M
I
V O O R
L H E T
I
E
M I D D E N -
U E N
T
I
P
S
K L E I N B E D R I J F
VOOR WIE? Voor ondernemers in het midden- en kleinbedrijf. Laat u inspireren!
MKB-Ondernemers: "Duurzaam ondernemen loont" Via milieuzorg naar duurzaam ondernemen Geïllustreerd met voorbeelden bij handelsbedrijven
WA A R O M ? Omdat u op structurele kosten kunt besparen door milieumaatregelen te nemen. Ook in uw bedrijf is dat mogelijk. WAT V I N D T U H I E R ? Praktische tips die u ondersteunen als u milieumaatregelen wilt nemen en wilt werken aan duurzaam ondernemen. De tips zijn geïllustreerd met voorbeelden bij handelsbedrijven en bevatten talrijke verwijzingen naar aanvullende informatie.
D
U
U
R
Z
A
A
M
O
N
D
E
R
N
E
M
E
N
L
O
O
N
T
W AT W E E T U VA N M I L I E U I N U W B E D R I J F ? D O E D E T E S T ! Door onderstaande vragenlijst in te vullen, krijgt u inzicht in de stand van zaken op milieugebied in uw bedrijf. De vragen gaan over de organisatie van milieuzorg en over de belangrijkste milieu-aspecten. De antwoorden verwijzen naar tips die voor u interessant zijn.
WET- EN REGELGEVING
JA/N.V.T.
Voldoet u aan de milieuwet- en regelgeving? M A AT R E G E L E N
DEELS/NEE/WEET NIET
zie tip 1 JA/N.V.T.
DEELS/NEE/WEET NIET
Hebt u alle relevante energiebesparende maatregelen uitgevoerd?
zie tip 2
Wordt het bedrijfsafval optimaal gescheiden?
zie tip 3
Probeert u afval zoveel mogelijk te voorkomen, bijvoorbeeld door verpakkingen te minimaliseren?
zie tip 4
Onderneemt u actie om het brandstofverbruik door vervoer te verminderen?
zie tip 5
Gaat u verhuizen of verbouwen? Zo ja, neemt u daarbij alle relevante milieu-aspecten mee?
zie tip 6
MANAGEMENT
JA/N.V.T.
DEELS/NEE/WEET NIET
Hebt u doelen en een actieplan op milieugebied?
zie tip 7
Registreert u periodiek milieugegevens en de kosten daarvan?
zie tip 8
PRODUCTZORG
JA/N.V.T.
DEELS/NEE/WEET NIET
Let u op milieu-aspecten van diensten en producten die u inkoopt?
zie tip 9
Heeft u de milieubelasting van uw producten of diensten verminderd?
zie tip 9
KLANTZORG
JA/N.V.T.
DEELS/NEE/WEET NIET
Profileert u zich als milieuvriendelijk ondernemer?
zie tip 10
Biedt u uw klanten milieuvriendelijke alternatieven?
zie tip 10
G
E
E
N
W
O
O
R
D
E
N
M
A
A
R
D
A
D
E
N
VIA MILIEUZORG NAAR DUURZAAM ONDERNEMEN De vragenlijst op de vorige pagina verwijst u naar praktische tips om structureel te besparen op uw milieukosten en uw milieubelasting te verminderen. Met de antwoorden kunt u inschatten op welke trede van de milieuladder uw bedrijf staat en hoe u milieuzorg binnen uw bedrijf gestructureerder kunt aanpakken. Bij elke stap naar een volgend trede is het mogelijk om winst te realiseren. Winst op milieugebied, maar zeker ook op economisch gebied. Kijk op welke trede u staat en zie welke volgende stap u met uw bedrijf kunt maken!
