besluit om in het bestuur te gaan zitten.” Waardevolle initiatieven “Daardoor heb ik inzicht gekregen in de strijd die Chris Bouma moet voeren om ruimte te verwerven en de problemen die zich daarbij voordoen. Zelf zie ik veel in tijdelijke ruimten. Daarvoor lijken de mogelijkheden legio, gezien de enorme leegstand. Het is betreurenswaardig dat eigenaren, zowel particuliere bedrijven als de overheid, terughoudend zijn om gebouwen die soms al jaren leegstaan, voor culturele doeleinden beschikbaar te stellen. Dat kan zo waardevol zijn. Kijk naar RAUM op het Stadhuisplein, dat in 2010 in gebruik
4
“SKAR is een geoliede machine die uitstekend functioneert,” zegt voorzitter Jan de Jonge van het bestuur van de stichting. “Ik heb bewust gekozen voor een tweede periode als voorzitter, omdat ik de kennis die ik inmiddels op dit bijzondere vakgebied heb, wil aanwenden om het bedrijf door deze, voor de kunst moeilijke periode heen te loodsen. En natuurlijk omdat ik enthousiast ben over de wijze waarop SKAR haar dienstverlening aanpakt. In dit verband heb ik veel respect voor de inzet en energie van directeur Chris Bouma. Zijn betrokkenheid bij de kunstwereld is groot, ook bij culturele en maatschappelijke ontwikkelingen zoals in Zuid.”
werd genomen. Echt fantastisch! 2010 Was in veel opzichten een mooi jaar. Wij waren blij met de groei. De opening van ons permanente pand Soundport sprak mij persoonlijk bijzonder aan. Daarmee is een prachtig initiatief verwezenlijkt voor de muziek, een gebouw met 22 studio’s. Dat is in Nederland uniek.” “SKAR blijft ambitieus, ook al bevindt de cultuur zich nu in zwaar weer. Wij willen dat het systeem zo werkt dat er nieuwe kansen komen. Kunstenaars hebben betaalbare ateliers nodig om hun weg te vinden. Dat is de opdracht die het gemeentebestuur aan SKAR heeft verstrekt. Daarmee heeft de stedelijke overheid zich verplicht om stimulerende voorwaarden te scheppen. Die opdracht kan bijvoorbeeld niet worden vervuld, als sprake zou zijn van marktconforme huren, zoals
Jan de Jonge is sinds 29 jaar advocaat. In die periode
hier en daar wordt geopperd. Dan kun je SKAR wel
heeft hij op diverse terreinen een aanzienlijke juridische
sluiten. Gelukkig is dat nog niet aan de orde. Maar
expertise verworven. Zo was hij van 1982 tot 1987 mede
de actualiteit blijft moeilijk genoeg. SKAR zou daarom
werkzaam in het strafrecht. “Een mooie en leerzame
gebaat zijn bij meer begrip en support van sommige
tijd,” zegt hij. Zeventien jaar geleden startte hij zijn
overheidsdiensten bij het ontplooien van initiatieven.
eigen bureau, De Jonge Advocaten aan de Essenlaan in
Om kunstenaars onder dak te krijgen treedt Chris
Rotterdam-Kralingen, met inmiddels twaalf advocaten
Bouma de laatste jaren ook op als bemiddelaar tussen
en vier disciplines: ondernemingsrecht (breed), vast-
belanghebbende partijen, vooral corporaties en
goed, arbeidsrecht, familierecht. “Tot het bestuur van
(collectieven van) kunstenaars. Dat is succesvol en van
SKAR ben ik toegetreden op instigatie van Hans van der
groot belang voor het creëren van een inspirerende
Stap, de vorige voorzitter. Dit is echt iets voor jou, zei
leefomgeving voor alle mensen in alle soorten, maten
hij. Jij bent geïnteresseerd in kunst en je kunt hier een
en kleuren. Bij het pakket dat SKAR biedt, krijgt de
wezenlijke bijdrage leveren. En inderdaad, je moet
samenleving dit er gratis bij. De slagroom op de taart.”
nooit uit het oog verliezen dat er nog iets anders is dan je eigen beroep. Ik heb schilderlessen gevolgd bij SKVR,
Mr. Jan de Jonge is gehuwd en heeft drie dochters.
ONDERHOUDSPROJECT
Nieuwe ramen
5
In 2011 heeft SKAR een ingrijpend
Gezondheidstoestand Mirjam
grootonderhoudskarwei uitgevoerd bij het atelierpand aan de Lange
Zoals vele vrienden en relaties weten, heeft onze collega
Hilleweg. Alle ramen, kozijnen en
Mirjam Boschman in december tijdens haar vakantie op
omramingen werden vernieuwd.
