Sociale Media Op School

Sociale Media Op School. ~

Leerkrachtenfiche ~

Het is één van de taken van de leerkracht om de jongeren bewust te maken van de risico’s en de kansen die sociale media te bieden hebben. Verder dienen ook algemene beleefdheidsregels of nettiquette rond sociale media aangereikt te worden. Van de leerkrachten verwacht men dat ze de leerlingen mediavaardiger of mediawijzer maken. Dit is geen gemakkelijke opdracht, daarom stelden wij een handleiding voor leerkrachten op waarin enkele afspraken en regels verwerkt zijn. Daarnaast worden er ook mogelijkheden om nieuwe media te integreren binnen de lessen opgesomd. Op die manier hopen wij de leerkracht te inspireren bij de integratie van sociale media in de lespraktijk.

(Van Cise, 2014)

1

Voorwoord.

Beste leerkracht

De bedoeling van deze leerlingenfiche is dat de leerlingen op een speelse wijze kennis maken met de regels en afspraken rond sociale media. Hiervoor zullen de leerlingen eerst een verkennende opdracht uitvoeren waarbij zij zelf enkele voorbeelden mogen aanhalen die volgens hen zeker in het mediabeleid opgenomen moeten worden. Vervolgens krijgen de leerlingen een lijst met tips voor een correct gebruik van sociale media. Zij kunnen die uithangen in de klas. Als leerkracht dien je deze ontdekkingstocht te begeleiden. Om je hierbij te ondersteunen, bieden wij je deze gids aan waarin de nodige achtergrondinformatie over sociale media terug te vinden is. Veel succes!

Met vriendelijke groet Bram Kuppens – Femke Pletinckx – Julie Rottier – Lisa Scheire

2

Lesdoelen.

Raamdoelstelling 7 Vlot en efficiënt informatie zoeken op internet. Uit de gevonden informatie taakgericht en kritisch keuzes maken. Raamdoelstelling 8 Vlot, efficiënt en correct communiceren via het internet. Eindtermen

Raamdoelstelling 9

(D/2009/7841/048)

Aandacht hebben voor correcte en beleefde communicatie via het internet en e-mail. Afspraken rond nettiquette respecteren en toepassen. Raamdoelstelling 10 Bewust zijn van de gevaren die verbonden zijn aan het gebruik van internet en e-mail. Zich bewust zijn van mogelijke gevaren van communicatie via het internet op het vlak van privacy, identiteit en cyberpesten.

ICT – integratie leerkracht (D/2009/7841/048)

De leraren moeten zelf over de nodige ICT-basisvaardigheden beschikken, opdat zij met het nodige zelfvertrouwen een groep leerlingen met pc’s kunnen tegemoet treden. De directie en het middenkader moeten een actief aanmoedigingsbeleid voeren waaruit blijkt dat de integratie van ICT een wezenlijk deel uitmaakt van het pedagogisch beleid van de school. Schoolinterne en school overstijgende samenwerking moet bevorderd worden.

Gemeenschappelijke stam: mediawijsheid - 14 gaan alert om met media; - 15 participeren doordacht via de media aan de publieke ruimte.

Voeten (VOET @ 2010)

Context 5: politiek-juridische samenleving - 2 passen inspraak, participatie en besluitvorming toe in reële schoolse situaties; - 7 illustreren de rol van de media en organisaties in het functioneren van ons democratisch bestel.

3

Sociale media integreren op school. Aan de slag met sociale media.

Facebook is één van de populairste sociaalnetwerksites onder jongeren. Bijna elke leerling heeft een account en dit kan zeker ook bruikbaar zijn in de klas. Via dit gratis medium kan je een persoonlijke profielpagina aanmaken, waarop je informatie en interesses kan delen met je digitale vrienden op je tijdlijn.

Mogelijke voor – en nadelen. Onderhouden van sociale contacten, Op de hoogte blijven van evenementen, Pagina aanmaken voor school- of bedrijfsdoeleinden, Enz.

Tijdrovend, Verslavend, Daling van fysieke contacten, Enz.

Praktijkvoorbeeld. Als school kan je een sociaalnetwerksite, zoals Facebook, functioneel inzetten in de schoolpraktijk. Het Sint – Laurensinstituut (Wachtebeke en Zelzate) heeft dit voorbeeld al in de praktijk toegepast. Zij hebben al een Facebookpagina ‘Leerlingenraad Sint-Laurensscholen secundair Wachtebeke’ aangemaakt, alsook een algemene Facebookpagina ‘Sint-Laurensscholen Secundair Onderwijs Zelzate Wachtebeke’. Via deze pagina’s worden foto’s van schooluitstappen, belangrijke of interessante berichten, enz. gedeeld. Ook nieuwsberichten van de school kunnen via Facebook gedeeld worden. Verder kan hierop de medewerking en feedback gevraagd worden van bijvoorbeeld de ouders, de leerkrachten of de leerlingen. Voor leerlingen kan dit drempelverlagend werken, aangezien de meesten over een Facebookaccount beschikken. (Aaken, 2014) 4

Deze app werd onlangs door Facebook overgenomen. Via deze app kan je gratis foto’s, bestanden of berichten met elkaar uitwisselen. Dit kan gezien worden als de nieuwe sms- en mms-functie. Een meerwaarde van deze applicatie is de mogelijkheid om groepen aan te maken om te samen te communiceren. Je kan deze applicatie downloaden via de App Store (Apple) of via de Google Play Store (Android).

Mogelijke voor – en nadelen. (Jouwweb.nl) Eenvoudig in gebruik, Snelle communicatie, Gratis applicatie, Enz.

Contactpersonen in handen van Whatsapp, Gespreksgeschiedenis kan bekeken worden door Whatsapp, Smartphone nodig, Draadloos netwerk nodig, Enz.

Praktijkvoorbeeld. De school kan opteren voor het gebruik van Whatsapp in plaats van de vroegere telefoonlijsten. Op deze manier worden de leerlingen onmiddellijk en snel gecontacteerd. Hieraan zijn wel enkele nadelen verbonden. De leerlingen moeten in het bezit zijn van een smartphone en deze app. Daarnaast moeten ze verbonden zijn via Wi-Fi of 3/4G. Dit kan in het begin van het schooljaar bevraagd worden via de inlichtingenfiche. Indien nodig kan men voor de leerlingen die niet over deze app beschikken, een oplossing zoeken door hen bijvoorbeeld te contacteren via de klassieke kanalen.

5

Instagram, eigendom van Facebook, is een veelgebruikte applicatie en sociaalnetwerksite. Met deze app kan je gratis online foto’s en video’s met elkaar delen. De video’s gepost op Instagram kunnen een maximale speelduur van 15 seconden hebben.

Mogelijke voor – en nadelen. Gemakkelijk in gebruik, Voor persoonlijk en zakelijk gebruik, Eenvoudig bewerken van foto’s, Enz.

Aangepaste gebruikersvoorwaarden, Verlies van auteursrecht van je eigen beeldmateriaal aan Instagram, Smartphone of tablet nodig, Enz.