D
U
U
R
Z
A
A
M
O
N
D
E
R
N
E
M
E
N
L
O
O
N
WERKEN AAN DUURZAAM ONDERNEMEN LOONT! Duurzaam ondernemen is bij alle bedrijfsbeslissingen niet alleen een hoger bedrijfsrendement (winst) nastreven, maar ook de kansen benutten voor een beter milieu en meer welzijn van de medewerkers en de samenleving (mensen). Duurzaam ondernemen heet ook wel Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (mvo). Het gaat bij duurzaam ondernemen om activiteiten die een stap verder gaan dan waartoe de wet verplicht: vanuit maatschappelijke betrokkenheid en een toekomstgerichte visie. Veel bedrijven ondernemen onbewust al activiteiten die als duurzaam ondernemen aangemerkt kunnen worden. Bewust werken aan duurzaam ondernemen leidt tot extra winst. Veel ondernemers weten niet dat duurzaam ondernemen loont. • Maatregelen verdienen zich snel terug, bijvoorbeeld het voorkomen van afval en zuiniger omgaan met energie en grondstoffen. • Een prettig werkklimaat resulteert in een afname van het ziekteverzuim en een verhoging van de productiviteit van uw medewerkers, minder verloop onder het personeel en meer interesse om bij uw bedrijf te komen werken. • Op langere termijn behaalt u financieel voordeel uit de verbeterde efficiency en reputatie van uw bedrijf. • Duurzaam ondernemen draagt bij aan versterking van de concurrentiekracht. • De wereld wordt er beter van en u draagt bij aan een goede toekomst voor uw (klein)kinderen. • Duurzaam ondernemen geeft een goed gevoel en meer plezier in uw werk. MEER WETEN? • www.duurzaamMKB.nl (inspirerende voorbeelden en praktische instrumenten) • www.mvonederland.nl
T
G
E
E
N
W
O
O
R
D
E
N
S P TI
M
A
A
R
D
A
D
E
N
D
U
TIP 1:
U
R
Z
A
A
M
O
N
D
E
R
N
E
M
E
N
L
O
O
N
T
VOLDOE AAN MILIEUWET- EN REGELGEVING
De wetgever stelt eisen aan veiligheid, bodembescherming en geluidshinder. Daarnaast kan de wetgever aan uw bedrijf eisen stellen op het gebied van energiebesparing, afvalscheiding en vervoerspreventie. ENERGIE Ieder bedrijf is verplicht om energie doelmatig te gebruiken. Elektriciteitsverbruik meer dan 50.000 kWh per jaar? Gasverbruik meer dan 25.000 m3 per jaar? Uw bedrijf is verplicht om rendabele energiebesparingsmaatregelen uit te voeren. Een maatregel is rendabel als deze zich binnen vijf jaar terugverdient. Elektriciteitsverbruik meer dan 200.000 kWh per jaar? Gasverbruik meer dan 75.000 m3 per jaar? De wetgever kan vragen om een energiebesparingsplan. Hierin wordt het energieverbruik op procesniveau geanalyseerd, nagegaan welke maatregelen al zijn genomen om het betreffende verbruik te verminderen en welke aanvullende maatregelen rendabel zijn om te nemen.
A F VA L Gevaarlijk afval (zoals tl-buizen, batterijen, verfafval en olieresten) moet altijd gescheiden worden van het bedrijfsafval. Bedrijfsafval moet gescheiden worden. Alleen als afvalscheiding uw bedrijf meer dan € 45 per ton afval extra kost hoeft u afval niet te scheiden. Gescheiden afvoeren is in veel gevallen echter goedkoper dan de afvoer van (ongesorteerd) restafval. Richtlijn voor rendabele scheiding van bedrijfsafval Afvalcomponent Minimale hoeveelheid per week Gevaarlijk afval Altijd scheiden! Elektrische apparatuur Altijd scheiden! GFT 200 kg Glas 1/2 rolcontainer van 240 liter (±30 kg) Papier & karton Altijd scheiden! Verpakkingsfolies Altijd scheiden! EPS (piepschuim) 1 rolcontainer van 240 liter (±3 kg) Overige kunststoffen 25 kg Houten pallets 2 pallets (±40 kg) Overig houtafval 40 kg Metalen 40 kg Textiel 40 kg Puin 1 m3 (±1.000 kg)
G
E
E
N
W
O
O
R
D
E
N
M
A
A
R
D
A
D
E
N
VERVOLG
TIP 1: Volgens het Besluit Verpakkingen bent u verplicht verpakkingen die u importeert of produceert én in Nederland op de markt zet, te registreren. U moet dit jaarlijks aan de overheid melden en hiervoor betalen. Met de opbrengst wordt de verwerking van het afval betaald. W AT E R Ieder bedrijf is verplicht om het ontstaan van afvalwater te voorkomen. Dat kan door waterbesparingsmaatregelen uit te voeren. VERVOER Meer dan 50 werknemers? Uw bedrijf is verplicht om informatie te verstrekken over de bereikbaarheid per openbaar vervoer en fiets. Ook moet uw bedrijf een minimum aantal punten op een checklist scoren. Dit aantal hangt af van de vestigingslocatie en het aantal medewerkers. Meer dan 500 werknemers? De wetgever kan u vragen om een vervoersplan. Dit bestaat uit een onderzoeksrapport en een plan van aanpak. Bij het transport van gevaarlijke stoffen gelden de regels uit de Wet Vervoer gevaarlijke stoffen. Voor kleine hoeveelheden zijn er uitzonderingsregels.
MEER WETEN? • Bekijk het digitale omgevingsloket van uw gemeente. Dit geeft u snel en gemakkelijk inzicht in de regels die voor u gelden. • www.bedrijvenloket.nl • www.infomil.nl (checklijsten voor energie en vervoer) • www.vrom.nl/verpakkingen (Besluit Verpakkingen) " VA N W E T G E V I N G N A A R P R A K T I S C H E M A AT REGELEN" Rien van Beek van Van Beek Constructie ontving een oorkonde uit handen van Loek Hermans, voorzitter van MKB-Nederland vanwege de milieu-inspanningen van het bedrijf. Van Beek in zijn dankwoord: "Wij zijn ons - als MKB-ondernemers - ervan bewust dat de weten regelgeving ons in prachtige en allesomvattende volzinnen worden aangereikt en opgelegd. Alleen ontbreekt het ons veelal aan tijd en kennis om dit om te zetten in werkbare voorschriften. Dit geldt zeker voor de milieuwetgeving. Ons bedrijf voerde in het kader van een project van MKB-Zeeland en de provincie Zeeland een milieudoorlichting uit. Vervolgens konden we gerichte maatregelen nemen om de milieubelasting en de milieukosten te verminderen. Hiermee was de vertaalslag van wetgeving naar praktische maatregelen gemaakt."
