Sportvisserop Noordzeevangt armbandjevan Engelandvaarder WoutSmit
De makreler,'wilden niet bijten. Het werd een teleurstellend dagje uit voor een groepje sportvissersop de Noordzee. Toch kwam Willem van Ingen uit Haarlem niet met legehandenthuis.Zijn vangstbestonduit... eenkapot kettinkje. Pas25 jaar later achterhaaldehij de herkomst en de bijzonderebetekeniservan. ,,Ik neemjou eenkeertjemee uit vissen'lhad oom Heinz uit Duitsland aanWillem beloofd. Zijn oom hield woord. Willem. toen omstreeks20 jaar: ,,Ik had zulke sterke vangstverhalen gehoord. En ik was nog nooit op zeegeweest.Dus ik wilde graagmeel' 's Om zesuur morgensvertrok de boot uit lJmuiden met zoh 30 hengelspordiefhebbersaanboord richting het noorden. Waar de boot na anderhalfuur precieshet anker uitgooide, weetWillem niet. ,,Het waswel dicht onder de kusl want ik kon de naam van eenpaviljoen op het strand lezeni' Vol optimismegooideiedereenzijn hengelsuit. De vissenhadden blijkbaar weinig trek. Willem: ,,Er werd meer geinvesteerdin pieren, die je op de boot kon kopen, dan dat je
aanvis ving. Er werden hooguit vier of vijf makrelen binnengehaald. Het was een drama. Terwijl de anderen gezelligbegonnente drinken - mij smaakte dat nog niet - hield ik me uit verveling bezig met het uitgooien en ophalenvan de lijn aan de hengel. Aan het uiteinde van het snoer zat een zwaarlood met omgebogen ijzeren pennetjes.Als je ver weg gooide,belanddehet lood op de bodem. Het was daar ongeveer tien meter diep. Bij het inhalen van het snoer schraaptehet lood over de bodem. Somskwam er wat wier mee naar boven,somseen stukje plastic.Op een gegevenmoment hing er iets blinkends aan. Zwartachtig metaal.Een stukje ketting met een ovalenplaatje.Ik had geen idee wat het was, maar ik stak het in mijn zak en ging verder.Paslater verteldeik het mijn ooml' Teleurgesteldover het gebrek aan vangstkeerdenWillem en zijn oorn terug in de havenvan Ilmuiden. Daar àten ze een lekker visje. Omdat ze niet met legehanden thuis wilden komen,kochtenze er ook eenoortie makreel.
Het opgevístearmbandje met het naamplaatjelan EngelandvaarderA. deJong.Pasna eengrondigesdtoonmaakbeurt - het zilyerenkettínkje had bíjna 50jaar op de zeebodem gelegen- werd de inscriptieleesbaar(Foto Wout Smit)
118
Thuis legde Willem zijn raadselachtige vondst op tafel. Daar ontdekten ze dat het kettinkje van zilver was. Bij het schoonmakenmet eenbgrsteltje ontwaarde Willem op het ovalen plaatjede vorm van letters,maar hij kon de inscriptie niet ontcijferen. ,,Ik was heel nieuwsgierig. Wilde het schurenin de hoop het dan beterte kunnen zien. Mijn vader ontraadde dat omdat de letters daardoor nog meer zouden vervagenS' Na herhaaldeschoonmaakacties kon Willem wel een aantal letters ontcijferen,maar de betekeniservan ontging hem. ,,Op die leeftijd interesseerdenmeisjesmij meer dan een kettinkje. Dus keek ik er niet meer naar om." Verkopen Willem trouwde, vertrok uit huis err belanddein Spaarndam.Twintig jaar geledenoverleedzijn vader,vorig jaar zijn moeder.Bij het ontruimen van het ouderlijk huis vond Willem het kettinkjeterug.,,Hetlag in eenbakje in eenkastjetussenallerleirommeltjes.Mijn broer en ik legdenspulle$es die nog van waardewaren apart. Het
De achterzijdevan het naamplnatjevermeldthet adresvan zijn vader, ds. Broer de Jong.