Praktijkvoorbeeld. Elke weekdag kan je via het Ninjanieuws vier nieuwsberichten van 15 seconden op de Instagramtijdlijn terugvinden. Dit geldt ook voor andere sociaalnetwerksites zoals Facebook, Twitter en Snapchat. (VRT Start-up, 2014)

6

Met Twitter kan je korte berichten van maximum 140 karakters met andere gebruikers uitwisselen. In de volksmond spreekt men van twitteren. Iedere gebruiker heeft een eigen tijdlijn waarop al de berichten van personen die hij of zij volgt gepost worden. Zelf kan je door anderen ook gevolgd worden. Er kunnen aan berichten hashtags (#) toegevoegd worden, hierdoor wordt het bericht gekoppeld aan een onderwerp. Wanneer je op de hashtag klikt, krijg je een overzicht van alle tweets met hetzelfde onderwerp. (Jan-Willem, Wat is Twitter en hoe werkt Twitter?, 2011)

Mogelijke voor – en nadelen. Te gebruiken op smartphone, tablet en computer, Gratis, Snelle communicatie met volgers, Enz.

Elke tweet kan tegen jezelf gebruikt worden, Verslavend, Afleidend, Enz.

Praktijkvoorbeeld. Op school kan Twitter als notificatiebord voor het onderwijzend personeel, leerlingen en ouders gebruikt worden. Zo blijft iedereen op de hoogte van weggevallen lessen, lokaalwijzigingen, uitstappen en andere informatie. Op die manier verspreidt de informatie zich razendsnel. Ook hier schuilt er een addertje onder het gras: elke leerling moet in het bezit zijn van een Twitteraccount om deze informatie te ontvangen. Dit kan opnieuw aan het begin van het schooljaar bevraagd worden via de persoonlijke vragenlijst.

7

Vine werd overgenomen door Twitter. Door de overname werd Vine aan Twitter gekoppeld, zodat de verspreiding van de filmpjes vergemakkelijkt wordt. Met deze applicatie kan je filmpjes van maximaal zes seconden maken. Ook hier maak je een account aan, zo heb je een eigen profielpagina en kan je vrienden worden met andere Vine-gebruikers. Bij elk filmfragment kan je een hashtag (#) toevoegen om ervoor te zorgen dat anderen jouw filmpje kunnen bekijken. Daarnaast kan je een locatie toevoegen en commentaar plaatsen. Je kan je film delen op verschillende sociaalnetwerksites. (Robxead, 2013)

Mogelijke voor – en nadelen. Stop – motion – video’s bieden de mogelijkheid om gedurende de opname te pauzeren, Snel en gemakkelijk in gebruik, Gemakkelijk delen via verschillend sociaalnetwerksites, Enz.

Zoeken van Vine-video’s kan enkel via de app zelf, Leeftijdsgrens (17 jaar of hoger), Je kan je gemaakte video’s niet achteraf bewerken, Enz.

Praktijkvoorbeeld. De Belg, Yves Das, werd bekend dankzij zijn filmpjes gemaakt met Vine. Hij ontving hierop heel wat reacties van de buitenwereld. Zo waren Amerikaanse reclamemakers gek op zijn nieuwe ideeën. Ze werden door zijn filmpje geïnspireerd om nieuwe producten te lanceren via deze nieuwe applicatie. (Ketnet, 2013)

8

Pinterest is een digitaal prikbord waarop gebruikers afbeeldingen (= pins) kunnen plakken die hen interesseren. Op die manier kan je je prikbord delen met je vrienden, zij kunnen op hun beurt je pins leuk vinden en op hun eigen prikbord plaatsen (=repin). Het kan dienen als een ideaal hulpmiddel om lessen, projecten en informatie rond een bepaald onderwerp te verzamelen. (Robxead, Wat is Pinterest. De social media sensatie, het digitale prikbord., 2012) Mogelijke voor – en nadelen. Ideale inspiratiebron, Overzichtelijk door gebruik plaatjes, Mogelijkheid tot samenwerken, Enz.

Door samenwerking ontstaat verwarring, Aanmaak nieuw prikbord onmogelijk, Vooral vrouwelijk doelpubliek, Enz. Praktijkvoorbeeld. Directies, leerkrachten, leerlingen, CLB, ouders en externe partners kunnen beroep doen op de pin ‘Onderwijskiezer.be’. Die pin biedt hulp bij het zoeken naar een goede studierichting door het geven van kwaliteitsvolle informatie over het onderwijslandschap heen.

9

Smartwatch. Een

smartwatch

is

een

slimme

horloge

die

via

Bluetooth

en

een

smartphoneapplicatie verbinding maakt met je smartphone. Dit bied je de mogelijkheid om handsfree te bellen, berichten te lezen, applicaties te downloaden (bv. Whatsapp, Facebook en Twitter), muziek te beluisteren, foto’s te nemen, jouw agenda te raadplegen enz. Het uitzicht van zo een smartwatch is ook zeer verschillend met dat van (Phone House, 2013)

een gewoon horloge. Wat wel als een nadeel kan gezien worden is het feit dat de batterij niet zo lang meegaat, maar er zal in de toekomst sowieso aan deze minpunten worden gewerkt. (Phone House, 2013) (Danova, 2013)

Mogelijke voor – en nadelen. Maakt verbinding met je smartphone (Bluetooth), Multifunctioneel horloge, Gebruiksvriendelijk Enz.

Duur, Batterijduur is kort, Klein beeldscherm, Enz.

Praktijkvoorbeeld. Arteveldehogeschool weert horloges tijdens examens

27/11/13, 12u47 − Bron: De Standaard

De Gentse Arteveldehogeschool verbiedt het dragen van een horloge tijdens examens. Wegens de 'smartwatches' die op de markt zijn, vreest de school dat horloges het spiekers wel erg makkelijk kunnen maken. Dat schrijft De Standaard. Een 'smartwatch', een polshorloge waarmee je veel meer kan doen dan de tijd lezen, laat mensen onder meer toe om eenvoudig informatie op het internet op te zoeken. Handig, maar een nachtmerrie voor wie toezicht dient te houden op een lokaal vol studenten die examens afleggen. Preventieve maatregel Daarom besloot het examencomité van de Arteveldehogeschool om het zekere voor het onzekere te nemen. De school verbiedt nu alle polshorloges tijdens de examens. Niet alleen de hi-techexemplaren, maar ook de 'gewone' polshorloges. Net zoals computers en smartphones dienen die nu buiten het bereik van de studenten te worden opgeborgen. De school zegt dat ze nog geen bewijzen heeft over examenfraude met een smartwatch, en verklaart dat het verbod 'een preventieve maatregel' is. Omdat sommige studenten binnenkort examens hebben, gaat de maatregel meteen in. (De Standaard, 2013)

10

Weebly is een website generator. Het is een snelle en gratis toepassing om een eigen website te creëren. De mogelijkheden zijn enorm uitgebreid en gebruiksvriendelijk. Je maakt een eigen account aan, waardoor je benoemd wordt tot beheerder. Nadien werk je met het stappenplan van Weebly om een gestructureerde website te creëren.