D
U
TIP 2:
U
R
Z
A
A
M
O
N
D
E
R
N
E
M
E
N
L
O
O
N
T
V O E R E N E R G I E B E S P A R E N D E M A AT R E G E L E N U I T
METEN IS WETEN! Is er nog veel winst te behalen met energiebesparende maatregelen of scoort uw bedrijf of gebouw al goed? Om daarachter te komen, is het belangrijk dat u de volgende gegevens over energieverbruik op een rijtje hebt: • het verbruik van elektriciteit (per m3 verlicht vloeroppervlak) en de kosten per jaar; • het percentage nachtverbruik (energieverbruik in daluren / totale energieverbruik); • het verbruik van gas (per m3 verwarmde gebouwinhoud) en de kosten per jaar; • de verdeling van het energieverbruik over de diverse verbruiksgroepen (verlichting, kantoorapparatuur, compressor, koelinstallatie etc.). Het kost u (afhankelijk van de grootte van uw bedrijf) één à drie dagen tijd om deze gegevens uit te zoeken. Daarmee krijgt u inzicht in de besparingsmogelijkheden! K E N G E TA L L E N G E B R U I K E N Met kengetallen kunt u uw energieverbruik direct vergelijken, onafhankelijk van bijvoorbeeld het aantal medewerkers of de omzet. Zo kunt u uw prestatie door de jaren heen vergelijken en uw bedrijf met anderen meten. Zie voor kengetallen Cijfers en tabellen Energie, een uitgave van Novem (te downloaden op www.senternovem.nl/kompas).
Gemiddeld energieverbruik voor groothandels (gegevens van SenterNovem, Stimular en VNG) Elektriciteitsverbruik in kWh per m2 verlicht vloeroppervlak
40 kWh/m2
Percentage nachtverbruik elektriciteit (m.u.v. bedrijven met weekendproductie, 24-uursdiensten, koelruimtes of elektrische verwarming)
10-15%
Gasverbruik in m3 per m3 verwarmde gebouwinhoud
2 m3/m3
W W W. D U U R Z A A M M K B . N L Hebt u alle relevante energiebesparende maatregelen uitgevoerd? Dit zijn alle energiebesparingsmaatregelen met een terugverdientijd kleiner dan vijf jaar. Zie www.duurzaamMKB.nl voor tips op het gebied van isolatie en tochtwering, koeling en ventilatie, perslucht, ruimteverwarming, vacuümsystemen en verlichting. GEDRAG Besteed aandacht aan gedrag. Denk bijvoorbeeld aan het uitdoen van verlichting en beeldschermen tijdens pauzes. Dit bespaart al snel 5% op het energieverbruik van deze apparaten.
G
E
E
N
W
O
O
R
D
E
N
M
A
A
R
D
A
D
E
N
VERVOLG
TIP 2: E N E R G I E B E S PA R I N G I N H A N D E L S B E D R I J V E N Handelsbedrijven kunnen relatief eenvoudig op elektriciteitsverbruik besparen. Verlichting is voor hen meestal de grootste verbruiker. • Zorg dat lichten (maar ook andere apparaten!) buiten werktijd uit zijn. Overweeg het gebruik van aanwezigheidsdetectie, tijdschakelaars of daglichtafhankelijke regelingen. • Verlicht energiezuinig en alleen als het nodig is. Maak gebruik van daglicht en gebruik 'hoogfrequente' verlichting en goede (spiegeloptiek) armaturen. Zorg dat de verlichting in uw bedrijfshal op de juiste plaats zit: lichtbakken moeten boven het gangpad hangen en niet boven de stellingen of boven luchtbehandelingsbuizen. Bespreek de verlichting in uw bedrijf met uw installateur en vraag om energiezuinige opties in de offerte. Andere aandachtspunten zijn verwarming en koeling. • Gebruik een optimaliserende verwarmingsregeling. Daarmee bespaart u 5 tot 15% op het aardgasverbruik voor verwarming. U kunt ook een tijdschakelaar aanbrengen om efficiënt te verwarmen. • Stel de airconditioning zo in dat deze maximaal 5°C onder de buitentemperatuur koelt. Meer koelen kost veel meer energie en is onaangenaam wanneer men naar een andere ruimte gaat. • Zorg voor regelmatig onderhoud.
