JOURNAAL
Stichting Kunst Accommodatie Rotterdam
• • • • •
Olphaert den Otter Charlois Raum Henk Rotgans Column Gracia Khouw Gevelaanzicht Raum
Juni 2010
Olphaert den Otter: meester van de esthetica
Olphaert den Otter (1955) neemt in de beeldende
Raamvertellingen
kunst een zelfstandige positie in. Zijn merkwaardige
Naast zijn vrije werk heeft Olphaert den Otter in 2009
schilderijen hebben een romantisch en vertellend
als art director een belangrijke bijdrage geleverd aan
karakter. Zij gaan over een verleden dat in zijn geest
het project Raamvertellingen in Pendrecht. Daar wer-
getransformeerd is in fata morgana. Er zit veel schoon-
den door Woonstad Rotterdam in samenwerking met
heid in deze verbeelding, Olphaert is een meester van
Van Schagen Architekten de Melissantstraat en de
de esthetica. Hij opereert in het grensgebied van het
Middelharnisstraat volledig gerenoveerd. Het proces
Verlangen en het Onbehagen. Onlangs vond hij daar-
van vernieuwing kreeg een feestelijk karakter door
van een bevestiging in ‘Das Unbehagen in der Kultur’
kunstenaars in te schakelen die in 56 (verlichte)
van Sigmund Freud: hoe komt het toch dat wij bij
glasappliquéramen verhalen uit de geschiedenis van
stappen voorwaarts tegelijkertijd gevoelens van
Pendrecht hebben gevisualiseerd. Sarianne Breuker,
verlies hebben. “Dat onbehagen is mijn speelveld,
Anuli Croon, Stang Gubbels, Ben Zegers en Milou van
mijn schaakbord,” stelt hij vast.
Ham hebben op basis van historisch bronmateriaal
Al drie decennia is eitempera zijn materiaal. In zijn
straten een stralende allure geven.
boeiende werkstukken ontworpen die aan de twee SKAR-atelier aan de Lambertusstraat zijn een draaischijf
Het project Raamvertellingen kwam tot stand in een
en een vijzel de instrumenten bij het productieproces
bijzonder werkatelier, opgericht door het architecten-
dat bestaat uit het samenbrengen van pigmenten met
bureau en het CBK. Daar namen de kunstenaars onder
–als bindmiddel – eigeel, lijnolie en water. Mede door
leiding van Olphaert den Otter ieder een vertelling
het virtuoos hanteren van de verf ontstaat de intrige-
voor hun rekening. De realisatie vond plaats bij het
rende transparantie op grote schilderijen als ‘De Tuin
glasbewerkingsbedrijf Brabant. De onderneming werd
van Vroeger’ (te zien tot 4 juli bij galerie Poonberg in
gefinancierd door Woonstad, Pact op Zuid, OBR en
Kralingen) en ‘De Buitenplaats’ dat in 2008 de kern
dS+V (dienst Stedenbouw+Volkshuisvesting).
vormde van zijn expositie in museum Boijmans van Beuningen en in het najaar deel uitmaakt van zijn tentoonstelling in museum Bèlvédere in Heerenveen.
2
Olphaert den Otter: De Buitenplaats, 2007, 153 x 306 cm, eitempera op doek/paneel
Charlois: de onthulling van een goed bewaard geheim
Jikke Vergragt en Jaap Verheul voor de ingang van WLF_rt, het hoofdkwartier van NAC aan de Wolphaertstraat in Charlois.
“Charlois is een goed bewaard geheim,” zegt Jikke Vergragt (38). Als
voormalige scheepswerf in Krimpen
senior projectleider beleidsprojecten van Woonstad zet zij zich in voor de
a/d IJssel gegaan, waar ik buiten-
sociaal-culturele opwaardering van het gebied. Dat beperkt zich niet tot
gewoon ongelukkig was. Omdat ik
rapporten en mooie woorden. Mede dankzij de corporatie, die ontstaan is
het gevoel had dat in Charlois veel
door de fusie van Nieuwe Unie en WBR, wonen en werken er nu 250 kun-
mogelijk was, heb ik twee leeg-
stenaars in Charlois, van wie 140 zich verenigd hebben in de stichting NAC
staande woningen aan de
(Nieuwe Ateliers Charlois). Het is een intrigerende ontwikkeling die twintig
Wolphaertstraat gekraakt. Ik ben
jaar geleden op gang kwam door de vestiging van B.a.d en die van (Oud)
toen direct naar de Nieuwe Unie
Charlois inmiddels een kunstenaarsenclave heeft gemaakt.
gegaan en heb een om-niet contract
De woningcorporaties hebben de
ons als corporatie stellen naast onze
medewerking en de instelling bij de
stedelijke gebieden die door verpau-
traditionele taken zoals het verhuren
corporatie om iets aan het probleem
pering, leegstand en onveiligheid
van goede en betaalbare woningen.”
van de leegstand te doen. Op een
Maatschappelijk rendement
Wolphaertstraat al vijftien panden
de adoptiecorporatie van Charlois.