kettinkjebelanddebij de zilverenlepeltjes,sieraden,enz.- materiaaldat we wilden verkopen.Toeneenedelmetaalopkoper langskwam om een en anderte taxeren,beslootik Dat kettinkjenog maarniet." D e i n s c r i p t ioep h e Lp l a a t j ei n t r i geerdehem opnieuw. Aan de ene kant kon hij eenadresin Medemblik '8. ontcijferen: de long Westerhaven i7l Aan de anderekant: A. de Jong 583Sub-Lieut.RoyalDutch Nar.yl Via internet achterhaaldeWillem de bewonersvan het adresin Medemblik, maar die wisten van niets. Vervolgensbelde hij de Marine rn Den Helder.Daar kreeghij het advies over eenhalf.jaarterug te bellen omdat de afdelingdie uitkomst zou kunnen bieden,het NederlandsInstituut voor Militaire Historie, midden in eenverhuizing zat. In de loop van 2012las hij toevallig in het Haarlems Dagblad een paginagroot artikel over de zoektocht naar de vermiste onderzeeboot Hr.Ms. O13. Willem kreeg ineenseeningeving:,,Misschien h e e l rs u b - l i e uite t sm e Ls u b m a r i n e , onderzeeboot, te maken.MogeIijk was De long luitenant aan boord van de O13."Hij besloothet 06 nummer te bellen dat bij het artikel stond vermeld. Zo kreeg hij contact met de lilmploeg die voor de televisieomroepMax een documentairemaakt en op zoek is naar nabestaandenvan de vermiste
c o m i t éN a b e s l a a n d eOnn d e r z e e boten 1940-1945, achterhaalde dat Abrahan.rde Jongin 1937aan het Koninklijk Instituut voor de Manne zijn opleiding tot marineofficierwas begonnen,in 1940was beëdigden bevorderdtot luitenant-ter-zee3e kl. Op 28 april 1941was hij met een 12 voetsjol naar Er.rgeland gevlucht. Gelet op de vindplaatsen de inscriptie zou het armbandjevan hem afl
Engelandvaarder AbrahamdeJong. (FotoIZn deJong) is hij getuigevan de inval van de Duitsersop 10 mei 1940.Op de eer ste dag wordt de Freyr vanuit huizen langsde Rijnkade door de vijand beschoten,maar zij jaagt die met gericht vuur weg;tien Duitse soldaten (WaÍïenSS)sneuvelendaarbij. Op EerstePinksterdagis het schip bij Rhenendoelwit van beschietingen door Stuka's.De bemanning slaagt erin één Duitse bommenwerper neer te halen. WanneerBram er met de fiets op uit wordt gestuurdom voedselte regelen,beschietensoldatenvan het eigenlegerhem en nemen hem krijgsgevangen.Ze herkennenzijn uniform niet. De komst van een
hcmanninode,len
Aan boord van de O13 bevond zich geenDe Jong,zo werd hem al onmiddellijk gemeld.Tweedagen later kon filmmaker Erik Bibo henr berichtendat op het adres Westerhaven 17 een pastoriewas gevestigd. Daar had dominee Broer de fong gewoond.Een van zijn kindererr was adelborst.Oud-koster JanBeek (90) in Medernblik herinnerde zich n o gd a l d i ei o n g e ni n m a r i n e u n i form naar de kerk kwam en hoe indrukwekkend hij dat vond. Abraham d.eJongmaakt zijn jol, 3.66 meterlang en 1.40meterbreed,gereedvoor de otersteeknaar Engeland.(Fotolan de long) JanSpoelstra,voorzitter van het
I l9
Voorhet zeewaardigmakenvan hun notendoproepende Engelanàtaardersde hulp in tan de HeldersezeílmakerPíeterBarends.hier samenmet ziin vrouw Elízabeth Louwínger.(Fotofamilie Barends)
