Naam:……………………………………………………
Schokland Werelderfgoed Kijktocht voortgezet onderwijs
Opdracht 1 Bij de tekst ‘Schokland Werelderfgoed’ op de grond. 1a. Deze luchtfoto is gemaakt rond 1930. Toen was Schokland nog echt een eiland. Waarom tegenwoordig niet meer? Bedenk het zelf.
Opdracht 2 Bij de lampion ‘Prehistorie’ 2a. In de prehistorie was het IJsselmeergebied een groot moerasgebied. We weten dat daar toen mensen woonden. Wanneer was dat? Zoek het op in de tekst.
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
1b. Schokland staat sinds 1995 op de Werelderfgoedlijst. Dat is een lijst met bijzondere plekken en gebouwen over de hele wereld. Waarom is Schokland op de lijst gezet? Zoek in de tekst naar de redenen. Noem er 2. Reden 1: ……………………………………………………………………………………………… Reden 2: ……………………………………………………………………………………………… 1c. Waarom is het belangrijk dat plekken als Schokland op de Werelderfgoedlijst komen, denk je? Kies er 1,2 of 3. o Omdat ze dan worden beschermd, onderhouden en bewaard voor de toekomst. o Omdat cultuurliefhebbers dan weten waar ze zulke plekken kunnen vinden. o Omdat die plekken dan over de hele wereld bekend raken. 1d. Bekijk (vanaf hier!) de enorme foto die achteraan in de tentoonstelling hangt. Je ziet Schokland aan de horizon liggen. De foto is genomen vlak na de drooglegging van de Noordoostpolder. Leg uit waaraan je dit kunt zien. ……………………………………………………………………………………………………
2b. Bekijk de twee foto’s op de lampion. Je ziet er archeologen aan het werk. Ze graven in de bodem op zoek naar resten uit het verleden. Waarom doen ze dat, denk je? Kies er 1. o Omdat er kostbare voorwerpen tussen zitten die veilig opgeborgen moeten worden. o Omdat die resten hen meer vertellen over de mensen van vroeger. o Om mooie voorwerpen te zoeken voor in museum Nieuw Land. 2c. Lees in de tekst welke archeologische vondsten gedaan zijn. Wat weet je nu over de leefwijze van de prehistorische mens? ……………………………………………………………………………………………………
2d. Tussen welke twee belangrijke prehistorische culturen is een verband ontdekt, bij de opgravingen rond Schokland? Zoek het op in de tekst. 1. …………………………………………………………………………………………………… 2. ……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
1
Opdracht 3 Bij de lampion ‘Zeeweringen’ 3a. De bodem van Schokland bestond vooral uit veen; een heel vochtige grondsoort. Schokland stak niet ver boven het water uit. Wat heeft men in de Middeleeuwen gedaan waardoor het eiland nog lager kwam te liggen? Zoek het op in de tekst.
4c. De bewoners van Schokland werden Schokkers genoemd. Leg uit dat dit zowel een scheldwoord, als een gewone benaming is. Gebruik de tekst op de lampion als bron.
……………………………………………………………………………………………………
Het is een gewone benaming omdat
3b. De zee knabbelde steeds stukjes van het laaggelegen eiland af. Bij stormvloed zelfs grote stukken! Wat deed men vanaf ongeveer 1250 om deze landafslag te voorkomen? Zoek het op in de tekst.
……………………………………………………………………………………………………
Het is een scheldwoord omdat ……………………………………………………………………………………………………
4d. Tussen de terpen waren loopplanken gemaakt. Je ziet er in de tentoonstelling ook eentje. Wat is de benaming van zo’n loopplank? Zoek het op in de tekst.
…………………………………………………………………………………………………… 3c. Wat deed men vanaf 1600 om de landafslag tegen te gaan? Zoek het op in de tekst. …………………………………………………………………………………………………… 3d. De oplossing uit vraag 3c leek een goede, maar werkte uiteindelijk toch niet. Waarom niet?
Opdracht 5 Bij de lampion ‘Handel en visserij’ 5a. Rond 1400 leefden de mensen op de terp Emmeloord vooral van de handel. Met hun schepen voeren ze naar allerlei Zuiderzeehavens. Welke producten verhandelden ze? Zoek het op in de tekst.
