Naam:……………………………………………………
Schokland Werelderfgoed Kijktocht basis onderwijs
Opdracht 1 Bij de tekst ‘Schokland Werelderfgoed’ op de grond. 1a. De grote foto op de grond is gemaakt in 1930. Toen was Schokland nog een eiland. Waarom nu niet meer? Denk goed na en kies er 1: o Schokland is daarna opgeslokt door de zee. o Schokland is onderdeel van de Noordoostpolder geworden. o Er is tegenwoordig een brug tussen Schokland en de Noordoostpolder. 1b. Schokland heeft een plekje op de Werelderfgoedlijst. Dat is een lijst met bijzondere plekken en gebouwen over de hele wereld. Wanneer is Schokland op de lijst gekomen? Zoek het op in de tekst. …………………………………………………………………………………………………… 1c. Waarom werd Schokland op de Werelderfgoedlijst gezet, denk je? Zoek het op in de tekst. Kies er 1, 2 of 3: o Nederland heeft altijd gevochten tegen de gevaarlijke zee. Schokland is daar een voorbeeld van. o Nederland heeft veel moeras drooggemaakt om woongebied te maken. Schokland is daar een voorbeeld van. o Op Schokland leefden de mensen op een bijzondere manier met de Zuiderzee.
Opdracht 2 Bij de lampion ‘Prehistorie’ 2a. In de prehistorie was het IJsselmeergebied een moerasgebied. Er woonden eeuwenlang mensen. Wanneer was dat? Zoek het op in de tekst. Van……………….…… tot ………………… voor Christus. 2b. Hoe lang geleden is het antwoord op vraag 2a? Reken het zelf uit. o ongeveer tienduizend jaar geleden. o ongeveer vijfduizend jaar geleden. o ongeveer duizend jaar geleden. 2c. Bekijk de twee foto’s op de lampion. Je ziet er archeologen aan het werk. Ze graven naar resten van vroeger. Waarom doen ze dat, denk je? Kies er 1: o Ze zoeken goud en kostbare voorwerpen. o Ze zoeken voorwerpen om in museum Nieuw Land neer te zetten. o Ze zoeken naar informatie over de mensen van vroeger. 2d. Wat hebben de archeologen teruggevonden van de mensen uit de prehistorie? Zoek het op in de tekst. 1. ……………………………………. 2. ……………………………………. 3. …………………………………….
1d. Zoek in de tekst twee monumenten die ook op de Werelderfgoedlijst staan.
4. …………………………………….
……………………………………………………………………………………………………
5. …………………………………….
1
Opdracht 3 Bij de lampion ‘Zeeweringen’ 3a. Schokland is niet altijd een eiland geweest. In de Middeleeuwen was er nog een verbinding met het vaste land. Wat is de naam van zo’n ‘bijna-eiland’? Zoek het op in de eerste zin.
4b. Op de terp Zuidpunt woonden geen mensen. De andere drie terpen waren wel bewoond. Wat waren hun namen? Zoek ernaar op de tekening op de lampion. 1. …………………………………….………………………………………………… 2. …………………………………….…………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………… 3. …………………………………….………………………………………………… 3b. De zee knabbelde steeds stukjes van het eiland af. En bij storm zelfs heel grote stukken! Welke zee was dat? Zoek het op in de tekst. …………………………………………………………………………………………………… 3c. De bewoners wilden natuurlijk niet dat Schokland zou verdwijnen! Daarom bouwden ze zeeweringen langs de kust. Bekijk de tekening op de lampion. Daar zie je zo’n zeewering. Schrijf nu in je eigen woorden op hoe de Schokker zeewering eruit zag.
4c. Tussen de terpen waren loopplanken gemaakt. In de tentoonstelling zie je er ook eentje. Hoe werden die loopplanken genoemd? Zoek het op in de tekst. …………………………………………………………………………………………………… 4d. De loopplanken op Schokland waren maar heel smal. Elkaar passeren op zo’n plank was niet heel makkelijk. De Schokkers hadden er iets op bedacht. Hoe noemen we hun manier van elkaar passeren? Zoek het op in de tekst.
……………………………………………………………………………………………………
3d. De zeeweringen waren stevig gemaakt. Toch gingen ze niet lang mee. Kleine zeediertjes boorden gangen in het hout. Dat maakte de zeeweringen zwak. Welke zeediertjes waren dat? Zoek het op in de tekst.