Bali een ernstig ongeluk gehad. Met haar scooter werd
De aanpak van dit soort projecten
ze geraakt door een auto en raakte daarbij buiten ken-
die vaak een grote investering vergen,
nis. Omdat effectieve behandeling op Bali niet mogelijk
past in de strategie van SKAR: voor
bleek, werd zij overgebracht naar een ziekenhuis in
het (groot)onderhoud van haar
Kuala Lumpur, waar zij wekenlang werd verpleegd.
ateliergebouwen wordt gewerkt
Sinds haar terugkeer in Rotterdam, werkt zij aan haar
volgens 5- of 10-jarenplanningen.
revalidatie, die hoopgevend verloopt. Mirjam had zich enorm verheugd op haar vakantie in Indonesië en aansluitend Australië. Wij missen haar enthousiasme en vriendschap en hopen van harte dat zij weer volledig herstelt.
Conny Janssen: “Ontwikkeling ’sVoor ‘Conny Janssen Danst’ is de beoogde ontruiming van het pand ’s-Gravendijkwal een verontrustende ontwikkeling. “Het gebouw past bij onze identiteit,” zegt artistiek leider Conny Janssen. “Het is een aantrekkelijke locatie, centraal in de stad. Uitstekend bereikbaar. Bezoekers van onze speciale projecten komen hier graag binnen. Wij beschikken over een prachtige studio. Behoorlijke afmetingen, zonder pilaren, een zwevende vloer. Nu er in de stad toch al theater-
Opname in de studio (foto: Hans Tak)
ruimte dreigt verloren te gaan, zou
6
het doodzonde zijn als ook deze
die veel respect afdwingen. De op-
tatie aangaat met de krachtige,
plek verdwijnt. Van de kant van de
tredens op locatie, in fabriekshallen,
eigen danstaal van Conny Janssen.
gemeente, van Stadsontwikkeling,
kerken of parkeergarages, trekken
“Dat is een fantastische ervaring,”
hebben we nog niets gehoord over
een gevarieerd publiek, ook van
zegt zij. “Het enthousiasme van deze
vervangende woonruimte. Dat is
buurtbewoners. Excellent was in
jonge mensen, op de drempel van
zorgelijk voor de continuïteit van
dit verband het Hofpleinproject
de professionaliteit, is enorm.
Conny Janssen Danst. Aan SKAR is
Common Ground in 2010. De thema-
Dit jaar maken zij een grote tour
toegezegd dat voor vervangende
tiek van de grote stad vormt hierbij
door Nederland en gaan ook naar
ruimte wordt gezorgd. Maar wij
een belangrijke voedingsbodem.
Zwitserland. Door de enorme erva-
vrezen dat wij een deel van onze
Tot nu toe was de oriëntatie van
ring die zij met dit project opdoen
functie verliezen, als wij naar Zuid
de locatievoorstellingen specifiek
schep je kansen voor hun toekomst.
of Noord moeten verhuizen, ook als
gericht op Rotterdam, maar binnen
Daar doe je het voor.”
daar een qua omvang aanvaardbare
afzienbare tijd komen ook andere
ruimte wordt aangeboden. Het is
steden aan de beurt.
Het gezelschap biedt ook mogelijk-
belangrijk om centraal in Rotterdam
Bovendien speelt het gezelschap een
heden aan amateurdansers.
te zitten. Wij beschouwen ons als
stimulerende rol bij de promotie van
Professionele docenten huren aan de
een plint in de stad, om een
jong talent. Bij het project BRAND
’s-Gravendijkwal ruimte en andere
gemeentelijke terminologie te
NEW worden de deuren geopend
faciliteiten om hun cursisten onder-
hanteren. Wij zijn een stad van
voor jonge choreografen uit de stal
richt te geven. Zo speelt het gebouw
bouwen, laten wij nu de kunst
van Dansateliers. Dank zij de samen-
een multifunctionele rol, die voor de
niet afbreken.”
werking met ervaren dansers van
cultuur in Rotterdam van niet te
Conny Janssen Danst krijgen zij de
onderschatten belang is.
