Startles Fondsenwerving en Collecte
voor maatschappijleer, economie voor middenbouw vmbo, havo, vwo
2
Inleiding U gaat een les geven over het thema fondsenwerving en collecte bij het Nederlandse Rode Kruis. Hoe komt het Rode Kruis aan geld om haar vele projecten uit te kunnen voeren? Het feit dat het Rode Kruis werkt met vrijwilligers maakt dat er veel meer werk kan worden verzet dan wanneer het om betaald werk zou gaan. Het werken met vrijwilligers is één van de grondbeginselen van het Rode Kruis. Na deze les kunt u het Rode Kruis uit uw woonplaats of regio vragen of een (collecte)vrijwilliger een gastles kan geven over de fondsenwervende activiteiten van het Rode Kruis. De focus zal daarbij liggen op de jaarlijkse Nationale Collecteweek. Voorafgaand aan deze les kunt u ook een introductieles over het Rode Kruis geven of laten geven door een vrijwilliger van het Rode Kruis. In deze lessen wordt uitgelegd waar het Rode Kruis voor staat en wat zij doet. Het Rode Kruis wil met deze lessen de betrokkenheid van jongeren met het werk van het Rode Kruis vergroten en hen inspireren tot het uitvoeren van een maatschappelijke stage voor het Rode Kruis. In deze handleiding vindt u achtergrondinformatie over het thema, een lesopzet (inclusief powerpointpresentatie), makkelijk te kopiëren werkbladen met vragen en opdrachten voor de leerlingen, en antwoordsuggesties.
Kruis onafhankelijk van de overheid kan opereren. Financiering Hoe meer hulp het Rode Kruis verleent, hoe meer geld er natuurlijk nodig is. Dit geld komt op verschillende manieren bij het Rode Kruis binnen. De belangrijkste manieren zijn: • via de overheid • via incidentele en structurele donateurs • via de jaarlijkse buscollecte • via nalatenschappen • via giften • via speciale acties zoals Nationale Postcode Loterij, Stichting Samenwerkende Hulporganisaties (SHO), Serious Request enzovoort. De baten in 2009 voor het Nederlandse Rode Kruis (in duizenden euro’s). Collecten (inclusief collectemailing) Contributies Giften nationale doeleinden Giften internationale doeleinden Nalatenschappen Eigen acties en overige Nationale Postcode Loterij, Stichting SHO, Sponsor Loterij, Stichting Vluchteling 3FM-actie incl. overheidsbijdrage Totaal fondsenwerving Subsidies van overheden Baten uit beleggingen Overige baten Totaal baten
2.668 13.899 4.670 4.315 11.780 4.805 2.180 7.113 51.430 19.384 1.672 1.354 73.840
Van het totale bedrag aan baten is ongeveer 25% afkomstig van de overheid en 70% afkomstig uit fondsenwervende activiteiten. De bestedingen in 2009 van het Nederlandse Rode Kruis (in duizenden euro’s).
