Staat van de stad. Op weg naar de Stadsvisie Eindhoven Oktober 2010

2020 Staat van de stad

Op weg naar de Stadsvisie Eindhoven 2040

Oktober 2010

Colofon

Uitgave gemeente Eindhoven Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met de sector strategie, Yolanda de Koster. Datum Oktober 2010 Illustratie voorblad Gijs Kast

Staat van de stad 2020 Op weg naar de Stadsvisie Eindhoven 2040

inhoud Inhoudsopgave 1 Eindhoven 2020 (inleiding) 7 2

Het DNA van #040 (of: de identiteit van Eindhoven)

11

3 Leven in Eindhoven 15 3.1 Algemeen 15 3.2 Wonen 16 3.3 Duurzaamheid, milieu en energie 19 3.4 Bereikbaarheid 21 3.5 Veiligheid 22 3.6 Zorg en welzijn 22

4 Leren en werken in Eindhoven 27 4.1 Onderwijs en kennis 27 4.2 Arbeidsmarkt algemeen 28 4.3 Kennis-/maak-/creatieve economie 29 5 Beleven in Eindhoven 33 5.1 Openbare ruimte (hoe beleven mensen de stad) 33 5.2 Beleven is meer 35 6 Besturen in Eindhoven 39 6.1 Besturingsfilosofie 39 6.2 Samenwerking in en buiten de regio 40

Staat van de stad 2020

3.7 Jeugd 24

5


6

Eindhoven 2020 1

Eindhoven 2020 (inleiding)

bijvoorbeeld via het NS-station, Eindhoven binnenwandelt, proef, ruik en beleef je meer dan 10 jaar geleden dat Eindhoven een toptechnologische stad is, een stad van design en innovatie, een stad van licht en van energie. Maar ook hier geldt: we zijn er nog niet,

We schrijven juni 2020. Tien jaar geleden wilde de lente maar niet op gang komen. Dit

maar hebben we een goede slag gemaakt.

jaar is dat gelukkig anders. Na een strenge winter kondigde de lente zich al vroeg aan. In de vele parken en parkjes die Eindhoven rijk is, bloeiden de krokusjes al vroeg in het

Tuurlijk, de stad heeft problemen, kent opgaven. Eindhoven is geen paradijs op aarde,

jaar; op de Markt, op het Wilhelminaplein en elders in de stad zaten de terrasjes regel-

maar de vijfde stad en de tweede economische regio van Nederland. Een grote stad

matig gezellig vol. Eindhovenaren, maar ook bezoekers, trokken massaal naar de bin-

dus, met grootstedelijke problemen. Een centrumgemeente trekt niet alleen welva-

nenstad en kleinere winkelstrips verspreid over de stad, om hun zomergarderobe aan

rende bezoekers, maar bijvoorbeeld ook daken thuislozen, minder bedeelde mensen

te vullen met de laatste mode. Het festivalseizoen staat voor de deur. Als de weergoden

die naar de stad trekken in de hoop een (beter) bestaan te kunnen opbouwen. En niet

ons goed zijn gezind, worden dit weer drukbezochte evenementen.

iedereen lukt dat. De vergrijzing vraagt eveneens om eigentijdse oplossingen. Een fikse

Ook in het dagelijkse leven is het goed toeven in Eindhoven, het kloppend hart van

krachtwijken bij krijgen. Deze problemen, of laten we ze uitdagingen noemen, pakken

de toptechnologische regio. We hebben onze basisvoorzieningen op het gebied van

we aan, het liefst samen met onze partners in de stad. Want we kunnen het niet alleen,

onderwijs, sport, zorg, cultuur en welzijn redelijk tot goed op orde. Eindhoven beschikt

maar willen het vooral niet alleen doen. De stad is immers niet van de ‘gemeente’, maar

over een scala aan grootstedelijke voorzieningen. Met de bezuinigingsronde van

van iedereen die er woont, werkt, studeert, betrokken is met de stad. Op deze manier

2010/2011 was het geen vanzelfsprekendheid om al deze voorzieningen op niveau te

willen we toekomstgericht en ambitieus of als het even kan nog ambitieuzer, naar 2040

houden. In tegenstelling tot tien jaar geleden is de werkloosheid fiks teruggelopen.

opstomen.

Sterker: we moeten nu alle zeilen bijzetten om voldoende brains èn handjes naar Eindhoven te halen en vervolgens te behouden. Kenniswerkers vanuit de hele wereld komen graag naar Eindhoven om hier te werken, te wonen en te (be)leven. Eindhoven

Even terug naar 2010

is als ‘eigenzinnige’ studentenstad populairder geworden, zowel om er te studeren,

Over Eindhoven in 2040 willen we de komende maanden verder filosoferen. Voor welke

stage te lopen, als om er te wonen en uit te gaan.

opgaven staan we de komende 20 tot 30 jaar, om onze positie als toptechnologische stad te behouden, onze ambities waar te maken en verder uit te bouwen. Dit gaan we

In de binnenstad is zichtbaar dat we er de afgelopen tien jaar in hebben geïnvesteerd,

doen met het hoofd in de wolken, maar met de voeten op de vloer. We kijken daarbij

al willen we de binnenstad eigenlijk nog levendiger en nog groener hebben. Als je,

niet alleen naar de stad zelf, maar ook naar de regio. Niet alleen omdat we een centrum-


opgave ligt er in de naoorlogse wijken. Voorkomen moet worden dat we er nieuwe

7


8

gemeente zijn en veel mensen uit de regio naar Eindhoven komen om er te werken, te

voor de woningbouwproductie en de ontwikkeling en het gebruik van kantoren in de

winkelen of uit te gaan. Maar ook omdat we nauw samenwerken met de regio en die

stad. En ook als de financiële of economische crisis weer oplaait, heeft dat gevolgen.

samenwerking willen intensiveren, om op de juiste schaalgrootte het hoofd te kunnen

Ditzelfde geldt indien we nog harder moeten bezuinigen dan nu voorzien.

bieden aan de opgaven waar we de komende dertig jaar voor staan.

We hebben dit stuk met de kennis van nu gemaakt. Het is bedoeld als inspirerende

Deze ‘Staat van de stad 2020’ is een tussenstap op weg naar een nieuwe Stadsvisie

opstap naar de uiteindelijke stadsvisie.

Eindhoven 2040. De Stadsvisie Eindhoven 2040 moet antwoord geven op de vraag ‘Wat voor stad wil Eindhoven zijn in 2040? ’ De Stadsvisie wil een beeld schetsen van

De Staat van de stad is in vier thema’s opgedeeld: leven, werken, beleven en

Eindhoven in de toekomst waaraan we beleidskeuzes kunnen ijken en waarmee we aan

besturen:

regionale, provinciale, nationale en internationale partners duidelijk kunnen maken

•

zorg en welzijn en jeugd;

waar Eindhoven voor staat en voor gaat. De Stadsvisie moet een gezamenlijk en gedragen beeld zijn van de (verre) toekomst van en voor de stad. Het is een richtinggevend

•

Onder werken valt onderwijs, economie, arbeidsmarktbeleid, sociale zekerheid en werkloosheidsbestrijding;

en inspirerend document; een stip op de horizon. •

Onder beleven valt openbare ruimte, ruimtelijke kwaliteit en groen, cultuur en sport (hoe beleven mensen de stad)

Het heeft niet veel zin om over 2040 te ‘dromen’ zonder rekening te houden met wat er al is en waartoe al is besloten. Daarom wordt in deze ‘Staat van de stad 2020’ op hoofd-

Onder leven valt wonen, duurzaamheid en milieu, bereikbaarheid, veiligheid,

•

Onder besturen valt besturingsfilosofie, samenwerking en dienstverlening.

beleid dat in 2010 in de pijplijn zat, hebben uitgevoerd. Op zowel economisch, sociaal-

De Staat van de stad 2020 is een product van de ambtelijke organisatie. In het voor-

maatschappelijk, ruimtelijk, cultureel en bestuurlijk vlak. Het is een (noodzakelijke)

jaar van 2010 hebben een krappe tachtig medewerkers uit vrijwel alle sectoren van

tussenstap op weg naar de Stadsvisie Eindhoven 2040.

de gemeente Eindhoven in werkgroepsessies in kaart gebracht hoe de stad eruit ziet als al het bestaande en voorgenomen beleid is uitgevoerd. Dat is vanuit het ‘Stadslab’

Deze beschrijving van de stad moet wel met een slag om de arm worden gelezen. Want

gebeurd; een sobere maar inspirerende ruimte aan de Vestdijk die speciaal voor het

het is nu lastig in te schatten of al het beleid ook allemaal uitgevoerd en gerealiseerd

project stadsvisie is ingericht.

kan worden. We hebben de koers voor de komende jaren uitgestippeld en ingezet, maar het tempo waarin we het einddoel willen bereiken kan door externe omstan-

Het Stadslab vormt straks later dit jaar het kloppend hart voor de uiteindelijke Stadsvi-

digheden tegenvallen. Recessie en bezuinigingen zijn factoren die we niet in de hand

sie Eindhoven 2040; als de stad wordt betrokken bij de doorkijk naar 2040. De stadsvisie

hebben, maar wel van invloed (kunnen) zijn op de geschetste ontwikkelingen. Als

ziet naar verwachting begin 2011 het licht. Daarna volgt besluitvorming in het college

de woning- of kantorenmarkt over vier jaar niet is aangetrokken, heeft dat gevolgen

van B&W en de gemeenteraad.


lijnen beschreven hoe Eindhoven er in 2020 uitziet, als we al het bestaande beleid en

9


10

DNA van #040 2

Het DNA van #040 (of: de identiteit

van Eindhoven)

kant. De industriestad Eindhoven heeft zich ontwikkeld tot een dynamische (werk)stad: modern, snel en internationaal. Eindhoven weet zich telkens te vernieuwen, in te spelen op de veranderingen in de wereld om haar heen. De stad en de mensen die er werken, zijn meegegroeid van maak-

Eindhoven is een dynamische stad met menselijke maat. Daarmee heeft Eindhoven het

industrie naar kennisindustrie. Meer dan in welke andere stad of regio in Nederland

beste van twee werelden. Eindhoven is een aantrekkelijke stad om te wonen, te werken

zijn handel, industrie en wetenschap met elkaar verweven. Technologie, vernieuwing

en te leven. De oorsprong en cultuurhistorische identiteit van Eindhoven is overal terug

en creativiteit zijn onlosmakelijk aan en met elkaar verbonden. Meer (en eerder) dan in

te vinden. De dorpskernen van Woensel, Tongelre, Stratum, Gestel, Strijp en het stadje

welke andere stad of regio in Nederland werken overheid, bedrijfsleven en kennisinstel-

Eindhoven van voor 1920, zijn uitgegroeid tot ruim opgezette stadskernen met veel

lingen als triple helix vruchtbaar samen.

groen, waar bewoners in gemoedelijke sfeer samenleven en in hun buurt actief zijn. Die stadskernen –met ieder hun eigen sfeer en uitstraling– zijn organisch aaneen gegroeid

Zonder die samenwerking, zonder die passie voor innovatie, zonder die technologische

tot de stad zoals Eindhoven nu is.

kennis en creativiteit zou Eindhoven niet de stad zijn die zij nu is. We zijn een stad in een regio waar we producten ontwikkelen, maken en verkopen (van kennis via kunde

De ligging in de beekdalen en de daaruit voortvloeiende wegenstructuur van de stad

naar kassa; de volledige waardeketen).

