JOURNAAL
Stichting Kunst Accommodatie Rotterdam
• SKAR onderzoek • Tijdelijke ruimtes • Collectieve huurovereenkomst • Rotterdam Collectief • Borgerstraat De video ‘The Gift’ van Marjan Laaper werd in september op een LED-scherm in het centrum van de Chinese stad Xiamen getoond.
November 2013
Tijdelijke ruimtes
Stagnatie verwerving tijdelijke werkruimtes remt creatieve sector De positieve impuls die uitgaat van de overeenkomst tussen Stadsontwikkeling en SKAR (zie pagina 5), is maar in beperkte zin aanleiding tot halleluja in de gloria. De verantwoordelijkheid die SKAR heeft én voelt voor de kunst, staat onder druk. Dat komt door de negatieve ontwikkeling die zich voordoet bij de verwerving van tijdelijke atelierpanden. Die zijn in de afgelopen jaren van strategisch belang geworden in het beleid van SKAR. Daardoor konden vooral jonge kunstenaars en creatieve ondernemers zoals designers, aan een werkplek worden \geholpen. Dat dit van belang is voor hun toekomst en de toekomst van de stad als bakermat van kunst en cultuur, is duidelijk.
Bereid tot redelijke prijs “Het is daarom doodzonde dat in de actuele situatie zo afstandelijk wordt gereageerd. Dat geldt zowel voor Stadsontwikkeling als de particuliere sector. Daar bestaat veel wishful thinking. Hoop dat er plotseling een koper opduikt. Ondertussen staan veel gebouwen bloot aan verpaupering. Een pand dat in gebruik is, blijft veel langer in goede staat dan een leeg complex. Als een pand verkocht wordt, leveren wij het binnen twee maanden leeg en bezemschoon op. Het zou een misverstand zijn, als men denkt dat wij voor een dubbeltje op de eerste rij willen zitten. Wij willen een redelijke prijs betalen, maar wel met een bovengrens, anders is het voor onze doelgroep niet op te brengen. Daarvoor zouden met name Stadsontwikkeling en de corporaties begrip moeten hebben. Ik dacht dat ik
SKAR-directeur Chris Bouma: “Ondanks de enorme
een heel eind op weg was met Havensteder, maar
leegstand die nog steeds in omvang toeneemt, was
uiteindelijk was de vraagprijs toch een handicap. Wij
het ook in het verleden moeilijk om aan tijdelijke
zitten overigens niet bij de pakken neer. Wij zullen
ruimtes te komen. Nu is dat nog problematischer
zeker proberen de stagnatie die optreedt bij het
geworden, ook al omdat eveneens andere organisaties
verwerven van tijdelijke ruimte, te doorbreken. Dat
zich op dit terrein begeven. Daar is overigens niets mis
moet op enigerlei wijze lukken. Maar het zal veel
mee, vooral niet als het tot resultaten leidt. SKAR heeft
energie, overleg en overtuigingskracht vergen. In
een langjarige ervaring met het beheer van tijdelijke
ieder geval blijven wij in voor aktie en samenwerking.”
werkruimtes voor kunstenaars. Onze expertise, wat inrichting, beheer en onderhoud betreft, is waardevol en biedt eigenaren en huurders zekerheid. Een goed voorbeeld is RAUM, het tijdelijke studiopand aan het Stadhuisplein. Die ruimte is ons door eigenaar DELA 2
voor een betaalbaar bedrag verhuurd ten behoeve van de culturele sector. Dat heeft geleid tot een ontwikkelingsplek van creativiteit.”
De werkruimte van het Rotterdam Collectief in RAUM. Een voorbeeld van de wijze waarop SKAR zich inspant om in tijdelijke panden mogelijkheden te scheppen voor de creatieve sector. (Zie pag. 6.)
onderzoek
SKAR brengt doelgroep opnieuw in kaart en de behoefte aan nieuwe faciliteiten
Florentijn Hofman is een van de kunstenaars die een nieuwe impuls geeft aan de traditionele beeldhouwkunst. Op de foto: productiewerkzaamheden in zijn atelier van het Aardvarken in Arnhem 2013.