SALTRANS VERMINDERT ENERGIEKOSTEN MET 30%! Saltrans is gespecialiseerd in de verkoop en verhuur van interne transportmiddelen, zoals pallet-, vorkhef- en handpallettrucks. Daarnaast verricht het bedrijf reparaties en onderhoud aan deze middelen. Saltrans heeft de energiekosten afgelopen jaar met 30% verminderd, zo'n € 4000. Een deel van de kosten is bespaard door het elektriciteitsverbruik te verminderen. Saltrans realiseerde dit door spaarlampen en hoogfrequente verlichting toe te passen en door bewegingssensoren te plaatsen in gangen en hallen. De genomen maatregelen hebben een terugverdientijd van zo'n zes jaar. Tevens zijn lichtdoorlatende platen in het plafond geplaatst, zodat daglicht nu (via reeds aanwezige lichtkoepels) de hal bereikt. Tot slot heeft Saltrans delen van het bedrijfsgebouw apart bemeterd. Daardoor kan het elektriciteitsverbruik beter doorberekend worden aan de medegebruikers van het pand, een flinke kostenbesparing!
MEER WETEN? • www.duurzaamMKB.nl (tips en praktische instrumenten) • www.energiecentrum.nl (energiezorg voor het MKB) • www.infomil.nl (subsidies en fiscale maatregelen) • www.senternovem.nl/energiezorg
D
U
TIP 3:
U
R
Z
A
A
M
O
N
D
E
R
N
E
M
E
N
L
O
O
N
T
Z A M E L A F VA L G E S C H E I D E N I N
Het scheiden van bedrijfsafval is op grond van wettelijke regelingen vergaand verplicht (zie tip 1). Door de afvalstromen in uw bedrijf te registreren krijgt u inzicht in besparingsmogelijkheden. Op www.duurzaamMKB.nl vindt u hiervoor een spreadsheet. Verklein de container voor restafval en verlaag de ledigingfrequentie als meer afval gescheiden wordt opgehaald. Het kan voordelig zijn om uw containers op afroep te laten legen. PA P I E R E N K A R T O N Gescheiden inzameling van oud papier en karton is voor iedereen wettelijk verplicht. Bovendien loont het voor vrijwel elk bedrijf, omdat de inzamelkosten van papier veel lager (soms zelfs gratis) zijn dan die van bedrijfsafval. Informeer bij uw afvalinzamelaar naar de mogelijkheden. KUNSTSTOFFEN Bespreek met uw afvalinzamelaar of deze - gelijktijdig met het papier - ook het kunststofafval kan meenemen. Veel bedrijven voeren kunststoffen gratis af.
Scheid: • verpakkingsfolies (zakken, hoezen, stretch- en krimpfolie), met uitzondering van folies die niet recyclebaar zijn; • bakken en emmers van HDPE en PP als er meer vrijkomt dan ca. 20 kg per week; • EPS-verpakkingen (piepschuim) als er meer vrijkomt dan ca. 3 kg per week. MEER WETEN? • www.afvalgids.nl (overzicht van afvalinzamelaars) • www.duurzaamMKB.nl (tips en praktische instrumenten)
S C H E I D E N VA N P A P I E R E N F O L I E S C H E E LT 3 5 % I N A F VA L K O S T E N ! Gebroeders Peters, een groothandel in meubel- en woningfournituren, is papier en verpakkingsfolie gaan scheiden van het restafval. De hoeveelheid restafval is gedaald van 2.200 tot 240 liter per week. De folie wordt verzameld in oude (kunststof) zakken. De afvalinzamelaar voert dit samen met het oud papier gratis af. Het bedrijf bespaart hiermee zo'n € 540 per jaar op de € 1.500 die men eerst per jaar betaalde!
G
E
TIP 4:
E
N
W
O
O
R
D
E
N
M
A
A
R
D
A
D
E
N
V O O R K O M A F VA L
A F VA L K O S T D U B B E L G E L D Al het afval dat uw bedrijf verlaat, is eens ingekocht als nuttige grondstof. Wat u weggooit, kost u daarom vaak vijf à tien keer meer dan de afvoerkosten. De werkelijke kosten bestaan uit: • inkoopkosten van verloren grondstoffen; • bewerkingskosten als producten worden afgedankt en afval worden; • arbeidskosten voor het inzamelen van afval en schoonmaken; • afvoerkosten (inzamel- en verwerkingskosten) van afval. Kijk eens in uw afvalcontainer en schat de werkelijke kosten. Welke kosten kunt u voorkomen? V E R P A K K I N G S A F VA L Bij veel handelsbedrijven vormen verpakkingen een groot deel van het afval. Maak een overzicht van alle verpakkingen die u inkoopt of afvoert als afval. Stel voor elk product de volgende vragen: 1. Zijn er alternatieven die het milieu minder belasten? 2. Kan de hoeveelheid verminderd worden? 3. Kan de verpakking gemaakt worden van één materiaal? (Zo niet, zijn de materialen goed te scheiden?) 4. Kunnen verpakkingen hergebruikt worden? (In eigen bedrijf of bij leveranciers, klanten, buren?)
