Startles Internationale Projectparticipatie

Startles Internationale Projectparticipatie

voor maatschappijleer, economie voor middenbouw vmbo, havo, vwo

2

Inleiding U gaat een les geven over het thema internationale hulpverlening en wat het Nederlandse Rode Kruis op dat gebied allemaal doet. Een belangrijk aspect dat aan de orde zal komen is internationale projectparticipatie van het Rode Kruis. Veel lokale afdelingen van het Rode Kruis zijn voor meerdere jaren een overeenkomst aangegaan om een bepaald project van een Rode Kruisof Rode Halve Maanzustervereniging in een ontwikkelingsland te ondersteunen. Dit heet internationale projectparticipatie. Na deze les kunt u een gastles van een vrijwilliger van het Rode Kruis uit uw woonplaats of regio aanvragen. Deze vrijwilliger geeft voorlichting over het project dat door deze afdeling is uitgekozen om te ondersteunen. Indien u eerst een algemene introductie over het Rode Kruis wilt, dan is daar eveneens lesmateriaal voor beschikbaar. Het Rode Kruis wil met deze lessen de betrokkenheid van jongeren met werk van het Rode Kruis vergroten en hen inspireren tot het uitvoeren van een maatschappelijke stage voor het Rode Kruis.

Nederlandse ontwikkelingsbeleid Nederland geeft als rijk industrieel land op verschillende manieren geld aan landen en mensen die het nodig hebben. De internationale afspraak is dat Nederland jaarlijks minstens 0,7% van het Bruto Nationaal Product aan dit soort hulp besteedt. Dit komt neer op ongeveer 3,5 miljard euro. Er zijn drie soorten hulp waar dit geld van de overheid naar toe gaat: 1) Multilaterale hulp Nederland geeft een financiële bijdrage aan organisaties van de Verenigde Naties, de Wereldbank, het Internationaal Monetair Fonds en de Europese Unie. Hier gaat ongeveer de helft van het totale budget van het Nederlandse ontwikkelingsbeleid naar toe. De voordelen hiervan zijn: • politieke en economische belangen van de donorlanden spelen een minder belangrijke rol. • ontwikkelingslanden maken soms zelf deel uit van de internationale organisatie. • omdat een aantal multilaterale organisaties gespecialiseerd is in het geven van ontwikkelingshulp kan de hulp efficiënt verlopen.

Achtergrondinformatie Het Nederlandse Rode Kruis is door de Kroon, de Koningin en de ministers, erkend als vrijwillige hulporganisatie. Er is in Nederland maar één Rode Kruisvereniging. Ze handelt aanvullend en vervangend op de nationale overheid op het gebied van humanitaire hulpverlening, in overeenstemming met de Verdragen van Genève en Aanvullende Protocollen. De Nederlandse Staat heeft verklaard ervoor in te staan dat het Rode Kruis zijn taken en werkzaamheden te allen tijde onafhankelijk en in overeenstemming met de grondbeginselen van de Internationale Rode Kruis en Rode Halve Maan-beweging kan uitvoeren.

2) Bilaterale hulp Dit is hulp van land tot land. Nederland geeft aan een aantal landen direct hulp. Deze landen moeten voldoen aan een aantal criteria, zoals bijvoorbeeld goed bestuur en beleid. Het lijstje landen waar Nederland direct hulp geeft aan de regering neemt de laatste jaren af. Ongeveer 25% van het budget van het Nederlandse ontwikkelingsbeleid gaat naar deze vorm van hulp.

Startles : Internationale Projectparticipatie

In deze handleiding vindt u achtergrondinformatie over het thema, een lesopzet (inclusief powerpoint-presentatie), makkelijk te kopiëren werk-bladen met vragen en opdrachten voor de leerlingen, en antwoordsuggesties.

