Jaarverslag 2012 Stichting Kunst & Historisch Bezit ASR Nederland
Inleiding
Organisatie stichting
De rijke historie van a.s.r. begint in 1720 met de oprichting van de Maatschappij van Assurantie der Stad Rotterdam. Die historie bepaalt mede wie wij nu zijn. Daarom is het van belang om ons historisch bezit – en ook de kunst die de afgelopen jaren is verkregen – goed te bewaren, zodat wij kunnen laten zien wie wij zijn en waarvoor wij staan.
Samenstelling bestuur
In het tweede volledige jaar van haar bestaan heeft de Stichting Kunst & Historisch Bezit ASR Nederland vanuit die gedachte de nodige activiteiten ontplooid, zoals: de organisatie van kunsttentoonstellingen, verkoop van kunst aan a.s.r.-medewerkers, verhuizing van de historische bibliotheek en van het historisch archief en een (voorgenomen) fusie met de Stichting Bibliotheek. De stichting helpt zo onze historie te behouden. Daarnaast probeert zij door goed gebruik van de kunstcollectie een bijdrage te leveren aan een inspirerende werkomgeving waarin medewerkers zich inzetten voor een nog betere dienstverlening aan onze klanten. De uitgaven bleken minder hoog dan begroot, waardoor de Stichting Kunst & Historisch Bezit het jaar met een positief saldo kon afsluiten.
2
Het bestuur is in 2012 niet gewijzigd en bestaat uit Jos Baeten (voorzitter), Astrid Metzelaar, Hans de Jongh (tevens voorzitter van de Stichting Bibliotheek), Bernhard de Vries (penningmeester) en Bert Lanser (secretaris). Laatstgenoemde was dit verslagjaar volgens rooster aftredend; hij werd voor een nieuwe periode van vier jaar herbenoemd.
Bestuursmodel Om het bestuursmodel te vereenvoudigen is een fusie voorgesteld tussen de Stichting Kunst & Historisch Bezit ASR Nederland en de Stichting Bibliotheek voorheen van de N.V. Levensverzekering Maatschappij ‘Utrecht’. Daarbij zal de Stichting Bibliotheek opgaan in de Stichting Kunst & Historisch Bezit. Dit staat gepland voor zomer 2013.
Professionals Het beheer en onderhoud van de kunst en het historisch bezit was ook in 2012 in handen van Sigrid Vegter (conservator) en Piet de Vries (beheerder). Zij organiseerden de interne exposities, de verkoop van kunstwerken en de aankleding van de panden. Daarnaast zorgden zij voor de verhuizing van objecten uit de gesloten panden in Woudsend en Rotterdam en van het grootste deel van de kunst en het historisch bezit vanuit Utrecht naar het tijdelijke depot in Amersfoort. Eind van het jaar werd het team versterkt met Ada van Gils, die zich met name met secretariële en administratieve zaken rond historisch bezit en het historisch archief bezig gaat houden.
Vrijwilligers
Financiën
De stichting heeft bij haar werk de hulp van vrijwilligers, gerekruteerd uit oud-medewerkers. Dit heeft als bijkomend groot voordeel dat de stichting hiermee beschikt over een geweldige bedrijfskennis die deze medewerkers gedurende de jaren hebben opgedaan. Tijdens een lunch met alle betrokkenen op 1 maart heeft het bestuur hiervoor haar grote waardering uitgesproken. Met dank voor de inzet gedurende vele jaren voor het historisch bezit werd afscheid genomen van Kees Kersten.
Het jaar 2012 kon worden afgesloten met een batig saldo van € 39.754 (begroot was een nadelig saldo van € 18.250). Daardoor is het vermogen gegroeid van €430.147 naar € 469.901.
Per ultimo 2012 bestond het team vrijwilligers uit George Legierse, Ton Nordeman, Bert de Ruiter, Cor Schoonemeijer, en David Stroo. David is in februari 2013 overleden.