Het Rode Kruis is een niet-gouvernementele organisatie (ngo) die zich richt op een bepaald maatschappelijk belang, zowel in Nederland als daarbuiten. Dit betekent dat het Rode
4.866 4.595 24.456 26.957 60.873 10.145 132 5.891 77.041
Startles : Collecte
Achtergrondinformatie
Voorlichting en bewustwording Voorbereiding en coördinatie internationale activiteiten Internationale activiteiten Sociale hulp en noodhulp nationaal Totaal besteed aan doelstelling Kosten eigen fondsenwerving Kosten acties van derden Beheer en administratie Totaal lasten
3
De wervingskosten van het Rode Kruis voor eigen fondsenwerving bedroegen in 2009 € 10,1 miljoen ofwel 24,08 % van de baten uit eigen fondsenwerving. Dit is een stijging ten opzichte van 2008 van € 1,6 miljoen en ten opzichte van de begroting zien we een stijging € 2,2 miljoen. Deze hogere kosten weerspiegelen de algemene trend dat het op peil houden van de eigen fondsenwerving het Rode Kruis steeds meer inspanning kost. Fondsenwerving Het Nederlandse Rode Kruis doet actief aan fondsenwerving, zowel op de particuliere als de zakelijke markt. Het doel van fondsenwerving is om nieuwe donateurs en fondsen te werven en bestaande donateurs te behouden. Voor de fondsenwerving onder leden en donateurs worden verschillende kanalen ingezet, zoals direct dialogue (werving via één op één gesprekken, onder meer op straat), evenementen, telemarketing en mailings. Jaarlijks wordt er ongeveer 25 miljoen euro aan particuliere donaties geworven voor het Nederlandse Rode Kruis. Mede dankzij deze inkomsten kan het Rode Kruis haar hulpverlening uit blijven oefenen. De afdeling voor de zakelijke markt richt zich op de top 500 van bedrijven. Een voorbeeld hiervan is de Rabobank, waar het Rode Kruis sinds 2007 mee samenwerkt. In Jakarta (Indonesië) steunt de Rabobank Foundation een rampenvoorbereidingsprogramma om de kwetsbaarheid van mensen te verminderen. Daarnaast verstrekt de Rabobank microfinanciering als middel voor een goede wederopbouw na een ramp. In 2009 is hier 200.000 euro voor geworven. Collecte Het houden van een buscollecte is een belangrijke fondsenwervende activiteit van het Rode Kruis. Elk jaar is er in juni een week gereserveerd voor de Nationale Collecteweek van het Rode Kruis. De opbrengst van deze collecte gaat naar de lokale afdelingen van het Rode Kruis die daarmee hun activiteiten kunnen bekostigen. Dit zijn met name activiteiten die zich richten op de meest
kwetsbare mensen in de samenleving, zoals chronisch zieken, ouderen en mensen met een beperking. Dankzij duizenden vrijwilligers en de opbrengst van de buscollecte worden deze mensen bezocht, worden er activiteiten voor hen georganiseerd, zoals een uitstapje, een mobieltjesles of een cursus ‘Vrienden maken’. Om te voorkomen dat meerdere goede doelen tegelijkertijd komen collecteren, stelt de Stichting Collecteplan jaarlijks het collecterooster vast. Dit rooster moet worden goedgekeurd door het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF). Het collecterooster is een kalender waarop voor ieder aangesloten fonds staat vermeld in welke week gecollecteerd mag worden. Het rooster is ook een advies aan de gemeentebesturen om alleen aan de genoemde instellingen desgevraagd in zo’n toegewezen periode een collectevergunning te verstrekken.
Belangrijke feiten • Het Rode Kruis had eind 2009 238.364 structurele donateurs. • 251.703 mensen steunden in 2009 het Rode Kruis met een incidentele bijdrage. • In 2006 bedroeg de totale Collecteopbrengst €1.094.467,90, in 2007 €1.404.229,11, in 2008 €1.665.579,13. • In 2009 bedroeg de totale Collecteopbrengst € 1.901.293,74; 24.838 collectanten van 230 afdelingen deden toen mee. • In 2010 bedroeg de totale Collecteopbrengst € 1.855.437,81; toen waren er 26.474 collectanten van 228 lokale afdelingen. Handige links www.rodekruis.nl www.cbf.nl www.collecteren.nl www.goededoelen.nl
Startles : Collecte
Centraal Bureau Fondsenwerving Om deze bijdragen binnen te kunnen krijgen voert het Rode Kruis diverse activiteiten uit die geld kosten. Het Centraal Bureau van Fondsenwerving heeft een norm gesteld voor de hoogte van deze kosten ten opzichte van de geworven baten. Dit mag maximaal 25% zijn over een periode van drie jaar.