3

•

•

Steun lange termijn: Hieronder vallen projecten zoals HIV/aids bestrijding, rampenvoorbereiding en risicovermijding, capaciteitsversterking en gezondheidszorg. Een voorbeeld: In het noordwesten van Colombia is een aantal dorpen alleen via de rivier per boot bereikbaar. In dit gebied vechten leger, guerrillagroepen en drugshandelaren onderling. Gezondheidszorg is stil komen te vallen, omdat de zorgverleners het gebied niet meer in durven. Het Rode Kruis springt in om de gemeenschappen toch zorg te kunnen bieden. Regelmatig trekken twee boten met een medisch team het gebied in onder de vlag van het Rode Kruis om basisgezondheidszorg te bieden. Het Rode Kruis wordt door alle strijdende groeperingen gezien als een neutrale partij. Opsporing en contactherstel: Een land verscheurd door een conflict. Een stad in puin na een aardbeving. De eerste vraag die rijst bij de overlevenden: ‘waar is mijn familie?’ Het Rode Kruis helpt het contact te herstellen tussen mensen die elkaar zijn kwijtgeraakt.

Internationale hulpverlening en het Rode Kruis Het Nederlandse Rode Kruis maakt deel uit van de Rode Kruis- en Rode Halve Maanbeweging. Deze beweging bestaat uit: • ICRC, Internationaal Comité van het Rode Kruis > actief tijdens gewapende conflicten. • IFRC, Internationale Federatie van het Rode Kruis > actief tijdens rampen • 186 landelijke verenigingen > actief in eigen land afhankelijk van de omstandigheden en ondersteunt de zusterverenigingen waar nodig. Het Nederlandse Rode Kruis werkt dus nationaal en internationaal. Internationaal ondersteunt zij in ruim 55 landen de meest kwetsbaren met goederen, financiële steun of de inzet van Rode Kruismedewerkers. Deze hulp kan opgesplitst worden in: • Noodhulp: Deze steun verloopt hoofdzakelijk via het internationale Rode Kruis (ICRC en IFRC). Met de verenigingen ter plaatse wordt beoordeeld welke hulp nodig is. Zo verleent het Rode Kruis ondersteuning bij de gevolgen van de overstromingen in Pakistan, bij de aardbeving in Haïti, en bij de voortdurende conflicten in de Gaza. In 2009 organiseerde het Rode Kruis meer dan tweehonderd noodhulpprojecten in rampen conflictgebieden.

Projectparticipatie Lokale afdelingen van het Rode Kruis in Nederland tonen hun betrokkenheid bij het internationale werk van het Rode Kruis door het geven van voorlichtingen, door projectparticipatie en met eenmalige donaties voor bijvoorbeeld noodhulpacties. Van de afdelingen in Nederland doet ongeveer 70% mee met projectparticipatie. Deze afdelingen sluiten een overeenkomst af waarin ze aangeven de zustervereniging van het Rode Kruis in een bepaald land voor meerdere jaren te ondersteunen. Dit sluit aan bij één van de zeven grondbeginselen van het Rode Kruis, namelijk ‘algemeenheid’. Dit betekent dat alle nationale verenigingen opgeroepen worden om hun zusterverenigingen waar mogelijk en nodig te ondersteunen, zowel in hun


3) Hulp via particuliere organisaties Particuliere organisaties zoals Oxfam/Novib, Hivos, Cordaid, ICCO en het Nederlandse Rode Kruis hebben eigen projecten in ontwikkelingslanden. Deze projecten worden betaald met subsidies van de Nederlandse overheid. Daarnaast halen deze particuliere organisaties geld binnen door fondsenwerving zoals collecteren, donaties, nalatenschappen enzovoort. Hier gaat de resterende 25% van het Nederlandse budget voor ontwikkelingssamenwerking naar toe.