soldaatuit Nieuwediepbetekentzijn redding. ,,Laatdie meneertoch lopen, hij is van de marinel' Op TweedePinksterdagzakt de Freyr afnaar Culemborg.Laat op de avondkrijgen ze de order naar 'teneinde Amsterdam te varen een eventueleaanvalop Amsterdàm via het Ilsselmeertegente gaanl De volgendedag, 14 mei, horen ze onderwegop hel Merwedekanaa. al geruchtenover de capitulatie. Bij aankomstin Amsterdam wordt heLberichtbevestigd. Bramen zijn commandantwillen dat de Freyr via het Noordzeekanaaloversteektnaar Engeland,maar bij Ilmuiden blijkt al geendoorgangmeer mogelijk. Ze maken de bewapeningaanboord onklaar en brengenhet schip enkele honderdenmetersvoor de Oranjesluizentot zinken. te ontOm aankrijgsgevangenschap komen tekent Bram zoalsde meeste beroepsmilitairende erewoordverk l a r i n gD . a a r m e be e l o o f h t ij niets tegende bezetters te zullenondern e m e nM . a a rv r e d eh e e f th i j a l l e r minst met dezesituatie.Begin 1941 moeten de olficieren zich melden rn Den Helder en Bram ziet aankomen dat hij - ondankszijn verklaring - terechtzal komen in eenkrijgsge-
vangenenkamp.Overdagn.rogenze nog vrij hun ganggaan. In maart 1941ontmoet Bram bij 'Het de roeivereniging Spaarne in Haarlem zijn marine-collega Wijnand LangeraarDie is bezig een 12 voetsjol gereedte maken voor de oversteeknaar Engeland ,,Wanneervertrek je?" vraagt hij aan Langeraar.Bram bekent met hetzelfdeplan rond te lopen. Op 28 maarlkiesl Langeraarmet Johnde Zwart en Willem van Workom zee vanafhet strand van Zandvoort. Het wordt meer hozen dan zeilen.Na 15 uur gevenze hun vluchtpoging op. Na terugkeerbelt LangeraarBram de Jongen adviseerthem zich goed te beschermentegende kou en te zorgenvoor verhoogdeboorden en eenbuiskapvoor zijn jol.
Oost-Indischeinkt, zodathet grtzer van ldeurwordl en minderopvall. l n d e l o o pv a n a p r i l l 9 4 l m e l d e r . Bram en Storm zich bij hun vriend WP Coolhaasin Schoorlin de hoop dat hij hen naar de overkantkan helpen.Deze marineolficier,afkomstig uit Haarlem, is een ervaren zeezeïler.De twee hebbenBramt l2-voets jol meegebrachtdie ze in het Hargergathebbengeparkeerd. En ze hebbeneenbuitenboordmo tor bij zich. Coolhaasen zijn vrouw verkennen de Pettemerzeeweringen controleren de patrouilletijden van de Duitsers.De motor wordt beproefd in een wasteilen de riemen wor den bekleed,zodat ze bij het roeien geenlawaaimaken. Coolhaaslaat bij dorpssmid Fons Leijsenaan de Heerewegin Schoorleenwagentje maken waarop zij de jol kunnen vervoeren.Die moet via een schuin pad over de rails van het werkspoorbaantjeom op de dijk te komen en dan verder naar beneden tot het strandjevlakbij éénvan de kribben. Het wagentiewordt tiidelijk ondergebrachtin de schuur van eenbetrouwbareboer die aanhet Hargergatwoont. In verbandmel het tij (hoogwaterspringtij) en nieuwemaan adviseert Coolhaasin de nachtvan maandag 28 op dinsdag29 april vertrekken. Om 22 uur maandagavondgaanze op de Íiets,vol beladenmet buiten boordmotor,benzine,water,voeding, zwernvesten en extrakleding, pad. op Om 22.30o:urzijn ze ter plaatse.Nadat ze eenDuitsepa trouille hebbenlatenpasseren,deponeren zehet meegebrachte materiaal op het strandje.Het duurt tweeuur voordat er weereenpatrouillekomt, dus zehoevengeenhaastte maken.
