WERKEN IN DE
special
2012-2013
Nederlandse studenten kunnen best wat harder werken Voor het eerst hebben we vier generaties fiscalisten op de werkvloer
Sigrid Hemels (hoogleraar belastingrecht Erasmus Universiteit Rotterdam en fiscalist bij Allen&Overy LLP) Frans Duynstee, managing partner VMW Taxand (advocaten en fiscalisten)
Diederik Gosewehr (HR-directeur Mazars Nederland)
Jozé van de Sande, manager belastingadvies Schipper OAZ, Accountants en Adviseurs
fiscaliteit.indd 1
21-11-12 16:08
Wat vindt Berenschot? Is mijn planning-en-controlcyclus effectief ingericht? Hoe kunnen we de financiële positie van onze gemeente op een snelle manier in beeld brengen? Waar lopen we risico’s in onze bedrijfsvoering? Spelen deze vraagstukken ook in uw organisatie? Neem dan contact op met Berenschot en laat u verrassen door onze brede expertise en multidisciplinaire teams. Berenschot beheerst tal van methodieken, concepten en instrumenten om organisaties te ondersteunen bij het professionaliseren en optimaliseren van hun bedrijfsvoering. Meer informatie? www.berenschot.nl
fiscaliteit.indd 2
21-11-12 16:08
inhoud
3 4
7 10
14
Eerste onderzoek Werken in de fiscaliteit Interview met Sigrid Hemels ‘Ik ben kritisch op de politiek’
Analyse onderzoeksuitkomsten Werken in de fiscaliteit 2012 Interview met Diederik Gosewehr ‘Generatie F en de rechterhersenhelft’
Column Hans van der Spek ‘Blijf zitten waar je zit en verroer je niet’
Verantwoording: In september en oktober voerde Berenschot samen met SDU Fiscaal voor het eerst een onafhankelijk arbeidsmarktonderzoek onder fiscalisten uit. De onderzoeksresultaten geven een beeld van actuele ontwikkelingen in arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden, en bieden fiscalisten een referentiekader. Daarnaast wordt inzichtelijk hoe fiscalisten zich op hun arbeidsmarkt oriënteren. Er namen 455 fiscalisten deel, afkomstig uit verschillende sectoren. Respondenten konden op vrijwillig basis online deelnemen aan het onderzoek.
Eerste onderzoek Werken in de fiscaliteit De Nederlandse fiscalist, wat is dat voor iemand? Nog steeds vooral een man? Of is dat (snel) aan het veranderen? Wat verdient hij/zij? Heeft de laagconjunctuur gevolgen voor de beloning en de positie op de arbeidsmarkt? Als je de fiscalist diep in zijn hart kijkt, waar zou hij dan het liefste werken? In hoeverre is Het Nieuwe Werken een thema? Waar maken fiscalisten zich zorgen over? Wat vinden ze belangrijk en wat niet… Deze en andere vragen zijn gesteld in het eerste onderzoek naar werken in de fiscaliteit. Het is een nationaal en onafhankelijk onderzoek dat met ingang van 2012 jaarlijks wordt gehouden door Berenschot en Sdu Uitgevers (onder meer NDFR, NTFR, Belastingzaken en Loonzaken). Deelnemers zijn in Nederland werkzame fiscalisten die op persoonlijke titel deelnamen. Het onderzoek vond online plaats in september en oktober 2012. In deze special treft u de resultaten aan van het onderzoek. Een nadere inkleuring vindt plaats door interviews met in de praktijk werkzame fiscalisten, een hoogleraar belastingrecht en de HR-directeur van een accountants- en belastingadvieskantoor. De resultaten geven een beeld van de stand van zaken en ontwikkelingen in werkend fiscaal Nederland. De uitkomsten bieden professionals een referentiekader en kunnen salarisonderhandelingen ondersteunen. Wij hopen dat ook ú uw voordeel met dit onderzoek kunt doen. Berenschot en Sdu Uitgevers danken een ieder die aan het onderzoek deelnam.
Hans van der Spek (Berenschot) en Philip van Borselen (Sdu Uitgevers) WERKEN IN DE
fiscaliteit.indd 3
3 21-11-12 16:08
SIGRID HEMELS HOOGLERAAR BELASTINGRECHT ERASMUS UNIVERSITEIT ROTTERDAM EN FISCALIST BIJ ALLEN&OVERY LLP:
‘Ik ben kritisch op de politiek’ 4 fiscaliteit.indd 4
WERKEN IN DE
21-11-12 16:08
interview
Politici willen in de krant komen. Daardoor buitelen de wetsvoorstellen over elkaar heen. ‘De samenleving wordt gek van deze trial and error-wetgeving’, constateert de hoogleraar.
L
aat niet de waan van de dag regeren. Je loopt dan het risico op slechte wetten die je na een paar jaar moet veranderen. De samenleving wordt gek van deze trial and error-wetgeving’. We praten met Sigrid Hemels over het fiscale beroep, maar ze steekt alvast van wal met iets dat haar duidelijk dwars zit. Enthousiast, goed formulerend, gezegend met de gave van het woord. ‘Ik ben kritisch op de politiek. Het lukt politici eenvoudigweg niet zich in te houden. Politici willen in de krant komen en daardoor buitelen de wetsvoorstellen over elkaar heen.’ Hemels is fiscalist bij Allen&Overy LLP en daarnaast hoogleraar belastingrecht aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Door die stortvloed van regels is de dynamiek in het fiscale vak sterk toegenomen. Hemels vindt het één van de krachtigste trends. Nog zo’n ontwikkeling is de sterke opkomst van het gespecialiseerde kantoor. De kleine kantoren richtten zich vroeger primair op de bakker en de slager om de hoek. De afgelopen jaren signaleert Hemels een toename van kleine kantoren die zich op een fiscale niche aan de top van de markt richten. Zij kunnen lagere prijzen rekenen dan de grotere kantoren. Ze zijn concurrent en partner tegelijk, want de grotere kantoren zonder die specialisaties maken graag gebruik van de diensten van de nichekantoren. Een derde trend die de Rotterdamse hoogleraar ziet is de grotere interculturaliteit en verscheidenheid in de collegebanken. Steeds minder is de fiscalist een blanke man. Partners met een hoofddoekje, het is slechts een kwestie van tijd.
