ICT IN HET (BASIS) ONDERWIJS

ICT IN HET (BASIS) ONDERWIJS. Een Werkbundel maken voor leerkrachten en ijverige leerlingen in het (basis) onderwijs 2002-2003

augustus 2002 Laatst bijgewerkt op 2/11/2003 © Kurt Dossche

INHOUD 1 2

Voorwoord .................................................................................................................4 Computer starten ......................................................................................................5 2.1 Onderdelen ..........................................................................................................5 2.2 Power aan! ...........................................................................................................6 2.2.1 Computerkast................................................................................................6 2.2.2 Monitor ..........................................................................................................6 2.2.3 Opstarten ......................................................................................................6 3 Bureaublad – Windows 98 ........................................................................................7 3.1 Een programma starten van het bureaublad ........................................................7 3.2 De knop “Start” .....................................................................................................7 3.3 Het bureaublad bewerken ....................................................................................8 3.3.1 Pictogrammen schikken ................................................................................8 3.3.2 Pictogrammen uitlijnen..................................................................................8 3.3.3 Pictogrammen als snelkoppeling maken.......................................................9 3.3.4 Eigenschappen .............................................................................................9 3.3.4.1 Achtergrond ...........................................................................................9 3.3.4.2 Schermbeveiliging................................................................................10 3.3.4.3 Instellingen...........................................................................................11 4 MS Word...................................................................................................................12 4.1 Een nieuw document maken ..............................................................................12 4.1.1 Vooraf .........................................................................................................12 4.1.2 Een gewone pagina ....................................................................................12 4.1.3 Speciale pagina’s............................................................................................12 4.1.3.1 Marges .................................................................................................13 4.1.3.2 Papierformaat ......................................................................................13 4.1.3.3 Papierinvoer.........................................................................................13 4.1.3.4 Indeling ................................................................................................13 4.1.4 Speciale toetsen..........................................................................................13 4.2 Je document opslaan .........................................................................................15 4.2.1 Opslaan.......................................................................................................15 4.2.2 Opslaan als .................................................................................................15 4.3 Een opgeslagen document openen....................................................................15 4.4 Werkbalken ........................................................................................................17 4.4.1 Standaard werkbalk ....................................................................................17 4.4.2 Werkbalk bijvoegen.....................................................................................17 4.4.3 Werkbalken aanpassen...............................................................................17 4.5 Tekst opmaken...................................................................................................18 4.5.1 Titels & ondertitels.......................................................................................18 4.5.2 Uitlijnen .......................................................................................................18 4.5.3 Vet, cursief & onderlijnen ............................................................................19 4.5.4 Knippen, kopiëren en plakken .....................................................................19 4.6 Figuur invoegen..................................................................................................20 4.6.1 Een figuur vanuit een Clip-Art-illustratie ......................................................20 4.6.2 Een figuur vanuit een bestand.....................................................................20 4.6.3 Figuren & tekst knippen/kopiëren en plakken vanuit een applicatie ............21 4.6.3.1 Figuur...................................................................................................21 4.6.3.2 Tekst ....................................................................................................21 4.6.3.3 Wisselen tussen applicaties .................................................................21

2/41 Maken van werkbundels in het basisonderwijs – digitaleschool.be laatst bijgewerkt op 2/11/03

4.6.4 Een foto van een digitale camera (HP315) .................................................21 4.6.5 Een foto scannen met behulp van MS Photo-editor ....................................24 4.7 Eigenschappen van de figuur.............................................................................24 4.8 Inhoudstafel laten genereren..............................................................................25 4.9 Zelf een opmaakprofiel definiëren ......................................................................26 4.9.1 Eerste werkwijze .........................................................................................26 4.9.2 Tweede werkwijze.......................................................................................26 5 Bestanden met anderen uitwisselen......................................................................27 5.1 Windows verkenner............................................................................................28 5.1.1 Bestanden ...................................................................................................28 5.1.2 Gegevensdragers........................................................................................29 5.1.3 Folders ........................................................................................................30 5.1.4 De Verkenner ..............................................................................................30 5.1.5 Aanmaken van folders ................................................................................31 5.1.6 Kopiëren van bestanden (folders) ...............................................................32 5.1.7 Verplaatsen van bestanden (folders) ..........................................................32 5.1.8 Naam wijzigen van bestanden (folders) ......................................................32 5.1.9 Verwijderen van bestanden (folders)...........................................................32 5.1.10 Terugzetten van bestanden (folders) ..........................................................32 5.1.11 Formatteren van een diskette......................................................................33 5.1.12 Een diskette kopiëren..................................................................................33 5.2 Scannen met anti-virusprogramma ....................................................................34 5.3 Hoe scannen? ....................................................................................................34 5.4 Wat zijn virussen ? .............................................................................................35 5.4.1 Wat is een Computervirus? .........................................................................35 5.4.2 Soorten virussen .........................................................................................35 5.4.2.1 Bootsector- of opstartsector virussen...................................................35 5.4.2.2 Bestandsvirussen.................................................................................35 5.4.2.3 Hoaxes of nepvirussen.........................................................................36 5.4.2.4 Macrovirussen......................................................................................36 5.4.2.5 Trojaanse paarden ...............................................................................36 5.4.2.6 Wormen ...............................................................................................36 5.4.2.7 Aanvulling ............................................................................................36 5.4.2.8 Hoe herken ik een computervirus op mijn PC? ....................................37 5.4.2.9 Hoe kan je je beschermen tegen computervirussen? ..........................37 6 Documenten automatiseren ...................................................................................38


1

Voorwoord

Deze cursus heeft als einddoel om jullie leerkrachten - en leerlingen – in staat te stellen een werkbundel wero, taal, … samen te stellen, ook al heb je nog “nooit” een computer gezien. Zie het als een naslagwerk waarnaar je kan teruggrijpen in geval van nood. Bij de samenstelling is uitgegaan van een MS Windows 98SE, een MS Office 2000 en een MS Internet Explorer 6.0, omdat dit configuraties zijn die frequent voorkomen in de scholen waar ik werkzaam ben als ICT-coördinator. Als je een ander systeem hebt, kan de vorm of kleur van een knop een beetje verschillen, maar in wezen blijft de werkwijze dezelfde. Lees wat op je scherm staat en veel problemen worden op die manier verholpen. De gebruikte programma’s zijn de Nederlandstalige versies, deze zijn meestal geïnstalleerd in de diverse scholen en bij de leerkrachten en leerlingen thuis. Dezelfde werkbundel kan je gebruiken om leerlingen van de derde graad wegwijs te maken in (basis) Windows en (basis) Word. Na deze cursus moet je in staat zijn om zelf een werkbundel samen te stellen zoals deze. Je zal merken bij het doorlopen van deze werkbundel dat sommige informatie heel uitgebreid is en niet onmiddellijk aan jou besteed (vb. de achtergrondinformatie bij virussen.) Geen nood, deze is enkel als achtergrondinfo bedoeld en niet noodzakelijk om een werkbundel te kunnen samenstellen. Deze werkbundel bevat informatie die onder © of ™ valt, doch is uitsluitend bedoeld voor educatieve doeleinden. Indien je meent dat dit recht geschonden is, gelieve dan te mailen. Indien je onvolkomenheden vindt in deze cursus of je wil meer uitleg zien bij een bepaald onderdeel, mail mij gerust. Ik heb zeker niet de pretentie volledig te zijn of een handboek MSWord te schrijven, maar er zou wel voldoende uitleg aanwezig moeten zijn om met de basis aan de slag te kunnen. De beschikbare cursussen zijn steeds aan revisie onderhevig.

Veel succes ! Kurt Dossche ICT-coördinator [email protected] www.digitaleschool.be


2

Computer starten

2.1

Onderdelen

Elke computer ziet er ietwat anders uit, maar meestal heb je bij elke computer vier grote onderdelen die we direct zien: de monitor (=scherm) de computerkast (dit is de computer) een klavier een muis

een klassieke muis

een trackball

een muistablet

De computer kan verschillende vormen hebben, maar in feite maakt het niet uit welke vorm je computerkast heeft. Enkel als je aan grote uitbreiding denkt met jazz, zip, verwisselbare schijven, extra dvd-rom, dvd-writer, … is het belangrijk om een (maxi-)tower te hebben met voldoende sleuven. In elk ander geval bekijk je best eens vooraf waar je de computer zal zetten om te beslissen welke kast je kiest. De kostprijs van een tower of een desktopmodel is (bij onze huisleverancier) dezelfde.

