Stemming onder ondernemers in het MKB

Stemming onder ondernemers in het MKB

ISBN

: 978-90-371-1130-9

Rapportnummer

: A201424

Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap (www.ondernemerschap.nl) Panteia BV

Panteia BV

Bredewater 26

P.o. box 7001

2715 CA Zoetermeer

2701 AA Zoetermeer

079 322 22 00

The Netherlands

www.panteia.nl

+31 79 322 22 00

Klaas Bangma Dick Snel Zoetermeer , oktober 2014 Voor alle informatie over MKB en Ondernemerschap: www.ondernemerschap.nl De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en boeken is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Vermenigvuldigen en/of openbaarmaking in welke vorm ook, alsmede opslag in een retrieval system, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van Panteia. Panteia aanvaardt geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of andere onvolkomenheden. The responsibility for the contents of this report lies with Panteia. Quoting numbers or text in papers, essays and books is permitted only when the source is clearly mentioned. No part of this publication may be copied and/or published in any form or by any means, or stored in a retrieval system, without the prior written permission of Panteia. Panteia does not accept responsibility for printing errors and/or other imperfections.

Inhoudsopgave 1

Inleiding

5

2

Vertrouwen in de economische ontwikkeling

7

2.1

MKB-ondernemers hebben weer vertrouwen in de economische ontwikkeling 7 MKB-ondernemers zijn positiever over de economische ontwikkeling van het eigen bedrijf 8 MKB-ondernemers hebben weer meer vertrouwen in het economische beleid 9

2.2 2.3

3

Verwachtingen voor de prestaties van het eigen bedrijf 11

3.1 3.2 3.3

Meer ondernemers voorzien een toename van de omzet Ondernemers optimistisch over winstontwikkeling Minder bedrijven met daling van de werkgelegenheid

4

Stemming in het kleinbedrijf

4.1

Kleinere bedrijven minder optimistisch

5

Stemming naar sector

5.1

De stemming onder MKB-ondernemers verschilt per sector

11 12 13

15 15

19 19

3

1

Inleiding Deze rapportage geeft een beeld van de stemming onder de ondernemers in het MKB ten aanzien van de Nederlandse economie en de eigen bedrijfsprestaties. Deze stemming is te beschouwen als een goede eerste indruk van de verwachte economische ontwikkeling van de MKB-bedrijven in de nabije toekomst. De gegevens over de stemming onder de ondernemers zijn ontleend aan het MKB-Beleidspanel. Dit is een enquête van Panteia/EIM onder 2.000 ondernemers in het MKB (bedrijven met minder dan 250 werkzame personen). De enquête wordt jaarlijks gehouden. Allereerst wordt ingegaan op het vertrouwen van de MKB-ondernemers in de economische ontwikkeling. Vervolgens wordt een beeld gegeven van de verwachtingen van de MKB-ondernemers voor de prestaties van het eigen bedrijf. Het laatste hoofdstuk geeft een beeld van de stemming van de MKB-ondernemers in de diverse sectoren.

5

2

Vertrouwen in de economische ontwikkeling De stemming onder de ondernemers in het MKB wat betreft de economische ontwikkeling wordt gemeten aan de hand van het vertrouwen in de economische ontwikkeling van Nederland, de economische ontwikkeling van het eigen bedrijf en het vertrouwen in het door de Nederlandse overheid gevoerde economische beleid. Het vertrouwen van de MKB-ondernemers in de economische ontwikkeling van Nederland is na twee negatieve jaren weer flink hersteld. De ondernemers zijn eveneens positiever over de ontwikkeling van het eigen bedrijf. De ondernemers hebben dit jaar ook aanzienlijk meer vertrouwen in het door de Nederlandse overheid gevoerde economische beleid.

