Scholeksterweekend Ameland 2013 Van vrijdag 8 februari tot en met zondag 10 februari werd onder leiding van Bruno Ens en Kees Oosterbeek een scholeksterweekend georganiseerd op Ameland voor ringers en betrokkenen bij het onderzoek naar de populatie van deze uitgesproken waddenvogel. We verbleven dit weekend in de kampeerboerderij de Elzenhoeve te Buren bij Jan de Jong. Jan is de spil rond het onderzoek op Ameland en hij voorzag meer dan 1000 scholeksters van kleurringen in zijn extensieve agrarische onderzoeksgebied op Ameland. Kees Oosterbeek volgt op de kwelders van Schiermonnikoog 160 broedparen ! Het weekend stond in de belangstelling van kleurringen, maar er werd niet geringd ! Het weekend was vooral een kennismaking met ringers en aspirant-ringers om kennis en ervaring te delen. Vrijdagavond was er een lezing van Bert Dijkstra over de schollies rond Assen. Er werd wetenschappelijk bevestigd dat het broedsucces in agrarisch gebied nagenoeg nul is en dat het broeden op daken en industrieterrein hier favoriet is. Daar het onderzoek rond 2009 is opgestart zijn er nog niet genoeg vogels geringd, maar er waren wel opmerkelijke onthullingen. Zo liet een agrarisch vrouwtje haar partner in de steek om middenin de stad te gaan broeden ! Niet alle dakbroeders zijn overigens succesvol en het lijkt erop dat met name ervaring van belang is. Zaterdagochtend gingen we rond 7 uur uit de veren en gingen we op zoek naar hvp’s op het eiland verdeeld over zo’n 5 teams. Zelf ging ik met Bruno en een Duitse NABU-ringer Dominic(
[email protected]) het Neerlandsreid op om de moeilijk bereikbare hvp te onderzoeken op gekleurringde vogels. In een werkelijk windstil, zonnig en schitterend poollandschap bezochten we het kweldergebied. Na een tocht van zo’n drie uur hadden we echter nog geen steltloper gezien ! Wel de nodige roofpieten, blauwe kiek(2), ruigpootbuizerd en een mooi dik adult slechtvalk wijf ! Op de terugweg hadden we meer succes op de waddijk onder de Kooi. Hier lazen we de eerste scholeksters af. Die middag en avond waren er nog lezingen van Wim Tijssen(met name bekend van zijn tureluuronderzoek) en de Duitse Dominic. Wim benadrukte vooral dat rond Den Oever en het Normerven goede hvp’s aanwezig zijn waar helaas maar weinig wordt afgelezen door vogelaars. En dat is natuurlijk wel van belang ! Zonder aflezingen kan het project niet succesvol zijn. Daarom hierbij de oproep om vooral te letten op gekleurringde scholeksters en deze in te voeren via www.wadertrack.nl ! Dominic ondersteunt een project langs de Duitse waddenkust van de deelstaat Sleeswijk-Holstein op de grens met Denemarken. Opmerkelijk is dat in dit gebied vrijwel geen jongen vliegvlug worden agv predatie van onder andere de vos. Komend jaar gaan ze dan ook projecten opzetten op de eilanden waar geen predatoren voorkomen en nog wel grote aantallen Austernfischers broeden. De Duitsers maken daarbij gebruik van dezelfde kleurringen en vallen daarmee onder de vleugels van het onderzoek van Bruno en Kees. Bruno sloot de avond af met een lezing over de plannen voor het overkoepelende onderzoek. Gegevens zijn van belang om voorspellingen te doen over de populatie scholeksters in de Waddenzee en de Delta en in het binnenland. De nadruk ligt dan ook op de effecten van menselijk handelen die van invloed zijn op de conditie van de scholeksters in winter en zomer. Denk daarbij aan gaswinning, scheldiervisserij, kustverdediging, maar ook landgebruik en maaidatum etc. Het
onderzoek zal zich verder richten op de demagografie(overlevingskansen van verschillende leeftijdsklassen en broedsucces), voedsel en relatie tussen gebruik van de Waddenzee en Delta in de winter en de broedgebieden in de zomer, alsmede de dispersie van jonge vogels. Helaas is de populatie de afgelopen 15 jaar in een vrije val terechtgekomen en als we deze daling lineair zouden doortrekken dan zijn er over twintig jaar nog nauwelijks broedende scholeksters over ! Om dit onderzoek te financieren wordt gewerkt aan een aanvraag bij technologiestichting STW, waarbij de Radboud Universiteit Nijmegen leading is. Kortom een fundamenteel langjarig onderzoek met internationale allure waarin een Friese bijdrage niet mag ontbreken. Ook zondagmorgen gingen we weer vroeg uit de veren, maar dit maal onder compleet andere omstandigheden. Grauwe buienluchten en snijdende oostenwind maakte het aflezen bij de hvp aan de Oude Steiger bij de veerboot van Nes behoorlijk zwaar ! Toch lukte het samen met Limburgse ringers om in een uurtje zo’n 50 kleurringcombinaties af te lezen. De Limburgers toonden overigens behoorlijk karakter en lazen zelfs nog een metal- Moskou ring van een rotgans af. De Limburgse scholekster populatie wordt overigens geschat op een 100 broedpaar ! Dan mogen wij ons in Friesland nog bijzonder rijk prijzen ! Om 11 uur keerden we terug naar de Elzenhoeve en werden we kort geïnstrueerd door Kees en was het voor de aspirant-ringers de taak om de verplichte meetgegevens van scholeksters te demonstreren aan de hand van drie winterslachtoffers van vorig jaar. Een mooie selectie, want de steekproef bestond uit een jonge vogel, een schelpeneter met dikke hamersnavel en een wormeneter met puntsnavel. Van de scholeksters werden de volgende maten opgenomen; kopsnavel, snavellengte(gemeten vanaf grens bevedering, exclusief kale delen met putjes van afgesleten bevedering!), snavelhoogte(gonys), plek is goed te vinden door vanaf onderkant snavel samenkomst snavelbeen te volgen, puntdikte(top-rand schuifmaat -3mm), punthoogte(top-rand schuifmaat -3mm), tarsus-teen(gemeten vanaf haakse heupbeen tot maximaal vlees middelste voorteen, exclusief nagel!) en als laatste vleugellengte(maximaal gestrekt langs lichaam). Bij de vleugellengte ging ik nog behoorlijk de mist in, omdat ik niet de handvleugel naar binnen drukte ! Kortom een leerzame afsluiting van een bijzonder prachtig weekend ! In maart zal Kees Oosterbeek naar het Friese land afreizen om binnen de ringgroep met betrokkenen te kijken hoe we het beste de ringgegevens kunnen gaan invoeren en of we wellicht binnen de Noardlike Fryske Wâlden een projectgroep kunnen oprichten. Belangstellenden, ringers en met name tellers-aflezers zijn van harte uitgenodigd om daarover mee te praten. Datum overleg volgt en zal waarschijnlijk plaatsvinden in de werkschuur van Staatsbosbeheer in Twijzel.
Jeffrey Huizenga, namens de vogelringgroep bergumermeer