Hierboven: een desktopmodel; dikwijls wordt de monitor bovenop de computerkast gezet. Voor kinderen staat de monitor dan meestal te hoog. Links: een towermodel. Deze modellen staan meestal naast de monitor of op de grond als het maxi-towers zijn. Je hebt mini-, midi-, en maxi-towers, naargelang de grootte. Towerkasten kunnen meestal meer apparaten herbergen (tweede cd-writer, dvd, verwisselbare harddisk-lade, …)


2.2

Power aan!

2.2.1

Computerkast

Om de computer te starten zet je de Power-knop aan (aan-uitschakelaar). Let op: kijk vooraf eens als je computer wel degelijk uit staat (er brandt geen (groen) lampje). Soms kan het gebeuren dat je computer wél aanstaat, maar dat je het op het eerste zicht niet ziet. In dit geval is je computer of je scherm in slaapstand gegaan. Om hem terug te activeren ‘rijd’ je even rond met je muis of druk je even de spatiebalk in. 2.2.2

Monitor

Let ook op dat je monitor aanstaat. Normaal gezien staat deze altijd aan als je de computer aanzet. Een (meestal groen) controlelampje vertelt je of je scherm aanstaat. Een amberkleurig lampje betekent meestal dat je monitor uitgeschakeld is. Zet hem aan met de aan-uitschakelaar. 2.2.3

Opstarten

Je computer zal nu starten. Je ziet MS Windows 98 (=je besturingssysteem of Operating System) starten en je hoort je harde schijf lezen. Alle iconen (=tekeningetjes op je scherm) komen tevoorschijn en je muispijl is een zandlopertje. Wacht tot je computer volledig is gestart vooraleer iets te doen !


3

Bureaublad – Windows 98

3.1

Een programma starten van het bureaublad

Op je bureaublad of desktop (het scherm dat je ziet als je computer net is opgestart) staan allemaal iconen. Dit zijn sneltoetsen om een bepaald programma te starten. Je doet dit door erop te dubbelklikken of één keer te klikken en dan op de “entertoets” te drukken. Dit is handig om te gebruiken in lagere klassen, bij kinderen die het dubbelklikken nog niet goed onder de knie hebben of bij personen die er altijd in slagen om de iconen van het bureaublad door of bovenop elkaar te zetten.

3.2

icoon

startknop

De knop “Start”

Via de “Start-”knop (onderaan links) kan je programma’s starten, documenten openen, je favoriete websites (bookmarks) op het internet direct openen en … je computer afsluiten. Zoals onderstaand voorbeeld toont, start je de programma’s op via de knop “Programma’s”. Soms gebeurt het dat de programma’s nog onderverdeeld zijn in submappen, zoals in het voorbeeld hieronder bij de programmagroep “miclogic”.


Als je voor “Documenten” kiest, krijg je een lijst met de laatst geopende documenten. Dit is handig, als je een document op verschillende tijdstippen wil bewerken, of als je een werkbundel (zoals deze) gedurende meerdere dagen verder afwerkt. Onder “Favorieten” heb je alle Favoriete Webpaginalinks (Bookmarks) staan. Je kan met andere woorden heel vlug naar deze webpagina’s gaan zonder eerst je Browser (dit is een programma waarmee je kan surfen op het internet) zoals Internet Explorer, Netscape, Mozilla, … te openen. Ook “Office” heeft een paar snelkoppelingen die je direct kan aanklikken via de startbalk. Je computer afsluiten doe je via “Afsluiten”. Let wel: bij sommige computers moet je achteraf nog de aan-uitschakelaar manueel bedienen, andere computers schakelen zichzelf helemaal uit. Blijft je scherm hangen op “Je kan nu je computer uitschakelen” (oranje letters op een zwart veld), dan ga je best op zoek naar een schakelaar.

3.3

Het bureaublad bewerken

3.3.1

Pictogrammen schikken

Zoals hierboven reeds aangehaald, slagen sommigen er steeds in om de pictogrammen bovenop elkaar te zetten, door elkaar te zetten, … Het makkelijkst om van dit vervelend gedoe met pictogrammen af te raken is kiezen voor “pictogrammen Automatisch Schikken”. Volg hierbij volgende procedure.

Rechtsklik met je muis op een ‘lege’ plaats op je bureaublad. Vervolgens krijg je bovenstaand scherm. Kies hier voor “Pictogrammen schikken” en zorg ervoor (door erop te klikken) dat “Automatisch schikken” aangevinkt staat. 3.3.2

Pictogrammen uitlijnen Als je zelf de schikking van je pictogrammen wil bepalen en je wil de pictogrammen toch netjes op een lijn zetten, kan je gebruik maken van de functie “pictogrammen uitlijnen”. Je pictogrammen zullen uitgelijnd worden op een virtueel raster zodat deze netjes op een lijn staan. Op die manier kan je vrij geplaatste iconen toch netjes schikken op je bureaublad.


3.3.3

Pictogrammen als snelkoppeling maken

Pictogrammen op je bureaublad zetten is in Windows 98 heel gemakkelijk. Ga via het menu “Start” en “Programma’s” naar het gewenste programma waarnaar je een snelkoppeling wil op je bureaublad. Rechtsklik met je muis op dat programma en kies voor “kopiëren naar” > “Bureaublad (snelkoppeling maken)” zoals is weergegeven in het onderstaand scherm.

Hierop rechtsklikken !

Een snelkoppeling van “Microsoft PowerPoint” zal op je bureaublad verschijnen.

3.3.4 3.3.4.1

Eigenschappen Achtergrond Een achtergrond kan je gemakkelijk aanpassen en geeft je computer een persoonlijke touch. Je kan eigenlijk om het even welke foto of afbeelding gebruiken, zolang je deze maar op je computer kan opslaan. Je kan afbeeldingen gebruiken in verschillende beeldformaten.

Hoe ga je nu te werk ? Ga op het bureaublad staan en rechtsklik met je muis. Op het onderstaand scherm kies je voor “Eigenschappen”. Hier biedt Windows je de keuze uit een aantal standaard achtergronden. Je kan deze dan nog Centreren (=in het midden weergeven); Naast elkaar plaatsen (=meerdere kopies naast en onder elkaar) of Spreiden (=je afbeelding uitsmeren over het volledige scherm). Via de knop “Bladeren” kan je navigeren (bladeren) naar je eigen afbeeldingen en deze als achtergrond gebruiken.


Zorg ervoor dat je afbeeldingen niet te groot zijn (niet groter dan pakweg 100KB). Gebruik indien nodig PhotoEditor of een ander programma om de bestandsgrootte binnen aanvaardbare grenzen te brengen. Let bij de keuze van de achtergrond ook op eventuele storende factoren als je van plan bent snelkoppelingen op je bureaublad te plaatsen.

3.3.4.2

Schermbeveiliging

In hetzelfde venster “Eigenschappen” heb je een tweede tabblad “Schermbeveiliging”. Schermbeveiligingen komen in allerlei vormen en kleuren voor. Standaard zitten er al heel wat in Windows en op het internet zijn er nog letterlijk duizenden andere te vinden. Let hiermee wel op. Als je een andere schermbeveiliging kiest dan een die standaard bij Windows geleverd is, ga je in een aantal gevallen een programma installeren op je computer. Vermits je niet weet wie die schermbeveiliging geschreven heeft, kan het gebeuren dat er fouten in het programma (schermbeveiliging) zitten en je zo de goede werking van je Windows om zeep helpt.

Eigenlijk is de regel: “Als je computer werkt, blijf van de instellingen af!” en “Installeer zo weinig mogelijk op je computer!” Als je dan toch wil experimenteren, zorg voor een verwisselbare schijf of een tweede computer die je voorbehoud om op te knoeien. Hoe verander je een schermbeveiliging? Klik met je rechtermuisknop op je bureaublad en kies “Eigenschappen”. Klik vervolgens op het tabblad van de “Schermbeveiliging”. Kies de gewenste schermbeveiliging en met “Instellingen” kan je de geselecteerde schermbeveiliging aanpassen naar je eigen wen-


sen. Wil je jezelf en andere gebruikers de das omdoen, kies dan voor “Beveiligd met wachtwoord” en stel je schermbeveiliging in op 1 minuut. Normaal wordt een schermbeveiliging dus geactiveerd zonder wachtwoordbeveiliging en met een wachttijd van 15 à 30 minuten. Energiebesparende functies van een monitor kunnen dan wel energiebesparend zijn, maar zorgen er soms voor dat je Windows “hangt” en je enkel nog kan ‘resetten’, mogelijks met verlies van werk tot gevolg.