Eindhoven. Als handelsstad (13e eeuw) was bereikbaarheid met omliggende dorpen

Omdat we in Eindhoven grensverleggend, inhoudelijk gedreven, doelbewust en

en steden van levensbelang. Bereikbaarheid is net zoals in de 13e eeuw nog steeds van

inventief zijn, is de stad uitgegroeid tot het kloppend hart van de regio Brainport: dé

cruciaal belang voor de ontwikkeling van stad en regio. Het grote verschil is dat het nu

toptechnologieregio van Nederland en de tweede motor van de Nederlandse econo-

gaat om bereikbaarheid met de rest van de wereld. De geschiedenis van Eindhoven is

mie, na Amsterdam (Schiphol) en voor Rotterdam (haven). Op het gebied van uitgaven

de toekomst van Eindhoven.

voor research en development (R&D) staat Brainport Eindhoven in Nederland op de eerste plaats, waardoor ons land op dit gebied ook Europees goed scoort, ook als het

Het industriële profiel van de stad –verleden en heden– is op veel plekken zichtbaar.

gaat om onder andere concurrentievermogen, productiviteit en innovatiepotentieel

Neem de fabrieksgebouwen op Strijp S, de Witte Dame, het oude Philipsfabiekje aan de

van de kennisindustrie.


die deze kernen en de omliggende gemeenten met elkaar verbindt, is typerend voor

ene en de internationale sfeer ademende High Tech Campus en de TU/e aan de andere

11

De ambitie van Brainport Eindhoven is excelleren als Europese toptechnologie (kennis-) regio, waarin innovatie de motor is voor duurzame economische en maatschappelijke ontwikkeling. We moeten hierbij een schaalsprong maken in kwaliteit. Als toptechnologische regio staan we (anno 2020) Europees weer in de top drie, en mondiaal in de top tien. Om onze internationale positie op het gebied van toptechnologie, kennis en design te behouden en te versterken, moeten we blijven investeren. Niet alleen in kennisontwikkeling en innovatie, maar ook in de kwaliteit van de stad zoals woonklimaat, voorzieningen, bereikbaarheid en bedrijventerreinen. We willen daarnaast een ontspannen en gemoedelijke stad/regio blijven waar het prettig wonen, werken, studeren en leven is met respect voor onze (cultuur)historie. We zijn en blijven een stad met aandacht voor begeleiding en ondersteuning van mensen die minder kansen hebben of zelfstandig kunnen benutten. In welk tempo we ook groeien en waar we onze vleugels internationaal ook uitslaan: we


hebben en behouden het beste van twee werelden. Want dat is Eindhoven.

13

leven 3

Leven in Eindhoven

Het groeipercentage verschilt echter behoorlijk per leeftijdsgroep. Eindhoven is ouder en vooral fiks ‘grijzer’ geworden. Het aantal Eindhovenaren tussen de 65 en 74 jaar is de afgelopen tien jaar met maar liefst 20 procent gegroeid. Een op de elf Eindhovenaren is

3.1 Algemeen

nu tussen de 65 en 74 jaar. Het aantal 55-plussers (55 jaar en ouder) is met 13 procent

Eindhoven is geen krimpgemeente gebleken. De stad telt nu 226.000 inwoners, zo’n

toegenomen. Het aantal jongeren (t/m 23 jaar) is slechts met 2 procent toegenomen,

12.000 inwoners meer dan in 2010. Door de natuurlijke groei (er worden meer kinderen

het aantal Eindhovenaren tussen 24 t/m 54 jaar met 3 procent.

geboren dan dat er mensen overlijden) is de Eindhovense bevolking jaarlijks toegenomen met een kleine 400 inwoners. Daarnaast is de Eindhovense bevolking gegroeid

De buurten die in inwoneraantal gegroeid zijn, zijn de buurten waar de afgelopen jaren

doordat er zich meer mensen hier vestigden dan dat er vertrokken.

veel nieuwe woningen zijn gebouwd. Strijp S, Strijp R, Eckartdal, Philipsdorp, Doornak-

Inwoneraantal Eindhoven 230000 225000

215000 Staat van de stad 2020

Aantal inwoners

220000

210000 205000 200000 195000

15

190000 185000

2000

2005

2010

2015

Jaar

2020 2021

kers-Oost (Tongelresche Akkers), Binnenstad en Bos- en Zandrijk zijn (in inwoneraantal

vierkante meters nodig heeft: in ruime huizen wonen minder mensen per vierkante

gemeten) met meer dan 35 procent gegroeid. In Bennekel-Oost, Blixembosch-West, de

meter. Dit maakt het lastig om voorzieningen in wijken en buurten op het gewenste

Roosten en Engelsbergen is daarentegen het inwoneraantal met 5 procent afgenomen.

niveau te houden (betaalbaarheid). Bovendien lokt het extra mobiliteit uit.

Er is het nodige veranderd in de samenstelling van gezinnen/huishoudens. Vooral het aantal eenpersoonshuishoudens is fiks toegenomen. In mindere mate groeit ook het

3.2 Wonen

aantal tweepersoonshuishoudens en eenoudergezinnen. Het aantal ‘traditionele’ gezin-

Het Eindhovense woonbeleid is erop gericht dat mensen zelfstandig, veilig en prettig

nen (vader, moeder, kinderen) is de afgelopen tien jaar afgenomen. Er zal onverminderd

kunnen wonen en zich in hun eigen omgeving kunnen ontwikkelen. Een goede woon-

een kwetsbare onderlaag blijven (circa tien procent van de bevolking).

omgeving draagt bij aan een vruchtbare voedingsbodem voor een sociale betrokken samenleving, waarin mensen hun talenten kunnen ontwikkelen en zorg voor elkaar

Eindhoven heeft de ambitie een stad te zijn die zich hard maakt voor sociale insluiting

hebben.

(‘iedereen doet mee’). Iedere burger heeft het recht om mee te kunnen doen in de samenleving. Ook in 2020 gaat dat voor tien procent van de inwoners niet vanzelf. Zij

Voor jongeren en starters (20 – 30 jaar) op de woningmarkt is de afgelopen jaren veel

hebben en houden onze volle aandacht. Dit doen we door op de terreinen van leven,

gebouwd, ook in regionaal verband. Van het bruto-bouwprogramma voor 2010-2015

leren, werken en beleven voortdurend te toetsen of deze groep inwoners bij de uitwer-

in Eindhoven is tot maximaal 5 procent in de goedkope huur, en 5 tot10 procent in

king van beleid en activiteiten aan bod komen.

de goedkope koop gerealiseerd. Probleem was dat de markt zich voornamelijk op de starters stortte, omdat die geen woning achterlaten (zij hoeven dus niet te verkopen).


16

De bevolkingsprognoses en verandering in bevolkingssamenstelling betekenen uiter-

De starters trekken echter niet automatisch weg uit hun ‘starterswoning’, waardoor de

aard een en ander voor het beleid dat de stad voert, op onder meer het gebied van wo-

woningmarkt nog verder op slot zit.

ningbouw en voorzieningen. Maar ook de financiële en economische crisis is een factor die heeft meegespeeld in de ontwikkelingen op bijvoorbeeld de woningmarkt. Diverse

De huishoudens verdunnen steeds verder. De één- en tweepersoonshuishoudens

woningbouwplannen zijn tegen het licht gehouden, simpelweg omdat de vraag er niet

worden veelal gevormd door ouderen. Deze willen de ruimte behouden waaraan men

was (mensen durfden het niet aan huis te kopen). Bouwen voor leegstand was en is

gewend is, met service aan/in huis.

geen optie. En hoewel ook de crisis van 2009/2012 is geëindigd, heeft die crisis geleid tot een (tijdelijke) dip in de bouw van woningen, en specifiek van appartementen. Een

In de stad zijn diverse woonwijken volledig zelfvoorzienend wat betreft energie (on-

ontwikkeling die niet over het hoofd kan worden gezien, is dat ‘de mens’ steeds meer

afhankelijk van olie). Enkele wijken leveren zelfs restwarmte/stroom aan omliggende

gebouwen en woningen. Zonneboilers en zonpanelen schitteren in grote delen van de

Het woonbeleid is erop gericht te bevorderen dat senioren en mensen met functiebe-

stad. Woningen uit de jaren ‘60 en ‘70 zijn inmiddels grotendeels geïsoleerd en comfor-

perkingen zelfstandig in hun eigen wijk/stadsdeel kunnen (blijven) wonen, ondersteu-

tabeler gemaakt.

ning en zorg op maat thuis kunnen ontvangen en daardoor (langer) kunnen meedoen in de maatschappij. Speciale accenten in het beleid zijn de zorg voor voldoende

Grote complexen zoals zorginstellingen, ziekenhuizen, scholen en dergelijke zijn

betaalbare en geschikte woningen, de bevordering van domotica-toepassingen en het

‘energie-zelfvoorzienend’. Personeel en bezoekers maken grotendeels gebruik van het

stimuleren van kleinschalige collectieve geclusterde woonvormen in de buurt.

Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV) en (elektrische) vervoermiddelen. Die kunnen

De nabijheid van maatschappelijke en commerciële voorzieningen is veel problema-

die ter plaatse gratis worden opgeladen.

tischer, want dat is afhankelijk van het publiek-privaat ondernemerschap. Senioren vinden steeds meer de weg naar allochtone ondernemers in de wijk, die zijn ingesprongen op de behoefte aan kleine winkelvoorzieningen in de wijk.

