Samen werken, samen doen! Jaarverslag 2013 SallandWonen

Samen werken, samen doen! Jaarverslag 2013 SallandWonen

Naam toegelaten instelling: Stichting SallandWonen, Buiten Gewoon Thuis ■

Gevestigd in: Gemeente Raalte ■

Werkzaam in: Regio IJssel-Vecht, in het bijzonder in de gemeente Raalte en gemeente Olst-Wijhe ■

Adres: Domineeskamp 1 8102 CC RAALTE Postbus 180 8100 AD Raalte Telefoonnummer E-mailadres Website

: : :

0572 – 348 348 [email protected] www.sallandwonen.nl

■

Datum en nummer van het Koninklijk Besluit, waarbij de toelating is gehandhaafd: 5 december 2007, nr. SR2007119531 ■

Datum en nummer van de inschrijving in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel en Fabrieken in Zwolle: 28 december 2007, nummer 38013279 ■

Lidmaatschap branchevereniging: Aedes VTW

Jaarverslag 2013

SallandWonen

1

Jaarverslag 2013

SallandWonen

2

Inhoud Inleiding

Pagina 5

Volkshuisvestelijk ondernemen

7

De organisatie Samenwerken De duurzame organisatie SallandWonen als werkgever Integriteit Ondernemingsraad

9 10 10 10 11 12

Strategisch betrokken In gesprek met belanghouders Huurdersvereniging Salland Borgen participatie Prestatieafspraken 2011-2015 Samen bouwen aan relaties

15 15 16 16 16 17

Klantgedreven De klant centraal Stevige fundering Woonruimteverdeling Mutaties Betaalbaar verhuren Participatie Regionale klachtenadviescommissie

19 19 20 20 21 22 23 24

Duurzame voorraad Nieuwbouwprogramma Koopgarant Duurzaamheid Bewustwording Toepassen innovaties Onderhoud en verbeteringen Aanbestedingsbeleid Strategisch voorraadbeleid Grondposities Bedrijfs onroerendgoed

27 27 28 29 30 31 31 32 32 35 35

Vitale kernen Maatschappelijk bestemmingsplan Kulturhus Raalte Langer zelfstandig wonen Regie bij de huurder Dak- en thuislozen onder dak Overlast Maatschappelijk betrokken

37 37 37 37 38 39 39 40

Bedrijfsmatige organisatie Aanscherpen begroting Organisatiescan Wonen ICT-omgeving Midterm review ondernemingsplan Risicomanagement Aansturing organisatie

43 43 43 44 44 44 45

Jaarverslag 2013

SallandWonen

3

Financiële verantwoording Jaarresultaat Bedrijfswaarde Activa in ontwikkeling Onrendabele investeringen Risicomanagement Onderhanden werk Resultaat verkopen Eigen vermogen Lang vreemd vermogen en financieringspositie Kort vreemd vermogen Ontwikkeling huurachterstand Geactiveerde productie Lasten onderhoud Financieel perspectief Financiële meerjarenplanning 2014-2023 Fiscaliteiten Nevenstructuren Vereniging van Eigenaren

Pagina 47 47 47 47 47 48 48 48 48 49 50 50 50 50 50 50 50 51 52

Van de directeur-bestuurder Samen werken, samen doen!

53

Van de Raad van Commissarissen Toezicht in 2013

55

Bijlagen Volkshuisvestelijk verslag Bijlage 1: Overzicht nevenstructuur Bijlage 2: Overzicht Vereniging van Eigenaren

61 62 64

Verklaring van het bestuur

67

Verklaring van de Raad van Commissarissen

69

Kengetallen 2013 Kengetallen Ontwikkeling kengetallen

71 73 74

Geconsolideerde jaarrekening 2013 Geconsolideerde balans Geconsolideerde winst- en verliesrekening Direct Kasstroomoverzicht

75 76 79 81

Enkelvoudige jaarrekening 2013 Enkelvoudige balans Enkelvoudige winst- en verliesrekening

89 90 93

Accountantsverklaring

Jaarverslag 2013

SallandWonen

4

Inleiding Het thema van dit jaarverslag is ‘Samen werken, samen doen!’. Een jaar waarin wij de kroon hebben gezet op de samenwerking met vijf zorgpartijen met als resultaat 121 nieuwe zorgwoningen verspreid over drie complexen. Ook hebben wij samen met huurders en belanghouders actief een vervolg gegeven aan de speerpunten uit ons ondernemingsplan. De politieke rol heeft in 2013 grote impact gehad op onze mogelijkheden. Wij hebben dan ook de tijd genomen om te reflecteren en vast te stellen of de doelen verwoord in ons ondernemingsplan stand houden, of dat aanscherping nodig is. 2013 is voor SallandWonen begonnen met een gewijzigde jaarbegroting en meerjarenraming en het tijdelijk stop zetten van nieuwe investeringen. Het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) besloot het faciliteringsvolume tijdelijk op nul te zetten in afwachting van de analyse van de aangepaste jaarbegroting en meerjarenraming. Voor SallandWonen betekende dit het aanhouden van de uitvoering van de begroting. Nieuwe investeringen in bijvoorbeeld bedrijfsvoering, planmatig onderhoud, geriefverbeteringen, duurzaamheid en nog in uitvoering te nemen nieuwbouw projecten zijn uitgesteld. Lopende investeringen, waaronder de al gestarte bouw van het ambitieuse nieuwbouwprogramma, hebben wij voort kunnen zetten. Het dilemma veroorzaakt door het uitblijven van externe financiering zorgde voor een focus op de interne bedrijfsvoering. SallandWonen staat voor de ambitie verwoord in het ondernemingsplan, maar voor de uitvoering is wel geld nodig.

Heroriëntatie ondernemingsplan Ons beleid komt voort uit de strategische visie verwoord in het ondernemingsplan ‘Volkshuisvestelijk ondernemen 2012-2016’. Door de snel veranderende omgeving is in het voorjaar 2013 een quick scan gemaakt van het ondernemingplan. Omdat er politiek en maatschappelijk veel veranderd is, ontstond de wens om de geplande tussenbalans te vervroegen. Doel van deze tussenbalans (midterm review) is om te toetsen of de doelen genoemd in het ondernemingsplan haalbaar zijn.

Ambitie waarmaken De doelen uit het ondernemingsplan zijn de basis voor het jaarplan van SallandWonen. Ook in 2013 lag onze focus op vier speerpunten. Deze speerpunten maken een belangrijk deel uit van de strategische koers voor de komende jaren. De belangrijkste prestaties per speerpunt in het verslagjaar zijn: Klantgedreven In het verslagjaar is er aandacht geweest voor de klant en de klantprocessen. Via koffiegesprekken en een klantenpanel zijn de klanten betrokken. Er is actief een vervolg gegeven aan de grootste ergernis van de klanten: het tuinonderhoud. Via de klachten en complimentenregistratie wordt hun (on)tevredenheid serieus opgepakt. De positie van de klant in ons werk hebben wij besproken en via een extern bureau zijn verbeterpunten in kaart gebracht om het werk efficiënter in te richten en de kwaliteit van dienstverlening te verbeteren. Duurzame voorraad Wij hebben 247 nieuwbouw huurwoningen toegevoegd aan ons bezit. De Provincie Overijssel heeft ons een laagrentende lening verstrekt van € 3,8 miljoen voor duurzaamheidsinvesteringen. In 2013 zijn bij 135 woningen isolerende maatregelen uitgevoerd. Het percentage ‘groene’ woningen is toegenomen met 8%. En er zijn 51 woningen verkocht, waarvan 15 via de koopconstructie Koopgarant. Vitale kernen In Raalte is een eerste stap gezet in het realiseren van een woonservicegebied rond het complex Schuilenburg. Dit door het realiseren van 500 m2 maatschappelijke ruimte binnen Schuilenburg. Voor de herontwikkeling van zorgcentrum Swaenewoerd is SallandWonen in gesprek met Zorggroep Raalte. Het veranderscenario voor het Kulturhus Raalte is afgerond. Door het centreren van maatschappelijke huurders en het realiseren van flexplekken en vergaderruimten is invulling gegeven aan een toekomstbestendige maatschappelijke voorziening. Bedrijfsmatige organisatie Het verbeterpotentieel en de verbeterpunten van de klantprocessen zijn in kaart gebracht. De verwachting is dat door een efficiëntere inrichting op kosten wordt bespaard, maar dat ook de kwaliteit van dienstverlening verbetert. Naast deze inzet op klantprocessen is SallandWonen continu bezig met het aanscherpen van de jaarbegroting. In het verslagjaar werden wij gedwongen om de uitvoering van de begroting aan te houden. De gekozen aanpak van het op onderdelen bevriezen van middelen heeft ervoor gezorgd dat wij aan onze financiële verplichtingen kunnen voldoen.

Invloeden van buiten De beleidsvoornemens van het kabinet zijn in 2013 verder uitgewerkt in een Woonakkoord. De eerste concept-novelle heeft geleid tot een akkoord tussen Aedes en het kabinet, waarna de uitwerking hiervan in de wet Maatregelen Woningmarkt 2014 is aangenomen. Hiermee is de verhuurdersheffing definitief geworden. De sector ligt nog steeds onder een grote loep. Met een parlementaire enquête wordt onderzoek gedaan naar de opzet en het functioneren van het stelsel van woningcorporaties. Doel van het onderzoek is om tot een beoordeling te komen van het stelsel om zo bij te dragen aan ontwikkeling van toekomstig beleid. Ondertussen wordt het toezicht aangescherpt.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

5

De belangrijkste ontwikkeling is de nieuwe politieke realiteit waarbij de sector wordt aangepakt, met als overkoepelend doel dat de sector kleiner wordt. De verhuurdersheffing die door de politiek in het leven is geroepen, heeft dit goed in beeld gebracht. Deze heffing had tot gevolg dat binnen de sector investeringen (tijdelijk) werden stilgelegd en het investeringsprogramma naar beneden is bijgesteld. Daarnaast geven de concept novelle en het akkoord tussen Aedes en het kabinet verder invulling aan een smallere corporatiesector.

Visie op de toekomst Het afgelopen jaar is het spanningsveld tussen politieke ambitie en betaalbaar wonen een belangrijk onderwerp geworden. Hoe wordt het wonen voor de doelgroep gegarandeerd, wanneer een groot deel van de extra lasten via de huurverhoging aan hun wordt doorgerekend. Wij stellen dat er een grens zit aan betaalbaar wonen. De inkomsten om de extra lasten te kunnen dragen moeten op verschillende manieren binnenkomen: via huurinkomsten, verkopen en het aanscherpen van de bedrijfsvoering. Wij zien een uitdaging om dit spanningsveld te vertalen naar beleidsuitvoering en zien kansen om invulling te blijven geven aan onze volkshuisvestelijke opgave. Inleveren op onze ambitie? Alleen waar het niet anders kan omdat wet- en regelgeving ons daartoe dwingen!

Resultaat 2013 SallandWonen heeft 2013 afgesloten met een positieve operationele kasstroom van € 11,6 miljoen. Deze kasstroom wordt gevormd door de ontvangsten en uitgaven in verband met het uitvoeren van dagelijkse activiteiten. Het behaalde netto-resultaat na belastingen over 2013 bedraagt € 14,7 miljoen negatief. Dit negatieve resultaat wordt met name veroorzaakt door de waardeverandering van de materiële vaste activa en de ingerekende vennootschapsbelastinglast over 2012 en 2013. Mutaties in het Eigen Vermogen Gedurende het verslagjaar lopen alle transacties normaal gesproken via de resultaatrekening. Sinds de stelselwijziging van 2012 lopen een aantal zaken niet via de resultaatrekening, maar worden rechtstreeks in het Eigen Vermogen op de balans gemuteerd. Een bedrag van € 13,1 miljoen aan waardeverandering van de materiële vaste activa is rechtstreeks in het Eigen Vermogen geboekt, waardoor er een waardeverandering van de materiale vaste activa is verantwoord van € 8.253.840,- . Een overzicht van alle mutaties in het Eigen Vermogen staat op pagina 83 weergegeven. Vennootschapsbelasting Voorzichtigheidshalve heeft SallandWonen bij het opstellen van de jaarrekening 2013 besloten om niet af te waarderen naar lagere WOZ-waarde. Dit omdat het onzeker is of in de toekomst voldoende fiscale winsten worden behaald en de fiscale strategie van SallandWonen nog bepaald moet worden. Door dit besluit moet een fiscale last over 2013 worden ingerekend. Ook heeft dit tot gevolg dat een correctie op het verlies, zoals dit is meegenomen in de jaarrekening 2012, aangepast moet worden. Voor 2012 geldt dat geen afwaardering naar lagere WOZ-waarde, maar een fiscale last wordt ingerekend. Zowel de fiscale last over 2012 als over 2013 komen ten laste van het resultaat. Over 2012 bedraagt de gecorrigeerde vennootschapsbelastinglast € 2.722.315,-, over 2013 € 1.618.084,-.

Verantwoording afleggen Met dit jaarverslag leggen wij verantwoording af aan u, de belanghouders van SallandWonen. In dit jaarverslag leest u over onze lokale prestaties in 2013. Het verslag bevat alle benodigde informatie, zowel tekstueel als cijfermatig, om inzicht te geven in de werkzaamheden van SallandWonen. Wij willen ons niet alleen op een heldere en transparante manier verantwoorden over het afgelopen boekjaar, maar onze blik ook richten op de toekomst. Zo gaan wij in op onze missie, strategische thema’s, gestelde jaardoelen, de veranderende omgeving en onze uitdagingen nu én in de toekomst.

Juiste focus Door de inzet en medewerking van velen hebben wij de resultaten over 2013 kunnen behalen. In het bijzonder noemen wij hier de medewerkers van SallandWonen. De druk om te presteren en te blijven vernieuwen, vraagt een grote inzet. Ook de Raad van Commissarissen heeft met dezelfde inzet en betrokkenheid zijn taak vervuld en daarmee bijgedragen aan het resultaat. Alleen door deze wijze van samenwerken, begrip voor elkaar en het focussen op de juiste doelen, hebben wij dit resultaat kunnen bereiken.

Raalte, mei 2014

drs. Ed Penninks, directeur-bestuurder

Jaarverslag 2013

SallandWonen

6

Volkshuisvestelijk ondernemen SallandWonen is voor velen een betrouwbare partner. Wij zijn al vele decennia actief binnen de gemeenten Raalte en Olst-Wijhe en hebben een duurzame relatie met dit gebied en de mensen die er wonen. Dat is de basis geweest voor het bepalen van onze strategie voor de toekomst. Een toekomst waarin onze focus vooral bij de klant ligt. Het belang van ons werk is in de loop van de jaren niet veranderd. Dit geldt ook voor de gedrevenheid waarmee we onze maatschappelijke taak vervullen. Wél veranderd zijn de invulling die we eraan geven en de manier waarop we dat doen. Onze taak en onze meerwaarde zitten nog steeds in het onderdak bieden aan mensen die daarin niet (eenvoudig) zelf kunnen voorzien.

Strategie Het ondernemingsplan ‘Volkshuisvestelijk ondernemen 2012-2016’ is voor 2013 ons uitgangspunt geweest. De ambitie is om de klant, zowel intern als extern, centraal te zetten. Onze visie luidt: Ruimte voor wonen en leven op het platteland … … in de vitale gemeenten Raalte en Olst-Wijhe, die zich mede kenmerken door goede en betaalbare woningen en een woonmilieu dat leefbaar is en kansrijk voor verschillende doelgroepen. Binnen de Herziene Woningwet wordt gesproken over een versmalling van het werkterrein naar alleen diensten van algemeen economisch belang (Daeb), waarbij onder voorwaarden een breder werkterrein mogelijk blijft. De exacte uitwerking is nog niet bekend. Momenteel is het nog mogelijk om ook niet-Daeb-activiteiten uit te voeren, echter borging via het WSW is voor deze activiteiten niet meer mogelijk. Onze missie luidt: SallandWonen: Maatschappelijk gedreven plattelandscorporatie voor goed wonen én leven! SallandWonen is een maatschappelijk gedreven plattelandscorporatie in Raalte en Olst-Wijhe. Wij leveren goede, betaalbare woningen en dragen bij aan plezierige woonmilieus. Daartoe bieden wij innovatieve en duurzame oplossingen en werken we graag samen met andere partijen. Wij zijn er speciaal voor mensen die niet in hun eigen woonbehoefte kunnen voorzien. Onze doelgroepen Wie zijn de ‘mensen’ voor wie wij werken? Onze doelgroepen beschrijven wij als volgt: SallandWonen is er speciaal en in eerste instantie voor de lage en middeninkomens, waaronder aandachtsgroepen zoals senioren, mindervaliden en jonge starters. Om de ambities op het gebied van ‘vitale kernen’ te realiseren, zijn we aanvullend actief voor andere doelgroepen. Producten en diensten voor deze groepen zijn tenminste kostenneutraal. Per kern bepalen we de opgave voor de verschillende doelgroepen. De strategische koers hebben wij verwoord in vier speerpunten, waarmee wij de volgende langere termijn doelen willen realiseren: - Klantgedreven: onze klanten waarderen onze dienstverlening met gemiddeld een acht of hoger. - Duurzame voorraad: wij streven op energiegebied binnen onze bestaande voorraad naar 100% groen. - Vitale kernen: vergroten van het initiatief en betrokkenheid onder de huurders van SallandWonen. - Bedrijfsmatige organisatie: een financieel gezonde organisatie blijven. Ook in 2013 zijn deze doelen de drijfveer geweest voor onze inzet. In dit jaarverslag leest u welke resultaten wij hebben bereikt.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

7

Tabel 1: overzicht realisatie van doelen De Organisatie Doel Doelstelling 2013 Slagvaardige organisatie Positionering in de markt Samenwerking met collega-corporaties intensiveren Introductie Het Nieuwe Werken Klantgerichte organisatie

Versmalling formatie

Benutten van de kwaliteiten van medewerkers die zich continu doorontwikkelen

Vervolg cultuurtraject met als thema Samenwerken

Evaluatie en aanscherpen gesprekscyclus Verantwoording gesprekscyclus bij teamleiders Formatieplan van 59,7 fte Sturen op strategische personeelsplanning Bij natuurlijk verloop geen automatische opvulling van de vrijkomende functie Vaststellen nieuw opleidingsplan voor 2013

Vervolg MD-traject met zes trainingsdagen Aandacht voor loopbaan- en persoonlijke ontwikkeling van de medewerkers

Jaarverslag 2013

SallandWonen

Prestatie Discussie binnen MT en RvC gevoerd Samenwerking via NOWOZO en met de Heuvelrug Ingevoerd onder projectnaam 100% SamenWerken Evaluatiebijeenkomsten cultuurgroepen Volkshuisvesting dag 100% SamenWerken Uitgevoerd

Vervolgstap 2014

61,5 Strategische planning gemaakt

59,7 Sturen op de strategische planning Uitvoeren gesteld doel € 230.000,- begroot voor opleidingen

Functie woonconsulent met tijdelijk contract opgevuld € 180.000,- gereserveerd Opleidingsplan aangescherpt door aanhouden begroting 50% uitgegeven De teamleiders hebben het MDtraject doorlopen Via de gesprekscyclus en bilateralen continu aandacht voor de individuele medewerkers

Voortzetten Vervolg acties project 100% SamenWerken Aanjagen SamenWerken door cultuurgroep Vervolg gesprekscyslus

Voortzetten werkwijze

8

De organisatie 2013 was voor SallandWonen het jaar van herbezinning en inzichtelijk maken waar de organisatie staat. Financiëel zijn wij een gezonde organisatie. Echter, voor het vervullen van onze maatschappelijke taak is het belangrijk in te blijven zetten op een bedrijfsmatige organisatie. In het verslagjaar is een organisatiescan uitgevoerd bij de afdeling Wonen met als opbrengst kansen voor het verhogen van de efficiëncy, besparing van kosten en het verbeteren van de dienstverlening. SallandWonen kent een organisatiestructuur waarbij de directeur-bestuurder verschillende bedrijfsonderdelen aanstuurt. Door de veranderende omgeving en de doorontwikkeling van onze organisatie is er behoefte aan aanpassing van de structuur. De intentie is een hoofdstructuur in 2015 van één directeur-bestuurder en twee afdelingen om zo de kwaliteit van de interne organisatie te versterken. We realiseren onze doelstelling via natuurlijk verloop. Op dit moment bestaat de organisatie uit drie afdelingen: Wonen, Bedrijfsvoering en Vastgoed Ontwikkeling. Twee afdelingen bestaan uit verschillende teams, aangestuurd door teamleiders. Een teamleider is verantwoordelijk voor de werkzaamheden binnen het team. In grafiek 2 is het organogram van SallandWonen weergegeven. In het verslagjaar zijn de kantoren van de backoffice medewerkers heringericht om de nieuwe teams optimaal te huisvesten. Het afgelopen jaar volgden de teamleiders een management development (MD) traject dat hen faciliteerde om te groeien in hun functie. Meer specifiek in persoonlijk leiderschap, in teamontwikkeling en in professioneel leiderschap. Het werken met een klantencentrum en twee multifunctionele regioteams is geëvalueerd. Om het verbeterpotentieel in kaart te brengen voor de klantprocessen, is er een scan uitgevoerd. Op basis van de evaluatie en de scan is een verbeterplan gemaakt gericht op een efficiëntere bedrijfsvoering van de klantprocessen met als resultaat kostenbesparing en een kwalitatief nog betere dienstverlening. In 2014 wordt dit plan verder uitgewerkt en aanpassingen doorgevoerd. Grafiek 2: organogram SallandWonen per 31 december 2013

Jaarverslag 2013

SallandWonen

9

Samenwerken Steeds meer groeit het besef, dat een goede interne samenwerking noodzakelijk is voor een succesvolle organisatie. Samenwerken is nog niet altijd vanzelfsprekend. Het succesvol samenwerken stelt eisen aan de houding en het gedrag van medewerkers. Binnen het cultuurtraject staat daarom het thema samenwerken centraal. Ook in 2014 krijgt het thema samenwerken aandacht met als doel een tevreden klant, zowel intern als extern. Het nieuwe werken Eén van de stappen die wij hebben gezet om samenwerken op de kaart te zetten is het invoeren van het nieuwe werken. In het verslagjaar is met een beleidsplan een aanzet gegeven voor de invoering. In het najaar zijn alle leidinggevenden gaan kijken bij een collega woningcorporatie om ons te laten inspireren door hun aanpak. Binnen het nieuwe werken zijn thema’s als leiderschap, vertrouwen geven, loslaten, kwetsbaar opstellen, sturen op resultaat en kennis delen belangrijk. Het gaat vooral om een andere manier van samenwerken. Onder de projectnaam ‘100% SamenWerken’ wordt er binnen SallandWonen invulling gegeven aan het nieuwe werken. De belangrijkste doelstellingen zijn: - de klant zo goed mogelijk bedienen; - de tevredenheid van de medewerkers vergroten; - een betere balans mogelijk maken voor medewerkers tussen privé en werk; - beoordeling van het werk op resultaat in plaats van op aanwezigheid; - minder overwerk. Op ‘mensen’ safari Om het jaar organiseert SallandWonen een volkshuisvestingsdag voor haar medewerkers. Dit jaar stond de dag in het teken van de eigen organisatie. Het accent lag op cultuur en samenwerking binnen projecten. Niels Götz, adviseur gedragbeïnvloeding en marketingstrategie, heeft de medewerkers meegenomen op ‘mensen’safari: wat drijft mensen echt? De focus lag hierbij op klantgerichtheid, samenwerken en hoe bereik je dat een klant meedoet. Twee collega’s hebben een rondleiding verzorgd in de wijk Blekkerhoek en hebben het resultaat van een jarenlange samenwerking met de gemeente en andere partijen laten zien. De directeur van Zorggroep Raalte heeft een toelichting gegeven over de samenwerking met SallandWonen en de andere zorgpartijen om het complex Schuilenburg te realiseren.

De duurzame organisatie SallandWonen wil duurzaamheid graag organisatiebreed oppakken. Op basis van de missie en visie uit het ondernemingsplan, is een visie op een duurzame organisatie beschreven. Visie SallandWonen staat midden in de maatschappij en dichtbij de mensen. Wij nemen verantwoordelijkheid voor die samenleving en streven voortdurend naar een juiste balans tussen mens, milieu en bedrijfsvoering (people, planet, profit). We willen goed zijn voor de mensen binnen het bedrijf én voor de wereld om ons heen. Wij uiten dit via onze kernwaarden uit het ondernemingsplan: klantgedreven, duurzame voorraad, vitale kernen en bedrijfsmatige organisatie. Doel 2016 Op 1 januari 2016 moet de zorg voor de juiste balans tussen mens, milieu en bedrijfsvoering bij SallandWonen in het bloed zitten: 1. De medewerkers zijn ambassadeurs van ons eigen duurzaamheidsbeleid. 2. Binnen onze kernwaarden staat maatschappelijk verantwoord ondernemen hoog op de agenda. Electrische auto SallandWonen In het verslagjaar is bij de implementatie van de nieuwe ICT-omgeving en de vervanging van computers maximaal rekening gehouden met de duurzame organisatie en is het werken op afstand ingevoerd. Daarnaast zijn alle printer instellingen aangepast op standaard dubbelzijdig en zwart en wordt er getest met een follow-me-printer om medewerkers bewuster te maken van het printen.

SallandWonen als werkgever Op 31 december 2013 waren 72 medewerkers in dienst bij SallandWonen. De formatie aan contractuele verplichtingen bestond uit 61,5 formatieplaatsen (exclusief ingehuurd personeel). Het aantal formatieplaatsen is vergeleken met 2012 (61,1 fte) toegenomen. Dit komt door het vervangen van een zwangerschapsverlof en een tijdelijke uitbreiding van een projectleider in het kader van duurzaamheid. Van de totale formatie bestaat 6 fte (10%) uit tijdelijke contracten. De formatie uitbreiding is in strijd met de wens om te komen tot een versmalling van de organisatie. Deze uitbreiding is tijdelijk en zien wij als een investering om de versmalling in de toekomst te realiseren. De komende twee jaar verwachten wij grote stappen te zetten op het terrein van ICT en met het aanpassen van procedures. Het doel is winst op het gebied van efficiëncy. Iedere medewerker heeft jaarlijks drie persoonlijke gesprekken met zijn leidinggevende: een plannings-, een functionerings- en een beoordelingsgesprek. Tijdens deze gesprekscyclus ligt de focus op de persoonlijke ontwikkeling van de medewerker en welke bijdrage de medewerker levert aan de ontwikkeling van de organisatie. Alle mederwerkers hebben in 2013 de gesprekscyclus doorgelopen. Op dit moment staat de gesprekcylus nog los van het beloningssysteem. In 2014 worden voorstellen gedaan om dit te koppelen.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

10

Ontwikkeling van medewerkers SallandWonen stimuleert haar medewerkers om zich via opleidingen te blijven ontwikkelen. In 2013 zijn zowel individuele wensen gehonoreerd als collectieve trainingen aangeboden. Het volgen van opleidingen is tijdelijk aangehouden en na een aantal aanpassingen was voor 2013 € 180.000,- gereserveerd voor opleidingen. Hiervan is 50% besteed. Collectieve trainingen die zijn aangeboden: - effectief beїnvloeden (elf medewerkers); - management development traject (zeven medewerkers); - infraroodcamera (tien medewerkers); - hoe om te gaan met faillisementen (achttien medewerkers); - brieven schrijven (7 medewerkers); - gebruikerstraining Citrix en Office 2007-2010 (alle medewerkers). SallandWonen vindt het belangrijk om studenten een stageplek te bieden. In 2013 hebben 6 MBO-stagiaires in onze organisatie werkervaring op kunnen doen op de afdelingen Financiën, Bedrijfsbureau en Wonen. Werving en selectie In 2013 zijn diverse vacatures opengesteld en ingevuld: - twee leden Raad van Commissarissen (huurderszetels); - teamleider Wonen (tijdelijk); - woonconsulent (tijdelijk); - verhuurconsulent (vervanging zwangerchapsverlof); - klantenconsulent (vervanging zwangerschapsverlof). Door het niet verlengen van het tijdelijk contract van één van de teamleiders Wonen, is deze vacature opnieuw beschikbaar gekomen. De vacature is door een interne medewerker ingevuld met de garantie op terugkeer naar de oude functie. Naast nieuwe vacatures zijn: - 5 tijdelijke contracten verlengd; - 3 tijdelijke contracten niet verlengd. Ziekteverzuim Samen met de Arbodienst voert SallandWonen een actief en adequaat beleid om zieke medewerkers zo goed mogelijk te (laten) begeleiden en zo een voorspoedige terugkeer naar het arbeidsproces te bevorderen. Het ziekteverzuim was in het verslagjaar 4,3%, in 2012 was het 6,0%. De daling wordt voornamelijk veroorzaakt door een afname van de gemiddelde verzuimduur (van 20 naar 17 dagen) en een lagere verzuimfrequentie (van 1,3 naar 0,6%). In het verslagjaar zijn acht medewerkers langer dan twee maanden arbeidsongeschikt geweest, van wie vijf medewerkers met fysieke klachten en drie met psychische/werkgerelateerde klachten. Aan het eind van het verslagjaar waren er nog twee langdurig zieken. Tabel 3: organisatie en personeel in cijfers per 31 december 2013 Totaal Aantal medewerkers 72 Personeel bezetting in fte 61,5 Gemiddelde leeftijd in jaren 45 Gemiddelde diensttijd in jaren 11 Aantal instromers 10 Aantal doorstromers 1 Aantal uitstromers 12 Ziekteverzuimpercentage 4,3 Meldingsfrequentiepercentage 0,9 Gemiddelde dagen verzuimduur 17 Opleidingskosten in euro’s 89.843 Opleidingskosten in euro’s per medewerker 1.248 Opleidingskosten in procenten van de loonsom 2,8

Mannen 34 48%

Vrouwen 38 52%

Arbo Wij hechten veel waarde aan goede arbeidsomstandigheden. Jaarlijks actualiseren wij de risico-inventarisatie en -evaluatie met betrekking tot de arbeidsomstandigheden. Aandachtspunt voor SallandWonen is onze eigen huisvesting. Binnen onze eigen huisvesting heeft zich twee keer een calamiteit voorgedaan waardoor al het personeel het kantoorpand moest verlaten. Achteraf was het in beide gevallen loos alarm, maar door evaluatie van de gang van zaken zijn verbeterpunten naar voren gekomen. De communicatiemiddelen tussen de bedrijfshulpverleners zijn uitgebreid. Er zijn piepers en portofoons aangeschaft, waardoor oproep en communicatie beter gewaarborgd zijn bij calamiteiten. Twee jaar geleden (2011) heeft er een medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO) plaatsgevonden. Eind 2013 is dit onderzoek herhaald. De resultaten van beide onderzoeken worden vergelijken om inzicht te krijgen of de inspanningen die we hebben geleverd ook effect hebben gehad. Binnen het MTO komen de onderwerpen onderlinge communicatie, werkdruk, managementstijl, eigen rol en toekomstverwachtingen aan bod. De uitkomsten hebben in 2011 een aanzet gegeven om een aantal dingen anders te organiseren. SallandWonen heeft bewust geïnvesteerd in deze thema’s door onder andere het aanstellen van teamleiders, vaardigheidstrainingen zoals feedback en beïnvloedingsvaardigheden, invoeren gesprekscyclus, meer aandacht voor efficiëntie van het werk, etcetera. De resulaten van het nieuwe onderzoek worden in 2014 gepresenteerd.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

11

In het verslagjaar zijn er geen agressiemeldingen geweest. In 2013 is het agressieprotocol geëvalueerd. Het protocol is geactualiseerd en op intranet geplaatst. Bij de voorbereidingen van de planningsgesprekken is agressie benoemd als één van de te bespreken onderwerpen met de medewerkers met de mogelijkheid voor een vervolgtraining.