4

Bij projectparticipatie gaat het niet om noodhulp, maar om structurele hulp. Deze structurele hulp middels projectparticipatie bestaat in de volgende landen: Indonesië, Vietnam, Kyrgyzstan, Ethiopië, Kenia, Oeganda, Filippijnen, Guatemala, Nicaragua, Malawi, Soedan, Colombia en de Gazastrook (noot redactie: deze lijst van landen is aan verandering onderhevig). De projecten focussen op voorlichting en preventie, basisgezondheidszorg, watervoorzieningen, HIV-Aids, rampenvoorbereiding en klimaatverandering. Het gaat dan bijvoorbeeld om het geven van gezondheidsvoorlichting, het opleiden van Village Health Workers, het zorgen voor schoon drinkwater, het aanleggen van latrines enzovoort. Voorbeeld projectbeschrijving internationale projectparticipatie Het Nederlandse Rode Kruis heeft samen met het PMI, het Indonesische Rode Kruis, veel ervaring met de uitvoering van gezondheidsprogramma’s. Door dit soort programma’s wordt de gezondheid van veel mensen verbeterd. Mede door de eerdere positieve ervaringen wordt op nieuwe locaties een gezondheidsproject gestart. Het gaat om: • het opzetten van een community based water & sanitation project (basisgezondheidszorg) gebaseerd op de participatie van de plaatselijke bevolking. • de versterking van de capaciteit van het Rode Kruis in het district. De belangrijkste componenten zijn het opzetten van een systeem van vrijwilligers die les geven in hygiëne (VHW’s= Village Health Workers) en de voorziening van veilig drinkwater en voldoende opslag daarvan. Veel

aandacht zal worden besteed aan de opleiding van goed management om ook het bestaansrecht van het project voor de toekomst te waarborgen. Daarom zal er vooral in het eerste jaar het meeste worden geïnvesteerd in de versterking van het lokale Rode Kruis in de verschillende dorpen en de selectie en training van VHW’s. Het is de bedoeling dat PMI, in een voor het Nederlandse Rode Kruis afbouwende situatie, na verloop van tijd het project geheel zelfstandig kan overnemen zoals reeds is gebeurd in eerder afgeronde projecten. Het algemene doel van het project is verbetering van de gezondheid van de bevolking in de betrokken dorpen. Specifieke doelstellingen zijn: • Het vergroten van de kennis over gezondheidszorg van de bevolking. • Het bijbrengen van milieu- en hygiënekennis en het verbeteren van het milieu- en hygiënegedrag. • Het leren van het op een juiste manier omgaan met ziektes en verwondingen, zo veel mogelijk behandeling op lokaal niveau en de juiste doorverwijzing indien noodzakelijk. • Het vergroten van de beschikbaarheid van veilig drinkwater en goede sanitaire voorzieningen. • Het verminderen van het aantal ziekten die gerelateerd zijn aan onveilig drinkwater en bacteriële besmettingen. De genoemde dorpen zijn geselecteerd op grond van het criterium “meest kwetsbaar” aan de hand van het onderzoek dat is verricht door het Indonesische Rode Kruis vanuit Jakarta samen met de lokale autoriteiten en de lokale PMI afdeling. Conclusies die bij de selectie worden gebruikt zijn: beperkte toegang tot gezondheidszorg, zeer beperkte water- en sanitatievoorzieningen, slechte leefomstandigheden en een groot gebrek aan hygiëne. Het projectteam begeleidt de basisgezondheidszorgprojecten ter plekke in nauwe samenwerking met de lokale PMI organisatie. Ook zal er samenwerking worden gezocht met een gedelegeerde die gespecialiseerd is in water- en sanitatieprojecten. Uitwisseling Elk jaar krijgt een aantal vrijwilligers van het Rode Kruis de mogelijkheid om het project dat de afdeling of het district ondersteunt, te


hulpverlening als in het opbouwen van hun capaciteit om dit ook in de toekomst adequaat te kunnen blijven doen.

