Duurzaam en Toekomstgericht ondernemen 18 maart 2013
Dr. Niko Roorda
Biocapaciteit van de Aarde
Je wilt toch een beetje leuk kunnen leven, niet dan? Dat wil iedereen toch? Brundtland Commissie (1987): Duurzame Ontwikkeling betekent, dat alle mensen in hun behoeften kunnen voorzien, zódanig dat ook toekomstige generaties dat nog kunnen. Vraag: Welke behoeften???
Complexe problemen vragen om complexe oplossingen.
Daarvoor zijn heel veel mensen en organisaties nodig die meehelpen.
Krachtbronnen voor Duurzame Ontwikkeling
Mensen
Natuur
Ideeën
NGO’s Onderwijs
Teksten Technologie
Wetenschap
Ondernemers
IGO’s
Krachtbronnen 1–0?
versus
0-1?
Weeffouten: 13 – 9 ?
Evenwicht
Evenwicht
Twee toekomstscenario’s volgens Meadows (‘Grenzen aan de groei’, update 2004)
Het toekomstig jaar 2000
(vanuit 1966 – 1979)
In 1990 zijn er passagiersvliegtuigen met een snelheid van meer dan 6000 km per uur. Nog voor het jaar 2000 wonen er mensen in steden onder het zeeoppervlak. Kunstmanen, hangend in de ruimte, verlichten de grote steden. In 2000 kunnen mensen maanden of zelfs jaren in winterslaap doorbrengen. Computers wegen aan het eind van de eeuw minder dan anderhalve ton. Mensen gaan in 2000 met hun privé-helikopter naar hun werk. In 2000 heeft tweederde van de mensheid een inkomen van $ 1000 of meer. In 2000 bestaat er geen armoede meer. Vanaf 1979 leven er geen vissen meer in de oceanen. Na 1980 breken enorme voedselrellen uit in de westerse landen. Hongersnood houdt de hele wereld in een ijzige greep. Tussen 1980 en 1989 sterven vier miljard mensen door ondervoeding. In 1980 is de levensverwachting in de Verenigde Staten gedaald tot 42 jaar. In 1999 leven er in de VS nog maar ruim 22 miljoen mensen. Vanaf 1975 sterven per jaar 40.000 diersoorten uit, in totaal een miljoen soorten tot het jaar 2000. In 1995 is 75 tot 80% van alle diersoorten op aarde uitgestorven.
Klaar voor de toekomst
1938: Eerste fotokopie. 1961: The Copying Company. 1994: The Document Company
Niet klaar voor de 25.000 toekomst 2004: Kodak ontslaat werknemers. Fuji: 5.000 werknemers. 2005: Kral Foto (100 zaken, 400 werknemers) failliet.
Bedreigde beroepen en branches Grotendeels verdwenen Bedreigd
Binnenkort misschien bedreigd
Klompenmakers. Molenaars. Brugwachters. Schaapherders. Schoenlappers. IJsselmeervissers. Ridders. Fotochemische bedrijven. Drukkerijen. Desktop publishers. Papierindustrie. Muziekindustrie. Kaartjesverkopers. Kleine kruideniers. Typisten. Treinmachinisten. Rijlesinstructeurs. Caissières. Vertalers. Veeboeren. Infanteriesoldaten. Gelddrukkers.
De toekomst van geld…?
2. 1.
4. 3.
Is papier klaar voor de toekomst?
E-reader ! PapierIndustrie
? De Volkskrant
?
Drukkerijen FotoIndustrie Copying Company
Alkmaar, winkelgebied Overstad. Kantoren en woonappartementen, samen in één groot gebouw van 60 meter hoogte. Een restaurant op de bovenste verdieping, en een parkeergarage in de kelder. Daar gaat samen heel wat verwarming en verlichting in zitten. Ook de kantoor- en keukenapparatuur neemt een flinke dosis elektrische energie. De totale energierekening van de bewoners en gebruikers? Nul euro per jaar. Het lijkt misschien alsof dat onmogelijk is. Hoe kan een gebouw dat intensief gebruikt en bewoond wordt geen energie afnemen? En toch kan dat echt. Dat toonden drie studenten van de Hogeschool Inholland in 2005 aan. Tjeerd Hellinga, Randy Sinnema en Jan Davelaar voerden een afstudeerproject uit en ontwierpen het complete gebouw. Het was een opdracht van de gemeente Alkmaar, die een impuls wilde geven aan het winkelgebied Overstad. De studenten maakten gebruik van de modernste ideeën over energieopwekking en gebruik. Natuurlijk ontwierpen ze het gebouw zo dat het ’s win
Digitale Foto’s Document Company
Herdefinieer (op tijd) de bedrijfsmissie…
Functie-analyse Oftewel: wat wil de consument eigenlijk? Stel: je bent koelkastfabrikant. Je klant wil: • … een koelkast kopen.