Integriteit SallandWonen speelt een actieve rol in de lokale samenleving en wil zich doorontwikkelen tot een klantgedreven, open en betrouwbare onderneming. Dit vraagt om professionaliteit en integriteit. Zeker voor een maatschappelijke organisatie die de ogen van de samenleving op zich gericht weet, is integriteit een basisvoorwaarde om goed te kunnen functioneren. Om te voorkomen dat iemand vraagtekens bij onze integriteit kan zetten, hebben we de uitgangspunten en regels formeel vastgelegd in ons integriteitsbeleid. Het beleid bevat naast een integriteitscode ook een klokkenluiderregeling en een regeling in geval van belangenverstrengeling. Daarnaast is er een vertrouwenspersoon benoemd. In 2013 hebben wij volgens dit beleid gehandeld. In breder verband is het onderwerp integriteit zowel bij de Raad van Commissarissen als bij het bestuur aan de orde geweest. Dit in het kader van de Governance code. In het verslagjaar zijn geen meldingen ontvangen over mogelijke schendingen van de integriteit. Tijdens de jaarlijkse functioneringsgesprekken is integriteit onderwerp van gesprek. Bij de evaluatie van het integriteitsbeleid in 2015 bekijken we of integer handelen voldoende aandacht heeft gehad of dat aanpassingen gewenst zijn. Naast het integriteitsbeleid heeft SallandWonen een procuratiereglement. Hierin is vastgelegd welke besluiten de bestuurder mag nemen met en zonder voorafgaande goedkeuring van de Raad van Commissarissen. Ook is in dit reglement vastgelegd tot welke bedragen diverse medewerkers tekenbevoegd zijn.

Ondernemingsraad Een ondernemingsraad (OR) komt op voor de belangen van de werknemers binnen een bedrijf. De OR heeft een aantal rechten, zoals: - adviesrecht bij grote besluiten en maatregelen; - instemmingsrecht bij bepaalde veranderingen op het gebied van arbeidsvoorwaarden. De OR van SallandWonen bestond in het verslagjaar uit: - Jos Wolfkamp, voorzitter (Vastgoed Ontwikkeling); - Erik Menzo, vice-voorzitter (Planning & Verslaglegging); - Annemieke Wippert, secretaris (Wonen); - Paulien Jansen, lid (Wonen); - Martin Wichers Schreur, lid (Bedrijfsbureau). De OR neemt deel aan het OR platform regio Overijssel. In 2013 is dit platform vier keer bijeen geweest. De OR is in het verslagjaar elf keer bij elkaar geweest. Vijf keer voor een formeel overleg met de directeur-bestuurder en zes keer voor een informeel overleg. Ter voorbereiding van deze overleggen is er telkens een vooroverleg geweest. De samenwerking, zowel onderling als met de directeur-bestuurder, was goed. Het contact met de achterban is ingevuld door actief te vragen naar onderwerpen en door de OR standaard op de agenda van de werkoverleggen te zetten. Het afgelopen jaar kende enkele onderwerpen die gedurende het jaar meerdere keren op de agenda stonden. De belangrijkste zijn: - het Nieuwe werken: 100% samenwerken; - vervanging ICT; - samenwerking met andere corporaties; - organisatiescan klantprocessen.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

12

1

1

1

1

1. 2. 3.

1

In overleg met belanghouders Maatschappelijk bestemmingsplan boeit Klantenpanel toekomstbestendig wonen

Jaarverslag 2013

SallandWonen

13

Tabel 4: de belangrijkste gesprekspartners van 2013 op een rij Belangrijkste gesprekspartners Belanghouder Overlegvorm Frequentie Huurders Koffiegesprekken 20 Klantenpanel koffiegesprekken 1x klantenpanel Huurdersvereniging Bestuurlijk Geen Salland Regulier Diverse keren Thema 4x Gemeente Olst-Wijhe Bestuurlijk 2x per jaar Ambtelijk Regelmatig

Verantwoordelijk Wonen

Belangrijkste onderwerpen Tuinenaanpak Toekomstbestendig wonen

Directeur-bestuurder Wonen Strategie&beleid Directeur-bestuurder Strategie&beleid

Relatie HVS en SW Rol HVS bij adviesaanvragen Portefeuilleplan Projecten Prestatieafspraken Beleidszaken Huisvesten statushouders WMO Buurtbemiddeling Woonservicegebieden Ontwikkeling woningmarkt en corporatiesector Prestatieafspraken Beleidszaken Huisvesten statushouders WMO Woonservicegebieden Delen kennis/ervaringen Marktontwikkelingen Samenwerking

Gemeente Raalte

Bestuurlijk Ambtelijk

4x per jaar Regelmatig

Directeur-bestuurder Strategie&beleid

Vertegenwoordiging makelaars/aannemers/ ontwikkelaars/ financiers

Marktpartijenoverleg Raalte

1x per jaar

Directeur-bestuurder

VAC en ouderenbonden

Ambtelijk

Minimaal 1x per jaar

Programmamanager Wonen, zorg en welzijn

Platform WWZ Raalte

Ambtelijk

3x per jaar

Platform WZW Olst-Wijhe

Ambtelijk

4x per jaar

Programmamanager Wonen, zorg en welzijn Programmamanager Wonen, zorg en welzijn

Zorggroep Raalte

Bestuurlijk Projecten-overleg

Afhankelijk van onderwerp

Directeur-bestuurder Vastgoed Ontwikkeling

Vaste bewonerscommissies Multidisciplinair overleg Raalte Multidisciplinair overleg Olst-Wijhe

Periodiek overleg

Jaarlijks

Wonen

Casuïstiek overleg

Maandelijks

Wonen

Leefbaarheid Complexbeheer Afstemmen plan van aanpak

Casuïstiek overleg

1x per 6 weken

Wonen

Afstemmen plan van aanpak

Jaarverslag 2013

SallandWonen

Senioren voorbereiden op toekomstige huisvesting Toetsen van nieuwbouwplannen Woon Wijzer Woonkwalitetisonderzoek nieuwbouw 25 woningen hoek Blekstraat-Roggestraat in Raalte Afstemmen beleid WZW met centraal thema woonservicegebieden Afstemmen beleid WZW met centraal thema woonservicegebieden en masterplan WZW Exploitatie vastgoed Ontwikkeling nieuwbouw Woonservicegebieden Herontwikkeling Swaenewoerd

14

Strategisch betrokken SallandWonen wil een maatschappelijk gedreven corporatie zijn die goede, betaalbare woningen levert en bijdraagt aan een plezierig woonmilieu. Om hieraan invulling te geven spannen wij ons de komende jaren extra in voor klantgedreven werken, duurzame voorraad, vitale kernen en een bedrijfsmatige organisatie. Om aan deze opgave te kunnen voldoen, is samenwerking met andere partijen een absolute voorwaarde. Een overzicht van de belangrijkste gesprekspartners in 2013 vindt u in tabel 4.

In gesprek met belanghouders Ook in 2013 zijn wij het gesprek aangegaan over strategische zaken met onze klanten: de huurders en andere belanghouders. Verslagen en een overzicht van onze belanghouders vindt u op de website www.sallandwonen.nl. Maatschappelijk bestemmingsplan SallandWonen heeft in 2013 gesprekken gevoerd met een deel van de belanghouders over het maatschappelijk bestemmingsplan en zijn ze betrokken bij de verdere uitwerking van dit plan. Reden hiervoor is dat SallandWonen haar positie op leefbaarheidsdiensten wil evalueren en bekijken wat geoptimaliseerd kan worden. Dit omdat SallandWonen minder financiële middelen heeft en door de regelgeving een minder prominente positie kan en wil innemen in leefbaarheid. Tenmiste waar het niet de directe woonomgeving betreft. Doel van deze gesprekken is vast te stellen welke diensten door de partners in het werkgebied van SalandWonen als belangrijk worden beschouwd. Samen met de belanghouders is een overzicht gemaakt van diensten en is bekeken aan welke waarden die verschillende diensten tegemoet komen. Begin 2014 wordt dit vervolgd met een ‘Functionele Concept Analyse’. Daaruit blijkt welke diensten bijdragen aan welke waarden. Dit is een hulpmiddel om te beoordelen welke diensten moeten blijven en welke eventueel kunnen vervallen, maar ook om te bekijken welke diensten door meerdere partijen worden geleverd en waar samenwerking dit kan optimaliseren. Plaatselijk belangen Met de Plaatselijk Belangen Luttenberg, Den Nul en Boskamp zijn constructieve gesprekken gevoerd over het omlabelen van een aantal woningen tot starterswoningen. Eveneens is op verzoek van Plaatselijk Belang Den Nul gesproken over de sociale samenhang binnen de kern. Voor de kleine kernen, waaronder ook Den Nul, zijn afspraken gemaakt waarbij starters uit de kern voorrang krijgen bij woningtoewijzing. Klantenpanel Onze klanten zijn een belangrijke bron van informatie. Om hen te betrekken bij onze plannen en ideeën, is besloten om klantenpanels te gaan organiseren. Wij horen graag hoe onze huurders of medebewoners denken over (actuele) kwesties die voor hunzelf van belang zijn, waar wij mee bezig zijn of mee bezig gaan. In de zomer van 2013 is een oproep gedaan aan alle huurders in (Be)leven. Dat heeft een respons opgeleverd van bijna 60 deelnemers. Een aantal waar wij aangenaam door zijn verrast. Iemand die zich heeft aangemeld voor het klantenpanel kan per onderwerp bepalen of hij deelneemt. Er is geen verplichting. Hierdoor is de samenstelling van het klantenpanel per keer anders. In november is een bijeenkomst geweest over toekomstbestendig wonen. 30 huurders waren hierbij aanwezig. Het doel van de avond was om adviezen van het klantenpanel te ontvangen over dit onderwerp. Hoe moet een woning eruit zien, welke voorzieningen moeten in een woning of in de directe woonomgeving aanwezig zijn om het wonen nu en in de toekomst mogelijk te maken. Klantenpanel toekomstbestendig wonen Aan het eind van het eerste klantenpanel zijn de volgende adviezen vanuit het klantenpanel meegegeven: - Zorg voor een goede veiligheid van de woningen en woonomgeving. Pas domotica (technologieën voor het langer zelfstandig wonen) toe. - Betrek de doelgroep waarvoor gebouwd wordt in een zo vroeg mogelijk stadium bij de plannen. - Bouw duurzame woningen. - Zorg voor betaalbare woningen. Ook is gevraagd welke onderwerpen het klantenpanel wil bespreken met SallandWonen. Dat heeft als belangrijkste thema ‘betaalbaarheid van het wonen’ opgeleverd. Dit thema agenderen we in 2014. Ook de wijze waarop we de woonruimte verdelen staat in 2014 op de agenda.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

15

Huurdersvereniging Salland De relatie tussen SallandWonen en Huurdersvereniging Salland (HVS) is een zoektocht tussen aan de ene kant belangenbehartiging in algemene zin en aan de andere kant specifieke zaken die SallandWonen betreffen. Gedurende het verslagjaar is er geen bestuurlijk overleg geweest met de HVS. Een mediationtraject is begin 2013 door HVS afgewezen. De HVS is vanaf het begin nadrukkelijk betrokken bij de herijking van het portefeuilleplan. Mede om op constructieve wijze met elkaar in overleg te komen en dat is voor dit onderdeel geslaagd. De manager Wonen heeft los daarvan drie keer met HVS gesproken. Over lopende zaken en adviesaanvragen die zijn ingediend (zie tabel 5) is daarnaast per mail en telefonisch overleg geweest. Ook zijn individuele zaken afgestemd met medewerkers. Wij geven met onze inzet invulling aan de Overlegwet, maar zijn voor de realisatie afhankelijk van de HVS. Tabel 5: overzicht advies aanvragen en beleidsonderwerpen 2013 Onderwerp Status Reactie HVS Voordracht RvC Bindende voordracht Voordracht van 2 nieuwe leden Vacature Bindende voordracht Voordracht van nieuw Klachtenadviescommissie lid Huurbeleid 2013 Voor advies Negatief advies

Verhuizen binnen complex

Voor advies

Negatief advies

Verkoopbeleidplan

Voor advies

Koopgarant

Voor advies

Streefhuur/inkomenstabel bij woningtoewijzing Rapportage Woonruimteverdeling 2012 Rapportage Project ‘Op de koffie’ Uitstel planmatig onderhoud Motivatie stemming Aedescongres Portefeuilleplan

Voor advies

Geen gebruik gemaakt van adviesrecht Geen gebruik gemaakt van adviesrecht Geen gebruik gemaakt van adviesrecht

Besluit SallandWonen Geaccepteerd Geaccepteerd Gemotiveerd afgeweken van advies HVS Gemotiveerd afgeweken van advies HVS Uitvoering conform beleid Uitvoering conform beleid Uitvoering conform beleid

Ter informatie

Ter informatie Ter informatie Ter informatie Gesprekspartner in het herijken van het portefeuilleplan

Lopend traject

SallandWonen ondersteunt HVS financieel. De vaste bijdrage in 2013 was in totaal € 39.378,-. Naast deze bijdrage heeft HVS een aanvullende bijdrage ontvangen van € 2.640,-, om extra capaciteit in te huren van de beleidsmedewerker voor hun rol bij het portefeuilleplan.

Borgen participatie In 2012 is de samenwerking met belanghouders uitgewerkt. Mede op basis van de uitwerkingen van het maatschappelijk bestemmingsplan wordt de participatie van belanghouders verder vorm gegeven. Intentie is om jaarlijks themagewijs belanghouders te betrekken en om het jaar een bijeenkomst te beleggen voor alle belanghouders. Doel van deze bijeenkomst is niet alleen om verantwoording af te leggen, maar ook de resultaten van de besproken thema’s terug te geven, nieuwe ontwikkelingen te presenteren en de agenda op te halen. Concreet heeft SallandWonen in 2013 gesprekken gevoerd met een deel van de belanghouders over het maatschappelijk bestemmingsplan en hen betrokken bij de verdere uitwerking van dit plan. In 2014 staan de thema’s ‘Volkshuisvestelijk ondernemen 2012-2016’ en het maatschappelijk bestemmingsplan op de agenda voor de algemene bijeenkomst. Informele contacten Naast de formele momenten geven Open-Huisdagen en startbijeenkomsten van projecten de mogelijkheid om op een informele manier het gesprek aan te gaan met onze klanten. Deze momenten blijven kostbaar omdat we op deze manier bekendheid geven aan onze werkzaamheden, de samenwerking met onze partners stimuleren en een impuls geven aan de onderlinge binding van onze huurders en hun binding met SallandWonen. Op deze manier weten we of wij de juiste dingen doen en of we ze goed doen.

Prestatieafspraken 2011-2015 In januari 2012 hebben de gemeenten en SallandWonen de prestatieovereenkomsten ondertekend. Bij de prestatieafspraken is gekozen voor een ‘aanpasbaar’ document met verschillende evaluatiemomenten. In elk bestuurlijk overleg bespreken we de stand van zaken van de afspraken. Hierdoor blijven afspraken realistisch en realiseerbaar en kunnen we snel inspelen op ontwikkelingen op de woningmarkt. Begin 2013 heeft binnen beide gemeenten een eerste evaluatie plaatsgevonden. De conclusie is dat veel van de afspraken gerealiseerd zijn of op schema liggen.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

16

In 2013 is speciaal aandacht geweest voor de relatie met de raad. In de gemeente Raalte hebben we samen met de gemeente een informatieavond georganiseerd, bij de gemeente Olst-Wijhe hebben we een presentatie gegeven tijdens een thema raadsessie. De avonden zijn zowel door SallandWonen als de gemeenten positief ervaren. De raadsleden waren betrokken en er kwam een goede inhoudelijke discussie op gang. De prestatieafspraken als kern van een dergelijke avond is een goede insteek.

Samen bouwen aan relaties Wij realiseren ons dat we ons werk niet alleen kunnen doen en vinden versterking in onze relaties. Relaties van SallandWonen zijn: - Aedes: SallandWonen is lid van Aedes, de branchevereniging van woningcorporaties waarbij bijna alle toegelaten instellingen in Nederland zijn aangesloten. - Vereniging voor Toezichthouders Woningcorporaties: deze vereniging streeft naar versterking en professionalisering van de leden van de Raad van Commissarissen. SallandWonen is lid van deze vereniging. - Vereniging voor Kleine Kernen in Overijssel (OVKK): SallandWonen is vriend van deze vereniging. Samen met haar leden maakt de OVKK zich sterk voor een kansrijk en leefbaar platteland. SallandWonen en OVKK hebben een gezamenlijke ambitie. Door samenwerking versterken wij elkaar. - Stichting De Herberg in Zwolle: SallandWonen neemt samen met haar collega-corporaties in de regio deel in deze stichting die thuis- en daklozen opvangt. - Platform MKW: dit is een platform voor middelgrote en kleine corporaties. SallandWonen neemt deel aan dit platform. - Regio Noord West Zuid Overijssel (Nowozo): dit is een samenwerkingsverband van corporaties in deze regio. Doel is het delen van kennis, het gezamenlijk behartigen van de regionale belangen en het ontplooien van regionale initiatieven, zoals een regionale geschillencommissie. - Sport en Cultuur Academie Salland (SCAS): een maatschappelijke netwerkorganisatie waarin verschillende partijen uit Salland samenkomen. Momenteel zijn dat Carmel College Salland, ROC Landstede, Hoftheater, SallandWonen en de Gemeente Raalte. Daarnaast zijn de Kring Raalter Werkgevers en de grotere cultuur- en sportverenigingen nauw betrokken. SCAS heeft als doel om de woon-, leef- en vestigingsklimaat in Raalte en omgeving aantrekkelijker te maken en de maatschappelijke betrokkenheid te versterken. - Platform Samen Doen: een initiatief van de gemeente Olst-Wijhe, Abbott Biologicals BV, Rabobank Salland, Stichting Kulturhus Olst-Wijhe en SallandWonen. Voornaamste doel is de samenwerking en de verbondenheid tussen bedrijven en maatschappelijke organisaties te vergroten onder het motto: Ik doe iets voor jou en jij voor mij. De afgelopen vier jaar heeft het platform de Meet & Match georganiseerd, met het doel dat bedrijven en verenigingen en stichtingen uit Olst-Wijhe elkaar ontmoeten en af te spreken hoe ze iets voor elkaar kunnen betekenen. Inmiddels is er voor gekozen vanwege afnemende belangstelling af te zien van voortzetting van het huidige concept: het organiseren van de Meet & Match. De leden van het Platform oriënteren zich in 2014 op een nieuw concept. - Woningstichting Hellendoorn: wij hebben met Woningstichting Hellendoorn in 2012 de intentie uitgesproken om het contact te intensiveren over kennisoverdracht en samenwerken. In 2013 hebben wij hieraan een vervolg gegeven.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

17

Tabel 6: overzicht realisatie van doelen Klantgedreven Doel Doelstelling 2013 Prestatie Huisvesten van de doelgroep Vergroten Implementeren urgentiebeleid naar Uitgevoerd, toewijzing aan urgenten slaagkans woningzoekenden gedaald met 36% (van 39 in 2012 naar 25 in 2013) OptimaliseInventariseren bij de klant Koffiegesprekken bij huurders in wiens ren dienstbuurten tuinonderhoud is aangepakt verlening Eerste klantenpanel over toekomstbestendig wonen, Bewonerscommissie bij twee groot onderhoudsprojecten Voortzetten werven e-mailadressen 21% in 2013 (2012 was 14%) huurders Evaluatie en besluitvorming Virtueel loket: geëvalueerd en besloten verruimen contactmomenten voor om door te ontwikkelen. Huidige vorm per onze huurders via virtueel loket 1-1-2014 beëindigd Naar de klant toe Wordt aangeboden aan klanten die moeilijk naar ons kunnen komen Zichtbaar zijn in de wijk met een Elektroauto in gebruik elektroauto Klantencentrum (KC) is eerste Gerealiseerd: 35% van de contacten aanspreekpunt voor klanten. geregistreerd in Klantvenster en een Minimaal 70% van de vragen wordt groot deel van de reparatieverzoeken door het KC afgehandeld handelt het KC af. Dienstverlening bij de klant thuis Gestart met mobiele toepassingen Implementatie klantportaal met Klantvenster met kennisbank functioneert kennissysteem eind 2013 naar tevredenheid Tevreden Voortzetten KWH-Huurlabel KWH-huurlabel gehaald met gemiddeld klant (2012: 7,8) een 7,7

Participatie Huurders betrekken bij beleid

Implementeren klantgedreven werken

Klantreis planmatig onderhoud, woning zoeken, woning betrekken en keukenvervanging

Integraal klachtenmanagement implementeren bij afdeling Vastgoedontwikkeling Evalueren en optimaliseren organisatiestructuur afdeling Wonen

Is op afdeling Vastgoedontwikkeling geïntroduceerd en geïmplementeerd

Evalueren werkwijze, processen en procedures en waar nodig aanpassen

Idem

Herijking van het participatiebeleid

Oppakken van de opgehaalde agenda: 1. Proces woningonderhoud verbeteren 2. Koopgarant inzetten 3. Actief luisten naar huurders en hen opzoeken HVS om advies vragen bij beleidswijzigingen Overleg bij groot onderhoudsproject Olykampen Overleg bij groot onderhoudsprojecten De Wieken Normstelling voor een goed onderhouden tuin Aanpassen van klantprocessen

Jaarverslag 2013

Organisatiescan door adviesbureau P5Com

Vervolgstap 2014 Voortzetten urgentiebeleid

Klantenpanels over betaalbarheid en woonruimteverdeling en andere onderwerpen, Processen afdeling Wonen optimaliseren qua efficiëntie en klantgedrevenheid

Voortzetten actie Doorontwikkelen contact via internet

Voortzetten en meer mogelijkheden bieden voor afspraken buiten kantooruren als klant dat wenst Voortzetting Met procesoptimalisatie nader bepalen welke vragen in KC worden afgehandeld en welke in regioteams

Mobiele toepassingen worden uitgebreid Ontwikkelen interactieve website. Verder uitbouwen toepassingen KlantVenster Inzet op verbetering. Doel in 2015 is gemiddeld een 8 Enquête onder huurders over keukenvervanging Plan van aanpak woonenquete Klantenpanels over betaalbaar wonen en woonruimteverdelen Voortzetting klachtenmanagement

Plan van Aanpak P5COM voor optimalisatie van alle kernprocessen afdeling Wonen op efficiëntie en klantgedrevenheid, wordt uitgevoerd en herziene processen worden geïmplementeerd idem

Beleid staat nog niet op papier. HVS betrokken bij herijking portefeuilleplan. Klantenpanel is gestart 1. Via organisatiescan verbetermogelijkheden in kaart gebracht 2.Pilot Koopgarant uitgevoerd 3. Via klantenpanel en koffiegesprekken invulling aan gegeven

Participatiebeleid op papier zetten en verder uitwerken

Vijf onderwerpen ter advisering voorgelegd Bewonerscommissie en huurders akkoord met de plannen Intensief contact met de bewonerscie over afstemmen plannen Via koffiegesprekken mening klant opgehaald en vertaald naar aanpassingen in het tuinenbeleid Organisatiescan door adviesbureau P5Com

Voortzetten werkwijze

SallandWonen

1. Vertaling naar verbeterplan en implementatie 2. Evaluatie en besluitvorming eventueel vervolg 3. Voortzetten klantenpanel en koffiegesprekken, aanvullen met marktonderzoeken

Uitvoering groot onderhoud in combinatie met duurzaamheids initiatieven Akkoord van alle huurders en uitvoering plannen Tuinenbeleid doorvertalen van controle naar regie bij de huurder Optimalisatie van alle kernprocessen afdeling Wonen op efficiëntie en klantgedrevenheid, wordt uitgevoerd en herziene processen worden geïmplementeerd

18

Klantgedreven Kwaliteit van dienstverlening staat bij SallandWonen voorop. Wij willen onze dienstverlening en onze producten voortdurend verbeteren en inspelen op de klantwensen van de verschillende doelgroepen. Het doel is een dienstverlening waarbij de klant ons niet alleen 24/7 kan bereiken, maar waarbij de klant vooral ervaart dat zij centraal staat. Wij willen uitgroeien tot een klantgedreven organisatie. De klantprocessen hebben veel aandacht gekregen in 2013. De medewerkers zijn tijdens bijeenkomsten in de schoenen van de klant gaan staan en hebben zogenaamde klantreizen gemaakt. Een extern bureau heeft de klantprocessen gescand op efficiëntie en de mogelijke verbeteringen in beeld gebracht. Doel van deze inzet is het verbeteren van de kwaliteit van dienstverlening in combinatie met het vergroten van de efficiëntie en een besparing op de bedrijfskosten.