Zeewaardig Daarvoor roepenBram en zijn wiend de hulp in van PietBarendsin Den Helder.Die is zeilmakeren hanigdheden. Hij delt in scheepsbenod maakt de jol zeewaardigen brengt lJskoudwater voorzieningenaandie moetenvoorkomen dat ze bij de minste of gering- D e w e e r s o m snt adi g h e d e nz i j n u i termategunstig.Het is stikdonker, steaanrollendegolfde volle lading zeewaterbinnenkrijgen.Bovendien het motregent,er is weinig wind en praktisch geendeining. Het wagengeefthij het zeildoekeenbad met
t.yewordl bij de boeropgehaald, de jol zwarehouten erop gezet,en in looppasgaanze overde landwegen het schuinepad de dijk op. Bij de gangover de basaltblokkennaar het strandjebegeefteenvan de wielen van het wagentiehel. zodatzede ruim 150kg zwarejol gedeeltelijk moeten dragen.Wanneerhet bootje in het water ligt, wordt de bagage overgebrachten stappenBram en zijn vriend erin. Coolhaasstaattot aanzijn middelin het ijskoudewater om de jol vrij van de grond te l.rouden.De twee avonturiersvragen hem meete gaan,maarondanks enigetwijfel weigert hij. De kleine jol is te vol. Bovendienwil hij zijn vrouw niet onverwachtsachterlaten en hij wil actiefblijven in het verzet. Nog net voor Sperrzeit(24 uur) is Coolhaasmet één fiets in de hand weer thuis. De anderehaalt hij de volgendemorgen met zijn vrouw op. Een paar dagenlater bezoekthij de oudersvan De Jongen Storm van 's-Gravesande. En via de post stuurt hij de erewoordverklaringendie de oflicieren moestenafleggenom niet in krijgsgevangenschap te komen, t e r u gn a a rh e l D u i t sc o r n r n a n dion Den Haag. De overtochtbegint aanvankelijk gunstig.Om beurtenroeiende marineolficierenom zover mogelijk weg te komen van de kust. Problemenontstaanpas,wanneer zede buitenboordmotorproberen te starten.Die laat hen in de steek. Ten einde raad zettenze de motor als overbodigeballastoverboord. Vervolgenspasseertrakelingseen Duits schip.Door plat op de bodem van de jol le gaanliggen,maakthet l w e e t azl i c hz o o n z i c h t b a amr o g e lijk. Tol hun groteverbazingheeft het schip niets in de gaten. Wanneerze eenmaal de zeiler.t hebbengehesen,maken ze meer snelheid.Ze hebbende wind in de rug, dat is een meevaller.Het begint echterharder te waaienen de golfslagneemttoe.Het verblijfin hun
notendopjewordt steedsonaang namer.Storm kriigt koorts, maar houdt zich staandedoor aspirinete slikken. De derde dag, I mei, gaat het mis. Door vermoeidheidzierr ze geenkans meer de kop van de jol steedsop de aanschietende zee te houden. Daardoor belandt het bootje dwars op de golven en slaat vol met water.De twee mannen belanden in zee.De zwemvestenhouden hen drijvend.Door zich vastte h o u d e na a nd e n e tn o gd r i j v e n d e jol, kunnenze het hoofdboven water houden en blijven ze samen. 'Volhouden, volhoudenlroepen ze elkaarvoortdurend toe.
kun je toch de Noordzeeniet oversteken!'lzeggenze. In de cel kunnen de twee Engelandvaardersbijkomen van hun hachelijke avontuur.En ze genietenvan het etendat ze krijgen.,,lk heb nog nooit van mijn leven zo'n heerlijk ontbijt met eierenen spekgehad'l zal Bram nog vaak zeggen.Wanneer hun antecedenten zijn nagetrokJ<.en, worden de twee vrijgelatenen door Koningin Wilhelmina op de thee uitgenodigd.Zij is trots op de moed en het doorzettingsvermogenvan de twee marineolficieren,naar toch kapittelt ze hen ook, omdat ze hun erewoordaande Duitsershebben gebroken.Waarschijnlijkheeft ze dit Dobberen laatsle p l a g e n db e d o e l dw, a n tb e i Zo dobberenze Lrrenlang rond ir den worden onderscheidenmet het het koude water,volkomen uitgeput. BronzenKruis. Wanneerze zichzelfnauwelijksnog Het duo hoopt te worden ingezetbij kansenop redding geven,gloort er de strijd tegende Duitsers,maarhet hoop. Er komt een schip in zicht. wordt naar Indië gestuurd.De marr Een Britsetorpedojager signaleert neleidingbesluitdaartoegezienhun de twee drenkelingen,pikt hen op erewoordverkl ar ing. Bram5luun en brengt ze met jol en al aan de nog eenbozebriefnaarde minister wal. Daar worden ze in het politie- van Defensie - 'wij hebbenonze bureauopgesloten,want de Britten erewoordverklaringtoch terug zijn bang dat ze met spionnente gestuurd'-maar het oorlogskabinet doenhebben.,,Metzon kleir.rbootje blijft bij zijn standpunt.