5

bezoeken. Ook vrijwilligers en stafleden van de zustervereniging in het ontwikkelingsland kunnen een bezoek aan het district in Nederland brengen. Deze persoonlijke kennismaking en uitwisseling zorgt ervoor dat de relatie tussen de twee verenigingen meer inhoud krijgt. Dit aspect draagt bij aan het grondbeginsel ‘algemeenheid’ van het Rode Kruis: de zusterverenigingen zijn gelijkwaardig aan elkaar en helpen elkaar waar nodig.

antwoordsuggesties in deze handleiding. Deze kunt u eveneens kopiëren en aan de leerlingen geven. Of u bespreekt de antwoorden gezamenlijk in de klas De opdrachten lopen op in moeilijkheidsgraad en sluiten aan bij verschillende leerstijlen. Afhankelijk van het niveau waaraan u les geeft, kunt u zelf opdrachten uitkiezen voor de leerlingen of u geeft uw leerlingen de vrijheid om zelf te kiezen welke opdrachten ze maken aansluitend bij hun niveau en leerstijl/motivatie. Er zijn twee extra opdrachten geformuleerd die meer vragen dan het reproduceren van de informatie die in de les is gegeven. Ze vragen leerlingen om een mening te vormen, om informatie te zoeken op internet en om de inzet van creativiteit.

Handige links www.rodekruis.nl www.icrc.org (geen Nederlands, o.a. Engels) www.ifrc.org sites van lokale afdelingen kunnen via www.rodekruis.nl gezocht worden Lesopzet Deze les over internationale hulpverlening en internationale projectparticipatie bij het Rode Kruis neemt één lesuur in beslag. U kunt gebruik maken van de powerpointpresentatie die het Rode Kruis hiervoor heeft ontwikkeld (titel: ppt Internationale Projectparticipatie startles). Een samenvatting van de presentatie vindt u in deze handleiding. Na de les of als huiswerk kunt u de leerlingen zelfstandig laten werken met de vragen & opdrachten op de werkbladen, die makkelijk te kopiëren zijn. U vindt tevens

Samenvatting presentatie Toelichtende teksten die u bij de presentatie kunnen ondersteunen vindt u in de powerpointpresentatie zelf (notities). De onderwerpen die aan bod komen zijn: 1) Inleiding + programma (5 minuten). 2) Ontwikkelingssamenwerking (5 minuten).


Belangrijke feiten • Het Nederlands budget voor ontwikkelingssamenwerking bedraagt ongeveer 3,5 miljard euro. • Het Rode Kruis besteedde in 2009 bijna 30 miljoen euro aan internationale activiteiten. • Het Rode Kruis is in ongeveer 55 landen buiten Nederland actief. • In 2009 organiseerde het Rode Kruis ongeveer 200 noodhulpprojecten in rampen conflictgebieden.

Doelen van de les • Leerlingen kunnen de drie soorten hulp van het Nederlandse ontwikkelingsbeleid opnoemen. • Leerlingen weten welke plaats het Rode Kruis inneemt binnen het Nederlandse ontwikkelingsbeleid. • Leerlingen weten wat internationale projectparticipatie bij het Rode Kruis betekent. • Leerlingen zijn enthousiast om een maatschappelijke stage voor het Rode Kruis te vervullen.

6

Voorkennis activeren. 3) Nederlands ontwikkelingsbeleid (5 minuten). Drie manieren waarop de Nederlandse overheid geld geeft aan internationale samenwerking. 4) Internationale hulpverlening Rode Kruis (10 minuten). Noodhulp, steun lange termijn, opsporing en contactherstel.


5) Internationale projectparticipatie (25 minuten). Een lokale afdeling van het Rode Kruis in Nederland verbindt zich voor aantal jaren aan een project in een ontwikkelingsland. Het belang van grondbeginsel algemeenheid. Voorbeeld: video Jakarta.