3
De baten bedroegen € 136.201 en waren daarmee ruim € 8.000 hoger dan in de begroting van 2012 voorzien. Dit kwam door een hogere renteopbrengst (€ 5.114) en door een hogere opbrengst (€ 2.279) van verkoop van kunst. Van a.s.r. ontving de stichting in 2012 een bijdrage van € 100.000 (in 2011 € 130.000). De lasten in 2012 bedroegen € 96.448 terwijl € 146.250 was begroot. De werkelijke kosten lagen in 2012 dus bijna € 50.000 lager. Vooral de posten aankoop kunst (€ 19.631) en beheer, onderhoud en opslagkosten (€ 32.000) kwamen aanmerkelijk lager uit.
Kunst De basisgedachte voor het aanleggen van de kunstcollectie is de werkomgeving voor de medewerkers zo inspirerend mogelijk te maken. Er is vanuit die gedachte bewust gekozen voor hedendaagse Nederlandse beeldende kunst. Kunst verhoogt bovendien de uitstraling en representativiteit van de verschillende ruimtes. Voor a.s.r. is ook de maatschappelijke betrokkenheid om kunst en cultuur te ondersteunen van belang. Het profiel van de kunstcollectie bestaat uit thematische richtingen die aansluiten bij de identiteit van a.s.r.
Nieuwe aankopen Huis, boom, bloei en verval… Verwoest Huis Piet Mondriaanstraat 1 van Marja Teeuwen
In 2012 heeft de Stichting vier opmerkelijke aankopen gedaan: Van Marja Teeuwen werd de foto Verwoest Huis Piet Mondriaanstraat 1 aangekocht. Om deze foto te maken heeft Teeuwen een flatgebouw vrijwel volledig ontmanteld, wanden en muren zijn doorgebroken. Met de materialen afkomstig uit de afgebroken ruimtes bouwt zij weer een nieuwe ruimte op in de oorspronkelijke flats. Hiervoor ordent en sorteert zij de materialen op kleur en vorm en maakt daarna stapelingen van de materialen. In het schilderij van Reinoud van Vught komen thema’s als groei, ontwikkeling, bloei en verval terug. Van Vught verbeeldt in zijn schilderijen op een abstracte wijze de natuur in al zijn verschillende verschijningsvormen. Onderwerpen die je veelvuldig in zijn werk tegenkomt zijn: het begin van het leven, microscopisch onderzoek, de kosmos, planeten en de natuur.
Het thema natuur is op een heel andere wijze verbeeld in het schilderij Red Wedge van Koen Vermeule. Dit schilderij toont een weids, kaal en leeg landschap. Met minimale schilderkunstige middelen lukt het Vermeule om een optimale ruimte te suggereren.
Naast de nieuwe aankopen is besloten om de twee schilde rijen uit de 17e eeuw van Jan de Baen van de gebroeders De Witt te laten restaureren.
De vierde aankoop was een aanvulling op de glascollectie: drie glazen schalen van de bekende Nederlandse schilder Marc Mulders. Zijn werk wordt bepaald door de eeuwige cyclus van leven, bloei, verval en de dood. Mulders beschouwt zijn schilderingen als “vieringen van de schepping”. Tegenover de sterfelijkheid toont hij de schoonheid van het leven. De drie schalen verwijzen hiernaar.
gebroeders De Witt van Jan de Baen 4
Tentoonstellingen Unieke gipsontwerpen en beeldende kunst over verandering Begin 2012 werd een tentoonstelling georganiseerd waarin de unieke gipsontwerpen van de Nederlandse beeldhouwer Joseph Mendes da Costa centraal stonden. Deze vijf gipsen beeldjes uit de collectie van de Stichting Kunst & Historisch Bezit zijn de oorspronkelijke ontwerpen voor de grote beelden voor het kantoorgebouw van ‘De Utrecht’ (rechtsvoorganger van a.s.r.) aan het Damrak te Amsterdam. Ook de andere panden die door de architecten Staal & Kropholler voor ‘De Utrecht’ zijn gemaakt, werden in de tentoonstelling onder de aandacht gebracht.