Kwaliteit van communicatie Hemels behaalde aan de Erasmus Universiteit in 1992 haar propedeuse kunst- en cultuurwetenschappen en in 1997 haar doctoraal fiscale economie. Nu is ze daar hoogleraar. Vindt ze de studenten veranderd? ‘Nee en ja’, zegt ze. ‘Ik vond het zó leuk om te ontdekken dat de Rotterdamse ondernemingsgeest er nog steeds is. De norm is om naast je studie allerhande andere dingen te doen. Het bruist aan de Erasmus Universiteit’. Wat ze daarentegen wel sterk veranderd vindt is de wijze en kwaliteit van communicatie. ‘Ik krijg e-mails met ‘hoi’ als aanhef. Of ik ontvang midden in de nacht een e-mailtje met het verzoek bijgaand werkstuk de volgende dag om 14.00 uur te bespreken. Studenten zijn er aan gewend dat alles hier en nu gebeurt en
Partners met een hoofddoekje, het is slechts een kwestie van tijd. alles om hen draait’, aldus de hoogleraar belastingrecht. De kwaliteit van communiceren is voor Hemels niet zo maar een punt. Zo corrigeert ze taalfouten in tentamens. Met een goede reden vindt ze. ‘Het advies dat een fiscalist schrijft kan de klant waarschijnlijk inhoudelijk niet beoordelen. Dat hoeft ook niet, want daar heeft hij een deskundige voor ingehuurd. Het taalgebruik kan hij echter wel beoordelen. Een taalfout kan een op zich goed advies diskwalificeren.’ Het zijn de kleine dingen die vaak de doorslag geven. ‘Een student mailde mij met het e-mailadres ‘jellybaby 25’. Met zo’n emailadres kun je niet solliciteren. Het wordt als spam gezien, of je wordt niet serieus genomen. Neem een zakelijk e-mailadres, heb ik deze student daarom geadviseerd.’
Kwaliteit van de sollicitatie De kwaliteit van de sollicitatie is nu ook in het fiscale vak een aandachtspunt. ‘De arbeidsmarktpositie van fiscalisten is nog steeds goed’, was één van de conclusies in SEO’s Monitor Jonge Fiscalisten. Maar dat was in 2010. De topstudenten hebben in 2012 nog steeds ruim voor hun afstuderen een baan. ‘De mindere goden hebben het nu moeilijker’, constateert Hemels. Aan de andere kant: werkloze fiscale studenten kent zij niet. Hoe dan ook, meer dan vroeger is het zaak meer uit de studie te halen. ‘Nederlandse studenten zien de studie vaak als iets dat je erbij doet. Ze kunnen best wat harder werken. Ik vind het onverstandig dat de regering de langstudeerboete wil afschaffen. We zagen op de universiteit dat die werkte: een record aantal studenten studeerde afgelopen zomer af’. £
WERKEN IN DE
fiscaliteit.indd 5
5 21-11-12 16:08
Sdu-NTFR ADV A4 FC:Opmaak 1 21-11-12 15:42 Pagina 1
Fiscaal volledig op de hoogte Met het Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht (NTFR) bent u op een toegankelijke wijze snel op de hoogte van de laatste ontwikkelingen binnen het fiscale vakgebied. NTFR bevat wekelijks samenvattingen van arresten van de Hoge Raad en uitspraken van de gerechtshoven, rechtbanken en het Europese Hof van Justitie waaraan praktische commentaren zijn toegevoegd. Daarnaast ontvangt u dagelijks fiscaal nieuws in de NTFR Daily Mail. NTFR Beschouwingen is het bijbehorende blad waarin maandelijks een selectie van uitspraken en fiscaal nieuws uit NTFR wordt geplaatst in de context van de jurisprudentie en fiscale leerstukken.
Ervaar zelf de voordelen van NTFR en neem een proefabonnement van 3 maanden voor slechts €78,50 (excl. btw).
NTFR biedt u een voorsprong in kennis door:
» » » » » »
Een wekelijks overzicht van uitspraken, met samenvattingen en commentaren Opinies van gezaghebbende auteurs De e-mailnieuwsbrief NTFR Daily Mail Maandelijkse verdieping in NTFR-Beschouwingen Actuele wet- en regelgeving Originele brondocumenten online
www.sdufiscaal.nl/ntfr beschikbaar als:
fiscaliteit.indd 6
21-11-12 16:08
onderzoeksresultaten
Werken in de fiscaliteit 2012
ANALYSE ONDERZOEKSUITKOMSTEN
Wat beweegt de Nederlandse fiscalist anno 2012? Dit eerste onderzoek onder fiscalisten levert soms verrassende antwoorden op. Herkent u uzelf?
