September 2012 BEHANDELVISIE SCHAKENBOSCH. Een initiatief van Ipse de Bruggen en St. Jeugdformaat K. Raemdonck

September 2012

SCHAKENBOSCH

BEHANDELVISIE

Een initiatief van Ipse de Bruggen en St. Jeugdformaat | K. Raemdonck

Inhoudsopgave

Vooraf 1. Algemene missie en visie

p.3

2. Doelgroep

p.4

3. Uitgangspunten behandeling

p.5

3.1. Transactioneel verklaringsmodel 3.2. Doelstelling Jeugdzorgplus 3.3. Schakenbosch in de keten 3.4. Visie op onderwijs 3.5. Visie op vrije tijd 3.6. Het netwerk 3.7. Zorgvuldig hulpverlenerschap 3.8. Participatie 4. Methodiek Schakenbosch

p.9

5. De medewerkers van Schakenbosch

p.10

6. Tot slot

p.11

Schakenbosch: behandelvisie, versie 19-09-2012

Pagina 1

Vooraf Schakenbosch is een intersectorale behandelcentrum jeugdzorgplus voor jongeren met een licht verstandelijke beperking. Stichting Jeugdformaat en Ipse de Bruggen zijn de verbonden partners in dit project. Stichting Jeugdformaat is gevraagd om voor de regio Zuidwest 50 plaatsen gesloten jeugdzorg te creëren en Ipse de Bruggen heeft uitbreiding gekregen voor de plaatsen besloten achtervang. Stichting Jeugdformaat en Ipse de Bruggen bundelen hun kennis ten aanzien van opvoedhulp aan jongeren en hun ouders en behandeling van jongeren met een licht verstandelijke beperking in dit residentieel behandelcentrum. Ook al lijken het twee verschillende groepen cliënten te zijn, in hun problematiek komen ze overeen. Door de kennis en kunde samen te voegen ontstaat een voorziening met een grotere capaciteit en brede deskundigheid. Schakenbosch maakt gebruik van de krachten van beide organisaties. Horizon verbindt zich door middel van een samenwerkingsovereenkomst en verzorgt het onderwijs aan de jongeren. Binnen Schakenbosch kunnen 98 jongeren verblijven, 48 jongeren via Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) en 50 jongeren via de Wet op de jeugdzorg. De 3 partners staan voor een complexe opdracht. Binnen Schakenbosch staan centraal: het bieden van sector overstijgende zorg, diagnostiek en behandeling van de jongeren; en de rol van de ouders, verzorgers en de omgeving daarbij. Werkzaam is de combinatie van geslotenheid, een open leefklimaat, behandeling en deskundigheid. Om deze uitgangspunten te realiseren streeft Schakenbosch naar een optimale ondersteuning van medewerkers en wil een lerende organisatie zijn. De 3 partners delen de gemeenschappelijke behandelvisie. Dit document beschrijft deze visie, aan de basis liggen 4 kernbegrippen in de behandeling: Perspectief Verantwoordelijkheid bij jongere en ouders Een korte verblijfsduur in geslotenheid dankzij een intensief programma Een jongere, een plan. Met onze visie sluiten wij aan bij de kwaliteitsstandaarden zoals door Quality 4 Children (Q4C) ontwikkeld en de kwaliteitsindicatoren uit het Streefbeeld Jeugdzorgplus(2008). De Q4Cstandaarden zeggen wat jongeren in de residentiële zorg belangrijk vinden. Wij zullen regelmatig onze behandeling toetsen aan deze standaarden. Om de visie leesbaar te maken is gekozen voor de ‘hij’-vorm . Waar ‘jongere’ staat, kan vaak jongere en ouders worden gelezen. Schakenbosch is een lerende organisatie en zal zijn visie blijven aanscherpen en verfijnen. Mevr. Drs. K. Raemdonck Manager behandeling