SKAR gaat een onderzoek instellen naar de wijze waarop en de richting waarin het kunstenaarschap zich inhoudelijk en in technisch opzicht ontwikkelt. Dat gebeurt in samenwerking met het CBK. Voor SKAR als dienstverlener aan de creatieve sector is zo’n onderzoek van belang, omdat steeds meer kunstenaars opereren buiten de traditionele paden. Disciplines veranderen, nieuwe disciplines dienen zich aan. Dat kan van invloed zijn op de fysieke behoeften ten aanzien van de infrastructuur van werkruimtes en de wijze waarop materiaal wordt verwerkt.
opmerkelijke uitspraken. Zo stelde hij dat (zijn) werk niet het resultaat is van individueel, maar van gemeenschappelijk handelen. Zo zoekt hij naar (externe) deskundigheid die nodig is bij het realiseren van projecten. Een voorbeeld, wat betreft het delen van deskundigheid, is het Rotterdam Collectief op de 4e verdieping van Raum. Met zijn uitgangspunten lijkt Roosegaarde schijnbaar afscheid te nemen van de traditionele opvattingen over wat kunst is of hoort te zijn. Het heeft impact omdat het de opinie is van een succesvol ondernemer. Dat is overigens niets nieuws. Tijdens de hele 20ste eeuw hebben kunstenaars of groepen kunstenaars de kunst op haar kop gezet: de Russische
De vraag dient zich dan aan: in hoeverre kan of moet
constructivisten, de Stijl, de pop-art (Willem de Kooning
SKAR als aanbieder van ateliers en als bemiddelaar
zei bij zijn eerste ontmoeting met Andy Warhol: “You’re
tussen belanghebbende partijen een rol spelen bij deze
killing the art”), de land art, de arte povera. Sommige
ontwikkeling? Vandaar dit onderzoek. Al decennia
van die stromingen waren een stoomwals die het
heeft de stichting - mede in opdracht van de overheid -
bestaande kunstbeeld wilde verpulveren en de weg
de verantwoordelijkheid om kunstenaars goede en
vrij wilde maken voor een nieuwe wereld.
betaalbare werkruimtes te bieden. In dat opzicht is veel bereikt, mede dank zij een flexibele opstelling ten
Badeend
opzichte van de beroepsgroep en de betrokken
Dat is nu niet aan de orde. De jonge generatie kunste-
gemeentelijke instellingen. Het is niet onmogelijk dat
naars is tolerant - ieder mag doen wat hij wil - maar
de actuele situatie, die aanleiding is tot het onderzoek,
maakt wel andere keuzes dan de collega’s in het verle-
leidt tot een aangepaste, toekomstgerichte strategie.
den. Aanvankelijk was sprake van incidenten - bijvoor-
De ontwikkeling, waarvan hier sprake is, hangt niet
beeld de onderneming van Joep van Lieshout - die een
alleen samen met verschuivingen in de uiterlijke
nieuwe, vaak eigenzinnige interpretatie waren en nog
verschijningsvorm van kunstwerken, maar ook met een
zijn van wat altijd als creativiteit is beschouwd. Maar
verandering van mentaliteit. In het VPRO-programma
het reikt inmiddels veel verder. De badeend van
Zomergasten deed Daan Roosegaarde een aantal
Florentijn Hofman (een individuele keuze op basis
3
Voorbereidingswerkzaamheden aan het Aardvarken in het atelier van Florentijn Hofman.
van gemeenschappelijk handelen), die zwemt in
4
Het probleem in grote Nederlandse steden, maar hier
enkele Aziatische havens, is allang geen incident meer.
in het bijzonder, is de worsteling met de begrippen
Kunstenaars lijken overigens zelf soms ook verbaasd
cultuur en kunst. Die hebben natuurlijk met elkaar
over de snelheid waarmee het allemaal gaat. In een
te maken, maar in de heksenketel van sociologen en
interview in de NRC zei Florentijn dat hij eigenlijk met
antropologen kan een vreemd brouwsel ontstaan.
zijn gezin naar een natuurcamping in Gelderland wilde,
(In het Oude Noorden werd voor een muurschildering
maar door de badeend zaten ze deze zomer in Azië.