B
De Nederlandse fiscalist is meestal een blanke man van middelbare leeftijd: drie op de vier fiscalisten is man en de gemiddelde leeftijd in het fiscale vak is 42 jaar. 59% van de fiscalisten is ouder dan 40 (32% is 50+) en 13% is jonger dan 30. 16% van de fiscalisten is starter. De fiscalist werkt gemiddeld 16 jaar in de sector, 10 jaar in de betreffende organisatie en 7 jaar in zijn huidige functie. Hij is dus zowel behoorlijk organisatievast als functievast. In tabel 1 staan voor de verschillende soorten fiscalisten de gemiddelde leeftijd weergegeven en het aantal jaren ervaring in de organisatie, in de functie en de sector. Nederlandse fiscalisten zijn hoogopgeleid: 94% heeft een HBO-, WO-, postdoctorale en/of MBA-studie gevolgd. Anders gezegd: in de fiscale praktijk kun je met andere dan deze papieren blijkbaar nauwelijks aan de slag. Van de respondenten heeft 50% fiscaal recht gestudeerd en 18% heeft een studie fiscale economie afgerond.
Bron grafieken en tabellen: Onderzoek Werken in de fiscaliteit, Berenschot en Sdu Uitgevers, 2012.
17
lanke man van middelbare leeijd…
…wordt jonge vrouw met andere culturele achtergrond Is de fiscalist nu vooral een witte man van middelbare leeftijd, de komende jaren zal dat veranderen. ‘Ik zie nu een versnelde instroom van zowel vrouwen als mensen met een andere culturele achtergrond’, zegt managing partner Frans Duynstee van het in Amsterdam gevestigde VMW Taxand (advocaten en fiscalisten). Inmiddels
%
van de fiscalisten maakt melding van verslechterde arbeidsvoorwaarden
heeft al zo’n 30% van zijn medewerkers een andere culturele achtergrond. Daarnaast zal door de veranderende klantvraag ook de inhoud van het werk veranderen. ‘De markt vraagt meer en meer allround adviseurs, die een fiscaal advies weten te vertalen in mogelijke gevolgen voor de klant’, constateert Duynstee. Deze trend wordt onderschreven door fiscalist en manager belastingadvies Jozé Van de Sande van Schipper OAZ, Accountants en Adviseurs. ‘Klanten hebben door alle veranderingen heel veel vragen. Waar staan we over vijf jaar?, willen ze van ons weten. De fiscalist van de toekomst is iemand die gevraagd én ongevraagd advies geeft’, zo verwacht Van de Sande.
Stijgende salarissen ondanks recessie Wat verdienen in Nederland werkzame fiscalisten? Dat is afhankelijk van functie, ervaring en waar men werkt (adviesbureau, belastingdienst, bedrijfsleven). In tabel 3 staan
Tabel 1. Soorten fiscalisten: gemiddelde leeftijd en aantal jaren ervaring
Top 5 meest voorkomende functies in de
Functienaam
Gemiddelde leeftijd in jaren
Aantal jaren ervaring organisatie
Aantal jaren ervaring functie
Aantal jaren ervaring sector
Partner/vennoot Senior belastingadviseur Belastingadviseur Junior belastingadviseur Aangiftemedewerker Belastinginspecteur Bedrijfsfiscalist
47,4 43,0 37,4 29,2 40,5 49,9 39,1
10,0 8,6 8,2 4,3 13,3 25,8 4,5
10,1 6,2 6,2 2,8 11,5 7,4 3,6
22,6 18,3 12,2 5,5 15,9 24,6 11,6
fiscaliteit (%) Belastingadviseur Senior belastingadviseur Partner/vennoot Junior belastingadviseur
14 14 12 9
Bedrijfsfiscalist
5
WERKEN IN DE
fiscaliteit.indd 7
7 21-11-12 16:08
Het allerbelangrijkste voor je inzetbaarheid op de lange termijn is een goede balans tussen werk en privé
de salarissen voor een aantal veel voorkomende functies. Daaruit blijkt dat de partner/vennoot met een totaal bruto jaarsalaris van € 96.000 in 2011 het meest verdient. Opvallend is hier de grote spreiding (uitkomsten uit het onderzoek gelegen tussen het 25e en 75e percentiel) in de salarishoogte: van € 65.000 tot € 113.400. Op twee in de lijst van best betaalde banen in de fiscaliteit staat de bedrijfsfiscalist met een bruto jaarsalaris van € 91.084. Ook hier is de spreiding groot, maar minder groot dan die bij de beloning van de partner/vennoot. Het bruto jaarsalaris van een Nederlandse belastinginspecteur bedroeg € 76.972 in 2011. Dat ligt zo’n € 4.000 onder dat van een senior belastingadviseur bij een adviesbureau. Nemen we de arbeidsvoorwaarden (in de breedste zin van het woord) onder de loep, dan geeft 17% van de respondenten aan dat die zijn verslechterd. 14% vindt ze juist verbeterd. De overgrote meerderheid maakt melding van gelijk gebleven arbeidsvoorwaarden. Opvallend is dat alle soorten fiscalisten er vorig jaar financieel op vooruit gingen. De junior belastingadviseur met 6,8% het meest en de belastinginspecteur met 0,4% het minst. Van de fiscalisten die bij de Belastingdienst werken vindt een relatief hoog percentage de arbeidsvoorwaarden verslechterd. Voor 2013 wordt voor alle functies een salarisstijging verwacht.
Bron grafieken en tabellen: Onderzoek Werken in de fiscaliteit, Berenschot en Sdu Uitgevers, 2012.
Bonussen en winstuitkeringen
8 fiscaliteit.indd 8
Ook in de fiscaliteit wordt met bonussen en winstuitkeringen gewerkt, maar zeker niet bij alle organisaties en ook niet in alle sectoren. Binnen de rechtelijke macht en de Belastingdienst worden ze niet toegepast. Het vaakst worden bonussen gebruikt in de advocatuur: 67% van de respondenten uit deze hoek zegt een bonus te ontvangen. Bij de fiscalisten in het bedrijfsleven en bij de fiscale adviesbureaus is dat respectievelijk 57% en 36%. Die bonus is (gemiddeld over alle functies) in 31% van de gevallen afhankelijk van individuele prestaties, bij 13% van de organisaties van collectieve prestaties en bij 56% van de gevallen van beide soorten prestaties. VMW Taxand in Amsterdam is één van de kantoren die bonussen uitkeren.