3.3.4.3

Instellingen Het laatste tabblad uit datzelfde venster “Eigenschappen” geeft de beeldscherminstellingen weer. Voor onderwijsmensen is dit misschien het belangrijkste, vermits heel wat verschillende educatieve cdroms verschillende instellingen hanteren. Zeker cd-roms voor kleuters vragen nogal wisselende kleurinstellingen. Het bekende scherm “Instellen op 256 kleuren” of “Duizend kleuren” kan met deze instelling veranderd worden. Wordt er gevraagd naar 256 kleuren, kies dan voor “256 kleuren”. Wordt er naar duizend kleuren gevraagd, kies dan “Hoge kleuren (16-bits)”, zoals weergegeven in nevenstaand venster.

Kies vervolgens voor “OK” en pas het kleurenschema toe zonder de computer opnieuw op te starten. Kies vervolgens “OK”.


4

MS Word

4.1

Een nieuw document maken

4.1.1 Vooraf Als je een document maakt, tik je in principe alles in en ga je achteraf de opmaak doen. Het enige wat je eventueel eerst kan doen, is alle titels van hoofdstukken tikken. Maak deze titels enkel op met de opmaakfunctie ! 4.1.2 Een gewone pagina Bij het starten van Word, krijg je automatisch een A4-blad staand. Indien je dit formaat wenst, moet je niets extra doen. Je kan beginnen tikken. 4.1.3 Speciale pagina’s Je kan ook kiezen voor een speciaal papierformaat of een A4 liggend. Je doet dit in het menu ”Bestand”. Kies vervolgens binnen dit menu voor “Pagina-instellingen”. Als je deze knop niet onmiddellijk ziet staan, klik je op de dubbele pijl naar beneden en de rest van het menu komt naar beneden. Vervolgens krijg je onderstaand venster. Merk op dat dit venster vier tabbladen heeft. Van links naar rechts: Marges, Papierformaat, Papierinvoer en Indeling.


4.1.3.1 Marges In het tabblad “Marges” stel je de marges van je document in. Hou er evenwel rekening mee dat de meeste printers niet tot op de rand van je pagina kunnen afdrukken. Een marge vergroten kan wel handig zijn als je de werkbladen achteraf moet nieten. 4.1.3.2 Papierformaat Het papierformaat is in te stellen “staand” (=blad rechtop) of “liggend” (=blad horizontaal). Een liggend formaat met verkleinde marges is handig om te gebruiken als je wandplaten maakt. 4.1.3.3 Papierinvoer Papierinvoer laat je kiezen uit verschillende lades van je printer. In principe blijf je van deze instelling af. Deze functie kan wel nuttig zijn als je bv. een printer-copier aangesloten hebt op je computernetwerk en je wil op de lade met gekleurd, …. papier printen. 4.1.3.4 Indeling Indeling is te gebruiken als je bv. staande en liggende bladen binnen één document wil maken. Je kan een indeling selecteren vanaf een bepaald punt, voor even of oneven pagina’s (bv. om links en rechts in te binden bij recto-versokopies), regelnummers toe te voegen in (een deel van) je tekst, kaders rond de pagina te maken, …

4.1.4

Speciale toetsen

Shift = hoofdlettertoets: Druk deze in om een hoofdletter te tikken of de tekens die bovenaan je toetsen staan, zoals bv. de cijfers. Een speciaal geval is het deelteken op de letters. Druk de Shift-toets in, hou deze ingedrukt en druk op de deeltekentoets. Laat nu de toetsen los en druk de letter waarop het deelteken moet. Een deelteken is geplaatst op de letter bv. ë, ï, ü. Naar analogie werkt de ^-toets die onder het deelteken staat (dan zonder de shift te gebruiken.)


Shift-Lock = Caps-Lock: Deze toets houdt de hoofdlettertoets automatisch aan. Let op het lampje dat boven het numerieke klavier brandt. Je kan deze terug deactiveren door op de Shift of Shift-Lock te drukken (afhankelijk van de instellingen van je computer). Merk op dat het controlelampje dooft. Alt Gr = ‘alt-groot’ Op sommige toetsen staan rechts ook tekens (bv. @ (=at of apestaart) op de toets met het cijfer 2). Deze tekens kan je gebruiken door de AltGr in te drukken en vast te houden terwijl je de toets indrukt. Sommige tekens komen slechts tevoorschijn na het intoetsen van de volgende letter: de ‘tilde’ ~ is er zo een. Dit wordt nogal eens gebruikt bij webadressen: http://home.pi.be/~gvgbbeke (Spreek dit uit als ‘h t t p dubbelpunt slash slash home dot p i dot b e slash tilde g v g b beke’.) Backspace = terugkeertoets Dit veegt het teken (let op: een spatie is ook een teken) dat net vóór je cursor staat of geselecteerd werd uit. Del = Delete Dit veegt het teken (let op: een spatie is ook een teken) dat net ná je cursor staat of geselecteerd werd uit. Ins = Insert = invoegtoets Als je deze indrukt, kan je letters invoegen tussen letters of woorden; druk je deze nogmaals in zal je de woorden of letters overtikken (vervangen). Home Keert terug naar het begin van de regel. End Gaat naar het einde van de regel. PgUp = Page Up Springt een paragraaf naar boven. PgDn = Page Down Springt een paragraaf naar beneden.

= Tab Springt een eindje in. Als je een deel (paragraaf) van de tekst wil laten inspringen, selecteer je het betreffende tekstblok en gebruik je de Tab-toets. Kwadraat en derde macht (² en ³) Deze twee superscripttekens staan rechtstreeks op het klavier. = Windowstoets Tovert je “start”-menu direct op het scherm. Deze staat niet op elk klavier. Kijk naar het Windowsteken om deze toets terug te vinden.


4.2

Je document opslaan

4.2.1 Opslaan Document opslaan is ondergebracht onder het menu “Bestand”. Als je nog geen naam gegeven hebt aan je document, moet je dit eerst doen. Geef een relevante naam. Let ook op dat de naam die je geeft nog niet bestaat, anders wordt de vorige versie overschreven. De naam van je document wordt bovenaan in de Word-balk weergegeven, zoals in onderstaand voorbeeld weergegeven.

Maak er een goede gewoonte van om je werk regelmatig op te slaan. Dit kan gemakkelijk via de sneltoets 4.2.2

Opslaan als

Als je een tweede versie wil maken van een document, maar het eerste bestand wil behouden (bv. een ingevuld werkblad en een door de leerlingen in te vullen werkblad) kan je een document laden en opslaan als na verandering. Let wel op waar je de bestanden opslaat. (Later, bij Verkenner kom ik hierop terug.)

4.3

Een opgeslagen document openen

Via “Bestand” en “Openen” kan je bladeren naar het bestand dat je wil openen. Je kan ook de sneltoets gebruiken. Vervolgens vraagt de computer naar de locatie en naam van je bestand. In het venster “Zoeken in:” moet je bladeren tot je de juiste map hebt gevonden waar je bestand staat. Dit kan door te klikken op het pijltje naar beneden. Vervolgens klik je op het gewenste bestand en dan op “Openen”.

Deze zoekmethode is meestal heel handig als je weet waar je de bestanden opgeslagen hebt. Daarvoor is het nodig een degelijke directory-structuur (mappenstructuur) te hebben.


Als je niet meer weet waar je het bestand hebt opgeslagen, kan je nog bij de “Verkenner” terecht. Je kan ook je Word zo instellen dat de laatstgebruikte 0 tot en met 9 Word-documenten in een lijst staan in het menu “Bestand”. Door op dit menu te klikken, kan je heel vlug een van de laatst geopende Word-bestanden aanklikken en openen. Door eenmaal op het gewenste bestand te klikken, wordt dit geopend. Indien je deze lijst niet ziet staan, klik op de dubbele pijl naar beneden of zorg ervoor dat Word je laatste documenten bijhoudt. Je kan deze instellingen veranderen volgens onderstaande werkwijze. Ga naar het menu “Extra” en kies voor “Opties”: je krijgt dan onderstaand menu te zien. Klik op het tabblad “Algemeen” en vink “Laatst gebruikte bestanden:” aan. Selecteer vervolgens hoeveel bestanden je wil bijhouden in deze lijst. Klik hiervoor op de pijltjes of vul een cijfer in van 0 tot en met 9.