Pagina 2

1. Algemene missie en visie Missie Schakenbosch is het behandelcentrum jeugdzorg plus waar jongeren met een licht verstandelijke beperking binnen geslotenheid dankzij een open klimaat en een individueel integraal behandelprogramma werken aan zo zelfstandig mogelijke deelname aan de maatschappij. Visie Om de missie waar te kunnen maken, treden wij in dialoog met de cliënt en bieden vanuit zijn of haar hulpvraag zoveel mogelijk science en practice based programma’s aan. We combineren wetenschap, praktijk, ervaring en inzichten vanuit de cliënt in ons programma. De behandeling in Schakenbosch is competentiegericht hulpverlenen binnen een warm pedagogisch klimaat. De cliënt in Schakenbosch is de jongere die er verblijft en de opvoeder(s) die nauw verbonden is met de jongere. De mate van betrokkenheid en verantwoordelijkheid van de opvoeder hangt af van de draagkracht- en last, en het ontwikkelingsniveau en de leeftijd van de jongere. Behoud, herstel en opbouw van contact tussen de jongere en de opvoeder staat centraal. Naast de rol van de opvoeder, speelt de school een belangrijke rol binnen de behandeling.. Hier kan een jongere zich ontwikkelen en gericht werken aan het perspectief. Het pedagogisch klimaat binnen de klas en de groep stelt de jongere in staat competenties te verwerven om zo zelfstandig mogelijk deel te nemen aan de maatschappij. Schakenbosch en Horizon voeren samen het behandeltraject uit. Door ons zorgprogramma op deze wijze in te richten, willen wij de fase van gesloten behandeling zo kort mogelijk houden en de mate van geslotenheid matchen met de vraag en problematiek van de cliënt. Hierbij werken we nauw samen met onze ketenpartners op het gebied van jeugdzorg en verstandelijk gehandicaptenzorg. Geslotenheid binnen Schakenbosch is meer dan ‘deur op slotveiligheid’ beleid, maar staat voor een basisgrondhouding bij alle medewerkers, gericht op een zo veilig mogelijke plek voor de jongere. Binnen de geslotenheid spannen wij ons tot het uiterste in om verbonden te blijven met de maatschappij.


Pagina 3

2. Doelgroep Schakenbosch is er voor alle jongeren, met een licht verstandelijke beperking en ernstige gedragsproblemen, ongeacht hun ras, geloofsovertuiging, huidskleur en geslacht. Deze ernstige gedragsproblemen zijn zichtbaar in het niet meer accepteren van hulp, stagnatie op meerdere ontwikkelingsdomeinen en het niet meer op volwaardige wijze participeren in de maatschappij. Bij alle jongeren is sprake van een IQ tussen 50 en 85 en zijn er bijkomende leerproblemen. Licht verstandelijk beperkt is meer dan een IQ getal. Centraal staat vaak dat deze jongeren moeite hebben met het verwerken van (sociale) informatie en beperkt zijn in hun sociaal aanpassingsvermogen. Er is weinig samenhang tussen denken, voelen en handelen. De jongeren hebben vaker problemen met het uitvoeren van praktische vaardigheden, kunnen zich sociaal communicatief minder goed uitdrukken en lossen problemen niet op (de meest) adequate wijze op. Daardoor vertonen zij vaker gedrag dat niet goed wordt begrepen, wat kan leiden tot frustratie en boosheid. Vanuit frustratie kan agressie of teruggetrokken, onaangepast gedrag groeien. Veel van deze jongeren groeien op in complexe gezinnen met een verscheidenheid aan problemen. Wanneer de opvoeder overbelast is en/of te weinig oog heeft voor de specifieke noden van ‘zijn’ kind, kan dit onbedoeld leiden tot verergering van de problematiek. Ook binnen de bredere context komt het vaak voor dat de specifieke behoeftes van de ze jongeren te laat of niet worden onderkend. Jarenlange overvraging binnen onderwijs, vrije tijd, vriendenclub en hulpverlening leidt tot gevoelens van onmacht en onkunde. De jongere heeft bij binnenkomst geen perspectief meer en komt daardoor ongemotiveerd over. De jongere heeft bij aanvang vaak geen hulpvraag en ervaart de behandeling als opgelegd. Schakenbosch biedt de jongere vanaf het begin van de behandeling perspectief (die zo nodig gedurende de behandeling kan worden bijgesteld), waarbij de jongere stap voor stap wordt geleerd dit perspectief eigen te maken en hiermee verantwoordelijkheid krijgt in de richting van zijn leven. Jongeren binnen Schakenbosch hebben vaak een ellenlange hulpverleningsgeschiedenis achter de rug, volgen geen onderwijs meer, zijn in aanraking geweest met politie, zijn kwetsbaar en makkelijk beïnvloedbaar, soms slachtoffer danwel dader, gevoelig voor verslaving en hebben door deze combinatie van problemen weinig perspectief.