Jozé van de Sande, manager belastingadvies Schipper OAZ, Accountants en Adviseurs
Kan een jonge fiscalist daar één tot twee maandsalarissen extra verdienen, de ervaren fiscalist die goed presteert kan vier tot vijf maandsalarissen extra opstrijken. De collectieve winstuitkering is een stuk minder populair dan de bonus: 33% van de advocatenkantoren zegt er gebruik van te maken, 21% van de bedrijven en 12% van de fiscale adviesbureaus.
De verdwijnende leaseauto Vooral bij de fiscale adviesbureaus is de leaseauto een belangrijke secundaire arbeidsvoorwaarde: 57% van de respondenten bij deze bureaus zegt een leaseauto te hebben, tegen 44% van de bedrijfsfiscalisten en 13% van de fiscalisten bij advocatenkantoren. De leaseauto als secundaire arbeidsvoorwaarde is minder vanzelfsprekend dan vroeger. VMW Taxand werkt met een mobiliteitsbudget in plaats van een leaseauto. Zeker in steden met hoge parkeertarieven en de
Tabel 3. Salarissen in de fiscaliteit 2012 Vast jaarsalaris
Totaal salaris
Salarisstijging in %
Functienaam
marktconform spreiding
marktconform spreiding
Afgelopen jaar Komend jaar
Partner/vennoot Senior belastingadviseur Belastingadviseur Junior belastingadviseur Aangiftemedewerker Belastinginspecteur Bedrijfsfiscalist
€ 90.400 € 79.060 € 53.211 € 38.524 € 43.072 € 76.972 € 82.134
€ 96.000 € 80.968 € 55.554 € 38.524 € 43.072 € 76.972 € 91.084
3.7 3.6 5.6 6.8 1.0 0.4 4.0
€ 64.800- € 109.200 € 66.600- € 91.600 € 46.200- € 63.800 € 32.400- € 47.700 € 40.900- € 52.200 € 63.400- € 86.500 € 70.600- € 107.000
€ 65.000- € 113.400 € 66.600- € 95.400 € 47.100- € 65.900 € 32.400- € 47.700 € 40.900- € 52.200 € 63.400- € 86.500 € 74.100- € 117.300
4.1 2.3 4.0 6.6 2.1 0.5 3.7
WERKEN IN DE
21-11-12 16:08
onderzoeksresultaten
Waar werken de Nederlandse fiscalisten?
Belastingadvieskantoor 25%
eeuwige strijd om een parkeerplek het overwegen waard. Managing partner Duynstee van dit bureau ziet dat de jonge generatie door de OV-jaarkaart gewend is geraakt aan openbaar vervoer. Ze combineren openbaar vervoer met fiets of scooter en hebben aan de rand van de stad een tweedehands auto staan voor het weekend.
Belastingdienst 7%
Accountantskantoor 42%
Advocatuur 3%
Stevige organisaties De meeste fiscalisten werken bij een accountants- en belastingadvieskantoor (42%) of een belastingadvieskantoor (25%). 23% van alle Nederlandse fiscalisten vindt emplooi in Noord-Holland, 18% in Zuid-Holland en 16% in Noord-Brabant. Qua fiscale werkgelegenheid volgen de andere provincies op afstand. In Flevoland en Drenthe zijn de fiscalisten het dunst gezaaid. In elk van beide provincies werkt slechts 1% van de Nederlandse fiscalisten. Wat opvalt is dat fiscalisten werken bij organisaties die reeds geruime tijd bestaan: 59% van alle fiscalisten werkt bij een organisatie die langer dan 20 jaar bestaat. 38% bij een organisatie die al meer dan een halve eeuw bestaat. Eén op de tien werkt bij een organisatie die jonger is dan vijf jaar.
Positie op de arbeidsmarkt Voor het vierde jaar op rij laat de Nederlandse economie geen of nauwelijks groei zien. In hoeverre beïnvloedt de laagconjunctuur de positie van fiscalisten op de arbeidsmarkt? Uit het eerste onderzoek
5
1 op de
fiscalisten is op zoek naar een andere baan
‘Werken in de fiscaliteit’ komt een diffuus beeld naar voren. Zes op de tien fiscalisten menen dat hun positie op de arbeidsmarkt niet is veranderd. Twee op de tien geven aan dat die is verslechterd en een zelfde aantal vindt dat ze juist sterker staan op de arbeidsmarkt. Opvallend veel advocaten en medewerkers van de Belastingdienst vinden dat hun positie op de arbeidsmarkt is verslechterd. Was het lange tijd zo dat de arbeidsmarkt voor fiscalisten gespannen was (vraag naar mensen groter dan het aanbod), inmiddels lijken vraag en aanbod beter in de pas te lopen. Maar regionale verschillen blijven er. Van de Sande van Schipper OAZ, Accountants en Fiscalisten zit naar eigen zeggen in Zeeland ‘te springen’ om fiscalisten. Jonge mensen uit die provincie gaan in Tilburg of Rotterdam studeren en blijven daar vervolgens hangen. Terug naar Zeeland willen ze niet. Daarentegen is het voor een kantoor als VMW Taxand in Amsterdam momenteel niet moeilijk om aan mensen te komen.
Gezocht: beter betaald werk 20 op de 100 fiscalisten zeggen op zoek te zijn naar ander werk. Verreweg het grootste deel (86%) zoekt dat andere werk binnen de sector.
