Sociale media op de werkvloer FORUM ADVOCATEN BVBA Nassaustraat 37-41 2000 Antwerpen T 03 369 95 65 F 03 369 95 66 E
[email protected] W www.forumadvocaten.be
1
Inleiding In de huidige maatschappij neemt sociale media een centrale plaats in Bv. in België (2014): 5,6 miljoen gebruikers op Facebook of 2 miljoen gebruikers op LinkedIn (Bron: Belgian Social Media Monitor) “Infobesitas”: verdrinken in een zee van informatie op het internet Invloed op de arbeidsrelatie Toename internet en elektronische post op de werkplaats Virtuele absenteïsme Werkgerelateerde uitlatingen van WN op sociale media met ontslag om dringende reden als gevolg Toezicht en controle van internet- en e-mailverkeer van de WN door WG?
Evenwichtsoefening tussen het recht op privacy en vrijheid van meningsuiting van de WN tegenover het gezags- en eigendomsrecht van de WG
2
Toepasselijke wetgeving en principes Sociale media: verzamelnaam voor tal van applicaties die o.m. toelaten virtuele vriendschappen aan te gaan, informatie te delen, standpunten in te nemen of te netwerken via bv. Internetfora, blog, onlineprofielen, chatrooms,… (bv. Facebook) Overzicht wetgeving: Art. 8 en 10 EVRM (recht op privacy/ recht op meningsuiting) Art. 22 Gw. Wet verwerking Persoonsgegevens van 8 december 1992 (Privacywet) Art. 16 Arbeidsovereenkomstenwet (eerbied aan WG) Art. 17 Arbeidsovereenkomstenwet (gezag van de WG) Cao nr. 81 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer van de werknemers ten opzichte van de controle op elektronische onlinecommunicatiegegevens 3
Cao nr. 81 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer van de WN t.o.v. de controle op elektronische onlinecommunicatiegegevens
Geen ‘recht’ op toegang tot sociale media Onder gezag van WG Stelt het computermateriaal en internetverbinding ter beschikking
Niet van toepassing op de regels m.b.t. toegang tot en/of het gebruik van elektronische onlinecommunicatiemiddelen Invoeren van sociale media policy: beleidskeuzes o WN wordt ingelicht van de regels m.b.t. gebruik van sociale media tijdens de werkuren via algemene instructies of via vermelding in AO of arbeidsreglement o Beperken in tijd (bv enkel tijdens pauzes) o Beperken van bepaalde activiteiten (bv wel e-mails maar geen Facebook; websites blokkeren) o Regels inzake het gebruik van onlinecommunicatie, sancties, controlebeleid en doelstellingen van de controle
Cao nr 81: Controle van internet- en e-mailgebruik door WG toegelaten (art. 4) Finaliteitbeginsel: Beperkte lijst van doelstellingen bv. goede technische werking ITnetwerksysteem of bescherming economische belangen onderneming Legaliteitsbeginsel: Expliciet omschreven bv. in arbeidsovereenkomst Proportionaliteitbeginsel: Inmenging in de persoonlijke levenssfeer van WN tot minimum beperken Transparantie tegenover de WN 4
Cao nr. 81 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer van de WN t.o.v. de controle op elektronische onlinecommunicatiegegevens Specifieke procedure bij controle Fase 1: verzamelen van globale gegevens bv. duur internetaansluiting maar geen specifieke websites of aantal uitgaande e-mails maar niet de inhoud Fase 2: individualisering gegevens met enkel gegevens die terzake dienen en geen overmaat van controle o Directe individualisering (art. 15): belangen van de onderneming (art. 5, §1, 1°, 2° en 3°) o Indirecte individualisering (art. 16 en 17): controle van WN voor de in de onderneming geldende regels m.b.t. e-mail en internetgebruik (art. 5, §1, 4°) Voorafgaande voorlichtingsfase: consequenties bij onregelmatigheid Herhaling? persoonlijk gesprek met WG ter rechtvaardiging
herhaling
5
Sociale media tijdens de arbeidsuren