U kunt verpakkingsafval voorkomen door pallets te repareren, door gebruik te maken van meermalige dozen, big bags, (inklapbare) kratten, tweedehands verpakkingen, door folie voor te rekken of door retoursystemen te gebruiken. MEER WETEN? • www.duurzaamMKB.nl (tips en praktische instrumenten) • www.vrom.nl/verpakkingen (Besluit Verpakkingen)
K L E I N E R E N M I N D E R V E R PA K K E N Een groothandel in drogisterijartikelen kreeg van zijn leveranciers producten vaak in grote eenheden in krimpverpakkingen. In het bedrijf werden deze producten omverpakt in kleinere eenheden. Door van de leverancier te eisen dat de producten niet verpakt worden of direct in de juiste hoeveelheid verpakt worden, heeft het bedrijf nu veel minder folieafval. Het bedrijf levert artikelen aan zijn klanten bovendien in kratten. Dit bespaart het bedrijf zelf de verpakkingskosten en het scheelt de klant in afvalkosten.
D
U
TIP 5:
U
R
Z
A
A
M
O
N
D
E
R
N
E
M
E
N
L
O
O
N
T
VERMINDER BRANDSTOFVERBRUIK VERVOER
Vervoer is een grote kostenpost en veroorzaakt ook een flink deel van de milieubelasting van een bedrijf. Onderstaande besparingen zijn al door veel bedrijven gerealiseerd. • Schaf voertuigen aan die niet groter en sterker zijn dan nodig en die een laag brandstofverbruik hebben. • Onderhoud de voertuigen tijdig en goed. Dit kan ± 10% brandstof besparen. • Controleer regelmatig uw bandenspanning. Dit kan ± 3% brandstof besparen. • Installeer een cruise control. Dit bespaart gemiddeld 5% brandstof. • Installeer een boordcomputer. Dit bespaart gemiddeld 5% brandstof. • Registreer het brandstofverbruik (en het aantal gereden kilometers als u geen boordcomputers gebruikt). U hebt dan een goed middel om de kosten te bewaken. Bespreek de resultaten met de chauffeurs en geef tips over zuinig en veilig rijden. BIJDRAGEN AAN EEN BETERE BEREIKBAARHEID Als ondernemer kunt u, alleen of samen met andere ondernemers, ook het nodige doen aan bereikbaarheid. MKB-Nederland en VNONCW hebben samen met het ministerie van Verkeer en Waterstaat en Novem een Basispakket Vervoersmanagement ontwikkeld. De handleiding geeft ondernemers praktische en effectieve tips voor carpoolen, fietsen en gebruik van openbaar vervoer.
MEER WETEN? • www.duurzaamMKB.nl (tips en praktische instrumenten) • www.duurzamelogistiek.nl (inspiratie) • www.hetnieuwerijden.nl (zuinig rijgedrag) • www.platformschonevoertuigen.nl (milieuvriendelijke voertuigen) • www.stimular.nl (factsheet Besparen op voertuigbrandstoffen) • www.vm2.nl (Basispakket Vervoermanagement)
30% MINDER KOSTEN EN VERVUILING! Zo'n 70% van de milieubelasting van Van Helvert Metalen, een groothandel in non-ferro metalen, werd veroorzaakt door de vrachtwagens en de bestelwagens. Daarom heeft het bedrijf een energiezuinige vrachtwagen aangeschaft en krijgt het energieverbruik grote aandacht. Vervuiling door en kosten van vervoer zijn in vijf jaar met zo'n 30% afgenomen.
G
E
TIP 6:
E
N
W
O
O
R
D
E
N
M
A
A
R
D
A
D
E
N
NEEM HET MILIEU MEE BIJ VERHUIZINGEN EN VERBOUWINGEN
Verhuizen is dé kans om duurzamer en efficiënter te gaan ondernemen. Door de juiste investeringsbeslissingen te nemen, slaat uw bedrijf twee vliegen in één klap: én een goede milieu-investering én economisch voordeel door lagere exploitatiekosten. Bekijk bij verhuis- of verbouwplannen zo vroeg mogelijk alle opties. Zo kunt u de juiste vragen stellen aan aannemer, installateur, verhuurder, verhuizer of interieurinrichter. In de publicatie Kansen bij verkassen, Milieuwijzer voor verhuizende bedrijven vindt u informatie over aandachtspunten bij verbouwen en verhuizen. De milieuwijzer bevat 13 checklists, onder andere over: • huren en het huurcontract; • ontwerpen en (ver)bouwen van een pand; • meubilering en stoffering; • servicecontracten; • financiering en subsidies. MEER WETEN? • www.stimular.nl (Kansen bij verkassen, milieuwijzer voor verhuizende bedrijven) • Informeer ook bij het ondernemersloket van uw gemeente.