Pagina 4

3. Uitgangspunten behandeling De behandeling binnen Schakenbosch maakt gebruik van bestaande kennis rondom de verklaring en behandeling van probleemgedrag en de bestaande methodieken in vergelijkbare behandelcentra. Dit alles passend binnen de eisen van de wet, de normen van goed hulpverlenerschap en de politieke beleidsvorming. 3.1. Een transactioneel verklaringsmodel De ontwikkeling van een kind tot een volwassene is een complex, integraal proces waarbij verschillende factoren op verschillende tijdsmomenten in de ontwikkeling verschillend op elkaar inwerken. Over het verloop van dit proces zijn diverse theorieën ontwikkeld, waarbij de complexiteit ontrafeld wordt door de nadruk te leggen op één of meerdere aspecten die in dit integrale proces onderscheiden kunnen worden. Binnen de behandeling kiezen wij voor een dynamisch model waarbij gedrag uit verschillende hoeken wordt bekeken. Uitgangspunten voor de behandeling zijn: - de samenhang tussen de verschillende ontwikkelgebieden bij de jongere - het proces van informatieverwerking bij de jongere heeft een grote rol - gedrag staat altijd in relatie tot de context De behandeling start met zorgvuldige beeldvorming van de cliënt: wie is de jongere, hoe ziet de context eruit en hoe lopen de verbindingen? 3.2. Doelstelling Jeugdzorg plus Het algemene programmadoel van Jeugdzorg plus is het bieden van perspectief op een goede toekomst (Boendermaker, 2010). Deze toekomst vertaalt Schakenbosch als het perspectief van de jongere op het gebied van wonen, vrije tijd, onderwijs en netwerk. Perspectief is haalbaar en samen met de jongere en zijn opvoeder geformuleerd, rekening houdend met de kenmerken en mogelijkheden van de jongere, diens opvoeders en het netwerk als geheel. Voor een deel van de jongeren betekent dit dat thuisplaatsing niet haalbaar zal zijn. Wel is dan duidelijkheid nodig over de rol van de ouder/verzorger en perspectief op een andere woonplek.

De complexe problematiek waarmee de jongere naar Schakenbosch komt, vraagt om een realistisch programmadoel van de behandeling. Schakenbosch kan niet alle gedragsproblemen oplossen of de jongere ‘genezen’. Schakenbosch is onderdeel van een dynamisch traject waarbij opname een middel is en geen einddoel. De jongere krijgt vanuit geslotenheid stapsgewijs meer vrijheden en verantwoordelijkheden. Met als doel om in korte tijd in staat te zijn een behandeling in een meer open setting of thuis te vervolgen.


Pagina 5

3.3. Trajectzorg Om bovenstaande doelstelling te bereiken is het noodzakelijk dat Schakenbosch zich laat zien en wordt gezien als een tussenstap in een geheel traject van zorg en behandeling voor de jongeren. Een traject Jeugdzorg plus is een resultaatgericht, aaneensluitend geheel van verblijf, zorg en behandeling, vastgelegd in een trajectplan dat er in voorziet dat een jongere onder eenduidige regie kan groeien naar een aanvaardbaar en stabiel niveau van zelfstandig maatschappelijk functioneren.1 Voor alle jongeren, ongeacht hun indicatie, zet Schakenbosch een traject uit dat verder reikt dan de laatste dag van de opname gesloten behandeling. Juist voor deze jongeren met een licht verstandelijke beperking is de vraag naar ondersteuning langdurig aanwezig. Met de moederorganisaties maken we afspraken over beschikbare vervolgzorg en ontwikkelen nieuw aanbod. Wij beschikken over veelzijdige en hoogwaardige eigen expertise, hebben effectieve netwerken en samenwerkingsrelaties in de regio. Wij nemen onze verantwoordelijkheid gedurende de behandeling binnen Schakenbosch en zorgen ervoor dat ook na de verblijfsfase de expertise beschikbaar blijft.