NAC is een goed voorbeeld van maat-
gekraakt. Toen is galeriehouder Paul
“Onze opdracht is om wijken sterker
schappelijk rendement. “Vooral door
Opmeer gaan optreden als contact-
te maken, bijvoorbeeld door leeg-
de samenwerking met de Nieuwe
persoon met de Nieuwe Unie. Hij
stand aan te pakken en verbetering
Unie en nu Woonstad is de laatste
kreeg alle sleutels. Daarna ging het
gekregen. Ik was verrast over de
bijzondere aandacht verdienen, onder elkaar ‘verdeeld’. Woonstad is
gegeven moment waren alleen in de
te brengen in de particuliere voor-
jaren een kleinschalig initiatief
snel. Opeens woonden en werkten
raad, o.a. door in beperkte mate aan
uitgegroeid tot een organisatie met
in 35 panden beeldend kunstenaars.
te kopen en door eigenaren te sti-
een aanzienlijke slagkracht,” zegt
Na het overlijden van Paul was er
muleren tot renovatie. De doelstel-
beeldend kunstenaar en bestuurslid
een moment van impasse, hoe nu
ling is om met een relatief klein
van de stichting Jaap Verheul (34) in
verder? Wij zijn toen om de tafel
budget maatregelen te treffen die
WLF_rt, het hoofdkwartier van NAC
gaanzitten: wat willen wij eigenlijk?
hout snijden. Wij beschikken over
aan de Wolphaertstraat 25. “Zelf
Het was duidelijk dat er een nieuw
2 miljoen, waarvan de helft gesto-
kwam ik na mijn opleiding op de
aanspreekpunt moest komen. Op
ken wordt in projecten die in puur
AKI in Enschede naar Rotterdam.
advies van (o.a.) Dominic Schrijer
financiële zin deels onrendabel zijn.
Acht maanden had ik, als lid van
hebben wij toen de stichting
We doen dat omdat we denken dat
Anti Kraak, een atelier in een school-
NAC opgericht.”
het wel maatschappelijk rendement
gebouw in Oud Charlois. Toen wij
oplevert. Dat is een opgave die wij
daar uit moesten, ben ik naar een
Lees verder op pagina 4.
3
Vervolg van pagina 3.
Wie zijn ‘wij’?
delen van de wijk Woonstad-panden
“Kamiel Verschuren van B.a.d, Jannie
beheert. “Een bijzonder initiatief
verband is Jaap nogal bitter over het
Hommes (galerie Hommes), Tineke
vormen de twee gastateliers voor
OBR. “Dat doet helemaal niks. Veel
Teunen, Gerard Zaan, die 25 jaar
artists in residence naast galerie
van hun panden staan leeg. Alleen
manager was geweest van het wijk-
Hommes. Jannie Hommes heeft
in de Wolphaertstraat duizend vier-
centrum, en ik. Toen de stichting er
daarbij het voortouw genomen.
kante meter, al zes jaar. Wij hebben
was, hebben wij de Nieuwe Unie
Het project is in samenwerking met
geen idee wat hen precies voor
gevraagd wat zij met deze straat
Pact op Zuid ontwikkeld. De panden
ogen staat.” Jikke is wat minder
wilden en voorgesteld om haar aan
zijn door Woonstad aangekocht en
pessimistisch. Twee jaar geleden
ons te geven voor de periode van
puntgaaf gerenoveerd. Daarvan
hebben wij het initiatief genomen
tien jaar. Dat heeft tot een overeen-
heeft Jaap in onze opdracht het ont-
voor de aanpak van de Gouwstraat.
komst geleid, waarbij de corporatie
werp getekend en de verbouwing
Inmiddels heeft het OBR zich bereid
op zich nam om het casco wind- en
georganiseerd. Wij maken graag
verklaard als partner op te treden.
waterdicht te maken. Wij konden
gebruik van de expertise die in de
Dat betekent dat ook het OBR haar
van start gaan dankzij een subsidie
wijk aanwezig is. Met succes, want
leegstaande bedrijfsruimten aan cre-
van 100.000 euro van groeibriljant
de panden zien er zeer goed uit.”
atieven gaat verhuren. Het is belang-
Charlois en een schenking van
De ateliers waarin kunstenaars uit
rijk als de gemeente zich maatschap-
100.000 euro van de Nieuwe Unie.
binnen- en buitenland 6 tot 12
pelijk wil inzetten. Wij willen graag
Dat was het afscheidscadeau van
maanden kunnen wonen en werken,
samenwerken, al is daar zo nu en
de vertrekkende directeur Jaap
zijn inmiddels operationeel.