Rechtelijke macht 1%
Bedrijfsleven 12% Anders 10%
Waarom is 20% van de fiscalisten op zoek naar een andere baan? De top 3 van belangrijkste redenen ziet er als volgt uit (percentage van de respondenten): hoger salaris (55%) meer ontwikkelingsmogelijkheden (52%) betere sfeer (38%).
• • •
Redenen die minder vaak worden genoemd zijn: dichter bij huis werken, meer promotiekansen en betere secundaire arbeidsvoorwaarden.
Het Nieuwe Werken: hype of realiteit? Flexibel werken qua tijd en plaats, dat is in een notendop ‘Het Nieuwe Werken’. Flexibele werktijden, flexibele werkplekken en natuurlijk flexibele mensen. Werken waar en wanneer dat het beste uitkomt, met dank aan de informatie- en communicatietechnologie. Hoe sterk is de trend van Het Nieuwe Werken binnen het fiscale vak? 74% van de respondenten vindt het belangrijk flexibel en werkplekonafhankelijk te werken, zo blijkt. Acht van de tien ondervraagde fiscalisten zeggen hun werktijden flexibel in te mogen delen. Maar (in hoeverre) doen ze dat ook? Uit het onderzoek blijkt dat 80% van de fiscalisten van huis uit kan werken. Echter, 84% van hen doet dat minder dan één dag per week. Laptop, tablet en gsm zijn belangrijke instrumenten om flexibel werken mogelijk te maken. 57% van de fiscalisten heeft een laptop, 18% beschikt over een door de werkgever ter beschikking gestelde tablet. Wel zijn er veel meer fiscalisten met een tablet, maar die hebben hem zelf aangeschaft. Er zijn maar weinig werkgevers die de werknemer toestaan om met eigen tablet of laptop op de zaak te werken. Op die manier werken staat bekend als BYOD, Bring Your Own Device. 73% van de respondenten zegt dat zij
Lees verder op pagina 12
WERKEN IN DE
fiscaliteit.indd 9
9 21-11-12 16:08
DIEDERIK GOSEWEHR HRDIRECTEUR MAZARS NEDERLAND
‘Generatie F en de rechterhersenhel’ 10 fiscaliteit.indd 10
WERKEN IN DE
21-11-12 16:08
interview
De nieuwe generatie fiscalisten is anders. Op zoek naar de verbinding. Op de rechter hersenhelft wordt een groter beroep gedaan.
V
oor het eerst hebben we vier generaties fiscalisten op de werkvloer’, constateert Diederik Gosewehr, HR-directeur van Mazars Nederland (accountants, fiscalisten en management consultants). Baby boomers, generatie X, generatie Y en generatie Einstein, allen fiscalisten, maar ze staan anders in het leven. Neem generatie Einstein - de generatie die alles met een ‘I’ er voor heeft die in de eerste plaats op zoek zou zijn naar betekenisvol werk. Het is koffiedikkijkerij welke generatie daarna komt. Maar Gosewehr weet wel hoe de nieuwe generatie fiscalisten er uit ziet. Die generatie is op zoek naar de verbinding, naar collega’s en naar klanten. We komen in een tijd waarin we de rechter hersenhelft adequaat moeten leren gebruiken’, aldus de HR-directeur. Rechts stuurt onze inspiratie en creativiteit aan. De linker hersenhelft is die van de analyse en de ratio.
Voldoende instroom Mazars heeft een grote fiscale praktijk. In Nederland werken voor het wereldwijd actieve bedrijf in totaal 650 mensen, waarvan 174 fiscalisten. Aan Gosewehr de taak om voor voldoende instroom te zorgen. Gemakkelijk is dat niet gezien de grote wervingskracht van de Big Four, maar zeker niet onmogelijk. ‘We kijken goed of iemand een bewuste keuze voor Mazars maakt, voor een organisatie met onze omvang: groot genoeg om professioneel te kunnen werken, maar ook klein genoeg om dicht tegen de klant aan te zitten’, aldus Gosewehr. Door de laagconjunctuur is de arbeidsmarkt voor fiscalisten veranderd. Omzet en winst uit accountancy en fiscale dienstverlening staan onder druk. De vraag naar fiscalisten daalt, terwijl het aanbod op peil is gebleven. Organisaties als Mazars kunnen dus de krenten uit de pap pikken. Het bedrijf werkt met drie recruiters die de verschillende sociale media inzetten om fiscalisten te werven.
De vraag naar fiscalisten daalt, terwijl het aanbod op peil is gebleven. Dat is effectief én efficiënt, heeft de ervaring geleerd. ‘De tijd van het adverteren in faculteitsbladen als succesfactor is voorgoed voorbij’, stelt Gosewehr vast.
Cultureel probleem Die instroom van jong talent, hoe ziet die eruit? Meer mannen dan vrouwen? ‘Nee, juist omgekeerd’, zegt Gosewehr. Vanaf de campus stromen nu bij Mazars meer vrouwelijke fiscalisten dan mannen in. En van de 174 fiscalisten is precies de helft vrouw. Echter, op managementniveau zijn de vrouwen veel minder te vinden. Met het spreekwoordelijke glazen plafond heeft dat weinig te maken. Veeleer is het een cultureel probleem en een gevolg van de mindset van vrouwen. De HR-directeur van Mazars vindt het ‘jammer’ dat er ook in zijn organisatie zo weinig vrouwen aan de top zitten: van de 51 partners zijn er slechts twee vrouw. Teams van mannen én vrouwen zijn namelijk beter, weet hij. Het goede nieuws is wel dat de twee vrouwen in de top fiscalisten zijn. £
WERKEN IN DE
fiscaliteit.indd 11
11 21-11-12 16:08
door hun werkgever niet in staat worden gesteld met eigen apparatuur te werken. Kortom: flexibel werken moet kunnen in het fiscale vak, maar of het ook een duidelijke trend is valt te betwijfelen. De HR-directeur van een grote accountancy- en adviesorganisatie betitelt Het Nieuwe Werken als een ‘hype’. ‘We worden echt niet allemaal zzp-ers. Mensen blijven verbinding zoeken’, verwacht hij. Het Nieuwe Werken neemt mogelijk zelfs af in het huidige tijdsgewricht omdat de filedruk lager is geworden. Managing partner Duynstee van VMW Taxand ziet dat flexibiliteit zowel voor de werknemer als de werkgever steeds belangrijker wordt. Een toenemend aantal mensen wil parttime werken. Samenwerking is daardoor meer dan ooit een belangrijk thema. Want hoe organiseer je die samenwerking tussen al die in– en uitvliegende mensen? ‘Door de flexibilisering in het fiscale vak verandert de functie van het kantoor. Dat wordt veeleer een plek om samen te komen, dan om te werken’, ziet Duynstee.