De klant centraal SallandWonen wil een klantgedreven organisatie zijn. Daarvoor moet de klant centraal staan in de organisatie. Dat betekent ook dat wij de klant ‘opzoeken’ Dat hebben wij ook dit jaar weer actief gedaan. Op de koffie In 2013 hebben we koffiegesprekken gevoerd met 20 huurders uit wijken waar we actief bezig zijn geweest met het aanpakken van de tuinen. Zowel huurders die zijn aangesproken op hun tuinonderhoud, als omwonenden. Wij wilden weten wat zij vinden van ons tuinenbeleid. Dit heeft opgeleverd dat we de procedure wat hebben aangepast en suggesties uitwerken voor het betrekken van huurders onderling zodat die elkaar kunnen helpen. Eén aanspreekpunt Met het klantencentrum (KC) hebben klanten één aanspreekpunt gekregen. Voor vragen over reparatieverzoeken, woning zoeken, huur opzeggen en andere algemene vragen kan men bij het KC terecht. Voor 2013 was het doel dat minimaal 70% van de vragen door het KC worden afgehandeld. Onderdeel van het klantencentrum is het vastleggen van alle contactmomenten en de gemaakte afspraken. Zo kan iedere medewerker de geschiedenis van de klant inzien en is op de hoogte van de gemaakte afspraken. Dit levert een positieve bijdrage aan onze dienstverlening. Sinds mei 2013 werken wij hier actief mee. Van de geregistreerde contacten in het Klantvenster wordt 35% afgehandeld door het KC. Daarnaast handelt het KC de reparatieverzoeken af. Klachten en complimentenregistratie Bij klantgedreven werken hoort ook leren van gemaakte fouten en weten wat goed gaat. SallandWonen houdt om deze reden een klachten- en complimentenregistratie bij. In 2013 zijn 61 klachten en 17 complimenten ontvangen. Meerendeel van de klachten, 74%, komt binnen via de enquêtes over de kwaliteit van onze dienstverlening. De complimenten worden het vaakst persoonlijk gedaan. De complimenten gaan over de prettige manier waarop medewerkers klanten hebben geholpen, het oppakken van bepaalde werkzaamheden en de wijze van uitvoeren van werkzaamheden. De klachten gaan over onderhoud, de dienstverlening in het algemeen, maar ook over specifieke medewerkers, de staat van oplevering van woningen en het proces rond woning zoeken en woning toewijzen. De afhandeling van twee klachten loopt nog. Via het KWH-huurlabel wordt gemeten hoe onze klanten ons beoordelen op het behandelen van klachten. In het verslagjaar is de waardering gestegen van een 6,5 naar een 7. Klantreizen Om de klant een centraler plek te geven bij de onderdelen woning zoeken, woning huren, planmatig onderhoud en keukenvervanging zijn klantreizen georganiseerd. Tijdens een klantreis wordt medewerkers gevraagd om eens in de huid van een klant te kruipen en feedback te geven hoe je dan de dienstverlening van SallandWonen ervaart en wat vanuit het klantperspectief het ideale proces is. De verschillen tussen huidig en ideaal proces leveren input op voor het aanpassen van de procedures. Overige initiatieven Wij inventariseren e-mailadressen om sneller en directer met klanten te communiceren. Op dit moment hebben we de emailadressen van 21% van onze klanten (1 januari 2013 was dit 14%). Wij bieden de klant aan dat wij naar ze toekomen. Hiervoor is een elektrische auto beschikbaar, voorzien van ons logo. Via het virtueel loket konden klanten via een live videoverbinding vanuit de publieksbalies van de gemeente Olst-Wijhe contact met ons leggen. In 2013 is hier minimaal gebruik van gemaakt. Besloten is om het virtueel loket vanaf 1 januari 2014 in de huidige vorm te stoppen. Wij gaan ons richten op interactief contact vanuit huis. We zijn gestart met mobiele toepassingen om klanten ter plaatse verder te helpen. In het verslagjaar is hiervoor de kantoorautomatisering vervangen om dit technisch mogelijk te maken. Wij wilden de informatievoorziening aan de klant via de website uitbreiden. In 2014 zetten wij vervolgstappen om te komen tot een interactieve website.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

19

Stevige fundering Bouwen aan de toekomst houdt ook in het borgen van de huidige kwaliteit. Dit doen wij via kwaliteitsmetingen. Net als voorgaande jaren heeft het Kwaliteitscentrum Woningcorporaties Huursector (KWH) in het verslagjaar de kwaliteit van onze dienstverlening gemeten. Met een gemiddeld cijfer van 7,7 hebben onze huurders opnieuw hun waardering getoond. Uiteraard levert de meting aandachtspunten op die kunnen bijdragen aan de verdere verbetering onze dienstverlening. Die nemen we vanzelfsprekend ter harte.

Woonruimteverdeling Op zoek naar een woning Om in aanmerking te komen voor een huurwoning moeten woningzoekenden zich inschrijven bij SallandWonen. Jaarlijkse opschoning zorgt voor het actueel houden van dit woningzoekendenbestand. In 2013 is halverwege het jaar besloten om de opschoning tijdelijk stop te zetten. Dit in afwachting van de evaluatie woonruimteverdeling. Iedereen ouder dan 18 jaar kan zich kosteloos inschrijven als woningzoekende. Leeftijd is de enige regel die gesteld wordt bij inschrijven. Wij merken dat veel mensen zich uit voorzorg inschrijven voor een eventuele huurwoning in de toekomst. Belangrijker is inzicht te hebben in het aantal personen die het afgelopen jaar actief op zoek zijn geweest naar een woning. Van de totaal aantal ingeschreven personen is 13% (1.096 personen) actief woningzoekend. Ten opzichte van 2012 is het aantal actief woningzoekenden gestegen met 4%. Grafiek 7: aantal woningzoekenden aanbodmodel 9000

1

8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000

Aantal inschrijvers

1000

Actieve woningzoekenden

0 2008

2009

2010

2011

2012

2013

Woningzoekenden kunnen, onder bepaalde voorwaarden, reageren op het woningaanbod. Een van deze voorwaarden is dat het inkomen passend moet zijn bij de huurprijs van de woning. Deze spelregels zijn vastgelegd in de toewijzingstabel. Per 1 april 2013 is de toewijzingstabel vereenvoudigd. SallandWonen wil vanuit de klantgedreven gedachte waar mogelijk keuzevrijheid bieden aan de verschillende inkomensgroepen. Met het aanpassen van de toewijzingstabel kan de groep 2 woningzoekenden met een inkomen tot € 34.299,- op het gehele woningaanbod reageren . Wij ondersteunen woningzoekenden in het maken van keuzes door het verstrekken van informatie over de woning. Signaleren wij dat een kandidaat huurder met een laag inkomen kiest voor een woning met hoge woonlasten, dan wijzen wij daar de huurder op. De uiteindelijke keus ligt bij de huurder zelf. Verdeling huurwoningen De woningvoorraad van SallandWonen bestaat uit 5.678 wooneenheden, waarvan 5.420 zelfstandige wooneenheden en 258 onzelfstandige wooneenheden. De verdeling van de zelfstandige wooneenheden over de kernen is als volgt: Grafiek 8: verdeling zelfstandige wooneenheden

4% Raalte

15% 49%

14%

Heino Kleine kernen gemeente Raalte Wijhe

9% 9%

Olst Kleine kernen gemeente Olst-Wijhe

1 2

Voor 2013 is het aantal ingeschrevenen woningzoekenden door het stopzetten van de schoning niet meer te vergelijken met de voorgaande jaren. Om deze reden hebben wij het aantal inschrijvers niet meer opgenomen in de grafiek. Voor huishoudens tot 23 jaar gelden andere voorwaarden

Jaarverslag 2013

SallandWonen

20

Woningtoewijzing In het verslagjaar zijn 722 panden verhuurd, waarvan 690 woningen die zijn toegewezen aan woningzoekenden. Dit zijn 215 verhuringen meer dan in 2012, wat een stijging is van 45%. Exclusief nieuwbouw bedraagt de stijging 27%. Voor het verhuren van de nieuwbouwwoningen was veel inspanning nodig. Bij twee projecten is een modelwoning ingericht en er is extra geadverteerd. 12 nieuwbouwwoningen waren op 31 december 2013 nog niet verhuurd: 2 woningen in Schuilenburg en 10 woningen aan de Haere. Van de bestaande woningen stonden eind 2013 nog 2 seniorenappartementen per direct te huur in Heino. Het grootste deel van de woningzoekenden, 94%, reageert via internet. Om de woningen te verhuren hebben wij veel kandidaten per woning moeten benaderen: 55% van de aanbiedingen werd geweigerd. Hierdoor duurde het soms lang voordat de woning opnieuw verhuurd was. In 2013 zijn we daarom gestart met een proef om woningen groepsgewijs aan te bieden. Meerdere kandidaten worden dan tegelijk uitgenodigd in de woning voor een bezichtiging. Dit is één van de mogelijkheden om huurderving te beperken. In 2014 is het beperken van huurderving een belangrijke opgave.

Huurders nieuwbouw de Haere Heino

Sinds 2011 is SallandWonen gehouden aan de Europese regelgeving. Dat betekent dat wij ten minste 90% van onze woningen met een huur op of onder de liberalisatiegrens moeten toewijzen aan huishoudens met een verzamelinkomen van maximaal € 34.229,-. Van de 722 verhuringen vallen 583 onder deze Europese regelgeving. Het percentage toewijzingen van huurders met een jaarinkomen lager dan € 34.229,- is 91%. SallandWonen voldoet in 2013 aan de voorwaarden van de Europese regelgeving. Huisvesting statushouders Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) heeft de gemeenten Raalte en Olst-Wijhe een taakstelling opgelegd om 36 personen met een verblijfsvergunning te huisvesten. SallandWonen regelt voor de gemeenten de huisvesting. In 2013 zijn in totaal 33 personen gehuisvest, waarvan 13 in de gemeente Raalte en 20 in de gemeente Olst-Wijhe. Wij hebben hiervoor 14 woningen beschikbaar gesteld. Over de jaren heen zijn er in de gemeente Olst-Wijhe vier personen meer gehuisvest dan de totale taakstelling. In de gemeente Raalte moeten op basis van de taakstelling tot en met 2013 nog drie personen gehuisvest worden. Tabel 9: overzicht verhuringen 2013 Reden 2012 Aantal Aanbodmodel Regulier 383 Medisch urgent 7 Sociaal urgent 32 Overig MTbesluit 0 3 Bijzondere verhuringen Herstructurering 8 Statushouders 7 Vrouwenopvang 2 Woningruil 2 Zorginstelling woningen 34 Totaal woningen Zorginstelling huiskamer Garages en BOG 14 Totaal panden 489

Procent

2013 Aantal

Procent

78 1 7

518 8 17

72 1 2

0

2 5 0 14 1 6 119 690 10 22 722

0 0 0 2 0 1 16

2 1 0,5 0,5 7

3 100

2 3 100

Mutaties De in 2012 en 2013 opgeleverde nieuwbouw zorgt voor beweging op de woningmarkt. De mutatiegraad is toegenomen van 6,8% in 2012 naar 8,7% in 2013. De mutatiegraad is gebaseerd op het aantal verhuringen binnen het bestaand bezit ten opzichte van het totale aantal huurwoningen van SallandWonen aan het begin van de meetperiode. In 2013 zijn 456 bestaande woningen verhuurd.

3

De bijzondere verhuringen betreffen vier woningen waarvan kandidaten via andere organisaties worden aangedragen en een verhuizing binnen een complex.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

21

Ontruimingen In het verslagjaar deden wij 40 aanzeggingen tot ontruiming, alle vanwege huurachterstand. Uiteindelijk hebben 7 ontruimingen plaatsgevonden. Voordat we tot ontruiming overgaan, moet de kantonrechter een uitspraak doen. Het beleid is erop gericht ontruiming te voorkomen, zeker als er kinderen in het spel zijn. Voor alleenstaanden of samenwonenden met een langdurig slecht betaalgedrag, voeren wij het vonnis van de kantonrechter uit. Met de gemeenten Raalte en Olst-Wijhe is afgesproken dat we slecht betalende huurders doorverwijzen naar de schuldsanering. Tabel 10: aantal ontruimingen

2012 2013

Aantal aanzeggingen 43 40

Aantal regelingen 29 27

Aantal voldaan

Aantal uitzettingen 8 7

6 6

In vier gevallen was de huurder een alleenstaande, in twee gevallen betrof het een echtpaar. Daarnaast is een eenoudergezin ontruimd. Alle huurders waren al vertrokken voor de datum van ontruiming. Wel hebben vier huurders de inboedel in de woning achtergelaten. Dit leidt tot hoge kosten voor SallandWonen. SallandWonen probeert te voorkomen dat woningen waarin gezinnen wonen, ontruimd worden. In goed overleg met het betrokken netwerk rond het gezin is in één geval toch besloten over te gaan tot ontruiming, waarbij opvang voor de gezinsleden op voorhand geregeld was. Goed overleg heeft voor veel ‘wanbetalers’ tot een regeling geleid. Helaas zijn niet alle huurders in staat geweest om de achterstand in te lopen. Wij constateren dat steeds meer huurders een huurachterstand oplopen en dat situaties complexer worden.

Betaalbaar verhuren Betaalbaarheid is een thema waar veel over gesproken is in 2013. Ook bij SallandWonen maken wij ons zorgen over dit thema, een zorg die wij delen met verschillende belanghouders. De huurprijsgrenzen zijn afgeleid van de norm zoals die in de Huurtoeslagregeling staat. Alle woningen met een huur tot € 681,02 (prijspeil 2013) zijn bereikbaar voor de primaire doelgroep. Dat betekent dat 99% van de totale voorraad van SallandWonen voor deze doelgroep bereikbaar is: 29 appartementen en 2 eengezinswoningen hebben een huur boven deze grens. Huurbeleid SallandWonen vindt dat de huurprijs van een woning in relatie moet staan tot de geboden kwaliteit. De mogelijkheden voor een huurverhoging waren in het verleden altijd beperkt, omdat woningcorporaties gebonden zijn aan de maximale huurverhoging voorgeschreven door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties. Alleen bij mutatie waren er mogelijkheden om de huur in lijn te brengen met de geboden kwaliteit. Voor 2013 en 2014 heeft de sector de mogelijkheid om een huurverhoging boven inflatie door te voeren, waarbij de hoogte afhankelijk is van het inkomen. Dit om de opgelegde verhuurderheffing mogelijk te maken. SallandWonen had de intentie om hier optimaal gebruik van te maken. Doordat het niet mogelijk was om op tijd te beschikken over de correcte inkomensgegevens, is besloten om af te zien van de inkomensafhankelijke huurverhoging. Wij hebben de huurprijs van alle woningen per 1 juli 2013 met 4% verhoogd: 1,5% boven het inflatiepercentage van 2,5%. Uitgezonderd zijn de woningen die een aangepaste huurverhoging of huurbevriezing krijgen vanwege renovatie- of sloopplannen en recent opgeleverde nieuwbouwhuurwoningen. Tabel 11: resultaat huurverhoging 2013 Complex Wijhezicht in Wijhe Olykampen in Raalte Rozenstraat/Tulpenstraat in Raalte Overig bezit

Jaarverslag 2013

Aantal woningen 9 92

Percentage van totaal aantal woningen 0 2

Percentage huurverhoging 0 0

52

1

0

5114

97

4,0

SallandWonen

Reden afwijking Herstructurering Groot onderhoud Nieuwbouw

22

De huur van de aangeboden woningen bedroeg in 2013 gemiddeld € 528,-. Tabel 12 geeft een overzicht van het aantal reguliere verhuringen naar huurklasse over 2012 en 2013. Tabel 12: nieuwe verhuringen naar huurklasse Huurklasse in euro’s Aantal 2012 (prijspeil 2013) t/m 374,44 374,45 t/m 535,91 535,92 t/m 574,35 574,36 t/m 681,02 > 681,02 Gemiddelde huur Totaal

39 176 54 109 2

% naar huurklasse 2012 10 46 14 29 1 € 504,-

380

Aantal verhuringen 2013 (incl. nieuwbouw) 53 208 69 186 2

% naar huurklasse 2013 10 40 13 36 1 € 528,-

518

Huurtoeslag In het verslagjaar zijn de toewijzingscriteria voor woningen aangepast. Voorheen hanteerden wij een maximale huur tot de eerste huurtoeslaggrens voor woningzoekenden met de laagste inkomens. Dit om hen te beschermen tegen te hoge lasten doordat maar een deel van de huurlasten wordt gecompenseerd door de huurtoeslag. Sinds dit jaar hebben wij deze tussengrens losgelaten. Belangrijkste reden hiervoor is het geven van meer keuzevrijheid voor de doelgroep. Elke woningzoekende met een inkomen lager dan € 34.299,- mag reageren op alle huurwoningen met een huurprijs tot € 681,02. Bij de toewijzing wijst SallandWonen woningzoekenden met een laag inkomen die reageren op een woning met huur hoger dan € 575,- erop dat men in verhouding meer huur betaalt. Een deel wordt dan namelijk niet (of minder) gesubsidieerd. Vergeleken met een goedkopere woning is men niet altijd duurder uit, omdat duurdere woningen vaak energiezuiniger zijn en daardoor lagere energielasten hebben. SallandWonen heeft huurders die recht hebben op huurtoeslag altijd gestimuleerd om de huurtoeslag rechtstreeks aan SallandWonen over te laten maken. Het bedrag aan huurtoeslag werd dan automatisch verrekend met de huur. Vanaf 1 januari 2014 vervalt deze mogelijkheid. De huurtoeslag wordt dan altijd aan de huurder overgemaakt. Voor de huurders die eerst de huurtoeslag aan ons lieten overmaken, hanteert SallandWonen voor de overgangsperiode een soepel beleid. Is de huurtoeslag bij de belastingdienst per abuis stopgezet, dan houden wij hier rekening mee met de huurincasso. Voor nieuwe huurders geldt dit niet, omdat voor ons niet bekend is of deze huurders recht hebben op huurtoeslag. Via ons bewonersmagazine (be)leven , de website en per brief hebben wij huurders geïnformeerd over deze wijziging.

Participatie SallandWonen verstaat onder participatie het betrekken van klanten bij zaken die hun woning en woonomgeving aangaan. In het verslagjaar hebben wij bij diverse projecten veelvuldig overlegd met de bewoners. Als afstemming met hen gewenst is voor de voortgang van het project, vragen wij aan huurders of zij willen plaatsnemen in een bewonerscommissie. Olykampen in Raalte In 2013 is SallandWonen verder gegaan met de plannen voor het groot onderhoud in combinatie met duurzaamheidsmaatregelen aan 92 woningen in de wijk Olykampen in Raalte. Er is het hele jaar veel en goed overleg geweest met de bewonerscommissie. De opzet was om 75% van de besparing op energiekosten te vragen als huurverhoging. Hier kwam veel discussie uit voort. Na veel overleg is er uiteindelijk voor gekozen om de aanpassingen te vertalen naar geriefverbeteringen. Per onderdeel staat in het beleid van SallandWonen een huurverhoging tegenover. Uiteindelijk is men gekomen op een huurverhoging van € 35,-. Is een deel van de geriefverbetering al aanwezig in de woning dan wordt de huurverhoging aangepast. De plannen en de huurverhoging zijn tijdens de bewonersavond in oktober positief ontvangen door de huurders. De plannen zijn: het vervangen van de gevels, een aantal radiatoren vernieuwen, het elektra aanpassen, dakisolatie en vloerisolatie. Ook kunnen huurders kiezen voor extra opties tegen een huurverhoging of contante betaling. Vanaf 2014 starten de individuele gesprekken met de huurders. De uitvoering van het groot onderhoud vindt plaats in de periode april tot november 2014. De Wieken in Raalte SallandWonen heeft in 2013 groot onderhoudsplannen ontwikkeld voor De Wieken. Bij een deel van de woningen in deze straat wordt groot onderhoud uitgevoerd, terwijl een ander deel verkocht wordt. De te verkopen woningen zijn aangeboden aan de zittende huurders of worden verkocht op de vrije markt na huuropzegging van de zittende huurder. Wil een huurder de woning niet kopen dan kan hij uiteraard blijven huren. Bij deze woningen wordt in 2014 alleen de buitenzijde geschilderd en voorzien van een keimlaag (kleur) op de muren. De woningen aan de oneven zijde worden in 2014 gemoderniseerd en energiezuiniger gemaakt. Alle verkochte woningen nemen wij mee in het keimwerk, zodat de woningen aan De Wieken een zelfde uitstraling houden. In 2013 zijn de plannen voorgelegd aan de bewonerscommissie De Wieken en hebben diverse overleggen plaatsgevonden. Deze bewonerscommissie behartigt zowel de belangen van de bewoners aan de even- als de oneven zijde.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

23

Pilot Duurzaamheid Voor SallandWonen is duurzaamheid één van de speerpunten van beleid voor de komende jaren. Voor onze huurders is het belangrijk dat het wonen betaalbaar blijft. SallandWonen heeft hierin een belangrijke taak en ziet voor zichzelf een rol weggelegd in het beperken van de woonlasten. Wij doen dit mede door te investeren in duurzaamheid bij bestaande woningen. SallandWonen is in 2012 een pilot gestart om bij 16 woningen in Broekland en 9 woningen in Nieuw Heeten tegelijk met het uitvoeren van planmatig onderhoud, energiebesparende maatregelen uit te voeren. In 2012 is voor deze huurders een informatieavond geweest. In 2013 zijn medewerkers bij deze huurders op huisbezoek geweest om uitleg te geven over de voordelen van energiebeperkende maatregelen. Gaat een huurder akkoord dan wordt 75% van de energiebesparing doorberekend in een huurverhoging. Dit betekent voor de huurder dat de netto woonlasten verminderen en SallandWonen heeft deels financiële dekking voor de investeringen die zij doet. Na de huisbezoeken hebben maar 5 van de 25 huurders aangegeven mee te willen doen. Gezien alle tijd die hierin is gestoken is dit een erg lage opbrengst. Een reden om niet mee te doen was de leeftijd, het waren bijna allemaal seniorenwoningen. Daarnaast speelde het moment van aanbieden. De huisbezoeken vielen gelijktijdig met het aanzeggen van de huurverhoging. In een interne werkgroep wordt nu nagedacht over een andere aanpak om meer mensen mee te krijgen in onze duurzaamheidsinitiatieven.

Regionale klachtenadviescommissie Vanaf 1 januari 2013 maakt SallandWonen onderdeel uit van de Regionale Klachtenadviescommissie Zwolle en omgeving en is de Geschillencommissie Sociale Huursector Salland per die datum opgeheven. Dit sluit aan bij de visie van zowel Aedes als de Woonbond, die beide pleiten voor regionalisering van de klachtencommissies. Huurdersvereniging Salland had daar ook voor gepleit. Deelnemende corporaties De deelnemende woningcorporaties van de Regionale klachtenadviescommissie zijn: Stichting DeltaWonen, Woningstichting SWZ en Woningstichting Openbaar Belang, Stichting Beter Wonen IJsselmuiden en SallandWonen. Benoeming en herbenoeming leden De commissie bestaat uit zes leden die worden benoemd, herbenoemd en ontslagen door de besturen van de deelnemende corporaties. Op 31 december 2013 is op eigen verzoek afscheid genomen van twee leden van de commissie, mevrouw D. de Vries en de heer R. Berkhof. Voor de vervanging van hen is een selectieprocedure opgestart. Dat heeft geleid tot benoeming per 1 januari 2014 van de heren L. Scheve (namens de huurdersorganisaties) en W. Verweij (namens de klachtenadviescommissie). Tevens is per 1 januari 2014 de heer J. ter Schegget (voorzitter commissie) herbenoemd voor drie jaar en mevrouw C.B. Bos benoemd als vice-voorzitter. Ontvangen klachten In 2013 heeft de commissie in totaal twee klachten van huurders van SallandWonen ontvangen. Eén klacht is niet ontvankelijk verklaard omdat de directie van SallandWonen geen gelegenheid had gekregen op de klacht te reageren. De klacht is vervolgens naar tevredenheid opgelost. De tweede klacht is gegrond verklaard. Deze klacht ging over een zelfaangebrachte voorziening. Met de desbetreffende huurder is in de loop van 2013 een passende oplossing overeengekomen.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

24

4. 5. 6.

Project Kop van Salland, pagina 28 Blekkerhoek Raalte, pagina 27 Detail Sallandse Poort, pagina 28 Jaarverslag 2013

SallandWonen

25

Tabel 13: overzicht realisatie van doelen Duurzame voorraad Doel Doelstelling 2013 Prestatie Kwaliteit van de woning Bouwen voor de Oplevering van 238 244 huurwoningen opgeleverd, toekomst huurwoningen, waarvan waarvan 11 worden gebruikt als 89% nultreden. Doel huiskamer bijgesteld van 250 naar 238. 3 aardehuizen turnkey 90% (219) nultreden Uitvoeren update Omgevingsanalyse opgesteld portefeuilleplan Betaalbaar wonen

Eigen woningbezit starters en woningzoekenden met middeninkomen bevorderen

Jaarverslag 2013

Circa 200 huurwoningen toevoegen aan de ‘groene’ woningvoorraad, waarvan 100 via nieuwbouw en 100 via investeringen in bestaand bezit Uitvoering pilotproject duurzaamheid: 20 huurders ontvangen aanbod

381 ‘groene’ woningen toegevoegd, waarvan 247 nieuwbouw en 134 bestaande woningen

Uitstel groot onderhoud van 65 woningen naar 2014 Bij mutatie 140 woningen naar minimaal energielabel C Bij planmatig onderhoud 200 huurders aanbieding voor isolatie tegen huurverhoging

Voorbereiding groot onderhoud

Communicatieplan Duurzaamheid bijstellen en uitvoeren Uitvoering startproject KoopGarant

Bij 5 (20%) huurders pilot uitgevoerd

56 bij mutatie

149 aanbieding dubbel glas, 78% deelname 90 aanbiedingen dak- en vloerisolatie, 20% deelname 4 aanbiedingen spouwmuurisolatie, 25% deelname Start gemaakt met bijstellen

Uitgevoerd: 15 verkopen

SallandWonen

Vervolgstap 2014 Opleveren van 64 huurwoningen, allen nultreden

Vaststellen herijkt portefeuilleplan en starten met uitvoering Toevoegen van 290 ‘groene’ woningen

Toepassen van nieuwe concepten om deelnamepercentage te verhogen 104 woningen bij groot onderhoud naar energielabel B Naar verwachting 122 woningen bij mutatie naar tenminste energielabel C 125 huurders deel laten nemen aan isolatiemaatregelen bij uitvoering planmatig onderhoud

Uitvoering projectplan

6 verkopen met Koopgarant Evaluatie startproject

26

Bewoners Blekkerhoek te Raalte

Duurzame voorraad Wij willen een woningvoorraad creëren die duurzaam aansluit op de toekomstige marktvraag. Een voorraad die een evenwicht kent tussen ecologische, economische en sociaal-maatschappelijke belangen. Voor ons betekent dat: energiezuinig en milieuvriendelijk, kostenefficiënt, vraaggestuurd en betaalbaar. Hierbij rekening houdend met de verschillende doelgroepen en hun wensen en mogelijkheden. Het accent ligt op vervangen en aanpassen, niet op uitbreiden. Het hebben van de juiste kernvoorraad naar aard, omvang en locatie is van belang. In het jaarverslag hebben wij samen met partners een ambitieus nieuwbouwprogramma afgerond. In totaal zijn 243 huurwoningen in 4 projecten opgeleverd en hebben wij turnkey 3 aardehuizen toegevoegd aan ons woningbezit. Daarnaast is de herstructurering van de wijk Blekkerhoek afgerond, is € 3,8 miljoen aan lening van de Provincie Overijssel voor duurzaamheidinvesteringen binnengehaald, zijn 15 woningen via Koopgarant verkocht en in 191 huurwoningen is geïnvesteerd in het verlagen van de woonlasten. De uitvoering van de begroting werd beperkt doordat het WSW voor 2013 het faciliteringsvolume op nul had gezet en voor 2014 geen volume beschikbaar stelde in afwachting van een nieuwe beoordeling. Voor SallandWonen betekende dit dat diverse onderdelen van de jaarbegroting 2013 (tijdelijk) zijn aangehouden. Voor de nieuwbouwproductie had dit gevolgen voor de realisatie van 12 woningen in het plan Sallandse Poort in Raalte. Voor het investeren in bestaande bouw had dit tot gevolg dat het groot onderhoud van 65 woningen is uitgesteld naar 2014. Omdat deze projecten nog niet in uitvoering waren, is gekozen voor uitstel om te voorkomen dat wij niet aan onze financiele verplichtingen kunnen voldoen door het uitblijven van faciliteringsvolume. Hierdoor zijn een aantal doelen voor 2013 bijgesteld.