Mogelijke voor – en nadelen. Website onmiddellijk beschikbaar, Gratis, Gebruiksvriendelijk, Enz.

Tijdrovend werk, Ongewenste reclame of pop-up ’s, Beschikken over diverse ICT-vaardigheden, Enz.

Praktijkvoorbeeld. Leerkrachten kunnen met behulp van Weebly verschillende bestanden (bv. film - en beeldmateriaal, presentaties en documenten) groeperen en opslaan die vervolgens gebruikt kunnen worden tijdens de les(sen). De leerlingen kunnen deze bestanden raadplegen bij het maken van taken, toetsen of examens waar en wanneer ze maar willen. (Conradi, 2012)

11

Via Glogster kan je interactieve posters of muurkranten aanmaken. Je kan foto – en beeldmateriaal, geluidsfragmenten, achtergrondinformatie invoegen. Daarnaast kan je een willekeurige achtergrond toevoegen en alle elementen zelf op je poster of muurkrant schikken.

Mogelijke voor – en nadelen. Gratis, Mogelijkheid tot delen, Dient als presentatiemiddel, Enz.

Engelstalige website, Geen mogelijkheid om zelf iets te tekenen zoals in Paint, Geen volledige weergave van de poster, Enz.

Praktijkvoorbeeld. Glogster biedt de optimale kans om de leerinhoud binnen de lessen op een creatieve manier te presenteren. Leerlingen en leerkrachten kunnen tal van voorbeelden terugvinden op volgende website: http://edu.glogster.com/glogpedia/. Ze kunnen inspiratie halen uit de verschillende voorbeelden, die thematisch terug te vinden zijn op deze website.

12

Klasbord is een communicatieplatform voor het onderwijs. Onderwijzend personeel, ouders en leerlingen kunnen berichten plaatsen en opvolgen op het klasbord, dat opgesteld is door de klastitularis of de directieleden. Communiceren gaat op deze manier snel, veilig en gemakkelijk. (Klasbord)

Mogelijke voor – en nadelen. Gratis, Toegankelijk voor iedereen, Afgeschermde omgeving, Enz.

Minder persoonlijk, Beschikken over de nodige ICT-vaardigheden, Moet steeds opgevolgd worden, Enz.

(Klasbord, 2014)

13

Flipping the classroom. Flipping the classroom wordt gebruikt om kennis over te brengen via video’s en andere vormen van instructie die online kunnen aangeboden worden. Leerlingen kunnen die online raadplegen voor het maken van opdrachten, het aanvullen van notities en het begeleiden van educatieve projecten (BBC, 2010). Op die manier blijft er in de klas meer tijd over om opdrachten te maken en vragen in verband met de leerstof te beantwoorden. Zo kan men meer differentiëren en beter aansluiten bij de leerstijl van leerlingen. Ook voor zieke leerlingen kan dit een handige oplossing bieden. (Aaken, 2014)

Mogelijke voor – en nadelen. Autonomie van de leerlingen, Sluit aan bij meerdere leerstijlen, Aanschouwelijk, Enz.

Nodige ICT-vaardigheden bv. screen casten, Hoofd - en bijzaak kunnen selecteren, Tijdrovend opmaak filmpje, Enz.

14

Praktijkvoorbeeld.

Flipping the classroom zet de les op zijn kop Er staat wel nog een leraar voor de klas. Maar de les, die hebben de leerlingen al thuis op YouTube gezien. “De lestijd op school gebruiken we om oefeningen te maken”, zegt wiskundeleraar Erwin Meyers. Klassikale les en huiswerk omwisselen, dat is het idee achter flipping the classroom. Geven we binnenkort allemaal omgekeerd les? “De theorie kennen ze al van thuis” “Ik heb screencasts gemaakt”, zegt Erwin Meyers (leraar wiskunde WICO Campus Tio Overpelt). “Dat zijn korte instructiefilmpjes waarin ik een kernbegrip uitleg, zoals de stelling van Pythagoras. Die heb ik op YouTube gezet. Mijn leerlingen bekijken de filmpjes thuis. Zo kennen ze de theorie al wanneer ze de klas binnenstappen. Ik herhaal in het begin van de les de kernpunten en de leerlingen beginnen meteen met de oefeningen. Vroeger ging bijna de volledige les op aan theorie en moesten we op het einde vlugvlug oefeningen maken. Die werkten ze thuis af zonder dat ik nog feedback kon geven. Nu begeleid ik mijn leerlingen als een coach. Ik kan differentiëren. Vroeger stelde ik een probleem pas vast als ze een onvoldoende hadden voor een toets.” “Natuurlijk kan je niet alle lessen verfilmen. Ingewikkelde meetkundige constructies leg je niet uit in een screencast van zeven minuten. Maar voor de uitleg van de basisbegrippen win je tijd, omdat er veel gepalaberd wordt als je de theorie steeds weer moet uitleggen in de les. De leerlingen sturen hun eigen leerproces ook meer. Ze kunnen op hun eigen tempo thuis de leerstof in de instructiefilmpjes herbekijken. Zo zijn ze weer mee en stapelen de tekorten zich niet meer op.” “Al mijn filmpjes staan op YouTube. Iedereen mag ze gebruiken. Ze zijn een gratis alternatief voor bijlessen. De filmpjes zijn al 50.000 keer bekeken. Ik krijg ook vragen van leerlingen die ik niet ken om een filmpje over een bepaald probleem te maken. Als ik tijd heb, doe ik dat. Met de klas hebben we ook een Twitteraccount. Daarop discussiëren de leerlingen ’s avonds met elkaar over de leerstof. Als ze vragen hebben, krijgen ze vaak meteen een antwoord van klasgenoten. En ik twitter zelf ook mee.” (Klasse leraren, 2013)

15

Bednet is een organisatie voor langdurig zieke kinderen uit het lager – en secundair onderwijs. Deze vzw helpt bij het organiseren van virtueel onderwijs door de plaatsing van een computer in de klas en bij de leerling zelf. Via aangepaste software kan de zieke alles wat er in de klas gebeurt volgen, vragen stellen en communiceren met klasgenoten. Om hulp te krijgen van Bednet moet de zieke leerling aan een aantal voorwaarden voldoen: (Bednet, sd)

 Leeftijd tussen 4 en 6 jaar of 6 tot 18 jaar;  Door een ongeval of ernstige ziekte niet kunnen deelnemen aan de klasactiviteiten;  Verblijven in het ziekenhuis of thuis;  Les volgen in een Vlaamse school of Nederlandstalige school in Brussel. (Bednet, sd)

Mogelijke voor – en nadelen. Thuisonderwijs voor zieke leerlingen; Geen verlies van sociaal contact; Lenen van het nodige technische materiaal; Enz.

Nodige ICT-vaardigheden voor de leerkracht; Voldoen aan de voorwaarden; Enz.