Boogaerd. Ook verstrekte de Nieuwe
4
nog veel mogelijkheden zijn. In dit
dan wel wat duw en trekwerk voor nodig geweest. Het is jammer dat
Unie ons een renteloze lening van
Lang lopende verantwoordelijkheid
wij als corporatie er veel tijd in
140.000 euro om de panden van
“Als corporatie hebben wij een lang
moeten steken om ervoor te zorgen
binnen goed op te kunnen knappen.
lopende verantwoordelijkheid,” zegt
dat andere partijen hun beloftes op
Dat schetst het enthousiasme dat
Jikke. “Gezien de komende econo-
papier ook omzetten in daden. Die
bestond en nog steeds bestaat voor
mische barre tijden is onze uitdaging
tijd had ik liever in de wijk gestoken.
ons initiatief.”
om daaraan te blijven voldoen. Dat
Ik moet wel zeggen dat die strope-
betekent soms extra goed nadenken
righeid lijkt te zitten in de werkwijze
Cultuurfonds
hoe je met minder geld het zelfde
van de gemeentelijke organisatie.
Jaap Verheul: “De kunstenaars be-
effect kan bereiken. Een belangrijk
Aan de inzet van personen in de uit-
talen een gebruikersvergoeding van
aspect is het streven naar woon-
voering ligt het meestal niet. Soms is
honderd euro per maand. Daarvan
geluk: hoe voel ik mij in de wijk?
dat een zaak van forceren. Ik vind
betalen wij de vaste lasten, doen
Daarom is het zo waardevol dat een
wel dat wij als corporatie teveel tijd
onderhoud en lossen over een perio-
nieuwe groep, de kunstenaars, zich
moeten steken in het forceren van
de van tien jaar de renteloze lening
inzet voor de wijk.” Jaap Verheul:
samenwerking.”
af. Wat overblijft, storten wij in ons
“De buurt kijkt steeds beter tegen
Cultuurfonds, waarvan Kamiel de
ons aan. Het is een langzaam proces.
architect is. NAC-kunstenaars kunnen
In het begin was het heel moeilijk.
Gouwstraat?
een projectvoorstel met een publie-
Mensen spraken met twee monden,
“Daar staat veel leeg. Wij willen een
ke functie indienen, dat uit het
dachten vaak dat wij zwaar gesubsi-
deel van ons budget gebruiken om
Cultuurfonds kan worden gesub-
dieerd werden. Nu gaat het beter, er
bedrijfsruimte van particulieren aan
Wat zijn jullie van plan in de
sidieerd. Een externe commissie
zit echt licht in. Het komt ook omdat
te kopen. Investeren in de sociale
bepaalt of een voorstel wordt
de rol van de kunstenaar verandert.
structuur. Die panden willen wij
gehonoreerd. De eerste ronde heeft
Wij voelen ons betrokken bij de ont-
volgens een maatschappelijke norm
zestien projecten (42 events) opge-
wikkeling van de wijk. Dat leidt bij-
verhuren aan creatieve onderne-
leverd. Daarvoor is 60.000 euro
voorbeeld tot ontwerpstudies voor
mers. Dat is een iets andere doel-
uitgetrokken.” Jikke Vergragt wijst
de buurt, die ook worden uitge-
groep dan de Wolfaertstraat, die
erop dat NAC nu ook in andere
voerd.” Beiden beklemtonen dat er
wij beschouwen als een broedplaats
Mogelijk tweede leven RET-remise
van autonome kunstenaars. Maar er zijn natuurlijk wel dwarsverbanden. Ik heb er vertrouwen in dat het gaat lukken al is het dan niet zonder slag of stoot gegaan. Samen met het OBR hebben we kunstenaars uit de buurt ingehuurd voor het ontwerp en de uitvoering van een heel bijzondere marketingcampagne: HIERinCharlois. Hierbij wordt aan creatieve netwerken in de stad via e-mail een interessant aanbod gedaan van woon- en werkruimte in de wijk. We proberen zo creatieve ondernemers te vinden voor onze bedrijfsruimten. Maar het gaat verder. In het aanbod zitten ook kluspanden en woon-werkwoningen. Een aantal panden bieden we met korting aan omdat we het belangrijk vinden om die kritische massa in
De RET-remise in Charlois staat voor een belangrijk deel al heel lang leeg.
de wijk verder te versterken. En
Het zou uitstekend zijn als het complex een culturele bestemming krijgt.
omgekeerd zie je dat steeds meer
Om dit van de grond te krijgen is nu overleg gaande tussen belang-
creatieven Charlois ontdekken en er
hebbende instanties. Daarbij is ook SKAR-directeur Chris Bouma betrokken.
willen wonen. We komen nu in de fase van realisatie. We staan te popelen.” Wat is het probleem?