3.4. Visie op onderwijs Onderwijs is cruciaal en medebepalend in het creëren van perspectief voor de jongere. Noch de vorm van behandeling binnen Schakenbosch, noch de inrichting van het onderwijssysteem staan centraal, maar de jongere staat centraal. Schakenbosch en Horizon werken gezamenlijk om de jongere op weg te helpen.

Schakenbosch biedt onderwijs aan dat aansluit bij de mogelijkheden van de jongere. Qua vorm zal het onderwijs het meest te vergelijken zijn met speciaal praktijkonderwijs. De samenwerking wordt gezocht met bedrijven en LVB-arbeidstoeleiding bedrijven zoals Baanbreker. Arbeidsparticipatie zal binnen Schakenbosch een grote rol spelen zodat de jongeren genoeg bagage hebben om te kunnen participeren in de maatschappij. Het onderwijs is vernieuwend en wijkt af van vaststaande lesdagen, schoolvakanties en lesprogramma’s. We zoeken hiertoe nauw de samenwerking met alle inspecties zodat het perspectief van de jongere centraal kan staan. Horizon en Schakenbosch werken nauw samen, wat tot uiting komt in een uniek dagprogramma voor de jongere. Onderwijs is aanvullend en passend op de behandeling: 1) Een jongere, één plan 2) Onderwijs is maatwerk 3) Praktische vaardigheden staan centraal 4) Aandacht voor klimaat en samenwerking 5) Eenheid in regie

1

Definitie uit beleidskader 2011-2015, ministerie VWS


Pagina 6

3.5. Visie op vrije tijd Binnen de behandeling is vrije tijd een belangrijk element: Schakenbosch voorziet in een programma van vrijetijdsactiviteiten en zorgt ervoor dat de jongere ook na Schakenbosch zijn vrije tijd kan inrichten. Ook hier geldt weer: de geslotenheid duurt zo kort als mogelijk; wanneer de jongere vaardig is om buiten Schakenbosch zijn vrije tijd in te vullen, zullen wij dit begeleiden. Immers, een betere terugkeer in de maatschappij is er niet.

Schakenbosch werkt samen met de gemeente Leidschendam en zoekt aansluiting bij verenigingen in de buurt. Schakenbosch heeft een team van medewerkers die samen met school dit programma ontwikkelen. Binnen de trajectbegeleiding staat vrije tijd eveneens centraal. 3.6. Het netwerk Schakenbosch is ervoor de jongere en zijn opvoeders: wij nemen de rol van opvoedertijdelijk over waar geslotenheid noodzakelijk is en betrekken de opvoeders , naar wat mogelijk is en kan, bij de behandeling. Overnemen gaat samen met respect; wij luisteren nauw naar de opvoeder en werken intensief samen. Wanneer opvoeders de last niet kunnen dragen, verlichten wij en zorgen ervoor dat zij weer krachtiger en vaardiger worden. Wij vinden het belangrijk dat de opvoeder vanaf de start wordt betrokken en daadwerkelijk aanwezig is! In de behandeling beschikken we over systeemgerichte diagnostiek en methodiek. 3.7. Zorgvuldig hulpverlenerschap We weten dat behandeling in geslotenheid een zeer ingrijpende maatregel is in het leven van de jongere : -

geslotenheid niet langer dan noodzakelijk is om doelen te bereiken de rechtsbescherming van de jongere is een continu aandachtspunt: geslotenheid betekent niet dat dwang en drang altijd gerechtvaardigd zijn. Alle vormen van vrijheidsbeperking worden zorgvuldig overwogen en ingezet daar waar noodzakelijk in het behandelplan. Steeds rekening houdend met de principes van proportionaliteit, subsidiariteit en effectiviteit.