16

Do’s and dont’s. Nettiquette. Nettiquette is een verzamelnaam voor ongeschreven gedragsregels rond communicatie op het net waaraan de leerlingen en onderwijzend personeel zich moeten houden. Deze regels worden voornamelijk toegepast bij mailverkeer, klasbord, sociaalnetwerksites, enz. Enkele voorbeelden van nettiquette:  Toon verantwoordelijkheid en wees respectvol;  Gebruik geen scheldwoorden;  Overdrijf niet in het gebruik van hoofdletters;  Schrijf in eigen naam en niet in naam van de organisatie of school;  Enz.

Bescherm jouw privacy op sociale media. Dagelijks kunnen leerlingen in aanraking komen met cybercriminelen, die de identiteit van iemand anders aannemen op sociale media zoals bijvoorbeeld Facebook, Twitter, enz. Wanneer alle persoonlijke gegevens zomaar op het internet worden blootgesteld, is het voor de oplichters heel gemakkelijk om identiteitsfraude te plegen. Zorg ervoor dat je persoonlijke gegevens en die van je leerlingen voldoende afgeschermd zijn. Laat de leerlingen hun privacy-instellingen aanpassen tijdens de les. (bv. les informatica) Tip: Plaats geen foto van je gezicht op het net maar kies voor een avatar. Hier volgt een mogelijke website voor het opmaken van je eigen avatar. (http://avachara.com/portrait/)

Stappenplan aanpassen privacy-instellingen. 1. Wie kan mijn inhoud zien? - Klik op privacysnelkoppelingen. - Wie kan mijn toekomstige berichten bekijken? - Maak je keuze (vrienden of vrienden van vrienden).

17

2. Wie kan contact met me opnemen? - Wie kan me vriendschapsverzoeken sturen? - Maak je keuze (Vrienden of vrienden van vrienden). 3. Hoe zorg ik dat iemand me niet meer lastigvalt? - Voeg naam of emailadres toe van de persoon die je wil blokkeren(bv. in geval van cyberpesten). 4. Tijdlijncontrole - Klik op het pijltje. - Klik op instellingen. - Selecteer tijdlijn en taggen. - Wie kan berichten plaatsen op je tijdlijn. (vrienden) - Schakel “Berichten bekijken waarin je door vrienden bent getagd voordat ze op je tijdlijn worden weergeven?” in.

Afstand tussen leerkracht en leerlingen op sociaalnetwerksites.

Mag je een leerling op Facebook toevoegen? De meningen hierover zijn erg verdeeld. De ene vindt dat werk en privé moeten gescheiden blijven, de andere vindt dat het kan. Concreet werd er nog geen wetgeving opgesteld, dus is het aan de school om hierover een standpunt in te nemen. Een mogelijkheid om toch de grens tussen privé - en werksfeer gescheiden te houden, is het aanmaken van een persoonlijke pagina. De leerlingen kunnen deze liken en op die manier kan de leerkracht toch communiceren met zijn of haar leerlingen zonder een vriendschapsverzoek te aanvaarden. Een tweede mogelijkheid is het aanmaken van een Facebookgroep. Hierbij kan iedereen toegevoegd worden, vragen stellen, documenten uploaden, foto – en beeldmateriaal posten die te maken hebben met de les.

18

Hieronder vind je twee citaten van dhr. Colpaert en dhr. De Lange: Kristof De Lange, leerkracht wiskunde en economie aan de Handelsschool, begrijpt dat standpunt. “In de klas ben ik de leraar en zijn zij de leerlingen. Door joviaal en amicaal om te gaan met elkaar op Facebook - waar iedereen elkaars gelijke is - vervaagt die grens. En dat taalgebruik van hé en yo : daar zou ik me aan storen.” (Dehandschutter, 2009)

Volgens

Colpaert

geeft

Facebook

de

relatie

leerkracht-leerling

net

een

meerwaarde.

“Een onderwijzer moet niet alleen kennis doorgeven, hij moet jongeren ook bewustmaken van hun kwaliteiten en hen vormen tot autonome wezens. In dat proces zou het een pover teken zijn dat je het vriendschapsverzoek van een leerling negeert.” (Dehandschutter, 2009)

Maak gebruik van een IMEI-nummer of ‘zoek mijn iPhone’. Om gemakkelijk je gsm, smartphone, tablet op te sporen, heeft de politie jouw serienummer of het IMEI-nummer (International Mobile Equipment Identity) nodig van je digitaal toestel. Je kan dit nummer terugvinden door *#06# in te drukken. Noteer deze gegevens op een plaats waar je ze gemakkelijk kan terugvinden (bv. in de agenda). Deel deze informatie met jouw leerlingen aan het begin van het schooljaar. (Bosher, M., sd.)

Voor Apple-toestellen kan je de applicatie ‘Zoek mijn iPhone’ downloaden in de App Store. Hiermee kan je vanop afstand jouw iPhone, iPad, e.a. blokkeren bij verlies of diefstal.

(Frigge, 2013)

Bij diefstal of verlies van je gsm, smartphone, tablet, e.a. verwittig je onmiddellijk je provider om je abonnement tijdelijk op te zeggen. Dit om zoveel mogelijk kosten te voorkomen.

19

Disclaimer. Maak gebruik van een disclaimer in je mailverkeer voor school. Met de disclaimer geef je aan dat je in eigen naam spreekt en voor wie jouw mail bestemd is. Indien de mail niet bij de juiste ontvanger terecht komt, zal de verzender verwittigd worden door de ontvanger. Vervolgens zal de ontvanger de mail verwijderen. Spoor je leerlingen aan om een disclaimer toe te voegen aan hun handtekening van een standaardmail. (Heilig-Hartcollege Waregem, 2013-2014)

Hoe stel je een handtekening in bij Outlook? - Klik op het tandwiel in de rechterbovenhoek. - Klik op ‘Opties’. - Klik op ‘Opmaak, lettertype en handtekening’ te vinden onder de hoofdtitel ‘E-mail schrijven’ - Voeg in het vak ‘Persoonlijke handtekening’ een disclaimer in. Voorbeeld van een disclaimer De informatie in deze internet-mail is vertrouwelijk en uitsluitend bedoeld voor de bestemmeling. Indien U niet de bedoelde bestemmeling bent, dan is het openen, kopiëren en verspreiden ervan verboden. Elk e-mailbericht van (naam van de school/onderwijsinstelling) is uitsluitend van informatieve aard en kan geen verbintenis vanwege de school tot stand brengen. Verbintenissen kunnen enkel tot stand gebracht worden via de klassikale briefwisseling ondertekend door de directeur van de school. (Heilig-Hartcollege Waregem, 2013-2014)

Respecteer copyright. Logo’s, beeldmateriaal, teksten, interviews, enz. mogen enkel gebruikt worden, wanneer de bronnen vermeld worden. Indien jijzelf of de leerlingen dit niet doen, kunnen jullie van plagiaat beschuldigd worden. De bronnen worden vermeld volgens een bepaalde citeerstijl zoals de APA-norm, MLA, Chicago en Harvard. Twijfel je of er plagiaat gepleegd werd? Breng de tekst van jouw leerlingen in de Googlezoekmachine in of maak gebruik van gratis software die plagiaat kan achterhalen. Wijs de leerlingen hier ook op. Naargelang de ernst van het plagiaat zal je als leerkracht sancties moeten treffen. (Educatie en school, 2012)

(Copyright G.E.E., 2004)

20

Mogelijke consequenties van plagiaat kunnen zijn:  Onvoldoende op de afgegeven taak,  Niet slagen voor een bepaald vak of onderdeel. Een voorbeeld van een correcte bronvermelding volgens de APA – norm Omschrijving Boek van één auteur Tijdschriftartikel van één auteur (nummering per volume) Tijdschriftartikel van twee auteurs (nummering per issue) Hoofdstuk van één auteur uit een geredigeerde bundel. Tijdschriftartikel van drie tot zes auteurs (idem voor boek) Instantie of groep als auteur

Krantenartikel

Elektronisch artikel met precies dezelfde papieren versie Elektronisch artikel zonder papieren versie

Elektronisch document van een universiteit of faculteit

Elektronisch document waarbij geen auteur of datum bekend is.

