STEMMEN UIT HET VRIJZINNIG CENTRUM DE HOEKSTEEN

maart 2014 nr. 3

STEMMEN UIT HET VRIJZINNIG CENTRUM DE HOEKSTEEN VOORBURG - SASSENHEIM/LISSE Adres: Rozenboomlaan 119, 2274 HK Voorburg Telefoon 070 386 34 13

Kinderboeken en moraal      Een van mijn favoriete bezigheden in mijn vrije tijd is het bezoeken van boekwinkels, liefst met een tweedehands - afdeling. Behalve naar theologische-, historische- en kunstboeken kijk ik dan ook naar kinderboeken. Oude kinderboeken zijn veel meer dan verhaaltjes voor kinderen. Ze geven weer hoe men over de wereld dacht, wat ouderen aan de jeugd wilden overbrengen en dus wat van kinderen werd ver­ wacht.      Neem nu de titel van een door Nicolaas Anslijn in 1810 geschreven boek De brave Hendrik. Dit boek is geschreven in een tijd waarin men in Nederland inderdaad graag brave kinderen zag. Het werd zo'n succes dat een jaar later De brave Maria verscheen. Maar over hoe men moest opvoeden verschilde men duidelijk van mening. In het Zwitserse schoolsysteem, waarin ik mijn eerste schooljaren door­ bracht, vond men het leerzaam om mensen en dieren in kinderver­ haaltjes jammerlijk te laten omkomen. Geregeld had daar een 'onge­ hoorzaam' kind dan de hand in gehad. In Nederland ging het er subtieler aan toe. De meeste verhalen voor jonge kinderen liepen goed af. Wel was er vaak sprake van een waarschuwend vingertje en had een boosdoener spijt, erge spijt.      Hoewel boekhandels moeilijke tijden meemaken, blijkt de kinder­ literatuurmarkt sinds het eerste kinderboek in 1521 uitkwam, nog steeds te groeien. Er is zo'n breed assortiment dat ieder wel iets naar zijn gading kan vinden. Maar in bepaalde tijden is wel een bepaald soort boek in de mode. In onze tijd bespreken de kinderboeken gere­ geld sociaal-maatschappelijke thema's. Over kinderen van asielzoe­ kers, racisme en pesten op school wordt geschreven. In 'mijn tijd' bestonden die niet in deze vorm. Uiteraard gaat het boek De negerhut van oom Tom ook over racisme maar dat boek speelde zich buiten het dagelijkse leven van de meeste kinderen hier af.      In die boeken is een andere moraal te vinden dan in bijvoorbeeld de 19e eeuwse boekjes. Moest het 19e eeuwse kind stil en beleefd zijn en niets onvertogens doen, van het moderne kind wordt verwacht dat het zich al vroeg inleeft in de situatie van anderen en die anderen accepteert en vriendelijk tegemoet treedt. Dit laat zien dat de dage­ lijkse wereld van het kind complexer en groter is geworden. Misschien dus ook wel minder beschermd is. De gewone avonturenboeken die vooral spanning en vermaak bieden zijn er echter ook nog steeds. Met de moderne media is het slechts wachten op de tijd dat kind-auteurs het schrijven van boeken voor kinderen geheel van de volwassenen hebben overgenomen.   Hartelijke groet, Katrijne Bezemer

 In dit nummer: Van het bestuur blz. 2 In memoriam blz. 2 Mag je Jezus' kruiswoor­blz. 3 den verkeerd citeren? De Apocalyps in de beel­blz. 4 dende kunst - 10 Stelling van Pytagoras blz. 4 Labyrinten 3 blz. 5 Straat besmet met muziek­blz. 6 virus foto's Slotakkoord foto's blz. 7 Rooster blz. 8

     6 April 10.30 uur Symboliek     van het Koningschap, spreker                  Sjef Laenen

  Van het secretariaat Overleden: Mw. T.A.H. van Pelt-Bron te Voorburg       Van het bestuur  

Bloemengroet De bloemen gingen in februari namens u naar mw. H.C. Stoop­ Quist, die in de dienst van 23 fe­ bruari afscheid nam als gastpre­ dikant.      