7

Vragen & opdrachten leerlingen 1. Overheid De overheid heeft drie vormen van financiering van internationale hulpverlening: multilateraal, bilateraal, particulier. Schrijf achter de volgende teksten wat voor soort financiering het is. a. Nederland geeft geld aan het ministerie van Onderwijs in Mali om te zorgen dat meer meisjes naar school gaan. b. Nederland geeft geld aan de Europese Unie om te zorgen dat de millenniumdoelstelling over afname van kindersterfte wereldwijd gehaald wordt. c. Nederland geeft geld aan het Nederlandse Rode Kruis om te zorgen dat mensen in Vietnam goed voorbereid zijn op overstromingen. 2. Soorten hulp Een bekend gezegde luidt: Geef de man een vis en hij leeft voor een dag, geef de man een hengel en hij kan zichzelf in leven houden. a. Gaat het in dit gezegde over noodhulp of structurele hulp? b. Waarom zijn beide vormen van hulp nodig? c. Wat voor soort hulp geeft het Rode Kruis?

Kaart 1

Kaart 2

Kaart 3 Het Rode Kruis heeft verschillende landen/gebieden waar projectparticipatie plaats vindt. Hier zie je drie van die landen.


3. Projectparticipatie

8

a. Zet de naam van het land/gebied bij het juiste kaartje. Je mag de atlas gebruiken. Indonesië - Kyrgyzstan – Gazastrook. b. Drie afdelingen van het Rode Kruis in Nederland ondersteunden projecten in deze landen, namelijk het district De Achterhoek, afdeling Sittard en afdeling Zutphen. • Het Rode Kruis in district de Achterhoek steunde het tehuis voor ouderen in Naryn zodat deze kwetsbare mensen worden opgevangen en zonodig verpleegd kunnen worden. • Het Rode Kruis in Zutphen hielp mee aan een project voor basisgezondheidszorg in Papoea zodat er een netwerk van Rode Kruis vrijwillgers is. Daarnaast zorgt het project ook voor veilig en voldoende drinkwater. • Het Rode Kruis in Sittard ondersteunde creatieve activiteiten voor kinderen in de Gazastrook met als doel om trauma’s van de oorlog te verwerken. Welk project spreekt jou het meeste aan? Noem minstens drie argumenten waarom het je aanspreekt.

Het grondbeginsel dat afdelingen en districten motiveert om aan projectparticipatie te doen is ‘Algemeenheid’. a. Omschrijf in je eigen woorden wat het grondbeginsel ‘Algemeenheid’ betekent. b. Bedenk een symbool waarmee je het grondbeginsel ‘Algemeenheid’ zou kunnen weergeven. Andere bekende symbolen zijn: een duif voor vrede, een hamer en sikkel voor het communisme (samenwerking boeren en arbeiders tegen het kapitalisme), een hart voor de liefde.


4. Algemeenheid Het Rode Kruis kent zeven grondbeginselen: • Menslievendheid. • Onpartijdigheid. • Neutraliteit. • Onafhankelijkheid. • Vrijwilligheid. • Eenheid. • Algemeenheid.

9

5. Indonesië Tijdens de les heb je een video gezien over het Rode Kruis in Indonesië, in de hoofdstad Jakarta. Op de site van RodeKruis.tv kun je de video nog eens bekijken. Hier lees je twee citaten van mensen die in de video aan het woord kwamen. 1) “Mensen hier zijn echte overlevers, ze zijn heel creatief om middelen te vinden om te overleven en om hun bestaan weer opnieuw op te bouwen, maar vaak is het niet meer dan dat. Lange termijn denken zijn ze niet gewend, omdat dagelijks overleven al genoeg uitdaging voor hen is.” 2) “Dit huis is bijna verwoest, maar na een overstroming ga ik hier naar terug. Binnenshuis kwam het water tot hier. De eigenaar haalde me op. Hij riep: “Mevrouw, mevrouw, kom, schiet op, naar de boot.” Ik ben er aan gewend. Ik ben arm. Niemand zorgt voor mij. Ik heb geen familie.” Het ene citaat is van Melanie Miltenburg, een Rode Kruismedewerker. Het andere is van Mevrouw Ani, een bewoonster in de sloppenwijk in Jakarta.