-{r*t!ÉaÊ
SportrisserWíllem van Ingen (r) overhandigtzijn vangstaan Ian de Jong,de zoon van de Engelandvaarder(FotoDenisevan Ingen)
T2T
hun eerstekind, Ian, geboren. Eind 1947keert Bram terug naar Nederland.Zesjaar na zijn riskante vlucht ziet hij zijn familie eindelijk weer en kan hij zijn vrouw en zoon tje voorstellen. Provo's Zijn carrièrebi.jde marine eindigt in 1968.Hij is dan alskapitein-terzeeCommandant Maritieme Mid delen Amsterdam. Hij woont daar op de plaatswaar ruim een eeuw eerderzijn voorvader,admiraal Van Gogh, het commando over de Abraham de long beleefdede iwal van de Duítsersin Arnhem aan boord van de kanonneerbootHr.Ms.' Freyr'. Nederlandsen.rarinevoerde.Hij kan daar zijn logistiekeen organisatorr schetalententonen en hij genietvan ver Beidenraken in Indië actiefbetrok- ,,Wrj zagenjullie de lucht in gaar.r'l verplichtinde vele representatieve ken bij de strijd tegende fapanners. tellen opvarendenvan de Britsejager. Tijdens de Slagop de Javazeeop 27 ,,Als daardrie ofvier levendafkomen, gen zoalsstaats-en vlootbezoeken. Hij is betrokken bij het huwelijk van is het veel,zeidenwei' Zijn wouw verfebruari 1942bevindt Storm zich v a n is Bram Beatrix en Claus.Maar hij krijgt ook H r . M s . ' D e R u y . l e r ' , telde later: in de a a nb o o r d ,,Daar lavazee anderezakenaanzijn hoofd.Ma in éénnacht grijs gewordenl' het vlaggenschipvan schout-bijv e r k e n inn g s o p e trozen en mariniers slaanop 4 april nacht Karel Doorman. Hij sneuvelt T i l d e n sg e h e i m e l 9 6 op r o r o su i l h e l C e n l r a aSl t a t i o n wanneerzijn schip tot zinken wordt ratiesspioneertBram in 1942als omdat die zondagsavondshun s c h i p p erra n d e z e i l s c h o e n M e ro l gebracht.Ook het schip van Bram, 'Kortenaerl meisjeslastig vallen. De volgende lie langsde kust van Nieuw Guinea HrMs. wordt door dag vegenze Dam schoon.Ondanks o p d e b e w e g i n g evna nd e l a p a n s e een lapansetorpedogerarkt.Eer de massalesympathievoor dezeac invasievloot.t Nachtsvolgen ze de geweldigeexplosielicht het schip hun tie, worden alle betrokkenenkrijgsoperaties, seinen snel als het ware uit het water en kwakt Japanse tuchtelijk bestraft.Hij moet zorgen r a p p o r t e n a a rh u i s .O v e r d a gv e r het er vervolgensweer in terug. De jager breekt doormidden. Vóór- en d a t d i e m a a t r e g ebli j z i j n m a n s c h a p stoppenze zich in kreken. Na een pen wordt uitgevoerd. achterschiprichten zich bijna recht- aantalmaandenkeert hij op eigen 'echte' marine, verzoekterug bij de standiguit het water op en zakken ,,Hij waseengoede,zorgzamevader, die veelom zijn gezingai Maar aan op de Nederlandselichte kÍuiser dan weg in de diepte. 