2.1

MKB-ondernemers hebben weer vertrouwen in de economische ontwikkeling Na het crisisjaar 2009 herstelde in 2010 en 2011 het vertrouwen van de ondernemers in het MKB in de economische ontwikkeling van Nederland. In de afgelopen 2 jaar, 2012 en 2013, is het vertrouwen als gevolg van de eurocrises sterk teruggevallen. Met de eerste signalen dat de economie weer licht herstelt, is het vertrouwen onder ondernemers weer flink toegenomen (zie figuur 1). Nu heeft ruim driekwart van de ondernemers vertrouwen of enigszins vertrouwen in de economische ontwikkeling. Vorig jaar had meer dan de helft geen vertrouwen in de economische ontwikkeling. Vooral de groep ondernemers die vertrouwen heeft in de economische ontwikkeling is flink groter geworden. Daartegenover is de groep ondernemers die geen vertrouwen heeft in de economische ontwikkeling aanzienlijk afgenomen. Het beeld van het vertrouwen van de ondernemers in de economische ontwikkeling wordt steeds bepaald door de beide uiterste groepen, want de groep ondernemers die enigszins vertrouwen heeft in de economische ontwikkeling blijft door de jaren heen vrijwel even groot.

7

figuur 1

Vertrouwen van ondernemers in het MKB in de economische ontwikkeling van Nederland, 20092014 (in % van het aantal ondernemers)

Bron: MKB-Beleidspanel

2.2

MKB-ondernemers zijn positiever over de economische ontwikkeling van het eigen bedrijf Aan de ondernemers in het MKB is gevraagd om een rapportcijfer te geven voor de economische ontwikkeling van het eigen bedrijf in 2014. 1 De overgrote meerderheid van de ondernemers is positief gestemd over de economische ontwikkeling van het eigen bedrijf. Dit jaar geven de ondernemers een gemiddeld rapportcijfer van 6,5. Dat is 0,3 punt hoger dan in 2013. De meeste ondernemers geven een rapportcijfer rondom het gemiddelde, dus een 6 of een 7 (zie figuur 2). Vooral de groep ondernemers die een hoger rapportcijfer geeft (een 8 of hoger), is toegenomen van 9 tot 19%.

1

8

Voor het rapportcijfer geldt dat 1 zeer slecht is en 10 uitmuntend.

figuur 2

Rapportcijfer van ondernemers in het MKB voor de economische ontwikkeling van het eigen bedrijf in 2013 en 2014 (in % van het aantal ondernemers)

50%

40%

38%

36% 31% 30% 24%

24%

meting 2013 meting 2014

20%

19%

19%

9%

10%

0% tot en met 5

6

7

8 en hoger


2.3

MKB-ondernemers hebben weer meer vertrouwen in het economische beleid De afname van het vertrouwen van de ondernemers in het MKB in de ontwikkeling van de Nederlandse economie is in de afgelopen jaren gepaard gegaan met een aanzienlijke afname van het vertrouwen in het door de Nederlandse overheid gevoerde economische beleid. Net iets meer dan 40% van de ondernemers had in 2013 hierin vertrouwen of enigszins vertrouwen (zie figuur 3). Nu het economische herstel weer is ingezet, is het vertrouwen in de economische ontwik keling weer toegenomen. Dit heeft ook zijn weerslag op het vertrouwen in het economische beleid. Nu heeft weer meer dan de helft van de MKB-ondernemers (54%) vertrouwen in het economische beleid. In de afgelopen vijf jaar was er alleen in 2011 meer vertrou wen in het gevoerde economische beleid.

9

figuur 3

Vertrouwen van ondernemers in het MKB in het economische beleid, 2009-2014 (in % van het aantal ondernemers)

2014

21%

2013

33%

13%

2012

29%

2011

32%

38%

35%

18%

0%

20%

26%

49%

35%

47%

40% ja


45%

36%

16%

2009

10

58%

23%

2010

46%

60% enigszins

80% nee

100%

3

Verwachtingen voor de prestaties van het eigen bedrijf De stemming onder de ondernemers in het MKB wat betreft de prestaties van het eigen bedrijf wordt gemeten aan de hand van de verwachtingen voor de ontwikkeling van de omzet, de winst en de werkgelegenheid. Wat betreft de verwachtingen over de prestaties van het eigen bedrijf zijn de MKBondernemers nu positiever gestemd dan een jaar geleden. De omzet, de winst en de werkgelegenheid zullen dit jaar naar verwachting veel vaker toenemen en min der vaak afnemen. Hoofdstuk vier laat zien dat kleinere bedrijven (tot 10 werkenden) beduidend minder positief dan MKB bedrijven die iets groter zijn.