Verkoop aan medewerkers uit eigen collectie De tentoonstelling in de zomer van 2012 in de hal van de Archimedeslaan bevatte een aantal bijzondere kunstwerken uit de eigen collectie en stond in het teken van Verandering. De wereld om ons heen verandert voortdurend en ook a.s.r. is volop in beweging. Verandering, beweging, groei en ontwikkeling zijn onderwerpen die ook veelvuldig in de beeldende kunst terug komen. In sommige kunstwerken waren de dynamiek en beweging heel letterlijk te zien, in andere kunstwerken was verandering een inhoudelijk thema of draaide het om verandering van een ruimtelijke vorm of compositie.
De verkoop van kunstwerken uit de eigen collectie aan medewerkers aan het begin van de zomer in 2012 leverde weer veel positieve en enthousiaste reacties op. In totaal zijn er 207 kunstwerken verkocht. Van de opbrengst uit zowel 2011 als 2012 zal een bijzonder, monumentaal kunstwerk worden aangekocht voor in de hal van het gerenoveerde a.s.r.-pand.
Kunst in de panden Het kantoorgebouw van Ditzo in Zeist werd volledig voorzien van kunstwerken. Het tijdelijke vergadercentrum op de zevende verdieping in het a.s.r.-gebouw in Utrecht is met kunst en ook historisch bezit ingericht. Vanwege de sluiting van de kantoren in Woudsend en in Rotterdam (aan de Boompjes) werd op die locaties de collectie kunstwerken opgehaald. Verschillende afdelingen in het a.s.r. gebouw in Utrecht werden opnieuw ingericht met kunstwerken.
Uit andere kantoren werd de collectie kunst opgehaald en in het a.s.r. gebouw opnieuw ingericht. 5
Historie Historisch bezit
Historisch Archief
De unieke a.s.r.-geschiedenis in woord en beeld
Een bijdrage aan economisch-historisch onderzoek
De stichting verzamelt gericht historisch materiaal dat kenmerkend is voor de activiteiten van a.s.r. en haar rechtsvoorgangers. Het belangrijkste verzamelcriterium is de specifieke relatie van het object met het bedrijf en de geschiedenis van a.s.r. Met de historische collecties wil de stichting het historisch bewustzijn uitdragen en een gemeenschappelijke bedrijfscultuur bevorderen. Het historisch bezit laat zien hoe a.s.r. als bedrijf organisch is gegroeid; het is het erfgoed, dat wat a.s.r. meeneemt uit het verleden.
De doelstelling van het Historisch Archief is het bewaren, uitbreiden en beheren van de verzameling historische archiefstukken om beschrijving van de eigen bedrijfsgeschiedenis mogelijk te maken en bij te kunnen dragen aan algemeen economisch-historisch onderzoek. Een deel van het historisch archief is in 2012 overgebracht naar het a.s.r.-archief in Rotterdam (de rest volgt in 2013). Daarnaast is in het Gemeentearchief Rotterdam een deel van het historisch archief van Stad Rotterdam (rechtsvoorganger van a.s.r.) ondergebracht.
Het fysiek en digitaal ontsluiten van de collectie historisch bezit werd in 2012 voortgezet. Daarnaast is de gehele collectie in oktober 2012 verhuisd van het depot in Utrecht naar het tijdelijke depot in Amersfoort. De collectie historisch bezit en historisch archief is gesplitst op basis van vastgestelde criteria.
In 2012 zijn binnen a.s.r. contactpersonen gezocht voor het verzamelen van historisch materiaal. Daarbij is ook aandacht gevraagd voor het conserveren van digitale informatie, die op enig moment aan het historisch archief toegevoegd zou moeten worden. Met de aanstelling van een extra kracht eind december 2012 kan de komende paar jaar extra aandacht aan het historisch archief worden gegeven.
Regelmatig ontvangt de stichting documenten en objecten om toe te voegen aan het historisch bezit of archief. Hieruit blijkt dat de stichting bekendheid begint te krijgen in het bedrijf en bij oud-collega’s. Voor deze bijdragen is het bestuur de gevers zeer erkentelijk.