Wel of geen naamsverandering? Wij ontvingen onderstaande mededeling over het voornemen van het Landelijk Bestuur om de naam van de Geloofsgemeenschap te gaan wijzigen. Gedeelte uit de brief: Veel leden en afdelingen willen graag meer bekendheid van de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB in de regio’s en in de landelijke pers. Onze huidige naam is te lang en te vaag. Al eerder zijn er door individuen en afdelingen suggesties gedaan voor een andere naam. Ook de Theologische Advies Commissie heeft een voorstel gedaan in 2012. Er is toen afgesproken om het identiteitstraject los te koppelen van het gesprek over een nieuwe naam. Wij komen nu terug op dit voorstel. Zijn wij nu toe aan de naamsverandering van Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB naar Vrijzinnigen Nederland? U, het bestuur, ontvangt nog een brief met de stand van zaken en de vraag om een reactie. Op 10 maart bespreekt het landelijk bestuur de notitie voor het bespreken van de nieuwe naam in de regionale bijeenkomsten en vervolgens wordt in die bijeenkomsten gepeild of de vereniging toe is aan een nieuwe naam. Op de AV van 10 mei zal dan een definitief voorstel besproken worden. Het bestuur van Voorburg - Sassenheim/Lisse e.o. vraagt u om voor 7 maart a.s. te reageren naar de secretaris Jan Jager ([email protected] of 06 206 175 39) of u wel een andere naam wilt en/of welke naam u geschikter acht. (voor de huidige naam zie het bijgevoegde logo). Simon van Proosdij

In memoriam Woensdag 12 februari is overle­ den Mw. T.A.H. van Pelt-Bron op de leeftijd van drieëntachtig jaar. Mw. Atie van Pelt is langdurig lid geweest van onze geloofsgemeen­ schap en zij zat jarenlang in het bestuur van de Stichting Gods­ dienstonderwijs aan de Openbare Scholen.

Vooral de laatste jaren nam haar gezondheid sterk af. Tot het laatst toe is zij thuis verpleegd door haar man Wim samen met de Thuis­ zorg. Dinsdag 18 februari is zij ter aarde besteld op de begraafplaats aan de Rodelaan. Velen waren aanwezig om haar op haar laatste gang te begeleiden. Tijdens de begrafenisplechtigheid

werd aandacht besteed aan de vele interesses van Atie op het gebied van kunst en cultuur, waar zij tijdens haar vele reizen met Wim zo van genoot. Tussendoor werden stukken muziek beluis­ terd, waar zij tijdens haar leven zo van gehouden heeft. Al met al een warm afscheid van een lieve, erudiete vrouw. Moge zij rusten in vrede.   W.T.  

  -2-

Hoeksteenkoor Op zondag 23 maart zal er een dienst zijn o.l.v. ds. K. Bezemer met als thema: Op zoek naar geluk. Tijdens die dienst zullen er door het Hoeksteenkoor o.l.v. Frits Muusse de volgende liederen worden ge­ zongen: Nada te turbe                 Taizé Praise we the Lord         Elliot Psalm 111                        Pieter Hellendaal Organist: Henriek Dijkstra       Mag je Jezus' kruiswoorden verkeerd citeren? In de marge van het tragische le­ bracht om daarmee volgens de venseinde van mevr. Borst, oud­ gangbare - orthodoxe - theologie minister van  Volksgezondheid, de zonden der mensheid weg te twee weken geleden, werd in de nemen. Welk offer van dat for­ media herinnerd aan de woorden maat heeft mevr. Borst bij de die ze sprak na de aanvaarding in voorbereiding van dit wetsont­ de Eerste Kamer van haar wets­ werp moeten brengen om dit ontwerp over euthanasie in 2001 loodzware citaat te mogen ‘Het is volbracht’ en ook aan de bezigen? gramschap die die woorden in   religieuze kring hadden opgeroe­ Ton Spruijt pen. Je mag de woorden die Jezus   volgens Mattheüs aan het kruis   sprak, niet citeren, zo werd ge­ zegd, en ze werd ook beticht van misbruik van die woorden juist in de Paasweek met de woorden van de Mattheüs Passion op Palm­ zondag nog in de oren. In de NRC van 13 februari werd die reactie nu weggezet als voortkomend uit onbegrip over haar werkelijke gevoelens van intense opluchting. Nu zijn die woorden indringend  genoeg om vaak geciteerd te wor­ den, maar dan wel in de juiste betekenis. Mevr. Borst’s verzuch­ ting kwam voort uit de moeizame en jarenlange wordingsgeschiede­ nis van dat wetsontwerp.  Zij had   dus alle reden om opgelucht en waarschijnlijk ook verheugd te zijn. Maar die achtergrond is van een gans andere orde dan Chris­ tus’ verzuchting aan het eind van zijn beproeving aan het kruis waarbij Hij het offer van zijn leven