3.1

Meer ondernemers voorzien een toename van de omzet In het voorjaar van 2013 verwachtte 23% van de ondernemers in het MKB dat de omzet van het eigen bedrijf in 2013 zou toenemen. Toen waren de ondernemers behoorlijk pessimistisch. Uiteindelijk blijkt deze verwachting ook met de gerealiseerde omzet overeen te komen. Daarentegen is het aandeel bedrijven met een omzetdaling aanzienlijk forser uitgevallen dan vooraf werd voorzien. Nu blijkt dat bij 44% van de ondernemers de omzet is gedaald. Vooraf werd door 38% een omzetdaling voorzien (zie figuur 4). Hiermee is 2013 uiteindelijk een tegenvallend jaar geworden vo or MKBondernemers. figuur 4

Verwachte omzetontwikkeling voor 2013 en 2014 en de gerealiseerde omzetontwikkeling in 2013 in het MKB (in % van het aantal ondernemers)

verwachte omzetontwikkeling 2014

31%

omzetontwikkeling 2013 (realisatie)

45%

25%

verwachte omzetontwikkeling 2013 )

31%

23%

0%

24%

44%

39%

20%

38%

40% groei

60% gelijk

80%

100%

afname


11

Voor 2014 zijn de MKB-ondernemers aanmerkelijk optimistischer gestemd over de ontwikkeling van de omzet. Ruim 30% van de ondernemers verwacht dat de omzet zal toenemen. Dit is hoger dan het aandeel van de ondernemers waarbij in 2013 de omzet is toegenomen en hoger dan het aandeel dat in het voorjaar van 2013 een toename van de omzet verwachtte. Het aandeel van de ondernemers die een afname van de omzet verwachten, is aanzienlijk lager dan het aandeel van de ondernemers waarbij de omzet in 2013 is afgenomen en het aandeel dat in het voorjaar van 2013 een afname van de omzet verwachtte.

3.2

Ondernemers optimistisch over winstontwikkeling In het voorjaar van 2013 verwachtte ongeveer een kwart van de MKB -ondernemers dat de winst van het eigen bedrijf in 2013 zou toenemen. Uiteindelijk is het aandeel bedrijven met winstgroei iets hoger uitgevallen (zie figuur 5). Een derde van de ondernemers verwachtte in 2013 een daling van de winst. Dit komt overeen met het beeld van de gerealiseerde winst in 2013. figuur 5

Verwachte winstontwikkeling voor 2013 en 2014 en de gerealiseerde winstontwikkeling in 2013 in het MKB (in % van het aantal ondernemers)

verwachte winstontwikkeling 2014

36%

winstontwikkeling 2013 (realisatie)

45%

28%

verwachte winstontwikkeling 2013

37%

23%

0%

19%

35%

44%

20%

40% groei

33%

60% gelijk

80%

100%

afname


Voor 2014 is het aandeel van de MKB-ondernemers die een toename van de winst verwachten, hoger dan het aandeel van de ondernemers die in 2013 een toename van de winst hebben gerealiseerd. Het aandeel van de ondernemers die in 2014 een afname van de winst verwachten, is fors minder dan het aandeel van de ondernemers die voor 2013 een afname van de winst verwachtten en met een winstdaling zijn geconfronteerd. Vergeleken met het voorjaar van 2013 verwachten nu even veel ondernemers dat de winst gelijk zal blijven.