4
Lesopzet Deze themales over de financiën en de collecte van het Nederlandse Rode Kruis neemt één lesuur in beslag. U kunt gebruik maken van de powerpointpresentatie die het Rode Kruis hiervoor heeft ontwikkeld (titel: ppt Fondsenwerving en collecte - startles). Een samenvatting van de presentatie vindt u in deze handleiding. Na de les of als huiswerk kunt u de leerlingen zelfstandig laten werken met de vragen & opdrachten op de werkbladen. U vindt tevens antwoordsuggesties in deze handleiding. Deze kunt u eventueel aan uw leerlingen geven of u bespreekt de antwoorden gezamenlijk in de klas. De vragen en opdrachten zijn er op gericht om de leerlingen te informeren over hoe het werk van het Rode Kruis gefinancierd wordt. De opdrachten lopen op in moeilijkheidsgraad en sluiten aan bij verschillende leerstijlen. Afhankelijk van het niveau waaraan u les geeft, kunt u zelf opdrachten uitkiezen voor de leerlingen of u geeft uw leerlingen de vrijheid om zelf te kiezen welke opdrachten ze maken aansluitend bij hun niveau en leerstijl/motivatie.
Samenvatting presentatie Toelichtende teksten die u bij de presentatie kunnen ondersteunen vindt u in de powerpointpresentatie zelf (notities). De onderwerpen die aan bod komen zijn: 1) Inleiding + programma (5 minuten). 2) Voorkennis goede doelen (5 minuten). Wat weten de leerlingen al van de financiering van de goededoelensector? 3) Baten en uitgaven Rode Kruis (5 minuten). Voorbeeld van de inkomsten + uitgaven van het Rode Kruis in 2009. 4) Fondsenwerving > video Serious Request 2009 (10 minuten). Onderscheid particuliere en zakelijke markt. Doelstelling fondsenwerving. Voorbeelden. 5) Collecte (10 minuten). In Nederland kun je niet zomaar collecteren, daar zijn allerlei regels voor. Hoe pakt het Rode Kruis dit aan? 6) Discussie (15 minuten). Stelling: Het geld dat fondsenwerving kost kan beter direct besteed worden aan hulp.
Doelen van de les • Leerlingen kunnen minimaal drie manieren noemen hoe het Rode Kruis aan geld voor haar projecten komt. • Leerlingen krijgen inzicht in de hoogte van de bedragen. • Leerlingen zijn enthousiast om een maatschappelijke stage voor het Rode Kruis te vervullen.
Startles : Collecte
Er zijn twee extra opdrachten geformuleerd die meer vragen dan het reproduceren van de informatie die in de les is gegeven. Ze vragen leerlingen om een mening te vormen, om informatie te zoeken op internet en om de inzet van creativiteit.
5
Vragen & opdrachten leerlingen 1. Money money money Streep het foute antwoord door: a. De actie van Serious Request leverde het Rode Kruis in 2009 ruim 7 / 17 miljoen euro op voor malariabestrijding wereldwijd. b. Het Rode Kruis krijgt met fondsenwerving 5 / 50 miljoen euro binnen. c. De Nederlandse overheid gaf in 2009 9 / 19 miljoen euro aan het Nederlandse Rode Kruis. d. Het Rode Kruis besteedde in 2009 10 / 24 miljoen euro aan internationale activiteiten. e. Het Rode Kruis besteedde in 2009 10 / 26 miljoen euro aan sociale hulp en noodhulp in Nederland. 2. Tv-actie a. Een belangrijke tv-actie van het Rode Kruis is Serious Request. Met wie werkt het Rode Kruis samen tijdens deze actie? b. Deze tv-actie is bedoeld om geld in te zamelen voor een goed doel. Beschrijf in maximaal een half A4tje hoe de fondsenwerving bij Serious Request in zijn werk gaat. c. Waarom is een tv- en radioactie vaak succesvol? 3. Baten Rode Kruis I. Carla Planken: “Ik vind het belangrijk om aan een goed doel te geven, maar ik kan ze niet allemaal steunen. Aan het einde van het jaar maak ik altijd een vast bedrag over naar het Rode Kruis. (…) heb ik alle vertrouwen dat mijn geld goed terecht komt. Ik word ook goed op de hoogte gehouden via het Rode Kruis-magazine dat ik elk kwartaal in de bus krijg. Zo krijg ik een idee van alles wat ze doen. Of het nu is voor binnenlandse hulp of noodhulp in het buitenland, ik vertrouw erop dat het Rode Kruis de juiste keuze maakt waar ze mijn donatie aan besteedt.” II. Van de heer Siegerdsma uit Leeuwarden kreeg het Rode Kruis een bijzonder erfstuk: een renpaard. We hebben met deskundige hulp het renpaard verkocht en de opbrengst is besteed aan onze projecten. Bron: Jaarverslag 2009
4. Ff rekenen In 2009 hebben 24.838 mensen zich als collectant ingezet voor het Rode Kruis. Al deze collectanten gingen in de Nationale Collecteweek van het Rode Kruis (week in juni) bij de deuren langs om mensen te vragen een bijdrage te leveren voor het werk van het Rode Kruis. a. Zoek op internet (bijvoorbeeld bij het Centraal Bureau voor de Statistiek) eens op hoeveel huishoudens (=woningen =deuren) er in Nederland zijn. Bij hoeveel deuren moet elke collectant aanbellen om bij iedereen in Nederland langs te zijn geweest? b. Wat vind je van dat aantal? Vind je het veel of weinig? c. In de Nationale Collecteweek in 2009 haalde het Rode Kruis 1.900.626,74 euro op. Hoeveel is dat per collectant? d. Vind je dat de moeite waard of niet? Licht je antwoord toe.