4.4

Werkbalken

4.4.1 Standaard werkbalk Bij het starten van Word staan boven en/of onder je document werkbalken met allerlei knoppen. Al deze functies kan je ook terugvinden op de standaardwerkbalk zoals hieronder is weergegeven.

4.4.2 Werkbalk bijvoegen Meestal zijn de onderstaande werkbalken terug te vinden in Word. Wil je nog werkbalken voor tekenen, figuren, wordart, … bijvoegen, kan dit via “Beeld”.

Klik op “Beeld”, vervolgens krijg je onderstaand scherm. Kies binnen dit menu voor “Werkbalken”. Alle beschikbare werkbalken komen tevoorschijn. De werkbalken waar een vinkje voor staat zijn reeds visueel zichtbaar, de andere werkbalken kan je ook kiezen. Overdrijf hierin niet, hoe meer werkbalken je hebt, hoe minder plaats er voor je document overblijft. Let op! Onder de zitten ook nog functies! Klik hierop om de andere functies zichtbaar te maken.

4.4.3 Werkbalken aanpassen Soms heb je nood aan specifieke knoppen, zoals bv. de regelafstand aanpassen op anderhalve regel (bij werkbladen is dit handig om leerlingen wat ruimte te laten om dingen in te vullen) of tekens in subscript of superscript tikken (bv. bij wiskunde: m²). Deze werkbalk kan eruitzien zo als in nevenstaand voorbeeld. Ga hiervoor als volgt te werk: Klik op “Extra” in de standaardwerkbalk. Kies in dit menu voor “Aanpassen”. Vervolgens krijg je onderstaand scherm te zien.


Kies in de linkerkolom welke categorie knop je wil toevoegen. In de rechterkolom krijg je een lijst (je kan deze naar beneden en naar boven schuiven met de grijze schuifbalk) waaruit je knoppen kan kiezen. Als je de gewenste knop gevonden hebt, linksklik je op die knop, hou je de muisknop ingedrukt en sleep je hem op de gewenste plaats op de werkbalk. Laat dan je muisknop los. Staan er ongewenste knoppen op je werkbalk, dan kan je deze van de werkbalk naar dit menu “Aanpassen” slepen. Aangepaste werkbalken gelden voor alle worddocumenten die je op je eigen computer maakt. Iets opslaan hoeft niet, de instellingen van de werkbalken worden automatisch bewaard.

4.5

Tekst opmaken

4.5.1 Titels & ondertitels Tekst opmaken gebeurt achteraf. Om hoofdstukken, titels, ondertitels te maken gebruik je in principe nooit de manuele opmaak. Maak er een gewoonte van dit te automatiseren via de knop “opmaakprofiel”. Deze knop staat linksboven in de werkbalk opmaak. Klik op het pijltje naar beneden en kies de indeling die je wil maken naar Kop, Kop2, Kop3, … Als je op deze manier je opmaak hebt gemaakt, kan je automatisch een inhoudstafel laten genereren door Word. 4.5.2 Uitlijnen Je kan op vier manieren gaan uitlijnen. links midden (centreren) rechts Dit is een voorbeeld Dit is een voorbeeld Dit is een voorbeeld om te tonen toe het om te tonen toe het om te tonen toe het uitlijnen precies in uitlijnen precies in uitlijnen precies in zijn werk gaat. Bekijk zijn werk gaat. Bekijk zijn werk gaat. Bekijk bovenaan welke inbovenaan welke inbovenaan welke instelling hier gebruikt stelling hier gebruikt stelling hier gebruikt is. is. is.

volledig Dit is een voorbeeld om te tonen toe het uitlijnen precies in zijn werk gaat. Bekijk bovenaan welke instelling hier gebruikt is.

Selecteer het gewenste tekstdeel door voor het gewenste fragment te gaan staan. Hou de linkermuisknop ingedrukt en trek de muis naar het einde (naar links of naar onder) van de te verwerken tekst. Deze kleurt dan blauw (zwart, …). Vervolgens klik je op . De tekst zal verspringen naargelang de gekozen selectie.


4.5.3

Vet, cursief & onderlijnen

Selecteer het gewenste tekstdeel door voor het gewenste fragment te gaan staan. Hou de linkermuisknop ingedrukt en trek de muis naar het einde (naar links of naar onder) van de . De te verwerken tekst. Deze kleurt dan blauw (zwart, …). Vervolgens klik je op tekst zal veranderen naargelang de gekozen selectie. 4.5.4 Knippen, kopiëren en plakken Tekst die je vindt op het web, of in een andere tekstverwerker, elektronische encyclopedie, … kan je overnemen door te kopiëren en te plakken. Je kopieert de tekst van het andere blad en je plaatst hem integraal bij je eigen tekst. Deze manier van werken is handig om te gebruiken als leerlingen iets moeten opzoeken op het internet, cd-rom, … Wil je een uitgebreid overzicht van deze werkwijze, surf naar www.digitaleschool.be en kijk bij “eKopie” naar het “ict”. Hoe ga je hiervoor te werk ? Selecteer de tekst die je wil gaan kopiëren door met de muispijl voor het stuk te staan. Linksklik en hou je muispijl ingedrukt. Ga nu naar het einde van de gewenste tekst door je muis naar onderen of zijwaarts te bewegen. De geselecteerde tekst kleurt. Laat je muispijl los. De geselecteerde tekst blijft gekleurd. Ga dan naar “Bewerken” en selecteer “Kopiëren” ( of “Knippen” als je het op de oorspronkelijke plaats weg wil). Ga dan naar de plaats waar je de geselecteerde tekst wil hebben, ga nogmaals naar “Bewerken” en kies voor “Plakken”.

Als jij of je leerlingen problemen hebben met het selecteren omdat je blad naar boven of beneden schiet, kan je ook selecteren op volgende manier: Ga met je cursor voor de gewenste tekst staan. Hou de “Shift”-toets ingedrukt. Ga met de pijltjestoetsen naar het einde van de gewenste tekst en laat de “Shift”-toets los. De tekst is nu ook geselecteerd.


4.6

Figuur invoegen

4.6.1 Een figuur vanuit een Clip-Art-illustratie MS-Office-programma’s beschikken over gemeenschappelijke illustraties in “Clip-Art Gallery”. Dit is een vrij grote bibliotheek aan figuren, foto’s, cartoons, … om je documenten te gaan illustreren. Nadeel hiervan is dat iedereen dezelfde dingen gaat gebruiken. Klik op “Invoegen” en kies voor “Figuur”. Vervolgens selecteer je “Illustratie”.

Onderstaand scherm verschijnt waar per categorie illustraties kunnen gekozen worden. Je kan via de functie “Zoeken” ook illustraties zoeken op trefwoorden. Met de schuifbalk rechts in het venster kan je verder naar onder of terug naar boven in de illustratiegallerij.

4.6.2 Een figuur vanuit een bestand Als we kiezen voor “Uit bestand” in plaats van “Illustratie” krijg je nevenstaand scherm. Ga naar de locatie waar je de foto’s, tekeningen, … opgeslagen hebt en open het bestand dat je wil invoegen. Rechts zie je een voorbeeld van de geselecteerde figuur. Enkel nog klikken op “Invoegen” en de figuur aanpassen door één keer op de figuur te klikken zodat deze omringd is door blokjes. Door aan een van de ‘blok-


jes’ te trekken (sta op een ‘blokje’ zodat je pijltjes te zien krijgt, hou de muispijl ingeklikt en beweeg je muis) kan je de figuur vergroten of verkleinen. Let ervoor op dat je de proporties van de illustratie respecteert door de diagonale pijl te gebruiken in plaats van te ‘trekken’ aan de zijkanten.

4.6.3

Figuren & tekst knippen/kopiëren en plakken vanuit een applicatie

4.6.3.1 Figuur Ga binnen de figuur staan. Rechtsklik binnen de figuur en kies voor ”Kopiëren”. De figuur wordt nu gekopieerd naar het geheugen van de computer. Ga op de plaats staan waar je de figuur wil hebben en rechtsklik. Kies voor “Plakken”. De grootte van de figuur kan je terug aanpassen zoals hierboven aangegeven. 4.6.3.2 Tekst Selecteer de gewenste tekst en rechtsklik. Kies voor ”Kopiëren”. De tekst wordt nu gekopieerd naar het geheugen van de computer. Ga op de plaats staan waar je de tekst wil hebben en rechtsklik. Kies voor “Plakken”. De tekst kan je achteraf aanpassen. 4.6.3.3 Wisselen tussen applicaties Je kan - om bovenstaande handelingen vlot uit te voeren - snel wisselen tussen twee applicaties door in de taakbalk te klikken van de ene applicatie naar de andere (bv. wisselen tussen een browser en Word).