12

3.3

Minder bedrijven met daling van de werkgelegenheid De overgrote meerderheid van de ondernemers verwacht dat de werkgelegenheid in het eigen bedrijf in 2014 gelijk zal blijven. Dat was in 2013 niet anders, zowel wat betreft de verwachting als wat betreft de realisatie (zie figuur 6). Wat betreft het aantal ondernemers dat verwacht dat de werkgelegenheid in het eigen bedrijf zal veranderen, is er wel sprake van een iets optimistischer stemming. 8% van de MKB ondernemers verwacht dat de werkgelegenheid in het eigen bedrijf in 2014 zal toenemen. In het voorjaar van 2013 lag het aandeel van de ondernemers die een toename van de werkgelegenheid verwachten, met 6% iets lager. Voor 2014 verwacht 7% van de MKB-ondernemers dat de werkgelegenheid zal dalen. Vergeleken met de verwachting in het voorjaar van 2013 en de realisatie in 2013 ligt dit aandeel lager. figuur 6

Verwachte werkgelegenheidsontwikkeling voor 2013 en 2014 en de gerealiseerde werkgelegenheidsontwikkeling in 2013 in het MKB (in % van het aantal ondernemers)

verwachte werkgelegenheidsontwikkeling 2014

8%

werkgelegenheidsontwikkeling 2013 (realisatie)

5%

verwachte werkgelegenheidsontwikkeling 2013

6%

0%

85%

7%

83%

12%

83%

20%

40% groei

11%

60% gelijk

80%

100%

afname


13

4 4.1

Stemming in het kleinbedrijf Kleinere bedrijven minder optimistisch Kleinere bedrijven blijken minder vertrouwen te hebben in de economische ontwikkeling van Nederland en in het gevoerde economische beleid. Bedrijven met meer dan 10 werknemers zijn beduidend positiever dan de kleinere bedrijven. Het blijkt dat kleinere bedrijven eveneens minder optimistisch zijn ten aanzien van hun omzet- en winstverwachting dan grotere bedrijven. Vooral bij zelfstandigen en ondernemers zonder personeel zijn er naar verhouding weinig optimisten te vinden. Van deze ondernemers verwacht 26% een stijging van de omzet en 31% een stijging van de winst. Bij bedrijven met meer dan 10 werknemers in dienst liggen deze cijfers beduidend gunstiger. Van deze bedrijven verwacht bijna de helft een stijging van de omzet en van de winst. Oorzaken van het gebrek aan optimisme onder de kleinere ondernemers is onder meer de sterke focus op de binnenlandse markt, de concurrentie van nieuwe toetreders en een grotere druk op de tarieven. Grotere bedrijven profiteren al langer van de gunstiger ontwikkeling op de buitenlandse markt en zijn daardoor ook positiever over hun verwachte ontwikkelingen. figuur 7

Vertrouwen van ondernemers in de economische ontwikkeling in het kleinbedrijf (in % van het aantal ondernemers)

1 werkzame persoon

45%

34%

43%

2 - 10 werkzame personen


33%

52%

0%

21%

20%

30%

40% ja

24%

60% enigszins

18%

80%

100%

nee


15

figuur 8

Vertrouwen van ondernemers in het economische beleid in het kleinbedrijf (in % van het aantal ondernemers)

1 werkzame persoon

21%

19%



32%

47%

35%

46%

27%

0%

36%

20%

37%

40% ja

60% enigszins

80%

100%

nee


figuur 9

Verwachte omzetontwikkeling in 2014 in het kleinbedrijf (in % van het aantal ondernemers)

1 werkzame persoon

26%

48%

35%



43%

46%

0%

16

22%

34%

20%

40% groei


26%

60% gelijk

20%

80% afname

100%

figuur 10

Verwachte winstontwikkeling voor 2014 in het kleinbedrijf (in % van het aantal ondernemers)

1 werkzame persoon

31%

48%

42%



21%

43%

50%

0%

20%

36%

40% groei

15%

60% gelijk

14%

80%

100%

afname


17

5 5.1

Stemming naar sector De stemming onder MKB-ondernemers verschilt per sector De vorige paragrafen hebben laten zien dat de stemming onder de ondernemers in het MKB in het algemeen is verbeterd. Er zijn tussen de sectoren wel aanzienlijke verschillen wat betreft de stemming (zie tabel 4.1). De MKB-ondernemers die gericht zijn op het buitenland, zijn nog het meest optimistisch. Het gaat dan vooral om ondernemers in de industrie, de transportsector en de groothandel. Ook ondernem ers in de informatie- en communicatiesector zijn bovengemiddeld optimistisch. MKBondernemers die sterk afhankelijk zijn van consumentenbestedingen, zijn het meest pessimistisch. Het betreft de ondernemers in de detailhandel, de autosector en de persoonlijke diensten. Daarnaast is de stemming onder de MKB -ondernemers in de bouw en de financiële en zakelijke diensten beneden het gemiddelde vertrouwen. tabel 4.1