Nieuwbouwprogramma In het verslagjaar hebben wij 4 nieuwbouwprojecten opgeleverd met 252 nieuwbouwwoningen (huur en koop) en een ruimte voor maatschappelijke voorzieningen. Wij hebben op 2 locaties turnkey 5 woningen overgenomen en de eerste verdieping van het kulturhus in Raalte heringericht. Ook zijn wij gestart met de bouw van 37 nieuwbouw huurwoningen. 6 projecten hebben wij in de voorbereiding, waarvan de uitvoering naar verwachting in 2014 plaastvindt. Voor SallandWonen is dit een ambitieus nieuwbouwprogramma waarvan in 2013 de grootste nieuwbouwproductie in een jaar is afgerond. Sinds 2004 stond een aantal projecten al genoemd in onze projectenportefeuille. Door ontwikkelingen binnen de zorg en de economische crisis zijn plannen herhaaldelijk aangepast en de uitvoering uitgesteld. Uiteindelijk kijken wij terug op een succesvolle samenwerking met partners. Blekkerhoek in Raalte In 2005 is gestart met de wijkvernieuwingsplannen voor de Blekkerhoek. Doel van deze wijkvernieuwing is het voor de langere termijn borgen van de kwaliteit van de wijk en het aanbrengen van variatie in de woningtypen. Het moet een rustige, groene en ruim opgezette wijk worden, waar het goed wonen is voor zowel jong als oud, alleenstaanden en gezinnen. Samen met de wijkbewoners is dit gelukt: van een grijze omgeving veranderde de Blekkerhoek in een groene wijk. Sinds 2008 zijn in 370 huurwoningen investeringen gedaan in duurzaamheid en grootonderhoud. Daarnaast zijn door sloop en vervangende nieuwbouw twintig nieuwbouwappartementen, vijf seniorenwoningen en zes multifunctionele woningen gerealiseerd. De laatste twee projecten betroffen de realisatie van 60 huur- en 9 koopwoningen in de Rozenstraat en de Tulpenstraat en het afronden van de werkzaamheden rond het Politiekeurmerk Veilige Wijk. Conform de planning zijn deze projecten in 2013 afgerond. De ‘nieuwe’ Rozenstraat staat symbool voor de wijk. In deze straat zijn huur- en koopwoningen gerealiseerd. Zowel starters, gezinnen en senioren als mensen met een zorgvraag hebben in deze ruim opgezette straat een plek gekregen. Ter afsluiting van 6 jaar herstructureren is op 18 september een eindfeest gehouden voor alle bewoners van de Blekkerhoek en alle projectbetrokkenen. Samen met de gemeente Raalte trakteerde SallandWonen alle bewoners op een barbecue en live muziek in een grote tent in de wijk. Schuilenburg in Raalte In Raalte-Noord heeft SallandWonen in samenwerking met Zorggroep Raalte, De Parabool en Stichting Wira een nieuwbouwcomplex van 73 appartementen en 9 huiskamers gerealiseerd. Resultaat is een unieke samenwerking tussen drie zorgpartijen in het huisvesten van mensen met een zorgvraag. Binnen het complex hebben autisten, mensen met een verstandelijke beperking en ouderen met een zorgvraag een plek gekregen. De zorg wordt verleend door organisatieoverstijgende zorgteams. Een formule waardoor het mogelijk is om zelfstandig wonen met zorg op hoog niveau te kunnen garanderen. Blekkerhoek Raalte Onderdeel van dit complex zijn algemene ruimten op de begane grond voor maatschappelijke invulling als bijdrage voor het woonservicegebied Schuilenburg. Naast het complex voor zorg staat een appartementencomplex met zestien huurappartementen voor de vrije verhuur. Het verhuren van deze appartementen ging moeizaam. Mede door de ligging aan de buitenrand van Raalte, de inkomenseisen en het moeilijker verkopen van een eigen

Jaarverslag 2013

SallandWonen

27

woning was veel inzet nodig om de appartementen te verhuren. Aan het eind van het verslagjaar waren twee appartementen nog niet verhuurd. Met dit project levert SallandWonen een bijdrage aan een aantrekkelijke nieuwbouwwijk voor diverse doelgroepen. De Haere in Heino Deze inbreidingslocatie in het centrum van Heino is in 2006 aangekocht van de gemeente Raalte om invulling te geven aan de prestatieafspraak om seniorenhuisvesting in het centum van Heino te realiseren. Op de voormalige locatie van de school De Haere zijn 28 appartementen en 8 woningen geschikt en bestemd voor senioren gerealiseerd. De verhuur van de woningen gaat traag, maar loopt wel door. De oorzaak hiervoor is dat veel belangstellenden hun eigen woning nog moeten verkopen. En dit lukt niet altijd. Zonnekamp in Olst De vereniging Aardehuis Oost Nederland realiseert in Olst 23 aardehuizen met een gemeenschapsruimte en bezoekerscentrum. SallandWonen wil actief een bijdrage leveren aan milieubewust en duurzaam bouwen en wonen. Om hier ervaring mee op te doen is besloten om 3 aardehuizen na realisatie te kopen en als huurwoning te huur aanbieden. Onderdeel van dit project is dat kopers zich actief inzetten bij het ontwikkelen en bouwen van de woningen. Uit juridische overwegingen heeft SallandWonen afgesproken geen rol te spelen bij de bouw van de woningen. Wij hebben de woningen turnkey overgenomen van de vereniging en verhuurd aan leden van de vereniging. Sallandse Poort in Raalte Binnen dit plan was het voornemen om 100 appartementen te realiseren. Door alle economische ontwikkelingen is het project aangehouden en uiteindelijk herontwikkeld. Besloten is om hier in samenwerking met de zorgpartijen Dimence en RIBW 24 appartementen en 2 huiskamers voor mensen met een zorgvraag te realiseren en 24 appartementen voor de reguliere verhuur. Dit complex is niet alleen onderdeel van het realiseren van een aantrekkelijke nieuwbouwwijk voor diverse doelgroepen. Het complex maakt onderdeel uit van de opbouw van de nieuwbouwwijk en markeert door zijn hoogte de entree van de wijk. Naast dit complex willen wij binnen dit plan nog twaalf huurwoningen realiseren. Park Wijhezicht in Wijhe Binnen het project Park Wijhezicht wordt een gevariëerd aanbod aan woningen gerealiseerd. Naast 11 koopwoningen en 7 vrije kavels realiseert SallandWonen 37 huurwoningen. Met dit project wordt een inbreidingslocatie herontwikkeld om een kwaliteitsimpuls te geven aan deze locatie en om huurders een kans te geven om (opnieuw) op deze mooie locatie te wonen. Om de kwaliteitsimpuls gestalte te geven is een Structuurvisie Centrum Wijhe opgesteld door de gemeente. SallandWonen heeft met de gemeente prestatieafspraken gemaakt gericht op de herontwikkeling van het plangebied, genaamd Park Wijhezicht. SallandWonen investeert in dit project € 10 miljoen. In oktober is gestart met de bouw van de huurwoningen. In het kader van risicobeheersing is SallandWonen bij de koopwoningen alleen eigenaar van de gronden. Kopers kopen de grond van SallandWonen en gaan een aannemingsovereenkomst aan met de aannemer voor de bouw van de woning. Projecten in voorbereiding In het verslagjaar waren de volgende projecten in voorbereiding: - groot onderhoud wijken Olykampen en De Wieken in Raalte; - verbouw gemeentehuis Heino; - verbouw gemeentehuis Olst; - inbreidingslocatie Horizon in Raalte; - herontwikkeling zorgcentrum Swaenewoerd in Raalte; - nieuwbouw Sallandse Poort in Raalte; - opplussen appartementgebouwen.

Koopgarant Sinds 2013 verkoopt SallandWonen huurwoningen aan haar huurders met de regeling Koopgarant. Bij een dergelijke verkoop wordt overeengekomen dat de woning op ieder door de koper gewenst moment, door SallandWonen wordt teruggekocht. De waardeontwikkeling van de woning (zowel negatief als positief) wordt op het moment van terugkoop gedeeld tussen de koper en SallandWonen. Wij zijn in het verslagjaar gestart met het startproject Koopgarant in de wijk Olst-Noord in Olst en de wijk Blekkerhoek in Raalte. Vanuit klantgedrevenheid is gekozen om geen specifieke woningen aan te wijzen, maar alle huurders aan te schrijven in deze twee wijken. Daarop kon men zelf reageren met als afspraak 'wie het eerst komt, wie het eerst maalt', met een maximaal aantal van 21 te verkopen woningen met Koopgarant. De koopconstructie Koopgarant is ingezet om met name de doelgroep starters en middeninkomers te kunnen bedienen op de koopmarkt. Dit zijn groepen die juist in de huidige tijd buiten de boot vallen. Zij kunnen niet huren door een te hoog inkomen maar ook niet kopen doordat hun vermogen niet toereikend is. Bij dit startproject zijn de inkomenseisen losgelaten, omdat de huidige markt een aanbodmarkt is en geen vraagmarkt. In totaal zijn 397 zittende huurders benaderd waarbij 44 huurders interesse hebben getoond. Daarnaast was er veel interesse op de vrije markt voor de 4 leegstaande woningen. Dit heeft in 2013 geresulteerd in 15 verkopen en overdrachten, wat € 1,7 miljoen aan inkomsten heeft opgeleverd. We ronden in 2014 het startproject af met nog 6 verkopen en een evaluatie. Op basis van de evaluatie wordt gekeken of SallandWonen een vervolg geeft aan verkoop via Koopgarant. Omdat er een terugkoopplicht is, voldoen verkopen via Koopgarant niet aan de criteria om als feitelijke verkoop te worden verantwoord. Wij dragen namelijk niet alle belangrijke risico’s en rechten op de economische voordelen over aan de koper. De transactie met Koopgarant wordt dan ook gezien als een financieringstransactie.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

28

Wat gebeurt er met de financiële situatie van SallandWonen op het moment dat er een woning onder Koopgarant wordt verkocht? Uiteraard ontvangt SallandWonen geld van de koper (algemene regel: taxatiebedrag -/- 25%). SallandWonen verkoopt haar juridisch recht op de woning maar behoudt gedeeltelijk haar economisch recht met de daarbij behorende risico’s. Om die reden wordt de betreffende woning uit de exploitatie gehaald en wordt het gezien als een vastgoedbelegging. SallandWonen moet hiervoor een langlopende lening opnemen in haar balans. Dit omdat de koper op ieder gewenst moment gebruik kan maken van de mogelijkheid de woning terug te verkopen aan SallandWonen. SallandWonen heeft dus eigenlijk een ‘schuld’ (terugkoopverplichting) naar de koper.

Duurzaamheid Onderdeel van onze maatschappelijke doelstelling is het toepassen van duurzame energiebronnen en het zuinig omgaan met de schaarste. Investeren in energiebesparing en duurzaamheid levert niet alleen lagere energiekosten op, maar ook meer comfort, veiligheid en gezondheid voor de huurder. In 2013 hebben wij diverse prestaties geleverd op dit gebied. Provinciale lening 28 juni 2012 heeft SallandWonen het ‘Convenant Energiebesparing Woningcorporaties Overijssel’ ondertekend. In 2013 heeft de provincie Overijssel het Energiefonds Overijssel open gesteld waarbij € 100 miljoen beschikbaar is voor energiebesparende maatregelen door woningcorporaties. Voor de corporaties die het convenant hebben ondertekend is een bedrag gereserveerd naar rato van het aantal woningen. Het betreft geen subsidie maar een lening, met een rente lager dan de geldende marktrente, voor een periode van maximaal 15 jaar. In het kader van deze stimuleringsregeling van de Provincie Overijssel heeft SallandWonen een laagrentende lening ontvangen van € 3,8 miljoen. Deze lening is verstrekt op basis van het projectplan Projectmatig isoleren. In dit plan is omschreven welke energiebesparende maatregelen SallandWonen tot en met 2018 van plan is uit te voeren om het woningbestand op te waarderen in energetische kwaliteit. Het totale investeringsbedrag is geraamd op € 11,1 miljoen inclusief aanverwante uitgaven zoals onderhoud. Om te kunnen voldoen aan de voorwaarden die gesteld zijn bij deze lening is binnen de afdeling Vastgoed Ontwikkeling een medewerker aangesteld om de uitvoering van het projectplan te coördineren. Uit de opgedane ervaringen met de pilot duurzaamheid en de aanbiedingen bij planmatig onderhoud beseffen wij ons dat extra inspanningen nodig zijn om voldoende klanten mee te krijgen in onze duurzaamheidsinitiatieven. In 2013 hebben wij nagedacht over nieuwe concepten om het deelnamepercentage te vergroten. Woonlasten omlaag SallandWonen geeft in haar energiebeleid prioriteit aan het opwaarderen van de woningvoorraad naar een zogenoemd groen energielabel. Daaraan voldoen we door de isolatiewaarde van de buitenschil van de woningen te verbeteren. Eind 2013 heeft 69% van de gelabelde woningen een groen energielabel. Ten opzichte van 2012 is dit een toename van 8%. Dit is gerealiseerd door te investeren in duurzaamheid bij de mutatie, het aanbrengen van isolatieglas tijdens schilderwerkzaamheden en het aanbrengen van energiebeperkende maatregelen via ons geriefverbeteringenbeleid. Ook het slopen of verkopen van niet groene woningen en het toevoegen van nieuwbouw aan ons bezit heeft het percentage beïnvloed. In het verslagjaar zijn bij 135 woningen isolerende maatregelen uitgevoerd tegelijk met planmatig onderhoud. Daarnaast zijn 56 woningen bij mutatie naar energielabel C gebracht. Het aantal woningen dat bij mutatie is aangepakt, is lager dan verwacht. Steeds meer woningen die muteren zijn al ‘groen’. Daarnaast zijn de woningen die in het eerste kwartaal muteerden niet aangepakt. Dit omdat de uitvoering van de begroting werd aangehouden. Tabel 14: overzicht energieprestatie SallandWonen

Aantal woningen met energielabel

Eind 2010

Eind 2011

Eind 2012

Eind 2013

Resultaat ten opzichte van eind 2012

5.064

5.098

5.105

5.134

29

0%

2%

2%

In procenten van het aantal woningen

Energielabel A+ A

2%

3%

3%

4%

1%

B

13%

18%

18%

20%

2%

C

39%

37%

40%

43%

3%

D

28%

27%

24%

20%

-4%

E

14%

12%

11%

9%

-2%

F

3%

2%

2%

1%

-1%

G

1%

1%

1%

<1%

-1%

% groen

54%

58%

61%

69%

+ 8%

Jaarverslag 2013

SallandWonen

29

Niet alleen het percentage groen woningbezit is toegenomen, maar ten opzichte van 2012 zijn de volgende resultaten bereikt: - 588 ton CO2-uitstoot bespaard (met 29 woningen extra): 4% CO2 reductie bereikt; - 350.664 m3 gas bespaard: 5% gasreductie bereikt; - 13.616 m2 geïsoleerde vloer toegevoegd; - 13.104 m2 geïsoleerde daken toegevoegd; - 5.257 m2 geïsoleerd glas toegevoegd; - 384 m2 triple-glas toegepast. Aan onze doelstelling om circa 200 groene woningen per jaar toe te voegen is in 2013, met een toename van 381, voldaan. De toegevoegde nieuwbouw heeft een extra impuls gegeven. De energieprestatie van de woning maakt onderdeel uit van de betaalbaarheid van een woning. Sinds 2012 brengt SallandWonen de woningen bij mutatie (nieuwe verhuring) naar een groen energielabel. Dit heeft erin geresulteerd dat voor het tweede jaar op rij 84% van de verhuringen ‘groen’ is (A, B of C label). In tabel15 een overzicht van de verhuringen in 2012 en 2013 naar energielabel. Tabel 15: verhuringen met energielabel Energielabel Aantal 2012 A of A+ B C D E F Onbekend

103 73 143 33 19 1 8

% met energielabel 2012 27 19 38 9 5 0 2

Aantal verhuringen 2013 (incl. nieuwbouw) 135 85 219 36 22 6 15

% met energielabel 2013 26 16 42 7 4 1 4

Het energielabel is met name van invloed op het gasverbruik. In tabel 16 worden de gemiddelde kosten van het gasverbruik per energielabel gepresenteerd. Uiteraard variëren de daadwerkelijke kosten per woning- en huishoudtype. Tabel 16: gemiddeld gasverbruik woningen SallandWonen naar energielabel Energielabel % woningen van Gemiddeld SallandWonen gasverbruik per jaar naar energielabel in m3 A+ 1 345 A 4 660 B 20 855 C 42 1260 D 21 1605 E 10 2025 F 1 2350 G 0 3025 Bron: VABI, SallandWonen november 2013 (bedragen afgerond op vijftallen)

Indicatie prijs per maand in euro’s 15 30 40 60 80 100 115 145

Bewustwording Van aanbodgestuurd naar vraaggestuurd Het laten uitvoeren van energiebesparende maatregelen tijdens onderhoudswerkzaamheden is een vrijwillige keuze van de huurder. Zowel de huurder als SallandWonen heeft voordeel bij deze maatregelen. Deze voordelen zijn alleen niet altijd bekend bij de huurder. Wij dachten dat bewustwording een manier was om huurders mee te laten doen aan onze duurzaamheidsinitiatieven. Bij de pilot duurzaamheid is hier in 2012 in geïnvesteerd via bewonersavonden met de Woonbond. Toch heeft deze inzet maar een deelnamepercentage van 20% opgeleverd, in plaats van de gewenste 75%. Om voldoende deelname te krijgen voor onze duurzaamheidsinitiatieven zijn wij een projectplan aan het uitwerken dat gericht is op de vraag van huurders naar duurzame investeringen. In 2014 brengen wij dit plan in uitvoering. Het Groene Huis Ter promotie van onze inzet op energie en duurzaamheid hebben we in 2011 Het Groene Huis (Monumentstraat 54 in Raalte) ingericht als voorbeeldwoning voor bewoners die geïnteresseerd zijn in energiebesparing. De gemeente Raalte had belangstelling voor de woning als vestiging voor het gemeentelijk energieloket. Uiteindelijk heeft de gemeente een andere keuze gemaakt. Het Groene Huis is medio 2013 ontmanteld en in oktober als reguliere huurwoning in de verhuur gegaan.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

30

Toepassen innovaties Waar mogelijk passen we bij nieuwbouwprojecten een innovatieve vorm van energiebesparing toe. In 2013 zijn de volgende innovatieve vormen toegepast: - Warmte-koudeopslag met gesloten bronnen in het project Schuilenburg in Raalte. - Warmtelevering via een luchtwarmtepomp: dit systeem is toegepast in het project Sallandse Poort Oost in Raalte. - Ontwikkeling van aardehuizen: de vereniging Aardehuis Oost Nederland ontwikkelt in Olst 23 aardehuizen met een gemeenschapsruimte en bezoekerscentrum. Het gaat om een innovatief project gericht op milieubewust en duurzaam bouwen en wonen. SallandWonen heeft drie huurwoningen afgenomen van de vereniging. In 2012 is gestart met de bouw van de huurwoningen en in 2013 zijn ze opgeleverd. - Salland II: oplevering van een energieneutrale en een energieleverende woning. Beide woningen staan te koop . De koper van één van de twee woningen wordt verplicht de woning gedurende een jaar op bepaalde momenten beschikbaar te stellen als voorbeeldwoning, zodat de opgedane ervaring kan worden gedeeld met geïnteresseerden. - Bij projecten met algemene voorzieningen plaatsen we zo mogelijk zonnepanelen ter dekking van het electraverbruik van de algemene voorzieningen. In 2013 is dit gerealiseerd bij het Kulturhus Raalte.

Onderhoud en verbeteringen In 2013 is € 6,6 miljoen uitgegeven aan onderhoud. Twee derde hiervan is gepland onderhoud, waar vooraf taakstellende budgetten voor zijn vastgesteld. Het niet geplande onderhoud betreft vooral reparatieverzoeken en verzoeken van huurders, al dan niet tegen huurverhoring of met eigen bijdrage. Planmatig onderhoud is uitgevoerd om de woningen kwalitatief op het huidige niveau te houden, een sterke stijging van reparatieverzoeken voor te zijn en bedrijfszekerheid te garanderen (contracten). Ruim 97% van de kosten worden gemaakt door uitgaven voor duurzaamheid, geriefverbeteringen, mutatie onderhoud en reparatieverzoeken. De overige 2,9% bestaat uit bijzonder planmatig onderhoud (BPO), contractonderhoud, garantieonderhoud, leefbaarheid, verkoop en WMO.

Grafiek 17: overzicht kosten niet planmatig onderhoud

Planmatig schilderwerk, Oranjelaan Wijhe

2,9% 17,1% 31,3%

Duurzaam 16,0%

Geriefverbetering Mutatie Reparatieverzoek

32,7%

Overig

Comfort SallandWonen wil graag het wooncomfort van haar huurders verbeteren of hieraan meewerken. We hebben besloten een aantal verbeteringen aan te bieden tegen een huurverhoging. Wil een huurder een andere verbetering, dan kan dat tegen contante betaling. Ook kan de huurder de verbetering zelf uitvoeren via ons ZAV-beleid (zelf aangebrachte veranderingen). In 2013 hebben we 174 aanvragen voor geriefverbeteringen tegen huurverhoging in behandeling genomen voor een bedrag van € 580.860,-. Van deze investering wordt € 570.000,- (98%) via een huurverhoging terugverdiend. Bijna een kwart van de verzoeken betrof een doucherenovatie, 15% een toiletrenovatie en 10% een tweede toilet. WMO convenant In het verslagjaar is in samenwerking met de gemeenten Raalte, Olst-Wijhe en Deventer en zes woningcorporaties een convenant WMO aanpassingen afgesloten. Doel van dit convenant is om het aanbrengen van aanpassingen in woningen op basis van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) goedkoper en efficiënter uit te voeren. In goed overleg met de betrokkenen is besloten dat de gemeenten zonder tussenkomst van de eigenaar van de woning, voorzieningen in huurwoningen mag aanbrengen die voortkomen uit de WMO. Vooraf zijn de kwaliteitseisen die de eigenaren stellen vastgelegd. Uitvoering en financiële afwikkeling liggen door dit convenant bij de gemeenten.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

31

Bij niet planmatig onderhoud was in het verleden vooral sprake van reparatieverzoeken en mutatieonderhoud. Tegenwoordig neemt vraaggestuurd, duurzaamheid en geriefverbetering een steeds groter aandeel in de kosten voor haar rekening. Tabel18: overzicht kosten niet planmatig onderhoud 1.400.000 1.200.000 1.000.000 800.000 kosten tlv SW

600.000

geactiveerd teruggevorderd

400.000 200.000 0

De kosten bij niet planmatig onderhoud laten zich opdelen in: - zuivere (on)kosten voor SallandWonen; - geactiveerde investeringen (staat huurverhoging tegenover); - teruggevorderde kosten, verhaald op vertrokken huurder, of éénmalige afkoop.

Aanbestedingsbeleid SallandWonen verstrekt jaarlijks een groot aantal opdrachten aan derden. Dit zijn opdrachten voor werken, leveringen en diensten. Voor een goede prijs/kwaliteitverhouding en transparantie van het inkoopproces is het zinvol om opdrachten aan te besteden. Onder aanbesteden verstaan we dat we bij verschillende bedrijven offertes aanvragen om de concurrentie te bevorderen. Aanbesteden draagt bij aan integriteit, doelmatigheid, transparantie en kostenbeheersing. Sinds 1 januari 2011 zijn woningcorporaties verplicht hun maatschappelijk vastgoed aan te besteden. Deze verplichting vloeit voort uit de tijdelijke regeling diensten van algemeen economisch belang toegelaten instellingen volkshuisvesting (DAEB), ook wel de ‘tijdelijke regeling’ genoemd. Hiermee geeft Nederland (deels) invulling aan een besluit (15 december 2009) van de Europese Commissie over staatssteun aan woningcorporaties. Over 2013 was SallandWonen volgens de tijdelijke regeling aanbestedingsplichtig. Voor het project Kulturhus Raalte is gemotiveerd afgeweken van de aanbestedingsplicht. Gewezen is op onder meer de strakke planning in relatie tot het behoud van de belangstelling van de potentiële huurders. Maar ook het feit dat de voorgestelde partijen het betreffende gebouw kennen, omdat zij er in het verleden werkzaamheden hebben uitgevoerd. Daarmee kon de kwaliteit gegarandeerd worden. Naast de tijdelijke regeling hanteert SallandWonen een aanbestedingsbeleid. Dit beleid voldeed nog niet aan de tijdelijke regeling, maar is inmiddels aangepast.

Strategisch voorraadbeleid Strategisch voorraadbeleid neemt een belangrijke plaats in binnen SallandWonen. Wij ontwikkelen, bouwen, kopen, verhuren en verkopen woningen. Het financiële rendement dat wij realiseren, zetten wij in voor het financieren van onze maatschappelijke functie: mensen laten wonen. Wij zetten in op betaalbare huurwoningen en het vitaliseren van wijken. Om mensen ook in de toekomst goed te kunnen huisvesten, kijken en luisteren wij naar wat er in de omgeving gebeurt en vertalen dit naar de toekomst. Portefeuilleplan In 2013 zijn we gestart met de actualisatie van het portefeuilleplan. Het portefeuilleplan geeft antwoord op de vraag hoe de wensportefeuille van SallandWonen er in de toekomst uit moet zien (qua aantallen, prijzen, types, kwaliteit). Het traject om te komen tot een actueel portefeuilleplan start met het in kaart brengen van de omgeving. In deze omgevingsanalyse kijken we naar ontwikkelingen in de markt, demografie, economie, maatschappij en politiek. Ook wordt de samenstelling van het huidige bezit in kaart gebracht en beschrijven we de kaders waarbinnen de uitvoering van het plan plaats moet vinden. Op basis van deze analyse vindt in 2014 een aanscherping van de doelen (zoals verwoord in tabel 19) plaats.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

32

Uit de omgevingsanalyse komt onder andere dat: - De doelgroep verandert: in 2040 is maar liefst 1/3 deel van de bevolking in ons werkgebied 65-plus en de groei van het aantal alleenstaanden zet fors door de komende jaren. - Doorstroming stagneert door de vergrijzing en de economie: senioren willen niet verhuizen (10% van de huurders in een eengezinswoning is 75 jaar of ouder) en ook hogere inkomens stromen niet door (16% van onze huurders heeft een inkomen boven de 43.000 euro). - Op korte termijn een tekort en op lange termijn een overschot aan woningen te verwachten is. Onze doelgroep en de vraag naar huur neemt op korte termijn onder invloed van de vergrijzing en de economie toe. Vanaf 2035 krijgen ook de gemeenten Raalte en Olst-Wijhe te maken met een krimp van het aantal huishoudens. De vraag naar sociale huur zal volgens ramingen al ruim voor die tijd af gaan nemen (periode 2015-2025 ontstaat een overschot). - Betaalbaarheid een belangrijk aandachtspunt vormt: 23% van de huurders in onze regio houdt volgens onderzoek te weinig over voor overige noodzakelijke uitgaven en sociale participatie. Dit loopt naar verwachting op naar 33% in 2017. Doelen Ons huidig Strategisch voorraadbeleid hebben wij vertaald in doelen die wij gedurende de periode 2010-2020 willen realiseren. In tabel 19 staat de voortgang van deze doelen. Zoals aangegeven worden deze doelen in 2014 aangescherpt. De nieuwbouwproductie in 2013 zorgt voor een groei van de portefeuille. Eind 2013 is 26% van de voorraad geschikt voor senioren. Punt van aandacht vormt de daling van het aantal woningen in de kernvoorraad. 2014 gebruiken we om meer inzicht te krijgen in de betaalbaarheidsituatie binnen het werkgebied. Hierbij kijken we niet alleen naar huurprijzen, maar draait het vooral om woonlasten (huur en energiekosten). In juni 2013 is de nieuwe leefbaarometer gepubliceerd. Dit is een instrument van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijk relaties voor het meten van de ontwikkeling leefbaarheid. De meter laat voor ons gebied een kleine positieve ontwikkeling zien. Alle wijken binnen ons werkgebied scoorden altijd zeer of uiterst positief. Hierop waren drie uitzonderingen, namelijk de wijken Olykampen, Hartkamp I en Langkamp II. De score van deze wijken lag in 2010 onder het gemiddelde van ons werkgebied, maar scoorden nog altijd positief. Bij de leefbaarometer 2012 zien we dat de wijk Langkamp II nu ook de score ‘zeer positief’ heeft. Een ontwikkeling die samenvalt met de investering die wij daar samen met de gemeente hebben gedaan in de openbare ruimte. Tabel 19: voortgang doelen Strategisch voorraadbeleid Thema Doelstelling Portefeuillesamenstelling Omvang woningportefeuille 5.300 woningen ≥ 3.260 Raalte ≥ 1.710 Olst-Wijhe Kernvoorraad 75% van de voorraad huurprijs < 574,35 euro ≥ 2.750 Raalte ≥ 1.350 Olst-Wijhe 75% van de nieuwbouwwoningen in de huursector huurprijs < 548 euro Percentage 33% 5 seniorenhuisvesting Verkopen huurwoningen 2012: 43 woningen 2013: 16 woningen Dynamiek portefeuille Vernieuwing 2% per jaar Nieuwbouw

Leefbaarheid Leefbaarheidsbarometer Kwaliteit Renovatie woningen

2013

Gerealiseerd in 2012

5.420 Raalte: 3.704 Olst-Wijhe: 1.716 86% Raalte: 3.250 Olst-Wijhe: 1.421 59%

4

5.252 Raalte: 3.496 Olst-Wijhe: 1.756 91% Raalte: 3.234 Olst-Wijhe: 1.523 31%

26%

23% 27

49 4,5%

3,4%

Koop Huur

9 246

26 118

>95% wijken met bezit een zeer tot uiterst positieve score

95%

93%

Minimaal energielabel C

n.v.t.

100%

Ontwikkeling woningbezit Doelstelling van ons nieuwbouw- en verkoopbeleid is om blijvend te werken aan de samenstelling van onze woningportefeuille. Door toevoeging van nieuwe woningen en gedeeltelijke verkoop en sloop van bestaande woningen werken wij aan verjonging van ons woningbestand. Ook zorgen wij zo voor meer differentiatie in onze portefeuille. In het verslagjaar hebben wij 246 nieuwbouwhuurwoningen toegevoegd aan ons woningbezit. Daarnaast hebben wij 50 huurwoningen verkocht, waarvan 15 via koopgarant.