6. Genoeg water? a. Zijn de volgende uitspraken waar of niet waar? 1) Eén op de vier mensen in de wereld heeft geen toegang tot schoon drinkwater. 2) Om een katoenen T-shirt te maken heb je 2700 liter water nodig. 3) Als je in Nederland het toilet doorspoelt kost dat per keer 6 liter water. 4) 2,5 Miljard mensen in de wereld hebben geen wc. 5) Elke dag sterven circa duizend kinderen aan watergerelateerde ziektes, zoals tyfus en cholera. Het Rode Kruis legt waterpompen en rioleringen aan, voorziet in materialen om water mee te zuiveren, beschermt putten tegen vervuiling en maakt sanitaire voorzieningen toegankelijk. De organisatie geeft ook voorlichting over hygiëne en gezondheid. b. Zet de Rode Kruis activiteiten op het gebied van schoon water nog eens op een rij. Wat doet het Rode Kruis hieraan?


a. Wie heeft wat gezegd? b. Waar komen de meeste mensen in de sloppenwijk in Jakarta vandaan? O uit Jakarta zelf O van andere eilanden O van het platteland c. Het project van het Rode Kruis in Indonesië kent een aantal onderdelen: • Coöperatie • Afval opruimen en composteren • Early warning system • Leefomgeving schoonhouden • Voorlichting • Water rescue training Schrijf bij elk onderdeel kort waarom het belangrijk is voor de bevolking. d. De titel van de video is ‘Partners in zelfredzaamheid’. Wat wordt er onder zelfredzaamheid verstaan? e. Waarom vindt het Rode Kruis zelfredzaamheid zo belangrijk?

10

7. Gezond genoeg? Zoek op internet eens de Survival Calculator op. Hiermee kun je je levensverwachting berekenen als je in Nederland woont, maar ook als je ergens anders zou zijn geboren. a. In welk land is je levensverwachting het laagst? En in welk land het hoogst? b. Schrijf eens twee factoren op die je levensverwachting mede bepalen. Je kunt ze afleiden uit de Survival Calculator. c. Het Rode Kruis zet zich met verschillende projecten in om de levensverwachting van mensen te verhogen. In veel projecten gaat de aandacht uit naar preventie van ziekten die te maken hebben met armoede, zoals diarree, malaria en tuberculose. Het Rode Kruis geeft voorlichting en training hoe deze ziektes voorkomen kunnen worden en eventueel behandeld. Zoek van één van deze drie ziektes eens uit welke maatregelen ervoor zorgen dat de ziekte voorkomen kan worden. Schrijf een kort verslag over wat je hebt gevonden. 8. Actie


a. Wat bedoelt Loesje met deze uitspraak? b. b. Ben je het met haar eens of niet? Leg uit waarom. c. c. Is deze uitspraak geldig voor de afdelingen of districten van het Rode Kruis die zich inzetten voor een project? Leg uit waarom.

11

Extra 9. Internationale hulp van het Nederlandse Rode Kruis

10. Afdelingen en districten Zoek op internet naar een afdeling of een district van het Rode Kruis (dat kan via de algemene site van het Rode Kruis) die informatie geven over een project waar zij een meerjarige overeenkomst mee hebben afgesloten om het te ondersteunen. Schrijf een verslag met de informatie die je hebt gevonden.


Dit is de kaart met landen waar het Rode Kruis hulp verleende in 2009. a. In hoeveel landen verleende het Rode Kruis hulp? b. Wat voor soorten hulp worden hier genoemd? c. Kies twee landen uit waarvan je graag wilt weten waaruit de hulp van het Rode Kruis precies bestond. Zoek informatie via de site van het Rode Kruis of op internet en schrijf een kort verslag over de inzet en de resultaten van het Rode Kruis in die landen.