een lokale kunstenaar gezocht, niet te oud, liefst een
Toen in september in Arnhem zijn Aardvarken - het
vrouw, en nog liever een allochtone vrouw. Dan gaat
grootste beeldend kunstwerk in Nederland - werd ont-
het niet om de kwaliteit van het kunstwerk, maar om
huld, vloog hij even heen en weer uit St. Petersburg,
aspecten die in het kader van de kunst niet terzake
waar hij werkt aan een project. Kunst is altijd in bewe-
doen.) De grote theaterregisseur Johan Simons schetste
ging geweest, maar sinds het einde van de vorige eeuw
in Zomergasten een helder beeld van de relatie tussen
is die beweging intensiever en sneller. Veel kunstenaars
kunst en cultuur. Cultuur is een basis, daar boven - op
zijn onderweg. Opmerkelijk is dat die weg minder dan
enige afstand - zweeft de kunst. Simons is niet de
vroeger naar de USA leidt, maar vaak naar Azië, de
eerste de beste. Duitse toneelcritici kozen zijn gezel-
expansie van de economie achterna. Marnix de Nijs
schap, de Münchner Kammerspiele, tot het beste van
heeft ateliers in Rotterdam en Beijing. Veel kunstenaars
het vorige seizoen. Hij maakte ook duidelijk dat een
uit westerse landen landen hebben zich gevestigd in
samenleving die zichzelf respecteert, de kunst subsidi-
China, vooral in Sjanghai. Het is in het kader van het
eert. Het is tragisch om vast te stellen dat de overheid
onderzoek zinvol om de motieven te analyseren.
vaak net doet net of zij blij is met de kunst, maar
Waarom adopteren kunstenaars het statement van
ondertussen.
Erasmus: de hele wereld is mijn vaderland? De aanzet tot die kleine, voortdurende migratie van creativiteit
In dit verband valt het schrijnend gebrek aan respect
is in vorige decennia gegeven door vormgevers.
op voor wat in Charlois aan de orde is. Daar leveren
Rotterdam is een bakermat van design. Dat is ook de
de kunstenaars van o.a. NAC (Nieuwe Ateliers Charlois)
oorzaak van de wisselwerking tussen autonome kunst
en het collectief B.a.d. een intrigerende bijdrage aan
en toegepaste kunst, die hier veel sterker is dan elders.
de wijk. Wie door de Gouwstraat loopt, ontdekt het
Zij leidt in beide richtingen tot kwalitatieve meer-
nieuwe elan. Dat is aanvankelijk op eigen initiatief,
waarde.
daarna met steun van Pact op Zuid, gebeurd. Nu de
Verwarring
de stekker eruit. Dat is gek. Charlois is een buurt waar
situatie daar volop in ontwikkeling is, trekt de overheid Wij mogen overigens niet vergeten dat vooral in
kunst en cultuur elkaar raken. Daarvoor is een rare
Rotterdam kunstenaars een hechte band hebben met
naam verzonnen, broedplaatsen, alsof kunstenaars
de lokale gemeenschap en vaak streven naar een
kippen zijn. Sinds het populisme ons in zijn greep
uplift van de omgeving waarin zij werken en wonen.
heeft, mogen die kippen geen kop meer hebben. (J.D.)
OVEREENKOMST
Overeenkomst met Stadsontwikkeling biedt perspectief
Toen dit voorjaar de directeur van Stadsontwikkeling Vastgoed Mr. Petra Verspui en SKAR-directeur Chris Bouma hun handtekening zetten onder een huurovereenkomst voor een periode van tien jaar voor de panden die SKAR voor Stadsontwikkeling in beheer heeft, kwam een einde aan twee jaar gesteggel en dreigende onzekerheid. Met Stadsontwikkeling werd een totaalcontract gesloten voor al de betreffende ateliergebouwen (40% van het SKAR-areaal met een operationeel vloeroppervlak van ruim 5000 vierkante meter; de andere panden zijn eigendom van de stichting). De overeenkomst betreft inrichting, beheer en onderhoud. Aanvankelijk wilde S.O. contracten per gebouw. Tevens had zij het voornemen het onderhoud voor haar rekening te nemen, wat ook in de gemeentelijke politiek tot weerstand leidde. De uiteindelijke overeenkomst werd gesloten op basis van de diensten en werkzaamheden zoals SKAR die altijd heeft verricht.
touw trokken. In het belang van kunst en kunstenaars.”