…………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………
Opdracht 4 Bij de lampion ‘Terpen’ 4a. Schokland werd steeds meer opgeslokt door de Zuiderzee. Tweehonderd jaar geleden was er niet veel meer over dan vier terpen. Die staken nog net boven het water uit. Wat zijn terpen?
…………………………………………………………………………………………………… 4b. Op de terp Zuidpunt woonden geen mensen. De andere drie terpen waren wel bewoond. Zoek hun namen op op de tekening op de lampion.
5b. Vanaf 1450 werd de visserij steeds belangrijker voor de bewoners van Schokland. Op welke vissoorten visten zij? Zoek het op in de tekst. …………………………………………………………………………………………………… 5c. Van 1795 tot 1813 hoorde Nederland bij Frankrijk. Hoe noemen we deze periode? Zoek het op in de tekst. ……………………………………………………………………………………………………
1. …………………………………….
5d. De Franse overheersing is niet goed geweest voor de Nederlandse economie. Hoe merkte men dit op Schokland? Gebruik de tekst op de lampion als bron. ……………………………………………………………………………………………………
2. …………………………………….
……………………………………………………………………………………………………
3. …………………………………….
2
Opdracht 6 Bij de lampion ‘Voeding’ 6a. De mensen op Schokland aten rond 1800 niet heel gevarieerd. Wat aten zij vooral? Zoek het op in de tekst
7d. Bekijk de foto van het gebouw op de lampion. Welke informatie geeft de tekst over het gebouw? 1.………………………………………………………………………………………………… 2.…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………… 3.………………………………………………………………………………………………… 6b. De Schokkers aten ook vaak vis. Waarom is dit logisch? …………………………………………………………………………………………………… 6c. Waarom was akkerbouw niet mogelijk op het eiland? Zoek in de tekst naar 2 redenen hiervoor. Reden 1: ……………………………………………………………………………………………… Reden 2: ……………………………………………………………………………………………… 6d. Bekijk de kookpot op de foto. Hierin werd gekookt en gebakken. Op welke bijzondere manier werd dat gedaan? Zoek het op in de tekst.
Opdracht 8 Bij de lampion ‘Vuurbaak’ 8a. Bekijk de foto met het schip erop. Links in de hoek zie je de vuurbaak van Schokland. Leg in eigen woorden uit wat een vuurbaak is. …………………………………………………………………………………………………… 8b. De vuurbaak stond op Ens, een deel van Schokland. Ens hoorde bij Overijssel. Schippers die een Overijsselse haven binnenvoeren moesten ‘Enssergeld’ betalen. Wat gebeurde er met dat ‘Enssergeld’? Zoek het op in de tekst. ……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………
8c. Schokland was niet het enige eiland met een vuurbaak. Bekijk de landkaart op de lampion. Welk ander eiland in de Zuiderzee had er ook een?
Opdracht 7 Bij de lampion ‘Religie’ 7a. De mensen op Schokland waren heel religieus. Wat is een ander woord voor ‘religie’? Bedenk het zelf.
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
7b. Welke twee religies waren er op Schokland? Zoek het op in de tekst.
Opdracht 9 Bij de lampion ‘Armoede’ 9a. Rond 1800 had Schokland één van de grootste vissersvloten van de Zuiderzee. Bijna alle bewoners leefden van de visvangst. Dat is mooi, maar voor de vissers ook gevaarlijk. Waarom? o Omdat er overdag dan niemand op het eiland was om de huizen te bewaken. o Omdat er geen andere bron van inkomsten is als het slecht gaat met de visserij. o Omdat er kans bestaat op overbevissing.
…………………………………………………………………………………………………… 7c. Mensen van een andere religie trouwden soms met elkaar. Hoe noemden de Schokkers zo’n gemengd huwelijk? Zoek het op in de tekst. ……………………………………………………………………………………………………
8d. Deze twee vuurbaken waren voor de scheepvaart heel belangrijk. Waarom? Bedenk het zelf.
3
9b. In 1838 besloot Overijssel om Schokland te helpen. Op welke manier? …………………………………………………………………………………………………… 9c. Waarom is deze hulpactie uiteindelijk niet gelukt? …………………………………………………………………………………………………… 9d. Bekijk de foto van de Kamper Courant uit 1850. In het stuk ‘Nederlanders!’ wordt een oproep gedaan. Wat voor oproep?