4

De omvang van de portefeuille 5.420 is exclusief woonwagens. 5 Bedoeld wordt het percentage van het bezit dat qua type geschikt is voor de doelgroep senioren en waarbij de doelgroep senioren wat betreft doelgroeplabeling niet wordt uitgesloten.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

33

Verkoop In 2013 zijn er in totaal 34 huurwoningen regulier verkocht, waarvan 5 woningen aan de zittende huurders zijn verkocht en 29 op de vrije markt. Totaal heeft dit een verkoopresultaat van ruim € 4.7 miljoen opgeleverd. Naast de verkoop van deze reguliere huurwoningen zijn er twee andere objecten verkocht: een strategisch aangekocht object en een woning die niet voor reguliere verhuur bestemd was. Dit heeft een extra verkoopresultaat van bijna € 700.000,- opgeleverd. SallandWonen heeft eind 2013 nog twee woningen in voorraad van opgeleverde nieuwbouw verkoopwoningen. Dit betreft de woningen aan de Venebrugge 28 en 30 (eengezinswoningen) in het plan Salland II in Raalte. Het nieuwbouwproject Rozenstraat in Raalte (9 eengezinswoningen) is in de loop van 2013 geheel verkocht en overgedragen. Verder is er afgelopen jaar gestart met de verkoop van het nieuwbouwplan Park Wijhezicht waar we 4 IJsselwoningen (levensloopbestendige woningen) en 7 Parkwoningen (eengezinswoningen) gaan realiseren in de koopsector. Van verkoop naar verhuur In 2013 is een opgeleverde en in verkoop staande nieuwbouwappartement in het plan Olsterhof in Olst in de verhuur gegaan. De woning behoud het label verkoop en wordt bij mutatie te koop gezet als er sprake is van een opgaande koopmarkt. De voorraad in cijfers Grafiek 20: woningbezit naar huurprijsklasse 1%

10%

13%

76%

goedkoop (tot € 374,44) betaalbaar (€ 374,45 t/m € 574,35) middelduur (€ 374,36 t/m 681,02) duur (> € 681,02)

Grafiek 21: woningbezit naar type 1% 9% 16% 10%

64%

Eengezinswoning Eengezinswoning nultreden Appartement met lift Appartement zonder lift Woonwagen of standplaats Aanleun/zorgwoning

Grafiek 22: woningbezit naar doelgroep 1% 1%

16% 3%

7% 11%

61%

Jaarverslag 2013

1 en 2 persoonshuishouden Gezinnen Jongeren tot 23 jaar Overig Senioren Starters Zorgvragers

SallandWonen

34

Grondposities SallandWonen heeft de afgelopen jaren diverse aankopen gedaan voor het realiseren van woningen. Het gaat om zowel gronden als strategische aankopen. Grondposities Binnen het project Park Wijhezicht bezitten wij gronden die in het voorjaar van 2014 actief in de verkoop gaan als vrije bouwkavel. In voorbereiding is de ontwikkeling van gronden in het uitbreidingsplan Sallandse Poort in Raalte en rond de strategische aankopen voormalige bibliotheek in Raalte aan de Westdorplaan. SallandWonen is eigenaar van gronden rond de werkplaats in Olst. Voor deze locatie is momenteel geen concreet plan. Strategische aankopen Voor de strategische aankopen van de voormalige gemeentehuizen in Heino en Olst is de planontwikkeling gestart. In Olst verwachten wij in 2014 het complex te verbouwen tot vijftien appartementen. In Heino zijn wij in overleg met betrokkenen. Daarnaast hebben wij in het verleden zeven strategische aankopen gedaan ten behoeve van diverse planontwikkelingen. Deze aankopen maken geen onderdeel uit van de definitieve planontwikkelingen en worden verkocht. Eén object is in 2013 verkocht, een ander object is onder voorbehoud verkocht. In 2014 verwachten wij de overdracht.

Bedrijfs onroerendgoed In 2013 zijn er verschillende ontwikkelingen geweest bij het exploiteren van maatschappelijk onroerendgoed van SallandWonen. Hieronder worden enkele panden beschreven met de ontwikkelingen die in 2013 hebben plaatsgevonden. Strategisch aangekochte objecten Met name vanuit de fusiepartners zijn diverse strategische aangekochte woningen in ons bezit gekomen. In de gemeente Raalte zijn er zeven woningen die bestemd waren om mee te nemen bij projectontwikkeling. Voor zes woningen is besloten om deze woningen niet in projecten mee te nemen en weer af te stoten. In 2013 zijn twee woningen onder voorbehoud verkocht. Voor twee andere woningen zijn wij in gesprek met een projectontwikkelaar. Eén pand, Westdorplaan 2 in Raalte, behoudt wel de strategie om mee te nemen in planontwikkeling. Kantoorpanden SallandWonen bezit vier kantoorpanden. Voor drie panden hebben wij in 2013 een strategie bepaald. De twee oud gemeentehuizen (in Olst en in Heino) worden verbouwd tot appartementen. Het pand aan de Marktstraat 65 in Raalte is geschikt voor herontwikkeling. Door het centreren van maatschappelijke organisaties in het Kulturhus in Raalte is aan Marktstraat 65 kantoorruimte leeg gekomen. Wij zijn in gesprek met de RIBW Groep Overijssel om de dagbesteding op de locatie Westdorplaan 2 te verhuizen naar dit pand. Dit is een tijdelijke oplossing voor de RIBW. Zij hebben de intentie om dagbesteding dichter bij de cliënten te organiseren en hebben tijdelijk behoefte aan een centrale voorziening. Het kantoorpand aan Kerkstraat 3 in Raalte staat te koop. In 2013 is een voorlopige koopovereenkomst getekend, helaas heeft de koper afgezien van aankoop.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

35

Tabel 24: overzicht realisatie van doelen Vitale kernen Doel Doelstelling 2013 Leefbaarheid Ontwikkelen Maatschappelijk maatschappelijk bestemmingsplan nader bestemmingsplannen uitwerken als kapstok voor enerzijds participatie van huurders en woningzoekenden en anderzijds voor relatie met stakeholders.

Behouden van jongeren voor de kernen

Vaststellen maatschappelijke agenda voor de komende 5 jaar De voor SallandWonen relevante onderdelen vertalen naar uitvoeringsplan Bijeenkomst voor belanghouders

Voortzetting van projecten met Carmel College

Voortgezet

Concreet omlabelen van woningen voor starters in de kleine kernen

In afstemming met de Plaatselijk belangen is het omlabelen uitgevoerd. De kansen voor starters om in de eigen kern te huren is hiermee vergroot. Concept beleidsplan gereed. Concreet € 26.000,- bijgedragen aan leefbaarheidsinitiatieven Eerste verdieping opgeleverd: verhuur van ruimten aan maatschappelijke partijen, realisatie van OP1, flexwerkplekken en vergaderruimten Door realisatie van 500 m2 aan maatschappelijke ruimte binnen het complex Schuilenburg zijn de voorwaarden gerealiseerd om invulling te geven aan het woonservicegebied

Op peil houden van voorzieningen in de buurten, wijken en dorpen

Invulling geven aan eerste verdieping Kulturhus Raalte

Woonservicegebied Schuilenburg

Oplevering Schuilenburg in Raalte in samenwerking met Zorggroep Raalte, De Parabool en WIRA Oplevering Sallandse Poort in Raalte in samenwerking met Dimence en RIBW Woonzorgzone Schuilenburg: realisatie plint met maatschappelijke voorzieningen

Woonzorgzone Stevenskamp/ IJsselgouwe: haalbaarheidsonderzoek

Woonzorgzone Swaenewoerd: opstellen toekomstvisie Swaenewoerd

Jaarverslag 2013

In uitvoering in samenwerking met 14 partners

Voor 2013 en 2014 staat het belanghoudersoverleg in het teken van het maatschappelijk bestemmingsplan

Leefbaarheidsbeleid vaststellen en uitdragen naar de huurders

Opplussen van woningen

Vervolgstap 2014

Beleid voor structureel overleg met belanghouders vaststellen

Regie bij huurder

Wonen en Zorg Zorgprojecten in uitvoering

Prestatie

Pilot Domotica en opplussen: uitvoeren pilot, waarbij SallandWonen ervaring gaat opdoen in het geschikt maken van woningen voor zorg op afstand

Bestaande activiteiten worden voortegezet Vanuit SallandWonen komt er geen extra inzet Voortzetten beleid

Afronden beleidsplan en in uitvoering brengen Verhuur van de nog twee vrije ruimten

Opgeleverd

Opgeleverd

Met de oplevering van Gasterij De Noaber en de verhuur van de overige maatschappelijke ruimten is invulling gegeven aan een belangrijke voorwaarde om Schuilenburg een spilfunctie te geven in de woonzorgzone Raalte Noord SallandWonen ziet voorlopig af van betrokkenheid. Voorgesteld plan past niet bij de volkshuisvestelijke visie voor Heeten en momenteel geen financiële ruimte Intentieovereenkomst getekend voor herontwikkeling Swaenewoerd. Planontwikkeling gestart rond scenario ‘transformatie maximaal’ Startproject Thuistechnologie van start gegaan: zorg- en comfort domotica toegepast in de woningen van 16 huurders

SallandWonen

Samenwerking vorm geven

Start uitvoering

Vervolgproject

36

Vitale kernen In ons ondernemingsplan formuleerden wij als uitgangspunt dat SallandWonen het vitaal en leefbaar houden van kernen als een belangrijke taak ziet die gezamenlijk met belanghouders wordt uitgevoerd. Hierbij is het bepalen van de juiste rolverdeling van groot belang. Als onze verantwoordelijkheid zagen wij niet alleen het gebied van wonen, maar ook van leren, zorg, welzijn en leefbaarheid, waarbij wij de focus leggen op die kernen waar ons bezit groot is en wij verschil kunnen maken. In 2012 hebben wij moeten vaststellen dat de mate van onze inzet onder druk staat en dat herbezinning nodig is. Door alle ontwikkelingen is de speelruimte kleiner geworden. Wij gaan ons meer focussen op de primaire zaken wonen, zorg en leefbaarheid en stellen ons geld daarvoor beschikbaar. Uiteraard blijven wij lopende projecten op het gebied van leren en welzijn ondersteunen. Onze rol wordt wel passiever en de inzet kleinschalig. Het Aedescongres heeft op 3 oktober met 68% van de stemmen ingestemd met de afspraken met het kabinet over onder andere het werkdomein van woningcorporaties. SallandWonen heeft een tegenstem laten horen. Met deze uitslag rekende de sector erop dat de activiteiten die momenteel onder de definitie Diensten van Algemeen belang (Daeb) vallen, blijven. In de nieuwe concept-novelle wordt het werkdomein door de minister echter verder aangescherpt. Deze tijd van schaarste van middelen vraagt om een zakelijke afweging en een juiste inzet van die middelen. Alleen zo kan maximaal maatschappelijk rendement worden gerealiseerd met beperkte middelen. Uitgangspunt hierbij is de eigen verantwoordelijkheid van burgers voor de woon- en leefomgeving.

Maatschappelijk bestemmingsplan SallandWonen heeft maatschappelijk vastgoed in haar bezit en wil op een (economisch) verantwoorde wijze invulling geven aan haar maatschappelijke ambitie. Voor een passend aanbod van voorzieningen wil SallandWonen samen met partners een maatschappelijk bestemmingsplan uitwerken met als doel een optimale balans tussen gebiedsdekkende voorzieningen en de daartoe benodigde hoeveelheid vastgoed voor haar verzorgingsgebied. Het adviesbureau Denion ondersteunt SallandWonen hierin. In het verslagjaar zijn de contouren van het maatschappelijk bestemmingsplan geformuleerd. SallandWonen ziet het maatschappelijk bestemmingsplan als een plan waarin wordt beschreven wat in het verzorgingsgebied van SallandWonen nodig is aan eigen maatschappelijke voorzieningen in relatie tot de gewenste voorzieningen. De essentie van dit plan is dat het samen met de ketenpartners in de regio wordt opgesteld. Het plan past binnen de ambitie van de provincie Overijssel, verwoord in ‘Kerntaken uit de Kracht van Overijssel 2011-2015: de regionale economie, de ruimtelijke kwaliteit, de sociale kwaliteit en het leefklimaat’ . Voor het uitvoeren van dit project is € 25.000,- aan subsidie ontvangen. Tijdens een oriënterend gesprek zijn 14 partners benaderd om samen met SallandWonen dit plan op te stellen. Dit heeft geresulteerd in 12 actieve deelnemers en 2 partners die aan de zijlijn meekijken. In 2014 tijdens de belanghoudersbijeenkomst worden de uitkomsten van dit project gepresenteerd.

Kulturhus Raalte In haar ambitie om voor het Kulturhus Raalte de maatschappelijke bestemming te behouden op basis van een verantwoorde exploitatie, besloot SallandWonen in 2011 te onderzoeken welke veranderscenario’s mogelijk waren om het Kulturhus een nieuwe impuls te geven. Dit heeft in 2012 geresulteerd in een Kulturhus met alle voorzieningen op de begane grond. Om invulling te geven aan de ruimte die was ontstaan op de eerste verdieping is in juli 2012 een samenwerkingstraject gestart met de partijen die ruimte huurden in de Schakel aan Marktstraat 65 in Raalte. Zij zijn in de zomer van 2013 naar het Kulturhus verhuisd, zodat de maatschappelijke organisaties daar bij elkaar gehuisvest zijn. Voor de ruimte die daarnaast nog vrij is in het Kulturhus, is een modern en professioneel concept voor het aanbieden van flexwerk-, kantoor- en vergaderfaciliteiten uitgewerkt onder de naam OP1: flexwerkplekken op de eerste etage van Kulturhus Raalte. In het verslagjaar zijn de aanpassingen verricht om de laatste ruimte in te richten voor OP1. In januari 2014 wordt de ruimte in gebruik genomen. Hiermee is het veranderscenario voltooid.

Langer zelfstandig wonen Samen met de gemeenten Olst-Wijhe en Raalte en zorgpartijen hebben wij in 2011 een visie opgesteld over woonservicegebieden. Onderdeel van deze visie is het realiseren van woonzorgzones en het opdoen van ervaring met domotica en opplussen. Uitgangspunt van een woonservicegebied is dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen. Beide gemeenten geven samen met partners uitvoering aan het plan, SallandWonen is één van de partners. Woonservicegebied Schuilenburg In deze wijk is een woonservicegebied in ontwikkeling met het nieuwbouwcomplex Schuilenburg als centraal punt. Onderdeel van het complex zijn 500 m2 aan algemene ruimten op de begane grond voor maatschappelijke invulling. SallandWonen, Zorggroep Raalte en stichting De Parabool hebben voor de komende drie jaar het beheer en de organisatie van de maatschappelijke plint vorm gegeven binnen de kaders zoals voor de woonservicegebieden geformuleerd. Door deze

Jaarverslag 2013

SallandWonen

37

samenwerking is een plint gerealiseerd met een keuken, restaurant, bar, broodkiosk en een ruimte voor dagbesteding. Daarnaast is een fysiotherapeut, logopediste, kinderfysiotherapeut, dietiste, voetencentrum en kapsalon in de plint gevestigd. Deze invulling biedt aan een breed publiek de mogelijkheid om elkaar te ontmoeten, te ontspannen en zonodig zorg te verkrijgen. De zorg is niet alleen bestemd voor de bewoners van het complex, maar ook voor de inwoners van de wijk. Bovendien zijn de ruimten waarin zorg wordt geboden, multifunctioneel inzetbaar waardoor Landstede Welzijn daar ook welzijnsactiviteiten kan ontplooien. Dit voor zowel de bewoners binnen het complex als wijkbewoners. Woonservicegebied Swaenewoerd Woonzorgcentrum Swaenewoerd wil een centrum zijn waar mensen wonen met een zorgbehoefte. Vanuit het zorgcentrum moet zorg op maat snel en goed bij de mensen in de omgeving worden gebracht. En worden vraaggerichte activiteiten georganiseerd en vinden ontmoetingen plaats voor de eigen bewoners én voor mensen uit de omringende woonbuurten. SallandWonen heeft met Zorggroep Raalte een intentieovereenkomst getekend voor de herontwikkeling van Swaenewoerd. Door nieuwe ontwikkelingen in de zorg, waarbij 50% van de zorgvragers met een indicatie ZZP4 (Zorgzwaartepakket niveau 4) en hoger in aanmerking komt voor intramurale zorg, zijn drie scenario’s uitgewerkt: sloop en nieuwbouw; transformatie maximaal; transformatie minimaal. Besloten is om in te zetten op maximale transformatie. In 2013 is gestart met de planontwikkeling. Voorlichting Binnen de gemeente Raalte is de campagne ‘Kr8 van Raalte’ opgezet. Dit is een overkoepelende campagne van de gemeente Raalte, waaronder diverse projecten worden opgezet die de eigen verantwoordelijkheid van burgers aanspreken. Wat kan de burger zelf organiseren om de juiste zorg te krijgen, prettig en veilig te (blijven) wonen en een hoge kwaliteit van leven te ervaren, vóórdat de gemeente om de hoek komt kijken? Onderdeel van het programma is het vergroten van de bewustwording dat men langer zelfstandig moet blijven wonen. Voor dit onderdeel werkt SallandWonen samen met de gemeente Raalte. In het verslagjaar zijn in de gemeente Raalte alle kernen bezocht in kader van het project ‘Kr8 van Raalte’. Ongeveer 10.000 55-plussers zijn aangeschreven. Daarvan hebben in totaal ongeveer 750 mensen de avonden bezocht. Dit wordt als een succes gezien. Met name in de kleine kernen was de animo groot. Het idee is om dit over ongeveer drie jaar te herhalen. Techniek inzetten Onderdeel van een vitale kern is dat de bewoners binnen een woonservicegebied zo lang mogelijk zelfstandig wonen. Naast het realiseren van voldoende voorzieningen in de nabije omgeving, betekent dit ook dat zowel het complex als de woning daarvoor geschikt moeten zijn. In het verslagjaar hebben wij ervaring opgedaan met het toepassen van zorg- en comfortdomotica via het startproject thuistechnologie. Doel van dit project is om de regie terug te leggen bij de bewoners. In samenwerking met Zorggroep Raalte wordt binnen het woonservicegebied Swaenewoerd in Raalte ervaring opgedaan met het vergroten van de zelfstandigheid van bewoners. Dit door het toepassen van techniek in combinatie met een aangepast zorgpakket. In 2013 is door SallandWonen bij 16 huurders vormen van zorg- en comfortdomotica aangebracht. Het gaat hier om het plaatsen van elektrische deuropener met afstandsbediening en het aanbrengen van een systeem van automatische gordijnsluiter met afstandsbediening. De zorg die de bewoners nodig hebben en de voorlichting over de domotica verzorgt Zorggroep Raalte. In 2014 krijgt dit project een vervolg. In het kader van de gemeentelijke visies over woonzorgzones heeft SallandWonen een opplusprogramma voorbereid. De definitie voor opplussen binnen de gemeenten Raalte en Olst-Wijhe is het vergroten van de toegankelijkheid van woongebouwen. Het accent wordt gelegd op het vergroten van de toegankelijkheid van woongebouwen voor minder validen. In voorbereiding is het verhogen van een aantal galerijen en het afsluitbaar maken van twee gebouwen in Raalte. In Olst en Wijhe gaan wij bij drie complexen stalplekken voor scootmobielen realiseren. De Provincie ondersteunt deze projecten via de verstrekte subsidie voor woonservicegebieden. Dit programma wordt in 2014 uitgevoerd.

Regie bij de huurder Het maken van een leefbare woonomgeving doe je niet alleen. Het is belangrijk om hiervoor de samenwerking te zoeken met andere partijen. Dit kunnen huurders, omwonenden, gemeenten, zorgpartijen, welzijnsorganisaties en andere partners zijn. Via ons leefbaarheidsbudget en het deelnemen aan buurtschouwen zoeken wij de samenwerking op. In 2013 is samen met belanghouders in beeld gebracht welke diensten in ons werkgebied worden verleend, welke waarden daarmee worden bediend en welke belanghouder zich verantwoordelijk of betrokken voelt. Deze discussie moet een bijdrage leveren in het duiden van de rol en positie van SallandWonen in leefbaarheid. In 2014 wordt dit verder uitgewerkt. SallandWonen zoekt continu naar wegen om bewoners te stimuleren om zelf de regie te nemen over hun buurt. Eén van de grote ergenissen onder huurders is het tuinonderhoud van buurtgenoten. De huurders kijken hierbij naar SallandWonen om actie te ondernemen. In 2012 hebben wij een streng tuinenbeleid opgesteld en gaan wij actief de wijk in om te controleren. Elk jaar ontvangt 1/3 deel van de huurders een brief dat wij in hun wijk meer aandacht besteden aan het tuinonderhoud. Tegelijk dagen wij huurders uit door het organiseren van tuinwedstrijden. Wij laten zien dat het aanspreken van mensen werkt, maar dat de buurt op termijn hier zelf voor verantwoordelijk is. Door positieve inzet te belonen, verwachten wij dat meer mensen zelf de regie nemen voor een fijne buurt.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

38

Tuinwedstrijd 2013 In navolging op de tuinwedstrijd in 2012, waarbij huurders uit één straat gezamenlijk konden aanmelden voor de strijd om de 'Mooiste straat 2012', hebben wij in 2013 weer een wedstrijd georganiseerd. Dit keer konden individuele bewoners hun tuin of balkon aanmelden. Bijna 100 huurders hebben ons foto’s toegestuurd van hun tuin of balkon. Met deze wedstrijd brengen wij het belang van een goed onderhouden tuin onder de aandacht bij huurders. Ook zien wij hierdoor een afname van overlast door verwaarloosde tuinen. Buurtschouw Vanuit de gemeente Olst-Wijhe worden jaarlijks buurtschouwen georganiseerd. Wij nemen deel aan de buurtschouwen in alle kernen. Daarnaast zijn ook de politie, brandweer, medewerkers van de afdeling openbare werken van de gemeente en betrokken inwoners aanwezig. SallandWonen krijgt tijdens deze schouwen vooral vragen over de woningen die wij te koop aanbieden, het tuinonderhoud van onze huurwoningen, de leefbaarheid in de buurt en ons verhuurbeleid. Ook veiligheid in de buurt komt regelmatig ter sprake. Tuinwedstrijd 2013 Met de gemeente Raalte is binnen de prestatieafspraken gesproken over vormen om de betrokkenheid van burgers bij de woonomgeving te vergroten. Momenteel is de gemeente Raalte bezig met het opstellen van een integrale visie over openbare ruimten. Op basis van deze visie wordt de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het in stand houden en verbeteren van de leefbaarheid in wijken en buurten van de gemeente vormgegeven. Overige leefbaarheidsinitiatieven Activiteiten die vallen onder leefbaarheidsinitiatieven zijn het verwijderen van bomen, het verplaatsen van lantaarnpalen, het aanpassen van straatwerk, het aanbrengen van verlichting met sensoren bij bergingen en het opruimen van tuinen. In het verslagjaar is ruim € 26.000,- aangewend voor het meefinancieren van leefbaarheidsinitiatieven.

Dak- en thuislozen onder dak Inwoners van Salland zijn gericht op Zwolle. Dat is ook de reden dat de meeste dak- en thuislozen zich daar bevinden en daar opvang zoeken. Daarom zijn wij deelnemer in het project De Herberg in Zwolle en ondersteunen wij dit project financieel. Het project is een initiatief van de Zwolse corporaties en regelt de opvang van dak- en thuislozen. De regiocorporaties, waaronder SallandWonen, hebben zich hierbij aangesloten. In 2010 is een overeenkomst ondertekend waarin alle betrokken corporaties een financiële bijdrage voor de exploitatie van De Herberg toezeggen voor een periode van tien jaar. In 2013 hebben wij bij ontruimingen huurders verwezen naar De Herberg. Hiervan is geen gebruik gemaakt. Er is geen uitstroom geweest vanuit De Herberg naar een woning van SallandWonen. SallandWonen heeft in 2013 in totaal € 42.513,- bijgedragen aan de exploitatie van De Herberg in Zwolle. Dit is 8% van de jaarlijkse financiële bijdrage die de negen deelnemende corporaties ten behoeve van de exploitatie van De Herberg ter beschikking stellen.

Overlast SallandWonen zet zich in om overlast waar mogelijk te voorkomen of te beperken. Dit doen wij door actief zelf de wijk in te gaan en in gesprek te gaan met onze huurders. Hierdoor signaleren wij overlastsituaties ook zelf en ondernemen wij proactief actie. De bewoners waarderen onze inzet hierop en dragen ideeën aan om zelf meer de regie te nemen. Door het strenger toezien op de tuinen is er een afname te zien van het aantal verwaarloosde tuinen. Wij merken dat in de wijken waar wij de huurders informeren dat wij actief gaan controleren op het tuinonderhoud, de huurders de tuinen beter onderhouden. Tabel 25: overzicht overlastmeldingen

Tuinonderhoud Problematisch woongedrag Geluidsoverlast Huisdieren Drank/drugs Vervuiling Overig Totaal

Aantal 281 132 67 28 7 25 18 558

2012 Percentage 50 24 12 5 1 4 3

Aantal 152 104 115 45 12 20 63 511

2013 Percentage 30 20 23 9 2 4 12

Vergeleken met 2012 zijn er meer klachten binnen gekomen over geluidsoverlast en huisdieren.Tot 2013 was er een toename van het aantal klachten over problematisch woongedrag, in 2013 is een daling ingezet. SallandWonen heeft de contacten met de betrokken instellingen geintensiveerd. Wij wijzen waar nodig huurders door naar begeleiding of brengen de casus in bij het zorg en veiligheidsoverleg van de desbetreffende gemeente.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

39

Buurtbemiddeling Begin 2012 is het project Buurtbemiddeling van start gegaan in de gemeente Olst-Wijhe. SallandWonen is voor dit project de samenwerking aangegaan met de gemeente Olst-Wijhe, politie IJsselland en Raster Welzijn. De financiering van de pilot voor twee jaar wordt door de gemeente en SallandWonen geregeld. In het project Buurtbemiddeling worden onafhankelijke vrijwillige buurtbemiddelaars ingezet voor huis-, tuin- en keukengeschillen. Dat betekent dat huurders zelf actie moeten ondernemen met ondersteuning van deze mediators. Hierdoor krijgt SallandWonen de handen vrij voor zwaardere overlastgevallen. Bovendien kan een onafhankelijk bemiddelaar soms meer bereiken dan SallandWonen omdat die toch vaak als belanghebbende wordt gezien. Eind 2013 is de pilot geëvalueerd. De gestelde doelen zijn behaald: - 75% van het aantal afgesloten zaken is in positieve zin opgelost, waarmee het gestelde doel van 60% is gehaald. - 88% van het aantal bemiddelingen is geslaagd, waardoor het gestelde doel van 75% ook is gehaald. Mede op basis van deze resultaten, is besloten door gemeente Olst-Wijhe en SallandWonen om het project voor de periode 2014 tot en met 2018 voort te zetten. Gedurende deze periode staat ieder partij garant voor 50% van de jaarlijkse kosten van € 19.000,-. Wel wordt bekeken of ook de politie kan bijdragen, omdat ook zij zaken in behandeling geven bij Buurtbemiddeling. Voor het einde van 2017 evalueren we het project opnieuw. In het verslagjaar zijn 27 zaken in behandeling genomen, waarvan 23 ook zijn afgesloten in het verslagjaar. De andere 4 lopen nog door in 2014. Er zijn 8 bemiddelingsgesprekken geweest. 7 zaken zijn na het bemiddelingsgesprek opgelost, één niet. SallandWonen heeft 8 zaken doorverwezen, de politie 11 en de gemeente 2. Op eigen initiatief hebben 5 mensen zich aangemeld en 1 zaak is doorverwezen door een andere organisatie. De meeste zaken gingen over geluidsoverlast (7), verstoorde relatie (6) en pesterijen/intimidatie (5).