Referentie Bandura, A.J. (1977). Social learning theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Halls. Mellers, B.A. (2000). Choice and the relative pleasure of consequences. Psychological Bulletin, 126, 910-924. Klimoski, R., & Palmer, S. (1993). The ADA and the hiring process in organizations. Consulting Psychology journal: Practice and Research, 45(2), 10-36. Bjork, R.A. (1989). Retrieval inhibition as an adaptive mechanism in human memory. In H.L. Roediger III & F.I.M. Craik (eds.), Varieties of memory & consiousness (pp. 309-330). Hillsdale, NJ: Erlbaum. Saywitz, K.J., Mannarino, A.P., Berliner, L., & Cohen, J.A. (2000). Treatment for sexually abused children and adolescents. American Psychologist, 55, 1040- 1049. Centraal bureau voor de statistiek (1998). Jaarboek onderwijs 1998 : feiten en cijfers bijeengebracht door het CBS. Alphen aan den Rijn: Samsom H.D. Tjeenk Willink. Schwartz, J. (1993, September 30). Obesity affects economic social status. The Washington Post, pp. A1,A4. Als artikel niet verder gaat op de eerstvolgende pagina, geef dan alle paginanummers aan. VandenBos, G., Knapp, S., & Doe, J.(2001). Role of reference elementsin the selection of resources by psychology undergraduates [Elektronische versie]. Journal of Bibliographic Research, 5, 117-123. Fredrickson, B. L. (2000, March 7). Cultivating positive emotions to optimize health and well-being. Prevention & Treatment, 3, Article 0001a. Verkregen op 20 november, 2000, via http://journals.apa.org/prevention/volume3/pre0030001a.html Chou, L., McClintock, R., Moretti, F., & Nix, D. H. (1993). Technology and education: New wine in new bottles: Choosing pasts and imagining educational futures. Verkregen op 24 augustus, 2000, via Columbia University, Institute for Learning Technologies Web site: http://www.ilt.columbia.edu/publications/papers/newwine1.html GVU's 8th WWW user survey. (z.d.). Verkregen op 8 augustus, 2000, van http://www.cc.gatech.edu/gvu/ usersurveys/survey1997-10/. Bij een Engelstalige scriptie: GVU's 8th WWW user survey. (n.d.). Retrieved August 8, 2000, from http://www.cc.gatech.edu/gvu/ usersurveys/survey1997-10/.

(Universiteit Twente, 2014) 21

Social media coach of team.

De social media coach en/of het social media team fungeren als aanspreekpunt voor sociale media op de school. Zij volgen de technologische evoluties in het sociale medialandschap gericht op. Hun taakomschrijving steunt op drie belangrijke pijlers:  Elke vorm van (digitale) communicatie verloopt op een verantwoorde en transparante manier;  Het opstellen en uitschrijven van een eigen social media protocol ‘mediawijsheid’, dit beleid wordt steeds afgestemd op de pedagogische visie van de school en liefst in overleg met de leerlingen;  Directie, onderwijzend personeel en leerlingen op de hoogte houden van onderwijsvernieuwingen door middel van nieuwe media. (Blomme & Roegis, 2014) Het takenpakket van de coach of het team kan zeer uiteenlopend zijn; hieronder kan je enkele mogelijke taken terugvinden:  Interessante gastsprekers uitnodigen, organiseren van evenementen in verband met mediawijsheid;  Creëren van een aantrekkelijk Facebookpagina voor de school;  Directie, leerkrachten en leerlingen sensibiliseren voor de gevaren van sociale media;  Directie, leerkrachten en leerlingen bewustmaken van de kansen van digitale media;  Inspelen op vragen van collega’s of leerlingen. (Blomme & Roegis, 2014)

22

Het open leercentrum (OLC). Leerlingen en onderwijzend personeel kunnen terecht in een open leercentrum waar computers zijn opgesteld. In deze ruimte is het mogelijk om te surfen op het internet en om gebruik te maken van allerlei software. Het open leercentrum van de school kan dienst doen als uitvalsbasis van de coach of het team. Er wordt steeds toezicht gehouden door een leerkracht of opvoeder die de leerlingen deskundig kan begeleiden of ondersteunen in het leren omgaan met de verschillende digitale media. Het is ook de ideale plaats om de leerlingen zelfstandig opzoekingswerk te laten verrichten of hen te laten werken aan een presentatie (Wat is een open leercentrum?, sd).

(VHTI Dendermonde, sd.)

Cybermisbruik. Cyberpesten is een strafbaar feit. Als je opmerkt dat iemand slachtoffer is van cyberpesten moet je volgende zaken ondernemen:

 Meld het aan de directie, deze zal trachten om samen met het slachtoffer en de dader een oplossing te zoeken voor het probleem.  Ga in gesprek met de betrokkenen zowel met de pester, als met het slachtoffer.  Spreek de ouders aan over de crisissituatie.  Bewaar alle bewijzen op de computer.  Sluit de daders af van de netwerken en de chatruimtes (Facebook, Skype, …).  Zorg dat er een einde komt aan dit soort pesten en volg de situatie op.

23

Leerlingen, ouders, leerkrachten en externen kunnen terecht bij:  (Anoniem) meldpunt op school;  Groene leerkracht, klastitularis, vertrouwenspersoon op de school;  Social media coach of team;  Bij algemene vragen rond cyberpesten kan je steeds terecht bij de volgende website: www.clicksafe.be.

(Clicksafe, sd.) Leerlingenfiche. Nu je de nodige achtergrondinformatie rond sociale media doorgenomen hebt, is het tijd om dit samen met de leerlingen grondig te bekijken. Hiervoor hebben we een activerende leerlingenfiche ontworpen. Stappenplan 1. Lees samen met de leerlingen de tekstballon van Sociomedius. Bespreek dit kort. 2. Laat de leerlingen individueel of per twee brainstormen rond een aantal regels of afspraken rond sociale media. Geef hen hiervoor voldoende tijd. 3. Klasgesprek over de opgestelde regels. 4. Lees samen met de leerlingen de tweede tekstballon van Sociomedius. 5. Overloop de tips en bespreek deze met de leerlingen. 6. Hang ergens in je klaslokaal de regels, die in overleg met de leerlingen overeengekomen werden, op. 7. Herinner de leerlingen op tijd en stond aan deze regels.