Topgezelschap
kans om werk en signatuur verder
‘Conny Janssen danst’, opgericht in
te ontwikkelen. De presentaties van
Financiering toekomst
1992, is in Nederland een topgezel-
BRAND NEW vinden plaats in de
Hoewel het in artistiek opzicht
schap. Het treedt in het hele land op
studio die voor die gelegenheid
uitstekend gaat met het gezelschap,
in grote theaters, dit jaar zeventig
omgebouwd wordt tot een klein
ziet de toekomst er, ook afgezien
keer. Ook in de eigen studio aan de
theater. Boeiend is ook MEER RUIS,
van de situatie aan de ’s Gravendijk-
‘s-Gravendijkwal, die in 2001 in
waarin de rauwe energie van jonge,
wal, ongewis uit. “Tot nu toe neemt
gebruik werd genomen, worden
ongepolijste dansers, vierdejaars
het Rijk via het Fonds Podium-
regelmatig voorstellingen gegeven,
studenten van Codarts, de confron-
kunsten, op basis van kwaliteit en
-Gravendijkwal verontrustend” prestaties, tweederde van het totale subsidiebedrag voor zijn rekening,” licht zakelijk leider Thomas Smit toe. “Dat verandert, omdat de landelijke overheid meer financiële inbreng van de gemeente wil. Zij wil de verhouding terugbrengen tot 50/50. Dat betekent dat de stad haar subsidie substantieel moet verhogen, willen wij op hetzelfde niveau als nu kunnen blijven functioneren. Dat zal dan toch al moeilijk genoeg zijn, gezien mogelijke prijsstijgingen en een BTW-verhoging. Hoe het plaatje eruit gaat zien, weten wij nog niet. De beslissing van de gemeente horen wij eind april, die van het Rijk in september.” Het gezelschap werkt met een kleine overhead. Daarop bezuinigen is vrijwel uitgesloten. Het vaste personeel bestaat uit vier vaste krachten op kantoor voor vier dagen per week. Alleen Conny Janssen is fulltime. De dansers worden per project in loondienst genomen. Conny Janssen: “De dansers werken ontzettend hard en hebben veel voor hun beroep over. Het is hartverwarmend dat zij hun beroep met zoveel enthousiasme en discipline uitoefenen. Dat verdient waardering, vooral ook van de overheid.”
7 Artistiek leider Conny Janssen en zakelijk leider Thomas Smit voor een foto van een voorstelling op locatie (de Van Nelle Ontwerpfabriek)
Op 31 december 2012 wordt de huurovereenkomst voor het pand aan de ’s Gravendijkwal 58 tussen eigenaar Stadsontwikkeling en SKAR beëindigd. Dit betekent dat de huurders voor 1 januari 2013 moeten vertrekken. Door Stadsontwikkeling is toegezegd dat zij vervangende ruimte zal aanbieden. SKAR is bezig om te inventariseren wie mee wil naar een eventueel nieuw pand. SKAR heeft het gebouw vier decennia in beheer gehad. Wat met het monumentale pand gaat gebeuren, is onbekend. Gesproken wordt van herontwikkeling, wat dat ook mag inhouden. Vorig jaar werd de locatie in verband gebracht met het Onderwijsmuseum, dat tot 1 april gevestigd was in de oude bibliotheek. Het Onderwijsmuseum verhuist naar Dordrecht. Het monumentale pand aan de ‘s-Gravendijkwal
Zuidzijde
Stichting Zuidzijde: culturele spi de handen vrij, al moet er nog hard gewerkt worden aan het verkrijgen van meer draagvlak. Dat is bijvoorbeeld bij een belangrijk initiatief als het project Tarwewijk echt een noodzaak. De sponsoren, deelgemeente Charlois en Woonstad, eisen dat. Ik hoop dat wij eruit komen, want het is als atelier, podium en informatiepunt van betekenis voor professionals én bewoners.” Op 12 september 2011 vond de oprichtingsvergadering van de stichting plaats. Het bestuur bestaat uit voorzitter Joop van der Leeuw (directeur Dura Vermeer), Marius Gerrits (Marius Accountancy) en Fleur Groenendijk (voorzitter Raad van Toezicht CBK). De
De nieuwe stichting Zuidzijde is de spin in het web bij de opwaardering van Zuid via culturele impulsen. Daarbij gaat het zowel om grootstedelijke projecten zoals ‘Hart van Zuid’, dat een volledige heroriëntatie van het gebied rond het Zuidplein beoogt, als om een scala van initiatieven in de wijken. “Wij zijn bij het vorm geven aan een nieuwe infrastructuur een serieuze partner van de overheid, corporaties, ondernemingen, kunstenaars en niet te vergeten bewoners die veel meer kwaliteit hebben dan van bovenaf wordt verondersteld,” zegt directeur Herman van Wamelen.