Bevolkingsopbouw 4500 4000

3000 Staat van de stad 2020

Aantal inwoners

3500

2500 2000 1500 1000 2010

500 0

2021 0 3

6

9 12 15 18 21 24 27 30 33 36 39 42 45 48 51 54 57 60 63 66 69 72 75 78 81 84 87 90 93 96 99

Leeftijd

17

Bij studenten bestond in 2010 grote vraag naar woningen, waarbij vooral ook een

aan. We steken in op ‘natuurlijke wijkvernieuwing’. Dit betekent dat we daar waar het

kwalitatief veranderende vraag aan de orde was. Studenten willen het liefst een eigen

‘t hardst nodig is, aan de slag gaan. Dat hoeft niet in een complete wijk te zijn, maar

douche en keukenvoorziening. Het aanbod is momenteel zo’n 1.200 tot 1.500 eenhe-

bijvoorbeeld alleen in een straat, buurt of wijk. Daarbij gaan we uit van de authentici-

den per jaar (planning tot 2020). De vele tijdelijke studentenhuisvesting die we in 2010

teit, het eigen karakter van die straat of buurt. De goede, mooie en specifieke sfeer en/

nog kende, is in 2020 vervangen door permanente onderkomens.

of uitstraling van het aan te pakken stukje stad behouden en versterken we; met de

In 2010 kenden we een tekort aan gemeubileerde eenheden/appartementen voor bui-

zwaktes gaan we samen met buurtbewoners, belanghebbenden en corporaties aan de

tenlandse studenten en kenniswerkers. Door convenanten die met betrokken partners

slag. De ene keer betekent dat renovatie of sloop en nieuwbouw, in een ander geval zal

zijn afgesloten, is dit tekort in 2020 weggewerkt.

de inspanning meer worden gericht op het vergroten van de leefbaarheid in de wijk, of verhoging van participatie van bewoners via sociale programma’s. Het gaat dus om een

Wonen boven winkels heeft een goede impuls gekregen. Mede hierdoor is er ‘s avonds

kleinschalige en fijnmazige aanpak, die samen met inwoners, corporaties en andere

meer levendigheid in de binnenstad. De opslagfunctie van de bovenverdiepingen is

partners in de stad wordt uitgewerkt.

‘verhuist’ naar de rand van de stad. De bevoorrrading van de winkels gebeurt via de Binnenstad-distributieservice.

Aan het oplossen van problemen rondom huisvesting van arbeidsimmigranten uit

De afgelopen twintig jaar (sinds 2000) is hard gewerkt aan integrale wijkvernieuwing in

Midden- en Oost-Europa is hard gewerkt. Van excessen is geen sprake meer, maar we

met name de vooroorlogse wijken. De elf wijkvernieuwingsgebieden van toen –waar-

moeten wel de vinger aan de pols blijven houden.

onder de Kruidenbuurt, Oud-Woensel en Lakerlopen– hebben een ware metamorfose


18

ondergaan. Niet alleen zijn er in de wijkvernieuwingsgebieden in totaal 16.000 wonin-

Voor het gros van de ruim 900 daken thuislozen die Eindhoven en de regio in 2010

gen gerenoveerd, gesloopt en opnieuw gebouwd. Ook de leefbaarheid in de wijken is

telde (en nog eens 1.100 mensen die dreigden dak- of thuisloos te worden), is via het

verbeterd (schoner, groener en veiliger). Bij de bewoners is zichtbaar sprake van ‘sociale

Stedelijk Kompas een oplossing gekomen. Er zullen altijd daken thuislozen zijn, maar

stijging’; bewoners hebben hun wens om vooruit te komen, kunnen verwezenlijken.

de grootste groep is ondergebracht in een van de 450 wooneenheden die tussen 2010

Dit alles is in samenwerking en samenspraak gebeurd met corporaties, bewoners en

en 2020 zijn gerealiseerd. Ook de voortzetting van speciale woonbegeleidingstrajecten

andere belanghebbenden.

en het terugdringen van het aantal huisuitzettingen heeft geleid tot het terugdringen van het aantal daken thuislozen, inclusief zwerfjongeren. Met deze aanpak is korte

Hoewel we continu alert blijven op de ontwikkelingen in de inmiddels voormalige

metten gemaakt met de overlast en criminaliteit die het gevolg waren van de levens-

wijkvernieuwings-gebieden en Krachtwijken, moeten we ons de komende jaren volop

omstandigheden waarin daken thuislozen verkeren, maar het blijft een punt van

richten op vernieuwing van de naoorlogse wijken. Hiervoor gaan we minder groot-

aandacht.

schalig en rigoureus aan de slag dan voorheen, ook wijzen we vooraf geen wijken

In de wijken zijn laagdrempelige informatie- en adviessteunpunten (ook digitaal) en

sparen en 30 procent energie duurzaam opwekken. Het realiseren van duurzaamheid

ontmoetingsplekken gerealiseerd, van waaruit ondersteuning kan worden geboden.

heeft meer aspecten dan ‘alleen’ energie besparen. Het gaat onder andere ook om het

Onder meer aan de groeiende groep kwetsbare ouderen, opdat zij zo lang mogelijk

reduceren van de emissie van broeikasgassen, de fijnstofproblematiek en mobiliteits-

zelfstandig kunnen blijven wonen en goed en fit kunnen blijven meedoen.

vraagstukken, om hergebruik van grondstoffen en om bouwen voor de toekomst. De afgelopen tien jaar heeft Eindhoven haar duurzaamheidsambities vertaald in

In 2020 is duidelijk dat de laatste uitbreidingslocaties van de stad (Meerhoven, Ton-

concrete uitvoeringsprogramma’s. Om de ambities op het terrein van duurzaamheid te

gelresche Akkers en Blixembosch) hun afronding naderen. Tussen 2010 en 2020 lag er

halen, pakken we de kansen bij nieuwe ontwikkelingen. Zeker waar de gemeente zelf

een zwaar accent op inbreiding en herontwikkeling van de bestaande stad (zoals Strijp

zeggenschap over heeft, zoals bij de bouw van spilcentra, (sport)accommodaties en

S en Strijp R). Transformatie van kleinschalige bedrijventerreinen, revitalisering van

nieuwe huisvesting van het gemeentelijk apparaat. Maar ook ten aanzien van duur-

bestaande terreinen en herschikking van (naoorlogse) woonwijken was nodig om te

zaam inkopen, LED-straatverlichting en het bevorderen van biodiversiteit (groen en

kunnen blijven groeien. Bij het realiseren van deze inbreidingen, zijn het versterken van

waterstructuren) e.d. zijn we als gemeente alert. Duurzaamheid is overigens niet alleen

ruimtelijke kwaliteit en respect voor (cultuur)historie belangrijke uitgangspunten. Strijp

een taak van de (lokale) overheid; ook grote spelers in de stad bezien meer en meer

S is een goed voorbeeld waarbij (cultuur)historie, ruimtelijke kwaliteit en ontwikkeling

hoe duurzaamheid in hun initiatieven wordt doorvertaald. De gemeente treedt de ene

hand in hand gaan. De kredietcrisis van 2009/2010 gooide in het tempo van ontwikke-

keer op als facilitator, een andere keer als aanjager van duurzaam ondernemerschap of

lingen wel deels roet in het eten. Dankzij de regionale woningbouwafspraken is er in de

als subsidieverstrekker.

regiogemeenten voldoende gebouwd in de sociale sector. Voor de ontwikkeling van steden, en dus ook van Eindhoven, is klimaatverandering Duurzaamheid, milieu en energie

ten een belangrijke veroorzaker van de stijgende temperaturen. Tegelijkertijd is het

Leefbaarheid nu en later; dat is het uitgangspunt bij duurzaamheid. We zien een duur-

ook de stadsbewoner die met de gevolgen wordt geconfronteerd. De gevolgen van

zaam Eindhoven als een stad waar inwoners, bedrijven, kennisinstellingen en bezoekers

klimaatverandering liggen op het terrein van waterbeheer, veiligheid, transport, elek-

aangenaam wonen, werken en leven, zonder dat zij het vermogen van toekomstige

triciteitsvoorziening, natuurbeheer en volksgezondheid. In het omgaan met klimaat-

generaties om dat ook te kunnen doen, in gevaar brengen.

verandering zijn er twee mogelijke strategieën: aanpassen aan klimaatverandering (bijvoorbeeld het bouwen van dijken) of tegengaan van klimaatverandering (bijvoor-

De gemeente Eindhoven heeft een forse energie/duurzaamheidambitie. Het streven is

beeld door in te zetten op schonere energiebronnen). Eindhoven zet vooral in op het

om in 2035-2045 als stad energieneutraal te zijn. Dit betekent 70 procent energie be-

tegengaan van klimaatverandering.


een belangrijk punt. In de eerste plaats zijn steden met al hun economische activitei3.3

19


20

In 2020 is een aantal zware saneringsprojecten uitgevoerd in relatie tot grote ontwik-

groei van de eigen duurzame energieproductie moet wel krachtig worden voortgezet

kelingen (Strijp S, Strijp R). Daar waar mogelijk is relatie gezocht met duurzame energie,

om tijdig (in 2040) energieneutraal te zijn. De verduurzaming van de mobiliteit is hope-

in het bijzonder Koude-Warmte Opslag (KWO).

lijk op gang gekomen na invoering van een vorm van kilometerbeprijzing. Als we niets doen in die richting, zal het mobiliteitsprobleem groeien.

De riolering is en blijft op orde. Natte voeten worden voorkomen doordat we in 2020 een robuust systeem hebben waar hemelwater kan worden verzameld, opgeslagen en afgevoerd. Er zijn waterstructuren verspreid over de stad. In een aantal wijken wordt

3.4 Bereikbaarheid

het regenwater apart ingezameld, zoals in onder meer Woensel en Gestel. Bij de inrich-

In 2020 zet een groeiende groep bezoekers hun auto op een van de transferia aan de

ting van de openbare ruimte houden we rekening met de dynamiek van het water: als

rand van de stad en gaat verder met de bus en/of de (elektrische) fiets de binnenstad

het extreem hard regent, kan een deel van de neerslag op straat worden opgevangen

in. De doelstelling die er in 2010 was (30 procent minder automobiliteit binnen de Ring)

zonder dat het tot schade lijdt. De Gender stroomt bijna weer overal zichtbaar in de

is mede hierdoor gerealiseerd. Ook de verfijning en uitbreiding van het fietsnetwerk

binnenstad. De grondwateroverlast hebben we onder controle. Dit is mede te danken

(o.a. tracé Kanaaldijk – Geldrop en Ring – Son), het toegenomen aantal treinreizigers en

aan de grondwaterwinning voor drinkwater.

het verbeterde busvervoer hebben hieraan een steentje bijgedragen. We hebben het ( HOV-netwerk): HOV 2 en corridors (aansluiting HOV 2 met HOV 1 via intercitystation

belangrijke impuls daarvoor is gegeven in 2010, toen aan Eindhoven het KIC Energie

Eindhoven Airport. Die extra treinreizigers zijn er mede gekomen omdat er tegenwoor-

(Knowledge Innovation Centre) werd toegewezen. KIC’s zijn virtuele netwerken op

dig zes intercity’s per uur naar Amsterdam rijden en vier intercity’s per uur naar Rot-

specifieke thema’s met maatschappelijke relevantie en kennen fysieke investeringen op

terdam/Den Haag. De langgekoesterde wens voor goede intercityverbindingen naar

een aantal co-locaties. Doel van het vormen van KIC’s is het versterken van onderzoek,

Antwerpen/Brussel, Luik, Düsseldorf en Aken (minimaal 1 keer per uur) is verwezenlijkt.