Stemming* onder ondernemers in het MKB naar sector, 2014

sector

stemming onder ondernemers**

industrie

+

bouw

-

groothandel

+

detailhandel

--

autosector

--

horeca

=

transport

++

informatie en communicatie

++

financiële en zakelijke diensten

-

persoonlijke diensten

--

*

De stemming onder MKB-ondernemers is gemeten aan de hand van vijf indicatoren: vertrouwen in de economie, vertrouwen in het economische beleid, omzetverwachting, winstverwachting en werkgelegenheidsverwachting.

**

Plus- en mintekens duiden erop of ondernemers in de betreffende sector een meer of minder dan gemiddeld vertrouwen hebben ten opzichte van ondernemers in het gehele MKB. ++ ruim bovengemiddeld vertrouwen +

bovengemiddeld vertrouwen

=

gemiddeld vertrouwen

–

benedengemiddeld vertrouwen

–– ruim benedengemiddeld vertrouwen Bron: MKB-Beleidspanel 2014

19

De resultaten van het Programma MKB en Ondernemerschap worden in twee reeksen gepubliceerd, te weten: Research Reports en Publieksrapportages. De meest recente rapporten staan (downloadable) op: www.ondernemerschap.nl.

Recente Publieksrapportages A201422

15-09-2014

Bedrijfsfinanciering, zo kan het ook - Update 2014

A201421

12-08-2014

MKB: Een belangrijke speler in internationale waardeketens

A201420

27-05-2014

Algemeen beeld van het MKB in de marktsector in 2014 en 2015

A201419

21-05-2014

De financiële positie van het MKB in 2014 en 2015

A201418

29-07-2014

Beelden van bedrijfscriminaliteit. Empirisch onderzoek op

A201417

25-04-2014

Entrepreneurship in the Netherlands, The top sectors

A201416

01-05-2013

Omvang en prestaties van het MKB in de topsectoren

A201415

16-04-2014

Monitor Inkomens Ondernemers Editie 2013

A201414

01-04-2014

Financieringsproblemen in de binnenvaart

A201413

03-04-2014

Arbeidsongeschiktheidsverzekeringen van zzp'ers,

basis van 37 cases

Resultaten zzp-panel meting II 2013 A201412

07-04-2014

Innovatie in de agrarische sector. De verschillende

A201411

13-03-2014

A201410

06-03-2014

Ondernemendheid in de culturele sector

A201409

27-02-2014

Topsectoren in beeld – Beleving van het

innovatievormen in beeld Bedrijfsoverdrachten in een periode van recessie en vergrijzing

ondernemingsklimaat - meting voorjaar 2013 A201408

18-02-2014

Monitor vrouwelijk en etnisch ondernemerschap 2013

A201407

25-02-2014

Inkomens Zelfstandigen 2013

A201406

11-03-2014

Samenwerken bij vernieuwing in de topsectoren

A201405

13-02-2014

Lokale lasten voor bedrijven

A201404

08-02-2014

De effecten van de topsectoren op de bredere economie

A201403

04-02-2014

Wat drijft MKB ondernemers

A201402

20-02-2014

Gebruikersinnovatie in het MKB

A201401

27-02-2014

Topsectoren in beeld. Ontwikkeling van de innovativiteit van

A201374

14-01-2014

A201373

07-01-2014

A201372

10-04-2014

A201371

17-3-2014

de topsectoren in najaar 2012-voorjaar 2013 MKB Rating: Smaakt naar meer, onderzoek naar bekendheid en gebruik van ratings door MKB-bedrijven Vertrouwen in eigen bedrijf keldert: ondernemersvertrouwen door de jaren heen Aankomende en opkomende challengers in de topsectoren Samenwerkingskenmerken van challengers in de topsectoren A201370