24

Sociale Media Op School. ~ SMOS’sen

op school, voor één keer kan het! ~

Hallo, mijn naam is Sociomedius. Jullie hebben mij misschien al gezien op het World Wide Web of wie weet zijn we zelfs vrienden op Facebook?! Ik hou namelijk enorm van SOCIALE MEDIA. Ik ben een echte internetfreak. Hierdoor zit ik nu in de problemen. Ik heb me een beetje laten gaan en ben de controle verloren. Ik heb al een keer de virtuele grenzen overschreden en heb hier veel spijt van! Kunnen jullie me helpen om terug een duidelijk overzicht te krijgen?

# SURF SAFE_ SOCIOMEDIUS

(Van Cise, 2014)

overzicht te krijgen?

# SURF SAFE_Socius

Help Sociomedius met het opstellen van vijf duidelijke regels en afspraken rond sociale media.

1. 2. ___________________________________________________________________________________ 3. ___________________________________________________________________________________

4.

___________________________________________________________________________________ 5.

___________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________

25

Bedankt jongens en meisjes voor jullie hulp. Zelf heb ik ook niet stilgezeten. De hele nacht heb ik gesurft op het internet op zoek naar mogelijke kansen en risico’s van sociale media die voor ons en de school belangrijk zijn. Ik heb al eens problemen gehad door me onvoorzichtig en

ondoordacht

op

het

internet

te

begeven.

Ik wil jullie hiertegen beschermen en geef jullie daarom nog enkele tips mee!

# SURF SAFE_ SOCIOMEDIUS

enkele tips mee!

# SURF SAFE_Socius

(Van Cise, 2014)

Tips voor een goede sociale houding op het internet. Gebruik computer, tablet, smartphone op de gepaste plaats en tijd. Wees respectvol op het internet, hou rekening met de gevoelens van de ontvanger. Heb respect voor eigen en andermans materiaal. Respecteer copyright, maak steeds je bronnen kenbaar. Spreek in eigen naam en nooit in naam van de school. Neem je verantwoordelijkheid op: wees transparant in je berichtgeving. Denk twee keer na voor je iets op het internet post, definitief verwijderen kan nooit. Deel nuttige informatie met anderen, je leert het meeste van elkaar. Hou cybermisbruik niet voor jezelf, spreek erover! (bv. cyberpesten) Download en verspreid geen illegale software. Lees gebruikersvoorwaarden, wees je ervan bewust wat je precies accepteert. Wees voorzichtig met persoonlijke gegevens en wachtwoorden. Vergeet je sociale contacten niet, de virtuele wereld is niet alles.

26

Bibliografie. Aaken, J. v. (2014, Maart 5). Twitter en Facebook in de les, hoe doe je dat? Opgehaald van Didactief opinie en onderzoek voor de schoolpraktijk: http://www.didactiefonline.nl/deze-maand-indidactief/47-uncategorised/11726-twitter-en-facebook-in-de-les-hoe-doe-je-dat Akkermans M., van den Bighelaar S. (oktober 2013). Gebruik en gebruikers van sociale media. Opgehaald van http://www.cbs.nl/NR/rdonlyres/06A12225-495E-4620-80F6F2A53E819957/0/20131001b15art.pdf op 29 januari 2014. Algemeen GSM-verbod op scholen niet haalbaar. (2011, januari 31). Opgeroepen op november 17, 2013, van Het Laatste Nieuws: http://www.hln.be/hln/nl/4124/Multimedia/article/detail/1215745/2011/01/31/Algemeengsm-verbod-in-scholen-niet-haalbaar.dhtml Ammerlaan, T. (2014, Maart 14). GLOG en Glogster voor het maken van posterpresentatie en blog. Opgehaald van HAN: http://blog.han.nl/onlineeducation/glog-en-glogster-voor-het-makenvan-posterpresentatie-en-blog/ Apps in de les. (sd). Twitter gebruiken in de klas. Opgehaald van Apps in de les op 2 juni 2014: http://appsindeles.wordpress.com/2013/05/26/twitter/ Arteveldehogeschool.(sd). Logo. Opgehaald van http://ond.vsko.be/pls/portal/docs/1/313705.JPG op 2 juni 2014 Awouters, V., Jans, R., Charlier, N., Smits, J., Boschmans, M., Borghs, M., . . . Castelein, E. (20102012). De sociaal genetwerkte leraar. Opgehaald van Associatie KU Leuven op 17/01/2014: http://schoolofeducation.eu/sociaal-genetwerkte-leraar Beemt, A. v. (2014, mei 8). Wetenschappelijk centrum lerarenonderzoek: netwerkleren. Opgehaald van Slide share_open universiteit: http://www.slideshare.net/AntoineSlideshare/zichtbaarmaken-leraren-en-netwerkleren Bednet. (sd). Logo. Opgehaald van http://zalu.be/wp-content/uploads/2013/01/BednetLogo.jpg op 2 juni 2014 Bednet. (sd). Realisatie. Opgehaald van http://www.bednet.be/ op 2 juni 2014 Blomme, P., & Roegis, N. (2014, juni 2). Vacature deeltijds mediacoach 18/36 (m/v). College O.-L.V. ten-Doorn, Oost-Vlaanderen, België. Centraal Meldpunt Pesten. (sd). Contact. Opgehaald van Centraal Meldpunt Pesten op 2 juni 2014: http://www.centraalmeldpuntpesten.org/contact/ Conradi. (2012, maart 2). Makkelijke lesvoorbereiding met Weebly. Opgehaald van Denk mee over het onderwijs van morgen op 2 juni 2014: http://www.onderwijsvanmorgen.nl/makkelijkelesvoorbereiding-met-weebly/ Danova, T. (2013, augustus 30). Our Forecast For Smartwatches. Opgeroepen op mei 26, 2014, van http://www.businessinsider.com/global-smartwatch-sales-set-to-explode-2014-3 Dehandschutter, W. (2009, januari 17). Leerkrachten en leerlingen mogen (geen) vriendjes zijn op Facebook. Opgehaald van Het Nieuwsblad op 2 juni 2014: http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=GP7259LE1 27