12

Antwoordsuggesties 1. a. Bilateraal. b. Multilateraal. c. Particulier. 2. a. Allebei: noodhulp = vis voor een dag, structurele hulp = hengel. b. In noodsituaties is noodhulp nodig, om armoede op langere termijn te bestrijden is structurele hulp gericht op zelfredzaamheid nodig. c. Het Rode Kruis geeft noodhulp en structurele hulp. 3. a. Kaart 1=Kyrgyzstan, Kaart 2=Indonesië, Kaart 3=Gazastrook. b. Eigen antwoord. 4. a. Eigen antwoord, bijvoorbeeld: Het Rode Kruis is een wereldwijde organisatie en alle nationale verenigingen zijn gelijkwaardig. b. Eigen antwoord. a. Uitspraak 1 is van de Rode Kruismedewerker. Uitspraak 2 is van de bewoonster uit de sloppenwijk. b. Van het platteland. c. • Coöperatie = door geld te sparen, hebben de mensen iets achter de hand in noodsituaties. • Afval opruimen en composteren = minder gevaar voor ziektes en besmetting en compost is goed om bijvoorbeeld eigen groente te verbouwen. • Early warning system = mensen via megafoons op tijd waarschuwen wanneer er hevige regenval wordt verwacht. • Leefomgeving schoonhouden = afvoerkanaaltjes in de wijk moeten worden schoongehouden zodat het water tijdens hevige regenval snel de wijk uit kan, en minder risico op verspreiding van ziektes. • Voorlichting = mensen bewust maken van risico’s en hen voorlichten over oplossingen. • Water rescue training = Eerste Hulpverleners leren om mensen te redden d. Dat de hulp als doel heeft dat mensen zich daarna zelf kunnen redden en geen hulp meer nodig heeft. e. Omdat het beter is wanneer mensen zichzelf kunnen redden, en niet afhankelijk blijven van hulp van het Rode Kruis. 6. a. 1) Niet waar, is 13%. 2) Waar. 3) Waar. 4) Waar. 5) Niet waar, is vierduizend. b. Aanleggen waterpompen en rioleringen, geven materialen om water mee te zuiveren, zorgen dat waterputten beschermd worden tegen vervuiling, toegankelijk maken van sanitaire voorzieningen, voorlichting geven over hygiëne en gezondheid. 7. a. Eigen antwoord.


5.

13

b. Bijvoorbeeld: sigaretten roken, alcohol drinken, bewegen, water drinken, medische zorg enzovoort. c. Eigen antwoord. 8. a. Veel mensen willen de wereld verbeteren, maar doen vervolgens niets. Het hoeft niet groot te zijn, maar begin in elk geval. b. Eigen antwoord. c. Ja, deze afdelingen wachten niet, maar steunen in elk geval een project. 9. a. 55. b. Wederopbouw, capaciteitsopbouw, rampenvoorbereiding en risicovermindering, hiv/aids, basisgezondheidszorg, noodhulp, noodhulp stille rampen. c. Eigen antwoord. 10. Eigen antwoord; tip: Den Bosch, Delft, de Kempen, Drenthe, Amstelland. Colofon Dit lesmateriaal is geschreven voor het middelbaar onderwijs in opdracht van het Nederlandse Rode Kruis. Het lesmateriaal is ontwikkeld door CEC, Geertje van der Pas, in samenwerking met het Nederlandse Rode Kruis. Samenstelling en redactie: Geertje van der Pas, Inez de Boer, Dagmar Ravensbergen, Willem Gisbergen, Suzanne Goedmakers, Iris van Ganzenwinkel, Paul van Oers, Immanuel Nijssen, Marjolein Bos. Ontwerp: LosDos creative media. Cartoons: Fokke & Sukke: www.foksuk.nl, Loesje: www.loesje.nl


Copyright: Het Nederlandse Rode Kruis, 2011.

Startles Internationale Projectparticipatie

Recommend Documents