'Trompi boord had hij de reputatiestrengte Hr.Ms. D a a r m e en e e m th i j zíjn', vertelt zljn zoon Ian (67). Hi deel aan allerlei oorlogshandelinHaaien is door JanSpoelstravan het comrté gen. Weer kruipt hij door het oog Bram overleeftde explosie.Voor nderrOnderzeeboten opNabestaa van de naald.Verschillendekerert de tweedemaal ligt hij als drenkegespoordom hem op de hoogtete wordt zijn schip flink beschadigd ling in zee.De temperatuurvan het door ]apansegranàten,maar steeds stellenvan de vondstvan het zilveren water is veel hoger dan dat van de armbandje.,,lk wist nietsvan het bekomt hij er goed uit ook al meldt Noordzeedestijds,maar nu zijn de staanervanlzegt de oud-diplomaat de lapansepropagandameermalen golvenbedektmet eenlaagolie. De houten reddingvlottenwaarmeede dat de Tromp tot zinken is gebracht. in Den Haag.,,Mi.jnvaderheeftdaar nooit ietsover verteld.Ik vind de De oorlog brengt Bram niet alleen K o r t e n a ei rs u i t g e r u s kl .o m e nb o vondst heelbijzonder.Een enorm narigheid. Aan boord van de Tromp vendrijven en vormen een redding dingen toeval.Wal eenongelooflijke o n t m o e th i i a l so l ï c i e r v a nd i e n s t boeivoor hem en de 122andere kunnen er toch gebeurer.r! d r e nk e l i n g e nD. e o v e r l e v e n d ezni j n in PerthloyceMedcal[.DezeAu. bang dat haaienop de bloedsporen tralischemarvaoflicierkomt code,,Dat armbandjeheefthij speciaal lalenmaken.Hij moethet zijn ver boekenbrengen.,,Het was liefde op afzullen komen, en leggende ge loren toen zeprobeerdende buitenhet eerstegezicht'lzal Bram later wonden daaromop de vlotten. boordmotor te starten.Hij heeftzich zeggen.Ze trouwen op 21 oktober Na zevenuur ronddobberenworden 'Encounterl dat hij veelrisico 1944.Tien maandendaarnawordt vast gerealiseerd zeopgepiktdoor HMS
122
De pastorieaan de Westerhavenvan Medemblikkijkt uit op het voorvoor de maligeopleidingsinstituut Nederlandseadelborsten. AbrahamdeJong(1916-1978)werd geborenin Heemse(Ambt Hardenberg)in de kop van Overijssel. Toen zijn vader predikant werd in Medemblikging hij in Haarlerr naar het Christelijk Lyceum,waar hij doordeweeksverbleefbij een Daarhield zijn or.rdtandartsgezin. ste zuster,An Koningsberger-de Jong,op wie hij zeer gesteldwas, eenoogjeop zijn schoolprestaties. Van jongs af aan wilde hij bij de marine.Bij zijn aanmeldingvoor de o p ) e i d i na g a nh e t K o n i n k J i j kI r r s t i tuut voor de MaÍine in Den Helder kwam hij niet door de medische keuring. Hij was net terug van een wandelvakantiemet ziin oudste broer lohn over de gletsjersin de Alpen. Doordathij geenzonnebril had gedragen,was hij sneeuwblind geworden.Hij kon de keuringsarts niet overtuigendat hij sterkeogen had en dat de slechtziendheidwel Personalia over zou gaan.,,Komvolgendjaar Willem van lngen (46) is onderh o u d s m e d e w e r kbei jrd e B A M . H i j maarterug",zei de keuringsarts. Dat deedBram,na eenjaar stuwerkt op NS-locatiesin heel Noord die scheepsbouw in Delft.In 1944 Holland. Hij is geborenin Haarlem en woont met zijn gezin in het na trouwde hij met de Australische burige Spaarndam.Vissenis geen loyceMedcrlf.Zij kregenvijlkirvan geworden. Hij deren. lieíhebberij hem is scheidsrechterbij het zaalvoetbal Ian deJong(1945)is de oudstezoon van Abrahamde Jong.Ht woont topklassedistrict West t. (1881 1957)werd in Scheveningen. Door zijn werk Ds BroerdeJong heefthij langetijd in geborenin Makkum. Hij