De Standaard. (2013, november 27). Arteveldehogeschool weert horloges tijdens examens. Opgehaald van De Morgen op 2 juni 2014: http://www.demorgen.be/dm/nl/5401/Multimedia/article/detail/1747944/2013/11/27/Arte veldehogeschool-weert-horloges-tijdens-examens.dhtml Denk mee over het onderwijs van morgen. (2014, Maart 12). Toepassingen Weebly. Opgehaald van Denk mee over het onderwijs van morgen: http://www.onderwijsvanmorgen.nl/assets/ToepassingenWeebly.pdf Educatie en school. (2012, juni 3). Studievaardigheden. Opgeroepen op mei 29, 2014, van www.educatie-en-school.infonu.nl: http://educatie-enschool.infonu.nl/studievaardigheden/98468-zo-voorkom-je-plagiaat.html Engelfriet, A. (2014, Maart 12). Instagram eist fotogebruiksrecht, gebruikers maken ophef (goh). Opgehaald van Internetrecht door Arnoud Engelfriet: http://blog.iusmentis.com/2012/12/21/instagram-eist-fotogebruiksrecht-gebruikers-makenophef-goh/ Facebook. Facebooklogo. Galerie de logo. Facebook, http://www.logo00.com/logo-facebook/. Facebook like thumb. Facebook like thumb op 8 mei 2014. Facebook, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/13/Facebook_like_thumb.png. Facebook, Dislike button. Dislike button 8 mei 2014. Facebook, http://www.photo-digitalelectronic.com/wp-content/plugins/wp-o-matic/cache/3ee42_634383142207538498.jpg. Gert-Jan. (2014, Maart 5). De goedkope smartwatch is niet alleen leuk maar ook erg handig. Opgehaald van Edublogger: http://www.edublogger.nl/telecom/de-goedkope-smartwatchniet-alleen-leuk-maar-ook-erg-handig/ Glogster. Logo Glogster. Glogster poster yourself. Glogster, http://www.mitchelldhs.com/graphics/logoGlogster.jpg. Haren, S. V. (2014, mei 8). 6 manieren om delen via Sociale Media te stimuleren. Opgehaald van Natural talent: http://www.naturaltalent.nl/6-manieren-om-delen-via-social-media-testimuleren.html Heilig-Hartcollege Waregem. (2013-2014). Schoolreglement 2013 - 2014. Waregem, WestVlaanderen, België. Hoogwout, E. M. (2009). Traditioneel pesten versus cyberpesten. ICT in het onderwijs. (2014, Maart 12). Extra: polls maken met Poll Everywhere. Opgehaald van ICT in het onderwijs: http://icto.pxl.be/node/150 Instagram. (sd). Logo Instagram. Opgehaald van http://www.logo00.com/logo-instagram/logoinstagram.jpg. Instagram. (sd). Logo en naam instagram. Opgehaald van http://rootzwiki.com/news/import4/d1f7c159e3111afa1cb588f1d199b4f1.png International Numbering Plans. (2001-2004). Welcome at International Numbering Plans! Opgehaald van International Numbering Plans op 29/01/2014: http://www.numberingplans.com/ 28

IT Law Wiki. (sd ). Privacy settings definition. Opgehaald van Wikia op 17/01/2014: http://itlaw.wikia.com/wiki/Privacy_settings Jaan, V. A. (2014). Didactief opinie en onderzoek voor de schoolpraktijk. Opgeroepen op mei 28, 2014, van didactiefonline.nl: http://didactiefonline.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=11726:twitteren-facebook-in-de-les-hoe-doe-je-dat&catid=47:uncategorised Jan-Willem. (2011, december 22). Wat is Twitter en hoe werkt Twitter? Opgehaald van Techzine op 2 juni 2014: http://www.techzine.nl/tutorials/375/wat-is-twitter-en-hoe-werkt-twitter.html Jouwweb.nl. (sd). Whatsapp in het onderwijs. Opgehaald van Whats-app.jouwweb.nl op 2 juni 2014: http://whats-app.jouwweb.nl/whatsapp-gebruik-in-het-onderwijs Kennisplatform voor sociale media. (2014, juni 1). Social media. Opgehaald van Kennisplatform voor sociale media: http://www.social-media.nl/ Ketnet. (2013, november 8). Wereldberoemd op Vine. Opgehaald van Ketnet op 2 juni 2014: http://www.ketnet.be/karrewiet/nieuws/8-november-2013-Vine Klasbord. (2014, maart 12). Klasbord, de gratis social media tool voor het onderwijs! Opgehaald van Klasbord: www.klasbord.nl Klasbord. (sd). Welkom bij klasbord! Opgehaald van Klasbord op 2 juni 2014: http://klasbord.nl/ KlasCement.be. (2014, juni 2). Open leercentrum. Opgehaald van KlasCement.be: http://users.skynet.be/middenschool.bellevue/0405%20Open%20leercentrum.htm Klasse leraren. (2013, februari 24). Flipping the classroom zet de les op zijn kop. Opgehaald van www.klasse.be: http://www.klasse.be/leraren/31748/flipping-the-classroom-zet-de-les-opzijn-kop/ Klasse voor ouders. (sd.). Opgeroepen op april 9, 2014, van www.klasse.be: http://www.klasse.be/ouders/20902/even-kijken-of-dit-mag/#.U0Uu6_l_vyS Media Animation. (2014, mei 31). Mediacoach 2014. Opgehaald van Media Animation: http://www.media-animation.be/MediaCoach-2014.html Bosher, M. (sd). Afbeelding IMEI nummer GSM. Opgehaald van imei.org op 29/01/2014: http://imei.org/wp-content/uploads/imei.gif Mofidi, H. Learn about netiquette before sending your first PM. Netiquette rules of the road . Mofidili op 8 mei 2014, http://mofidili.com/?p=5300. Onderzoek laat zien hoe tieners sociale media inzetten voor school en hobby’s. (2014, Maart 5). Opgehaald van Kennisnet: http://www.kennisnet.nl/themas/mediawijsheid/onderzoeksamen-leren-tieners-en-sociale-media/ Open Leercentrum. (sd.). Opgeroepen op mei 26, 2014, van KlasCement.net: http://users.skynet.be/middenschool.bellevue/0405%20Open%20leercentrum.htm Phone House. (2013). De voordelen van smartwatches. Opgeroepen op mei 26, 2014, van www.phonehouse.nl: http://www.phonehouse.nl/smartwatches-voordelen/

29

Phone House. (2013). Wat kan ik met een smartwatch? Opgeroepen op mei 26, 2014, van phonehouse.nl: http://www.phonehouse.nl/smartwatches/ Pinterest. Pinterest logo. Pinterest. Pinterest, http://dominickcosta.com/wpcontent/uploads/2013/09/pinterest-logo.jpg. Plazilla. (sd). Wat is instagram?. Opgehaald van http://plazilla.com/page/4295020263/wat-isinstagram-en-waarom-is-het-zo-leuk op 2 juni 2014 Portrait. (sd). Create a cartoon of yourself in Avachara Portrait . Opgehaald van Portrait op 5 juni 2014: http://avachara.com/portrait/ Redactie. (2011, januari 31). Algemeen gsm-verbod in scholen niet haalbaar. Opgeroepen op april 17, 2014, van Het Laatste Nieuws: http://www.hln.be/hln/nl/4124/Multimedia/article/detail/1215745/2011/01/31/Algemeengsm-verbod-in-scholen-niet-haalbaar.dhtml