onderwijs en uitwisseling van technologie. Met het KIC Energie krijgt Eindhoven samen

Het intercitystation Eindhoven Airport (Acht) wordt goed gebruikt voor (zakelijke)

met Leuven een co-locatie, naast Karlsruhe, Grenoble, Barcelona, Krakow en Stock-

reizigers van Eindhoven Airport.

holm. In het project participeren de TU/e en de KU Leuven. Ook de vestiging van ECN

Het aantal reizigers dat voor het openbaar vervoer kiest, is in 2020 met 50 procent

(Energieonderzoek Centrum Nederland) heeft bijgedragen aan de versterking van het

toegenomen. Dit komt onder meer door verbetering van de dienstverlening, de inzet

energieonderzoekcluster.

van comfortabele voertuigen, verbetering van de aansluiting bij voor- en natransport

Hoewel veel voortgang is geboekt met energiebesparing, komt windenergie nog niet

en nieuwe vervoersconcepten zoals mini- en/of belbus.

echt van de grond. Ons lokale duurzame energiebedrijf is volop in bedrijf. De gestage


dan over onder meer de uitrol van het netwerk voor hoogwaardig openbaar vervoer Eindhoven heeft zich goed op de kaart gezet als energiestad van Nederland. Een

21

Voor automobilisten is de doorstroming verbeterd. De Ruit rond Eindhoven en Hel-

3.5 Veiligheid

mond nadert zijn voltooiing, de N69 is deels omgelegd en deels opgewaardeerd. Op

De stad is veiliger geworden. De integrale aanpak van het gemeentelijke veiligheidsbe-

de A58 en A67 is meer capaciteit ontstaan. Op de Randweg zijn drie (ver)nieuw(d)e

leid hebben aantoonbaar en voelbaar (juist ook voor de burger) zijn vruchten afgewor-

aansluitingen gekomen, waardoor de verkeersstromen beter worden verspreid. Toch

pen. Het Veiligheidshuis is een van de instrumenten die we daartoe hebben ingezet

zien we dat de effecten van de ombouw van de Randweg, die de afgelopen jaren goed

en blijven inzetten. Ingestoken is op misdrijven die de burgers en bedrijven het meest

merkbaar waren, beginnen uit te werken. De mobiliteitsgroei is niet gestopt. We moe-

raken en waar Eindhoven in 2010 hoog op scoorde: woninginbraken, auto-inbraken,

ten nadenken over nieuwe maatregelen om de doorstroming te behouden.

fietsendiefstallen en overvallen. Andere prioriteiten waren veilig uitgaan, de aanpak van risicojeugd, de aanpak van georganiseerde criminaliteit, de aanpak van geweld en

Eindhoven heeft dynamisch verkeersmanagement ingevoerd. Voor het goederenver-

de geïntegreerde aanpak van woonoverlast. Er heeft een verschuiving plaatsgevonden

voer is een systeem van multimodale bevoorrading/overslag gereed gekomen. Het aan-

naar criminaliteit richting bijvoorbeeld bedrijven. Mede daarom zijn camera’s in win-

tal fietsers is met een kwart toegenomen. Het effect dat van deze maatregelen wordt

kelcentra en bedrijvenlocaties eerder regel dan uitzondering. Dat hoeft niet altijd een

verwacht, is het grootst bij het integraal doorvoeren van al dit soort maatregelen. Daar

publieke taak te zijn, integendeel. Bedrijven, winkels en mogelijk ook wooncomplexen

ligt ook de kritische succesfactor.

zullen in toenemende mate zelf camera’s installeren, mede omdat buurtpreventie zijn beste tijd heeft gehad.

Het autoluwer maken van de binnenstad en de Leenderweg verloopt moeizaam. We


22

moeten er keihard aan trekken om in deze gebieden te voldoen aan de normen voor

In het Veiligheidshuis werken diverse partners samen om de stad veiliger en leefbaar-

luchtkwaliteit, en daarmee het leven voor de aanwonende Eindhovenaren aangenamer

der te maken. Het Veiligheidshuis Eindhoven houdt zich met name bezig met veelple-

en gezonder te maken.

gers en nazorg van ex-gedetineerden, relationeel geweld (waaronder huiselijk geweld,

Eindhoven Airport heeft het juiste pakket aan zakelijke bestemmingen voor Brainport

jeugdprostitutie en eerwraak), risicojeugd, verslaving en sociale overlast. Het werk is

en is op weg om de meest duurzame luchthaven van Europa te worden. Die duurzaam-

zowel gericht op preventie als repressie. De insteek is preventie waar mogelijk, repres-

heid heeft zich vertaald in onder meer de goede bereikbaarheid per openbaar vervoer

sie als het niet anders kan.

(spoor en HOV). Tussen het intercitystation Eindhoven Airport en de terminal is een in-

Het Veiligheidshuis is in 2020 geregionaliseerd.

novatief vervoersconcept gerealiseerd. Een ander aspect van een duurzame luchthaven

Via de Eindhovense Veiligheidsindex zijn de verbeteringen goed te monitoren.

is dat alleen vliegtuigen die zo min mogelijk milieubelastend zijn, welkom zijn. Naleving van deze afspraken wordt in de gaten gehouden door een platform waarin vertegen-

De laatste jaren hebben we samen met de regio flink geïnvesteerd in de aanpak van

woordigers van overheid, airport, triple helix partners en omwonenden zitten.

de georganiseerde criminaliteit, zoals de hennepteelt. Dit is mede mogelijk geworden

door het sinds 10 jaar functionerende Regionaal Informatie- en Expertisecentrum.

Op het gebied van armoedebestrijding werken gemeente, instellingen, stichtingen,

Eindhoven is tevens thuisbasis van het instituut voor veiligheid en technologie.

vrijwilligers en burgers nauw samen. De mensen waar het hier om gaat, staan centraal en worden betrokken. Alle dienst- en hulpverlening is er dan ook op gericht om hen

Eindhoven heeft inmiddels een volwaardige rechtbank. Het verzoek om ook een peni-

zelfredzaam te houden en te maken. Hierdoor zijn ze toegerust om zelf verantwoorde-

tentiaire inrichting naar Eindhoven te halen, ligt nog steeds in ‘Den Haag’.

lijkheid te nemen en blijvend te participeren in de Eindhovense samenleving. Bovendien kunnen zij zich dan vervolgens ook inzetten voor anderen in een moeilijke situatie.

3.6

Zorg en welzijn

Als gevolg van een goede implementatie van de vroegere woonservice-aanpak (tien

In 2020 stelt de gemeente haar Eindhovense burgers in staat zoveel mogelijk zelf-

jaar geleden als project beëindigd) is er op wijkniveau continue aandacht voor het

redzaam te zijn en de regie zelf in handen te nemen. De tijd van ‘pamperen’ door

zelfstandig wonen en de participatie van mensen met een chronische ziekte of een

de overheid is definitief voorbij. We gaan uit van de eigen kracht van mensen. Voor

(lichamelijke, verstandelijke en/of psychosociale) beperking. Het aanbod van woon-,

Eindhovenaren die het niet zelf redden, blijft er –via onder meer de Wet maatschap-

welzijn- en zorgdiensten voor mensen die nog zelfstandig wonen, is mede dankzij de

pelijke ondersteuning (WMO)– een vangnet bestaan. De overheid treedt daarbij op

uitrol van glasvezel de afgelopen tien jaar vergroot, de kwaliteit van de huisvesting,

als regisseur; in die rol brengt de gemeente partners bij elkaar om met elkaar vorm te

dienstverlening en zorg is toegenomen en de knelpunten in de toegankelijkheid van

geven aan de benodigde infrastructuur. De schotten tussen instanties zijn zo goed als

de leefomgeving zijn weggenomen. Dit is gebeurd in nauwe samenwerking met pro-

geslecht; de hulp concentreert zich op één adres van waaruit één vorm van regie wordt

fessionals, actieve partijen in de wijk en bewoners.

gevoerd. De vraag/behoefte staat daarbij centraal. De organisatie van het aanbod vindt Het WMO-loket functioneert goed, na aanpassingen aan het begin van het decennium. Ook hier wordt gebruik gemaakt van ICT&technologie om de dienstverlening dichtbij Eindhoven blijft sociale uitsluiting voor de meest kwetsbare burgers tegengaan. Deze

de burger te brengen.

mensen, van jong tot oud van allochtoon tot autochtoon van gezond tot gehandicapt, komen sociale, fysieke en financiële drempels tegen. Armoedebestrijding bezien we

Gezonde leefstijl, gezonde buurten en gezonde zorg zijn nog steeds de speerpunten

in die samenhang. Dat betekent dat Eindhoven haar armoedebeleid en activiteiten ter

van het lokale gezondheidsbeleid. Er is een breed aanbod, zoals aanpak van overmatig

bevordering van de sociale insluiting op deze aspecten blijft richten. Gezondheid, leef-

drankgebruik, overgewicht, preventieve ouderenzorg, depressie en roken en drugs.


zo dicht mogelijk bij de burger plaats: in wijken en buurten.

omgeving, wonen, diversiteit, reïntegratie, activering, eigen kracht, toegankelijkheid, voorzieningen, dienstverlening en inkomensondersteunende maatregelen vormen

De in 2010 in gang gezette vernieuwing van het welzijnsbeleid is in 2020 duide-

allen in samenhang dit beleid.

lijk zichtbaar. Het aanbodgerichte werken is omgezet in vraaggericht opereren. De

23

behoefte in de stad is leidend. Dit heeft geleid tot een aanzienlijke besparing en meer

3.7 Jeugd

efficiënte inzet van middelen. We kunnen door de nieuwe werkwijze beter sturen op

Eindhoven faciliteert ontplooiingsmogelijkheden voor jeugd met als doel dat jongeren

de gewenste effecten. Daardoor is de bureaucratie en de administratieve last bij de

zich ontwikkelen tot zelfstandige deelnemers in de maatschappij. Centraal staat het

uitvoerders enorm afgenomen en zijn de gebruikers over het algemeen erg tevreden.

aanbieden van een ononderbroken ontwikkelingslijn van 0 tot 23 jaar. Het beleid is gericht op het versterken van talenten, interesses en potenties en op het erbij willen,

Kanttekeningen zijn er ook. De verharding en verzakelijking van de samenleving heeft

kunnen en mogen horen.

zich doorgezet. Dat gaat pijn doen, zeker omdat de overheid zich de afgelopen jaren

Activiteiten staan onder meer in het teken van bevordering onderwijsdeelname, bevor-

deels heeft teruggetrokken. In de hele samenleving geldt dat er een afnemende accep-

dering integratie, bestrijding onderwijsachterstanden, voorkomen voortijdig schoolver-

tatie is van gezag: voor ouders, politie, huisarts, leerkracht en politieke ambtsdragers.

laten, bevordering techniekeducatie, preventie en aanpak van risicojeugd, opvoed- en