Maatschappelijk betrokken SallandWonen investeert in Maatschappelijk Betrokken Ondernemen (MBO). Dit doen we in verschillende vormen: door financiële steun aan de lokale samenleving of door de inzet van de vier m’s: mensen, middelen, massa en media. Deelname van jongeren Onderdeel van onze invulling van MBO is het leveren van een bijdrage aan de maatschappelijke deelname van jongeren. Dit doen wij onder andere door een samenwerking met het Carmel College in Raalte, Sport en Cultuur Academie Salland (SCAS) en DJM schoonmaakdiensten. Deze samenwerking levert kansen op voor jongeren. Het resultaat waar SallandWonen direct bij betrokken is, is een aantal kleine initiatieven op het gebied van leren en werken. Gezien de ontwikkelingen binnen de sector en de tot nu toe kleine successen, vragen wij ons af of dit nog wel een doel is waar wij ons extra op moeten inzetten. Wij hebben dan ook besloten om de lopende initiatieven voort te zetten, maar geen extra inspanningen meer te leveren specifiek op de doelgroep jongeren. Uiteraard blijven jongeren doelgroep van beleid, maar dan als onderdeel van ons participatiebeleid. Leren en werken De samenwerking met Carmel College Salland, afdeling Praktijkonderwijs en schoonmaakbedrijf DJM is voortgezet. Leerlingen krijgen een praktijkgerichte situatie aangeboden, waarin zij hun vaardigheden kunnen oefenen. Dit gebeurt in leegstaande huurwoningen die bestemd zijn voor verkoop en binnen een woongebouw. Uitbreiding van de samenwerking heeft niet plaatsgevonden. Ook in 2013 hebben leerlingen via opleidingsinstituut Fundeon de mogelijkheid gekregen werkervaring op te doen zowel binnen onze organisatie als op de bouwplaats van nieuwbouwprojecten. Zo hebben leerlingen op de bouwplaatsen Schuilenburg in Raalte, Noorder Koeslag in Wijhe en De Haere in Heino werkervaring opgedaan. In de huidige moeilijke tijden voor de bouw lukt het niet altijd deze afspraak gerealiseerd te krijgen. Bouwondernemingen geven namelijk aan dat dit ten koste gaat van de eigen medewerkers. SallandWonen heeft een samenwerkingsverband met Sport en Cultuur Academie Salland (SCAS). SCAS biedt jongeren binnen het project Fit for Life de mogelijkheid om via sport ‘life skills’ aan te leren. Het gaat dan om vaardigheden als zelfstandigheid, samenwerken, inititatief nemen en doorzettingsvermogen. Eén van de doelen van dit project is jongeren beter voor te bereiden op deelname aan de maatschappij. In 2013 is dit project afgerond. De Fit for Life opleiding wordt voortgezet door de betrokken opleidingen. Wij hebben in 2013 € 10.000,- bijgedragen aan dit project. Samen Doen SallandWonen maakt deel uit van het platform Samen Doen in Olst-Wijhe. Het platform Samen Doen heeft als voornaamste doel de samenwerking en de verbondenheid tussen bedrijven en maatschappelijke organisaties in Olst-Wijhe te vergroten. Samen Doen is een initiatief van de gemeente Olst-Wijhe, Abbott, Rabobank Salland, Stichting Kulturhus Olst-Wijhe en SallandWonen. SallandWonen stelt, net als de gemeente en Rabobank, voor een aantal uren een medewerker beschikbaar. Deze adviseren en inspireren verenigingen en bedrijven over hoe zij voordeel kunnen halen uit MBO. De afgelopen vier jaar heeft het platform de Meet & Match georganiseerd, met het doel dat bedrijven en verenigingen en stichtingen uit Olst-Wijhe elkaar ontmoeten en af te spreken hoe ze iets voor elkaar kunnen betekenen. In het verslagjaar is besloten om een nieuw concept te gaan ontwikkelen en te stoppen met het organiseren van de Meet & Match. Dit vanwege de afnemende belangstelling. De leden van het Platform oriënteren zich in 2014 op een nieuw concept.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

40

Sponsoring SallandWonen sponsort jaarlijks een beperkt aantal activiteiten. In ons sponsorbeleid ligt vast waaraan verzoeken moeten voldoen. Voorwaarde is dat de activiteit toegankelijk moet zijn voor een breed publiek, waaronder specifiek onze huurders en dat deze moet plaatsvinden in ons werkgebied. Door het tijdelijk bevriezen van de uitgaven en door de aangescherpte voorwaarden van het ministerie over sponsoring, is de sponsorbijdrage over 2013 beperkt gebleven tot € 5.000,-. Hiervoor hebben wij verschillende lokale initiatieven door en voor de bewoners met symbolische bijdragen gestimuleerd. Opnieuw hebben huurders de mogelijkheid gekregen om gratis naar het SallandFestival te gaan. In 2013 hebben wij de huurders die wij in 2012 moesten teleurstellen de kans gegeven om te gaan. In 2014 krijgen de huurders de kans geboden om tegen een aantrekkelijke toegangsprijs theaterkaarten te kopen voor een aantal geselecteerde voorstellingen van de theaters in de gemeente Raalte en Olst-Wijhe. De voorbereidingen hiervoor zijn in 2013 gestart. Meet & Match In de gemeente Olst Wijhe is een Meet & Match-dag gehouden waaraan SallandWonen heeft deelgenomen. Wij zijn de volgende matches aangegaan: - Schilderen van het Buurthuis in Middel met als tegenprestatie een lekkere lunch. - Voorjaarsonderhoud aan de Heemtuin in Wijhe. De tegenprestatie was koffie en thee met zelfgebakken koek en taart en een rondleiding door de tuin. - Met succes voor de tweede maal een beauty-verwendag voor cliënten van Overkempe. Als tegenprestatie was er een heerlijk diner. - Flyeren voor Carinova in Wesepe met als tegenprestatie een lunchpakket die iedereen meekreeg. - Er is een gastles gegeven op een lagere school in Den Nul, waarbij de scholieren als tegenprestatie zwerfvuil hebben opgeruimd. Naast deze nieuwe matches is een match uit 2012 opgepakt. Dit betrof het bemiddelen tussen de imkervereniging en het architectenbureau van het infocentrum IJssel-Den Nul bij het ontwerp voor een bijenstal.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

41

Tabel 26: overzicht realisatie van doelen Bedrijfsmatige organisatie Doel Doelstelling 2013 Prestatie Financiele continuïteit Samenwerking Intensiveren samenwerking Samenwerking op gebied van: met collega corporaties met - Treasury: informatie uitwisseling als doelen: met de collega’s van de Heuvelrug Efficiencyslag - ICT: met woningstichting Wierden Elkaar leren kennen en woningstichting Hellendoorn Waar mogelijk samenwerken onderzoek naar nieuw primair op de gebieden Personeel en systeem met als doel financieel Organisatie, Control, Treasury voordeel en Management - HRM: met Woningstichting Wierden en woningstichting Hellendoorn met als efficienter werken - Control: eerste kennismaking Resultaatgericht werken Accent leggen op Individueel via gesprekscyclus resultaatgericht werken Activiteiten normeren en Kwartaalrapportage op basis van kwalificeren indicatoren Monitoren en sturen via sturingsindicatoren Bewustzijn van kosten en opbrengsten

Evaluatie processen Woonrumteverdeling, Mutatie en Onderhoud

Optimalisatie verslaglegging door permanentie

Discussie aanjagen over budgetverantwoordelijkheid

Kwaliteit

Jaarverslag 2013

Maandrapportages aan directie voor monitoring en sturing via sturingsindicatoren Klantreis voor woningzoeken, woning huren, planmatig onderhoud en keukenvervanging Organisatiescan afdeling Wonen Plan van aanpak evaluatie en start evaluatie woonruimteverdeling Maandrapportages Wonen, Vastgoedontwikkeling In ontwikkeling maandrapportage Verkoop Verantwoordelijkheid voor jaarbegroting lager in de organisatie: teamleiders en medewerkers

Evaluatie en waar nodig bijstellen van het meerjarenonderhoud beleid PDCA-cyclus versterken en steviger positioneren in de organisatie

Evaluatie afgerond: er zijn verbeterpunten benoemd die deels zijn opgevolgd. Klantreizen 4 klantprocessen Organisatiescan Wonen Rapport woonruimteverdeling Midterm review ondernemingsplan

Evaluatie methodiek opstellen jaarplannen en waar nodig verbeteren

Niet gerealiseerd, uitvoering in 2014

SallandWonen

Vervolgstap 2014 Treasury: voortzetten huidige samenwerking ICT: besluitvorming over vervangen primair systeem HRM: intensiveren samenwerking Control: afspraken maken over de samenwerking

Organisatiebrede aanpak Doorontwikkelen normeren en kwalificeren Verdere uitwerking naar overige afdelingen en andere rapportages Aangepast proces mutatie en dagelijks onderhoud Evaluatie en verbeterplan woonruimteverdeling Maandrapportage voor hele bedrijfsvoering Sturing op elk moment mogelijk Verdere uitwerking van naar budgethouders

Opvolgen overige verbeterpunten Uitwerking en implementatie organisatiescan Wonen Vervolg woonruimteverdeling Organisatiescan Vastgoedprocessen Evaluatie herstructurering Blekkerhoek Evalueren en verbeteren methodiek opstellen jaarplannen

42

Bedrijfsmatige organisatie SallandWonen heeft zich altijd ingezet om invulling te geven aan een ‘brede’ taakopvatting. Voor het verslagjaar waren wij ons bewust dat dit om een innovatieve en bedrijfsmatige manier van werken vraagt. De speelruimte wordt kleiner. In 2013 heeft de bedrijfsmatige organisatie nog meer aandacht gekregen dan van te voren verwacht. Dit ingegeven door de politieke ontwikkelingen. Door de ontwikkelingen binnen de sector is het noodzakelijk om kritisch te kijken naar het verdienmodel van de organisatie. Naast huurinkomsten en inkomsten uit verkoop van bezit, wordt het besparen op kosten en daarmee efficiëntere bedrijfsvoering een belangrijke bron om een financieel gezonde organisatie te blijven.

Aanscherpen begroting 2013 startte met het aanhouden van de uitvoering van de jaarbegroting 2013. Door het intrekken van de borging door het WSW heeft SallandWonen in kaart gebracht wat de mogelijke besparingen zijn om ook in deze situatie een zo’n groot mogelijke bijdrage te leveren aan de volkshuisvesting in Salland. Wij hebben gekozen voor een sterke sturing op kasstromen zodat wij ten alle tijden aan onze verplichtigen kunnen voldoen. Als gevolg hiervan zijn op onderdelen middelen bevroren. Dit had tot gevolg dat het uitvoeren van planmatig onderhoud, investeringen in duurzaamheid, geriefverbeteringen en opleidingen zijn aangehouden. Ook zijn nieuwbouwprojecten uitgesteld en is gekeken naar besparingsmogelijkheden binnen de verdere bedrijfsvoering. Door deze strategie is het ons gelukt om alle verplichtingen na te komen. Wel heeft dit tot gevolg dat er vertragingen zijn bij het uitvoeren van planmatig onderhoud en projecten. De uitvoering volgt nog maar met vertraging. Dit heeft gevolgen voor de kaspositie ten opzichte van de oorspronkelijke planning. Wij zijn ons bewust van de mogelijkheid tot herhaling en houden meer rekening met dit risico door nog voorzichtiger investeringen in te plannen. SallandWonen ziet mogelijkheden om kosten te besparen. De afgelopen jaren zijn diverse stappen gezet om tot aanscherping van de jaarbegroting te komen. In het verslagjaar is de verantwoordelijkheid voor de begroting lager in de organisatie neergelegd: waar mogelijk bij medewerkers en teamleiders. Daarnaast is er gesproken over het verder verlagen van de beïnvloedbare bedrijfskosten. Dit heeft de afgelopen jaren geresulteerd in een minimale stijging van de totale bedrijfslasten.

Organisatiescan Wonen Om onze bedrijfsvoering ten behoeve van de klanten verder te optimaliseren en de slagkracht van duurzaam werken te versterken is besloten tot een organisatiescan door het adviesbureau P5Com. Resultaat was inzicht in het verbeterpotentieel en verbeterpunten voor alle klantgerelateerde activiteiten. In 2014 wordt samen met de medewerkers de opbrengst van de organisatiscan vertaald naar een verbeterplan. Doel is niet alleen een efficiencyslag en kostenbesparing, maar ook een verbetering van de kwaliteit van dienstverlening. Na implementatie verwachten wij een besparing van minimaal € 250.000,- per jaar. Gedurende het verslagjaar zijn al een paar successen behaald. Stoppen schoning Zo is besloten om tot de evaluatie van de woonruimteverdeling af te zien van verdere opschoning van het woningzoekenden bestand. Deze opschoning nam veel tijd van de medewerkers van het Klantencentrum in beslag en zorgde voor veel vervolg werkzaamheden. Afzien van schoning bracht voor zowel de klant als SallandWonen voordelen met zich mee. Afspraken aannemer In het verslagjaar is SallandWonen in gesprek gegaan met de aannemers die het niet planmatig onderhoud voor ons uitvoeren. Tijdens dit gesprek is er onder andere gesproken over het uurtarief. SallandWonen heeft de uurtarieven van alle aannemers in kaart gebracht en heeft waar nodig in het gesprek de afwijkingen in beeld gebracht en deze laten bijstellen. SallandWonen heeft een lijst van standaardmaterialen opgesteld. In 2014 willen wij met de aannemers komen tot een standaardtarief voor onze standaardmaterialen. Maand opzegtermijn SallandWonen hanteert in principe een maand opzegtermijn bij verhuizen. Voor klanten die intern verhuisden (wonend in een woning van SallandWonen naar een andere woning van SallandWonen) en bij overlijden maakten wij een uitzondering: in die gevallen werd huur betaald tot en met de dag van sleutel inleveren. In de praktijk levert dit voor SallandWonen een hoge huurderving op. Doordat wij niet weten wanneer de woning vrijkomt, kan het verhuurproces niet opgestart worden. Hierdoor staan woningen na een interne verhuizing soms weken leeg. Qua bedrijfsvoering is dit niet te verantwoorden. Besloten is om alle verhuizingen aan elkaar gelijk te stellen en altijd een maand opzegtermijn te hanteren. Groepsgewijs aanbieden van woningen Het proces van woonruimte verdelen werkte in de hand dat woningzoekenden makkelijk reageren, maar ook een aangeboden woning afwijzen. Daarnaast wordt de woning aan één kandidaat tegelijk aangeboden. Dit had tot gevolg dat er soms weken voorbij gaan voordat een kandidaat was gevonden die de woning accepteerde. Bij de evaluatie van het woonruimteverdeelsysteem wordt gekeken hoe dit efficienter ingericht kan worden. Een oplossing is het groepsgewijs aanbieden van een woning. Niet één kandidaat, maar meerdere kandidaten ontvangen tegelijk een uitnodiging voor bezichtiging. Alle genodigden geven aan of zij de woning willen. Van deze groep krijgt degene die het langst ingeschreven staat de woning aangeboden. In 2013 is bij drie woningen de woning groepsgewijs aangeboden. Bij de procesoptimalisatie nemen wij de opgedane ervaringen mee.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

43

ICT-omgeving In 2013 is de ICT-omgeving binnen SallandWonen aangepast, waardoor er meer mogelijkheden voor klant, medewerker en organisatie ontstaan. Regie bij de klant Door de nieuwe omgeving zijn de voorwaarden gerealiseerd om op termijn de regie meer bij de huurder neer te leggen door hun zelf zaken te laten regelen via internet. Voor de klant betekent dit een uitbreiding aan mogelijkheden om zaken met ons te regelen, voor ons betekent dit een efficiëntere werkomgeving, een mogelijke kostenbesparing en een hogere kwaliteit van dienstverlening. Flexibele werkplekken Met de nieuwe ICT-omgeving is alle informatie binnen SallandWonen gecentraliseerd. De medewerkers hebben geen eigen computer meer, maar loggen in op een centrale server. Dit is niet alleen veiliger, maar biedt ook de mogelijkheid om overal waar internet is te werken. Medewerkers krijgen hierdoor de mogelijkheid om flexibeler om te gaan met de werkplekken en kunnen makkelijker werk met eventuele zorgtaken combineren. Medewerkers kunnen hierdoor efficiënter ingezet worden, waardoor kosten worden bespaard. Duurzame omgeving SallandWonen staat voor duurzaamheid en met deze nieuwe omgeving hebben wij daar een vervolgstap in gezet. De gekozen constructie is energiezuiniger, zowel qua server als pc-gebruik. Alle monitoren zijn voorzien van een powerdetectie. Ook loopt er een test met een follow-me-printer voor papierbesparing.

Midterm review ondernemingsplan Door de snel veranderende omgeving is in het verslagjaar de behoefte ontstaan om het ondernemingsplan te toetsen of de genoemde ambities nog haalbaar zijn en of SallandWonen op koers is. Het resultaat is een midterm review van het ondernemingsplan. Conclusie is dat SallandWonen goed op weg is. Het ondernemingsplan is op hoofdlijnen houdbaar en grote aanpassingen hoeven niet te worden aangebracht. Wel moet de komende jaren het speerpunt Bedrijfsmatige organisatie een nog prominetere rol krijgen. Daarnaast is herbezinning op de terreinen van dure huur, maatschappelijk vastgoed en leefbaarheid nodig. Op basis van deze conclusie hebben wij een aantal doelen aangescherpt door meer het accent te leggen op bedrijfsmatig werken en kostenbewust handelen. Daarnaast hebben wij besloten om geen extra inzet te doen op de maatschappelijke deelname van jongeren vanaf 1 januari 2014. Lopende initiatieven zetten wij wel voort.

Risicomanagement Binnen de bedrijfsvoering zijn risico’s te benoemen die gevolgen hebben voor SallandWonen. Op de volgende terreinen heeft SallandWonen actie ondernomen in het verslagjaar. Verkopen De risico’s in het kader van verkoopbaarheid van (huur)woningen zijn de afgelopen jaren sterk toegenomen, maar een licht herstel lijkt zichtbaar. Wij werken met een verkoopbeleidsplan waarbij richtlijnen zijn meegegeven hoe wij met onze verkoopwoningen willen omgaan om de verkooptijd te verkorten maar ook om onverkoopbare woningen niet te lang in de verkoop te houden. Binnen de meerjarenraming zijn de inkomsten uit verkoop naar beneden bijgesteld. Dit om te voorkomen dat investeringen afhangen van het verkopen van woningen. Bij het realiseren van nieuwbouw koopwoningen heeft SallandWonen de risico’s beperkt door alleen de gronden te verkopen. De aannemer verkoopt de woning. Daarnaast stelt SallandWonen de voorwaarde dat de bouw niet eerder start dan wanneer 100% van de woningen is verkocht. Strategisch voorraadbeleid In 2013 zijn wij gestart met het vernieuwen van het portefeuilleplan. Onderdeel hiervan is de omgevingsanalyse, waarbij de risico’s in beeld zijn gebracht. Adviesbureau Rigo Reseach en Advies BV heeft in opdracht van ons een raming gemaakt van de benodigde sociale huurvoorraad. Op korte termijn zijn de marktrisico’s beperkt. Wel moeten wij nadenken over de mogelijke risico’s op lange termijn. De verwachting is dat er richting 2025 een overschot is in de sociale huursector. Met name in de eengezinswoningen. Vanaf 2035 wordt een krimp van het aantal huishoudens verwacht, waardoor verhuur of verkoop van vrijkomende woningen moeilijker wordt. Deze kennis nemen wij mee bij het vernieuwen van het portefeuilleplan.

SallandWonen wil haar bezit graag op een goed onderhoudsniveau behouden. De maatregelen die wij hiervoor nemen om het woningbezit op een acceptabel onderhoudsniveau te behouden zijn meegenomen in het Strategisch voorraadbeleid en de meerjarenonderhoudsbegroting. In 2012 heeft een extern bureau onze meerjarenonderhoudbeleid geanalyseerd en verbeteradviezen gegeven. In het verslagjaar zijn de verbeteradviezen voor de meerjarenonderhoudsbegroting geëvalueerd.De verslaglegging over de hele cyclus van vooropnames voor de meerjarenraming tot evaluatie van de opgeleverde projecten wordt verbeterd. Voor diverse trajecten is gestart met verslaglegging. Zo worden bij schilderprojecten vanaf de start tot en met de evaluatie na oplevering een logboek bijgehouden. Deze verslaglegging maar ook de standaard inspectielijsten, worden in 2014 doorgetrokken naar alle disciplines binnen planmatig onderhoud.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

44

Projecten De risico’s zijn de afgelopen jaren op het gebied van projectontwikkeling complexer geworden gezien de aangepaste regelgeving. Daarnaast heeft de projectontwikkeling een behoorlijke impact op de kasstroomontwikkeling. In 2013 heeft SallandWonen verschillende complexe projecten opgeleverd. Wij hanteren verschillende methoden om de risico’s van projecten te beheersen: fasedocumenten, projectrapportages en projectenboek. Ieder project bestaat uit vijf fasen: initiatief-, haalbaarheids-, voorbereidings-, uitvoerings- en nazorgfase. Elke fase wordt afgerond met een fasedocument met een gemotiveerd advies voor het vervolg van het project. Het fasedocument is de basis voor de besluitvorming rond het project. Voor sturing en control wordt maandelijks een projectenrapportage gemaakt. Naast deze documenten wordt elk half jaar een projectenboek gemaakt waarin per project een document is opgesteld over de voortgang, de risico’s en de financiele situatie. Dit om de voortgang te volgen van een project. Bij complexe projecten wordt de investeringsbegroting beoordeeld door een extern bureau en bij samenwerkingsverbanden wordt juridisch advies ingewonnen. Managementletter In 2013 is een nieuwe accountant aangesteld, namelijk BDO Audit & Assurance B.V.. Zij hebben de interim-controle 2013 uitgevoerd. De belangrijkste bevindingen en conclusies van de tussentijdse controle weergegeven in de managementletter zijn op de volgende gebieden: - vastgoed; - procedures; - wet- en regelgeving; - kasstromen. Op deze gebieden zijn bevindingen of conclusies benoemd waaraan SallandWonen in 2014 gaat werken. Eind 2014 wordt over de voortgang aan de accountant gerapporteerd. Interne controle In 2013 zijn twee interne controles uitgevoerd en is een start gemaakt met een derde interne controle. Het gaat hierbij om een controle op incasso, treasury en verkopen bestaand bezit. Uit de controle kwamen verbeteringen naar voren zoals: de richting van het ondernemingsplan meenemen in de activiteiten/werkzaamheden, update van procuratie, update van treasurystatuut, invoeren van controlemomenten, procesverbeteringen, archivering en het volgen van interne en externe regels. Gedurende het jaar hebben kleinere controles plaatsgevonden, zoals dossiercontrole voorbereidingfase en uitvoeringsfase bij vastgoedontwikkeling en de maandrapportage. Daarnaast wordt de kwartaalrapportage doorgenomen en specifieke punten eruit gelicht waarover wordt gerapporteerd. In 2013 is een nieuw intern controleplan opgesteld, dat in 2014 in werking treedt. De bevindingen uit de managementletter van de accountant worden waar nodig nog verwerkt in het interne controleplan.

Aansturing organisatie Met het aanstellen van teamleiders is in 2012 de eerste stap gezet om de aansturing binnen SallandWonen aan te passen. In 2013 hebben alle teamleiders een training gevolgd gericht op persoonlijk leiderschap, teamontwikkeling en professioneel leiderschap. De span of control van het management is verkleind door het aanstellen van teamleiders die zich richten op het aansturen van de afdeling. Het management focust zich meer op strategie en visie. De gesprekscyclus is een hulpmiddel om de bedrijfsdoelen te vertalen naar uitvoering.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

45

Tabel 27: overzicht realisatie doelen Financiële verantwoording Doel Doelstelling 2013 Prestatie Financiële resultaten Jaarresultaat Jaarresultaat: € 14.721.686,- negatief € 11.226.000,- negatief Onderhoudsuitgaven: € 6.633.104,€ 6.494.000,Planmatig onderhoud: € 4.113.993,€ 4.929.000,Huurderving 1,5% van de jaarhuur 2,17% Huurbeleid Inflatievolgend conform 1,5% boven inflatie (4%) voor alle ministerie van BZK huurders Huurachterstand 1,5% van de jaarhuur 1,95% Verkoop 5 woningen via Koopgarant 15 verkopen 11 verkopen regulier 36 verkopen

Jaarverslag 2013

SallandWonen

Vervolgstap 2014 € 728.000,- negatief € 6.577.000,€ 4.656.000,2% 1,5% boven inflatie en inkomensafhankelijk 1,50% 6 verkopen en evaluatie 17 verkopen

46

Financiële verantwoording SallandWonen houdt haar financiële resultaten stabiel door de juiste verhouding tussen opbrengsten en kosten niet uit het oog te verliezen. Hiermee borgen we de financiële continuïteit van SallandWonen. Financiële continuïteit is een randvoorwaarde voor een gezonde bedrijfsvoering. Om zicht te krijgen op het financiële perspectief zorgen we ervoor dat onze financiële verantwoording en rapportage op orde zijn. In de jaarrekening zijn een geconsolideerde evenals een enkelvoudige balans en Winst- & Verliesrekening opgenomen. De geconsolideerde balans en Winst- & Verliesrekening zijn uitgangspunt voor de jaarrekening en de toelichting daarop.

Jaarresultaat SallandWonen heeft 2013 afgesloten met een jaarresultaat uit normale bedrijfsuitoefening van € 14,72 miljoen negatief na belastingen. Eind 2013 maakte het Eigen Vermogen 32,0% uit van het totale vermogen, tegen 34% eind 2012.

Bedrijfswaarde De onroerende zaken in exploitatie, bestemd voor de verhuur en gekwalificeerd als sociaal bezit, zijn gewaardeerd tegen de reële waarde. Deze reële waarde drukken we uit in de bedrijfswaarde. De bedrijfswaarde wordt gevormd door de contante waarde van de kasstromen uit toekomstige inkomsten en uitgaven over de verwachte levensduur. Er bestaan risico's met betrekking tot de wettelijke regelgeving die de overheid oplegt (BTWpercentage, huurontwikkeling en verhuurdersheffing). Deze zijn lastig in te schatten en vormen daarmee een risico voor de berekening van de bedrijfswaarde. Het berekenen van de bedrijfswaarde vindt jaarlijks plaats. In de geschatte bedrijfswaarde is een restwaarde opgenomen van 5.000 euro per woning (bedrijfsonroerend goed naar verhouding). De gehanteerde uitgangspunten zijn conform de in de begroting 2014 vastgestelde uitgangspunten. Tabel 28: uitgangspunten en parameters bedrijfswaardeberekening (in procenten) 2014 2015 2016 6

Jaarlijkse huurstijging Huurderving Prijsindex Prijsontwikkeling onderhoud Rente financiering en beleggingen Marktindex (verkoop bestaand bezit) Index WOZ waarde Loonindex Prijsontwikkeling bouw Mutatiegraad

2,50 2,00 2,00 3,00 5,25 -2,67 -5,00 3,00 3,00 7,00

2,00 1,50 2,00 3,00 5,25 -0,33 -2,67 3,00 3,00 7,00

2,00 1,50 2,00 3,00 5,25 2,00 -0,33 3,00 3,00 7,00

2017

2018

2019

2,00 1,50 2,00 3,00 5,25 2,00 2,00 3,00 3,00 7,00

2,00 1,50 2,00 3,00 5,25 2,00 2,00 3,00 3,00 7,00

2,00 1,50 3,00 3,00 5,25 2,00 2,00 3,00 3,00 7,00

Vergeleken met 2012 is de bedrijfswaarde in 2013 voor ons totale bezit gestegen met € 19 miljoen tot een bedrag van € 325 miljoen. Belangrijke wijzigingen in het jaar 2013 zijn: - Autonome ontwikkelingen, ook wel het verschil in bedrijfswaarde ultimo 2013 en de bedrijfswaarde ultimo 2012. Dit heeft een verhogend effect van € 5,2 miljoen. - Voorraadmutaties. Dit heeft een verhogend effect van € 26,6 miljoen. - Parameterwijziging, die indexaties, levensduur en mutatiegraad bevatten. Dit heeft een verlagend effect van € 2,0 miljoen. - Het exploitatiebeleid van SallandWonen. Dit heeft een verlagend effect van € 13,9 miljoen. - Het investeringsbeleid van SallandWonen. Dit heeft een verhogend effect van € 0,7 miljoen.

Activa in ontwikkeling De activa in ontwikkeling worden gewaardeerd op basis van reële waarde. Dit betreft voor sociale ontwikkeling de bedrijfswaarde en voor commerciële ontwikkeling de marktwaarde. Het verschil tussen de reële waarde en de historische kostprijs worden voor wat betreft sociaal bezit geboekt onder overige waardeverandering en voor wat betreft commercieel bezit onder de niet gerealiseerde waardeverandering.