KANSEN BIJ VERKASSEN GEGREPEN Een verhuizing is natuurlijk de beste gelegenheid om onze eigen publicatie Kansen bij verkassen te testen. Dat had onder andere de volgende consequenties bij de verhuizing van Stimular: • Goed bereikbaar met het openbaar vervoer, en ruimte in de garage voor de fietsen. • Eigen elektriciteitsmeter en warmtemeters per radiator. Dit om het energieverbruik te kunnen monitoren. • De eigenaar 'hoogfrequente' verlichting in laten bouwen. Deze verlichting is energiezuinig en prettig voor computerwerkzaamheden. • Linoleum in de keuken en vergaderkamer, waar we ook zullen lunchen. Linoleum is beter schoon te houden dan vloerbedekking. • Ramen in tussenmuren, zodat daglicht in het hele pand doordringt. In voorjaar en zomer hebben we de daardoor de verlichting slechts af en toe nodig.
D
U
TIP 7:
U
R
Z
A
A
M
O
N
D
E
R
N
E
M
E
N
L
O
O
N
MAAK MILIEUBELASTING EN -KOSTEN ZICHTBAAR
MKB-MILIEUBAROMETER Wilt u structureel besparen op uw milieukosten en uw milieubelasting verminderen? De MKB-Milieubarometer geeft u snel en eenvoudig inzicht in uw milieubelasting en milieukosten. De MKBMilieubarometer is een computerprogramma, waarin u gegevens invoert over onder andere energie, afval en emissies. Het programma geeft in een grafiek weer hoe deze aspecten bijdragen aan de milieubelasting en de milieukosten van uw bedrijf. Op de volgende pagina ziet u een voorbeeld van de MKB-Milieubarometer van een handelsbedrijf.
" A A N Z I E N L I J K E K O S T E N B E S PA R I N G MOGELIJK" "Om zinvolle milieumaatregelen te nemen, moet je eerst de situatie in beeld brengen. De MKB-Milieubarometer is hiervoor een goed instrument. Het is prettig een kant-en-klaar instrument te gebruiken dat toegesneden is op het MKB", aldus kwaliteitsmanager Rick Sabiran van Van Bon Koel- en Vriesveem Vlissingen. Zijn bedrijf is gespecialiseerd in de opslag, overslag en verwerking van diverse producten, waaronder vruchtensappen.
Met de MKB-Milieubarometer kunt u prioriteiten stellen en vooraf milieumaatregelen beoordelen. De barometer helpt u ook bij communicatie met medewerkers, klanten, gemeente of milieudienst. Tot slot kunt u uw eigen resultaten vergelijken met die van andere bedrijven.
Een van de aantrekkelijke kanten van de MKB-Milieubarometer is volgens Sabiran dat het de innovatiekracht van bedrijven versterkt. "Een deel van onze koel- en vrieshuizen moet worden vervangen. De informatie die we verzamelen met de MKBMilieubarometer heeft invloed op toekomstige investeringsbeslissingen. Wellicht is een windmolen interessant. Ons bedrijventerrein in Vlissingen ligt direct aan de Westerschelde. De ligging is ideaal voor windmolens."
MEER WETEN? • www.milieubarometer.nl
T
G
E
E
N
W
O
O
R
D
E
N
M
A
A
R
D
A
D
E
N
VERVOLG
TIP 7: In de onderstaande grafieken zijn de milieubelasting en de milieukosten van een MKB-bedrijf gedurende vier jaar in grafieken weergegeven. Energie, afval en vervoer zijn belangrijke milieuthema's voor handelsbedrijven. Dit handelsbedrijf heeft in de afgelopen jaren eenvoudige maatregelen genomen. De bedrijfsmilieukosten zijn zo'n 15% gedaald, de milieubelasting is met een kwart verminderd.
In 2004 ging het bedrijf papier en folie (kunststof) scheiden van het restafval. De afvalkosten daalden daardoor met zo'n 30%. Het elektriciteitverbruik verminderde dat jaar met zo'n 10%. Het jaar daarna werkte het bedrijf aan afvalpreventie. Tevens werd vanaf dat jaar zo'n 30% groene stroom ingekocht. Vanaf 2005 werd ook veel aandacht besteed aan vervoer. Door goed onderhoud en het gebruik van een boordcomputer verminderde het brandstofgebruik in twee jaar met zo'n 20%.