Bron grafieken en tabellen: Onderzoek Werken in de fiscaliteit, Berenschot en Sdu Uitgevers, 2012.
Balans tussen werk en privé
12 fiscaliteit.indd 12
‘Natuurlijk moet je voor je employability je vakkennis op peil houden, maar het allerbelangrijkste voor je inzetbaarheid op de lange termijn is een goede balans tussen werk en privé’, meent Van de Sande van Schipper OAZ, Accountants en Adviseurs. Een goede balans vinden en houden is gemakkelijker gezegd dan gedaan, weet zij uit ervaring. Ze runt niet alleen de fiscale praktijk in Zierikzee, maar ook wegens onderbezetting die in Middelharnis. Niet alleen voor deze fiscalist is de balans tussen werk en privé een issue: 16% van de fiscalisten zegt tussen deze beide werelden geen goede balans te hebben. Mogelijk wordt het vinden van de juiste balans tussen werk en privé nog lastiger omdat ze voor jongere generaties fiscalisten steeds meer in elkaar lijken over te lopen. Een
Top 10 meest populaire werkgevers Welke organisatie is uw eerste keus? % 1 2 3 4 5 6 7 7 8 9 10 10
Belastingdienst Rechterlijke macht BDO Belastingadviseurs Ernst & Young Onderwijs: wetenschappelijk PwC Deloitte KPMG Meijburg & Co Accon AVM Adviseurs & Accountants Mazars Baker Tilly Berk Loyens & Loeff
18,4% 8,5% 7,9% 5,7% 5,4% 5,1% 4,7% 4,7% 4,4% 3,5% 3,2% 3,2%
jonge fiscalist verlaat ’s middags vroeg kantoor om zijn of haar kind op te halen en samen quality time door te brengen om tot laat in de avond te werken aan een advies. ‘Die flexibiliteit zit in de genen van generatie Einstein, de jongste generatie op de werkvloer’, constateert managing partner Duynstee van VMW Taxand.
Social media: zakelijk LinkedIn, privé Facebook LinkedIn, Twitter, Facebook, Googleplus, kortom: social media. In bepaalde sectoren werden ze direct omarmd en worden ze inmiddels flink benut. Denk aan de reclame- en marketingwereld. Hoe populair zijn ze onder fiscalisten? Uit dit allereerste onderzoek naar werken
%
73
van de fiscalisten gebruikt social media zakelijk
in de fiscaliteit blijkt dat 73% van de fiscalisten social media zakelijk inzet. LinkedIn staat duidelijk bovenaan: 96% van de fiscalisten zegt dit instrument te gebruiken. Twitter en Facebook volgen op afstand met respectievelijk 31% en 17%. Googleplus wordt door fiscalisten nauwelijks zakelijk gebruikt. Qua privégebruik liggen de kaarten anders. 85% van de Nederlandse fiscalisten zegt Facebook te gebruiken, 51% LinkedIn, 26% Twitter en 5% gebruikt Googleplus. Duynstee van VMW Taxand verwacht dat het gebruik van social media verder zal toenemen. ‘Wat voor mijn generatie de telefoon is, zijn social media voor jongere mensen’, stelt hij vast. Door de instroom van jonge mensen in het fiscale vak kan het dus niet anders dan dat de penetratie van social media verder toeneemt.
Belastingdienst populairste werkgever Als de fiscalist op dit moment zijn werkgever zou mogen kiezen, welke organisatie is dan eerste keuze? Duidelijk op 1 staat de Belastingdienst, op enige afstand gevolgd door de rechtelijke macht op 2 en BDO Belastingadviseurs op 3. De Big Four treffen we aan op plaats 4 (Ernst&Young), 6 (PwC) en 7 (Deloitte en KPMG Meijburg & Co). De achterliggende redenen voor de nummer 1 positie van de Belastingdienst en de nummer 2 positie van de rechtelijke macht zijn onbekend (respondenten binnen de Belastingdienst zijn niet oververtegenwoordigd in het onderzoek). Zijn daar meer ontwikkelingsmogelijkheden? Hebben fiscalisten in onzekere economische tijden een voorkeur voor een stevige overheidsorganisatie? En/of, is een aantal jaar ervaring bij de Belastingdienst uitstekend voor de employability in de advieswereld? Mogelijk kan het volgende onderzoek naar werken in de fiscaliteit daar meer over vertellen. Wat wel uit dit onderzoek blijkt, is dat de meeste respondenten die de Belastingdienst hun eerste keuze noemen, op dit moment bij een advieskantoor werken.