6
Door de samenstelling uit diverse bronnen is de index van het historisch archief kwalitatief niet op het gewenste niveau. In 2013 wordt vastgesteld welke verbeteringen doorgevoerd moeten worden. Met deze inzichten kan ook de structuur van het digitale historisch archief worden vastgesteld.
Een deel van het historisch archief is in 2012 overgebracht naar het a.s.r.-archief in Rotterdam. De rest volgt in 2013.
Renovatie Historische Bibliotheek
Kunst in een gerenoveerde werkomgeving
Meer materiaal online Het verzamelen en beheren van boeken op het terrein van levensverzekering, zowel in Nederland als internationaal, tot 1970 is de kerndoelstelling van de Stichting Bibliotheek. In 2012 waren er geen aanvullingen voor de collectie. In februari 2012 werd uitvoering gegeven aan de bruikleenovereenkomst met het Nederlands Economisch Historisch Archief (NEHA) en verhuisden het verzekeringsdeel van de collectie en de boeken over typografie en boekbinden naar Amsterdam. De conversie van het boekenbestand naar de index van het NEHA wordt in het voorjaar van 2013 afgerond. Hierna zal de toegankelijkheid van dit deel van onze boeken aanmerkelijk groter zijn via de website van het NEHA. Met de Universiteitsbibliotheek van de Universiteit van Utrecht werd in september een bruikleenovereenkomst overeengekomen voor het natuurhistorische deel van de collectie. Kort daarop is dit collectiedeel verhuisd. Opname in de index van de Universiteitsbibliotheek zal naar verwachting begin 2013 een feit zijn. Als gevolg van de verhuizingen is slechts één boek achtergebleven om na de renovatie van het pand een vaste plek te krijgen: ‘De Europesche insekten, nauwkeurig onderzogt, na ‘t leven geschildert, en in print gebracht; de Surinaamsche insekten, benevens een aanhangsel van de veranderingen van visschen en kikvorschen en van kikvorschen in visschen’, van Maria Sibylla Merian.
7
In 2012 werd onder dankzegging voor bewezen diensten afscheid genomen van Ed Luijckx als bestuurslid van de Stichting Bibliotheek. Daarmee bestaat het bestuur per 1 januari 2013 uit Hans de Jongh (voorzitter), Renée ter Haar en Bert Lanser (secretaris/penningmeester). De Raad van Toezicht bestaat uit Bernhard de Vries. John Huigen verzorgt de ondersteuning met betrekking tot het beheer. Zoals gemeld zal de Stichting Bibliotheek in 2013 opgaan in de Stichting Kunst & Historisch Bezit.
Voorzittershamer
Veel aandacht van de stichting is in 2012 uitgegaan naar de wijze waarop de kunst en het historisch bezit een plaats krijgen in het gerenoveerde a.s.r.-pand aan de Archimedeslaan in Utrecht. Er is overleg geweest over het thema identiteit en hoe kunst en historisch bezit kunnen bijdragen om de kern van het bestaan van a.s.r. – mensen helpen door te doen, zonder verspilling – in de inrichting tot uiting te brengen. In het gerenoveerde pand zullen acht glas-in-lood panelen worden ingebouwd en er komt op meerdere plekken in het pand ruimte om de kunst en het historisch bezit onder de aandacht te brengen. Vanwege de renovatie zal de spiegelwand van de kunstenaars Frans en Marja de Boer Lichtveld moeten worden verwijderd. Deze spiegelwand behoort tot de kunstopdrachten van de bouw van het AMEV Huis in 1974. Een in 2012 aangekochte maquette van de spiegelwand van Frans en Marja de Boer Lichtveld zal weer een plaats krijgen in het gerenoveerde pand. In verband met de renovatiewerkzaamheden zijn in september de 21 beelden die buiten het a.s.r.-gebouw stonden, extern in opslag geplaatst. Na de renovatie worden de beelden weer terug geplaatst op een prominente plek binnen of buiten het a.s.r.-gebouw.
49210 (05-13)