“Met de prijs die wij hebben afgesproken, kan ik vrede
Recente ontwikkelingen
hebben,” aldus Chris Bouma. “Het is in zo’n situatie
Dit voorjaar heeft het al langer aangekondigde vetrek
altijd een kwestie van geven en nemen. Positief voor
onze organisatie en vooral voor onze huurders is dat wij de huurprijs op een betaalbaar niveau kunnen houden. SKAR berekent één vierkantemeterprijs voor al haar ateliers. Als de financiële eisen van S.O. uit de pan waren gerezen, waar het lang naar uitzag, had dat negatieve consequenties gehad voor al onze huurders. Dat was een ernstige inbreuk geweest op de verantwoordelijkheid die wij in dit opzicht hebben, mede in opdracht van het gemeentebestuur. Destijds was dat de belangrijkste reden waarom de Stichting Kunst Accommodatie Rotterdam is opgericht. Het is de verdienste van Petra Verspui dat zij daar begrip voor heeft. Daar heb ik respect voor.” “Door deze ontwikkeling is de verstandhouding met Stadsontwikkeling gelukkig weer aanzienlijk verbeterd. Die is in het verleden altijd goed geweest. Samen hebben wij in de afgelopen decennia veel tot stand gebracht. Ook als er verschil van mening was, hadden wij toch het gevoel dat wij aan dezelfde kant van het
uit het pand aan de ’s Gravendijkwal zijn beslag gekregen. Vrijwel alle beeldende kunstenaars hebben hun ateliers ontruimd. De meesten zijn verhuisd naar een groot gebouw aan de Borgerstraat, dat SKAR na enkele maanden inrichtingswerkzaamheden in april in gebruik heeft genomen. Aan de Borgerstraat heeft ook een deel van de kunstenaars uit het voormalige Duende-pand zijn intrek genomen. De dansgezelschappen kunnen voorlopig - niet meer als huurders van SKAR, maar onder de vleugels van Stadsontwikkeling - aan de ’s Gravendijkwal blijven, tot een nieuw onderkomen is gevonden. Op langere termijn blijft de toekomst van de ateliergebouwen aan de Osseweistraat en de Schonebergerweg onzeker. SKAR wil ze graag houden, maar S.O. wil er - indien het experiment aan de Duysstraat succesvol verloopt - kluspanden van maken. Wel is toegezegd dat in dat geval voor vervangende ruimte wordt gezorgd. Een besluit hierover is te verwachten in 2014/2015.
Petra Verspui en Chris Bouma met de collectieve huurovereenkomst.
5
ROTTERDAM COLLECTIEF
Rotterdam Collectief: een nieuw Op de vierde verdieping van het studiopand RAUM aan het Stadhuisplein in Rotterdam is iets bijzonders aan de hand. Op het eerste gezicht oogt de ruimte als een kantoortuin, wel relaxter en speelser dan overheidsgebouwen en ingenieursbureaus. Dat ongedwongen karakter is mede een gevolg van de aankleding; in 2009 is de etage opgeknapt met recycled materiaal uit het pand dat tien jaar leeg had gestaan. Maar dat is niet meer dan een aardig detail. Het bijzondere is dat hier gezocht wordt naar nieuwe, ontspannen vormen van creatieve samenwerking. Het Rotterdam Collectief is een con-
Ro-Co dinner & show
cept zoals dat eerder niet bestond,
“Ik had van het begin af een match
omdat het zich niet beperkt tot het
met wat hier gebeurt,” zegt archi-
traditionele culturele domein. Dat
tect Dada Wang die met haar bedrijf
manifesteert zich in het palet van
Damotion regelmatig bijdragen
disciplines van de leden: van archi-
levert aan evenementen van ver-
tectuur, grafisch ontwerp en pro-
schillende aard, zoals in april de
ductdesign tot evenementenorgani-
catwalk voor de Rotterdam Salone
satie, procesbegeleiding en advise-
della Moda. Ook onderhoudt zij
ring over financiële communicatie.
relatief intensieve contacten met
De ruim twintig leden zijn allen zelf-
haar geboorteland China – zij stu-
te werken, reageert het bestuurslid
standige ondernemers die het open
deerde in Sjanghai bouwkunde aan
enthousiast: “Yeah!, I work for
klimaat van het collectief als een
de universiteit. “Ik heb daar al enke-
Ro-Co and Ro-Co helps me”. Dat
mogelijkheid tot kwalitatieve
le bouwprojecten gerealiseerd. Dat
werk voor Ro-Co hield op woensdag
koepel van het Rotterdam Collectief
opwaardering van hun activiteiten
gebeurt in opdracht van een project-
2 oktober in dat zij - samen met
ervaren. Innovatie, duurzaamheid en
ontwikkelaar. De ontwerpen maak
Marten Witkamp - kookte voor
aandacht voor en verbetering van
ik hier, waarna ik ze zo nodig daar
het Ro-Co dinner & show. Door die
de Rotterdamse leefomgeving zijn
presenteer en toelicht.” Op de vraag
maandelijkse bijeenkomst willen de
uitgangspunten. 6
of het voor haar nuttig is om, als
leden de saamhorigheid versterken.