Na een wat stroperig begin is het
Een andere optie is ruimte bieden
overleg op gang gekomen. Tussen
aan een aantal creatieve onder-
de voorstellen springt het ambitieu-
nemingen. Daarbij moet dan wel
“Ik mag hopen dat de grootste pro-
ze plan van Wandschappen (Ivo van
gekeken worden naar synergie.
blemen nu wel zijn opgelost, maar
den Baar en Nicole Driessens) eruit.
Als die aanwezig is, kan ook dit een
ik denk soms wel dat de gemeente
Op het eerste gezicht past het in
goede zaak zijn. De verwezenlijking
zich niet voldoende bewust is dat zij
alle beleidsnotities. Wandschappen
van de toekomstplannen voor de
goud in handen heeft.”
dat een Charlois label wil gaan
remise is overigens afhankelijk van
produceren, groeit uit zijn jasje. De
milieu-aspecten. Als in het complex
Geïnteresseerden voor creatieve bedrijfsruimten, kluspanden en woon-werkpanden kunnen bellen met 06-14746135. Of ga naar http://www.mydrive.ch/ en gebruik de username: wonenwerken, password: in.charlois. U kunt dan de gewenste pdf selecteren en met de button 'download' haalt u het bestand binnen op uw computer. Als u klaar bent sluit dan af door de button 'logout' rechtsboven te gebruiken.
producten van dit collectief, waarbij
(grote hoeveelheden) asbest wordt
ook vakmensen uit de buurt zijn
aangetroffen, kan het over en
betrokken, vinden tot buiten de
sluiten zijn.
landsgrenzen aftrek. Via het remiseproject - een podium, een winkel en een productie-atelier - wil het zijn activiteiten een grotere uitstraling geven. Vooral Woonstad is geporteerd van dit idee. De corporatie wil, zo nodig, Ivo en Nicole ondersteunen bij de eventuele realisatie van hun plannen.
5
RAUM prachtig voorbeeld van zinvol Op maandag 1 maart was het feest in het voormalige kantoorpand aan het Stadhuisplein 9-15, boven de horecabedrijven die in afwachting van de lente hun terrassen al hadden uitgezet. 24 Kleine creatieve ondernemingen en het Rotterdam Collectief hadden de deuren van hun studio’s geopend voor honderden belangstellenden, onder wie wethouder Hans Vervat (Economie, Verkeer en Vervoer) die de naam van het nieuwe ateliergebouw onthulde: RAUM. De tekst is een ontwerp van Monique Scuric en Rudin en Paul Zwagerman en is dankzij Bureau Binnenstad op de glazen gevel en in het trappenhuis aangebracht. De wethouder wees op de waarde die de gemeente hecht aan de creatieve economie. RAUM betekent een stap voorwaarts in het streven om Rotterdam tot een centrum van creativiteit te maken. Vervat noemde in dit verband ook de totstandkoming van Soundport met 22 studio’s voor muzikanten in de voormalige Chefaro-fabriek, dat eind mei in gebruik is genomen. “Het kwam aan de orde tijdens mijn eerste College-vergadering. Ook dat is een prachtig initiatief,” zei hij.
panden om mij heen. Dat was aanleiding om contact te zoeken met particuliere vastgoedeigenaren. Met Dela, de eigenaar van het complex aan het Stadhuisplein, klikte het. Toen ik in juli 2009 samen met Joris Jansen van Dela Vastgoed en Chris Bouma van SKAR door het pand wandelde, had ik direct het gevoel dat hier iets moois kon ontstaan. En het resultaat is boven verwachting. Wat een ambiance en wat een enthousiasme van de overwegend jonge mensen, die nu in deze studio’s
6
werken.” Positief initiatief Joris Jansen deelt dat gevoel. “Ik ben ontzettend blij Gabor Everraert van Bureau Binnenstad, Remco van Iersel en Joris Jansen van Dela Vastgoed in het trappenhuis. Een half jaar nadat zij met SKAR aan de slag gingen, is het initiatief gerealiseerd
met deze oplossing. Het mes snijdt aan drie kanten, SKAR kan haar ambities waar maken om tegen een gereduceerde prijs werkruimte te bieden aan creatieve ondernemers, de kunstenaars kunnen aan de slag op
De positieve ontwikkeling, waarvan op het Stadhuisplein
een prachtige plek en ook voor ons het een goede
en elders sprake is, is in belangrijke mate te danken aan
zaak. Panden die leeg staan, dreigen te verpauperen.