          Kopieergedrag De winterspelen zijn weer voorbij en we hebben allemaal genoten. Tijdens de spelen las ik in een Belgische thriller uit 2001 een stukje waarin de mening van Bel­ gen over de Nederlanders naar voren komt. Kinderen leren din­ gen door hun ouders te imiteren en volwassenen bootsen het gedrag van anderen na om niet uit de toon te vallen. Mensen willen op elkaar lijken. Zelfs als ze zich tegen iets afzetten, zoeken ze steun bij gelijk­ gezinden. Zo ontstaan verenigin­ gen, politieke partijen en volkeren. Het is allemaal een kwestie van identificatie. Neem de Nederlan­ ders bijvoorbeeld, als je hen afzon­ derlijk vraagt wat ze denken over een of ander maatschappelijk pro­ bleem, krijg je zestien miljoen me­ ningen te horen, maar als een land­ genoot een opmerkelijke prestatie neerzet, slaan ze allemaal oranje uit.   Marijke van Proosdij    

 

-3-

    De Apocalyps in de beeldende kunst - 10 In vers 2 van hoofdstuk 18 roept een engel naar Johannes:  ‘Gevallen, gevallen is het grote Babylon! en het is geworden tot een woonplaats van demonen’.  Babylon, het centrum van duivelse machten. De be­ schrijving is hier bijzonder kleurrijk, met veel reminiscenties aan voorspellingen in de Oudtestamentische boeken Jesaja en Ezechiël. Eerder is al gememoreerd dat in Openbaring Babylon symbool staat voor Rome, in Johannes’ tijd centrum van macht en wereldse geneug­ ten, waar keizer Nero (37 – 68 na Chr.) en opvolgers een schrikbewind t.o.v. de Christenen voerden. Het tapijt van Angers blinkt weer uit door indringende schildering van het gebeuren, met de roepende engel en de duivelen die zich staande proberen te houden tussen de ruïnes. Een fraai contrast daarmee vormen de sierlijke twijgen in de overge­ bleven  ruimte. (afb. 1). Hoofdstuk 19 beschrijft de vreugde die alom heerst over de op handen zijnde overwinning ‘En ik hoorde een stem van een grote schare als een stem van vele wateren (…) zeggende ‘Halleluja! Want de Here, onze God, de Almachtige, heeft het koningschap aanvaard’, waarbij prof. Quispel aantekent dat hiermee het Koninkrijk van God is be­ gonnen, terwijl Zijn onderkoning, de Messias, ten strijde trekt om de laatste slag te leveren. (afb. 2).   Erratum In de laatste zin van de vorige aflevering werd Lucas Cranach impli­ ciet als auteur van afb.4 aangeduid. De tekst had daar moeten luiden 'Lucas Cranach en sommige andere kunstenaars' (w.o. dus de onbe­ kende houtsnij-kunstenaar uit het onderschrift van afb. 4).  Afb. 3 van de vorige aflevering werd per abuis kopstaand afgedrukt.   Ton Spruijt   Het is gekwadrateerd. Op dezelf­   de wijze gezien heeft het getal voor 'vrouw', de 'vier', als verste ontwikkeling de vier in het kwa­ draat, de zestien dus. 'Man' en 'vrouw' samen, als zij tot eenheid worden gemaakt in de staat waar­ in zij het hoogste, het verste berei­ ken dat zij in hun zijn kunnen bereiken, hebben dan dus 9+16=25. En 25 is het kwadraat, de voltooi­ ing van de 'vijf'. En dat wordt dus bedoeld met 'kind'. Het is de vrucht van de tot eenheid gewor­   den 'man' en 'vrouw', ieder van Stelling van Pythagoras hen in de voltooiing van zichzelf.  Het getal waarmee in het oude Dan wordt dus het nieuwe gebo­ weten het begrip 'man' werd uit­ ren. gedrukt is de 'drie'. Dat getal vindt Het is dus niet zo dat man + zijn voltooiing in zijn kwadraat, vrouw=kind. Immers, 3+4 is niet het getal 'negen'. De drie is dan in 5. Doch het is wel zo dat man ( in betrekking gebracht met het vervulling van zijn bestaan) + hoogste, het uiterste dat in een vrouw( in vervulling van haar wereld van de drie mogelijk is. bestaan)= kind( in vervulling van -4-