Opdracht 5 Bij de lampion ‘Handel en visserij’ 5a. Rond 1400 leefden de mensen op de terp Emmeloord vooral van de handel. Met hun schepen voeren ze naar allerlei Zuiderzeehavens. Welke producten verhandelden ze? Zoek het op in de tekst.
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
Opdracht 4 Bij de lampion ‘Terpen’ 4a. Schokland werd steeds meer opgeslokt door de zee. Tweehonderd jaar geleden was er niet veel meer van over. Boven het water staken nog net vier terpen uit. Wat zijn terpen? Kies er 1: o Woonheuvels die door mensen zijn gemaakt. o Natuurlijke heuvels in het landschap. o Grote rotsblokken in het water.
5b. Wat is de naam van de vrachtschepen waarmee de Emmeloorders voeren? Zoek het op in de tekst. …………………………………………………………………………………………………… 5c. Vanaf 1450 werd de visserij steeds belangrijker voor Schokland. Op welke vissoorten visten de Schokkers? Zoek het op in de tekst. ……………………………………………………………………………………………………
2
5d. Na 1813 ging het niet goed met Nederland. De bevolking werd arm. De mensen konden geen vis meer betalen. Wat betekende dat voor de mensen van Schokland, denk je?
7b. Welke twee religies waren er op Schokland? Zoek het op in de tekst.
……………………………………………………………………………………………………
7c. Mensen van een andere religie trouwden soms met elkaar. Wij noemen dat een gemengd huwelijk. Hoe noemden de Schokkers dat? Zoek het op in de tekst.
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
Opdracht 6 Bij de lampion ‘Voeding’ 6a. De mensen op Schokland aten rond 1800 vaak hetzelfde. Wat aten zij vooral? Zoek het op in de tekst.
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
6b. het o o o
Wat aten de Schokkers verder nog vaak? Zoek op in de tekst. vlees spek vis
6c. Hoe zou jij het vinden om zo vaak hetzelfde te eten?
7d. Bekijk de foto van het gebouw op de lampion. Het is nu een museum. Wat is het eigenlijk voor een gebouw?
Opdracht 8 Bij de lampion ‘Vuurbaak’ 8a. Bekijk de foto met het schip erop. Links in de hoek zie je de vuurbaak van Schokland. Er komt rook vanaf. Ken jij een ander woord voor vuurbaak? ……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… 6d. Bekijk de kookpot op de foto. Er werd in gekookt en gebakken. Maar niet op een open vuur. Hoe dan wel? Je leest het in de onderste zin.
8b. De vuurbaak stond op Ens, een deel van Schokland. Ens hoorde bij Overijssel. Schippers die een Overijsselse haven binnenvoeren moesten geld betalen. Met dat geld werd de vuurbaak onderhouden. Wat is de naam van die ‘vuurbaakbelasting’? Zoek het op in de tekst.
…………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………
Opdracht 7 Bij de lampion ‘Religie’ 7a. De mensen op Schokland waren heel religieus. Wat is een ander woord voor ‘religie’? Kies er 1: o opstand o geloof o gewoonte
8c. Schokland was niet het enige eiland met een vuurbaak. Bekijk de landkaart op de lampion. Welk ander eiland in de Zuiderzee had ook een vuurbaak? …………………………………………………………………………………………………… 8d. Waarvoor waren deze twee vuurbaken heel belangrijk? Kies er 1: o Voor de bewoners van de eilanden zelf. o Voor de bewoners op het vaste land. o Voor de scheepvaart op de Zuiderzee.
3
Opdracht 9 Bij de lampion ‘Armoede’ 9a. Rond 1800 had Schokland één van de grootste vissersvloten van de Zuiderzee. Bijna alle bewoners leefden van de visvangst. Dat is mooi, maar ook gevaarlijk. Waarom? Kies er 1: o Als het slecht gaat met de visserij, is er niets anders om van te leven. o De Zuiderzee zou leeggevist kunnen worden. o Het is ongezond om alleen van vis te leven.
10b. Bekijk de plaatjes op de lampion. Beschrijf de kleding van de Schokkers in je eigen woorden. - De mannen op Schokland dragen
9b. In 1838 besloot Overijssel om Schokland te helpen. Er werden twee kleine fabrieken geopend op het eiland. Wat waren dat voor fabrieken? Je leest het in de laatste zin van de tekst.
………………………………………………………………….………………………………..