Door de vergrijzing neemt de kans op eenzaamheid toe. Hoewel we volop inzetten

opgroeiondersteuning. Dit alles zo veel mogelijk gericht op preventie.

op het ondersteunen en benutten van de ‘zilveren kracht’ en vrijwilligers, is het nog


maar de vraag of we er voldoende behouden. De beter gesitueerde 55-plussers pakken

De vraag naar opvoedingsondersteuning zal groeien. De drempel om een beroep te

mogelijk de kans te baat om een flinke tijd op vakantie te gaan, of willen zich niet meer

doen op opvoedingsondersteuning is geslecht. De opvoedingsondersteuning wordt

binden aan langdurige verplichtingen. Dat laatste geldt overigens voor alle Eindhove-

op alle scholen geboden. Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) coördineert de

naren.

opvoedingsondersteuning en complexe hulpverlening aan jeugdigen en gezinnen, èn

De segregatie is een blijvend probleem; op scholen en in wijken. De tweedeling tussen

fungeert als expertisecentrum voor professionals en vrijwilligers. Instellingen vanuit

draagkrachtigen en minder bedeelden blijft een punt van zorg en zal mogelijk in toene-

onder meer jeugdzorg, peuter- en kleuteropvang, (speciaal) onderwijs, welzijn en

mende mate tot spanningen leiden. Het is lastig in te schatten hoe ver de decentralisa-

verslavingszorg en onderwijs werken daarin samen. Het CJG heeft inmiddels ook een

tietendens voor zorg en inkomen, die in 2010 speelde, zich voortzet en welke gevolgen

regionale functie gekregen, inclusief de jeugdzorg die van provincie naar de gemeen-

dat heeft voor het sociale karakter van de stad. Eindhoven kan niet alles opvangen, niet

ten is overgedragen.

alle gaten een-op-een dichten die het Rijk in verschillende decentralisatieoperaties laat

Met zeker tachtig procent van de jongeren gaat het goed. Voor hen die zorg nodig heb-

vallen.

ben, heeft de gemeente Eindhoven in 2020 de groep 0 tot 13-jarigen sneller in beeld en wordt sneller actie ondernomen. Dit komt omdat de ketenpartners beter en natuurlijker samenwerken dan in 2010. Als gevolg hiervan worden problemen in de keten sneller gesignaleerd en opgepakt.

24

Voor de groep 10 tot 23-jarigen staat in 2020 de zorgstructuur: er wordt sneller zorg geboden en die zorg wordt meer op maat geleverd. Voor zwerfjongeren is er een passende aanpak: zij nemen deel aan zorgtrajecten. De Eindhovense Sociaal Maatschappelijke School (eSMS) werpt in 2020 zijn vruchten af. Jongeren tot 27 jaar die geen opleiding volgen of werk hebben krijgen een leerwerkaanbod via de Wet WIJ. De jongerencentra opereren bovenwijks. Daarmee verdwijnen de jongeren niet uit de openbare ruimte. Hangjongeren is iets van alle tijden, al zullen zij elkaar op steeds weer andere locaties ontmoeten. Op steeds andere plekken zullen omwonenden overlast ervaren. Vrijwilligerswerk in de zorg zal nog steeds niet aanspreken. Jongeren zullen toch vooral dat jongerenwerk blijven doen waar ze zich mee verbonden voelen, zoals bij de scouting en sport. Waar sprake is van teruglopend vrijwilligerswerk zal door de


maatschappelijke stages wellicht toch in de behoefte kunnen worden voorzien.

25


26

leren en werken 4

Leren en werken in Eindhoven

In Eindhoven studeren ruim 27.500 studenten in het hoger onderwijs. Ongeveer 11.250 van hen doen dat aan de TU/e, de overigen aan Fontys Hogescholen en de Design Academy Eindhoven (DAE). Daarnaast studeren er aan het ROC-Eindhoven 22.500

4.1

Onderwijs en kennis

studenten.

is nog steeds nodig.

Met het oog op de toekomst en ambities van Brainport heeft Eindhoven –uiteraard

De ontwikkeling van SPIL-centra (Spelen, Integreren, Leren) met voor-, tussen- en na-

samen met diverse partners– stevig ingezet op studentenbeleid. Mede daardoor heeft

schoolse opvang speelt in op de trend dat steeds vaker beide ouders werken. Deson-

Eindhoven een sterke aantrekkingskracht op zowel binnen- als buitenlandse studenten.

danks zal 2020 nog slechts een suboptimale verlenging van de schooldag kennen. Een

Eindhoven is als ‘eigenzinnige’ studentenstad populairder geworden. Hoewel het aantal

concept van de nieuwe school is nog niet in ontwikkeling.

uitwonende studenten groeit, blijft Eindhoven wat dit betreft achter bij studentenste-

Allochtonen gaan overigens in deze ontwikkeling nog onvoldoende mee.

den als Nijmegen en Groningen. Uitwonende studenten zijn traditioneel de actieve

In 2020 zijn alle basisscholen onderdeel van SPIL en is de ‘witte vlucht’ uit wijken een

vormgevers van het studentenleven. Toch is aan de sfeer in met name in de binnenstad

verschijnsel uit het verleden.

te merken dat Eindhoven meer een studentenstad is dan tien jaar geleden.

Ook binnen het voortgezet onderwijs is nog onvoldoende ingespeeld op de gewenste

In de universitaire wereld zien we een steeds intensievere samenwerking tussen univer-

verlenging van de schooldag. Er is slechts sprake van enige arrangementen met huis-

siteiten onderling en tussen universiteiten en hogescholen. Zowel het Masterplan van

werkbegeleiding. Nu met behulp van doordecentralisatie de vmbo’s zijn gerealiseerd,

de TU/e als de profilering van Fontys op drie gebieden (sport, technologie en econo-

moeten de overige onderwijsgebouwen van het voortgezet onderwijs een opknap-

mie/welzijn) hebben de positie van Eindhoven als kennisstad versterkt.

beurt krijgen. Een opgave blijft het behouden van schoolverlaters voor de regio: van mbo tot univerWat betreft het behalen van een startkwalificatie is de groep zonder startkwalificatie meer dan gehalveerd (in 2010 telden we 2.400 vroegtijdig schoolverlaters), maar de teller staat nog niet op nul. Er blijft een kleinere maar ‘hardere’ groep over en concepten zoals School 23 zijn niet meer weg te denken; hoe graag we ook zouden willen.

sitair geschoolden.


Een vroege aanpak van taalachterstanden via de voor- en vroegschoolse educatie (VVE)

Er wordt nog steeds zwaar ingezet op het tegengaan van vroegtijdig schoolverlaten; samen met partners. De arbeidsmarkt vraagt immers om de beschikbaarheid van elk talent.

27

4.2

Arbeidsmarkt algemeen

expatcenter zijn in 2020 verder verbreed. Naast kenniswerkers kunnen er ook studen-

De tijd van een overschot aan werkzoekenden hebben we al een aantal jaren achter

ten en trainees terecht. Met ditzelfde doel voor ogen is er het Brainport International

ons gelaten. Er is al weer enige jaren sprake van een continu tekort aan vooral hoogop-

Community programma. Dit programma helpt (aankomende) tekorten aan hoger tech-

geleide technici. Ook de zorgsector kampt met tekort aan arbeidskrachten.

nisch opgeleiden te reduceren door met werkgevers en opleiders van internationale

Eindhoven blijft werken aan een arbeidsmarkt die toekomst-proof is. Het arbeidspo-

kenniswerkers voor de regio aan te trekken en te behouden.

tentieel in de regio is voldoende groot, kwalitatief goed en flexibel genoeg om de verwachtingen als toptechnologische regio waar te maken en vast te houden. De aan-

We zijn en blijven een sociale stad. Participatie vinden we een must, waarbij betaald

sluiting onderwijs-arbeidsmarkt is daarbij een blijvende opgave. Ook het voorkomen

werk de hoogste vorm van participatie is. Eindhoven zet ook in 2020 onverminderd in

van tweedeling van de arbeidsmarkt blijft een aandachtspunt. In de brainportregio zijn

op het toeleiden naar werk, ook voor mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt.

uiteraard hoog opgeleide mensen van grote waarde, maar met alleen knappe koppen

Dit zal een flinke opgave blijven. Ook hier geldt dat de eerste verantwoordelijkheid bij

komen we niet veel verder. Vaklieden met gouden handen koesteren we eveneens. De

de burger zelf ligt. Wij zien voor ons als overheid een ondersteunende rol weggelegd.

mensen die meer steun nodig hebben bij het vinden en vasthouden van werk, worden

Voor Eindhovenaren waarbij betaald werk echt (nog) een stap te ver is, zorgen we voor

gesteund in het bereiken daarvan. Eindhovenaren moeten uiteraard hun eigen ver-

een vangnet. Het gaat vaak om kwetsbare mensen die ver van de arbeidsmarkt staan.

antwoordelijkheid blijven nemen om actief deel te nemen aan de samenleving, indien


28

mogelijk in de vorm van betaalde arbeid.

Het nieuwe werken (zoals thuis of mobiel werken) is meer gemeengoed geworden,

Werknemers moeten er rekening mee houden dat ze langer moeten doorwerken. De

onder meer dankzij de verdere uitrol van het glasvezelnetwerk, draadloos internet en

pensioenleeftijd schuift op. Ook werkgevers moeten daarop inspelen. Zij moeten er in

de verdere groei van het aantal ZZP’ers. De gemeentelijke organisatie draagt zelf ook

hun aanname- en opleidingenbeleid rekening mee houden dat steeds oudere werk-

het nieuwe werken uit en heeft hiermee een efficiencyslag gemaakt.

nemers aan de deur kloppen. Het belang van behoud van kennis heeft zich voor veel ouderen vertaald in een betere positie op de arbeidsmarkt.

De wijkeconomie heeft de afgelopen jaren een flinke impuls gekregen. Veel kleine ondernemers hebben hierdoor een kans gekregen om een eigen bedrijf succesvol van

In samenwerking met TU/e en bedrijven worden meer kenniswerkers aangetrokken.

de grond te tillen. Met het opkalefateren van sommige winkelstrips en binnenstedelijke

Die hebben we in 2020 nog steeds hard nodig, vanwege het te verwachte tekort aan

kleinschalige bedrijventerreinen is de leefbaarheid toegenomen.

high potentials misschien nog wel harder dan in 2010. Het expatcenter is een instrument van de gemeente/regio/provincie om kenniswerkers (en bedrijven die hen

De arbeidsmarkt wordt steeds internationaler. Steeds meer kenniswerkers komen hun

aantrekken) te ondersteunen. De doelgroepen en het dienstverleningspakket van dit

toekomst maken in Eindhoven. De goed functionerende internationale school, de

Kennis-/maak-/creatieve economie

goede bereikbaarheid (waaronder Eindhoven Airport) en een prettig leefklimaat heb-

4.3

ben daaraan bijgedragen. We moeten onze internationale concurrenten wel goed in de

De Eindhovense economie laat zich typeren als een driepoot. Eindhoven heeft de

gaten houden. Achteroverleunen is er niet bij; expats moeten verleid blijven worden

brains, de creatieve geesten en de handjes in huis om producten uit te vinden, vorm te

om in Eindhoven/Brainport te komen wonen en werken en bedrijven moeten blijven

geven en te maken.

investeren in hun concurrentiekracht.