Æ waarom?
• … een koelkast in huis.
Æ waarom?
• … voedsel kunnen koelen.
Æ waarom?
• … een voedselvoorraad in huis kunnen bewaren.
Æ waarom?
• … vlot over voedsel naar keuze kunnen beschikken.
Æ waarom?
• … onbelemmerd kunnen genieten.
Æ waarom?
•…
Herdefinieer de bedrijfsmissie!
Dystopia
Backcasting “Dromen”
Nu “Nachtmerries”
Backcasting
(stap 2) Creativiteit,fantasie
Nu Bepaalacties omnu uittevoeren
Backcasting
Backcasting
Onderzoekwatnodigis: bepaalnogeerderedoelen
Backcasting
Onderzoekwatnodigis: bepaaleerderedoelen
Bepaaljedromen (enjenachtmerries) Vertaaljedromen indoelen
Creativiteit,fantasie Werkaandieacties vooreenbepaaldetijd
Backcasting Etc.
Tijd
MVO Motivatieanalyse
Bepaaljedromen (enjenachtmerries) Vertaaljedromen indoelen
VESTIA+D: De7beroepscompetentiesvoorDO/MVO CompetentieV: Verantwoordelijkheid
CompetentieE: Emotionele intelligentie
CompetentieS: Systeemgerichtheid
CompetentieT: Toekomstgerichtheid
CompetentieI: persoonlijkeInzet
CompetentieA: Actievaardigheid
CompetentieT:Toekomstgerichtheid Eenduurzameprofessionaldenktenwerkt vanuiteentoekomstperspectief. T1.Denkeninverschillendetijdschalen; leniginͲ enuitzoomentussenkorteen langetermijnͲaanpak T2.NietͲlineaireprocessenherkennenen benutten T3.Innovatief,creatief,buitenkaders denken
+D:Disciplinaire competenties 4 competentieniveaus, bijv.: Toepassen x Je leidt uit de direct zichtbare functie van een dienst, product of proces de onderliggende behoeften of verwachtingen af.
nnovatie eatie Integreren x Je bedenkt bij een dienst, product of proces vanuit de onderliggende behoefte alternatieve manieren om aan deze behoefte te voldoen.
x Je voert deze functieanalyse uit x Je vindt niet alleen bestaande in een reeks van lagen of manieren maar bedenkt ook stappen. nieuwe oplossingen.
iten a e s en en Verbeteren
Innoveren
x Je stelt van elk van de gevonden x Je voert de functieanalyse uit in alternatieven de voornaamste complexe situaties waarin nogal consequenties voor duurzame wat tegenstrijdige belangen ontwikkeling vast. bestaan die moeilijk onderling afweegbaar zijn. x Op basis van een beredeneerde afweging kom je tot innovatieve x Samen met anderen breng je de en tegelijk realistische aanbevelingen of besluiten in aanbevelingen of besluiten. praktijk.
OpleidingDuurzaamOndernemen
BasisboekDuurzameOntwikkeling
Vier kernthema’s:
• • • •
Duurzaam Verantwoord Innovatief Betrokken
olo is
e
aa
ei
De organisatie heeft haar negatieve effecten op de natuurlijke leefomgeving geminimaliseerd, of levert in bapaalde opzichten zelfs een positieve bijdrage. Fase 1: Activiteiten - Milieubeheersactiviteiten zijn gebaseerd op individuele initiatieven.
Fase 2: Proces - Afzonderlijke plannen bestaan m.b.t. bepaalde milieuonderwerpen. - Veel medewerkers zijn actief betrokken bij de implementatie van deze plannen.
Fase 3: Systeem - Alle milieuonderwerpen maken deel uit van een geïntegreerd milieubeheerssysteem (EMS). - Dit EMS functioneert volledig in alle delen van de organisatie. - De milieurapporten vormen een geïntegreerd deel van de jaarlijkse rapportage van de organisatie.
Fase 4: Keten - Het EMS omvat ook alle leveranciers en afvalverwerkers. - Een essentieel deel van dit ketengeoriënteerd systeem is de optimalisering van hergebruik en recycling.
Fase 5: Samenleving - De organisatie is gecertificeerd op basis van een (inter)nationaal geaccepteerd systeem voor milieucertificatie. - Het EMS is een geïntegreerd deel van een integraal regionaal milieubeheerssysteem, inclusief alle omliggende bedrijven, huizen, infrastructuur en natuur.
• Business Case • Branchegericht, bijv. • Actieonderzoek:
• • • •
Onderwijs Zorg Overheid Bouw
• Wetenschappelijk onderzoek • Learning by doing