………………………………………………………………….……………………………….. …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… - De vrouwen op Schokland dragen
…………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………… 9c. Lees in de laatste zin wanneer de fabrieken dicht gingen. Hoe lang hebben ze ongeveer bestaan? …………………………………………………………………………………………………… 9d. Bekijk de foto van de Kamper Courant op de lampion. De krant is uit 1850. De voorpagina gaat over de nood op Schokland. In het stuk ‘Nederlanders!’ wordt een oproep gedaan. Wat voor oproep? Kies er 1: o Een oproep om eten te geven. o Een oproep om kleding te geven. o Een oproep om geld te geven.
Opdracht 10 Bij de lampion ‘Klederdracht’ 10a. Een ander woord voor klederdracht is ‘streekdracht’. Waarom dragen mensen klederdracht, denk je? Kies er 3: o Hun voorouders droegen deze kleding ook. o Ze willen er anders uitzien dan hun vrienden. o Het hoort bij hun stad of streek. o Ze zijn trots op hun stad of streek. o Ze vinden moderne kleding niet mooi.
10c. Een man bezoekt Schokland in 1845. Hij ziet dat de bewoners nog maar weinig klederdracht dragen. Ongeveer 30 jaar later is het kleurenplaatje op de lampion gemaakt. Wat zien we op het plaatje, denk je? Kies er 1: o Hoe de klederdracht van een Schokker vrouw er precies heeft uitgezien. o Hoe de klederdracht van een Schokker vrouw er misschien heeft uitgezien. 10d. Als jouw dorp of streek nog klederdracht had. Zou jij dat dan dragen? O ja, want ……………………………………………………………………………………………… O nee, want ……………………………………………………………………………………………
Opdracht 11 Bij de lampion ‘Ontruiming’ 11a. In 1858 vond de pastoor van Schokland dat het veel te slecht ging. Het eiland werd steeds vaker overspoeld door de zee. De mensen waren arm en er was hongersnood. De pastoor vroeg de regering om het eiland te ontruimen. Wat is een ander woord voor ‘ontruimen’? Kies er 1: o leegmaken o opknappen o groter maken
4
11b. De koning van Nederland was het met de pastoor eens. Die koning was de overgrootvader van koningin Beatrix. Wat was zijn naam? Zoek het op in de tekst. …………………………………………………………………………………………………… 11c. In 1859 hadden alle Schokkers hun eiland verlaten. In 2009 is dat precies 150 jaar geleden. Hoeveel mensen woonden er in 1859 nog op Schokland? Zoek het op in de tekst. …………………………………………………………………………………………………… 11d. De regering was bang dat de Schokkers terug zouden komen. Daarom werden alle huizen afgebroken. Een paar gebouwen bleven staan. Welk gebouw is er (groot) op de lampion te zien? Kies er 1: o de kerk o het huis van de lichtwachter o een paar kleine huisjes
Opdracht 12 Bij de presentatie ‘Werelderfgoed’ 12a. Plekken of gebouwen die voor de mens belangrijk zijn geweest, noemen we Werelderfgoed. Nederland heeft er zeven. Bekijk de grote fotopanelen. Vul er dan steeds 1 in: Op de Nederlandse Werelderfgoedlijst staan: - een archeologisch monument, zoals Schokland. - bijzondere gebouwen, zoals
12b. Ga naar de computer naast het paneel ‘De Stelling van Amsterdam’. Zoek in elk werelddeel een Werelderfgoedplek op. Amerika Naam: ……………………………………………………………………………………………….. Land: ………………………………………………………………………………………………… Europa Naam: ……………………………………………………………………………………………….. Land: ………………………………………………………………………………………………… Afrika Naam: ……………………………………………………………………………………………….. Land: ………………………………………………………………………………………………… Azië Naam: ……………………………………………………………………………………………….. Land: ………………………………………………………………………………………………… Australië Naam: ……………………………………………………………………………………………….. Land: …………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………… -
plekken met bijzondere gebouwen, zoals ………………………………………………..………………………..………………
-
bijzondere gebieden, zoals ………………………………………………………………..………………………..
Nieuw Land Bezoekadres: Oostvaardersdijk 01-13, 8242 PA Lelystad Postadres: Postbus 73, 8200 AB Lelystad T (0320) 26 07 99 F (0320) 26 04 36 E
[email protected] I www.nieuwlanderfgoed.nl
5