stamt uit alsdiplon.raat het buitenlandgewerkt.Zo washij eenWorkumsefamiliedie anderhalveeeuwlangmet eigenschepen GevolmachtigdMinister in Bonn, plaatsvervangend PermanentVerde zeeënbevoer,van de Oostzee bij tot Zuid-Frankrijk. Ondanks zijn tegenwoordiger de EU in Brusselen ambassadeur bij de VN in a a n l e gv o o re x a c t ev a k k e ng i n gh i j op verzoekvan zijn ouders theoloGenève.Zijn loopbaansloothij afals gie studerenin Leiden.Hij raakte directeur-generaal Europesesamengeboeiddoor de Oxford beweging, werkingop het ministerievan Buie e n ' v e r l i c h le n ' o p t i m i s l i s c hset r o - tenlandseZaken.Hij is getrouwdmet rning. Hij werkte als NH-predikant CarolineBoon en heeftclriekinderen. WP Coolhaas( 1914)wasde zoon in De Peel,Heemse,Ellecomen Me (1932van demblik 1947).Hij trouwde J.H. Coolhaas,die leraarzeein 1905r'netSaraMaria van Houtel vaartkundeaan het Koninklijk uit Leiden.Zij kregenvijfkinderen. Instituutvoor de Marine wasen liep en zou kunnen verdrinken.Het wasook wel eenheelklein bootje waarmeezij de oversteekwaagden. Het jolletje was3.66m. lang en 1.40 m breed.Met tr'veevolwassenenen tweekinderenis het vol. Ze hebben er wel veelmee geoefend.Mijn vader waseenervarenzeiler.In zijn jeugd heefthij in Meden.rblikeenzeilkano gebouwd,waarmeehij het IJsselmeer op ging. Vissersnoemdenhet de ZwarteDood.omdathet zon prirnitiefbouwselwas. ,,Mijnvaderheeftzijn plannenom uit bezetNederlandte vluchtenvooraf wel met zijn familiebesproken. Die vond zijn plan wel risicovol.,,Jekornt danmisschiennooit het landweer in ]waarschuwde ze. ,,]evergooitje toekomstl'Toch kreeghij de zegenvan zijn ouders.Toenhij terugkeerde in 1947washij de groteheld.Al moesten zewelevenwennenaaneenAuslralischeschoondochter die somsnogal luchtigjesdeedover de strengegebrur ken die in Nederlandtoen nog goldeni'
jhr. lan Jacob Vriendenstudiegenoot 's (l:otoNiod) r)an Gravesande. Stontl tevensde watersportvereniging Helder Willemsoord Nieuwediep ( H W N ) i n D e n H e l d e ro p r i c h t l ei n 1929.Tijdens de oorlog zatenzij rr.r . e i d e nw a S c h o o riln h e tv e r z e l B ren ervarenzeezeilersen schreven boekenover het zeilenop zee.Wrm Coolhaaswasin 1961navigatorop 'Zwerverl het houten zeiljacht waarmee kapitein-eigenaar Otto van der Vorm de Fastnetracewon. Na zijn pensioneringmaaktehij met zijn vrouw een zeiltochtvan velejaren om de wereld.Wim Coolhaasoverleedeind maart 1998. PieterBarends(1900-1947)wasde stillekrachtachterde tochtenvan een aantalEngelandvaarders. Hij maakte 'notendopjes' zeewaardig. Hrj hun had eenzeilmakerijen winkel met watersportartikelen aande Zuidstraart in Den Helder.Toenhi.jin de loop van l94l mel zijn gezinmoeslevacueren,zettehij zijn activiteitenvoort in GrooteKeetenen Krommenie.Hij wasgetrouwdmet ElizabethLouwinger Ze haddentweekinderen. Bronnen:Vríjheid achterde horízon,Jan Bruin en Jan van der Werf; Níod, archíefEngelandvaarders; Tulpen voor Wihelmina,AgnesDessing; De KoninklíjkeMarine in de Tweede Wereldoorlog.Ph.M. Bossche r: Mari nebladAlle Hens,mei 1987.
123
