ZWEMWATERPROFIEL AMELAND NES
Rijkswaterstaat Noord-Nederland November 2008
Colofon Uitgegeven door:
Rijkswaterstaat Waterdienst
Verantwoordelijke RWS Dienst:
Rijkswaterstaat Noord-Nederland
Uitgevoerd door:
Andries Sybrandy / Martine van Oostveen Imke Leenen / Martin de Haan
Opmaak:
Grontmij / DHV
Datum:
November 2008
Status:
Eindrapportage
2
INHOUDSOPGAVE
1
INLEIDING ZWEMWATERPROFIEL ...............................................................................4 1.1 1.2 1.3
2 3
AANPAK...........................................................................................................................6 GEBIEDSBESCHRIJVING AMELAND NES....................................................................8 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5
4
Zwemwaterprofiel................................................................................................................... 4 Kwaliteitklassen en normen ................................................................................................... 4 Routekaart zwemwaterprofiel................................................................................................. 5
Algemeen ............................................................................................................................... 8 Hydromorfologie en ecologie ............................................................................................... 10 Riolering en afvalwaterzuivering .......................................................................................... 11 Begrenzing ........................................................................................................................... 11 Gezondheidsrisico’s ............................................................................................................. 12
analyse van hISTORISCHE DATA................................................................................13 4.1 4.2
Normoverschrijdingen .......................................................................................................... 13 Historisch data-analyse in relatie tot weersomstandigheden............................................... 14
5
POTENTIËLE VERONTREINIGINGSBRONNEN EN ROUTES ....................................18
6
RICHTGETALLEN (ZWEMPROF) .................................................................................19
7
EVALUATIE EN CONCLUSIES .....................................................................................21
8
AANBEVELINGEN EN MAATREGELEN ......................................................................22
9
LITERATUUR .................................................................................................................23 BIJLAGE 1 BIJLAGE 2 BIJLAGE 3 BIJLAGE 4
Verslag veldbezoek Betrokken organisaties Protocol voor begrenzing van zwemwater Invulblad ZWEMPROF
3
1
INLEIDING ZWEMWATERPROFIEL
De nieuwe Europese Zwemwaterrichtlijn (2006/7/EG) is begin 2006 vastgesteld. Het doel van deze richtlijn is het beschermen van de gezondheid van zwemmers in oppervlaktewateren. In de nieuwe richtlijn worden bepalingen neergelegd met betrekking tot de monitoring en de indeling van de zwemwaterkwaliteit in kwaliteitsklassen (uitstekend, goed, aanvaardbaar en slecht) alsmede de verstrekking van informatie daarover aan het publiek en de Europese Commissie. Een pro-actief beheer van de zwemwaterkwaliteit wordt voorgeschreven, risico’s moeten in kaart worden gebracht in een zwemwaterprofiel en maatregelen moeten worden uitgevoerd om minimaal een ‘aanvaardbare’ kwaliteit te kunnen bereiken en blootstelling van zwemmers aan verontreiniging te voorkomen.
1.1
Zwemwaterprofiel
Van iedere zwemwaterlocatie zal moeten worden ingeschat welke emissiebronnen via welke verspreidingsroutes de zwemwaterkwaliteit negatief beïnvloeden. Hierbij spelen de locatiespecifieke eigenschappen van het zwemwater een belangrijke rol. Alle bevindingen komen samen in een zwemwaterprofiel van de desbetreffende zwemwaterlocatie. Het opstellen van een zwemwaterprofiel is ook een verplichting volgens de nieuwe zwemwaterrichtlijn. Op basis hiervan kan de beheerder maatregelen nemen om het risico op besmetting van de zwemmer (verder) te reduceren. Op het ogenblik wordt hoofdzakelijk op basis van expert judgement geredeneerd. Het zwemwaterprofiel, eventueel aangevuld met een aantal extra metingen, maakt het mogelijk om eventuele beheersmaatregelen beter te onderbouwen. Financiële middelen worden hierdoor effectiever ingezet. Tevens kan het zwemwaterprofiel ingezet worden voor communicatie over de kwaliteit van de zwemwater(locatie) en de genomen beheersmaatregelen naar de maatschappij/burger. Een zwemwaterprofiel is in eerste instantie bedoeld om inzicht te verkrijgen in de fecale verontreinigingsbronnen en –routes en richt zich op de indicatoren voor fecale verontreinigingen (Escherichia coli en intestinale enterococcen). In deze zwemwaterprofielen worden echter ook overige gezondheidsrisico’s meegenomen, zoals cyanobacteriën, zwemmersjeuk en botulisme.
1.2
Kwaliteitklassen en normen
In de nieuwe Europese zwemwaterrichtlijn wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende kwaliteitsklassen. De indeling én de ‘normen’ hierbij is weergegeven in tabel 1.1. Tabel 1.1.
Parameter
Normen voor de verschillende kwaliteitsklassen voor zoute kustwateren en overgangswateren wat betreft intestinale enterococcen en Escherichia coli. Uitstekende kwaliteit*
Intestinale enterococcen 100 (kve/100 ml) Escherichia coli 250 (kve/100 ml) * gebaseerd op een 95-percentiel ** gebaseerd op een 90-percentiel
Goede kwaliteit*
Bevredigende/ aanvaardbare kwaliteit**
200
200
ISO 7899-1 of ISO 7899-2
500
500
ISO 9308-3 of ISO 9308-1
Referentiemethoden voor de analyse
Als een fecale verontreiniging via oppervlaktewater naar een zwemwater wordt getransporteerd treedt verdunning op. De locatiespecifieke eigenschappen van het ontvangende zwemwater zijn van belang
4
bij een beoordeling van de invloed van diverse routes op de bacteriologische kwaliteit van het zwemwater. Een belangrijke onderverdeling hierin is de verdeling tussen geïsoleerd of doorstroomd zwemwater.
1.3
Routekaart zwemwaterprofiel
Rijkswaterstaat Waterdienst heeft een aantal pilot-onderzoeken laten uitvoeren en is gekomen tot een algemeen protocol voor het opstellen van een zwemwaterprofiel. Dit heeft geleid tot een routekaart (zie figuur 1.1) welke voor het opstellen van de zwemwaterprofielen gebruikt is. Deze aanpak volgens de routekaart resulteert in een algemeen beeld van de zwemwaterlocatie, zijn omgeving en de mogelijke bronnen, met een indicatie van de grootte van bijdrage van deze bronnen op de waterkwaliteit in de zwemlocatie. Beschrijving gebied/hydromorfologie
Veldbezoek
Historische waterkwaliteit
Lijst: •bronnen •routes Evalueren? Actieprogramma
Meetprogramma Richtgetallen Zwemwater profiel
Analyseren Evalueren
Figuur 1.1.
Algemene routekaart om te komen tot een zwemwaterprofiel.
Rijkswaterstaat Waterdienst heeft Grontmij en DHV gevraagd zwemwaterprofielen op te stellen voor 186 zwemlocaties met gebruikmaking van de “Handreiking voor het opstellen van een zwemwaterprofiel” (Grontmij, RWS-RIZA, 2005).