Zorgvuldig hulpverlenerschap betekent ruime aandacht voor de houding van de medewerkers: de jongere voelt zich pas veilig als de relatie tussen hem en de medewerkers respectvol verloopt. We bieden een accommodatie die we goed blijven verzorgen en netheid en warmte uitstraalt. Zorgvuldig hulpverlenerschap staat ook voor een gezonde omgeving: binnen Schakenbosch is gezond leven een onderdeel van de behandeling. Dit komt o.a. terug in ons beleid ten aanzien van roken, gastvrouwen die koken en de vele sportmogelijkheden.


Pagina 7

3.8. Participatie Meerdere malen zijn de woorden ‘participatie’ en ‘maatschappij’ gevallen. Participatie staat binnen Schakenbosch op alle terreinen centraal: -

Het perspectief van de jongere is participatie in de maatschappij:

Perspectief in de behandeling wordt gezocht op verschillende levensdomeinen: vrije tijd, wonen, relaties en school/arbeid. Behandeling is pas geslaagd als op alle domeinen dit perspectief is behaald of de jongere vaardig genoeg is om eventueel nog met hulp van anderen hieraan te werken. Deze domeinen of levensgebieden staan in het behandelplan. -

De jongere participeert in zijn behandeling, hij doet er daadwerkelijk toe.

Binnen de behandeling de jongere willen horen en in dialoog met hem treden. Vanzelfsprekend is de jongere aanwezig bij de evaluaties. Jongeren krijgen een rol in de jongerenraad. -

Schakenbosch participeert in de maatschappij: we werken van binnen naar buiten en halen buiten naar binnen.

We hebben de samenwerking gezocht met verschillende bedrijven in Leidschendam zodat jongeren tijdens hun opname , waar mogelijk, stage kunnen lopen. Bedrijven die producten leveren aan Schakenbosch verbinden zich aan ons door stageplaatsen te leveren. De trajectcoaches vervullen hierin een grote rol en beschikken over een effectief netwerk.


Pagina 8

4. Methodiek Schakenbosch De beschreven kaders bepalen de methodiek. Bij het vaststellen van de methodiek is gebruik gemaakt van recente wetenschappelijke inzichten en succeservaringen uit de praktijk. Voor de doelgroep betekent dit dat weinig effectonderzoek is verricht en dat Schakenbosch mede daardoor steeds in beweging zal blijven, effectonderzoek doet en zo nodig de methodiek bijstelt. De behandeling wordt vorm gegeven vanuit het perspectief. Schakenbosch kiest voor een sterk individu-gerichte methodiek, 1 kind, 1 plan; met als belangrijkste uitgangspunt dat het pedagogisch klimaat de kern is in de behandeling en afhankelijk van het perspectief een scala aan therapie en training mogelijk is. De pijlers van de methodiek zijn: 1) Inrichting van het pedagogisch klimaat binnen Schakenbosch en het onderwijs zodanig dat groei/ontwikkeling, sfeer, veiligheid en ondersteuning centraal staan. Onze medewerkers kunnen zich presenteren in de relatie naar de jongeren, vinden een balans tussen structuur en flexibiliteit. 2) We werken competentie- en oplossingsgericht: om probleemgedrag te verminderen is het noodzakelijk op zoek te gaan naar wat wel mogelijk is en aan te kunnen sluiten bij de vaardigheden van de jongeren. De leertheoretische principes zitten in de hele behandeling verweven, zoals het gericht zijn op belonen en de medewerker als rolmodel. 3) Binnen de training en therapie staat het sociaal informatieverwerkingsmodel centraal en wordt intensief samengewerkt tussen de therapeuten en de pedagogisch medewerkers/netwerk om de transfer te bevorderen. Het is belangrijk dat wat de jongere leert binnen Schakenbosch, hij dit ook kan toepassen buiten Schakenbosch. 4) De behandelcyclus is intensief en vraagt om aanwezigheid van de jongere, ouders, netwerk en de gezinsvoogd. Als het perspectief centraal staat moet dit ook terugkomen in de frequentie van overleg. 5) Systeemgericht werken: passend bij het transactioneel verklaren van gedrag is het inschakelen van het systeem bij de behandeling. Passend bij de mogelijkheden van het systeem, aansluitend bij perspectief en wat goed is voor de jongere, worden systeemgerichte interventies gebruikt. Van opvoedondersteuning tot systeemtherapie. 6) Iedere jongere heeft zijn ambulante trajectcoach die daadwerkelijk alle acties buiten Schakenbosch in gang zet om perspectief te realiseren. Dit alles passend binnen het behandelplan.