Startles : Collecte
a. Twee manieren van fondsenwerving worden hier beschreven: donateurschap en nalatenschap. Welke persoon doet wat? Zet de woorden bij de teksten. b. Uit tekst I kun je lezen dat het belangrijk is om mensen die het Rode Kruis steunen te informeren. Hoe doet het Rode Kruis dat? c. Waarom is dit volgens Carla Planken belangrijk?
6
e. In 2008 werd er 1.665.579,13 euro met de collecte opgehaald. Dat is een stijging / daling van ….. procent. 5. Goede doelen Overzicht fondsen die collecteren, aantal collectanten en de opbrengst (2009) Collectebus Fondsen Hersenstichting Nederland/NFGV Amnesty International Jantje Beton Reumafonds SIMAVI ZOA Fonds gehandicaptensport Nederlandse Hartstichting Nationaal Fonds Kinderhulp Nederlands Astma Fonds Nationaal Epilepsie Fonds Prins Bernhard Cultuur Fonds Algemene Nederlandse Gehandicapten Organisatie Maag Lever Darm Stichting Nederlandse Rode Kruis KWF Kankerbestrijding Prinses Beatrix Fonds Nierstichting Nederland Fonds Verstandelijk Gehandicapten Nederlandse Vereniging tot Bescherming van Dieren Nederlandse Brandwonden Stichting Diabetes Fonds Nederland Stichting Alzheimer Nederland Nederlandse Stichting voor het Gehandicapte Kind Totaal
Opbrengst (€) 2009 € 749.000 € 1.653.100 € 1.634.000 € 3.776.500 € 551.000 € 920.000 € 786.000 € 4.212.300 € 1.175.600 € 3.186.700 € 1.652.000 € 1.191.400
Collectanten 2009 9.500 19.500 42.500 65.000 12.000 15.900 14.500 75.000 22.300 49.000 38.000 40.000
€ € € € € € €
841.400 1.510.000 1.901.000 8.326.000 1.649.000 4.567.700 1.430.300
18.400 26.500 25.000 120.000 31.500 75.000 35.000
€ € € € €
1.452.000 2.950.000 1.980.000 1.544.000 590.000
17.100 49.000 29.000 22.500 7.500
€ 50.229.000
859.700
Startles : Collecte
a. Maak de top 3 van fondsen die het meeste geld op hebben gehaald tijdens hun collecteweek. b. Welke drie fondsen hadden de meeste collectanten? c. Welke plek neemt het Rode Kruis in op de lijst van opbrengsten en op de lijst van collectanten? d. Welk fonds of fondsen zou jij zeker geld geven? Als je een fonds niet kent, kun je op internet informatie zoeken. e. Welk fonds of fondsen juist niet?