zelfstandig kunstenaar, onder de
Telkens twee leden krijgen dan de
Het Rotterdam Collectief (Ro-Co) werd in 2009 als een vof opgericht door Tom Bosschaert en Richard Boeser. Op 1 oktober 2012 werd de ondernemingsvorm omgezet in een vereniging met een bestuur. “Dat kwam voort uit de ambitie bij de leden om er werkelijk een eenheid van te maken,” zegt voorzitter Kuno Bakker. “Tom en Richard die zich in de afgelopen jaren enorm hadden ingezet, wilden het stokje doorgeven. Toen is er een bestuur gekozen met Jasper van de Kerkhof als secretaris, Marten Witkamp als penningmeester, Dada Wang als algemeen bestuurslid en mij als voorzitter”.
Voorzitter Kuno Bakker, bestuurslid Dada Wang en penningmeester Marten Witkamp van het Rotterdam Collectief zien de toekomst van hun vereniging rooskleurig in.
spoor naar creativiteit Tom Bosschaert, Richard Boeser en Dada Wang, voegen zich regelmatig nieuwe leden bij de vereniging. Dat voorkomt stilstand en leidt tot impulsen. Een recent lid is de Argentijnse Martina Beilinson, die als artist in residence enige tijd in Rotterdam vertoeft. Het Collectief mag dan sterk locaal georiënteerd zijn, er is ook sprake van een internationaal netwerk. Soussi Chiadmi Bachir werkt beurtelings een week in Parijs en aan het Stadhuisplein. Voor Kuno Bakker, die ruim twee jaar geleden naar Raum kwam, was de nieuwe werkomgeving een verHet Ro-Co dinner & show op 2 oktober 2013. Extern lid Tanja Koning geeft een presentatie.
aan de Bergselaan, soms met drie
ruimte om eigen werk te presente-
Bijvoorbeeld waarom eerste levens-
tacten die je hier hebt, zijn boeiend
ren. Het dinner is een goede gele-
behoeften als gas en licht onder het
en inspirerend. Dat ervaart vrijwel
genheid om uitdagingen en ideeën
hoge btw-tarief vallen. Ook Jasper
iedereen.” Kuno is evenementen-
voor te leggen en samen met andere
van de Kerkhof beweegt zich op een
organisator. Met zijn stichting Doenk
leden te kijken naar eventuele
buitenterrein. Hij levert financiële
richt hij zich op educatieve projec-
ademing. “Ik zat tevoren op kantoor medewerkers, soms alleen. De con-
kansen.
redactie aan pensioenfondsen en
ten, waarbij hij samenwerkt met
banken, verstaanbaar maken van
universiteiten en kunstenaars.
“De mentaliteit die ik hier aantrof,
lastige onderwerpen die in de nor-
Educatie is op de vierde verdieping
was jong en open,” zegt Marten
male communicatie soms hinderlijk
van RAUM geen uitzonderlijk
Witkamp. “Ik was vooral onder de
slecht naar buiten worden gebracht.
fenomeen. Audion Music
indruk van de professionaliteit waar-
Productions van Jay van Bruggen,
mee gewerkt wordt. Die tref ik op
Nieuwe impulsen
o.a. componist van filmmuziek,
weinig andere plekken aan.” Marten
Het Rotterdam Collectief is een situ-
geeft workshops op scholen. Er zit
is een voorbeeld van de ‘nieuwe’
atie in ontwikkeling. Naast mensen
duidelijk muziek in het Rotterdam
creativiteit die bij het Rotterdam
van het eerste uur, zoals oprichters
Collectief.
Collectief vrij baan heeft. Hij is procesbegeleider. Samen met bouwbedrijven en woningcorporaties is hij bezig vorm te geven aan de bouwmarkt van morgen. “Met die partners proberen wij nu de energierekening van 11.000 huishoudens in een nieuwe vorm te gieten, waardoor zij aanzienlijk wordt verlaagd. Om dat te realiseren hebben wij de vereniging ‘De Stroomversnelling’ opgericht.” Het is duidelijk dat het hier om initiatieven gaat die de samenleving als geheel interesseren.