De in Eindhoven en regio gevestigde kennisindustrie is toonaangevend in Nederland

Een goed vestigingsklimaat is daarbij van belang. Dat betekent wonen in prettige,

en Europa. Op het gebied van R&D uitgaven staat Brainport Eindhoven in Nederland

veilige en groene wijken, goed onderwijs en voldoende uitgaans- en recreatiemogelijk-

op de eerste plaats, waardoor ons land op dit gebied ook Europees goed scoort, ook als

heden. Ook moet de dienstverlening aan (internationale) ondernemers op orde zijn.

het gaat om o.a. competitiviteit, productiviteit en innovatiepotentieel van de kennisindustrie. Wel moet een onderscheid worden gemaakt in publieke en private uitgaven in

De kantorenmarkt heeft tien jaar geleden (2009/2010) een flinke terugslag moeten

onderzoek en ontwikkeling. De publieke uitgaven liepen in 2010 achter bij de private,

verwerken, toen de krediet- en economische crisis volop woedde. Deze negatieve

maar daar is de afgelopen jaren een kentering in gekomen.

trend is inmiddels redelijk ingelopen. Wel zijn er structureel minder kantoren nodig

De ambitie is te komen tot een op mondiaal schaalniveau onderscheidend technolo-

door onder meer vergrijzing van de beroepsbevolking en de doorzettende trend van

gie-portfolio naar excellentie, focus en massa, dat een bijdrage levert aan een duurza-

flexibele werkplekken, thuiswerken en minder ruimte per fte (volledige arbeidsplaats).

mere, gezondere, veiligere en meer zorgzame wereld. Ook wil de stad/Brainportregio

Dit alles leidde ook na de crisis van 2009/2010 tot een lagere vraag naar kantoren dan

uitblinken op gebied van ondernemersdynamiek, concurrentievermogen en onderne-

voorheen en een soms moeizame transformatie van kantoren naar andere functies.

mersklimaat.

rondom het Stationsgebied. Van belang is dat op de Eindhovense kantorenmarkt

Open innovatie is geen loos begrip meer, maar dagelijkse praktijk. Letterlijk zicht- en

een juiste afweging blijft worden gemaakt tussen enerzijds het minder toevoegen

voelbaar op de High Tech Campus (HTC). Ook op de in 2014 geopende Brainport Inno-

van nieuwe kantoorruimte (leidt mogelijk tot vergroting van de leegstand op andere

vatie Campus (BIC) is open innovatie gemeengoed. Daarnaast hebben we de High Med

locaties) en anderzijds de noodzaak om kwalitatief goede, duurzame gebouwen te kun-

Campus, de Automotive Campus en de TU/e campus.

nen realiseren die ruimte bieden aan de Brainport-ambities (bijv. de High Tech Campus

De HTC kent in 2020 een optimale benutting (12.000 mensen) en is de komende jaren

Eindhoven).

een nog interessantere en uitdagende leer/werkomgeving voor zowel binnen- als buitenlandse studenten en kenniswerkers.


Toch blijft Eindhoven de ‘kantorenstad’ van Zuid-Nederland, mede dankzij de OV-knoop

Vanuit de open-innovatiegedachte is het voor het midden- en kleinbedrijf (MKB) interessant om zich ook op een van de campussen te vestigen. De aanwezigheid van

29

kennisinstellingen en/of OEM’ers (original equipment manufacturer) kan een goede

Design en stedelijke ontwikkeling in brede zin (fysiek en sociaal) gaan steeds meer

spin-off opleveren. Niet alleen in de zin van dienstverlening, maar ook als producent

samen op.

van innovatieve producten of als toeleverancier.

De gemeente Eindhoven zet design/creatieve economie in voor innovatie en maat-

Naast de KIC Energie (zie ook 3.3) is op de High Tech Campus sinds 2010 een KIC ICT

schappelijke opgaven zoals vergrijzing, sociale samenhang, veiligheid, zorg en milieu.

Labs gevestigd. Daarin participeren Philips en de TU/e en wordt samengewerkt met

Daarnaast koestert Eindhoven ook de intrinsieke waarde van design. De Design

Berlijn, Stockholm, Helsinki en Parijs. De vestiging van de Stichting voor Fundamenteel

Academy speelt daarin een wezenlijke rol. De Design Coöperatie heeft in 2020 zijn

Onderzoek der Materie (FOM) en het ECN (Energieonderzoek Centrum Nederland) op

bestaansrecht bewezen.

de High Tech Campus is een aanwinst voor de brainportambitie gebleken.

Eindhoven was één van de twee finalisten in de competitie World Design Capital

De vier Eindhovense Field Labs op het gebied van sport en technologie zijn tot volle

2012. Deze wereldwijde erkenning voor het designprofiel van Eindhoven en de wijze

wasdom gekomen en hebben niet alleen geleid tot Olympische medailles, maar ook tot

waarop Eindhoven deze kwaliteit ten behoeve van de economische, ruimtelijke en

producten die gebruikt worden bij onder meer revalidatieprogramma’s.

sociaal-maatschappelijke ontwikkeling van de stad en haar inwoners ontwikkelt, heeft sindsdien als een vliegwiel gewerkt. Design draagt sterk bij aan de verdere internatio-

Het MKB heeft tussen 2010 en 2020 opnieuw een flinke innovatieslag gemaakt; het

nalisering van onze stad.

MKB is goed aangehaakt in Brainport. Het grootbedrijf beseft dat het MKB goed aange-

De ambitie uit 2010 om creatieve industrie als ‘nieuwe economie’ te zien en benutten, is

haakt moet zijn in de hele keten. Dat ketendenken speelt nu een (nog) grotere rol dan

verzilverd.

Internationalisering is voor steeds meer MKB’ers van belang. Anno 2020 onderneemt

Het in 2010 in gang gezette citymarketingbeleid heeft zichtbaar vruchten afgeworpen.

het midden- en kleinbedrijf meer op de internationale markt met behulp van design en

We hebben de sociaal-economische vitaliteit van stad en regio versterkt. Onze (inter-

innovatie dan tien jaar geleden. Eindhoven faciliteert MKB’ers die de internationalise-

nationale) herkenbaarheid en aantrekkelijkheid van de stad en de regio is vergroot,

ringslag niet kunnen maken.

dankzij de gezamenlijke inspanningen door de triple helix in stad en regio. Dit hebben we gedaan door ons verder te profileren met ons ‘DNA’: we zijn en blijven

Eindhoven is een designstad en verdient daar een goede boterham mee. De stad ge-

grensverleggend, inhoudelijke gedreven, doelbewust en inventief op onze onderschei-

bruikt haar designkracht naast de economische, ook voor ruimtelijke en sociaal-maat-

dende sterke kanten als technologie, licht en design. We hebben daardoor een (nog)

schappelijke ontwikkeling voor de stad en haar inwoners. Design wordt steeds meer

duidelijker imago gekregen als stad van technologie en innovatie, als kennisstad en als

zichtbaar en beïnvloedt de wijze waarop burgers wonen, leven, werken en recreëren.

designstad.


in 2010.

31


32

beleven 5

Beleven in Eindhoven

koesteren we, mede omdat het van groot belang is voor de identiteit van Eindhoven. Wat er ook gebeurt in de stad: de historisch gegroeide ruimtelijke opbouw moet herkenbaar blijven. Bovendien draagt deze structuur bij aan een complete stad met natuur

5.1

Openbare ruimte (hoe beleven mensen de stad)

en recreatiemogelijkheden dicht bij huis.

De ambitie om uit te groeien tot een toptechnologische regio van wereldformaat en tegelijkertijd een leefbare en sociale stad te blijven, vroeg (en vraagt) om een schaal-

Eindhoven is bekend als groene stad en dat imago is in 2020 verder versterkt. Zo is de

sprong in kwaliteit. In kwaliteit van onder meer woningen (veranderde vraag), de

verbinding met het Groene Woud een feit en kent de stad een open, rustig en beleef-

woonomgeving (groen), het stadshart (is dat aantrekkelijk genoeg voor iedereen, ook

baar Middengebied als uitloopgebied voor stadsbewoners. We koesteren parken als

voor de internationale kenniswerkers), voorzieningen (onderwijs, sport, recreatie, cul-

natuurlijke ontmoetingsplekken; parken zijn onderdeel van het fijnmazige groene net-

tuur), veiligheid en bereikbaarheid.

werk van de stad. De afgelopen tien jaar zijn veel nieuwe bomen langs de hoofdwegen geplant. Dat blijven we de komende jaren doen, zodat in 2040 de wegeninfrastructuur

Dit betekent niet dat de hele stad compleet op de schop moest. Dat hoefde ook niet.

samenvalt met een robuuste groene dooradering van de stad.

maat ligt vast en is redelijk tot goed op orde. Deze onderlegger biedt een solide basis

In tegenstelling tot de ‘basisinfrastructuur’ is in de gebouwde omgeving het afgelopen

voor een goede ruimtelijke kwaliteit in de stad. We hebben een grote verscheidenheid

decennium wel het nodige gebeurd. Daarbij gaat het niet altijd om de buitenkant van

aan woon- en werkgebieden, zijn zuinig op onze cultuurhistorische waarden en gaan

het gebouw. De gebouwen staan er nog steeds, maar hebben soms een andere functie

uit van een duidelijke groene en waterstructuur. De stad is daarnaast onderdeel van

gekregen. Leegstaande kantoren zijn waar mogelijk omgebouwd tot woningen, oude

een (inter)nationaal web van weg-, spoor- en luchtverbindingen.

bedrijfsgebouwen bieden onderdak aan starters en kunstenaars en boven winkels

De groei van de stad is lang afhankelijk geweest van de morfologische structuur van

wordt gewoond. Daarmee verandert de sfeer en beleving van een buurt, wijk of stads-

zandruggen en beekdalen. De verstedelijking liep eerst langs de radiale wegen. Dit

deel.

heeft geleid tot de typische structuur met oude dorpsradialen (linten), afgewisseld met een groenen blauwe dooradering, die in drie wiggen (Genneper Parken, Stadspark en

De stad is de afgelopen tien jaar drukker geworden. De ruimte wordt intensiever

Landelijk Strijp) vanuit het omliggende buitengebied de stad binnendringen; de zo-

gebruikt door méér mensen die niet altijd even zorgvuldig met elkaars gevoeligheden

genaamde groene Y. In elk van de drie groenen wiggen is een stadspoort gerealiseerd.