de continue inspanning van SKAR, stelt projectleider
Dit gebouw heeft elf jaar leeg gestaan. Het heeft ons
Straatbeeld drs Gabor Everraert van Bureau Binnenstad
alleen maar geld gekost. Nu brengt het iets op en
vast. Hij noemt RAUM een voorbeeld van de betekenis
wordt het op een goede manier gebruikt, waardoor
van tijdelijke huisvesting voor de kunstsector. SKAR
verpaupering wordt tegengegaan. Zelf hebben wij in
heeft een overeenkomst gesloten om het pand drie
overleg met Chris de cv-installatie aangepakt. Doordat
jaar te beheren. Of die periode langer duurt, hangt
onze technische manager Remco van Iersel daar bespa-
af van de ontwikkeling van de plannen rond het plein.
ringen op heeft uitgevoerd, zoals nieuwe thermostaat-
“De verlevendiging van het centrum behoort tot onze
knoppen, realiseren wij nu in financieel opzicht zelfs
opdracht,” aldus Everraert. “Ik zie voortdurend lege
een klein plusje.”
le tijdelijke huisvesting elkaar om de mogelijkheden te onderzoeken die leegstand biedt voor creatieve bedrijven. Daarbij zal SKAR natuurlijk worden betrokken. Chris Bouma is niet voor niets cultuurmakelaar tijdelijke huisvesting van de stad.” Aanzuigende werking In zijn toespraak toonde wethouder Vervat zich blij met de aanzuigende werking die Rotterdam heeft op jonge creatieve ondernemers van elders. “Delft blijkt in RAUM hofleverancier te zijn, maar het is duidelijk dat wij bij de doelgroepen op de kaart staan,” meende hij. Grafisch ontwerper Nele Vos onderschrijft dat. “Rotterdam is fantastisch. Ik ben ervan overtuigd dat de creatieve economie hier grote kansen heeft. Zelf ben ik afkomstig uit een stedelijke regio in het Ruhrgebied, die overeenkomsten heeft met de industrie en de distributie die hier zo belangrijk zijn. Ik ben geboren in Menden bij Dortmund. Al op de academie in Arnhem, waar ik grafische vormgeving deed, besloot ik hier naar toe te gaan. Tijdens De officiële opening van Raum trok veel belangstelling.
een stage in New York ontmoette ik Michael Brenner,
Door dit succes is het enthousiasme van Bureau
de bureaus. Hij was onmiddellijk in voor Rotterdam.
die als grafisch vormgever gewerkt heeft bij verschillenBinnenstad voor deze aanpak toegenomen. “Wij
Zodoende.” Het grafisch bureau Vos Brenner is gevestigd
gaan daar hard aan werken,” aldus Gabor Everraert.
op de vierde etage van het pand. Dat is de werkruimte
“Er is een werkgroep gevormd waarin onder andere
van het Rotterdam Collectief (ROCO), een interessant
Jeannette Leete en Jos de Groot van OBR Economie
samenwerkingsverband van creatieve ondernemers die
en ik zitting hebben. Eenmaal per week komen wij bij
duurzaamheid hoog in het vaandel hebben staan.
7
Michael Brenner uit New York en Nele Vos uit Dortmund op hun werkplek op de vierde etage.
Henk Rotgans maakt gemeentelijk va Uit de ramen op de 21ste etage van Europoint, toren 2, kijkt hij uit over een aanzienlijk deel van de stad. Henk Rotgans (52) is namens het college de huisbaas van de gemeente Rotterdam. Als directeur van OBR Vastgoed is hij eigenaar van 4000 panden, waaronder het stadhuis, de Doelen en de Kunsthal, maar ook zwembaden en sportlocaties, en de helft van de ateliergebouwen die SKAR in beheer heeft. Tot dat contingent behoort sinds 2009 ook al het gemeentelijk vastgoed, dat tot dan toe ressorteerde onder andere diensten, zoals scholen bij JOS. Henk Rotgans
“Wij hebben 7000 huurders en 12,5 miljoen vierkante meter grond,”
8
gelukkig krijgen we die ook van
te stoten en/of het tot onze kern-
rekent hij voor. “Daarnaast hebben
collega’s. Het is geen klus van mij
portefeuille behoort. Zo zouden wij
wij op dit moment 180 projecten
of van Vastgoed, maar van de hele
graag ons woningbezit (750 wonin-
onder handen, bijvoorbeeld het
gemeente.
gen) verkopen, ook omdat dit bij
stadskantoor, de verbouwing van
Wij zijn bezig de zaak op orde te
een corporatie waarschijnlijk beter
Ahoy en recent de realisatie van
brengen. Dat vergt veel energie.
zou passen.”
de verbouwing van de Doelen. In
Dit is geen baan van 9 tot 5.