10c. Een man bezoekt Schokland in 1845. Hij ziet dat de bewoners nog maar weinig klederdracht dragen. Ongeveer 30 jaar later, rond 1875, wordt het kleurenplaatje op de lampion gemaakt. Wat zien we op het plaatje, denk je? o Hoe de klederdracht van een Schokker vrouw er precies heeft uitgezien. o Hoe de klederdracht van een Schokker vrouw er misschien heeft uitgezien. o Hoe de klederdracht van een Schokker vrouw er uitzag in 1875. 10d. Bedenk een reden waarom bijna niemand in Nederland meer klederdracht draagt.
…………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… Opdracht 10 Bij de lampion ‘Klederdracht’ 10a. Een ander woord voor klederdracht is ‘streekdracht’. Welke woorden hebben te maken met het dragen van klederdracht, denk je? O trots O traditie O individu O eigenwijs O vrolijkheid O modegevoelig O gezelligheid O keuze O groepsgevoel O gewenning O koppigheid O schaamte 10b. Bekijk de plaatjes op de lampion. Beschrijf de klederdracht van Schokland in je eigen woorden.
……………………………………………………………………………………………………
Opdracht 11 Bij de lampion ‘Ontruiming’ 11a. In 1858 besloot de regering om Schokland te ontruimen. Het eiland werd steeds vaker overspoeld door de zee en er was grote armoede en hongersnood. Wie had de regering gevraagd om Schokland te ontruimen? Zoek het op in de tekst. …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………
-
De mannen op Schokland dragen
………………………………………………………………….……………………………….. …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… -
De vrouwen op Schokland dragen
11b. De bewoners wilden niet van hun geliefde eiland weg. Maar de koning van Nederland, Willem III, was het met de pastoor eens. In 1859 werd Schokland ontruimd. En jij? Had jij ook voor ontruiming gekozen? O ja, want…………………………………………………………………………………………. O nee, want………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………
11c. In 1859 hadden alle Schokkers hun eiland verlaten. Dat is dit jaar precies 150 jaar geleden. Hoeveel mensen woonden er in 1859 nog op Schokland? Zoek het op in de tekst. ……………………………………………………………………………………………………
4
11d. De regering was bang dat de Schokkers terug zouden komen naar hun eiland. Welke maatregelen werden genomen om dat te voorkomen? ……………………………………………………………………………………………………
Opdracht 12 Bij de presentatie ‘Werelderfgoed’ 12a. Er zijn over de hele wereld bijzondere plekken of gebouwen die voor de mens belangrijk zijn geweest. Die plekken of gebouwen noemen we Werelderfgoed. Nederland heeft zeven van zulke Werelderfgoedplekken. Bekijk de panelen om de computers heen. Vul dan in: Op de Nederlandse Werelderfgoedlijst staan - een archeologisch monument, zoals Schokland. - bijzondere gebouwen, zoals …………………………… en …………………………….………………….………………….…………………….. - plekken met bijzondere gebouwen, zoals …………………………………….. en ..…………………………………………. - een bijzonder gebied, zoals ……………………………………………………………………………………………
Afrika Naam: …………………………………………………………………………………………………… Soort erfgoed: …………………………………………………………………………………………………… Land: …………………………………………………………………………………………………… Azië Naam: …………………………………………………………………………………………………… Soort erfgoed: …………………………………………………………………………………………………… Land: …………………………………………………………………………………………………… Australië Naam: …………………………………………………………………………………………………… Soort erfgoed: …………………………………………………………………………………………………… Land: ……………………………………………………………………………………………………
12b. Ga naar de computer naast het paneel ‘De Stelling van Amsterdam’. Zoek in elk werelddeel een Werelderfgoedplek op.
Amerika Naam: …………………………………………………………………………………………………… Soort erfgoed: (bijvoorbeeld: natuurgebied, tempel, huis) ..…………………………........................................ Land: …………………………………………………………………………………………………… Europa Naam: …………………………………………………………………………………………………… Soort erfgoed: …………………………………………………………………………………………………… Land: ……………………………………………………………………………………………………
Nieuw Land Bezoekadres: Oostvaardersdijk 01-13, 8242 PA Lelystad Postadres: Postbus 73, 8200 AB Lelystad T (0320) 26 07 99 F (0320) 26 04 36 E
[email protected] I www.nieuwlanderfgoed.nl
5