Afb.1

Afb.2

zijn bestaan). Man en vrouw staan als tegengestelde begrippen tegenover elkaar om als voltooi­ ing van zichzelf het kind te maken. En het kind kan alleen zijn als het de voltooiing van man en vrouw als voorwaarde heeft. Indien men iets meer weet van de kennis van de wereld in de oud­ heid, dan mag men wel veronder­ stellen dat datgene wat wij nu nog kennen als de stelling van Pyt­ hagoras in wezen een uitdrukking was van een algemene levenswet, die in geometrische vorm ge­ bracht uitdrukte hoe uit het man-principe en het vrouw-prin­ cipe, als deze in een verhouding tot elkaar staan als uitdrukbaar in de geometrie door middel van een rechte hoek, als these en anti­ these, het kind-principe als syn­ these voortvloeide, de beide 'ou­ ders' verbindende als een hypote­

nusa. De drie, vier en vijf zijn de enige direct op elkaar volgende hele getallen die deze stelling uit­ drukken. Zij hebben dan ook in de systematiek van de Bijbel een bijzondere betekenis.   Uit 'De Bijbel als Schepping' van Friedrich Weinreb   Marijke van Proosdij    

De St. Martinuskerk te Voorburg, gezien v.a. de Westvlietweg. Labyrinten 3 Het Labyrint in de St. Martinuskerk Nu we na Katrijne’s overdenking over labyrinten in het februari 2013-nummer en het als Kerst­ puzzel vermomde labyrint in Hong Kong (identiek aan zijn bekende broertje in de Kathe­ draal van Chartres) in de wonder­ wereld van het labyrint verzeild zijn geraakt, is het tijd om ook met enkele labyrinten dichter bij huis kennis te maken. Allereerst is daar het labyrint in de voorhal van de neogotische St. Maartens­ kerk aan het Oosteinde in Voor­ burg (afb. 1, 2). De kerk dateert uit 1893 en beleefde een restaura­ tie in 1990-1993 en een herinde­ ling in 2010/2011. Het labyrint doorstond deze werkzaamheden vrijwel ongeschonden. Anders dan in Chartres en diens gelijken is dit labyrint vierkant met recht­ hoekige paden. Het is, op een detail na, een kopie van de laby­ rinten bij de Haagse St.Ja­ cobskerk, in St. Omer (Frans Vlaanderen,  een kleinere 19e eeuwse kopie van een veel oudere die door Napoleon verwoest was) en bij de St. Urban-kerk in Ott­

marsbocholt, Duitsland–NRW. Verder ligt in de Pacificatiezaal van het Gentse raadhuis een lang­ werpig exemplaar van dit type (1533). Een interessant detail van het Voorburgse labyrint is dat men na het betreden hiervan via de witte tegelbaan direct na de voor­ deur, al meteen na het eerste hoekpunt een viersprong tegen­ komt. Dit is in strijd met de laby­ rintwetten, die weliswaar een in­ gewikkelde route voorschrijven maar geen keuzepunten toelaten. De achtergrond hiervan is onbe­ kend.  Wel heeft een ’verkeerde’ padkeuze geen tragische gevolgen omdat men, wanneer men niet het ‘goede’ pad kiest , via een relatief korte route toch weer bij de vier­ sprong uitkomt, waarna men via het overgebleven pad veilig zijn weg kan vervolgen. Na de gebrui­ kelijke ingewikkelde resterende route - symbool voor het wissel­ vallige levenspad - komt men dan bij het centrale witte vierkant uit en bevindt men zich aan de voet van de kruisfiguur, met de blik gericht op de eigenlijke kerkin­ gang, e.e.a. beladen met symbo­ liek. -5-

Net als bij het Chartres-labyrint is ook in deze een uitvoerige ge­ tallensymboliek verwerkt;  geïn­ teresseerden kunnen daarvoor te rade gaan bij drs. Luis Kaserer, pastor bij het WZH Prinsenhof, Leidschendam, die binnenkort in de hal van Prinsenhof een laby­ rint-healing zal leiden.  Het St. Martinuslabyrint is door de smal­ le paden niet geschikt voor litur­ gisch gebruik. In het volgende nummer gaan we een ander kerklabyrint in de naaste omgeving bezoeken.   Ton Spruijt    

Labyrint in de voorhal van de St. Martineskerk.