19-12-2013

Algemeen beeld van het MKB in de marktsector in 2013 en

A201369

23-12-2013

Ondernemen in de horecasector 2013

A201368

23-12-2013

Ondernemen in de groothandelsector 2013

A201367

23-12-2013

Ondernemen in de overige dienstverlening 2013

A201366

23-12-2013

Ondernemen in de bouwsector 2013

A201365

23-12-2013

Ondernemen in de transportsector 2013

A201364

23-12-2013

Ondernemen in de autosector 2013

2014

21

A201363

19-12-2013

Bijdrage van buitenlandse werknemers aan innovatie in het MKB

A201362

23-12-2013

Ondernemen in de zakelijke dienstverlening 2013

A201361

23-12-2013

Ondernemen in de metaalelektro 2013

A201360

23-12-2013

Ondernemen in de voedings- en genotmiddelenindustrie

A201359

23-12-2013

Ondernemen in de detailhandel 2013

A201358

17-12-2013

De grijze ondernemer. Internationale vergelijking van de

A201357

11-02-2014

Nulmeting studentbedrijven

A201356

18-03-2014

Toekomst van de maakindustrie. Knowledge based capital!

A201355

10-12-2013

Opleiding en scholing van zzp’ers – Resultaten zzp-panel

A201354

26-11-2013

A201353

19-11-2013

Topsectoren: beeld en ontwikkeling. Update oktober 2013

A201352

28-01-2014

Technologische en sociale innovatie in een concurrerende

2013

grijze ondernemer

meting I van 2013 Internationale benchmark ondernemerschap 2013. Tabellenboek

markt A201351

21-11-2013

Innovatie en internationalisering in het MKB

A201350

12-11-2013

Innovatie in het MKB, ontwikkelingen in de periode 2002-2013

A201349

31-10-2013

Fulfilment van online verkoop

A201348

15-10-2013

De overheid als klant van het MKB

A201347

26-09-2013


A201346

08-10-2013

De innovativiteit van het MKB in 2013

A201345

19-09-2013

Monitor buitenlandse investeringen MKB

A201344

14-11-2013

Sectorale veranderingen in de Nederlandse economie

A201343

03-04-2013

Geen vertrouwen ondernemers in het economische beleid -

A201342

12-09-2013

Verschillen tussen uitzendondernemingen

A201341

17-10-2013

Economische effecten verlaging van de administratieve

A201340

19-08-2013

Exportindex MKB. Ontwikkelingen 2008-2011

A201339

22-08-2013

Topsectoren: beeld en ontwikkeling. Update augustus 2013

A201338

12-09-2013

Bedrijfsfinanciering: zó kan het ook!

A201337

03-09-2013

Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid 1998-2012

A201336

27-11-2013

Inkomens Zelfstandigen 2012

A201335

01-07-2013


A201334

15-07-2013

De rol van sociale media bij innovatie door zzp’ers

A201333

02-07-2013

Topsectoren in beeld. Internationale oriëntatie topsectoren

A201332

02-07-2013

Topsectorenpanel. Methodologische verantwoording

A201331

04-07-2013

Calimero creativiteit: De innovatieve netwerken van zzp’ers

A201330

25-06-2013

Hoe goed ligt de gemeente bij MKB?

A201329

18-06-2013

Monitor Inkomens Ondernemers

A201328

27-06-2013

Het wenkend perspectief van consumenteninnovatie

A201327

16-07-2013

Innoveren achter de schermen

A201326

19-07-2013

De financiële positie van het MKB in 2013 en 2014

A201325

9-07-2013

Minirapportage biomaterialen

A201324

5-06-2013

Ontwerp krapte-indicator belangrijke beroepen topsectoren

2014

Najaar 2013

lasten voor het bedrijfsleven

2014 – Update juni

22

Stemming onder ondernemers in het MKB

Recommend Documents