5
2
AANPAK
Voor het opstellen van het zwemwaterprofiel zijn, aan de hand van de “Handreiking voor het opstellen van Zwemwaterprofiel”, alle stappen doorlopen. Hieronder is aangegeven in welke onderwerpen deze stappen terugkomen en waar in de rapportage deze zijn terug te vinden. De gepresenteerde aanpak kan dan ook worden gezien als leeswijzer. Hoofdstuk 1 Inleiding De achtergrond voor het opstellen van een zwemwaterprofiel wordt hierin beschreven, alsmede de normen en kwaliteitsklassen volgens de nieuwe zwemwaterrichtlijn. Hoofdstuk 2 Aanpak Hoofdstuk 3 Gebiedsbeschrijving Hierin wordt de zwemlocatie meer in detail beschreven op basis van de in de handreiking genoemde stappen locatiebeschrijving, gebiedsbeschrijving en veldbezoek. Hydromorfologie en ecologie. Deze paragraaf omvat de benodigde informatie over stromingen, peilen, flora en fauna (veldbezoek, hydromorfologie, gebiedsbeschrijving). Begrenzing. Het protocol binnenwater uit het rapport “KRW en oppervlaktewater: Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water” (DHV, 2005) is gebruikt om de begrenzing van een zwemzone voor te stellen. Gezondheidsrisico’s. In deze paragraaf wordt gemeld of er meldingen van gezondheidsklachten zijn geweest. Hoofdstuk 4 Analyse van historische data Analyse historische data. De microbiologische data van de zwemwaterbemonsteringen van de laatste drie tot vijf jaar vormen de basis voor de analyse van de historische waterkwaliteit. Deze historische databestanden worden gebruikt om te zien of er een bepaalde trend zichtbaar is die wijst op: invloed van weersomstandigheden, bijvoorbeeld indien overschrijdingen of verhogingen altijd optreden na hevige neerslag; een relatie met bepaalde bronnen, bijvoorbeeld wanneer alleen hoge waarden gevonden worden bij een hoge recreatiedruk; de relatie met een bepaalde periode in het jaar waarop verhogingen plaatsvinden; verhogingen kunnen van jaar tot jaar plaatsvinden op verschillende tijdstippen, maar ze kunnen ook altijd in dezelfde periode plaatsvinden. De historische databestanden zijn deels gebaseerd op de huidige zwemwaterrichtlijn en bevatten dus de daarin opgenomen indicatoren van fecale verontreinigingen (thermotolerante bacteriën van de coligroep en fecale streptococcen). Totaal bacteriën van de coligroep zijn niet meegenomen in deze analyse, omdat deze parameter geen duidelijke relatie heeft met fecale besmetting. De parameters behorende bij de nieuwe zwemwaterrichtlijn, intestinale enterococcen en Escherichia coli, zijn wanneer deze beschikbaar zijn eveneens geanalyseerd. Hoofdstuk 5 Potentiële bronnen van bacteriële verontreiniging Potentiële bronnen van verontreiniging. Op basis van het veldbezoek, de analyse van de historische data, de gegevens van de waterkwaliteitsbeheerder en de plattegronden is een lijst van alle potentiële verontreinigingsbronnen en –routes voor fecale verontreiniging opgesteld. Alle potentiële bronnen en routes zijn op deze lijst gezet ook al lijken ze niet van belang. Soms blijkt dat juist een bron die vooraf niet als relevant werd beschouwd toch verhoogde waarden veroorzaakt óf dat door samenloop van omstandigheden meerdere bronnen samen verantwoordelijk zijn voor verhoogde waarden. Elke bron kan dan meetellen.
6
Hoofdstuk 6 ZWEMPROF Invullen richtgetallen. Na inventarisatie van bronnen en routes is met behulp van een eenvoudig spreadsheetmodel (ZWEMPROF) geschat in hoeverre een bepaalde bron of bronnen een bijdrage leveren aan fecale verontreiniging van het betreffende water. Het model geeft als resultaat aan of er a) geen invloed, b) geringe invloed, c) wezenlijke invloed of d) grote invloed is van belangrijke fecale verontreinigingen. Hoofdstuk 7 Evaluatie en conclusies Analyse en evaluatie van gegevens. Alle gegevens die afkomstig zijn uit de voorgaande stappen zijn naast elkaar gelegd en bekeken. Hierbij is vooral onderzocht welke potentiële bronnen die uit de analyse van de data van de waterkwaliteitsbeheerders, het veldbezoek en de plattegronden volgen, relevant zijn voor de zwemwaterkwaliteit op de locatie en zijn de resultaten van de spreadsheet modellering (ZWEMPROF) gebruikt. Daarnaast is een soort rangschikking van belangrijke bronnen gemaakt. Op deze manier is duidelijk waar de mogelijke knelpunten zitten en waar eventueel maatregelen genomen zouden moeten worden. Conclusies. De belangrijkste bevindingen en de (mogelijke) consequenties hiervan zijn op een rij gezet. Hoofdstuk 8 Aanbevelingen en maatregelen Maatregelen en bevindingen. Indien er geen problemen zijn geconstateerd bestaat er in beginsel weinig aanleiding om maatregelen te nemen. Indien er wel relevante verontreinigingsbronnen zijn gevonden of indien er onduidelijkheid is over de betrouwbaarheid van (enkele) resultaten, wordt in deze paragraaf een doorkijk gegeven naar mogelijke maatregelen.
7
3 3.1
GEBIEDSBESCHRIJVING AMELAND NES Algemeen
De zwemlocatie Ameland Nes is gelegen aan de Noordzee op circa 1,5 km afstand ten noorden van het dorp Nes. Het strand is onbegroeid, alleen in de duinen komen duinvegetaties voor. Ten zuiden van zwemlocatie Ameland Nes is een aantal recreatieparken aanwezig. Achter de duinen liggen landbouwgebieden. In figuur 3.1 is de ligging van de locatie weergegeven.
Figuur 3.1.