Straat besmet met muziekvirus

Foto's Jan Jager en Ton Spruijt

Straat besmet met het muziekvirus

(Voorburgse krant)

Zondag 9 februari traden in het Vrijzinnig Centrum de Hoeksteen het Swaensteijnkinderkoor, het Hoeksteenkoor en Homuskwartet en leerlingen van Julia Bronkhorst op bij het concert 'Muziek kent geen leeftijdsgrens'. De jongste zanger was 5 jaar, de oudste zanger 94 jaar. De ruim 100 aanwezigen genoten van dit gevarieerde concert van populaire, klassieke en religieuze muziek. De liederen werden begeleid door Alina Konstantinova, piano, Albert van der Haven, orgel en Johan Verdouw, piano die ook de twee kinderliedjes 'Sterren' en 'Maak je geen zorgen' had gecomponeerd. Het Hoeksteenkoor o.l.v. Frits Muusse bracht o.a. het prachtige Otsje Nash (het Russische Onze Vader) ten gehore en het Homuskwartet het Agnus Dei en het Ingemisco van B. Oenema. Het geheel werd gecoördineerd en op bevlogen wijze geleid door de Voorburgse muziekpedagoge Julia Bronkhorst. Het Indianenlied, dat Julia Bronkhorst uit Amerika had meegebracht, werd als eerste en laatste lied door het Swaensteijnkinderkoor gezongen, op aanstekelijke wijze begeleid door Ron Jansen op zijn authentieke sjamanentrommel. De meeste kinderen van het Swaensteijnkinderkoor wonen in dezelfde straat; vandaar dat Julia kon spreken van ‘een straat die aangetast was door het muziekvirus’.

-6-

Slotakkoord

.

Foto's Ton Spruijt

Tot slot werd door ouders en kinderen 'Somewhere over the Rainbow' gezongen

-7-

Colofon www.editoo.nl

Indien onbestelbaar: Rozenboomlaan 119, 2274 HK Voorburg

Rooster   zo 2 mrt

10.30 u Hoeksteenlezing Menselijke identiteit, brein of geest? Spreker prof. dr. Herman van Praag.           zie Stemmen februari do 6 mrt 10.30 u OntMoeting, gastvrouw Marianne Geervliet vr 7 mrt 14.45 u Kring Desgevraagd, de kracht van bijbelse beelden door ds. C. ter Linden o,l.vl ds. R.F. Philipp. zo 9 mrt 10.30 u Gezamenlijke kerkdienst, ds.M. Slootman do 13 mrt 19.30 u Kring Religieus-maatschappelijke vraagstukken   ds. K. Bezemer ma 17 mrt 13.30 u Griekse leeskring. Openbaring 17, tevens verto­ ning diaserie De Apocalyps in de kunst.  Locatie: Scheltuslaan 27, Voorburg. zo 23 mrt 10.30 u Kerkdienst, ds. K. Bezemer *,   m.m.v. het Hoeksteenkoor do 3 apr 10.30 u OntMoeting, gastvrouw Marianne Geervliet vr 4 apr 14.45 u Kring Desgevraagd,de kracht van bijbelse beelden door ds. C. ter Linden o.l.v. ds. R.F. Philipp zo 6 apr 10.30 u Hoeksteenlezing Symboliek van het Koningschap, spreker drs. Sjef Laenen   * Er is een samenvatting van de overdenking beschikbaar.    Na de diensten is er gelegenheid tot koffiedrinken.

Voorganger: Ds. K. Bezemer, Adr. Van Ostadelaan 9 2343 EL Oegstgeest Tel.: 071 532 04 38 [email protected]   Secretariaat: J.J. Jager, Tel.: 06 206 175 39 [email protected]   Penningmeester M.P.E.GeervlietStruikenkamp Tel: 070-383 15 15 penningmeesterhoeksteen@gmail. com   Sassenheim/Lisse e.o.: G. Vallenduuk-Visser Tel.: 0252 213 998 [email protected] Contactpersoon ziekenhuisopnamen: C.W. Schippers-de Jong Tel.: 079 32121 95 [email protected]   Redactie Stemmen: G. Hornman-Oldenbeuving M.van Proosdij-v.d. Beukel H. van Wingerden W. Toes   Eindredactie: A.G. Spruijt Tel.: 070 347 28 07 [email protected]   Bankrekeningnummer: NL93INGB0000137735 Vereniging van Vrijzinnig Gods­ dienstigen te Voorburg   Abonnement Stemmen: € 25,00 per jaar

Inleveren copij

Redactieadres:  [email protected] Rozenboomlaan 119 2274 HK Voorburg

Wilt u kopij in Times New Roman 12, regelafstand 1, voor het aprilnummer a.u.b. inzenden uiterlijk woensdag 19 maart a.s. naar ons redactieadres: [email protected] of naar Rozen­ boomlaan 119, 2274 HK Voorburg

  Website www.vrijzinnigcentrumdehoek­ steen.nl