7
MARJAN LAAPER
The Gift
Dagopname van de vertoning van ‘The Gift’ van Marjan Laaper in het centrum van Xiamen. 8
Marjan Laaper: stills uit de video ‘The Gift’, 2013, Xiamen.
BORGERSTRAAT Ook aantal Duende-kunstenaars vindt werkplek aan de Borgerstraat
Nieuw atelierpand onder de rook van het Kasteel “Als de supporters opgewonden raken, hoor ik hier de zangkoren,” zegt Niels Smits van Burgst. Die opmerkelijke ervaring hebben de kunstenaars in de voormalige huishoudschool aan de Borgerstraat in Spangen op wedstrijddagen van Sparta. SKAR heeft het U-vormige gebouw (begane grond plus 1 verdieping) sinds april in beheer als atelierpand. Het ligt op een steenworp afstand van het Kasteel, het stadion van Rotterdams oudste voetbalclub, die tot verdriet van liefhebbers, met name Jules Deelder, enige jaren geleden degradeerde naar de Jupiler League en de sprong terug maar niet kan maken. is bij de kunstenaars sprake van heimwee en soms verbittering. “Wat geweest is, komt nooit terug,” dichtte Jan Eijkelboom; de tekst staat op een kademuur in Dordrecht. Wij bezochten enkele Duende-kunstenaars die vanuit de gedwongen diaspora aan de Borgerstraat terecht zijn gekomen.
The Gift “Als ik hier ben, heb ik het gevoel van een nieuw begin,” zegt Marjan Laaper die sinds haar eindexamen aan de Willem de Kooning academie (beeldhouwen) in 1994, met een onderbreking van twee jaar Rijksacademie, in Crooswijk heeft gewerkt. “Maar als ik bij Duende aan het inpakken ben, heb ik een begrafenisgevoel.” Zij is in september nog met dat inpakken en verhuizen bezig, omdat zij negen weken in China verbleef, in de stad Xiamen. Daar heeft zij ook haar meest recente werk gemaakt, het intrigerende videoproject ‘The Gift’ (het geschenk). “Ik heb twee handen gefilmd, geopende handen zoals van monniken die iets vragen aan voorbijMarjan Laaper in haar atelier aan de Borgerstraat.
gangers. Daar vliegt een vogeltje in, dat er op een gegeven moment weer uitvliegt.”
SKAR kreeg de beschikking over het pand als vervanging voor het monumentale gebouw aan de
Heb je die video daar ook laten zien?
’s-Gravendijkwal, waarvoor Stadsontwikkeling een
“In het centrum van Xiamen zijn in de publieke ruimte
nieuwe bestemming heeft. Over die bestemming tast
grote LED-schermen aangebracht. Omdat ik video-
men overigens in het duister. “Staat leeg, blijft leeg,”
installaties en projecties maak, vond ik dat een prachtig
denken de kunstenaars aan de Borgerstraat die geen
medium voor mijn werk. Het is mij gelukt om The Gift
cursus optimisme hebben gevolgd. Wie de deprimeren-
als een ‘loop’ (reeks achter elkaar geplaatste herhalin-
de leegstand in de stad in ogenschouw neemt, kan wel
gen van een filmbeeld) op een van die schermen te
begrip opbrengen voor dat statement. In Spangen heeft
tonen. Was een heel bijzondere ervaring.”
SKAR ruimte geschapen voor 25 ateliers. Doordat
Marjan Laaper is tevreden over haar nieuwe atelier.
enkele kunstenaars van de ’s Gravendijkwal zich hebben
“Op zich is SKAR fantastisch, maar je betaalt er wel een
gevestigd in andere SKAR-panden, ontstond de moge-
prijs voor. Ik had bij Duende meer ruimte voor minder
lijkheid ook kunstenaars van Duende een werkplek
geld. Maar het heeft geen zin om terug te kijken. Het
aan te bieden. Duende, een van de oudste Rotterdamse
is daar een prachtige tijd geweest. Weet je wat ik heel
collectieven met een internationale reputatie, moet
prettig vind? Ik woon op het Noordereiland. Als ik op
haar locatie in Crooswijk verlaten. Dat was een dreun
de fiets naar Spangen ga, kom ik door het centrum.
die nog steeds moeilijk te verteren is. Hoewel de onder-
Naar Crooswijk reed ik daar omheen. Ik heb nu soms
linge samenhang de laatste jaren wat verflauwd was,
het gevoel dat ik, al fietsend, in het buitenland ben.”