7
6. Fondsenwerving a. Aan wat voor soort fondsenwerving doen Fokke & Sukke hier? b. Wat vind je van deze manier van fondsenwerving? c. In 2010 waren er twee grote rampen waar geld voor werd ingezameld: Haïti en Pakistan. Wat voor rampen gebeurden er in deze landen? d. Zoek op internet eens op hoeveel geld er is opgehaald door de Samenwerkende Hulporganisaties (SHO) voor deze twee rampen.
VERBETER DE WERELD
BEGIN Startles : Collecte
7. Loesje a. Misschien ken je deze poster van Loesje al. Wat wil Loesje hiermee zeggen? b. Bedenk zelf een Loesje-tekst voor een fondsenwervende actie. Dat mag voor het Rode Kruis zijn, maar ook voor een ander goed doel.
Postbus 1045
6801 BA Arnhem
www.loesje.nl
8
Extra 8. Controle
In Nederland houdt het Centraal Bureau voor Fondsenwerving (CBF) al sinds 1925 alle mogelijke gegevens bij over fondsenwerving en goede doelen in Nederland. Hiermee zorgt het CBF ervoor dat iedereen alles kan weten over de goededoelen-sector in Nederland. Daarnaast houdt het CBF toezicht op goede doelen in Nederland. Op verzoek van het goede doel beoordeelt het CBF het bestuur en beleid van de instelling, hoe ze geld binnenkrijgen, hoe ze het besteden en hoe ze daar verslag over uitbrengen. Als de goede doelen aan de criteria van het CBF voldoen krijgen ze een stempel van goedkeuring: het CBF-Keur voor grote goede doelen of het CBFCertificaat voor kleine goede doelen. Het CBF wil graag dat het publiek vertrouwen heeft en houdt in de goededoelenorganisaties. Dat is belangrijk omdat goededoelenorganisaties ontelbare zaken in de maatschappij financieren, maar die activeiten zijn niet altijd direct in geld uit te drukken, terwijl ze wel onmisbaar zijn voor het gezond functioneren van de samenleving.
Startles : Collecte
a. Omschrijf in je eigen woorden wat het doel van het CBF is. b. Het Rode Kruis wordt door het CBF erkend als goed doel. Welk logo staat op de site van het Rode Kruis? Kies uit de twee keurmerken. c. Waarom is zo’n keurmerk belangrijk voor het Rode Kruis? d. Op de site van het CBF kun je informatie over de goede doelen vinden. Schrijf een analyse waarin je het Rode Kruis vergelijkt met een ander goed doel dat je zelf uit kunt kiezen. Vergelijk hoeveel mensen er werken, hoeveel vrijwilligers, hoeveel geld ze uitgeven aan fondsenwerving, hoeveel geld ze binnenkrijgen enzovoort.
9
9. Nieuws
Crisis treft ook goede doelen Goede doelen zijn niet immuun voor de economische crisis. Na vijf vette jaren is de totale opbrengst uit eigen fondsenwerving van de twintig grootste goede doelen in het crisisjaar 2009 licht gedaald. De donaties zakten in 2009 met 2 miljoen euro naar 621 miljoen euro. KWF Kankerbestrijding blijft in Nederland veruit het grootste goede doel.
a. b. c. d.
‘Goede doelen helpen de zwakkere groepen in de samenleving’, benadrukt Bosma. ‘De burger wil hen niet laten stikken.’ De Zonnebloem was vorig jaar de grootste winnaar van de goede doelen. Het fonds zit al jarenlang in de lift. De opbrengst steeg dankzij de extra aandacht door het zestigjarige jubileum en de verhoging van de vrijwillige bijdrage van de donateurs.
Bron: Volkskrant, 8 juli 2010
Waarom kregen de goede doelen minder geld binnen in 2009? Welke vormen van fondsenwerving worden in het artikel genoemd? Welke vormen van fondsenwerving stegen en welke daalden? Denk je dat de heer Bosma van het VFI gelijk krijgt met zijn opmerking over 2010 en 2011? Discussieer in tweetallen over deze vraag.