Overzicht van de omgeving (bron: Google Earth)
De bodem van de zwemzone en het strand bestaan uit zand. De toegang tot het strand is gratis. Informatie over het gebied wordt gegeven door middel van een informatiebord dat bij de ingang van het strand is geplaatst. Op Ameland Nes wordt toezicht gehouden op zwemmers. Tijdens het hoogseizoen mogen paarden alleen tussen 19:00 en 7:00 uur op het strand komen. Buiten het hoogseizoen gelden geen beperkingen voor paarden. Honden zijn toegestaan mits aangelijnd. Het aantal honden en paarden dat dagelijks op het strand aanwezig is wordt geschat op respectievelijk 40 en 5. In het hoogseizoen zullen er gemiddeld meer honden op het strand aanwezig zijn dan in het laagseizoen. De Noordzee is toegankelijk voor zowel de beroepsvaart als de recreatievaart. Met uitzondering van boten van de reddingsbrigade bevinden vaartuigen zich in de meeste gevallen op ruime afstand (>150m) van de zwemzone. Het gebied is niet onderverdeeld in zones met bepaalde activiteiten. Er worden op het strand af en toe evenementen georganiseerd. In 2008 heeft in week 24 op vrijdag, zaterdag en zondag het Ameland Rugby Festival plaatsgevonden. Verschillende strandactiviteiten zoals Kitesurfen en Kitebuggiën/strandzeilen zijn ter hoogte van de
8
zwemwaterlocatie verboden. Het is verboden te vliegeren op de strandgedeelten gelegen van 1000 meter ten oosten tot 1000 meter ten westen van de strandopgang. Surfen is overal toegestaan. Beheer Ameland Nes bevindt zich binnen de provincie Friesland. Het gebied is onderdeel van de gemeente Ameland. Het waterkwaliteitsbeheer wordt uitgevoerd door Rijkswaterstaat Noord Nederland. Met de gemeente is afgesproken dat de paviljoenhouder het strand aan weerszijden van de opgang schoon houdt. De paviljoenhouder moet zorgen dat het er schoon is en de strandwacht helpt hierbij; ze spreken mensen aan op hun gedrag. De gemeente faciliteert door middel van zeer veel prullenbakken op de badstranden, het beschikbaar stellen van een strandwacht unit en een boot. De gemeente heeft verder een loonbedrijf (Loonbedrijf Nagtegaal) aangesteld om het gehele strand (niet alleen de badstranden) schoon te maken. Dit bedrijft schouwt alle badstranden 1 keer per dag en als men denkt dat het nodig is wordt de strandschoonmaakmachine van de gemeente ingezet. Faciliteiten Op het strand ten noorden van de hoofdopgang is een reddingsbrigade aanwezig. De strandbewaking vindt plaats van 1 juni tot en met 15 september; dagelijks van 10.00 uur tot 18.00 uur. Het bewaakte badstrand bestaat uit 250 meter strand aan weerzijden van de basislocatie, de strandunit van de strandwacht. In de strandunit zijn tevens eerste hulpposten geïntegreerd. Tegen de duinen ten noorden van de hoofdopgang is een strandpaviljoen aanwezig. Dit is een permanent paviljoen. De horeca op het strand wordt verzorgd door de mensen van het strandpaviljoen. Op het strand zijn twee openbare douches aanwezig. Er zijn in het gebouwtje van de reddingsbrigade 2 herentoiletten en 2 damestoiletten aanwezig. Er is ook een invalidentoilet aanwezig. Bezoekersaantal Ameland Nes is op Ameland het drukst bezochte strand. Hier komen namelijk de meeste dagjesmensen. Dit strand ligt, in vergelijking met de overige stranden, het dichtst bij de aankomstplaats van de veerboot. Op een drukke zomerdag zijn er maximaal rond de 9.750 bezoekers. Afhankelijk van het seizoen en het weer komen er gemiddeld ongeveer 700 bezoekers per dag naar het strand. In de duinen ten zuiden van de zwemwaterlocatie en ten westen van een bosgebied ligt camping Duinoord. "Duinoord" heeft een accommodatie voor circa 2500 kampeergasten. De helft van het terrein is bestemd voor kampeerders. Het andere deel is gereserveerd voor vaste standplaatsen.
9
Figuur 3.2.
Functies op de locatie
Waterkwaliteitsbemonstering De waterkwaliteit wordt beheerd door Rijkswaterstaat Noord-Nederland. Op de locatie worden in de voor- en nazomer om de twee weken monsters genomen. In de zomerperiode wordt één maal per week een monster genomen. Op Ameland Nes bevindt zich één monsternamepunt waar de bacteriologische en fysisch-chemische zwemwaterkwaliteit wordt gemeten. In figuur 3.4 is dit meetpunt met een rode stip weergegeven (x=180.969; y=608.487). Informatie over de zwemwaterkwaliteit is te vinden in de jaarlijkse zwemwaterfolder. Men kan bellen naar de zwemwatertelefoon, of teletekst, de website van de provincie of de website van Rijkswaterstaat raadplegen.
3.2
Hydromorfologie en ecologie
Hydromorfologie Ameland is ontstaan na de laatste ijstijd toen de zeespiegel steeg en de getijdebeweging zand en slib aanvoerde. Hierdoor werden langgerekte zandbanken gecreëerd. Door de plantengroei op deze zandbanken werd het zand vastgehouden en opgehoogd en ontstonden er duinen (oude duinen). Direct achter de duinen ontstond een dik pakket veen. Omstreeks de jaartelling brak de Noordzee op diverse punten langs de duinenrij door en sloeg het veen weg. Hierdoor ontstonden de huidige waddeneilanden en de Waddenzee. De voormalige veengebieden direct achter de duinen werden ingepolderd en in gebruik genomen als landbouwgebied. Ecologie De zwemlocatie ligt in het Natura 2000 gebied Noordzeekustzone (zie www.minlnv.nl). In een Natura 2000 gebied zijn aangewezen (vogel)soorten en/of habitattypen beschermd, voortvloeiend uit de
10
Vogel- en Habitatrichtlijn. Soorten die binnen dit N2000 gebied beschermd zijn én in de zwemzone of directe omgeving kunnen voorkomen zijn: Zeeprik, Rivierprik, Fint, Bruinvis, Grijze zeehond en Gewone zeehond. Deze soorten zullen slechts incidenteel in de zwemzone voorkomen. Wel komen regelmatig vogelsoorten voor zoals Zilvermeeuw en Kokmeeuw. Deze soorten worden zowel op het strand als in het water waargenomen. Tijdens het zwemseizoen zijn dagelijks gemiddeld 50 (water)vogels op het strand en binnen de zwemzone aanwezig. Op zomerse dagen met (zwerf)afval op het strand kan dit aantal oplopen tot ongeveer 100 à 200 vogels.
Ameland Nes
Figuur 3.3.
3.3
Natura 2000 Noordzeekustzone, Badstrand Buren is met een pijl aangegeven.
Riolering en afvalwaterzuivering
De gemeente Ameland beschikt over een gemeentelijk rioleringsplan. In de nabijheid van de locatie bevinden zich geen overstorten of hemelwateruitlaten. Er is een rwzi aanwezig maar die loost op de Waddenzee. Hierdoor is de invloed van deze installatie op de kwaliteit van het zwemwater verwaarloosbaar. Het paviljoen, de strandwachtunit, douches en de bebouwing in de wijdere omgeving zijn aangesloten op de (pers)riolering. Vervuiling van het zwemwater kan mogelijk wel ontstaan door afspoeling van het strand. Tevens kunnen verontreiniging in de strand/zeebodem voorkomen als gevolg van het aanspoelen van bepaalde schadelijke stoffen.
3.4
Begrenzing
De begrenzing van de zwemwaterzone is vastgesteld aan de hand van het rapport ‘KRW en oppervlaktewater, Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water’. De helling van de oever is flauw. Er zijn geen drijflijnen aanwezig. In figuur 3.4. wordt de zwemzone aangegeven. Het strand grenzend aan de zwemzone is ca.12 ha groot (1000m x 120m). Als uitgangspunt van de begrenzing is de strandopgang Badstrand Nes genomen. Van deze strandopgang zullen de meeste bezoekers gebruik maken. De begrenzing is 500m ten westen en 500m ten oosten van deze strandopgang. Voorts strekt de zwemzone zich uit tot 50m uit de laagwaterlijn. De gemiddelde- en maximale waterdiepte is afhankelijk van de getijdenbewegingen. De waterdiepte 50 meter vanaf de laagwaterlijn varieert sterk door de dynamische zandbanken en muien, de waterdiepte is gemiddeld 2 à 3 meter.
11
Figuur 3.4.