initiatiefnemers van het eerste uur Chris Bouma (SKAR), Siebe Thissen (CBK) en Hans Walgenbach (Museum Rotterdam) blijven als adviseurs bij de onderneming betrokken. Van Wamelen: “Onze doelstelling is het eigen culturele domein beschermen en zelfstandig voorwaarden scheppen.” Ambachtelijke kwaliteiten Voor Zuidzijde is aansluiting vinden bij de wensen van de bevolking essentieel. “Dat is een situatie in ontwikkeling. Het beeld dat vaak wordt geschetst over Rotterdam Zuid, klopt niet. Dat suggereert dat bewoners niets met kunst hebben. Uit onderzoek is gebleken dat 75% van de jongeren en 60% van de ouderen dat wel hebben. Dat is voor ons een positief uitgangspunt.
8
De stichting Zuidzijde werd vorig jaar in het leven
Wel is een groot deel van de mensen laag opgeleid, met
geroepen, omdat Pact op Zuid niet verder wilde met
een aanzienlijk aantal analfabeten. Daar moet rekening
het kunst- en cultuurprogramma dat sinds eind 2007
mee worden gehouden. Dat neemt niet weg dat er –
werd gedragen door Museum Rotterdam, het CBK en
vaak in het verborgene – veel kennis en ervaring aanwe-
SKAR. “Dat was merkwaardig. Juist de culturele sectie
zig is, vooral op ambachtelijk gebied. Dat is een factor
heeft belangrijke resultaten geboekt, mede dank zij het
van betekenis. Op 11 april hield de filosoof Charles
vertrouwen dat buurtbewoners hebben in kunstenaars
Landry in Atelier Tarwewijk de jaarlijkse Tarwewijk-
die in hun wijk wonen en werken,” aldus Van Wamelen
lezing: hoe kun je de creativiteit van mensen gebruiken
die als coördinator leiding gaf aan het programma.
bij de opbouw van de wijk! In feite zijn wij daar als
“Maar politiek en bureaucratie speelden op den duur
stichting mee bezig. Als bemiddelaar tussen groepen.”
steeds meer een remmende rol. Dat leidde tot een ongemakkelijke en ook wel teleurstellende situatie.
Een mooi voorbeeld van de bijdrage die kunstenaars in
Het was niet eenvoudig om begrip te kweken voor
dit verband kunnen leveren aan de samenleving, is de
onze opvatting dat je met kunst en cultuur voor-
activiteit van Wandschappen van Ivo van den Baar en
waarden kunt scheppen voor gebiedsontwikkeling.”
Nicole Driessens. In hun atelier aan de Gooilandsingel,
Pact op Zuid, dat niet heeft gebracht wat de gemeente
vlak bij het Zuidplein, ontwikkelen zij hun designlabel
voor ogen stond, wordt afgebouwd en ondergebracht
Charlois tot een internationaal trade mark. Bij de pro-
bij het Kwaliteitsplan Zuid.
ductie van hun ontwerpen maken zij gebruik van de
“Achteraf gezien was de negatieve houding van Pact op
ambachtelijke kwaliteit van mensen uit de buurt. Zelfs
Zuid een zegen. Als onafhankelijke stichting hebben wij
ontstaan er aan de hand van dat vakmanschap nieuwe
n in het web van Zuid
Het atelier van Wandschappen aan de Gooilandsingel. Leerlingen van de modeafdeling van de Willem de Kooning Academie tijdens een project o.l.v. de Turkse couturier Umit Unal.
producten. Wandschappen heeft daarmee de ogen
gebracht. Dat is ook met dit project het geval. Het
geopend voor mogelijkheden die tot nu toe over het
Zuidplein wordt gekenmerkt door harde grenzen,
hoofd werden gezien. De designers hebben nieuwe
economisch, fysiek, sociaal. Economisch: voor buurtbe-
werkgelegenheid geschapen. Die biedt perspectief.
woners is het door het kostenplaatje vrijwel onmogelijk
Laagopgeleiden van nu kunnen, indien zij de gelegen-
om hier ruimte te huren. Fysiek: je moet altijd trappen
heid krijgen zich te ontwikkelen, de werkgelegenheid
op om in het winkelcentrum te komen, buiten zie je niet
van de toekomst invullen.
wat er binnen is. Sociaal: er is alleen een winkelfunctie. Daardoor voelen mensen zich ’s avonds niet veilig in het
Hart van Zuid
gebied. Met name voor Theater Zuidplein is dat nadelig.