D
U
TIP 8:
U
R
Z
A
A
M
O
N
D
E
R
N
E
M
E
N
L
O
O
N
ORGANISEER UW MILIEU-ACTIVITEITEN
Om de milieu-activiteiten op een structurele manier in te passen in uw bedrijf, kunt u met een milieuzorgsysteem werken. Het structureren van milieu-activiteiten bespaart u tijd en kosten! Het is belangrijk dat u zoekt naar een manier van werken die past bij uw bedrijf. Voor grotere bedrijven kan dat een milieuzorgsysteem volgens ISO 14.001 of EMAS zijn. Voor kleinere bedrijven voldoet een eenvoudiger systeem. • Zorg dat u inzicht hebt in de milieuprestatie en -kosten (zie tip 7). • Stel (jaarlijks) milieudoelen. Zorg dat de doelstellingen realistisch zijn. • Vertaal de doelen in acties. Maak een actielijst. Bespreek deze regelmatig, bijvoorbeeld op een werkoverleg. • Maak instructies waarin taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden vastgelegd worden. Wie doet wat? Op welke manier wordt dat gedaan? • Overleg met uw medewerkers over milieu- (en ook arbo-)aspecten. MEER WETEN? • www.sccm.nl (milieu en arbo certificatie, incl. een lijst van certificatie instellingen)
INTEGRALE KAM-ZORG BIJ MOURIK SERVICES Mourik Services is - met ruim 700 medewerkers - werkzaam in de technische dienstverlening. Activiteiten zijn onder andere hogedruk- en vacuümreinigingstechnieken, katalysatorbehandeling en asbestsanering. De zorg voor kwaliteit, arbeidsomstandigheden en milieu (KAM) heeft een belangrijke plaats in het ondernemingsbeleid. "Een goed werkend milieuzorgsysteem, gecertificeerd op basis van de ISO 14.001-norm, zorgt ervoor dat we de naleving van milieuvoorschriften beter kunnen beheersen." legt KAM-functionaris Sjoerd van den Berg uit. "Deze beheersing komt ten goede aan de relatie met de vergunningverlener, het bevoegd gezag, de opdrachtgevers, maar zeker ook alle mensen daarbuiten."
T
G
E
TIP 9:
E
N
W
O
O
R
D
E
N
M
A
A
R
D
A
D
E
N
INNOVEER UW PRODUCTEN
Denk na over de diensten of producten die u levert. Hoe kunt u ervoor zorgen dat het product van wieg tot graf zo weinig mogelijk milieuschade veroorzaakt? DUURZAAM INKOPEN EN UITBESTEDEN Een belangrijk aandachtspunt is het kiezen voor milieuvriendelijke alternatieven voor producten of diensten: • Stel inkoopeisen op voor producten. Let op milieuschadelijkheid, energieverbruik, mogelijkheid tot hergebruik en hoeveelheid afval. Kijk niet alleen naar grondstoffen, maar ook naar meubilair en apparatuur. Denk aan het inkopen van hernieuwbare grondstoffen, groene stroom of producten met milieukeur. • Stel milieu-eisen als u werk uitbesteedt aan bijvoorbeeld cateraars, drukkers, aannemers of schoonmakers. Voeg in offerteaanvragen een paragraaf in over uw wensen op het gebied van milieu (zie voorbeeld). • Kunt u geen eisen stellen, vraag dan expliciet om een milieuvriendelijk alternatief als optie (zie voorbeeld). ECODESIGN Geef milieu een plaats tussen de andere eisen bij het ontwikkelen van nieuwe producten of diensten. Kijk naar alle mogelijke milieueffecten in de gehele levensketen van het product, van het winnen van de grondstoffen tot en met het afdanken van het product.
MEER WETEN? • www.milieukeur.nl • www.productmilieu.nl (ecodesign, ketenbeheer, productgerichte milieuzorg) • www.senternovem.nl/duurzaaminkopen
VOORBEELDTEKST VOOR AANVRAGEN OFFERTE Onderstaande tekst kunt u meesturen als u een offerte aanvraagt om aan te geven dat u open staat voor suggesties die bijdragen aan minder milieubelasting en betere sociale omstandigheden.
"
wil werken aan duurzaamheid. Wij stellen het op prijs als u op onze aanvragen reageert met uw aanbod, inclusief het aanbod van alternatieve voorstellen of extra opties die aan duurzaamheid inhoud geven (door bijvoorbeeld besparing op afval, energie of water of betere werkomstandigheden). Wij zullen deze dan serieus overwegen, waarbij de uiteindelijke exploitatiekosten voor ons natuurlijk heel belangrijk blijven."
D
U
TIP 10:
U
R
Z
A
A
M
O
N
D
E
R
N
E
M
E
N
L
O
O
N
T
PROFILEER U BIJ UW KLANTEN
EEN DUURZAME MISSIE ALS VISITEKAART Laat uw duurzame gezicht zien in uw bedrijfsmissie. Geef kort aan dat milieu (en ook sociale aspecten) belangrijk zijn voor uw bedrijf en laat zien op welke manier uw medewerkers daar uiting aan geven. VOOR ONDERNEMERS MET AMBITIE Klanten vragen allereerst om een lage prijs. Daar kunt u niet omheen. Wat u wel kunt doen, is uw klanten een milieuvriendelijk alternatief aanbieden en aan hen de keuze laten. U zult zien dat het werkt. Bied uw producten aan met als optie bijvoorbeeld: • een alternatief (milieuvriendelijk) product. Klanten vragen vaak om bekende producten. Een milieuvriendelijk alternatief kan hen op nieuwe ideeën brengen. • het weglaten van verpakkingen. Dat scheelt u verpakkingskosten en inpakwerk en de klant uitpakwerk en afvalkosten. • het terugnemen van verpakkingen. De meer- of minderkosten van de opties offreert u apart. De klant kan kiezen en zo maakt u de klant bewust van zijn eigen keuzes. Zo profileert u als innovatief, kostenbewust en duurzaam ondernemer.