Robxead. (2012, november 6). Wat is Pinterest. De social media sensatie, het digitale prikbord. Opgehaald van Plazilla op 2 juni 2014: http://plazilla.com/page/4295019994/wat-ispinterest-de-social-media-sensatie-het-digitale-prikbord Robxead. (2013, juni 20). Wat is Vine, de nieuwe gratis hit app voor het delen van filmpjes op Android, iPad en iPhone. . Opgehaald van Plazilla op 2 juni 2014: http://plazilla.com/page/4295020272/wat-is-vine-de-nieuwe-gratis-hit-app-voor-het-delenvan-filmpjes-op-android-ipad-en-iphone Selhorst, K. (2014, Mei 30). Mediawijs met de mediacoach. Opgehaald van Slideshare: http://www.slideshare.net/KarolienSelhorst/mediawijs-met-de-mediacoach Simons, PRJ (2010). Leren gaat om verbinden. Leren is geen plicht maar een kans. Mediacoach, vaktijdschrift over jeugd en mediawijsheid, 2, 15-18. Sociale media. (sd). Opgeroepen op Mei 29ste, 2014, van Pimpyourcareer: http://www.pimpyourcareer.nu/wp-content/uploads/2014/02/Social-media-300x225.png Schoondorp, M. (2014, mei 8). Sociale media en de kansen voor het onderwijs. Opgehaald van Winkwaves: http://winkwaves.com/files/TS_Social_Media_apr2010.pdf Schoondorp, M. (2010). Social media en de kansen voor het onderwijs. Rapport SURFnet/KennisnetSimons, PRJ (2010). Leren gaat om verbinden. Leren is geen plicht maar een kans. Mediacoach, vaktijdschrift over jeugd en mediawijsheid, 2, 15-18. SiteOptimo. (sd). Wat is nettiquette? Opgehaald van SiteOptimo op 17/01/2014: http://www.siteoptimo.com/wat-is/nettiquette Smid, E. (2011). Esthersmid. Opgeroepen op maart 30, 2014, van Sociale Media in het onderwijs: http://www.esthersmid.nl/Portfolio/artikel/sociale-media-in-het-onderwijs Tankink, S. (2013). Preventie-en interventie strategieën van leraren tegen cyberpesten: een onderzoek naar preventie-en interventie strategieën van leraren tegen cyberpesten op middelbare scholen in Nederland. 30

Terms of service Instagram. (2014, Maart 12). How to Download Your Instagram Photos and Kill Your Account. Opgehaald van WIRED: http://www.wired.com/gadgetlab/2012/12/how-todownload-your-instagram-photos-and-kill-your-account/?cid=4994284 Twitter. Twitterlogo. Réseaux sociaux. Twitter, http://www.avousleweb.com/blog/reseauxsociaux/comment-booster-votre-site-avec-twitter/. Twitter. Vine logo. Vine . Twitter, https://vine.co/static/images/trademark_logo.gif. Universiteit Twente. (2014, april 29). Samenvatting APA-regels. Opgehaald van Universiteit Twente op 2 juni 2014: http://www.utwente.nl/psy/afstudeerweb/Formulieren/050426%20samenvatting%20APA/ UPC, Mijn digitale wereld, e.a. (sd) Sociale media!? Opgeroepen op 28 november 2013 van http://www.welmoet.nl/index.php/upc/upc-sociale-media-brochure/ Van Cise, E. (2014, april 16). Keeping up with your social media marketing platform . Opgehaald van Gladiator's pen op 5 juni 2014: http://gladiatorspen.blogspot.be/2014/04/keeping-up-withyour-social-media.html Van den Biggelaar. (Rotterdam, juni 2012) Master thesis: social media in het middelbaar beroepsonderwijs, universiteit Twente. Opgehaald op http://essay.utwente.nl/62297/1/MSc_Biggelaar_van_den_M._-__S0111376.pdf op 28 november 2013 Vandebosch, H., Van Cleemput, K., Mortelmans, D., & Walrave, M. (2014, mei 26). Cyberpesten bij jongeren in Vlaanderen. Studie in opdracht van het viWTA (Brussel). Opgehaald van Vrije Universiteit Brussel (vub): http://wise.vub.ac.be/fattac/mios/Eindrapport%20cyberpesten%20viwta%202006.pdf Vandoninck, S. (2013, Oktober 6). Opgehaald van Klasse.be: http://www.klasse.be/leraren/37669/wat-doen-jouw-leerlingen-opfacebook/?utm_source=Leraren&utm_campaign=5b65cd39bb-LD_2013-1017&utm_medium=email&utm_term=0_b661ff641f-5b65cd39bb-417310745%20%20.UoDfYfcVGM9 VHTI Dendermonde. (sd). OLC - OpenLeerCentrum. Opgehaald van VHTI Dendermonde op 2 juni 2014: http://www.vhti.be/node/195 Vlaamse Overheid. (sd). Voet @ 2010. Opgeroepen op 1 juni 2014 van http://www.ond.vlaanderen.be/curriculum/publicaties/voet/voet2010.pdf Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs.(31/01/2011). Mededeling 'Scholen en de nieuwe media M-VVKSO-2011-009. Opgehaald van http://ond.vvksoict.com/vvksosites/UPLOAD/2011/M-VVKSO-2011-009.pdfop 20 mei 2014. Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs.(25/09/2013). Mededeling Onderwijs en informatietechnologie M-VVKSO-2013 - 031. Opgehaald van http://ond.vvksoict.com/vvksosites/UPLOAD/2013/M-VVKSO-2013-031.pdf op 20 mei 2014 31

VRT Start-up. (2014). Ninjanieuws. Opgehaald van beta.ninjanieuws.be: http://beta.ninjanieuws.be/ VSK: Vlaamse scholierenkoepel. (2014, mei 16). Absurde schoolregels. Opgehaald van Vlaamse scholierenkoepel: http://www.scholierenkoepel.be/daad/tips/tip/absurde-schoolregels Vrmrapporten. (sd). Opgehaald van Vrmrapporten.be geraadpleegd op 20.01.2014: http://www.vrmrapporten.be/rapporten/mediaconcentratie-2012/3144-populariteit-socialemedia VVKSO. (2014, juni 1). 2009/048- Leerplan geldig voor het vak Informatie- en communicatietechnologie. Opgehaald van VVKSO: http://ond.vvksoict.com/vvksomainnieuw/leerplanpubliek.asp?NR=2009%2F048 Weebly. Weebly logo. Weebly. Weebly, http://www.birminghamdevelopment.com/weebly_logo_copy.jpg. Whatsapp. Logo Whatsapp. Tabletguiinformatie- en communicatietechnologiede logo's. Whatsapp, http://tabletguide.tabletguidenl.netdna-cdn.com/wp-content/uploads/2012/04/WhatsApplogo-android-tablet.png. Whatsapp. (sd). logo. Opgehaald van http://www.anbo.nl/sites/default/files/imagecache/mainimage-707x217/main-images/whatsapp.jpg?1380545610 Wikipedia. (2013, augustus 6). International Mobile Equipment Identity. Opgehaald van Wikipedia op 16/01/2014: http://nl.wikipedia.org/wiki/International_Mobile_Equipment_Identity Wikipedia. (sd). Socialnetwerksite. Opgehaald van Wikipedia op 17/01/2014: http://nl.wikipedia.org/wiki/Sociaalnetwerksite

32