9
BORGERSTRAAT
Ralph van de Meijgaard bevestigt een recent schilderij (z.t., 2013, 50 x 40 cm, olie op linnen) op de muur van zijn atelier.
Olie op linnen Net als Marjan Laaper is Niels Smits van Burgst tevreden 10
over zijn nieuwe atelier. “Wel heb ik heimwee naar de hoge plafonds bij Duende, waar ik sinds 2007 heb gewerkt,” zegt hij. “Het project waar ik op dit moment nog steeds mee bezig ben, is verhuizen.” In zijn grote ruimte (80 vierkante meter) lijkt hij overigens alles al op orde te hebben. Zo op het oog kan daar niet zo veel meer bij. Veel materialen, twee emmers met tientallen kwasten en penselen, doeken in een curieuze stellage. De rijkdom van de schilder manifesteert zich in zijn materiaal. Niels is een traditionele schilder, een man van olie op linnen. De verf brengt hij uit de losse pols op het doek. Er spreekt plezier uit zijn verfgebruik. Zijn onderwerpen komen uit het dagelijks leven, twee mensen op een bank, een man aan een tafel. “Het zijn situaties die je tegen komt. Ik werk naar foto’s. Er gebeurt eigenlijk niet zo veel in mijn schilderijen,” filosofeert hij. Niels Smits van Burgst met de rijkdom van de echte schilder, zijn kwasten en penselen.
BORGERSTRAAT
Het atelierpand aan de Borgerstraat is gebouwd in een U-vorm.
Om het hoofd boven water te houden oefent Niels
Niet alleen als kunstenaar is Ralph een collega van
een nevenberoep uit. Hij is twee dagen per week kok
Niels, ook als kok. Hij kookt en geeft kookles op de
bij restaurant Westerkaatje aan de Benthuizerstraat;
OBS (Openbare Basisschool) Bloemhof van de gedreven
vroeger was in die ruimte galerie Cieremans gevestigd.
onderwijzer Wim Pak. “Het is onderdeel van een
“Ik houd van koken, maar ik ben er eigenlijk door een
project van Henk Oosterling. Voor de lunch kook ik
toeval ingerold. Zij betrokken hun brood altijd van een
voor 340 kinderen. Gezonde voeding. Dat staat voorop.
traiteur. Daar waren ze mee gestopt. Toen kwam de
Verder geef ik kookles aan moeders en klassen. Het is
vraag aan mij: wil jij ons brood bakken? Dat moest
heel dankbaar. Ik doe het om de week. De ene week
’s avonds na sluitingstijd gebeuren. Daarna kwam van
kook ik bij Bloemhof en de volgende week trek ik mij
het een het ander. En ik doe het met plezier.”
terug in de rust van mijn atelier.” Daar schildert hij
Tekens aan de wand
Boeiend, het beeld laat je niet los, blijft op het netvlies
(meestal kleine) werken die een signaalfunctie hebben. Ralph van de Meijgaard was bij Duende een van de
hangen. Kleine schilderijen die een teken aan de
kunstenaars van het eerste uur. Met het vertrek naar
wand zijn.
de Borgerstraat heeft hij een periode van twintig jaar afgesloten. Hoewel toch niet helemaal. “Ik probeer Thomas Meijer zu Schlochteren zo ver te krijgen dat hij een boek over Duende gaat maken,” zegt hij. Hij kent Thomas goed, omdat bij Duende veel artists in residence hebben verbleven, en Thomas het toenmalige
Colofon
departement Buitenland van het CBK onder zijn hoede
Uitgave van Stichting KunstAccommodatie Rotterdam SKAR.
had. Het curieuze Suriname-project was mede een
Redactie: Vormgeving: Fotografie: Druk:
initiatief van Ralph. “Ik was een paar maanden in Suriname geweest met mijn vrouw die Surinaamse roots heeft. Toen ik terug kwam, heb ik Thomas voorgesteld om een uitwisselingsprogramma te starten. Dat is gelukt.”
Jan Donia Grafisch Bureau DUS, Linda Zoon Rick Messemaker, Marjan Laaper, Dada Wang E&J
SKAR Postbus 1995 3000 BZ Rotterdam Tel: 010 - 412 78 28 Fax: 010 - 414 15 11 Website: www.skar-ateliers.nl
11