Wandschappen maakt deel uit van een alliantie die
Die grenzen moeten in ieder geval verzacht worden,
onder leiding van Zuidzijde een cultureel programma
winkels op de begane grond, corridors om de toeganke-
gaat opstellen als bijdrage aan de realisatie van Hart van
lijkheid te vergroten.”
Zuid. Dat gebeurt in opdracht van het projectbureau dat belast is met de regie van deze grootschalige onderne-
Het pand aan de Gooilandsingel speelt in het
ming. Van de alliantie maken verder deel uit Theater
Zuidpleingebied een prominente rol. Van Wamelen:
Zuidplein, Kosmopolis, het dansgezelschap Gotskills en
“Het moet een brandpunt van culturele activiteit wor-
het Rotterdams Wijktheater.
den. Behalve Wandschappen is Gotskills er gevestigd. Dat is een gezelschap professionele dansers die amateurs
Aandachtspunten: wat zijn de culturele ambities?,
opleiden. Zij geven vooral voorstellingen op locatie. Er is
hoe kun je die realiseren?, en hoe kun je omwonenden
aan de Gooilandsingel met zijn vloeroppervlak van 3000
betrekken bij deze grootstedelijke ontwikkeling?
vierkante meter ook ruimte voor andere gebruikers uit
“Het is uitermate belangrijk dat deze organisaties met
de creatieve wereld. Die zullen zich hier bijzonder thuis
elkaar in overleg gaan over zo’n gecompliceerd gege-
voelen. Zo ontstaat er reuring die stimulerend is voor
ven,” zegt Herman Van Wamelen. “Ik zit bij verschillen-
nieuwe ontwikkelingen.” De stichting Zuidzijde wil op
de initiatieven met veel mensen om de tafel. Een voor-
korte termijn ergens op Zuid een kantoor betrekken.
waarde is dat men elkaar vertrouwt en elkaar iets gunt.
Waar, was tijdens ons gesprek nog niet bekend. De
Als dat het geval is, kan er veel tot stand worden
Gooilandsingel lijkt uitermate geschikt.
9
Dragan Bakema en de succesfor De dag kon niet meer stuk voor Dragan Bakema (31) en Kuba Szutkowski (29), toen wij op vrijdag 23 maart de studio van Popov Film aan de Delftsestraat 25 bezochten. Het Media Fonds had hun filmproductiebedrijf net financiële ondersteuning toegekend voor een nieuwe serie van tien afleveringen voor Boijmans TV, een vervolg op de reeks van dertien afleveringen (plus een pilot) die tot nu toe werd geproduceerd en algemeen respect heeft afdwongen. “Een vernieuwend aspect in de actuele situatie is dat wij de crossmediale weg op gaan,” licht Kuba toe. “Je kunt deze programma’s straks ook vinden op YouTube, Facebook en een vaste site als blog.” Het kleine team heeft het druk. Maandag 26 maart was de laatste draaidag van een documentaire over de wijze waarop stedelijke bebouwing en het landschap elkaar (kunnen) beïnvloeden. Zij wordt in opdracht van de rijksoverheid onder regie van Kuba Szutkowski geproduceerd voor de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam. Bovendien wordt in deze periode gewerkt aan een film voor NTR Kort onder regie van Sander Burger, die ook de regisseur is van de serie voor Boijmans TV. Servische roots 10
Het team van Popov Film. Links op de bank creative director Dragan Bakema, naast hem executive producer Kuba Szutkowski. Achter hen links producer Sabine Groenewegen en stagiair Gino Ragueb. (Foto onder; still uit de serie Boijmans TV).
De bedrijfsnaam Popov Film verwijst naar de Servische roots van Dragan Bakema. “Het is de familienaam van
een scala van producties. Hij heeft tot nu toe in dertig
mijn moeder. Zij kwam uit het voormalige Joegoslavië
films en zeven tv-producties gespeeld. Een druk leven,
naar Nederland en trouwde daar met mijn vader. Ik ben
hij maakt elke dag heel wat uren. Op 23 maart, na ons
geboren in het Friese Appelscha. Met mijn Servische
bezoek, vertrok hij naar Leiden voor de musical ‘Soldaat
familie heb ik altijd een uitstekende relatie gehad. Ik
van Oranje’, waarin hij de hoofdrol vervult.