4.6.4 Een foto van een digitale camera (HP315) Bij wijze van voorbeeld is uitgegaan van een HP315 digitale camera, vermits dit een relatief goedkoop, degelijk en gebruiksvriendelijk toestel is. Er is geen gebruik gemaakt van ‘speciale’ programma’s, enkel van wat bijgeleverd is bij de camera. Andere camera’s hebben gelijkaardige programma’s. Neem hiervoor de handleiding van je eigen camera bij de hand. Het principe blijft evenwel hetzelfde. Foto’s overzetten naar de computer 1. Leg de computer aan en wacht tot deze volledig is opgestart. 2. Neem de grijze USB foto-kabel die aan de computer hangt (tussen de kast en de monitor) 3. Steek deze fiche in het fototoestel (linkerzijkant gezien van de achterkant) Deze kabel past slechts op één manier in het toestel 4. Trek de beschermklep van de lens open. (m.a.w. zet het toestel aan alsof je een foto zou nemen) Het fototoestel biept nu twee keer kort. 5. De computer start nu automatisch een programma Eerst komt onderstaand scherm tevoorschijn


en na enige tijd zie je volgend scherm.

6. Klik nu op

‘Unload Camera’

Vervolgens krijg je het venster Nu moet je de computer wijs maken waar de foto’s moeten bewaard worden. 7. Klik hiervoor op

Vervolgens krijg je nevenstaand scherm 8. Klik op de pijl van


De computer geeft je nevenstaand scherm weer 9. Klik nu op het mapje en klik vervolgens op

om een nieuwe map aan te maken binnen de map

10. Geef deze nieuwe map een logische naam (bv. zee eerste leerjaar maart 02) Dubbelklik vervolgens op het pas aangemaakte gele mapje. Je krijgt nu onderstaand scherm te zien

11. Klik op Meestal krijg je nu onderstaand scherm

12. Klik op

Je ziet nu de camera foto per foto overzetten naar de computer.

Als dit klaar is mag je de camera sluiten, de fiche uittrekken en de programma’s sluiten op de computer.


noot: Als de foto’s goed zijn overgezet op de computer moet je enkel nog het fototoestel leeg maken. Dit doe je als volgt : -fototoestel aan -blauwe knop -menu -pijl naar rechts (tot setup) -ok -format pijl naar recht format yes -ok -format ? -pijl links yes -ok -camera uit Als je deze laatste procedure wil vermijden, kan je ook bij het overzetten van de foto’s

naar de computer kiezen voor Je vinkt dan dit hokje aan door er een keer in te klikken. Dit is handiger!

4.6.5 Een foto scannen met behulp van MS Photo-editor Als je een scanner hebt en je wil vrij vlug scannen, start je MS PhotoEditor en klik je op . De scanner zal zich automatisch activeren. het symbool voor de scanner

4.7

Eigenschappen van de figuur

Als je tekst naast een figuur wil plaatsen zoals in deze cursus vaak het geval is, moet je gebruik maken van tekstomloop rond figuren. Rechtsklik hiervoor binnen je figuur en kies voor “Object opmaken”. Vervolgens opent zich onderstaand venster waar je de gewenste schikking van de tekst rond een figuur kiest. Meestal kies je voor “Vierkant” en lijn je de tekst rondom uit door “Overig” aan te vinken.


Sleep dan je figuur naar de gewenste plaats. De tekst zal zich automatisch schikken rondom de figuur. Als je rekening houdt met bladschikking, verduidelijking door illustraties, zorgt voor een duidelijke structuur, zal je document direct een stuk professioneler ogen.

4.8

Inhoudstafel laten genereren

Een inhoudstafel kan je automatisch laten genereren als je gebruikgemaakt hebt van een opmaakprofiel voor titels en ondertitels. Klik hiervoor op “Invoegen” en kies in dit menu voor “Index en inhoudsopgave”. In dit menu selecteer je het tabblad “Inhoudsopgave” zoals te zien is in onderstaand menu. Normaal gezien houden we het bij de standaardinstellingen zoals hieronder weergegeven en klikken we op “OK”. Let op: de inhoudstafel wordt gegenereerd op de plaats waar je cursor op dat moment staat. Zorg er dus voor dat je cursor helemaal bovenaan staat of helemaal onderaan. In deze werkbundel stond de cursor op de tweede pagina, na het titelblad. ‘Bezint eer ge begint.’

Als je achteraf nog iets verandert aan de nummering, indeling of paginering, vergeet niet je inhoudstafel te laten bijwerken. Je doet dit door te linkerklikken op de inhoudstafel en zoals in onderstaande tekening te kiezen voor “!Veld bijwerken” en vervolgens te kiezen voor “Alleen paginanummers bijwerken” indien enkel de paginering veranderd is of “In zijn geheel bijwerken” als je ook de titels, ondertitels, … wil bijwerken.


4.9

Zelf een opmaakprofiel definiëren

Standaard zitten een aantal opmaakprofielen in Word. Wil je deze aanpassen (zoals bij dit document gedaan is) ga je op volgende manier te werk. 4.9.1 Eerste werkwijze Maak je titel volledig op.

Mijn Koptekst.

Selecteer deze kop. Ga in het vakje “opmaakprofiel” staan en klik. De tekst zal nu geselecteerd staan. Tik daar de naam die je aan je kop wil geven en druk op “Enter”. Let wel: de naam die je definieert mag nog niet bestaan. 4.9.2 Tweede werkwijze Als je gebruik maakt van bovenstaande werkwijze krijg je na een tijdje een ellenlange lijst met een hele boel opmaakprofielen. Om deze lijst te bewerken pas je volgende methode toe. Kies binnen het menu “Opmaak” voor “Opmaakprofiel”. Vervolgens krijg je onderstaand scherm te zien.

Maak je opmaakprofiel volledig op en geef het een naam. Sla dan je opmaakprofiel op. Op deze manier kan je bestaande opmaakprofielen ook wijzigen.


5

Bestanden met anderen uitwisselen

Een diskette, cd-rom, e-mail, … is heel handig om met andere gebruikers je bestanden uit te wisselen. Let hierbij wel op dat je enkel gewenste bestanden uitwisselt! Alles wat op een diskette staat, geef je door, inclusief vertrouwelijke informatie of eventuele virussen. Krijg je een diskette, vertrouw er niet op dat die persoon de moeite doet om alle bestanden te scannen. “Vrij veilig”, en zet een recente virusscanner op. Scan elke keer dat je een ‘vreemde’ diskette, cd-rom, … krijgt. Dit één enkele keer nalaten kan fataal zijn als je een diskette, cd-rom, … krijgt waarop een virus staat. Enkel een gefinaliseerde cd-rom kan achteraf niet meer besmet geraken. Wel tijdens het schrijven! Niet-gefinaliseerde cd-roms en rewritables kunnen, net als een diskette, memorysticks, … altijd opnieuw geïnfecteerd geraken! Hieronder zie je een aantal voorbeelden van diverse opslagmedia.

een diskette (3.5”)

cd-rom in een station

dvd & cd-r/w

memorystick

smartmedia-kaartje met adaptor voor diskettestation

usb-memorystick gebruikt als sleutelhanger


5.1

Windows verkenner

Wanneer we bestanden willen bewaren, is het van belang goed te weten waar we ze gaan opslaan. Hiervoor is het nuttig om eerst de structuur van onze computer te bekijken. Dit kunnen we doen met behulp van de "Windows Verkenner", niet te verwarren met de Internet Explorer) die we kunnen opstarten via: >Start >Programma’s >Windows Verkenner

Je kan de verkenner vlugger starten door kortweg op de startknop te staan, rechts te klikken en vervolgens “Verkennen” aan te klikken.

Met deze verkenner kunnen we de bestanden en programma’s van de computer bekijken, de structuur hiervan bekijken en alle bestanden en mappen beheren.