3.5
Meetpunt en de begrenzing van de zwemzone
Gezondheidsrisico’s
Aan Ameland Nes is in 2007 de Blauwe Vlag toegekend. Stranden waaraan de Blauwe Vlag is toegekend, hebben volgens de onafhankelijke milieuorganisatie Foundation for Environmental Education schoon en veilig water en bieden een mooie en gezonde natuur. De Blauwe Vlag heeft een internationale status en is voor één jaar geldig. Er zijn in de periode 2002-2007 geen meldingen geweest van milieu- en/of gezondheidsklachten. Informatie over gezondheidsklachten met betrekking tot zwemwater is te vinden op de website van de Gemeentelijke Gezondheisdienst (www.ggd.nl).
12
4
ANALYSE VAN HISTORISCHE DATA
De analyse van de historische data is opgebouwd uit twee delen. Ten eerste is gekeken naar de normoverschrijdingen van de indicator organismen (thermotolerante bacteriën van de coligroep en fecale streptococcen) in jaren 2003 - 2007. Hierna is beoordeeld of het zinvol is om een nadere analyse van de historische data uit te voeren. Een nadere analyse is alleen uitgevoerd wanneer er sprake is geweest van normoverschrijdingen en / of verhogingen van concentraties gedurende de jaren 2003-2007. Een verhoging is hier gedefinieerd als een concentratie die hoger is dan de helft van de norm van één van de parameters. In het tweede deel is (indien nodig) een data-analyse uitgevoerd met de bacteriologische data, in vergelijking met de klimatologische gegevens in die periode. Met het oog op de nieuwe normen zijn alleen de normoverschrijdingen en de historische data-analyse uitgevoerd met de thermotolerante bacteriën van de coligroep en fecale streptococcen. Escherichia coli en intestinale enterococcen zijn niet gemeten. De concentraties van deze indicator organismen zijn bepaald met respectievelijk NEN 6570, NEN 6562, ISO 9308-1 en ISO 7899-1. In onderstaande analyses is een overschrijding gedefinieerd als een concentratie die hoger is dan de norm, een verhoging als een concentratie die hoger is dan de helft van de norm. Een concentratie die meer dan 1,5 maal de norm is wordt geclassificeerd als ‘extreem’. In de grafieken wordt met een lijn ‘klasse (goed)’ aangegeven.
4.1
Normoverschrijdingen
Uit de analyse van de historische data blijkt dat er in de periode 2003-2007 geen overschrijdingen hebben plaatsgevonden met betrekking tot de concentratie thermotolerante bacteriën van de coligroep en fecale streptococcen. Wel blijkt dat er in 29 juli 2003 een verhoging is opgetreden met betrekking tot de concentratie fecale streptococcen (zie figuur 4.2).
Thermotolerante bacteriën van de coligroep Thermotolerante bacteriën van de coligroep [kve/100ml]
2003
2004
2005
2006
2007
Thermotolerante bacteriën van de coligroep - norm
AMELAND NES- zout
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
apr
Figuur 4.1.
mei
jun
jul
aug
sep
Jaartrends van de Thermotolerante bacteriën van de coligroep van 2003 t / m 2007
13
Fecale Streptococcen 2003
2004
2005
2006
2007
Fecale streptococcen - norm
AMELAND NES- zout
450
Fecale streptococcen [kve/100ml]
400 350 300 250 200 150 100 50 0 apr
Figuur 4.2.
mei
jun
jul
aug
sep
Jaartrends van de Fecale streptococcen van 2003 t / m 2007
Tabel 4.1 geeft de klassebeoordeling van het zwemwater. De beoordeling is uitgevoerd op basis van de nieuwe zwemwaterrichtlijn, dus thermotolerante bacteriën van de coligroep en fecale streptococcen zijn hier beoordeeld als respectievelijk Escherischia coli en intestinale enterococcen. Bij afwezigheid van voldoende gegevens van de nieuwe parameters staat de nieuwe richtlijn dit toe. Het zwemwater van Ameland Nes valt dan in de kwaliteitsklasse uitstekend. AMELAND NES- zout
aant waarn
oordeel
20042007 aant waarn
Escherichia coli Intestinale enterococcen Thermotolerante bacteriën van de coligroep
0 0 49
nvt nvt Uitstekend
0 0 48
nvt nvt Uitstekend
Fecale streptococcen
49
Uitstekend
48
Uitstekend
Zwemwaterklasse op basis van Logpercentielen
Tabel 4.1
2003-2006
oordeel
Klassebeoordeling van het zwemwater
Er is 29 juli in 2003 een verhoging gesignaleerd met betrekking tot de concentratie fecale streptococcen: een analyse van de data in relatie met weersomstandigheden is op zijn plaats.
4.2
Historisch data-analyse in relatie tot weersomstandigheden
De historische data-analyse is uitgevoerd om te zoeken naar een mogelijk verband tussen weersomstandigheden en overschrijdingen van aantal bacteriën. De historische data-analyse is uitgevoerd voor de periode 2003-2007. Weersinvloeden die mogelijk verband houden met de recreatiedruk zijn de luchttemperatuur en het aantal zonne-uren op de dagen voorafgaand aan de monstername. Regenval in de vorm van neerslag per uur en de windsnelheid en –richting geven een indruk van de afspoeling, mogelijke overstorten en watermenging. Daarnaast is gekeken of een jaarlijks terugkerende gebeurtenis in een bepaald gedeelte van het seizoen invloed heeft op de waterkwaliteit, door alle metingen per jaar met elkaar te vergelijken. Omdat alleen op 29 juli 2003 een verhoging van de concentratie fecale streptococcen is waargenomen, zijn alleen de grafieken voor 2003 hieronder weergegeven. In de grafieken zijn de concentraties fecale streptococcen van 2003 uitgezet tegen klimatologische omstandigheden afkomstig van het KNMI-station Leeuwarden.
14
Fecale Streptococcen en weergegevens Fecale streptococcen Fecale Streptococcen - norm
2003 Extremen Fecale Streptococcen Max. temperatuur (°C) KNMI-station: Leeuwarden
40
400
35
350
30
300 25
250 20
200 15
150 10
100
5
50 0 april
Figuur 4.3.
Max. temperatuur (°C)
Fecale streptococcen [kve/100 ml]
AMELAND NES- zout
450
0 mei
juni
juli
augustus
september
Concentraties Fecale Streptococcen vergeleken met de maximale temperatuur in 2003
In figuur 4.3 wordt de maximale luchttemperatuur uitgezet tegen de gemeten waarden van de fecale streptococcen. Bij warm weer is er kans op een grotere recreatiedruk met de mogelijkheid op fecale verontreinigingen. De extremen van 29 juli 2003 voor fecale streptococcen vielen in een periode waarin de buitenlucht temperatuur rond de 22°C schommelde. Het is daarom niet aannemelijk dat een verhoogde recreatiedruk heeft plaats gehad. Dit zou betekenen dat een andere bron verantwoordelijk is voor de hoge concentraties aan fecale streptococcen. Op een zonnige dag (rond of hoger dan 10 uur zon per dag) is er kans op een grotere recreatiedruk met de mogelijkheid van fecale verontreinigingen. Er wordt niet alleen gekeken naar het aantal zonneuren de dag voorafgaand aan de monstername maar ook twee en drie dagen voorafgaand. Dit in verband dat mogelijke verontreinigingen kunnen blijven “hangen”.
15
2003
Fecale streptococcen en Zonneschijnduur -3 dag -2 dag -1 dag Fecale streptococcen Extremen Fecale Streptococcen Fecale Streptococcen - norm
KNMI-station: Leeuwarden
16
400
14
350
12
300 10 250 8 200 6 150 4
100
22-sep
8-sep
25-aug
11-aug
29-jul
14-jul
2-jun
6-mei
30-jun
0 16-jun
0 19-mei
2
22-apr
50
Figuur 4.4.