omgaan. Open plekken die er in 2010 nog her en der in de stad waren, zijn de afge-

Door deze groene longen en door de komst van tussenliggende bedrijventerreinen zijn

lopen jaren volgebouwd of tijdelijk in gebruik genomen om verval te voorkomen. Er

de oorspronkelijke kernen nog steeds herkenbaar. Dit cultuurhistorisch verleden

zijn veel appartementencomplexjes door derden gerealiseerd en op locaties die niet


De Eindhovense basisinfrastructuur, de ‘onderlegger’ van het woon-, werken leefkli-

33

goed in de markt liggen worden door omwonenden auto’s geparkeerd en soms tuintjes

meer vanwege de oplevering van woningen en voorzieningen in Meerhoven en Strijp

aangelegd. Daarnaast is er druk gebouwd in Meerhoven en Strijp S. De ontwikkeling

S. Het budget daarentegen is niet meegegroeid. Er wordt daarom minder vaak ge-

in het Stationsgebied staat ook niet stil. Door versoepelde landelijke wet- en regel-

maaid, de trottoirs worden niet meer wekelijks onkruidvrij gemaakt en kapotte bankjes

geving mogen huiseigenaren veel meer aan- en bijbouwen dan in 2010. Die nieuwe

moeten langer wachten op vervanging. Binnen de mogelijkheden die de gemeente

serres, dakkapellen en grotere huiskamers leveren een ander straatbeeld op. De een

heeft, zorgen we voor een goede inrichting van de openbare ruimte. Daarbij staat een

zal dat een verademing vinden, de ander zal het als rommelig en storend ervaren, en

duurzame kwaliteit voorop. De openbare ruimte moet zo zijn ingericht dat zij goed is

het als een aantasting van de ruimtelijke kwaliteit beschouwen. De transformatie van

te beheren en handig is in gebruik. Maar daarmee redden we het niet. Opnieuw wordt

kantoor- naar woonruimte levert drukte in de straat op. Gebieden die voorheen alleen

op buurtbewoners een appèl gedaan, deze keer om letterlijk hun eigen straatje schoon

overdag werden gebruikt, zijn nu ook ’s avonds levendig. Ook hiervoor geldt dat de

te vegen. Gelukkig zijn er bewoners die daar samen een feestje van maken, maar er zijn

ene bewoner het kan waarderen, terwijl de ander klaagt over parkeerdruk en lawaai.

ook straten en pleinen aan te wijzen waar verval optreedt.

Het blijft daarnaast een grote klus om de naoorlogse wijken leefbaar te houden. Voor


34

deze wijken geldt dat vraag en aanbod van woningen niet meer op elkaar aansluiten.

De binnenstad vertelt zijn eigen verhaal. In tien jaar tijd zijn goede stappen gezet in

Leegstand is geen optie, maar het aantal woningen van hetzelfde type is te groot. Het

de verbetering van het leefklimaat van het centrumgebied. De openbare ruimte is

is niet langer voldoende om samen met bewoners de leefbaarheid op peil te houden.

opnieuw ingericht en op verschillende plekken is groen ontsproten. De prunussen op

Er moeten drastischer maatregelen worden genomen. Samen met bewoners worden

het Catharinaplein maken de seizoenen voelbaar, net als de groene omlijsting langs de

plannen gemaakt voor een grote make-over van de bestaande woningen. Denk daarbij

binnenring. De verkeersinfrastructuur in de binnenstad is verbeterd. In de binnenstad

bijvoorbeeld aan het collectief uitbouwen van de achterzijde van de woningen waarbij

is duidelijk zichtbaar dat we een stad van technologie, licht en design zijn. Samen met

de extra vierkante meters leefruimten worden gecombineerd met groene daken en

een keur aan evenementen is de Eindhovense binnenstad een aantrekkelijkere plek om

zonnepanelen. In sommige buurten gaan zelfs stemmen op om de bestaande wo-

te verblijven, voor steeds meer mensen. Gelukkig is het aanbod van overnachtingsmo-

ningen te slopen en een compleet ander aanbod terug te bouwen. Het blijft echter

gelijkheden ‘meegegroeid’. De ontwikkelingen in Strijp S, het Emmasingelkwadrant,

moeilijk om àlle handen op elkaar te krijgen. Zeker als je je realiseert dat de bekende

het Stationsgebied, het Van der Meulen Anssems-terrein en De Bergen dragen zicht- en

‘huisjesmelkers’ hun werkveld naar de naoorlogse wijken hebben verplaatst.

voelbaar bij aan de verhoging van de sfeer/het leefklimaat van de stad.

Het onderhoud en beheer van de openbare ruimte is de afgelopen tien jaar een steeds

De totale stad is in ruimtelijk-fysieke zin onderverdeeld in drie zones, die sturend zijn

grotere klus geworden. De omvang van het gebied dat moet worden beheerd en

voor de ontwikkelingen die in de desbetreffende gebieden mogelijk zijn. Zo staat het

onderhouden is tussen 2010 en 2020 met maar liefst één-vierde toegenomen. Onder

Centrumgebied voor centrumstedelijke ontwikkeling en de Dommelzone voor rust en

ontspanning. Aan de Brainport Avenue of de etalage van Brainport (A2-zone) voeren

ook veel dagjesmensen uit de regio hier naartoe om te shoppen. Eindhoven mag zich

(economische) activiteiten de boventoon. Daarmee wordt een fysieke basis gelegd voor

daarom met recht winkelstad noemen.

de schaalsprong die vanuit de Brainportambitie nodig is. In dit licht moet tevens de opgave voor duurzame verstedelijking worden gezien. We

Op de evenementenkalender staat een groot aantal stedelijke en diverse evenemen-

werken in 2020 meer dan 10 jaar geleden integraal omdat we de volgende vragen

ten zoals Glow, de Dutch Design Week, de Eindhovense Marathon, de Lichtjesroute,

(blijvend) moeten beantwoorden: hoe zorgen we er voor dat Eindhoven (en de regio)

Park Hilaria, STRPfestival, Fiesta del Sol en Muziek in het Groen. Los van dit soort grote

vitaal is en blijft, en hoe zorgen we ervoor dat Eindhoven (en de regio) een aantrekkelijk

evenementen bruist het in wijken en buurten vooral in de weekeinden vaak van allerlei

vestigingsklimaat heeft en behoudt. Ecologische, economische en sociaal-culturele be-

leuke evenementen die de wijken buurtbewoners op een ontspannen manier met

langen worden beter met elkaar in verband gebracht, en werken daardoor versterkend.

elkaar in contact brengen.

Zo zijn slimmere combinaties van wonen, werken en recreëren tot stand gekomen. Naast de ‘bebouwde stad’ wordt nog nadrukkelijker ‘de beleefde stad’ meegenomen

De stad sluit met haar sporten beweegbeleid aan op het Nederlandse ‘Olympisch Plan

bij bijvoorbeeld inbreiding, herstructurering van bedrijventerreinen, het omzetten

2028’, dat de ambitie heeft om met sport in de volle breedte een sportieve en gezonde

van leegstaande kantoorgebouwen en het realiseren van kwalitatief hoogwaardige

bijdrage te leveren aan Nederland en Eindhoven. We genieten nog na van een succes-

woningbouw binnen het bestaand bebouwd gebied.

vol WK voetbal 2018. Van de sportieve sfeer en prestaties in onder meer Eindhoven (een van de speelsteden) heeft ook de lokale economie flink geprofiteerd. Uiteraard is er op het Stadhuisplein menig feestje gevierd omdat PSV regelmatig lands-

Beleven is meer

kampioen is geworden. Het damesteam van PSV heeft een toppositie verworven. Ook

Beleven is meer dan het beleven van de openbare ruimte, al is dat uiteraard een be-

in het Pieter van den Hoogenband Zwemcentrum zijn onder meer door Eindhovenaren

langrijk visitekaartje van de stad. Maar wat te denken van sport, cultuur, evenementen

veel topprestaties geleverd. Innovatieve zwempakken (bedacht en gemaakt in Eindho-

en winkelen: belangrijke ingrediënten voor een goed vestigingsklimaat. Eindhovense

ven) hebben daaraan een belangrijke bijdrage geleverd.

topvoorzieningen op cultureel terrein zoals het Van Abbemuseum, Muziekgebouw en Parktheater staan nationaal op de kaart, evenals topvoorzieningen op sportief gebied

Naast het stimuleren en faciliteren van topsport, is de aandacht voor de breedtesport

zoals het Pieter van den Hoogenband Zwemcentrum.

onverminderd voortgezet. Ook hierin vervult de gemeente een faciliterende rol. Samen met de sportverenigingen hebben we bereikt dat er in vergelijking met 2010 meer ge-

Eindhoven is een goede winkelstad. Er is een groot arsenaal aan winkels, dat een goede

handicapten, allochtone meisjes en ouderen aan sport doen. Dankzij de komst van de

verscheidenheid biedt in een compact gebied. Naast de Eindhovenaren zelf komen

Sporthogeschool van Tilburg naar Eindhoven (2012) kunnen Eindhovense sportvereni-


5.2

35


36

gingen profiteren van de aanwezige kennis en deskundigheid van dit instituut. Daarbij is tevens een koppeling gelegd met het Centrum voor Topsport en Onderwijs (CTO). In de wijken zelf zijn er sportaccommodaties op kleine schaal, zoals speelveldjes of Cruyffcourts en bij bijvoorbeeld scholen. In 2020 is er dankzij Cultuur Totaal een gemêleerde structuur van cultuurproductie en -consumptie op zowel top- als basisniveau. Cultuur is in de Eindhovense samenleving ingebed dankzij het programma Cultuur Totaal. Er wordt door de gemeente niet meer gewerkt met instandhoudingsubsidies. Iedereen die iets met kunst en/of cultuur wil doen; in, voor of met de stad, waarbij het initiatief verbinding legt tussen kunst en cultuur en de sociale, economische en ruimtelijke domeinen, krijgt daartoe een kans. Ingezet wordt op top, talent en breedte. Kleinschaliger initiatieven hebben in de loop der jaren daardoor steeds meer kans gekregen. De intrinsieke waarde van kunst krijgt voldoende ruimte. Mede dankzij cultureel ondernemerschap ligt er een goede culturele basisinfrastructuur zoals het Muziekgebouw, Parktheater, Centrum voor de Kunsten Eindhoven (CKE), openbare bibliotheek en bioscopen. Strijp S is in 2020 is onlosmakelijk verbonden met de stad. Er wordt gewoond en gestucreatieve sector waar Eindhoven zo trots op is. Ook diverse sporten worden hier beoefend; vaak sporten die niet alledaags waren en onder meer in dit gebied zijn ‘beëxperimenteerd’ zoals urban sports. Uitgaansmogelijkheden zijn er in alle soorten en maten, van film en theater in Plaza Futura tot de Ontdekfabriek en alles wat er tussenin zit. Met BrabantStad zijn we twee jaar geleden (2018) Culturele Hoofdstad geweest. Dit


deerd (Fontys), maar vooral ook geleefd en beleefd. Strijp S is het kloppend hart van de

heeft voor de nodige spin-off en nieuwe samenwerkingsverbanden/netwerken gezorgd.