5.1.1

Bestanden

Informatie wordt op een computersysteem opgeslagen in een bestand. Een bestand is eigenlijk een verzameling van gegevens die logisch bij elkaar horen. Indien we werken met een tekstverwerker en een brief aanmaken, dan zal die brief weggeschreven worden onder de vorm van een bestand (of file), dat alle tekens (en andere codes) bevat van dat document. Om bestanden te kunnen identificeren, krijgen zij allemaal een bestandsnaam (=filename). Deze naam mag volledig willekeurig gekozen worden (maar liefst wel logisch) en mag maximaal 255 karakters lang zijn. Enkele speciale tekens (=andere dan cijfers, letters, - en _) mogen echter niet gebruikt worden. Deze naam wordt meestal nog verlengd met een extensie. Deze extensie heeft ook een willekeurige lengte, maar is in de praktijk beperkt tot 3 karakters. Veelal wordt deze extensie automatisch gekozen en zal ze ons weergeven om welk type bestand het gaat. De naam van het bestand en de extensie worden gescheiden van elkaar d.m.v. een punt. Enkele voorbeelden: Cursus Windows.doc Het bestand met als naam "Cursus Windows" van het type "document" (een Word- document).


read me.txt Een tekstbestand ("txt") met als naam "read me". (meestal kladblok) Het onderscheid met een "document" is dat er in een tekstbestand geen opmaak (lettertypes, figuren, ...) aanwezig is.

Opmerkingen : De volledige omschrijving van het bestand (pad + naam van het bestand + naam van de extensie) mag niet groter zijn dan 255 karakters. Hoewel het perfect mogelijk is om lange bestandsnamen te kiezen waarin er bijvoorbeeld spaties voorkomen, is het soms af te raden dit te doen. Lange bestandsnamen zijn immers enkel toegelaten in Windows en de toepassingen die hiervoor ontworpen zijn (Word, Excel, en andere Microsoftprogramma’s). Wil men eenzelfde bestand gebruiken in deze toepassingen en in toepassingen die draaien onder Windows 3.11 of DOS (bijv. Word 5, Excel 5) dan mogen er maximaal 8 karakters gebruikt worden voor de naam van het bestand en drie voor de extensie en spaties zijn niet toegelaten. Onder Windows 3.11 en DOS is er bovendien geen onderscheid tussen hoofd- en kleine letters. Gaat men webpagina’s aanmaken met bv. MS Frontpage en gebruikt men spaties in de namen, dan kan dit problemen opleveren voor niet-Internet-Explorer-gebruikers om je webpagina te bezoeken. Ook uitwissling met “Open Office” of andere Linux-spullen wordt moeilijk bij het gebruik van spaties. Maak er een gewoonte van om een _ (underscore) te gebruiken in plaats van spaties als dit bestand bv. op een server of centrale computer staat. In de Verkenner ziet men standaard de extensies niet op het scherm staan. De meeste bestandstypes hebben wel een specifiek icoon. Om deze extensies toch zichtbaar te maken, zal men eerst een instelling moeten veranderen. 5.1.2 Gegevensdragers De twee meest gebruikte gegevensdragers zijn: de flexibele schijf (diskette of floppydisk, kortweg floppy) en de harde of vaste schijf (harddisk). Het onderscheid kunnen we ons best voorstellen door het feit dat een diskette op een eenvoudige wijze uit de computer kan worden gehaald, terwijl de harddisk meestal vastzit intern in de systeemkast van de computer. Een harddisk werkt veel sneller en kan veel meer informatie opslaan dan een diskette. Deze laatste is echter veel eenvoudiger overdraagbaar, maar helaas ook kwetsbaarder en dus minder betrouwbaar. Je moet een floppy dus eerder zien als een medium om gegevens tussen computers die niet met elkaar verbonden zijn over te dragen. Ook is het best om niet rechtstreeks op een floppy te werken, maar de nodige bestanden op de harde schijf te kopiëren, te bewerken en dan terug naar de diskette te kopiëren. Bij veelvuldig overschrijven gaan diskettes namelijk al snel fouten vertonen. Een computer heeft minimaal één diskettestation. Om te kunnen verwijzen naar een diskettestation zal Windows hieraan een naam geven. Deze naam bestaat uit een letter gevolgd door een dubbele punt. Het eerste diskettestation wordt A: genoemd, het tweede B:. De harddisk heet C:. Indien er meerdere harddisks gemonteerd zijn, of indien de harddisk in meerdere onderverdelingen of "partities" verdeeld is, krijgen deze elk ook een eigen driveletter. Diskettes zijn wel een uniek middel om gegevens privé te houden en om op een gemakkelijke manier een reservekopie te hebben. Zorg dat je een reservekopie hebt van alles wat je niet kwijt wil!


5.1.3 Folders Gegevens zullen meestal worden opgeslagen op één van voornoemde gegevensdragers. Aangezien de harddisk echter een grote opslagcapaciteit heeft, zal men hierin een bepaalde structuur aanbrengen omdat men anders na verloop van tijd een 'slordige' harde schijf krijgt waarin men geen bestanden meer terugvindt. Deze structuur wordt voorgesteld met behulp van "folders" (of ook "mappen" of "directories"). Men kan folders het best beschouwen als mappen of kaften op een rek. Het rek stelt de harddisk voor die verdeeld wordt in folders (de kaften op het rek). In de verschillende folders bewaart men dan de uiteindelijke bestanden (papieren in de kaften). In één folder plaatst men dus het best enkel die bestanden die iets met elkaar te maken hebben. Wanneer in één folder te veel bestanden terechtkomen, kan men deze folder ook nog eens onderverdelen in subfolders, enz... Denk maar eens aan een computer waarop er iets meer dan 210.000 bestanden staan. ‘Wie zoekt die vindt’, als je geen structuur hebt. 5.1.4 De Verkenner Om de structuur van onze harddisk te bekijken of te wijzigen, of om in het algemeen de bestanden te beheren, maken we gebruik van de Verkenner. Starten we deze nu op via Start -> Programma’s (Programs) -> Windows Verkenner (Windows Explorer). (Of kortweg rechtsklikken op de startknop en kiezen voor de verkenner) We krijgen dan onderstaand venster: Als we nu in de linkerhelft van het scherm even naar boven gaan met behulp van de verticale schuifbalk en klikken op elk -teken dat we zien, dan krijgen we onderstaand beeld:

We zien dat de structuur begint vanaf het Bureaublad (de Desktop). Dit is eigenlijk niets meer dan de achtergrond op onze monitor. Ons Bureaublad bestaat uit 4 objecten.

"Deze computer" ("My computer"): onze eigen computer. "Mijn Documenten" ("My Documents"): hier staan alle documenten die jij hebt opgeslagen. "Prullenbak" ("Recycle Bin"): Hier worden de meeste verwijderde bestanden in weggegooid om ze eventueel later te kunnen terugzetten. “Netwerk” (“Network”): Het netwerk waarin je computer eventueel hangt.


Wanneer we nu in de linkerhelft een object aanklikken verschijnt de inhoud ervan in de rechterhelft van het venster. "Deze Computer" bestaat bijvoorbeeld uit: een 3,5"-diskettestation genaamd A: de harddisk C: een CD-ROM D: het "Configuratiescherm" ("Control Panel"): Dit is een folder om de instellingen van Windows te veranderen, de folder "Printers": Hierin staat een overzicht de geïnstalleerde printers en biedt tevens de mogelijkheid printers te verwijderen of te installeren. de folder "Geplande taken": Hier staan een aantal taken die de computer automatisch uitvoert als jij ze hebt ingegeven (bv. schijfopruiming).