Zonneschijnduur [uur]
Fecale streptococcen [kve/100ml]
AMELAND NES- zout
450
Concentraties Fecale Streptococcen vergeleken met de zonneschijnduur in 2003
De overschrijding van de norm op 29 juli 2003 valt samen met éen dag met veel zonne-uren (rond of hoger dan 10 uren) voorafgaand aan de monstername (figuur 4.4). Het is daarom aannemelijk dat de zonneschijnduur van invloed is geweest op de verhoogde concentraties fecale streptococcen.
Fecale Streptococcen en weergegevens Fecale streptococcen Fecale Streptococcen - norm
2003 Extremen Fecale Streptococcen Neerslag intensiteit (mm/h)
AMELAND NES- zout
KNMI-station: Leeuwarden
450
7
6
350 5
300 4
250 200
3
150 2
Neerslag intensiteit (mm/h)
Fecale streptococcen [kve/100 ml]
400
100 1
50 0 april
Figuur 4.5.
0 mei
juni
juli
augustus
september
Concentraties Fecale Streptococcen vergeleken met de neerslagintensiteit in 2003
Er is geen eenduidig verband af te leiden tussen de neerslagintensiteit en de verhoogde concentraties fecale streptococcen. De overschrijding van de norm op 29 juli 2003 valt niet samen met een hoge regenintensiteit (figuur 4.5). Verontreiniging ten gevolge van afspoeling is daarom niet waarschijnlijk.
16
Afhankelijk van de locatie van de zwemwaterzone en de optredende windrichting kan er sprake zijn van menging (in meer of mindere mate) van het water. Bij aanlandse wind blijven eventueel aanwezige verontreinigingen als het ware “hangen” in de zwemwaterzone. In grafiek 4.6 is de concentratie fecale streptococcen uitgezet tegen de windrichting en de windsnelheid. De windrichting is de richting waar de lucht vandaan komt. Dus bij een noordwestenwind komt de wind uit het noordwesten en gaat de lucht van noordwest naar zuidoost. Indien op de dag van monstername noordwestenwind waaide, is het monsterpunt (stip) terug te vinden in de noordwesthoek van de grafiek, oftewel linksboven in de grafiek. De afstand van de stip tot aan het middelpunt van de grafiek geeft de hoogte van de bacterieconcentratie aan. Hoe groter de afstand, hoe hoger de concentratie. Fecale streptococcen en windrichting en gemiddelde windsnelheid - 2003 AMELAND NES- zout
KNMI-station: Leeuwarden
meetgeg
norm
extremen
450
350
250
150
2 50 224 -450
-350
-250
-150
46 -50 4 -50
3 4
4 50
150
250
350
450
3 -150
-250
-350
-450
Figuur 4.6.
Concentraties Fecale Streptococcen vergeleken met de windrichting en snelheid in 2003
Bij de overschrijding van de fecale streptococcen concentratie op 29 juli 2003 was de overheersende windrichting zuidwestelijk (figuur 4.5) met een gemiddelde windsnelheid van 3m/s. Dit is lager dan de gemiddelde windsnelheid van ca 3,6m/s. Het is daarom niet aannemelijk dat de wind van invloed is geweest op de verhoogde concentraties fecale streptococcen. Dit zou betekenen dat een andere bron verantwoordelijk is voor de hoge concentraties aan fecale streptococcen. Uit de data-analyse blijkt dat verhoogde concentraties van de fecale streptococcen, optreden in de tweede helft van het zwemseizoen van het jaar 2003 (29 juli, figuren 4.3 t/m 4.6). Op basis van de historische data-analyse lijkt de zonneschijnduur bij te dragen aan de verhoogde concentraties fecale streptococcen in het zwemwater.
17
5
POTENTIËLE VERONTREINIGINGSBRONNEN EN ROUTES
Op basis van de historische data-analyse, de gebiedsbeschrijving, de analyse van de plattegronden, internetbronnen en het veldbezoek zijn voor Ameland Nes een aantal mogelijke bronnen voor verontreiniging aangemerkt die mogelijk de zwemwaterkwaliteit negatief beïnvloeden: •
Bezoekers Strandgasten kunnen een bron van besmetting zijn op de zwemlocatie. Op een drukke dag is het mogelijk dat strandgasten de zwemzone gebruiken voor hun behoefte. Het achterlaten van afval op het strand en in de zwemzone kan ook van invloed zijn op de zwemwaterkwaliteit. Op zomerse dagen zullen ongeveer 9750 bezoekers van de zwemlocatie gebruik maken. Gemiddeld betreden ongeveer 700 bezoekers per dag het strand.
•
Honden Honden zijn in het zwemseizoen toegestaan mits aangelijnd. Gemiddeld komen 40 honden per dag op het strand. Door getijdenwerking komt hondenpoep in de zwemwaterzone terecht. Hondenpoep heeft een negatieve invloed op de zwemwaterkwaliteit.
•
Paarden Paarden zijn in het zwemseizoen toegestaan tussen 19.00 en 07.00. Gemiddeld betreden ongeveer 5 paarden per dag het strand. Door getijdenwerking komt paardenpoep in de zwemwaterzone terecht. Paardenpoep heeft een negatieve invloed op de zwemwaterkwaliteit.
•
Watervogels Tijdens het zwemseizoen zijn gemiddeld 50 (water)vogels op het strand en binnen de zwemzone aanwezig. Op zomerse dagen met (zwerf)afval op het strand kan dit aantal oplopen tot ongeveer 100 à 200 vogels. Een veel voorkomende watervogel is de meeuw. De uitwerpselen van (water)vogels hebben een negatieve invloed op de zwemwaterkwaliteit.
• Recreatievaart . Er vindt recreatievaart plaats langs het strand. Het lozen van vuilwater door de recreatievaart kan een potentiële bron van verontreiniging zijn. Per 1 januari 2009 mag de recreatievaart geen toiletwater meer lozen op het oppervlakte water, met uitzondering van klassieke schepen.