Overmatig gebruik van sociale media of ongeoorloofd internetgebruik: Ontslag om dringende reden? Analyse van de cao: Formalisme en omslachtigheid Lastig bruikbaar instrument waar het bewijs de toets van cao nr. 81 niet doorstaat Disproportionele bevooroordeling WN Arbh. 16 september 2005: WG procedure niet gevolgd – wering bewijsmateriaal Reactie? Antigoonrechtspraak: gebruik onwettig verkregen bewijsmateriaal bij burgerlijke zaken o Cass. 10 maart 2008 (gebruik Antigoonleer in sociaalrechtelijke zaken) o Arbh. Gent 26 mei 2010 (bewijsmateriaal niet voldoende betrouwbaar maar geen toetsing van cao nr. 81) o Arbh. Gent 28 juni 2010 (sanctiemogelijkheden WG beperkt: beginselen cao nr. 81 MAAR Antigoonleer)
Redelijke privacyverwachtingen: Arbrb. Gent 1 september 2008 o “Waaraan kan de WN zich redelijkerwijze verwachten, rekening houdend met de geldende regels waarover hij geïnformeerd is?” o “WN wist met voldoende zekerheid dat zijn gedrag strijdig was en kon zich eraan verwachten”
6
Sociale media tijdens de arbeidsuren Overzicht relevante rechtspraak Arbh. Gent 12 oktober 2011 o Gebruiken downloadcapaciteit bedrijf o Geen voorafgaande voorlichtingsfase: schending recht van verdediging o Toepassing cao nr. 81 en de Antigoonleer
Arbh. Gent 17 oktober 2012 o o o o o o
Misbruik van internetgebruik Geen internet voor privédoeleinden in arbeidsreglement Arbeidsreglement te ongedetailleerd (transparantiebeginsel) Geen voorlichtingsfase o.b.v. cao nr. 81 Aftoetsing bewijs (Antigoonleer): schending recht van verdediging? Geen dringende reden
Arbh. Brussel 7 februari 2013 o Afwijzing Antigoonleer en enkel toetsing procedure cao nr. 81 o “WG kon ongestraft afbreuk doen aan de fundamentele rechten en vrijheden van de WN” o Volledige verwerping van de bewijsmiddelen verzameld met miskenning van procedure cao nr. 81
7
Sociale media buiten de arbeidsuren Kan de WG in de privésfeer gedragsregels opleggen die gelden buiten de werkuren? Recht van privacy en meningsuiting vs. respect en loyaal gedrag t.o. WG Art. 16 en 17 WAO (buiten arbeidsuren) Geen verschuiling art. 8 EVRM: redelijke privacyverwachting Facebook wordt beschouwd als publiek medium in het kader waarvan WN zich mogen verwachten aan inmenging van hun privéleven EHRM: recht op privacy wordt verminderd bij publieke figuren “Hoe meer publiciteit WN geeft aan uitlatingen op sociale media, hoe meer hij kan verwachten dat anderen er kennis van nemen”
Social media policy: bewustmaking publiek karakter 8
Sociale media buiten arbeidsuren Feitenrechter: inachtneming feitelijke omstandigheden o Arbh. Brussel 4 maart 2010 open FB groep met beledigingen over WG Fout maar onvoldoende zwaarwichtig voor ontslag om dringende reden Niet bewust van openbaar karakter van FB groep
o Arbrb. Namen 10 januari 2011 Racisitische opmerking op FB groep over collega Fout maar onvoldoende zwaarwichtig voor ontslag om dringende reden
o Arbh. Brussel 3 september 2013 Kaderlid beursgenoteerd bedrijf geeft kritiek op WG op open FB groep Ontslag om dringende reden toegekend
o Arbh. Brussel 14 juli 2014 Beledigen WG op Twitter Bewust van openbaar karakter Ontslag om dringende reden
9
Besluit Cao nr. 81 vraagt om aanpassing Soepelere en eenvoudig controlemechanisme P.WATERSCHOOT:“Overbodige vormvereisten in de cao achterwege laten en overgaan tot de eenvoudige plicht van de WG om het toegelaten gebruik van e-mail of internet zo goed mogelijk te definiëren” “Goede afspraken maken goede vrienden” Rechter houdt rekening met procedurele en feitelijke omstandigheden 10
Meer weten? S. COCKX, “Sociale media in de arbeidsrelatie: ’vriend’ of vijand?”, Or. 2012, afl. 1, 12 – 27. P. WATERSCHOOT, “De cao nr. 81 en de privacybescherming van de werknemer, een afdwingbare norm of een papieren tijger?, RW 2014, afl. 40, 1563-1575.
11
Contact Forum Advocaten: Altijd bereikbaar. FORUM ADVOCATEN BVBA Nassaustraat 37-41 2000 Antwerpen T 03 369 95 65 F 03 369 95 66 E
[email protected] W www.forumadvocaten.be
FORUM ADVOCATEN 03/369.95.65
[email protected]
www.forumadvocaten.be
12