heb eind vorig jaar de kerstdagen nog bij hen doorgebracht in Vojvodina. Die provincie ligt zo’n zeventig kilometer ten noorden van Belgrado. Als kind had ik meer contact met mijn opa en oma daar dan met mijn Nederlandse grootouders. Ik spreek ook goed Servisch.” Na de toneelschool in Arnhem verbleef hij een half jaar in New York dankzij het geldbedrag, verbonden aan een prijs van Unilever voor zijn optreden in de speelfilm Loverboy; de prijs werd toegekend aan het meest veelbelovende talent van Nederland. “New York was voor mij een soort master. Het was heel enerverend. In 2005 kwam ik terug en kreeg een contract bij het Ro Theater.” Inmiddels is Dragan Bakema een van de beste jongere acteurs, en daarom veel gevraagd voor
rmule van Popov Film keurige keuze. Het gebeurde op basis van de kwaliteit van onze voorstellen en mogelijkheden.” Die resulteerden in heldere, informatieve programma’s, gericht op een groter publiek dan de reguliere museumbezoeker. Verrassende effecten en humor zijn vaste ingrediënten. Aardig is het terugkerend thema waarin groepen ‘bezoekers’ worden geconfronteerd met een kunstwerk: negen naakte vrouwen en mannen bij ‘Eva na de zondeval’ van Rodin, een groep bodybuilders van een sportschool uit Vreewijk bij het zelfportret van Bas Jan Ader ‘I’m too sad to tell you’ en een peloton van twintig wielrenners dat rond en door het museum scheurde om de kijker bewust te maken van omvang en kwaliteit van het gebouw. In de serie treden acteurs van het Ro Theater, voormalige collega’s van Dragan, op als personeelsleden van het museum. Dragan Bakema en Kuba Szutkowski vormen een uitstekend team, ook wel curieus en intrigerend. Dragan is welbespraakt, emotioneel, pijlsnel, wil de wereld veroveren. Kuba is bedachtzaam, weloverwogen, een rustgevende factor als een creatieve explosie Dragan op hol dreigt te jagen. Die creativiteit is de drive van de filmmakers. Zij heeft een grote lading emotie. “Woede speelt daarbij zeker een rol. Ik dacht vroeger dat de wereld heroïsch is, maar er is heel veel angst,” zegt Dragan. “Wij hebben beide een sterk “Maar ik wilde meer dan op de Bühne of de set staan.
geloof in de waarheid,” vult Kuba aan. “Dat is het
Ik wilde ook schrijven en produceren. Daarom heb ik
fijne van onze samenwerking.”
afscheid genomen van het Ro Theater. Al in 2007 heb ik deze ruimte van SKAR gehuurd als kantoor voor een
Wat onderscheidt Popov Film van de concurrentie?
filmproductiebedrijf-in-oprichting. Een fantastische
Dragan: “Ik investeer heel veel in nieuwe projecten.
locatie in het hart van de stad. De echte start was twee
Met name in de preproductie. Anderen hebben daar
jaar later, in 2009. Ik ontmoette Kuba op de set van
vaak geen geld voor over. Het hoort bij mijn formule.
Kort Rotterdams bij de opnamen van de film ‘Sommige
Daardoor wil ik een gezonde basis creëren, dan komen
dingen zijn heel eenvoudig’. Dat is een goede produ-
de productie en de postproductie ook goed.”
cent, zag ik direct. Ik vroeg hem om met mij in zee te gaan. Tussen ons klikte het meteen.” Kuba Szutkowski werd geboren in Warschau. Toen hij zes jaar was, kwam hij met zijn moeder naar Nederland.
Colofon
Zij gingen in Helmond wonen. Na de Vrije School in
Uitgave van Stichting KunstAccommodatie Rotterdam SKAR. Verschijnt 3 maal per jaar.
Eindhoven studeerde hij achtereenvolgens psychologie in Utrecht (bachelor), filosofie in Tilburg en audiovisuele vormgeving in Rotterdam. Ambitieuze start Zij begonnen onder een goed gesternte. “Wij hadden al na een paar maanden het geluk, dat directeur Sjarel Ex van Museum Boijmans Van Beuningen ons uitkoos voor Boijmans TV,” zegt Kuba. Dragan: “Dat was geen wille-
Redactie: Vormgeving: Fotografie: Druk:
Jan Donia Grafisch Bureau DUS, Linda Zoon Rick Messemaker, Hans Tak Grafia
SKAR Postbus 1995 3000 BZ Rotterdam Tel: 010 - 412 78 28 Fax: 010 - 414 15 11 Website: www.skar-ateliers.nl
11
12
12