totaal gaat dat om een investering
Middelen om de situatie beheers-
Toekomstgericht proces
van 1,8 miljard. Zowel het beheer
baarder te maken zijn het afstoten
Volgens critici was Ontwikkelings-
van het vastgoed als de begeleiding
van panden en het gericht inscha-
bedrijf Rotterdam (OBR) in de
van de projecten zijn omvangrijke
kelen van de markt. Wij zitten
laatste decennia van de vorige
en arbeidsintensieve taken, die het
halverwege de route naar een
eeuw steeds meer een staat in
uiterste vergen van een organisatie
professionele vastgoedorganisatie,
de stad geworden, zoals dat op
met een beperkte personeelsbezet-
waarmee wij in 2008 zijn gestart en
landelijk niveau het geval was
ting van 130 medewerkers.”
die eind 2012 moet zijn afgerond.
met Rijksgebouwendienst, weinig
Is dat te behappen voor zo’n
Daarvan maakt de aanpassing van
inzichtelijk, teveel loketten. Of
het eigendom deel uit. Wij willen
dit nu waar is of niet waar, de
relatief klein bedrijf? Zelf bent u
1300 panden verkopen, dat aantal
gemeente besloot in 2006 om
waarschijnlijk dag en nacht aan
kan nog wel oplopen tot zo’n 2000.
OBR te splitsen in drie sectoren:
het vergaderen.
Dat schept lucht in de organisatie,
Vastgoed, Economie en Gebieds-
“Ik zou graag minder vergaderen,
leidt tot focus en tot het gericht
ontwikkeling. Henk Rotgans die in
maar dat lukt gewoon niet. Dat
inzetten van financiële middelen.
februari 2008 werd benoemd als
neemt niet weg dat ik het werk
Wat de verkoop betreft, is er spra-
directeur OBR Vastgoed, zit midden
superleuk vind. De opgave is zeer
ke van een stijgende lijn: 30 pan-
in een toekomstgericht proces dat
groot en de werkdruk is dagelijks
den in 2008, 270 in 2009, dit jaar
moet resulteren in meer kwaliteit
voelbaar. Het streven is een slanke
worden het er 500. Ondanks de
en minder kosten. En in een
organisatie die goed voor haar taak
economische crisis, die natuurlijk
slagvaardiger organisatie. Hij is
berekend is. Om daar te komen
een negatieve factor is, zitten wij
open en helder, bepaald niet het
hebben we gedurende een korte
op schema. Wij bekijken altijd zorg-
stereotiep van de bureaucratische
tijd meer handjes nodig en
vuldig of het zinvol is een pand af
ambtenaar. Die houding schept
astgoed transparant en beheersbaar vertrouwen. Hij heeft begrip voor
als eerste gekozen voor zwembaden
zeker ook voor de culturele sector.
de kritiek die hier en daar bestaat
en theaters, omdat die gebouwen
Op de opening van een expositie bij
op het functioneren van zijn bedrijf
zeker bezit van de gemeente blij-
A-locatie in Charlois in 2009 heeft
en veegt dat niet onder het tapijt.
ven. Uiteindelijke besparingen
Rotgans de betekenis van de cultuur
In feite vraagt hij om geduld. Hij
komen ten goede aan de gebruiker.
voor de samenleving onderstreept.
voorziet dat de organisatie aan
Terecht. Wij mogen dan in feitelijke
OBR heeft trouwens de bedrijfs-
scherpte zal winnen.
zin eigenaar zijn, de gebruikers -
ruimte waarin deze galerie
onze huurders - hebben meestal een
gevestigd is, voorlopig ter beschik-
Een punt van kritiek is dat OBR te
sterke, emotionele band met hun
king gesteld. Zo’n geste zou ook
weinig doet aan de energiereke-
gebouwen of complexen. Ik heb dat
ondersteunend werken voor het
ning. In sommige gebouwen kan
gemerkt bij de verbouwing van de
project Gouwstraat, dat in Charlois
een beperkte investering in pakweg
Doelen. De inbreng van de directie
door Woonstad in samenwerking
twee jaar worden terugverdiend,
en de staf was uiterst waardevol.
met kunstenaars wordt ontwikkeld.
met op langere termijn aanzienlijke
Ik voel het als een verplichting om,
Rotgans steekt niet onder stoelen
kostenbesparingen.
waar mogelijk, rekening te houden
of banken dat hij de OBR-panden
“Iedere huurder richt zich op zijn
met de wensen en opvattingen van
(woningen en bedrijfsruimtes) in
eigen pand, terecht. Wij hebben
de emotionele eigenaars, als ik
deze straat graag kwijt wil. Een
4000 panden. Maar het klopt wel.
huurders in deze context zo mag
goed gesprek tussen OBR en
Wij zijn zeker van plan om de ener-
kwalificeren. Wij zijn bezig die te
Woonstad ligt voor hand. Inmiddels
gie aan te pakken. Wij beginnen
inventariseren en op een rij te zet-
zijn de eerste stappen gezet.