Pagina 9

5. De medewerkers van Schakenbosch De medewerkers van Schakenbosch vormen de kern van de behandeling. Hun houding is gekenmerkt door openheid, luister bereidheid en respect. De medewerkers presenteren zich in de relatie naar elkaar, de jongere, het netwerk en de brede omgeving op eenzelfde wijze. De medewerkers hebben een voorbeeldrol naar de jongere en zijn ook zo gericht op ontwikkeling en groei. Medewerkers onderscheiden zich door middel van hun houding , gedrag en motivatie. Binnen Schakenbosch zijn de vereiste houdingsaspecten: -

jezelf en echt zijn binnen professionele kaders integer en consequent empathie tonen en de jongere en zijn opvoeder accepteren zorgzaamheid en responsiviteit ( gedrag zien als een initiatief) oprechte interesse tonen in de jongere en zijn gezin.

Medewerkers beschikken over de volgende vaardigheden: -

gericht op groei en ontwikkeling, en daarbij de reële mogelijkheden inschattend gericht op oplossingen en gewenst gedrag luisteren en de cliënt volgen, beschikkend over goede communicatieve vaardigheden grenzen stellen regels hanteren

Schakenbosch is een startende en lerende organisatie en biedt behandeling aan jongeren met complexe problematiek. Medewerkers zijn gemotiveerd om hieraan mee te werken en kunnen omgaan met de opstartproblemen die Schakenbosch waarschijnlijk zal kennen. Zij zien hierin kansen de behandeling mee vorm te geven en zien het als een uitdaging dat de ontwikkeling van Schakenbosch geen recht pad zal zijn. Schakenbosch ondersteunt de medewerkers door een opleidingstraject en biedt (doorlopend) intervisie, coaching en training aan.


Pagina 10

6. Tot slot Schakenbosch begeeft zich in een roerige maatschappelijke context op verschillende terreinen. Het kan zo maar zijn dat tegen de start in 2013 of in de loop der jaren wijzigingen optreden in de werkwijze of mogelijkheden van Schakenbosch. Dit hangt samen met de maatschappelijke context, weten regelgeving, financiering en de vraag vanuit de maatschappij. Wij zullen transparant zijn in wat we doen en waarom we bepaalde keuzes maken. Om de visie neer te zetten is samenwerking met de ketenpartners noodzakelijk. De (zorg) ketenpartners bevinden zich op het gebied van jeugd-, gehandicapten- en geestelijke gezondheidszorg en onderwijs. We focussen ons in eerste instantie op Jeugdformaat en Ipse de Bruggen en zullen ons later breder oriënteren, in de hoop dat de succesvolle trajecten met deze organisaties ons kennis geven om breder te netwerken. Deze visie is voor iedereen leesbaar en is bekend bij alle Schakenbosch medewerkers, door opleiding en training krijgt de visie daadwerkelijk gestalte in de behandeling van de jongere. Wij zijn altijd bereid de uitgangspunten kritisch te bekijken zodat ontwikkeling voorop staat


Pagina 11

September 2012 BEHANDELVISIE SCHAKENBOSCH. Een initiatief van Ipse de Bruggen en St. Jeugdformaat K. Raemdonck

Recommend Documents