Onrendabele investeringen In de jaarrekening is voor vier lopende projecten een bedrag van € 14,3 miljoen aan onrendabele investeringen opgenomen: - Project Sallandse Poort in Raalte voor € 1,8 miljoen; - Project Burgemeester kwartier in Raalte voor € 4,4 miljoen; - Project Wijhezicht in Wijhe voor € 5,3 miljoen; - Project Westevoorde, plan Kiezebrink in Olst voor € 2,8 miljoen. Van deze onrendabele investering komt € 5,7 miljoen ten laste van de post onroerende zaken in ontwikkeling. Voor het restant van bijna € 8,6 miljoen is een voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw opgenomen. De berekening van het onrendabele deel van de investering in sociaal bezit heeft plaatsgevonden door middel van de bedrijfswaardeberekening. De berekening van het onrendabele deel van de investering in commercieel bezit heeft plaatsgevonden door middel van de marktwaarde. 6

Exclusief de eventuele extra stijging boven inflatie en de inkomensafhankelijke huurverhoging

Jaarverslag 2013

SallandWonen

47

Tabel 29: overzicht huurprojecten in exploitatie Plaats

Plan

Type woning

Aantal

Raalte Raalte Raalte Heino Olst Totaal

Blekkerhoek Schuilenburg Sallandse Poort De Haere Zonnekamp

Appartementen/huurwoningen Appartementen Appartementen Appartementen/Huurwoningen Huurwoningen

60 103 50 36 3 152

Onrendabele top (x 1 miljoen euro) 5,7 10,8 6,4 3,2 0,3 26,4

Risicomanagement SallandWonen heeft als woningcorporatie te maken met veel externe invloeden. Deze brengen de nodige risico’s met zich mee voor de (financiële) huishouding van SallandWonen. Uiteraard doet SallandWonen aan risicomanagement waarmee we de externe invloeden zoveel mogelijk beperken. Is dit niet mogelijk, dan proberen we de risico’s van de externe factoren juist in te schatten en te verwerken in onze meerjarenraming. Financiën De financiele prestaties en liquiditeitspositie worden binnen SallandWonen beheerst door middel van de begroting, de meerjarenraming en periodieke rapportage. Ook kent SallandWonen een treasurycommissie die een accurate prognose voor toekomstige kasstromen kan opstellen, analyseert en de gevolgen hiervan in kaart brengt. Om de risico’s op de kapitaalmarkt te beperken blijft SallandWonen een terughoudend beleid voeren met betrekking tot financiële producten. SallandWonen maakt geen gebruik van derivaten of soortgelijke financiële producten. Daarnaast probeert SallandWonen adequaat te reageren op renteschommelingen op kapitaalmarkt en tijdig en zo optimaal mogelijk te profiteren van rentefluctuaties bij het aantrekken van nieuw vreemd vermogen. Woningmarkt De ontwikkelingen binnen de woningmarkt zijn dynamisch gezien het huidige overheidsbeleid, de samenstelling van het bezit van SallandWonen en de gewijzigde behoefte van de huurder. SallandWonen probeert het woningmarktrisico zoveel mogelijk te beperken door de verhuurbaarheid van haar bezit te bewaken via het strategisch voorraadbeheerplan. Hierbij houdt SallandWonen rekening met de verwachte effecten van de demografische ontwikkelingen. SallandWonen speelt hier de laatste jaren op in door het aantal nultredenwoningen op termijn uit te breiden. Daarnaast blijft betaalbaarheid een belangrijk onderwerp maar ook het thema scheiden van wonen en zorg. Externe toets Ook van buitenaf wordt SallandWonen getoetst op haar financiële continuïteit en haar risicobeheersing. Het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) en het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) vragen halfjaarlijks gegevens op waarmee ze SallandWonen toetsen. Op basis van de beoordeling van het CFV van de jaarlijkse financiele continuiteit van woningcorporaties heeft SallandWonen te horen gekregen dat de beoordeling van het CFV geen aanleiding geeft tot het doen van interventies. Verder toetst de accountant op de interne beheersmaatregelen van SallandWonen zodat zij meer zekerheid krijgen over de juistheid, volledigheid en tijdigheid van de jaarrekening. Externe loonbelastingscan Medio 2012 is het convenant Horizontaal Toezicht ondertekend door SallandWonen en de Belastingdienst. In het kader van dit convenant heeft in het vierde kwartaal 2013 een loonbelastingscan plaatsgevonden door BDO Belastingadviseurs. Uit de uitkomsten van deze scan is gebleken dat SallandWonen op het gebied van de loonbelasting weinig tot geen risico’s kent. Uiteraard zijn er enkele verbeterpunten c.q. optimalisaties mogelijk; deze vormen echter geen risico. De uitkomsten van de loonbelastingscan zijn tevens besproken met de Belastingdienst in het kader van het Horizontaal toezicht. Ook de Belastingdienst gaf tijdens deze bespreking aan, dat zij voor de loonbelasting geen risico’s zien.

Onderhanden werk De koopwoningen in aanbouw waarderen we op basis van historische kostprijs. De gemaakte kosten verrekenen we met de verzonden termijnen aan de kopers. Ook nemen we een deel van het verwachte resultaat als projectwinst mee op basis van de voortgang van het werk. In 2013 is dit resultaat gesteld op € 150.000,-.

Resultaat verkopen In 2013 zijn 36 huurpanden regulier verkocht en 15 woningen onder koopgarant verkocht. Voor de huurwoningen is € 3,1 miljoen aan verkoopresultaat ten gunste van het resultaat gebracht. Voor de koopwoningen die in het verslagjaar zijn opgeleverd, is € 0,07 miljoen aan winst ten gunste van het resultaat gebracht. Het verkoopresultaat is opgenomen onder de post verkoop onroerende goederen. Nog niet verkochte koopwoningen zijn opgenomen onder de voorraad opgeleverde koopwoningen op basis van de oorspronkelijke kosten. De nog niet verkochte huurwoningen worden op basis van de bedrijfswaarde verantwoord onder de voorraad onverkochte huurwoningen.

Eigen vermogen Het groepsvermogen van SallandWonen is in 2013 met € 0,7 miljoen afgenomen tot € 111,4 miljoen. De solvabiliteit bedraagt 32,0%.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

48

Lang vreemd vermogen en financieringspositie SallandWonen heeft een totale langlopende schuld van € 189,0 miljoen met een gemiddeld rentepercentage van 3,83%. De financieringspositie van SallandWonen is positief. De stijging van het nettowerkkapitaal zetten we zoveel mogelijk in voor interne financiering en vervroegde aflossing van leningen om de kapitaallasten te verlagen of de stijging beperkt te houden. In de meerjarenprognose is rekening gehouden met herfinanciering van bestaande leningen en het aangaan van nieuwe leningen in verband met investeringen. In 2013 heeft het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) de financiële positie van SallandWonen beoordeeld. Het WSW heeft verklaard dat SallandWonen, conform artikel 8 van het reglement van deelneming van het Waarborgfonds, voldoet aan de eisen van kredietwaardigheid. Tabel 30: vervalkalender leningen 2013 gespecificeerd (Bedragen x 1.000 euro)

conversie 2013

aflossing 2013

totaal

5.009 2 2 2,5

9.286 7 7 4,7

14.295 9 9 7,3

Te muteren leningbedrag in euro Aantal leningen huidig jaar Aantal leningen geweest Aantal leningen resterend Percentage van leningportefeuille van 2012 dat muteert

Grafiek 31: vervalkalender leningportefeuille (renteaanpassing)

25.000.000,00 20.000.000,00 15.000.000,00 Schuldrestant 2013

10.000.000,00 5.000.000,00 -

Tabel 32: vervalkalender leningen toekomst (Bedragen x 1.000 euro) Leningen met een renteconversie Leningen met complete aflossing Aantal leningen met renteconversie Aantal leningen met complete aflossing Percentage van mutaties in lening portefeuille van 2013

2014 4.933 15,353 7 5 9,67

2015 3.075 5.000 6 1 3,85

Tabel 33: totaal nieuw aangetrokken leningen met storting in 2013 Leningnummer Contractdatum Geldgever Rentepercentage 109 113 115 116 117

Jaarverslag 2013

26-7-2012 23-10-2012 2-4-2013 22-8-2013 30-9-2013

NWB BNG BNG BNG Energiefonds

SallandWonen

3,20 2.94 0,42 3,45 1,50

2016 2.359 10.000 1 2 5,89

Hoofdsom 5.000.000 10.000.000 1.000.000 4.700.000 3.860.000

2017 10.000 5.980 1 5 7,62

2018 10.000 6.140 1 4 7,70

Datum eerste renteherziening 2-12-2019 1-2-2024 1-7-2015 1-11-2029 n.v.t.

Looptijd (in jaren) 30 35 15 32 15

49

Kort vreemd vermogen De kortlopende schulden zijn in het verslagjaar 2013 toegenomen. Dit wordt met name veroorzaakt doordat SallandWonen vanaf 2013 de aflossingsverplichting van de langlopende schulden voor het komende jaar als kortlopend presenteert.

Ontwikkeling huurachterstand De huurachterstand in procenten van de jaarhuur is ten opzichte van 2012 verhoogd. Bij debiteuren waar niets meer op verhaald kan worden, zijn de openstaande vorderingen afgeboekt in het resultaat. Tabel 34: overzicht huurachterstand in procenten van de jaarhuur van de afgelopen vier jaar Jaar 2013 2012 2011 2010 Huurachterstand

1,14%

1,05%

0,76%

0,83%

Geactiveerde productie In het verslagjaar 2013 is er voor € 0,7 miljoen aan eigen productie geactiveerd onder de activa in ontwikkeling en het onderhanden werk.

Lasten onderhoud De lasten onderhoud zijn ten opzichte van vorig jaar gestegen. Deze stijging is met name veroorzaakt door een stijging van de utigaven aan het planmatig onderhoud en uitgaven aan mutatieonderhoud. De uiteindelijke uitgaven aan het onderhoud overschrijden de begroting over 2013.

Financieel perspectief Nu en in de komende jaren staan wij voor grote opgaven vanwege onze nieuwbouwplannen, maar ook door externe ontwikkelingen zoals vennootschapsbelasting en verhuurdersheffing. Bij de financiële verantwoording moeten we rekening houden met de eisen zoals het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, het Centraal Fonds Volkshuisvesting en het Waarborgfonds Woningbouw en de richtlijnen van de Raad voor de Jaarverslaglegging die stellen. Het financiële perspectief hebben we voor de komende jaren in beeld gebracht in de jaarbegroting 2014 en de daarbij behorende meerjarenplanning.

Financiële meerjarenplanning 2014-2028 We hebben de financiële meerjarenplanning voor de komende jaren in beeld gebracht. Met het opstellen van deze planning krijgen we inzicht in de ontwikkeling van de balansposten en de winst-en-verliesrekening. Aan de hand van de cijfers bepalen we de continuïteit van SallandWonen. Het financiële beleid van SallandWonen is erop gericht om via sturing de financiële risico’s die samenhangen met het primaire bedrijfsproces te beheersen en de financieringskosten te minimaliseren. In 2013 is aan de hand van de begroting 2014 en de meerjarenraming, in samenwerking met Thésor, een Treasuryjaarplan voor 2014 opgesteld. Uit de meerjarenprognose blijkt dat SallandWonen op korte termijn aan haar financiële verplichtingen kan voldoen en haar voorgenomen investeringen kan uitvoeren. Een voorwaarde daarbij is wel dat zij een beroep kan doen op de kapitaalmarkt wat door de ontwikkelingen met betrekking tot het regeerakkoord niet een vanzelfsprekendheid is. Daarom is er een beklemminglijst op de jaarbegroting 2013 gesteld waarin duidelijk wordt weergegeven op welke gebieden uitgaven door SallandWonen beklemd worden bij het niet vrijgeven van borgingsruimte door het WSW.

Fiscaliteiten Zoals genoemd onder Financieel perspectief, zijn externe ontwikkelingen van invloed op onze verantwoording en verslaglegging. Op het gebied van fiscaliteiten is al een aantal ontwikkelingen gaande. Deze ontwikkelingen betreffen de vennootschapsbelasting en BTW. Vennootschapsbelasting Voor het belastingjaar 2012 is nog geen definitieve aangifte gereed. De schatting voor 2013 is gereed en verwerkt in de jaarrekening over 2013. Met behulp van Deloitte Belastingadviseurs is een inschatting gemaakt van de fiscale winst over 2013. Bij het berekenen van de fiscale positie is voorzichtigheidshalve niet afgewaardeerd naar lagere WOZ-waarde. Indien SallandWonen voor de mogelijkheid kiest om af te waarderen naar lagere WOZ-waarde, ontstaat voor haar fiscaal verrekenbare verliezen. Deze verrekenbare verliezen dienen echter binnen 9 jaren verrekend te worden. Vindt verrekening niet plaats binnen deze periode, dan verdampen de verrekenbare verliezen. Verdamping van verliezen kan vervolgens leiden tot extra heffing van vennootschapsbelasting. De in het verleden genomen afwaardering is een fiscale bate, waarover vennootschapsbelasting verschuldigd is. Vanwege de onzekerheid of in de toekomst voldoende fiscale winsten worden behaald voor verrekening van fiscale verliezen en het feit dat SallandWonen haar fiscale strategie nog moet bepalen, is dan ook niet afgewaardeerd naar lagere WOZ-waarde. Dit heeft dan ook tot gevolg dat een fiscale last wordt ingerekend over 2013 en dat een correctie op het fiscale verlies van 2012 plaats vindt. In 2014 gaat SallandWonen haar fiscale strategie bepalen. In deze fiscale strategie geeft SallandWonen aan, hoe zij fiscaal haar aangifte vennootschapsbelasting opstelt en indient. Het bepalen van de fiscale strategie is één van de afspraken van het convenant Horizontaal Toezicht, die SallandWonen samen met de Belastingdienst heeft ondertekend.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

50

Nevenstructuur SallandWonen SallandWonen kent een nevenstructuur. Tabel 35: nevenstructuur SallandWonen

SallandWonen, Buiten Gewoon Thuis 100 procent BWS Koopwoningen BV

100 procent Het Saalien Ontwikkeling BV

100 procent Het Saalien Holding BV

100 procent Het Saalien ONTABE BV

100 procent Het Saalien Belegging BV

100 procent Het Saalien Exploitatie BV

50 procent VOF Kiezebos III

VOF Olst Oost

Rechtstreeks onder de toegelaten instelling vallen: - BWS Koopwoningen BV; - Het Saalien Holding BV; - Het Saalien Belegging BV. Onder Het Saalien Holding BV vallen: - Het Saalien Ontwikkeling BV; - Het Saalien Ontabe BV (met een 50% belang in VOF Olst Oost); - Het Saalien Exploitatie BV. Er is sprake van een concernmodel waarbij de Raad van Commissarissen op het niveau van de toegelaten instelling besluiten van de deelnemingen goedkeurt. In het verslagjaar hebben in de nevenstructuur in beperkte mate activiteiten plaatsgevonden. Per balansdatum hebben de deelnemingen een vermogen van € 104.000,- negatief. Deze is gedeeltelijk verantwoord onder de voorziening deelnemingen (negatief deel) en gedeelltelijk onder deelnemingen (positief deel). De activiteiten die in de deelnemingen plaatsvinden, zijn investeringen in vastgoed, vastgoedontwikkeling en het exploiteren van vastgoed passend binnen het kader van de BBSHregelgeving. Deelnemingen verantwoorden we op basis van het evenredige aandeel in de nettovermogenswaarde, berekend volgens de grondslagen van dit jaarverslag. In de geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening komen bovenstaande posten te vervallen. De deelnemingen waar activiteiten in plaats vinden zijn: Het Saalien Holding BV Opgericht op 4 januari 2005, enige aandeelhouder is SallandWonen. Het Saalien Holding BV is bedoeld als koepel voor de onderliggende BV's. Het doel is meer commerciële activiteiten in de nevenstructuur onder te brengen en de risico's van projectontwikkeling te beperken. Het Saalien Holding heeft diverse geldleningen bij SallandWonen en uitgeleend aan haar dochterondernemingen. In 2013 is ten behoeve van Het Saalien Ontwikkeling BV een lening aangetrokken van SallandWonen en uitgeleend. Het Saalien Ontwikkeling BV Opgericht op 4 januari 2005, enig aandeelhouder is Het Saalien Holding BV. Het Saalien Ontwikkeling BV is opgericht met als doel er commerciële projectontwikkeling of projecten met een verhoogd risico in onder te brengen. Conform de oordeelsbrief van de minister is de ontvangen lening van SallandWonen afgelost en is een nieuwe lening aangetrokken van Het Saalien Holding BV. Het Saalien Ontabe BV Opgericht op 14 februari 2005, enige aandeelhouder is Het Saalien Holding BV. Het Saalien Ontabe BV is opgericht om samen met Firma Nikkels in Twello de voormalige opstallen van Aberson in Olst te ontwikkelen. In verband met risicobeperking verloopt de deelname in de ontwikkeling via de VOF Olst Oost. Inmiddels heeft de gemeente Olst-Wijhe dit perceel opgenomen in haar meerjarenplanning voor woningbouw. Het Saalien Ontabe BV heeft één geldlening afgesloten met haar moedermaatschappij, Het Saalien Holding BV. VOF Olst Oost De enige activiteit betreft de beperkte exploitatie en ontwikkeling van de voormalige opstallen van Aberson.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

51

Leningen SallandWonen heeft de nevenstructuur met dochterondernemingen ingericht deels in het kader van de vennootschapsbelasting en deels om te kunnen participeren in grondposities. De grondposities zijn ten behoeve van het ontwikkelen van koopwoningen. Om de grondposities te kunnen financieren worden binnen de nevenstructuur onderling leningen aan elkaar verstrekt. Tabel 36: overzicht vertrekte leningen aan dochterondernemingen Geldgever Geldnemer Rente percentage SallandWonen Het Saalien Holding BV 5,0% SallandWonen Het Saalien Holding BV 5,0% SallandWonen Het Saalien Holding BV 5,0% Het Saalien Holding BV Het Saalien Ontwikkeling BV 5,0% Het Saalien Holding BV Het Saalien Ontwikkeling BV 5,0% Het Saalien Holding BV Het Saalien Ontabe BV 5,0% Het Saalien Ontabe BV Vof Olst Oost

Ingangsdatum

Einddatum

1-3-2011 1-1-2012 30-12-2013 30-12-2013 1-1-2012 1-3-2011

1-3-2016 1-1-2016 31-12-2015 31-12-2015 1-1-2016 1-3-2016

Hoofdsom in euro 1.500.000 450.000 410.000 410.000 450.000 1.500.000

Vereniging van Eigenaren SallandWonen doet de administratie en het beheer van zes Verenigingen van Eigenaren (VvE) en bij drie VvE’s zijn wij deelnemer. Participatie Vereniging van Eigenaren In het verslagjaar hebben voor de volgende Vereniging van Eigenaren (VvE) de reguliere vergaderingen plaatsgevonden. : - VvE Haverakker in Heino; - VvE Westervoorde in Olst; - VvE Kortricklaan 54 – 72 (even nummers) in Olst; - VvE Kortricklaan 130 – 148 (even nummers) in Olst. Naast deze VvE’s heeft SallandWonen nog twee VvE’s die actief zijn: - VvE Jan Schamhartstraat 1-3 in Olst; - VvE Jan Schamhartstraat 2 in Olst. Bij deze zesVvE’s heeft SallandWonen een meerderheidsbelang. Door dit meerderheidsbelang heeft SallandWonen bij de oprichting besloten dat zowel het administratief als het technisch beheer door SallandWonen wordt verricht. Daarnaast vervult SallandWonen een bestuursfunctie in de hiervoor genoemde VvE’s. Deze bestuursfunctie wordt bij de volgende VvE’s tezamen met andere leden van de VvE verricht: - VvE Haverakker in Heino; - VvE Westervoorde in Olst; - VvE Kortricklaan 54 – 72 (even nummers) in Olst; - VvE Kortricklaan 130 – 148 (even nummers) in Olst. SallandWonen neemt tevens deel in drie andere VvE’s, te weten: - VvE Olsterhof, gebouw C in Olst; - VvE Koningsspil in Raalte; - VvE Aardehuizen in Olst. SallandWonen is bij deze VvE’s lid. Onderhoud binnen de VvE SallandWonen heeft een meerjarenraming onderhoud (hierna: meerjarenraming) opgesteld voor de VvE’s waar SallandWonen het technische beheer voor verricht. Jaarlijks wordt deze meerjarenraming geactualiseerd. Op basis van de meerjarenraming is bij de verschillende VvE’s een individuele onderhoudsvoorziening gecreëerd. Via de servicekosten wordt jaarlijks door de leden van de VvE’s gedoteerd aan deze onderhoudsvoorziening. Vanwege de onderhoudsvoorzieningen en de dotatie hieraan is het risico dat SallandWonen loopt voor onderhoud evengroot als bij haar overige bezit. Een meerjarenraming is immers een schatting van te verwachten onderhoudskosten. Door jaarlijks de appartementencomplexen te toetsen op onderhoud en de meerjarenraming te actualiseren, is de onderhoudsvoorziening vooralsnog voldoende.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

52

Van de directeur-bestuurder

Samen werken, samen doen! In rap tempo verandert de omgeving van corporaties. Het toezicht met Bite is vertaald naar een aangescherpt toetsingskader. De verhuurdersheffing is definitief geworden en de aangepaste concept-novelle beschrijft een verdere aanscherping van het werkdomein en de juridische mogelijkheden. De belangrijkste ontwikkeling is wel de nieuwe politieke realiteit waarbij willens en wetens de sector wordt aangepakt, met als overkoepelend doel dat de sector kleiner wordt. Wij waren van plan voor 2013 ons geld zoveel mogelijk in de woningen steken. Het voornemen was om met volle kracht vooruit te gaan in de wijken De Enk en Olykampen in Raalte, te investeren in duurzame kwaliteitsverbetering, opleveren van nieuwbouwprojecten en het afronden van de wijkaanpak van de wijk Blekkerhoek in Raalte. Het jaar startte met het aanhouden van een groot deel van de uitvoering van de begroting. Maar het jaar bracht ons een scherpe visie op bedrijfsvoering. Door een aanpak van sturen op kasstromen en inzichtelijk maken van de bezuinigingsmogelijkheden, hebben wij continu kunnen voldoen aan onze betalingsverplichtingen. Dit heeft geresulteerd in prestaties waar we trots op mogen zijn. Een aantal prestaties wil ik in het bijzonder noemen. Blekkerhoek in Raalte Met het eindfeest op 18 augustus is de wijkvernieuwing van de wijk Blekkerhoek in Raalte afgerond. Samen met de gemeente hebben wij de wijkbewoners een barbecue met muziek aangeboden en hebben rondleidingen verzorgd voor belangstellenden. Alle informatie over 8 jaar wijkvernieuwing is gebundeld op de website blekkerhoek.sallandwonen.nl. De wijk is een afspiegeling geworden van waar SallandWonen voorstaat. Niet alleen is er een mengeling tussen huur- en koop. Zowel starters, als gezinnen, ouderen, 1 en 2 persoonshuishoudens en mensen met een zorgvraag hebben een plek gekregen in deze ruim opgezette wijk. Samen tot grootse prestaties In samenwerking met zorgpartijen hebben wij meerdere nieuwbouwprojecten opgeleverd. De meest complexe was de realisatie van woonzorgcentrum Schuilenburg in Raalte. Niet alleen was dit een samenwerking met drie zorgpartijen: zorggroep Raalte, stichting De Parabool en stichting WIRA en is er gewerkt aan een vernieuwend zorgconcept van vergaande samenwerking tussen de zorgpartijen. Maar ook is er een maatschappelijke voorziening gerealiseerd waardoor het zorgcentrum een wijkfunctie krijgt. Niet alleen binnen de volkshuisvesting verandert de wet- en regelgeving. De aanpassingen binnen het wonen en zorg maakt dat ook voor onze partners de toekomst onzeker is. Maatschappelijke partners Wij staan voor een uitdaging om binnen het aanscherpen van het werkdomein een bijdrage te leveren aan de volkshuisvesting in Salland. Hier hoort in onze ogen ook het behouden en waar mogelijk versterken van de vitaliteit van kernen toe. Het afgelopen jaar zijn wij het gesprek gestart met onze maatschappelijke partners over vitale kernen, de rol die iedereen heeft en hoe wij samen zorg kunnen dragen voor het behouden van voorzieningen. Afgelopen jaar stond in het teken van verkennen en samen praten, de komende jaren willen wij dat vertalen naar samen doen. Ondernemingsplan In deze veranderende omgeving vonden wij het belangrijk om te toetsen of ons ondernemingplan nog wel haalbaar was. Wij concluderen dat in de afgelopen twee jaar de omgeving een grotere invloed heeft gekregen op onze organisatie, maar ook dat SallandWonen goed op weg is. Het ondernemingsplan is houdbaar. Grote aanpassingen zijn niet nodig. Wel moet de komende jaren het speerpunt Bedrijfsmatige organisatie een nog prominentere rol krijgen. Toekomst Voor mij als bestuurder geeft onze adequate aanpak en de prestaties over 2013 aan dat SallandWonen toekomst heeft. Wel is er een spanningsveld tussen volkshuisvesting en rijksbeleid. De beschikbare middelen nemen af door alle maatregelen, terwijl de betaalbaarheid van wonen onder druk komt te staan. Door een nee-stem te geven tijdens het Aedescongres hebben wij kenbaar gemaakt dat het regeringsbeleid slecht is voor de betaalbaarheid van wonen. Met de concept-novelle wordt de ‘nieuwe’ volkshuisvesting steeds zichtbaarder. Wij staan voor de volkshuisvesting in Salland, maar ook voor een toekomstbestendige organisatie. Betaalbaar wonen staat hoog op de agenda, maar altijd in combinatie met voldoende middelen om ook in de toekomst investeringsruimte te houden voor een gezonde woningportefeuille. Wij zien onszelf als een belangrijke partner in een dynamische omgeving. Een omgeving waarin veel uitdagingen liggen om onze ambities te realiseren. Samenwerking tussen collega-corporaties, tussen maatschapelijke partners onderling, met gemeenten, burgers en instituten is van groot belang om invulling te geven aan deze uitdagingen. Uitdagingen die wij graag aangaan.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

53

Bestuursgegevens Drs. E.W.M. Penninks (man, 1950). Benoemd voor onbepaalde tijd. Sinds 1 januari 2008 in functie als directeur-bestuurder van SallandWonen. Nevenfuncties: - voorzitter Commissie Beeldende Kunst, gemeente Raalte; - voorzitter Steunstichting SCOS; - lid Rotary Salland; - bestuur SCAS; - bestuur Samen Doen Olst-Wijhe; - lid Raad van Toezicht Humanitas, Deventer. Tabel 37: bezoldiging directie Bedragen in euro’s Bestuurder en voormalig bestuurder Commissarissen en voormalig commissarissen Totaal

2013 210.829 54.484 265.313

2012 167.142 71.635 238.777

2011 257.823 77.358 335.181

Het totaalbedrag kan als volgt worden gespecificeerd: Tabel 38: specificatie bezoldiging Specificatie bezoldiging bestuurder in euro’s Drs. E.W.M. Penninks Specificatie bezoldiging voormalig bestuurder in euro’s Drs. W.J. Moggré Overige vergoeding Totaal

2013

2012

2011

181.541

136.272

129.313

29.288 210.829

30.870 167.142

98.306 30.204 257.823

Het bezoldigingsbeleid is vastgesteld met inachtneming van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en 7 semipublieke sector (WNT) en met inachtneming van de toepasselijke wet- en regelgeving. De directeur-bestuurder maakt gebruik van een auto van de zaak. Werkgeverslasten en vergoedingen waren conform de CAO Woondiensten. De bezoldiging valt binnen de overgangsregeling volgens de WNT. Functie directeur-bestuurder Drs. Ed Penninks, directeur-bestuurder, stuurt SallandWonen aan. Gedurende het verslagjaar gaf hij leiding aan drie managers en een stafafdeling. De directeur-bestuurder is verantwoordelijk voor de continuïteit van de organisatie, dus voor het realiseren van de doelstellingen, de strategie, het beleid en de resultaten daarvan. Als bestuurder draagt hij de verantwoording voor de financiering van de corporatie, de naleving van wet- en regelgeving en het beheersen van de risico’s. Daarnaast rapporteert het bestuur en legt verantwoording af aan de Raad van Commissarissen. Tegenstrijdige belangen In 2013 is geen sprake geweest van tegenstrijdige belangen dan wel transacties waarin tegenstrijdige belangen zouden kunnen spelen met betrekking tot de directeur-bestuurder. Verklaring besteding gelden Zoals van ons mag worden verwacht, heeft SallandWonen in 2013 haar capaciteit en beschikbaar vermogen ingezet voor de volkshuisvesting in Salland, specifiek in de gemeente Raalte en de gemeente Olst-Wijhe en voor de opvang van daklozen in Zwolle. Tot slot Ik wil mijn dank uitspreken aan het management en de medewerkers voor het continueren van de bedrijfsvoering tijdens mijn onverwachte afwezigheid wegens ziekte.