met de grote energievreters. Eerst
ten. Dat hebben wij eind vorig jaar
de zwembaden. Als dat slaagt, vol-
gecommuniceerd met de huurders,
gen de theaters. Het is een traject
en wij zullen zorgvuldig bekijken
Een van de actiepunten in het
dat voor ons nieuw is. Wij nemen
wat wij met hun inbreng kunnen
coalitieakkoord van het nieuwe
alle aspecten onder de loep, niet
doen.” Dit gebeurt aan de hand van
College (PvdA, D66, CDA, VVD) is
alleen de installatietechnische kant,
een onderzoek door Blauw Research,
onderzoeken hoe kunst- en cultuur-
maar ook de omgang van de
specialist op het gebied van klant-
gebouwen beter en efficiënter
gebruikers met energie. Wij hebben
relaties. Dat schept verwachtingen,
benut kunnen worden. Dit is een
Cultuur
vrij cryptische doelstelling die overigens maar in beperkte mate op het bord van Rotgans ligt. Dat het uiteindelijk om geld gaat, is ieder duidelijk. Rotgans: “Als OBR Vastgoed mogen wij niet subsidiëren door lagere dan kostendekkende huren te berekenen. Dat was tot nu toe wel het geval, soms in beperkte mate, zoals bij het Maritiem Museum, de Schouwburg en Boijmans, soms vrij fors (de Kunsthal, het Schielandshuis en de Dubbelde Palmboom van het Historisch Museum). In die situatie komt verandering.” Vorig jaar is daartoe al een voorzet gegeven. Toen bracht DKC (Dienst voor Kunst en Cultuur) de instellinUitzicht op de Vierhavensstrook vanuit de 21ste verdieping van Europoint, toren 2. De gemeentelijke bedrijven blijven nog tot 2014 in Europoint gevestigd. Daarna verhuizen zij naar het gebouw De Rotterdam, dat ontworpen is door Rem Koolhaas.
gen op de hoogte van de beoogde Lees verder op pagina 10.
9
College bezoekt Delftsestraat Vervolg van pagina 9.
verhogingen, met de aanbeveling die bedragen op te nemen in de budgettering voor de komende (4 jaar omvattende) cultuurperiode. Die budgetten worden voorgelegd aan de Raad voor Kunst en Cultuur en vormen de basis voor de gemeentelijke subsidies. Hein van Haaren noemde dit in de vorige editie van het SKAR-journaal een vestzak-, broekzaksituatie. Langs de ene kant vraagt de gemeente geld, dat zij langs de andere kant zelf betaalt. Dit is maar ten dele juist. De Raad krijgt van het College zeker niet meer geld dan hij tot dusver kon verdelen, misschien wel minder. Dat betekent dat de verdeelsleutel anders gehanteerd zal worden.” "Onze opgave is om efficiënte
Het OBR pand aan de Delftsestraat is een goed voorbeeld van tijdelijke huisvesting van de creatieve sector, zoals dit SKAR voor ogen staat. Directeur Chris Bouma en de huurders ontvingen burgemeester Aboutaleb en enkele leden van het vorige College om hen inzicht te geven in de mogelijkheden die tijdelijke huisvesting biedt.
en betaalbare huisvesting te
10
realiseren. Daarnaast ligt er ook
niveau. Wij gaan dit in alle deelge-
van twee jaar. Ook als een kleine
voor de instellingen een belangrijke
meenten doen. Enerzijds leidt de
investering nodig is, brengt dat
opgave, want kosten blijven kosten
aanpak tot besparingen, anderzijds
meer op dan ad hoc-overeenkom-
en die moeten worden betaald.
kan zij een maatschappelijk voor-
sten of het inhuren van een
Van vestzak broekzak mag dan
deel hebben. Als instellingen die
huis-oppasdienst. SKAR wijst in dit
misschien sprake zijn, maar wat
een relatie met elkaar hebben of
verband op de positieve ervaring
we juist doen, is de financiële druk
complementair zijn, zich onder
bij tijdelijke panden aan het
daar leggen, waar er ook op
één dak bevinden, heeft dat een
Stadhuisplein en de Delftsestraat.
gestuurd kan worden.
publieksvriendelijk karakter. Het kan tot synergie leiden.” Het moet
Wilt u overwegen om SKAR – door
Synergie
in de praktijk natuurlijk worden
het College aangesteld als cultuur-
Kenmerkend voor de herpositione-
waargemaakt, maar het kan een
makelaar tijdelijke huisvesting van
ring van OBR Vastgoed is het
positief effect hebben op de
de gemeente – op tijdelijke basis
onderzoek dat zij wil starten in de
dienstverlening in de zorgsector.
de beschikking te geven over
deelgemeente Kralingen Crooswijk.