Startles : Collecte
Dit blijkt uit het jaarlijkse onderzoek van de Volkskrant naar de baten uit eigen fondsenwerving van de goede doelen. Bij twaalf instellingen daalden de donaties. De Hartstichting (–7,6%), Plan Nederland (–6,4%) en Kerk in actie (–5,2%) waren de grootste verliezers. Acht goede doelen zagen hun opbrengst vorig jaar nog stijgen. Vooral de opbrengst uit nalatenschappen en de sponsoring van bedrijven ging vorig jaar flink omlaag, blijkt uit aanvullend onderzoek van de branchevereniging voor goede doelen, de VFI, dat later deze maand verschijnt. Volgens de VFI, die geen individuele gegevens van goede doelen openbaar maakt, zijn de totale inkomsten van hun leden uit eigen fondsenwerving vorig jaar met 1,9% gedaald. Kleinere goede doelen met een opbrengst tot 2,5 miljoen euro deden het daarbij iets beter dan grote goede doelen. ‘Een economische crisis werkt altijd met vertraging door bij goede doelen, zegt directeur Gosse Bosma van de VFI. ‘Als de burger nog in de koopkracht wordt geraakt, zullen ook 2010 en 2011 zware jaren worden.’ Er zijn ook meevallers. De opbrengsten uit collectes en lidmaatschappen steeg vorig jaar nog licht.
10
Antwoordsuggesties 1. a. b. c. d. e.
7 50 19 24 26
2. a. 3FM. b. Eigen antwoord, kern is: drie dj’s zitten een week opgesloten in een glazen huis en draaien voor geld plaatjes; daarnaast verzamelen mensen op allerlei andere manieren geld in. c. Door tv en radio bereik je een groot publiek. 3. a. Carla Planken = donateurschap, heer Siegerdsma = nalatenschap. b. Rode Kruis-magazine. c. Omdat je dan weet wat er met jouw geld gebeurt. 4. a. b. c. d. e.
7,2 miljoen gedeeld door 24.838 = ongeveer 2.500. Eigen antwoord. 76,52 euro. Eigen antwoord. Stijging van 14,1%.
a. b. c. d. e.
1) KWK Kankerbestrijding, 2) Nierstichting Nederland, 3) Nederlandse Hartstichting. 1) KWK Kankerbestrijding, 2) Nierstichting Nederland, 3) Nederlandse Hartstichting. e e 8 plek qua opbrengsten, 16 plek qua aantal collectanten. eigen antwoord. eigen antwoord.
a. b. c. d.
Belactie. Eigen antwoord. In Haïti was een aardbeving, in Pakistan een overstroming. Pakistan: ruim 25 miljoen euro, Haïti: ruim 111 miljoen euro.
5.
6.
7. a. Veel mensen willen de wereld wel verbeteren, maar doen vervolgens niets. Het hoeft niet groot te zijn, maar begin in elk geval zelf. b. Eigen antwoord. a. Het CBF houdt toezicht op de goede doelen in Nederland en zorgt dat de goededoelensector transparant is. e b. 2 CBF-Keur, voor grote goede doelen. c. Omdat ze hiermee laten zien dat ze betrouwbaar en verantwoord zijn. d. Eigen antwoord. 9. a. Omdat er een economische crisis heerst. b. donaties, nalatenschappen, sponsoring van bedrijven. c. stijgen: collectes en lidmaatschappen dalen: donaties, nalatenschappen, sponsoring van
Startles : Collecte
8.
11
bedrijven. d. eigen antwoord. Colofon Dit lesmateriaal is geschreven voor het middelbaar onderwijs in opdracht van het Nederlandse Rode Kruis. Het lesmateriaal is ontwikkeld door CEC, Geertje van der Pas, in samenwerking met het Nederlandse Rode Kruis. Samenstelling en redactie: Geertje van der Pas, Inez de Boer, Dagmar Ravensbergen, Willem Gisbergen, Suzanne Goedmakers, Iris van Ganzenwinkel, Paul van Oers, Immanuel Nijssen, Marjolein Bos. Ontwerp: LosDos creative media. Cartoons: Fokke & Sukke: www.foksuk.nl, Loesje: www.loesje.nl
Startles : Collecte
Copyright: Het Nederlandse Rode Kruis, 2011.