WERKEN IN DE
21-11-12 16:08
onderzoeksresultaten
Door de flexibilisering in het fiscale vak verandert de functie van het kantoor Frans Duynstee, managing partner VMW Taxand (advocaten en fiscalisten)
Waar maken fiscalisten zich geen of juist veel zorgen over? (%) Onderwerp
geen zorgen
weinig zorgen
veel zorgen
Bijblijven met kennis en competenties Onvoldoende budget om doelen te bereiken Voortduren economische recessie Bezuiniging op arbeidsvoorwaarden Bevriezing salaris Reorganisatie of ontslag Vacaturestop Concurrentie door zzp-ers Eigen leeftijd en concurrentie van (nieuwe)collega’s Concurrentie door werknemers uit andere landen
42
45
13
27
47
26
9 23 22 40 51 58
46 42 45 45 37 36
45 35 33 15 12 6
52
40
8
68
29
3
Afname klantvraag
23
46
31
Belangrijk dan wel onbelangrijk voor de tevredenheid in het werk (%) Onderwerp
Education permanente: veel studie (en een hoge eigen bijdrage…) Een leven lang leren is een conditio sine qua non om goed te kunnen functioneren in het fiscale vak. De cijfers spreken boekdelen. 83% van de respondenten heeft het afgelopen jaar een training, opleiding of cursus op het vakgebied gevolgd. In drie van de vier gevallen ging het om het vergroten van de vakkennis, terwijl in één op de vier gevallen sprake was van het (verder) ontwikkelen van competenties (vaardigheden). 52% van de fiscalisten die een opleiding volgde zegt het afgelopen jaar meer dan 60 uur aan studie te hebben besteed. Eén op de zeven fiscalisten die het afgelopen jaar aan de blijvende inzetbaarheid werkte, heeft aan de financiering daarvan bijgedragen. Van die groep zegt de helft een eigen financiële bijdrage van meer dan 75% te hebben geleverd. Gedwongen door de laagconjunctuur zullen mogelijk meer werkgevers een bijdrage aan hun werknemers vragen voor (bij)scholing.
Waar fiscalisten (niet) wakker van liggen Nothing is certain but death and taxes, luidt een bekend gezegde in het fiscale vak. Voor fiscalisten zou altijd werk zijn. Ongetwijfeld waar, maar de laagconjunctuur laat ook de fiscaliteit niet onberoerd. ‘Veel werk is transactie gerelateerd. Minder transacties betekent ook minder werk’, zegt Duynstee van VMW Taxand. Ook bij zijn organisatie staat de omzet door de laagconjunctuur onder druk. Als fiscalisten ergens van wakker liggen is dat van het voortduren van de recessie. Een cluster van andere zorgen hangt daarmee sa-
Ontvangen aandelenopties Deelname in winstdelingsregeling Ruimte voor ondernemerschap Bedrijfsreputatie Flexibele werktijden Telewerkmogelijkheden Minder werkdruk Beschikbaarheid nieuwe technologie Opleidingsmogelijkheden Loopbaanmogelijkheden Minder filekilometers Baanzekerheid
enigszins onbelangrijk belangrijk belangrijk 4 29 45 68 66 55 35 60 78 71 37 63
13 32 28 26 29 33 44 32 21 22 34 28
men: bezuiniging op de arbeidsvoorwaarden, bevriezing van het salaris en een afname van de klantvraag. Maar vergeleken met andere beroepsgroepen hangt de vlag er misschien nog niet zo slecht bij. Een vacaturestop is volgens de respondenten nauwelijks een issue en zorgen over concurrentie door zzp-ers, werknemers uit andere landen of collega’s maakt men zich niet.
Wat fiscalisten (on)belangrijk vinden Fiscalisten staan anders in het leven dan bankiers en topmanagers. Zoveel wordt duidelijk uit dit eerste onderzoek naar werken in de fiscaliteit. Aandelenopties en winstdelingsregelingen vindt men minder belangrijk dan opleidingsmogelijkheden en loopbaanmogelijkheden. Die beide laatstgenoemde onderwerpen worden qua belangrijkheid op de voet gevolgd door: bedrijfsreputatie, flexibele werktijden en baanzekerheid. £
WERKEN IN DE
fiscaliteit.indd 13
83 39 27 6 5 12 21 8 3 7 29 9
13 21-11-12 16:08
onderzoeksresultaten
colofon
‘Blijf zitten waar je zit en verroer je niet’
Werken in de fiscaliteit Special naar aanleiding van het onderzoek ‘Werken in de fiscaliteit’ uitgevoerd door Berenschot in samenwer-
‘‘D
at lijkt wel haast het credo van werkend Nederland. De economische teruggang, de val van het kabinet Rutte I en de daarop volgende wolk van (voorgenomen) maatregelen hebben het gevoel van onzekerheid versterkt. Uit het trendonderzoek, dat Berenschot jaarlijks onder HRprofessionals uitvoert, kwam naar voren dat het organisaties, in vergelijking met vorig jaar, minder moeite lijkt te kosten om mensen te behouden. Het aantal respondenten van het onderzoek werken in de fiscaliteit dat aangeeft op zoek te zijn naar een andere functie is met ruim 20% relatief laag ten opzchte van andere groepen. Klaarblijkelijk is de wens weliswaar bij 1:5 fiscalisten (latent) aanwezig maar blijft de functiewisseling uit. In deze onzekere tijd neemt menigeen even een afwachtende houding aan. Verhuizen voor een nieuwe baan is voor bezitters van een eigen huis met de huidige huizenmarkt een bedenkelijk traject en maandenlang hingen er plannen in de lucht om de reiskosten voor het woon- werkverkeer niet langer onbelast te laten. Het gebrek aan arbeidsmobiliteit is één van de verklaringen waarom, in het eerste opzicht wellicht tegenstrijdig met de algemene beeldvorming omtrent de arbeidsmarkt, organisaties ook anno 2012 moeite hebben om functies voor mensen met een achtergrond in de techniek ingevuld te krijgen. De situatie op de arbeidsmarkt levert wel een steeds diffuser beeld op; niet alleen is de situatie per branche of functiegroep verschillend, de situatie verschilt soms ook per functiegroep binnen hetzelfde bedrijf. Een bekend voorbeeld is Defensie, waarbij men enerzijds bezig is om het personeelsbestand te reduceren en anderzijds dermate veel problemen ervaart om specifieke functies in de techniek en ICT ingevuld te krijgen dat men duizenden euro’s als wervingspremie aanbiedt. Berichten in de media over branches of functiegroepen maken deze qua imago kwetsbaar; een andere verklaring voor een terugloop in arbeidsmobiliteit. Een terugloop die misschien wel logisch (b)lijkt, maar niettemin zorgelijk is als deze voort blijft duren. Het is voor zowel
14 fiscaliteit.indd 14
king met Sdu Uitgevers.