18
6
RICHTGETALLEN (ZWEMPROF)
Met behulp van het spreadsheetmodel ZWEMPROF is een schatting gemaakt van de invloed die de verschillende bronnen kunnen hebben op de kwaliteit van het zwemwater. Het programma is gebaseerd op de nieuwe zwemwaterrichtlijn en dus op de nieuwe normen. Het programma geeft, op basis van de ingevoerde randvoorwaarden en mogelijke vervuilingsbronnen, een indicatie van de invloed van de verschillende bronnen op de zwemwaterkwaliteit. De basis hiervoor wordt gevormd door de berekende concentratie in het zwemwater (kve/100 ml) van intestinale enterococcen en Escherichia coli. In tabel 1.1 staan de nieuwe zwemwaternormen vermeld. In figuur 6.1 is de uitslag van ZWEMPROF voor de zwemzone van Ameland Nes gegeven. De toelichting op deze figuur staat hieronder vermeld en het invoerblad dat daaruit volgt is gegeven in bijlage 4. legenda EC Geen invloed op zwemwaterkwaliteit (E.c <200KVE/100ml) Geringe invloed op de zwemwaterkwaliteit (E.c tussen 200 en 500KVE/100ml) Wezenlijk invloed; gemiddelde onder de norm, maar incidenteel overschrijdingen te verwachten (E.c tussen 500 en 900KVE/10
Bijdrage bronnen Naam locatie: Ameland Nes Datum beoordeling: 15-7-2008
Grote invloed bron: maatregelen noodzakelijk (E.c >900KVE/100ml) legenda IE Geen invloed op zwemwaterkwaliteit (IE <100KVE/100ml) Geringe invloed op de zwemwaterkwaliteit (IE tussen 100 en 200KVE/100ml) Wezenlijk invloed; gemiddelde onder de norm, maar incidenteel overschrijdingen te verwachten (IE tussen 200 en 330KVE/100 Grote invloed bron: maatregelen noodzakelijk (IE >330KVE/100ml)
Zwemmers verdeeld over zone
Recreatievaart RWZI Agrarisch achterland RioolOverstort gemengd stelsel gescheiden stelsel Lozingen slachthuis of mestverwerkend bedrijf Ongezuiverde lozingen Afstromend wegwater Beroepsvaart Jachthavens Watervogels buiten zwemzone Watervogels binnen zwemzone Dieren op het strand buiten zwemzone Dieren op het strand binnen zwemzone Lokale bron (Incidenteel) Lokale bron (continue belasting)
Figuur 6.1
gemiddeld EC zeer druk EC 0 1
225 0 0
225
0 0 0 0 0 0 0 5 4 6 6 0 0
gemiddeld IE 0
113 0 0
zeer druk IE 1
eindoordeel EC gemiddeld
eindoordeel EC zeer druk
236
237
eindscore IE gemiddeld 123
eindscore IE zeer druk 124
113
0 0 0 0 0 0 0 5 4 6 6 0 0
Uitslag ZWEMPROF van de zwemzone van Buren Badstrand
In de oude richtlijn werden ondermeer fecale streptococcen geanalyseerd. Dit zijn nagenoeg dezelfde bacteriën als intestinale enterococcen in de nieuwe zwemwaterrichtlijn. De analysemethode is echter anders. Indien de gemeten waarden uit 2003-2006 en 2004-2007 van de fecale streptococcen naast de nieuwe normen voor intestinale enterococcen worden gelegd, blijkt dat beide normen voor een goede kwaliteit niet overschreden zouden zijn. •
Bezoekers Geschat wordt dat op zomerse dagen ongeveer 9750 zwemmers in de zwemzone aanwezig zijn. Gemiddeld maken 700 bezoekers per dag gebruik van het strand. Uit ZWEMPROF komt naar voren dat deze aantallen zwemmers/bezoekers geen invloed hebben op de zwemwaterkwaliteit op deze locatie. Ook bij een verhoogde invoer van het aantal zwemmers/bezoekers in de ZWEMPROF analyse blijven zwemmers/bezoekers als potentiële bron van verontreinigingen geen invloed hebben op de zwemwaterkwaliteit op deze locatie. •
Honden Gemiddeld komen ongeveer 40 honden per dag op het strand. Met behulp van ZWEMPROF blijkt dat dit aantal honden geen invloed heeft op de zwemwaterkwaliteit. Ook bij een verhoogde invoer van het aantal honden in de ZWEMPROF analyse blijven honden als potentiële bron van verontreinigingen geen invloed hebben op de zwemwaterkwaliteit op deze locatie. •
Paarden Gemiddeld komen 5 paarden per avond op het strand. Met behulp van ZWEMPROF blijkt dat dit aantal paarden geen invloed heeft op de zwemwaterkwaliteit. Ook bij een verhoogde invoer van het
19
aantal paarden in de ZWEMPROF analyse blijven paarden als potentiële bron van verontreinigingen geen invloed hebben op de zwemwaterkwaliteit op deze locatie. •
Watervogels Tijdens het zwemseizoen zijn gemiddeld 50 (water)vogels op het strand en binnen de zwemzone aanwezig. Op zomerse dagen met (zwerf)afval op het strand kan dit aantal oplopen tot ongeveer 100 à 200 vogels. De uitwerpselen van deze aantallen (water)vogels hebben volgens ZWEMPROF geen invloed op de zwemwaterkwaliteit. Ook bij een verhoogde invoer van het aantal watervogels in de ZWEMPROF analyse blijven watervogels als potentiële bron van verontreinigingen geen invloed hebben op de zwemwaterkwaliteit op deze locatie.
• Recreatievaart Het lozen van vuilwater door de recreatievaart kan een potentiële bron van verontreiniging zijn. Per 1 januari 2009 mag de recreatievaart geen afvalwater meer lozen op het oppervlakte water, met uitzondering van klassieke schepen. Maar omdat dit nu nog niet aan de orde is, is de recreatievaart nog als potentiële verontreinigingsbron meegenomen in de ZWEMPROF analyse. Voor de analyse met ZWEMPROF is uitgegaan van gemiddeld 50 schepen per dag op een afstand van circa 100 meter van het strand. Op basis van deze aannames komt uit de analyse met ZWEMPROF dat de recreatievaart als potentiële verontreinigingsbron van geen invloed is op de zwemwaterkwaliteit op deze locatie. Ook bij een verhoogde invoer van de recreatievaart heeft de potentiële bron geen invloed hebben op de zwemwaterkwaliteit op deze locatie. Gebruik ZWEMPROF Bij bovenstaande analyse is gebruik gemaakt van het programma ZWEMPROF. Dit programma is specifiek opgesteld voor zwemlocaties met zoetwater. Ameland Nes is gelegen in zoutwater. Daarom zijn bovenstaande uitkomsten geïnterpreteerd met expert judgement. Tevens is in ZWEMPROF de afstervingsconstante voor zout water ingevoerd. Over het algemeen geldt dat de overleving van indicatororganismen (waarop de normen gebaseerd zijn) in zoutwater lager is dan in zoetwater. E. coli concentraties zullen daarom sneller afnemen in zoutwater dan in zoetwater. Voor intestinale enterococcen (en fecale streptococcen) geldt dit in mindere mate. Opgemerkt dient te worden dat dit niet betekent dat alle ziekteverwekkers sneller afsterven. Een aantal ziekteverwekkers (voornamelijk bacteriën) zullen hetzelfde gedrag vertonen als de indicatoren, maar vooral virussen en protozoa kunnen wel langer overleven in zoutwater. Dit is de reden dat de nieuwe Europese normen voor zoutwater aanzienlijk strenger zijn dan voor zoetwater. Zoals reeds eerder aangegeven, is bij de bovenstaande analyse gebruik gemaakt van het computerprogramma ZWEMPROF. De uitkomsten bij ZWEMPROF zijn erg afhankelijk van de ingevoerde hydrologische/morfologische parameters. Hierbij valt te denken aan waterdiepte, breedte en het verversingsdebiet. Indien het debiet afneemt, is de kans op een overschrijding groter en/of de nauwkeurigheid van de uitslag lager.