37

besturen 6

Besturen in Eindhoven

Burgers hebben meer dan in 2010 zeggenschap over zaken die er in hun eigen buurt of wijk gebeuren; onder meer via buurtcontracten en wijkbudgetten. De opdrachten aan welzijnsinstellingen zijn primair op de behoeften van de bewoners gestoeld. Nieuwe

6.1 Besturingsfilosofie

interactieve vormen van burgerparticipatie, nieuwe experimenten rondom coproduc-

We zijn steeds meer een overheid die van buiten naar binnen denkt. Eindhovenaren,

tie en nieuwe media worden volop ingezet. E-participatie en co-creatie zijn in 2020

bedrijven, maatschappelijke instellingen en overheid werken en investeren samen in

gemeengoed; waarbij nieuwe technologieën volop worden ingezet.

Eindhoven zodat haar innovatieve kracht voor regio en land optimaal benut wordt. Hierbij past een overheid die uitgaat van de kracht van mensen. Een overheid die naast

De gemeente stelt de klant centraal. De klant wordt bediend vanuit één ingang, maar

mensen en organisaties staat en niet erboven. De tijd dat de lokale overheid bepaalde

via een keur aan kanalen. Er is een Inwonersplein (voor burgerzaken in de brede zin van

wat er in de stad gebeurde of moest gebeuren, hebben we tien jaar geleden definitief

het woord), Ondernemersplein en een Werkplein (voor werkzoekenden). We werken

achter ons gelaten. Onze rol is dan ook anders. De ene keer zijn we als lokale overheid

samen met (keten)partners aan een optimale dienstverlening aan de samenleving.

faciliterend, de andere keer meer initiërend.

De gemeente wordt meer dan in 2010 gezien als een betrouwbare en professionele

We betrekken onze partners en inwoners bij het formuleren van visies en doelstellingen

vertrouwen in de overheid. De overheid moet vooral faciliterend zijn, meewerken aan

en we gaan in overleg met diegenen waarvoor beleid bedoeld is. We kijken naar de

initiatieven die ‘van buiten’ komen. Inwoners, bedrijven, (sport)verenigingen en maat-

behoefte die er in de stad leeft, op alle terreinen. Denk aan welzijn, aan vragen van on-

schappelijke en culturele instellingen moeten zich gesteund en gestimuleerd voelen

dernemers, maar denk ook aan algemene voorzieningen en aan de ruimtelijke kwaliteit

door onze dienstverlening.

van Eindhoven.

Als overheid hebben we onze houding in 2020 flink verbeterd: we zijn nog klantvriendelijker en efficiënter dan in 2010 en burgers, instellingen en bedrijven ervaren dat ook

Dit betekent niet dat we als bestuurders geen verantwoordelijkheid willen of durven

daadwerkelijk. In bijvoorbeeld de snelheid en kwaliteit van handelen bij de beant-

nemen. Daar waar nodig pakken we onze rol, bijvoorbeeld wanneer mensen buiten de

woording van brieven, e-mails en telefoontjes en de vermindering van regelgeving.

boot dreigen te vallen, wanneer het publieke belang vraagt om heldere keuzes en bij

Het digitale loket is op diverse terreinen verder uitgebouwd. Het doorontwikkelde

het uitvoeren van wetgeving. Maar we willen juist de kracht die er op zoveel plekken

Ondernemersplein is nu vijf jaar operationeel. Ondernemers waarderen deze vorm van

in de stad is optimaal benutten. Samen zijn we de stad, samen blijven we investeren

dienstverlening met een dikke voldoende.


dienstverlener, waar je gemakkelijk ingang vindt. Goede dienstverlening vergroot het

in Eindhoven als leefbare, dynamische, sociale en toptechnologische stad. Het bestuur kàn dit niet alleen voor elkaar krijgen, maar wìl dat vooral ook niet. De stem van iedere Eindhovenaar telt.

39

Samenwerking in en buiten de regio

De organisatieverandering onder de titel Eindhoven Eén uit 2009 heeft inmiddels (na

6.2

de aanvankelijke aandacht voor de structuur van de organisatie) ook geleid tot een

We leven als stad niet op een eiland. Op regionaal, provinciaal, nationaal en interna-

daadwerkelijke cultuurverandering binnen de organisatie. Alle medewerkers (h)erken-

tionaal niveau participeren we in samenwerkingsverbanden en netwerken. Samen

nen en ondersteunen de doelen en ambities om een goede partner voor de stad te

staan we immers sterker. Op bepaalde onderdelen hebben we die samenwerking de

zijn en de burger centraal te stellen. Verkokering is aanzienlijk verminderd, als vanzelf-

afgelopen jaren geïntensiveerd en/of uitgebreid; met respect voor ieders rol en verant-

sprekend wordt er op allerlei manieren met elkaar samengewerkt aan de vastgestelde

woordelijkheid.

doelen. Ook nieuwe media en digitale werkvormen spelen hierbij een belangrijke rol. De al jarenlange succesvolle samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en Deze besturings- en dienstverleningsfilosofie vraagt veel van onze eigen organisatie.

overheid (triple helix) rondom de Brainportambitie is verder geïntensiveerd. De triple

Onze kernwaarden waren en blijven Dichtbij (ken je stad, ken je klanten, betrek de

helix is in 2020 uitgebouwd tot quadruple helix; de burger is als belangrijke vierde

Eindhovenaren, betrek je collega’s), Durf (zet de mens centraal in plaats van instrumen-

partner aangehaakt.

ten en organisaties, wees innovatief, spreek elkaar aan) en Doen (wees daadkrachtig,


40

ga gezamenlijk voor een oplossing, maak dingen mogelijk en ben betrouwbaar). De

In het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE) werken we met 20 Zuidoost-

nieuwe ambtenaar die werkzaam is binnen de gemeentelijke organisatie, is een andere

Brabantse gemeenten constructief samen. We vinden elkaar vooral rondom het

ambtenaar dan voorheen. Het nieuwe werken en ambtenaar 2.0 zijn gemeengoed

positioneren van de regio als best presterende economische regio, het stimuleren van

geworden. Onze eigen organisatie is veel flexibeler geworden en medewerkers zijn in

hoogwaardig kennis en -creatieniveau, het bevorderen van een aantrekkelijke leefom-

algemene dienst, waarbij zij worden ingezet waar zij het meest nodig zijn en tot hun

geving met zowel stedelijke dynamiek als landelijke rust en ruimte, en verbetering van

recht komen. De nieuwe ambtenaar haalt de buitenwereld naar binnen en gaat uit van

de infrastructuur.

de vraag en de behoefte in de stad en de omgeving, niet van het aanbod van de eigen organisatie.

Voor een aantal specifieke uitdagingen in het stedelijke gebied (Eindhoven en de zeven

De gemeentelijke organisatie moet zich, net als andere werkgevers in een krappe ar-

direct omliggende gemeenten) hebben we nog steeds de Bestuurscommissie Stedelijk

beidsmarkt, optimaal inspannen om voldoende kwalitatief hoogwaardig personeel aan

Gebied Eindhoven (BSGE). Deze had in 2010 slechts taken en bevoegdheden op het ge-

te kunnen trekken. Dat vraagt sterk werkgeverschap en het vermogen om de behoefte

bied van woningbouw, bedrijventerreinen en economische structuurversterking door

van de stad en de organisatie te verbinden aan de behoefte van de medewerkers. In

het verstrekken van stimuleringssubsidies uit het zogenaamde Financieringsfonds.

2020 heeft de gemeentelijke organisatie een goed ontwikkeld en modern personeels-

De acht gemeenten van dit stedelijk gebied hebben in 2020 de samenwerking geïn-

beleid (HRM-beleid) om deze match te maken.

tensiveerd. Op een aantal beleidsterreinen wordt tussen deze kleinere groep SRE-

gemeenten inhoudelijk samengewerkt en zelfs taken en bevoegdheden gebundeld,

betrokkenheid van Eindhoven zich niet beperkt tot het doorontwikkelen van de inter-

zoals op het gebied van economische ontwikkeling, arbeidsmarktbeleid, woningbouw

nationale economische relaties. De wereldse betrokkenheid vraagt ook om verantwoor-

en cultuur. Ook op het gebied van middelenbeleid wordt, uit oogpunt van efficiency,

delijkheid voor de toekomst. Wij maken ons hard voor millenniumdoelstellingen en het

steeds meer samengewerkt.

bevorderen van eerlijke handel en duurzame productie. We erkennen daarbij de kracht van lokale diplomatie. Vanuit dit perspectief hebben we onze stedenbanden gekozen.

Eindhoven participeert samen met Helmond, Breda, Den Bosch, Tilburg, het SRE en

Daarmee voeren we meerjarige ontwikkelingsprogramma’s uit.

de provincie in BrabantStad. De samenwerking spitst zich toe op gezamenlijke lobby richting Den Haag en Brussel en het bundelen van investeringen.

In 2020 behoren we tot de top tien van tien toptechnologische hotspots wereldwijd. We doen onder meer zaken met een aantal Europese regio’s en landen als Taiwan,

Als kloppend hart van Brainport onderhouden we nauwe relaties met andere overhe-

China, Zuid-Korea, India, maar ook de Verenigde Staten en Canada.

den en andere landen. Brainport staat op het netvlies in Den Bosch, Den Haag en Brussel. Stad en Brainportregio plukken de vruchten van het jarenlange lobbywerk, in de vorm van structurele financiering van nationale programma’s die voor de ontwikkeling van onze regio cruciaal zijn. De internationale netwerken worden meer dan in 2010 benut, hetgeen nodig is om de internationale concurrentie bij te benen. Denk daarbij aan de Eindhovense vertegenvan internationale netwerken, ontwikkeling van projecten en communicatie over Eindhoven in Brussel en omgekeerd. De ELAt (samenwerking Eindhoven-Leuven-Aken triangle) is een belangrijk resultaat hiervan. Eindhoven staat vooraan bij de discussie over het Europese Instituut voor Technologie, zoals dit vorm krijgt in Kennis- en Innovatiegemeenschappen (KIC’s)


woordiging in Brussel, waarbij de prioriteit ligt op beleidsbeïnvloeding, ontwikkelen

Daarnaast investeert Eindhoven in economische stedenbanden. In het kader van mondiale bewustwording hebben we solidariteits-stedenbanden omdat de wereldse

41

Staat van de stad. Op weg naar de Stadsvisie Eindhoven Oktober 2010

Recommend Documents