Bij deze ontwikkeling doet zich een
deze op termijn leegkomende
“Wij inventariseren waar de wel-
aspect voor dat voor de creatieve
gebouwen?
zijnsinstellingen gevestigd zijn.
sector, en met name voor SKAR
Rotgans: "Ook lege gebouwen
Meestal zitten zij in een pand van
interessant is. Het is gezien de
verhuren kost geld. Als SKAR de
de gemeente. Maar de huisvesting
marktsituatie duidelijk dat panden
gemeente kan helpen deze
is vaak inefficiënt. Soms worden
die door instellingen verlaten wor-
gebouwen tijdelijk te verhuren
gebouwen maar ten dele gebruikt.
den, enige tijd veroordeeld zijn tot
en de kosten die dat met zich
Wij willen bekijken of instellingen
leegstand, voor zich een koper aan-
meebrengt te dekken, juich ik
samen in een pand kunnen worden
dient. Als zo’n pand geschikt is voor
dat van harte toe."
ondergebracht. De gebouwen die
haar doelgroep, is SKAR bereid om
wij niet meer nodig hebben, stoten
het op tijdelijke basis tegen een
wij af. De gebouwen die wij behou-
beperkte vergoeding te huren,
den, brengen wij op een hoger
bijvoorbeeld voor een periode
Column Gracia Khouw
Uit eigen zak
Soundport in gebruik
Kun je ervan leven? Is een vraag die vaak gesteld wordt
Na een lange voorbereidingstijd, waarin het gebouw
zodra je aan onbekenden vertelt dat je kunstenaar
werd getransformeerd van een pakhuis tot een
bent. Een brutale vraag waarbij ik automatisch in de
studiopand, is Soundport eind mei door de musici in
verdediging schiet. Toch komt een onweerstaanbare
gebruik genomen. Zij hebben de beschikking over
drang in mij op om mijn financiën tot in details te ver-
22 studio's, die door geluidwerende wanden van
antwoorden en vooral te benadrukken dat ik er hard
elkaar gescheiden zijn.
voor werk. Maar de vraag zou niet gesteld zijn aan een
De officiële opening is gepland in september.
advocaat, loodgieter of patatbakker. De veronderstelling dat je als kunstenaar van subsidies leeft, van de bijstand afhankelijk bent, of dat je een rijke partner of vader hebt, stoort me. Alsof je niet in staat bent je eigen boontjes te doppen. Toen ik bij het Centrum Beeldende Kunst werkte, kreeg ik regelmatig een andere storende vraag te horen. Ben je nog actief als kunstenaar? Blijkbaar ging de combinatie van betaald werk en kunstenaarschap niet samen. Ook onder collega’s wilde het idee ‘brood op de plank’ geen vat krijgen. Maar dit waren andere tijden, in de jaren ’80 – ‘90 werd je eigenlijk als kunstenaar niet serieus genomen als je niet op een of andere manier gesubsidieerd was. Nu is de werkelijkheid anders. Kunstenaars zonder geldzorgen zijn zeldzaam. Kunstenaars die lesgeven of op een andere manier in
Boven de hoofdingang van Soundport heeft Present
vaste dienst zijn, hebben meer geld maar minder tijd
Projects in samenwerking met het ontwerpbureau
om eigen werk te maken. Het zou al helpen als meer
Oona een bewerking aangebracht op de ramen die
mensen meer geld voor de kunst over hebben. Maar
gebaseerd zijn op de zogenaamde Chladni patronen.
dan nog word je er niet rijk van. De tijd die je nodig
Dit zijn figuren in een plat vlak die optreden als dit
hebt om een tekening, schilderij, wandschildering of
vlak mee resoneert met specifieke toonhoogten.
film te maken - maar ook de tijd die je nodig hebt om
Dit verschijnsel is in 1782 ontdekt door de natuur-
je documentatie, website, boekhouding of pr op orde
kundige Ernst Chladni.
te krijgen - daar staat geen reëel bedrag tegenover. Ook in opdrachtsituaties blijken vaak de uren die je hebt begroot drie keer te weinig. Je mag blij zijn als je uitkomt op het uurloon van een schoonmaker. Hoe kan ik mijn atelier en mijn woning betalen? Dat is een vraag die me dagelijks bezig houdt. Ik kan mijn eigen boontjes doppen, simpelweg door alles uit
Colofon
eigen zak te betalen!
Uitgave van Stichting KunstAccommodatie Rotterdam SKAR Verschijnt 3 maal per jaar
Gracia Khouw (1967 Delft), is beeldend kunstenaar
Redactie: Vormgeving: Fotografie: Druk:
Zij maakte van 1998 tot 2005 deel uit van de ateliercommissie SKAR. www.graciakhouw.nl
Jan Donia Grafisch Bureau DUS, Linda Zoon Rick Messemaker Grafia
SKAR Postbus 1995 3000 BZ Rotterdam Tel: 010 - 412 78 28 Fax: 010 - 414 15 11 Website: www.skar-ateliers.nl
11