20
7
EVALUATIE EN CONCLUSIES
Zwemlocatie Ameland Nes ligt aan de Noordzee en is in het bezit van een Blauwe Vlag. De Blauwe Vlag is een internationale milieuonderscheiding. Die jaarlijks wordt toegekend aan stranden en jachthavens die aan de campagne deelnemen en aangetoond hebben schoon en veilig te zijn. De locatie wordt fysiek begrenst door duinen (zuidelijk). De informatievoorziening is doormiddel van een informatiebord duidelijk. Op dit bord is ook te lezen dat het strand van Ameland in 2007 is uitgeroepen tot het schoonste strand van Nederland. Er is een strandpaviljoen aanwezig. Op een drukke zomerse dag trekt Ameland Nes ongeveer 9750 bezoekers. Verder is het strand goed onderhouden en zijn er verschillende sanitaire voorzieningen aanwezig. Het strandpaviljoen, de douches en de toiletten zijn aangesloten op de riolering. In het zwemseizoen is een reddingsbrigade en een EHBO-post aanwezig. Uit de historische data-analyse van Ameland Nes komt naar voren dat in de periode 2003-2007 verhoogde concentraties van de fecale streptococcen zijn opgetreden in de tweede helft van het zwemseizoen van het jaar 2003. Op basis van de historische data-analyse lijkt de zonneschijnduur bij te dragen aan de verhoogde concentraties fecale streptococcen in het zwemwater. Tot 2006 zijn alleen metingen verricht om te voldoen aan de normen van de oude zwemwaterrichtlijn: concentraties thermotolerante bacteriën van de coligroep en concentraties fecale streptococcen. Beide microbiologische parameters voldeden op alle meetdagen aan de norm (2003-2007). De zwemwaterkwaliteit van Badstrand Nes wordt op basis van de nieuwe zwemwaterrichtlijn beoordeeld als “uitstekend” voor wat betreft de intestinale enterococcen concentraties en tevens als “uitstekend” voor wat betreft de Escherichia coli concentraties. Om in de toekomst te blijven voldoen aan de kwalificatie “uitstekend” voor beide parameters zijn mogelijke besmettingsbronnen in kaart gebracht. Uit de gebiedsbeschrijvingen, het veldbezoek, de historische data-analyse en de bestudering van kaarten van de omgeving van Ameland Nes is naar voren gekomen dat er meerdere potentiële bronnen te onderscheiden zijn:
• • • • •
Bezoekers Honden Paarden Watervogels Recreatievaart en beroepsvaart
Met behulp van het spreadsheet model ZWEMPROF is bekeken in hoeverre deze bronnen invloed hebben op de zwemwaterkwaliteit. Uit de berekeningen is naar voren gekomen dat de potentiële bronnen geen invloed hebben op de zwemwaterkwaliteit.
21
8
AANBEVELINGEN EN MAATREGELEN
De zwemwaterkwaliteit van Ameland Nes is voor alle microbiologische parameters beoordeeld als “uitstekend”. Uit de analyse met ZWEMPROF komen geen belangrijke bronnen naar voren die op dit moment van invloed zijn op de zwemwaterkwaliteit van het badstrand. Om in de toekomst een goede zwemwaterkwaliteit te kunnen garanderen dienen de volgende maatregelen nageleefd te worden. • Voorlichting richting zwemmers Hoewel er voorlichtingsborden met gedragsregels aanwezig zijn blijft het belangrijk om de badgasten duidelijk te informeren over het gebruik van de zwemzone en te wijzen op het effect van hygiëne in de zwemzone. Door vooral duidelijke informatieborden te plaatsen blijven bacteriële verontreinigingen in de toekomst tot een minimum beperkt. Op de informatieborden staan in het kort de gedragregels voor het gebruik van het strand zoals, ‘maak gebruik van prullenbakken’ en ‘doe uw behoefte niet in het water. • Onderhoud sanitaire voorzieningen Tijdens het veldbezoek is gesignaleerd dat direct bij de zwemlocatie goede sanitaire toiletvoorzieningen aanwezig zijn. Van belang is dat deze voorzieningen en het onderhoud hiervan gehandhaafd blijven. Mochten deze voorzieningen ontbreken dan zijn bezoekers geneigd hun behoefte nabij of in het water te doen of resten af te spoelen in de zwemzone. Dit leidt bij hoge bezoekersaantallen tot bacteriologische verontreiniging. Het belang van goede, schone sanitaire voorzieningen is daarom evident. • Meten nieuwe parameters E-coli en intestinale enteroccen. Uit de analyse van de historische data is naar voren gekomen dat de microbiologische parameters Ecoli en intestinale enterococcen op dit moment niet worden gemeten. Het is aan te bevelen deze parameters in de toekomst in het meetprogramma op te nemen om zo te voldoen aan de nieuwe zwemwaterrichtlijn.
22
9
LITERATUUR
DHV, 2005. KRW en oppervlaktewater, Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water. In opdracht van het Ministerie van Verkeer & Waterstaat, Rijkswaterstaat, RIZA. Europese Unie, 2006. Richtlijn 2006/7/EG van het Europees Parlement en de Raad van 15 februari 2006 betreffende het beheer van de zwemwaterkwaliteit en tot intrekking van Richtlijn 76/160/EEG. Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Rijkswaterstaat, 2005. Handreiking bij het opstellen van een zwemwaterprofiel. RIZA-Grontmij 21-06-05. Websites : www.ameland.nl www.ggd.nl www.minlnv.nl www.waddenzee.nl http://earth.google.com
23
BIJLAGE 1 Verslag veldbezoek Ameland Nes, 15 juli 2008 Aanwezigen:
Lars Brouwer, gemeente Ameland Andries Sybrandy, DHV
Dinsdagochtend 15 juli 2008 is het veldbezoek aan Ameland Nes uitgevoerd. Tijdens het veldbezoek was het zwaar bewolkt, maar toch zijn enkele zwemmers waargenomen. Er waren circa honderd wandelaars op het strand aanwezig. Badstrand Nes is een blauwe vlag locatie (foto A) en bestaat uit een circa 120 meter breed strand. De informatievoorziening is door middel van informatieborden erg duidelijk. Op dit bord is ook te lezen dat het strand van Ameland in 2007 is uitgeroepen tot het schoonste strand van Nederland. Het bord is te vinden bij de opgang van het strand (foto B). Tevens wordt informatie gegeven over de actuele veiligheidssituatie. Hierbij wordt gebruikt gemaakt van diverse vlaggen. Circa 150 meter ten noorden van de strandopgang wordt het watermonster voor de (zwem)waterkwaliteit genomen. De waterdiepte 50 meter vanaf de laagwaterlijn varieert sterk door de dynamische zandbanken en muien, de waterdiepte is gemiddeld 2 à 3 meter. Er is op deze locatie geen ballenlijn aanwezig. Badstrand Nes is goed te bereiken met zowel de auto als de fiets. De badplaats is ook te bereiken met het openbaar vervoer. Er is geen eigen parkeergelegenheid. Wel is het mogelijk gratis te parkeren bij hotels in de buurt. Het gaat hier om circa 200 parkeerplaatsen. Er is gelegenheid voor het stallen van fietsen. Badstrand Nes is op Ameland het drukst bezochte strand. Hier komen namelijk de meeste dagjesmensen omdat dit strand, in vergelijking met de overige stranden, het dichtste bij de aankomstplaats van de veerboot ligt. Op een drukke zomerdag zijn er maximaal rond de 9.750 bezoekers. Afhankelijk van het seizoen en het weer komen er gemiddeld ongeveer 700 bezoekers per dag naar het strand. In de duinen ten zuiden van de zwemwaterlocatie en ten westen van een bosgebied ligt camping Duinoord. "Duinoord" heeft een accommodatie voor ca. 2500 kampeergasten. De helft van het terrein is bestemd voor kampeerders. Het andere deel is gereserveerd voor vaste standplaatsen Op het strand ten noorden van de hoofdopgang is een reddingsbrigade aanwezig (foto C). De strandbewaking vindt plaats gedurende 1 juni tot en met 15 september; dagelijks van 10.00 uur tot 18.00 uur. Het bewaakte badstrand bestaat uit 250 meter strand aan weerzijden van de basislocatie, de strandunit, van de strandwacht. In de Strandunits zijn tevens eerste hulpposten geïntegreerd. Tegen de duinen ten noorden van de hoofdopgang is een strandpaviljoen aanwezig. Dit is een permanent paviljoen. Tussen de gemeente en de paviljoenhouder is afgesproken dat de paviljoenhouder het strand aan weerszijden van de opgang schoon houdt. De paviljoenhouder moet zorgen dat het er schoon is maar ook de strandwacht organiseren, ze spreken mensen aan op hun gedrag. De gemeente faciliteert door middel van zeer veel prullenbakken (foto D) op de badstranden, het beschikbaar stellen van een strandwacht unit en een boot. De gemeente betaalt verder mee aan de strandwachten. Op het strand zijn twee openbare douches aanwezig (foto E). Er zijn in het gebouwtje van de reddingsbrigade 2 herentoiletten en 2 damestoiletten aanwezig. Er is ook een invalidentoilet aanwezig. De gemeente heeft verder een loonbedrijf (Loonbedrijf Nagtegaal) aangesteld om het gehele strand (niet alleen de badstranden) schoon te maken. Dit bedrijft schouwt alle badstranden 1 keer per dag en als men denkt dat het nodig is wordt de strandschoonmaakmachine van de gemeente ingezet. Er worden op het strand af en toe evenementen georganiseerd. In 2008 heeft in week 24 op vrijdag, zaterdag en zondag het Ameland Rugby Festival plaatsgevonden.