DE OVERHEID KOOPT DUURZAAM IN U hebt daarmee te maken, als u aan de overheid levert. Zorg dat uw producten voldoen aan de criteria. MEER WETEN? • www.senternovem.nl/duurzaaminkopen (inkoopcriteria voor producten en diensten)
"AANDACHT VOOR MENS EN MILIEU I N B E S L U I T V O R M I N G VA N Z E L F S P R E K E N D " Cok Verkleij, directeur van Buitendijk, leverancier van dagverse voedingsproducten heeft aandacht voor mens en milieu vastgelegd in haar missie. "Buitendijk streeft naar een voortrekkersrol in het ontwikkelen en leveren van gemaksvoeding 'op maat' van hoge kwaliteit voor de institutionele en bedrijfsmatige markt. Gebruiksgemak en het bieden van complete oplossingen voor de klant staan voorop. Bij het werk nemen we de hoogste milieu-eisen in acht en letten we op plezier ('rust') op de werkvloer. Zo maken we een duurzame voortzetting van ons bedrijf mogelijk."
G
E
E
N
W
O
O
R
D
E
N
M
A
A
R
D
A
D
E
N
VERDER MET DUURZAAM ONDERNEMEN M A AT S C H A P P I J G E R I C H T O N D E R N E M E N Bij duurzaam ondernemen spelen naast milieu ook sociale aspecten van uw bedrijfsvoering een rol. Denk aan: • het bieden van kansen aan minderheden in het arbeidsproces; • het stimuleren van medewerkers in hun eigen ontwikkeling, ook buiten hun directe functiegebied; • normen en waarden op de werkvloer; • het opknappen van uw bedrijfspand, om ook de uitstraling en veiligheid van de omgeving te verbeteren; • het ondersteunen van buurtactiviteiten; • het kiezen voor producten en grondstoffen die onder goede arbeidsomstandigheden zijn gemaakt. Wanneer u bij alle beslissingen in uw bedrijf ook rekening houdt met sociale aspecten bent u goed op weg met duurzaam ondernemen. TOEKOMSTGERICHT ONDERNEMEN Om uw concurrentiepositie te behouden, moet u blijven innoveren. Dit betekent toekomstgericht denken en handelen. Duurzaam ondernemen is toekomstgericht ondernemen!
MEER WETEN? • www.duurzaamMKB.nl (inspirerende voorbeelden, tips en praktische instrumenten) • www.mvonederland.nl
" E I G E N L I J K WA R E N W I J A L B E Z I G M E T E L E M E N T E N VA N D U U R Z A A M O N D E R N E M E N " Een groothandel en producent van thermisch, akoestisch en brandwerend isolatiemateriaal heeft samen met Stimular gewerkt aan duurzaam ondernemen. Een van de directieleden: "In het traject hebben we alles op een rij gezet. Daardoor hebben we meer overzicht gekregen. Het traject heeft de functie van katalysator gehad en heeft geleid tot 'bewustwording'. Een aantal nieuwe projecten past goed in het verhaal van duurzaam ondernemen. Bijvoorbeeld onze nieuwe 'hot melt machine' die oplosmiddelrijke lijm overbodig maakt. Goed voor de gezondheid en goed voor het milieu. Ons streven is in de toekomst de aandacht vast te houden en een nog betere invulling te geven aan duurzaam ondernemen."
Stichting Stimular verspreidt kennis over Duurzaam Ondernemen en ontwikkelt praktische instrumenten voor het midden- en kleinbedrijf en organisaties die daarmee vergelijkbaar zijn. Ons doel is dat ondernemers en directies bij alle bedrijfsbeslissingen zowel een hoger bedrijfsrendement nastreven, als de kansen benutten voor een beter milieu en meer welzijn van de medewerkers en de maatschappij. Kenmerken van onze werkwijze zijn maatwerk, heldere communicatie en inspirerende contacten met ondernemers, branches en overheden. Stichting Stimular is de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen!
Deze publicatie is door Stimular ontwikkeld met steun van Gemeentewerken Rotterdam, Port of Rotterdam, Scoron en SenterNovem. De volgende bedrijven hebben meegewerkt: Asbipro Prefab, Van Beek Constructie, installatie- en loodgietersbedrijf BEK, Van Bon Koel- en Vriesveem Vlissingen, Buitendijk, Datema Hellmann, Dynadro, Van Helvert Metalen, Mourik Services, Gebroeders Peters, Saltrans, Schenker International, Vitesse Warehousing & Distribution en Wijnmaalen Pallets.
Bij het samenstellen van deze publicatie is de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. Stichting Stimular, de gemeente Rotterdam en SenterNovem aanvaarden evenwel geen aansprakelijkheid voor eventu-
COLOFON Stichting Stimular Rotterdam
ele schade die voortvloeit uit het gebruik van deze informatie. Iedere gebruiker blijft hiervoor zelf verantwoordelijk.
© Stichting Stimular, herziene druk, augustus 2007
t 010 - 238 28 28 e [email protected] i www.stimular.nl