Ons interesseert nu de structuur van de harddisk C: We klikken hiervoor op het +teken voor "Deze computer". Er valt een lijst naar beneden met de structuur hiervan. We klikken vervolgens op het +teken voor de harddisk C: om diens structuur te bekijken. We kunnen dus de structuur van een object weergeven of verbergen door respectievelijk op het +teken of het -teken te klikken. De inhoud van een object kunnen we bekijken in de rechterhelft van het venster, wanneer we in de linkerhelft het object selecteren. We merken nu dat de "C:-schijf" een aantal folders bevat zoals "DATADISK". Deze folders zijn zodanig aangemaakt dat alle bestanden die samenhoren in een bepaalde submap samenzitten. Analoog zijn alle bestanden die nodig zijn om Windows te laten draaien, opgeslagen in de folder "Windows" enz.... Het is dus uitermate belangrijk om onze eigen bestanden niet zomaar op te slaan in één van de folders en dit om verschillende redenen: − Omdat de bestanden van verschillende personen door elkaar geraken. − Om bestanden te zoeken is het interessant te weten in welke folder(s) er gezocht moet worden. Een folder "Cursus" zal duidelijker zijn dan de algemene folder "Mijn Documenten" of slechter nog : de map “Windows”. 5.1.5 Aanmaken van folders Als we bestanden willen opslaan in een folder, dan moet deze folder ook bestaan. Als voorbeeld maken we een folder "Nascholing" aan. We doen hiervoor het volgende: − We selecteren de plaats waar de nieuwe folder moet aangemaakt worden. Onze folder "Nascholing" moet op "Deze computer" op de "C:-schijf" komen in de map “Mijn


Documenten”; we selecteren dus "C:"; “Mijn Documenten”. Vervolgens gaan we naar het menu "Bestand" ("File"), en kiezen voor "Nieuw" ("New") en "Map"("Folder"). − Er verschijnt dan in de rechterhelft van het venster een nieuwe folder met als naam "Nieuwe Map" ("New folder"). We tikken nu de naam "Nascholing" in en drukken op ENTER. − De folder “Nascholing” is nu aangemaakt en verschijnt ook in de linkerhelft van het scherm. − Voor de andere folders gaan we op analoge manier te werk. We moeten er enkel op letten dat we eerst de juiste plaats selecteren waar de folder moet aangemaakt worden. 5.1.6 Kopiëren van bestanden (folders) Er bestaat ook de mogelijkheid om bestanden te kopiëren rechtstreeks in de Verkenner en dit op verschillende manieren: − In de Verkenner selecteren we het te kopiëren bestand. − In het menu "Bewerken" ("Edit") kiezen we voor "Kopiëren" ("Copy"). − We selecteren de folder van bestemming. − In het menu "Bewerken" ("Edit") kiezen we voor "Plakken" ("Paste"). 5.1.7 Verplaatsen van bestanden (folders) − Zorg ervoor dat het te verplaatsen bestand zichtbaar is in de rechterhelft van het venster van de Verkenner. − Zorg ervoor dat de folder waar het bestand moet verplaatst worden zichtbaar is in de linkerhelft van het venster. − Versleep vervolgens (linkermuistoets indrukken en ingedrukt houden en de muis verplaatsen) het te kopiëren bestand naar de juiste folder. 5.1.8 Naam wijzigen van bestanden (folders) − Ga naar de Verkenner. − Selecteer het betreffende bestand (folder). − Kies in het menu "Bestand" ("File") voor "Naam wijzigen" ("Rename"). − Tik de nieuwe naam in. − Druk op ENTER. 5.1.9 Verwijderen van bestanden (folders) − Ga naar de Verkenner. − Selecteer het betreffende bestand (folder). − Kies in het menu "Bestand" ("File") voor "Verwijderen" ("Delete"). − Antwoord "Ja" ("Yes") op de vraag of je zeker bent het bestand te willen verwijderen. 5.1.10 Terugzetten van bestanden (folders) Indien men te vlug een bestand of folder heeft verwijderd die men eigenlijk nog nodig had, kan men deze terugzetten: − Ga naar de Verkenner. − Ga naar de folder "Prullenbak" ("Recycled" of "Recycle Bin"). 32/41 Maken van werkbundels in het basisonderwijs – digitaleschool.be laatst bijgewerkt op 2/11/03

− Selecteer het terug te zetten bestand. − Kies in het menu "Bestand" ("File") voor "Terugzetten" ("Restore"). 5.1.11 Formatteren van een diskette − Ga naar de Verkenner. − Klik met de rechter muistoets op het diskettestation. − Kies in het menu voor "Formatteren..." ("Format..."). − Er verschijnt nevenstaand dialoogvenster. − Kies de capaciteit (1.44 Mb of 722 Kb). − Kies het gewenste formatteringstype: • Snel (Quick): om de diskette te wissen. • Volledig (Full): om de diskette te wissen en opnieuw in te delen in sectoren en clusters. Ook wordt de diskette op fouten getest. Geef desgewenst een label in: dit is een naam voor de diskette. ! ! ! ! ! Opgelet: door te formatteren gaan alle gegevens verloren ! ! ! ! ! 5.1.12 Een diskette kopiëren − Ga naar de Verkenner. − Klik met de rechtermuistoets op het diskettestation. − Kies voor "Diskette kopiëren" ("Copy Disk"). − Steek de brondiskette in het diskettestation (de diskette met de te kopiëren gegevens). − Wanneer er naar gevraagd wordt, verwissel je de bron- en de doeldiskette (de diskette waar de gegevens naar moeten gekopieerd worden).


5.2

Scannen met anti-virusprogramma

Als voorbeeld wordt Norton Anti-Virus gebruikt (www.symantec.com), maar je kan evengoed een ander betrouwbaar programma gebruiken zoals verder wordt weergegeven.

5.3

Hoe scannen?

Als je externe bestanden gebruikt, moet je deze altijd scannen op virussen voor je deze opent of op je computer bewaart.

1. Dubbelklik in de startbalk op het symbool van Norton Antivirus. (onderaan rechts)

2. Nu krijg je het scherm zoals hiernaast weergegeven. 3. Klik op ‘Scannen op virussen’. 4. Klik op ‘Diskette scannen’. 5. Klik op ‘Nu scannen’. 6. De computer zal nu je diskette scannen op virussen. Nadat je diskette gescand is, krijg je onderstaand venster te zien met de gegevens van je diskette. Als er virussen aanwezig zijn, moet je deze verwijderen of in quarantaine plaatsen alvorens deze diskette nog te gebruiken. Soms kan het gebeuren dat het autoherstel niet werkt en je het bestand effectief kwijt bent. (Vraag hulp om de virussen te verwijderen of volg de instructies op het scherm. Kies in geen enkel geval voor ‘doorgaan’ ! ! !) 7. Klik op ‘Sluiten’ en sluit Norton af door op het kruisje te klikken. 8. Nu is je diskette veilig om te gebruiken.


5.4

Wat zijn virussen ?

Computervirussen zijn een bekende plaag voor computergebruikers, vooral Windows gebruikers kunnen er veel hinder van ondervinden, maar ook andere besturingssystemen zijn niet immuun. Wat is er nu waar van de verhalen die je hoort? En is er reden tot paniek? Let wel dat dit geen wetenschappelijke verhandeling is en slechts tot doel heeft een algemeen beeld te geven wat er zoal rondzweeft. 5.4.1 Wat is een Computervirus? Een computervirus is een stukje programmacode dat de unieke eigenschap heeft zichzelf te dupliceren op je PC (zonder dat je het merkt). Net als biologische virussen in je lichaam, parasiteren computervirussen ongevraagd op de systeembronnen van je computer. Computervirussen kunnen zich via bestanden, diskettes en andere opslagmedia verspreiden van computer naar computer en zijn soms moeilijk te bestrijden. Het blijft echter niet bij dupliceren. Sommige virussen zijn zo geprogrammeerd dat ze ook (al dan niet doelbewust) schade kunnen toebrengen. De gevolgen kunnen tamelijk desastreus zijn. Je kan daarbij denken aan het beschadigen of verwijderen van systeembestanden of zelfs het formatteren van je hele harde schijf. Als een virus geen beschadigingen veroorzaakt, is het toch schadelijk. Het virus belast namelijk je harde schijfruimte en computergeheugen en kan bovendien je computer onstabiel maken. Tot voor kort werden de meeste virussen verspreid via diskettes, maar tegenwoordig is Internet verreweg het meest populaire verspreidingskanaal. Met e-mail als een van de belangrijkste communicatiemiddelen kunnen virussen zich in een mum van tijd heel snel verspreiden over de ganse wereld. Denk maar aan het “I love You-virus”. Virussen worden dan als attachment met e-mails meegestuurd of zitten verscholen in de opmaak van de mail. Het verwijderen van die virussen kost meestal heel veel tijd (en dus geld) en moeite. 5.4.2 5.4.2.1

Soorten virussen Bootsector- of opstartsector virussen

Bootsector- of opstartsectorvirussen hechten zich aan de (boot)code in de opstartsector van je schijven. Deze opstartsectoren zorgen normaliter voor de start van je besturingssysteem. Je kan bijvoorbeeld een opstartsectorvirus krijgen door een geïnfecteerde diskette in het station te laten zitten en het systeem opnieuw te starten. Wanneer het programma in de opstartsector wordt gelezen en uitgevoerd neemt het virus plaats in het geheugen en infecteert het de opstartsector van de harddisk. Als zo'n virus zich heeft ingenesteld, verspreidt het zich daarna naar elke gegevensdrager (diskette, zip-disk, …) die niet schrijfbeveiligd is. 5.4.2.2

Bestandsvirussen

Bestandsvirussen tasten uitvoerbare bestanden op je computer aan, programma's en dergelijke. Bestandsvirussen hechten zichzelf aan bestanden met bestandsextensie .COM en .EXE of kunnen deze zelfs geheel vervangen. In sommige gevallen kunnen ze ook bestanden met de extensies .SYS, .DRV, .BIN, .OVL, .DLL en .OVY infecteren. Op het moment dat je een geïnfecteerd programma start, raken ook (een aantal) niet-geïnfecteerde programma's besmet. De verspreiding kan zich binnen je computer afspelen (van program35/41 Maken van werkbundels in het basisonderwijs – digitaleschool.be laatst bijgewerkt op 2/11/03

ma naar programma en van bestand naar bestand) en naar andere computers door het doorgeven van geïnfecteerde programma’s of bestanden of het versturen van e-mail, … . Bestandsvirussen verspreiden zich dus onafhankelijk van de gegevensdrager en kunnen dus ook van Internet gedownload worden zonder dat je dit noodzakelijk merkt.