Verschillende strandactiviteiten zoals Kitesurfen en Kitebuggiën/strandzeilen zijn ter hoogte van de zwemwaterlocatie verboden. Het is verboden te vliegeren op de strandgedeelten gelegen van 1000 meter ten oosten tot 1000 meter ten westen van de strandopgang. Volgens de heer Brouwer wordt er op deze locatie vrijwel noot gesurft. Van 1 mei t/m 15 september zijn paarden in de buurt van de strandovergang alleen toegestaan van 19.00 uur tot 07.00 uur. Buiten die periode mogen paarden op het gehele strand komen. Honden zijn toegestaan op het strand mits aangelijnd. Het aantal honden en paarden dat dagelijks op het strand aanwezig is wordt geschat op respectievelijk 40 en 5. Het paviljoen, het strandhotel, de strandwachtunit, de douches en toiletten en de overige bebouwing in de wijdere omgeving zijn aangesloten op de (pers)riolering. Tijdens het veldbezoek zijn kleine groepen meeuwen (foto F) op het strand waargenomen. Tijdens het zwemseizoen zijn gemiddeld 50 (water)vogels op het strand en binnen de zwemzone aanwezig. Op zomerse dagen met (zwerf)afval op het strand kan dit aantal oplopen tot ongeveer 100 à 200 vogels. Dhr. Brouwer geeft aan dat deze groepen geen overlast veroorzaken. Het strand heeft weinig last van algen en zeewier.
A
B
C
D
E
F
A-F. Foto’s genomen tijdens het veldbezoek
BIJLAGE 2 Betrokken organisaties Terreinbeheerder Gemeente Ameland Lars Brouwer Postbus 22 9160 AA Hollum telefoon: 0519-555547 Email:
[email protected] Strandpaviljoen De Buren Van Nes p/a Strandweg 65 9164 KA Buren Ameland Loon- en Aannemersbedrijf Nagtegaal V.O.F. Smitteweg 15 9162 EC Ballum telefoon: 0519-554165 Waterbeheerder locatie Rijkswaterstaat Noord-Nederland Zuidersingel 3 8911 AV Leeuwarden Postbus 2301 8901 JH Leeuwarden telefoon: 058-2344344 Rioleringsbeheerder Gemeente Ameland Postbus 22 9160 AA Hollum telefoon: 0519-555555 Email:
[email protected] Provincie Provincie Friesland Afdeling Omgevingsvergunningen en Toezicht Snekertrekweg 1 8912 AD Leeuwarden telefoon: 058-2925925
BIJLAGE 3 Protocol voor begrenzing van zwemwater 1. Meet vanaf de bij de zwemlocatie behorende strandopgang(en) langs de kust naar beide zijden 500 meter en markeer deze punten bij laag tij
2. Markeer punten op 50 m. vanaf de gemiddelde laag waterlijn
ja
4. Markeer punten op 50 m. vanaf de “gevaarlijke”zone
3. Is er sprake van een “gevaarlijke” functie binnen 50 m van de oever of voordat een diepte van 1,50 wordt bereikt? nee
5. Verbindt de punten in het water met een rechte lijn
6. Zijn er locatiespecifieke problemen? nee
=
Vraag
=
Actie
=
zwemwaterzone
8. De zwemwaterzone is het gebied binnen de twee punten op het strand en de twee punten in het water
ja
7. Controleer de locatiespecifieke richtlijnen *, indien relevant pas deze toe
*
Zie beschrijving op bladzijde 22
BIJLAGE 4 Invulblad ZWEMPROF ZWEMPROF Naam locatie: Datum beoordeling:
Ameland Nes 15-7-2008
ZWEMwaterPROFielen
Type en morfologie Type systeem breedte kanaal (m) gemiddelde diepte kanaal (m) Verversingsdebiet (m3/sec oppervlak zwemzone (m2) gemiddelde diepte in zwemzone ( oeverlengte zwemstrand (m)
Zwemmers kanaal
gemiddeld aantal per dag
2 100 500 3 5 50000 1,5 1000
700 aantal boten per dag 50 0 -
Schepen - recreatievaart - beroepsvaart Continue bronnen - RWZI - lozingen slachthuis of mestverwerkend bedrijf - jachthavens (continue belasting) Lokale bron (continu) - belasting E. coli (KVE/halfjaar) - belasting enterokokken (KVE/halfjaar)
Afstand tot aantal bij extreme drukte zwemplek (m) 9750 aantal boten bij extreme drukte 50 0 debiet (m3/s) 0 0 0
100 100
1 1
10000 10000 5000 100
1 1 1 1
40 5 200
-
-
40 5 200 overstort-volume (m3) 0 0 0 0 0 -
100 100 100
1 1 1
1000 1000 1000 50 1000 -
0 1 1 1 0,5 -
1000
1
-
Dieren op het zwemstrand/zwemzone - aantal honden/dag - aantal paarden/dag - watervogels Dieren buiten zwemzone - aantal honden/dag - aantal paarden/dagen - watervogels Incindentele bronnen - overstort gemengd stelsel - overstort gescheiden stelsel - ongezuiverde lozingen - afstromend wegwater Lokale bron (incidenteel) - concentratie E. coli (KVE/l) - concentratie enterokokken (KVE/l) Agrarisch achterland
concentratie 0 0
bodemtype aantal hectare
veen
2 0
mestsoort
Melkkoeien
3
Fractie naar zwemwater