werkgevers als werknemers een goede zaak als er functiewijzigingen plaatsvinden, dat biedt immers mogelijkheden voor verdere ontwikkeling, nieuwe uitdagingen en uitwisseling van kennis en ervaring. Net als uit de verschillende andere salarisonderzoeken die we uitvoeren, blijkt dat salaris zeker niet het enige is dat men belangrijk vindt als het gaat om de vraag wat men belangrijk vindt in een baan. Sterker nog; sfeer, uitdaging en ontwikkelingsmogelijkheden worden door de respondenten als belangrijker gekenmerkt. Wat dat betreft valt het salaris ook voor fiscalisten te typeren als 'hygiënefactor'; het moet voldoende zijn, maar een hoger salaris leidt niet tot een (structureel) hogere satisfactie. Dit betekent ook dat het voor werkgevers zaak is om aan deze behoeften tegemoet te komen. Het is belangrijk om in de bestaande medewerkers te blijven investeren om te voorkomen dat deze massaal op zoek gaan naar andere banen wanneer de (perceptie van de) arbeidsmarkt gunstiger wordt. De economische teruggang heeft de impact van de demografische ontwikkelingen als ontgroening en vergrijzing dan wel afgevlakt, krapte is momenteel al merkbaar voor specifieke functies en zal de komende jaren sterker en algemener worden. Het is niet voor niets dat bedrijven in arbeidsmarktcommunicatie blijven investeren, terwijl er tegelijkertijd ingekrompen moet worden. Investeren in bestaande medewerkers in de vorm van opleiding blijft noodzaak, zowel om bestaande medewerkers te kunnen binden, maar ook om als aantrekkelijke werkgever herkend te worden.
Redactie Freek Andriesse, Annemiek Zwaan Fotografie Jody van der Kwaak, Anja Robertus Uitgever Philip van Borselen Vormgeving & Lithografie Corine Voogt Druk DeltaHage, Den Haag Redactieadres Sdu - Werken in de fiscaliteit t.a.v. Annemiek Zwaan Postbus 20025 2500 EA Den Haag Telefoon (070) 378 04 36 www.sdufiscaal.nl Hoewel deze special zeer zorgvuldig wordt samengesteld kunnen de betrokkenen bij de samenstelling en uitgave geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele onjuistheden of onvolledigheden. © 2012 Sdu Uitgevers,
Hans van der Spek MMC RI – management consultant bij Berenschot en verantwoordelijk voor de uitvoering van het onderzoek.
Den Haag Overnemen of vermenigvuldigen van (gedeelten van) de inhoud van deze special uitsluitend na schriftelijke toestemming van de uitgever.
WERKEN IN DE
21-11-12 16:08
SBO
gewoon een bijzonder goede aangifte
Sdu Belasting Office. Een compleet aangiftepakket voor alle aangiften inkomsten-, vennootschaps- en omzetbelasting. Voor zowel de zelfstandig opererende belastingadviseur als voor grote aangiftekantoren met tientallen vestigingen. Een stabiel, veilig en gebruiksvriendelijk programma dat met de tijd meegaat.
Sdu Belasting Office is SBR-proof!
Sdu Belasting Office nu ook inzetbaar in XBRL-formaat
Het programma is voor alle kantoren aantrekkelijk en betaalbaar U betaalt uitsluitend op basis van het aantal aangiften
Vraag nu een offerte aan via www.sdufiscaal.nl/sbo
fiscaliteit.indd 15
21-11-12 16:08
400 gerenommeerde redacteuren en commentatoren Unieke tabstructuur Tijdwinst door gebruiksgemak
Tot in detail overzichtelijk
NDFR.nl
Als fiscalist heb je snel overzicht nodig in complexe vraagstukken. Onmisbaar daarbij is de digitale encyclopedie NDFR. De geroemde tabstructuur geeft in één oogopslag, tot op artikelniveau, toegang tot commentaar, jurisprudentie, besluiten, literatuur en parlementaire geschiedenis. Meer dan 75% van alle Nederlandse fiscalisten gebruikt NDFR. Snelheid, kwaliteit, transparantie, relevantie en volledigheid zijn voor fiscalisten de belangrijkste motivaties om voor NDFR te kiezen.
‘Dankzij NDFR kunnen wij efficiënter werken en dat is in het belang van onze klant’ ‘Zonder NDFR kan ik onmogelijk goed adviseren’ ‘Betrouwbaar en innovatief tegelijk’
SDU-50982-NDFR-Campagne-advertentie-ontwerp-210x297-.indd 1 fiscaliteit.indd 16
Probeer NDFR nu gratis uit! Ga naar: sdufiscaal.nl/NDFR
20-11-2012 09:45:04 21-11-12 16:08