5.4.2.3

Hoaxes of nepvirussen

Zo noemt men de kettingbriefachtige e-mailwaarschuwingen voor nieuwe en extreem gevaarlijke virussen, die zich zogenaamd door het lezen of openen van een e-mailtje zouden verspreiden. Hoewel er door actieve inhoud bij bepaalde e-mailprogramma´s (zoals het populaire MS Outlook (-Express)) bepaalde risico's bestaan, zijn de hoaxwaarschuwingen gewoonlijk volkomen uit de lucht gegrepen en niets meer dan paniekzaaierij. De oudste hoax is de Good Times waarschuwing. Wilt u meer weten over virussen of hoaxes? Surf naar Kumite, De WorldCom E-mail FAQ of ga kijken bij de Hoax-lijst van http://securityresponse.symantec.com/avcenter/hoax.html van www.Symantec.com

5.4.2.4

Macrovirussen

Deze categorie virussen tast geen programma's aan, maar gegevensbestanden, bijna altijd MS Office-documenten. Macrovirussen heten zo omdat ze van de uitgebreide, en nauwelijks beveiligde, macro(script)taal van Word en Excel gebruikmaken om zich te verspreiden naar andere MS Office documenten. 5.4.2.5

Trojaanse paarden

Zijn geen echte virussen in de strikte zin van het woord, maar programma's die doen alsof ze iets nuttigs of leuks zijn (bv. een screensaver), terwijl ze ondertussen ook verborgen spionage- of schadefuncties uitvoeren of een programmaatje met die functies plaatsen. Zo'n Trojaans paard vermenigvuldigt zich dus niet zelfstandig. Modelvoorbeelden zijn Back Orifice en NetBus, die als aanhangsel aan een programma kunnen meekomen en vervolgens je PC vanaf Internet controleerbaar maken. Ook zogenaamde Cracks voor programma’s kunnen een Trojaans paard bevatten.

5.4.2.6

Wormen

Wormen vermenigvuldigen zich via netwerkverbindingen, het zijn als het ware programmaatjes die door de netwerkkabels kruipen. Ze tasten echter meestal geen andere bestanden aan. Het nadeel voor de gebruiker is meestal dat wormen rekentijd en geheugencapaciteit verbruiken. Ook wormen zijn strikt gezien geen virussen.

5.4.2.7

Aanvulling

Door de inventiviteit van (virus-)programmeurs en door de almaar toenemende mogelijkheden van computers kan de bovenstaande opsomming nooit up-to-date blijven. Vroeg of laat ontstaan er nieuwe types virussen. Verder is het natuurlijk mogelijk om bovenstaande types te combineren, zo zou bijvoorbeeld een Trojaans paard of een worm een bestands-


virus kunnen verspreiden, waardoor de grenzen tussen bovenstaande categorieën kunnen vervagen.

5.4.2.8

Hoe herken ik een computervirus op mijn PC?

Meestal merk je er niets van. Soms echter zie je een melding in beeld (bv. een melding met "Humor" van de maker), of je merkt dat er meer harddiskactiviteit is dan normaal, of dat de PC trager is geworden. Er zijn tot nu toe meer dan 10.000 verschillende virussen bekend en elke maand komen er daar nog eens ongeveer 200 bij. Het is dus begrijpelijk dat het heel moeilijk is om (bijv. bij vreemd gedrag van je PC) te bepalen of je met een computervirus te maken hebt of met iets anders. Wat het nog extra moeilijk maakt, is het feit dat de meeste virusmakers hun virussen zo programmeren dat ze onherkenbaar zijn! Om voornoemde redenen is het het beste dat virussen met een goede virusscanner worden opgespoord. Hieronder staan er enkele van de fabrikanten van anti-virussoftware, de volgorde is willekeurig en niet volledig: Trend Micro Datafellows McAfee E-Safe Symantec Met het installeren van zo'n virusscanner ben je er echter nog niet. Je zal er ook voor moeten zorgen dat het programma up-to-date blijft, en dat er dus regelmatig extra antivirusinformatie bijkomt. De fabrikanten van goede anti-virussoftware zorgen ervoor dat vlak na het uitbreken van een nieuw virus al een update beschikbaar is via hun website. Op www.digitaleschool.be kan je bij eTools gratis virusscanners vinden. 5.4.2.9

Hoe kan je je beschermen tegen computervirussen?

Met regelmatig scannen op virussen spoor je wel virussen op, maar je voorkomt niet dat je systeem besmet raakt. Daarom zijn de meeste anti-viruspakketten tevens voorzien van een programma dat in de achtergrond telkens de nieuwe bestanden controleert, of tijdens het downloaden of openen van bestanden deze op virussen controleert. Het is verstandig zo'n programma te gebruiken. Daarnaast is het belangrijk dat je bestanden die je via diskettes , (verwisselbare) schijven of Internet binnenhaalt altijd op virussen controleert, ook als ze van een bekende komen. Neem geen programma's aan van (on-)bekenden. Download bestanden van de officiële websites. Controleer attachments(=bijvoegsels van email) op virussen, zeker als het Word- of Exceldocumenten zijn. Als het e-mailtje met attachment van een volslagen onbekende komt, gooi het dan maar meteen weg. En nogmaals: Bescherming tegen virussen is dus je eigen verantwoordelijkheid. Niemand controleert het data-verkeer dat naar jou wordt doorgegeven via het internet op virussen en houdt bijgevolg nooit virussen tegen.


6

Documenten automatiseren

Hieronder komt nog heel kort hoe je Word kan gebruiken om een gepersonaliseerde briefte genereren. Als al je adressen opgeslagen zijn in het MS Outlook (Express)-adresboek of in een Excel-bestand zit je goed. Anders kan je deze nog altijd aanmaken en bewaren voor eeuwig☺. Vergeet wel niet om je lijsten regelmatig te updaten. Kies binnen het menu “Extra” voor de optie “Afdruk samenvoegen”. Als je specifiek enveloppen of etiketten wil maken kies je voor die optie. Na het aanklikken krijg je onderstaand scherm. Dit venster wordt gebruikt voor de samenvoegbewerking.

Eerst moet je het hoofddocument maken. Het hoofddocument is het blad wat je wil personaliseren (bv. een brief). Vermits we een brief willen personaliseren kiezen we voor “Standaardbrieven” zoals weergegeven in onderstaand venster.

Merk op dat je ook deze werkwijze eveneens kan gebruiken om adresetiketten en enveloppen te maken.


Vermits we nog geen hoofddocument hebben, moeten we er eerst een maken. Anders openen we er een. We kiezen voor het actief venster, vermits dit toch leeg is. Willen we van een leeg blad vertrekken, kiezen we voor “Nieuw hoofddocument”.

Als we nog geen bestand hebben met de naam- en adresgegevens moeten we eerst een gegevensbestand maken. Vervolgens selecteer je de gegevensvelden die je in het bestand wil opnemen. Kies in het bestand wat je precies wil invoeren aan gegevens volgens onderstaand stramien. Volg onderstaande schermen.



Bij het uitprinten van het document zal op de plaats van de naam- en adresgegevens de informatie uit je adressenbestand ingevoegd worden.


ICT IN HET (BASIS) ONDERWIJS

Recommend Documents