Raalte, mei 2014

drs. Ed Penninks, directeur-bestuurder

7

De bezoldiging over 2011 en 2012 zijn vastgesteld met inachtneming van de Sectorbrede Beloningscode Bestuurders Woningcorporaties. Jaarverslag 2013

SallandWonen

54

Van de Raad van Commissarissen

Toezicht in 2013 Inleiding Volkshuisvestelijk speelden in 2013 veel zaken. Het regeerakkoord Rutte II zorgde voor veel commotie. De Raad van Commissarissen (de Raad) sprak in het vorige jaarverslag niet voor niets zijn bezorgdheid uit. Investeringen werden sectorbreed bevroren en gefaseerd, het toezicht werd aangescherpt, de contouren van de wet- en regelgeving rond de volkshuisvesting werden steeds duidelijker en de verkoop van bezit verliep traag. SallandWonen moest een begrotingswijziging doorvoeren en oplossingen vinden voor het aanvankelijk uitblijven van borging van de externe financiering door het WSW. De doortastende aanpak van de organisatie geeft de Raad een goed gevoel. Op aandringen van de Raad is de bezorgdheid geuit naar het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties en het Centraal Fonds Volkshuisvesting over de beperkingen van het investerend vermogen van de corporaties met alle gevolgen van dien voor de huurontwikkeling, vernieuwing van de voorraad en de werkgelegenheid. De Raad is door de organisatie goed meegenomen in haar standpunt over het akkoord tussen Aedes en het kabinet. De Raad heeft actief afstemming gezocht met de organisatie over de gewenste samenwerking. Met behulp van een externe begeleider is gesproken over de behoefte aan informatie en op welke wijze hier, in samenwerking met de organisatie, vorm en inhoud aangegeven kan worden. Dit heeft tot diverse inzichten en aanpassing van de werkwijze geleid. Het contract met de accountant KPMG liep ten einde. Er is besloten om een nieuwe selectieprocedure te starten, waarbij KPMG één van de genodigden was. Op basis van de offerte en de presentatie van verschillende accountantsbureau’s heeft de Raad BDO aangesteld als de accountant voor SallandWonen voor de periode van drie jaar. In deze tijd van aanhoudende economische crisis en politieke invloed op de sector concludeert de Raad dat voldoende tijd genomen moet worden voor een noodzakelijke ombuiging van beleid. Dit zodat het voortschrijdend inzicht leidt tot goede en juiste afwegingen bij de beoordeling van de besluiten van de bestuurder. De Raad hecht belang aan de externe oriëntatie door de organisatie. De Raad heeft veel tijd en aandacht moeten besteden aan de financiele aspecten –de continuïteit van de corporatie– dit in verhouding tot de volkshuisvestelijke aspecten. Gezien het rijksbeleid is dit enerzijds een noodzakelijke maar geen gewenste balans. Anderzijds is de betaalbaarheid van het wonen, ook door de stijging van woonlasten als energie, lokale heffingen en dergelijke en de inkomensdalingen die veel huurders treffen een zorgwekkend aandachtspunt. De Raad realiseert zich dat aan het uitvoeren van een adequaat toezicht een goede voorbereiding vooraf gaat door de organisatie. Het ontwikkelen van voldoende expertise op het gebied van risicomanagement, toekomstscenario’s en informatie analyse geeft de Raad de positie om zijn taak goed uit te oefenen. De samenstelling van de Raad is in het verslagjaar gewijzigd. In 2013 zijn twee commissarissen uitgetreden en twee nieuwe commissarissen op voordracht van de HVS aangesteld. Wij bedanken mevrouw Nijboer en de heer Witte voor hun jarenlange inzet en verwelkomen mevrouw Buijs en de heer Niehof als nieuwe leden van de Raad. Algemeen De Raad is werkgever voor het bestuur, staat het bestuur ter zijde en houdt toezicht op het bestuur en op de algemene gang van zaken bij de woningcorporatie. De Raad houdt onder andere toezicht op: - realisering van de doelstellingen van de stichting; - de kwaliteit van dienstverlening; - de strategie van en de risico’s verbonden met de ondernemingsactiviteiten; - de opzet en werking van de interne risicobeheersings- en controlesystemen; - het financiële verslaggevingsproces en de naleving van de wet- en regelgeving; - kwaliteit van de maatschappelijke verantwoording. De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de Raad staan omschreven in de statuten van SallandWonen. Eén en ander is verder uitgewerkt in het ‘Reglement voor de Raad van Commissarissen’ zoals vastgesteld op 4 juni 2008. In dit reglement is ook een profiel opgenomen waarin de gewenste deskundigheid en achtergrond van de leden van de Raad wordt omschreven. In dit jaarverslag legt de Raad verantwoording af over de wijze waarop invulling is gegeven aan de uitvoering van de taken in het afgelopen jaar. Als toezichtkader voor het uitvoeren van de taken hanteert de Raad: - het Besluit Beheer Sociale Huurwoningen (BBSH); - ondernemingsplan SallandWonen, Volkshuisvestelijk Ondernemen 2012-2016; - begroting 2013; - meerjarenramingen 2013-2017 en 2014-2018; - oordeelsbrief 2013 Centraal Fonds Volkshuisvesting; - kwartaalrapportages/ projectenboeken; - toetsingskader Centraal Fonds Volkshuisvesting en financiële ruimte WSW; - prestatieafspraken met de gemeenten Raalte en Olst-Wijhe. Dit toezichtkader is door de Raad gebruikt bij het goedkeuren van besluiten van het bestuur, het beoordelen van bestuursvoorstellen en de bewaking van de strategie in realisatie tot de corporatiedoelstellingen.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

55

Invulling Governancecode Corporaties Corporaties houden zich aan de spelregels van de Governancecode Woningbouwcorporaties, zoals opgesteld door Aedes en de VTW (Vereniging van Toezichthouders voor Woningcorporaties). Deze code regelt het goed besturen van de corporatie door de directeur-bestuurder, het betrekken van belanghouders en het afleggen van verantwoording aan de Raad en externe toezichthouders. SallandWonen heeft als bestuursmodel de zogenaamde tweelagenstructuur. Het bestuur wordt gevormd door één directeurbestuurder. De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van het bestuur zijn in de statuten omschreven. Eén en ander is verder uitgewerkt in het bestuursreglement (zie www.sallandwonen.nl voor de diverse reglementen). De Raad oefent het toezicht uit op het bestuur. SallandWonen onderschrijft als Aedes-lid de Governance Code en past de voorschriften toe. De leden van de Raad hebben schriftelijk met de code ingestemd. Risicobeheersing Risicomanagement is een belangrijk onderwerp voor de Raad. Gedurende het verslagjaar is er aandacht geweest voor: - het investeringsstatuut; - sturingsindicatoren; - het treasuryjaarplan; - de projecten via het projectenboek; - de managementletter en controleverslag accountant; - de meerjarenraming 2014-2018. Het verder professionaliseren van het toezicht middels het ontwikkelen van een toezicht- en toetsingskader heeft continu de aandacht. Taak en werkwijze Om de toezichthoudende taak goed te kunnen vervullen laat de Raad zich regelmatig over de financiële resultaten in relatie tot de beoogde doelen, relevante externe ontwikkelingen en de wensen en behoeften van belanghebbenden informeren. Om zich op de hoogte te houden van wat er gaande is in het speelveld van SallandWonen, heeft de Raad in het afgelopen boekjaar periodiek overleg gevoerd met het bestuur. Een delegatie van de Raad spreekt begin 2014 met de ondernemingsraad. Sinds drie jaar is de externe accountant KPMG actief. Evaluatie van de accountant vindt jaarlijks plaats. Het contract met KPMG liep in 2013 af. Op basis van het programma van eisen, de offerte en de presentatie is BDO Audit&Assurance BV aangesteld als de externe accountant van SallandWonen voor de controle van de boekjaren 2013 tot en met 2015. De leden van de Raad hebben kennisgenomen van de belangrijkste publicaties van Aedes en VTW en hebben bij wijze van permanente educatie, workshops bijgewoond, georganiseerd door de VTW en andere aanbieders. De Raad was vertegenwoordigd bij de start van de bouw of de oplevering van projecten. De Raad heeft het afgelopen jaar zes maal een reguliere vergadering gehad. In de vergadering waarin de jaarrekening 2012 is goedgekeurd was tevens de accountant aanwezig. Ter voorbereiding van de vergadering ontvangt de Raad naast de vergaderstukken een stand van zaken van de directeur-bestuurder over alle belangrijke ontwikkelingen binnen de organisatie en de sector. Daarnaast ontvangt de Raad tussentijds informatie over voor de Raad relevante onderwerpen. Er zijn drie extra vergaderingen ingelast over: - de gewijzigde begroting en treasuryjaarplan 2013; - gedachtewisseling en toekomstvisie over samenwerking met collega-corporaties; - gedachte bepalen over het principeakkoord tussen Aedes en minister Blok. Tijdens separate bijeenkomsten is het eigen functioneren van de Raad besproken, waarbij ook het functioneren van het bestuur is besproken. De zelfevaluatie heeft plaatsgevonden met als uitgangspunt de Governance Code Woningcorporaties en op basis van de notitie inzake professioneel toezicht Raad van Commissarissen SallandWonen. De leden van de Raad zijn zeer betrokken. Geen van de leden is in het verslagjaar frequent afwezig geweest bij vergaderingen. De Raad heeft in het afgelopen boekjaar de volgende besluiten goedgekeurd: - begrotingswijziging 2013; - treasuryjaarplan 2013; - vaststellen honorarium commissarissen; - jaarverslag en jaarrekening 2012; - controleverslag 2012; - notitie vervreemding activa; - begroting 2014 inclusief treasuryjaarplan; - benoemen vertrekkende leden Raad tot adviseurs voor de periode 1 juli tot 1 november 2013; - benoeming twee nieuwe leden Raad.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

56

Daarnaast zijn de volgende onderwerpen aan bod gekomen: - toekomst SallandWonen; - Huurdersvereniging Salland; - werving huurdercommissarissen; - rapport woonruimteverdeling; - managementletter 2012; - de kwartaalrapportages over 2012; - projectenboek; - huurbeleid SallandWonen; - rapportage dVi, verslagjaar 2012; - honorering RvC; - toezichtbrief 2013 Centraal Fonds Volkshuisvesting; - meerjarenraming 2014-2018. Onafhankelijkheid De Raad waakt ervoor dat de leden onafhankelijk zijn in de zin van de in de Governancecode Woningcorporaties bepaling III 2.2 aangeduide criteria. Er bestaat binnen de Raad geen overlap met andere bestuursfuncties. Geen van de leden is of was in het verleden in dienst van de corporatie, onderhoudt een directe of indirecte band met toeleveranciers of afnemers. Ook worden geen andere diensten verleend dan die welke voortvloeien uit het lidmaatschap van de Raad of worden banden onderhouden met SallandWonen, hetzij direct, hetzij indirect, buiten het commissariaat. In het verslagjaar is geen sprake geweest van (transacties met) tegenstrijdige belangen waarbij leden van de Raad of de directeur-bestuurder betrokken waren. Het Reglement van de Raad van Commissarissen bevat bepalingen betreffende mogelijk tegenstrijdige belangen. Alle leden functioneren onafhankelijk. De Raad kent geen eigen, afzonderlijke gedragscode. De Raad is van mening dat het bestaande ‘Reglement van de Raad van Commissarissen’ in voldoende mate hierin voorziet. Deskundigheid en samenstelling Per 31 december 2013 is de Raad samengesteld uit zes leden. Twee raadsleden zijn op voordracht van de huurdersvereniging aangesteld. De reguliere zittingstermijn bedraagt vier jaar, met als uitgangspunt dat toezichthouders één keer herbenoemd kunnen worden. In het verslagjaar is besloten om de Raad vanaf 1 juli 2014 terug te brengen naar vijf leden. De samenstelling van de Raad is evenwichtig. Gekeken is naar kennis, deskundigheid en achtergrond van de leden op het gebied van de politiekbestuurlijke context en de corporatiesector. Een aantal leden beschikt over deskundigheid met betrekking tot financiële, volkshuisvestelijke, bestuurlijke en procesmatige aspecten van vastgoed. Daarnaast zijn kwaliteiten aanwezig inzake rechten en gemeentelijke overheden.Ten slotte beschikken de leden van de Raad over een adequaat netwerk. Per 1 juli 2013 zijn de heer Witte en mevrouw Nijboer reglementair afgetreden, beiden zijn tot 1 november betrokken gebleven als adviseurs van de Raad. In 2013 heeft de Raad de huurdersvereniging in de gelegenheid gesteld om twee kandidaten op voordracht van hen voor te dragen. De vice-voorzitter van de Raad is aanwezig geweest bij de selectiegesprekken. Beide vacatures zijn per 1 november 2013 succesvol ingevuld met kandidaten die voldoen aan de vastgestelde profielen. De twee benoemde leden zijn mevrouw Buijs en de heer Niehof. De Raad heeft in het verslagjaar gebruik gemaakt van de diensten van de remuneratiecommissie en de auditcommissie Remuneratiecommissie De Raad is verantwoordelijk voor de eigen continuïteit. Het garanderen van een evenwichtige samenstelling qua profielen is van groot belang. Daarnaast heeft de Raad ook een werkgeversrol. De hiervoor te verrichten werkzaamheden worden uitgevoerd door de remuneratiecommissie. De samenstelling van de remuneratiecommissie per 31 december 2013 is als volgt: - de heer Van Veen, voorzitter; - de heer Nijman, lid; - de heer Penninks, adviseur; - mevrouw Veenhuis, ambtelijk secretaris; Het Reglement Remuneratiecommissie is op 25 augustus 2009 vastgesteld. De remuneratiecommissie heeft onder meer de volgende taken: - zorgdragen voor de continuïteit van een evenwichtig samengestelde Raad door het doen van voorstellen inzake de vereiste profielen van nieuwe leden voorafgaand aan het vertrek van leden van de Raad conform het rooster van aftreden; - het doen van een voorstel aan de Raad betreffende het salaris en de overige arbeidsvoorwaarden van de directeurbestuurder van SallandWonen, ter vaststelling door de Raad. In 2012 is gehandeld conform de afspraken gemaakt in de arbeidsovereenkomst. Aanpassing van het salaris heeft, conform de vigerende overeenkomst, plaatsgevonden aan de hand van het prijsindexcijfer 2012 van het CBS; - het voorbereiden van het beoordelingsgesprek met de directeur-bestuurder welke worden gevoerd door de voorzitter en vicevoorzitter van de Raad; - het voorbereiden van het jaarlijkse evaluatiegesprek inzake het functioneren van de Raad en de afzonderlijke leden. De remuneratiecommissie is in het verslagjaar 10 maal regulier bij elkaar geweest en heeft de volgende onderwerpen besproken: - honorering directeur-bestuurder en commissarissen n.a.v. WNT; - aantal leden in de Raad in relatie tot vacature(s); - werving van twee nieuwe leden voor de Raad (beide huurderszetels):  benoemingsprocedure;  twee profielen;  wijze van communicatie met de huurdersvereniging over de werving. - brief ter ondertekening aan alle leden van de Raad over van toepassing zijnde regelingen waaronder governance.

Jaarverslag 2013

SallandWonen

57

Audit Commissie Bij het uitvoeren van de financiële verantwoordelijkheden in het toezicht ondersteunt de auditcommissie van SallandWonen de Raad. De auditcommissie wordt hierbij gezien als de voorbereidingscommissie voor de Raad. Het Reglement Audit Commissie is vastgesteld op 4 juni 2008. De auditcommissie beoordeelt de financiële verslaglegging, het systeem van risicobeheersing en de interne controle. Daarnaast houdt de auditcommissie toezicht op de werkzaamheden van de externe accountant. De samenstelling van de auditcommissie per 31 december 2013 is als volgt. Namens de Raad zijn mevrouw Lozeman, de heer Weggemans en de heer Niehof lid van de auditcommissie. Naast deze commissarissen maken de directeur-bestuurder, de heer Penninks, uit hoofde van zijn functie, manager Bedrijfsvoering, de heer Bosscha, als financieel deskundige en teamleider Planning en Verslaglegging, de heer Waidijk, ambtelijk secretaris, deel uit van deze commissie. Voorzitter van de Audit Commissie is mevrouw Lozeman. De auditcommissie is in 2013 zes keer bijeengekomen, waarvan vier reguliere vergaderingen. De volgende onderwerpen zijn besproken: - managementletter 2012; - jaarplan controller 2013; - accountantsverslag 2012; - jaarverslag en jaarrekening 2012, ook van de nevenstructuur; - kwartaalrapportages 2013 (tot en met het derde kwartaal) en laatste kwartaal 2012; - begrotingswijziging verbouw Kulturhus Raalte; - treasury verslag 2013; - DPI opgave 2013 (prospectieve informatie); - rapportage DVI verslagjaar 2012 (verantwoordingsinformatie); - brief CFV continuïteitsoordeel 2013; - projecten; - meerjarenraming 2014-2018; - begroting 2014; - treasuryjaarplan 2014; - begrotingswijziging (niet reguliere vergadering); - presentatie accountants voor accountantsselectie (niet reguliere vergadering). Daarnaast is er een besloten bijeenkomst geweest met de accountant. Verbindingen SallandWonen kent een aantal verbindingen (BV’s en VvE’s). De directeur-bestuurder heeft gedurende het verslagjaar hierover verslag uitgebracht. De Raad heeft de jaarstukken van de verbindingen goedgekeurd. De Raad onderkent de risico’s die kunnen voortvloeien uit de diverse verbindingen. Honorering Raad van Commissarissen De honorering van de Raad is gekoppeld aan de zwaarte van de functies van de afzonderlijke leden van de Raad en houdt rekening met maatschappelijke waarden en normen. De hoogte van deze honorering blijft binnen de kaders van de geldende code, vastgesteld door de VTW. Tabel 39: honorering Raad van Commissarissen

Naam

drs. L. van Veen

Functie in de Raad

drs. J.A. Weggemans drs. H.W.J. Buijs

Lid en voorzitter en voorzitter remuneratiecommissie Lid en voorzitter auditcommissie Lid Lid en Lid remuneratiecommissie Lid en vice-voorzitter en Lid remuneratiecommissie Lid en Lid Auditcommissie Lid

drs. R. Niehof RA

Lid

T.J. Lozeman mr. J.T.M. Nijboer drs. Th. Witte ing. G.W. Nijman

Jaarverslag 2013

Basis vergoeding in euro 7.893,60 3.552,12

Commissie in euro

BTW

Totaal in euro

nvt

12.432,42

1.864,86

10.745,16

nvt nvt

3.946,80 4.933,50

1.616,22

11.680,56

Opmerkingen

986,70 7.893,60 986,70 3.946,80 3.946,80

Lid tot 1 juli 2013 Lid tot 1 juli 2013

986,70 7.893,60 1.184,04 986,70 7.893,60

1.864,86

10.745,16

0,00

986,70 0,00

nvt

0,00

0,00

0,00

nvt

0,00

SallandWonen

Lid vanaf 1 november 2013, betaling in 2014 Lid vanaf 1 november 2013 betaling in 2014

58

Ten slotte Met de geleverde prestaties in het verslagjaar kijkt de Raad terug op een enerverend jaar. Samen met het bestuur en belanghouders is gewerkt aan realisatie van het ondernemingsplan door uitvoering van projecten en inhoud geven aan diverse plannen. Het risicomanagement heeft een duidelijke positie gekregen binnen de organisatie. Er is voortvarend gewerkt om het toezicht- en toetsingskader verder te professionaliseren. De doortastende manier van handelen van de organisatie in deze roerige tijden geeft de Raad vertrouwen voor de toekomst. Er zijn volkshuisvestelijk goede prestaties geleverd. SallandWonen is een financieel solide organisatie, die de omgeving op vele wijzen betrekt bij haar activiteiten. De Raad spreekt zijn waardering uit voor de bestuurder en de organisatie en heeft vertrouwen in een gezonde toekomst voor SallandWonen.

Raalte, mei 2014

Jaarverslag 2013

SallandWonen

59

Samenstelling Raad van Commissarissen SallandWonen De Raad bestaat in 2013 uit de volgende personen: Drs. L. van Veen (man, 1949) voorzitter In functie sinds 2004 Huidige zittingstermijn eindigt op 1 juli 2015, niet herbenoembaar Voorzitter van de remuneratiecommissie Profiel: bestuurlijk en bedrijfskundig Functie: directeur van Van Veen-Verstegen management consultancy BV Nevenbetrekkingen: geen T.J. Lozeman (vrouw, 1961) lid In functie sinds 2002 Huidige zittingstermijn eindigt op 1 juli 2014, niet hernoembaar Voorzitter van de auditcommissie Profiel: financieel economisch Functie: beleidsadviseur bedrijfsvoering, financiën en control bij gemeente Raalte Nevenbetrekkingen: bestuurslid van de FAMO, vakgroep informatiebeleid, INK kwaliteitsauditor Bestuursacademie Nederland Mr. J.T.M. Nijboer (vrouw, 1954) lid op voordracht van HVS In functie: 2001 tot 1 juli 2013 Adviseur RvC: 1 juli 2013 tot 1 november 2013 Profiel: sociaal-juridisch Functie: Juridisch medewerker Vreemdelingenkamer bij Rechtbank Almelo Nevenbetrekkingen: geen Drs. Th. Witte (man, 1942) lid op voordracht van HVS In functie: 2004 tot 1 juli 2013 Adviseur RvC: 1 juli 2013 tot 1 november 2013 Lid van de remuneratiecommissie Profiel: personeel en organisatie Functie:Nevenbetrekkingen: geen Ing. G.W. Nijman (man, 1951) vice-voorzitter per 1 juli 2012 In functie sinds 1 juli 2010 Huidige zittingstermijn eindigt op 1 juli 2014, herbenoembaar Lid van de Remuneratiecommissie, vanaf 1 juli 2012 Profiel: volkshuisvesting en ruimtelijke ordening Functie: directeur van Nijman Vastgoed BV Nevenbetrekking: lid Raad van Commissarissen Woningstichting Brummen, lid Raad van Toezicht Stichting Zorg-Samen Het Zand in Zwolle, lid Raad van Toezicht Stichting Openbare Scholengemeenschap Erasmus in Almelo Drs. J.A. Weggemans (man, 1947) lid In functie sinds 1 mei 2011 Huidige zittingstermijn eindigt op 1 mei 2015, herbenoembaar Lid van de auditcommissie Profiel: volkshuisvestelijk en financieel economisch Functie: adviseur volkshuisvesting (part-time) Nevenbetrekkingen: visitator Raeflex, lid Raad van Commissarissen Stichting Woningbedrijf Warnsveld, penningmeester Groei en Bloei Deventer e.o., lid van de financiele commissie van VTW Drs. H.W.J. Buijs (vrouw, 1954) lid op voordracht van HVS In functie sinds 1 november 2013 Huidige zittingstermijn eindigt op 1 november 2017, herbenoembaar Profiel: juridisch Functie: directeur/bestuurder Geldmuseum in Utrecht Nevenbetrekkingen: lid commissie sponsorwerving Toonkunstkoor Zutphen, Lid Raad van Toezicht Museum voor Communicatie Den Haag, Lid Bestuur Stichting Museumregistratie, het kwaliteitsregister van musea. Drs. R. Niehof RA (man, 1972) lid op voordracht van HVS In functie sinds 1 november 2013 Huidige zittingstermijn eindigt op 1 november 2017, herbenoembaar Lid van de auditcommissie Profiel: financieel economisch Functie: directeur Niehof Financial Consultancy BV Nevenbetrekkingen: docent Bestuurlijke Informatie Voorziening Universiteit Nijenrode

Jaarverslag 2013

SallandWonen

60

Bijlagen Volkshuisvestingsverslag

Jaarverslag 2013

SallandWonen

61

BWS Koopwoni ngen BV

BV Raalte Dochtermij. Projectontwikkeling

BV Raalte Dochtermij. Exploitatie panden

VOF Wilp Ontwikkeling Olst Oost

BV Raalte Exploitatie panden conform FBI status

Deelname VOF OlstOost Integrale consolidatie

Ontwikkeling en verkoop koopwoningen Integrale consolidatie

Geen

Beheer en ontwikkeling

Geen

Integrale consolidatie

Integrale consolidatie

Integrale consolidatie

17 17 0 100%

-/- 156 2422 0 100%

202 1819 0 Via Saalien Holding BV 100%

Bestuur wordt gevormd door Stichting SallandWone n welke 100% zeggenschap heeft. Intern toezicht door SW.

17 17 0 Via Saalien Holding BV 100% Bestuur wordt gevormd door Saalien Holding BV, welke 100% zeggenschap heeft. Intern toezicht vindt plaats door SW.

18 1690 0 Via Holding/ Ontabe BV, 50% Bestuur wordt gevormd door Saalien Ontabe BV en Nisamol BV, welke elk 50% zeggenschap hebben. Intern toezicht vindt plaats via Nimasol.

17 17 0 100%

Bestuur wordt gevormd door Stichting SallandWonen (SW) welke 100% zeggenschap heeft. Intern toezicht door SW.

-/- 351 1212 0 Via Saalien Holding BV 100% Bestuur wordt gevormd door de Holding BV, welke 100% zeggenschap heeft. Intern toezicht vindt plaats door SW.

BV Raalte Exploitatie panden conform FBI status

Activiteiten verslagjaar

Geen

Consolidatie met corporatie Financiële gegevens (*€ 1.000) Eigen vermogen Balanstotaal Jaaromzet Corporatiebelang

Wijze en mate van bestuurlijke zeggenschap

Jaarverslag 2013

Bestuur wordt gevormd door Saalien Holding BV, welke 100% zeggenschap heeft. Intern toezicht vindt plaats door SW.

SallandWonen

VOF Olst Oost

Saalien Ontabe BV BV Raalte Dochtermij. Ontwikkeling Olst oost

Integrale consolidatie

BV Raalte Houdstermij. met inachtneming van het BBSH Deelname Ontwikkeling BV Integrale consolidatie

Rechtsvorm Vestigingsplaats Statutaire doelstelling

Saalien Exploitatie BV

Saalien Holding BV

Naam van de verbinding

Saalien Ontwikkeling BV

Overzicht nevenstructuur

Saalien Belegging BV

Bijlage 1

Bestuur wordt gevormd door Stichting SallandWonen welke 100% zeggenschap heeft. Intern toezicht door SW.

62

Saalien Ontwikkeling BV

Saalien Exploitatie BV

VOF Olst Oost

0

0

0

0

0

0

0

--

--

--

--

--

--

--

0

2.360 vanuit Salland Wonen --

1500 vanuit Holding

860 vanuit Holding

0

0

0

--

--

--

--

--

--

--

--

--

BWS Koopwoni ngen BV

Saalien Ontabe BV

Afgegeven zekerheden Van verbinding naar corporatie Winstuitkering door verbinding Aan corporatie verstrekte zekerheden Opgeleverde projecten Risicobeheersing

Saalien Holding BV

Geldstromen van corporatie naar verbinding (*€ 1.000) Doorberekende kosten aan de verbinding Overgedragen rechten Waarde verstrekte leningen

Saalien Belegging BV

Naam van de verbinding

--

--

--

--

--

--

--

--

--

--

--

--

--

--

--

--

--

--

--

Maand/ kwartaal rapportage

Maand/ kwartaal rapportage

Maand/ kwartaal rapportage

Maand/ kwartaal rapportage

Maand/ kwartaal rapportage

Periodieke rapportage

Maand/kwartaal rapportage

Jaarverslag 2013

SallandWonen

--

63

Bijlage 2

Overzicht Vereniging van Eigenaren

Overzicht VvE

Naam van de verbinding

Rechtsvorm Vestigingsplaats Statutaire doelstelling

Activiteiten verslagjaar Consolidatie met corporatie Financiële gegevens (*€ 1.000) Eigen vermogen Balanstotaal jaaromzet Corporatiebelang Wijze van en mate van bestuurlijk zeggenschap

Geldstromen van corporatie naar verbinding (*€ 1.000) Doorberekende kosten aan de verbinding Overgedragen rechten Waarde verstrekte leningen Afgegeven zekerheden Van verbinding naar corporatie Winstuitkering door verbinding Aan corporatie verstrekte zekerheden Opgeleverde projecten Maximale risico-exposure Risico beheersing

VvE app.complex Haverakker

VvE Het Landhuis te Olst

VvE Jan Schamhartstraat 1-3

VvE Jan Schamhartstraat 2

Vereniging Heino Regelen onderhoud appartementengebouw en andere gemeenschappelijke belangen van de eigenaren Beheer app.complex Nee

Vereniging Olst Regelen onderhoud appartementengebouw en andere gemeenschappelijke belangen van de eigenaren

Vereniging Olst Regelen onderhoud appartementengebouw en andere gemeenschappelijke belangen van de eigenaren

Vereniging Olst Regelen onderhoud appartementengebouw en andere gemeenschappelijke belangen van de eigenaren

Statutair opgericht Nee

Statutair opgericht in 2007 Nee

Statutair opgericht in 2007 Nee

2012: 38 2012: 39 2012: 16 53% Bestuur wordt gevormd door SallandWonen en 6 eigenaren. SW heeft 53% zeggenschap in de VVE. Intern toezicht vindt plaats door SallandWonen.

2012: 18 2012: 18 2012: 26 82% Bestuur wordt gevormd door SallandWonen en één eigenaar. Het zeggenschap van SallandWonen is 80%. Intern toezicht vindt plaats door SallandWonen

2012: 35 2012: 35 2012: 36 75% Bestuur wordt gevormd door SallandWonen. Het zeggenschap van SallandWonen is 79%. Intern toezicht vindt plaats door SallandWonen.

2012: 42 2012: 42 2012: 42 60% Bestuur wordt gevormd door SallandWonen. Het zeggenschap van SallandWonen is 82%. Intern toezicht vindt plaats door SallandWonen.

2 -----

4 -----

1 -----

1 -----

----Begroting en jaarrekening

----Begroting en jaarrekening

----Begroting en jaarrekening

----Begroting en jaarrekening

Jaarverslag 2013

SallandWonen

64

Naam van de verbinding

VvE gebouw Olsterhof 2, 4 en 6 te Olst

VvE Kortricklaan 54 t/m 72 (even nrs.) te Olst

VvE Kortricklaan 130 t/m 148 (even nrs.) te Olst

Rechtsvorm Vestigingsplaats Statutaire doelstelling

Vereniging Olst Regelen onderhoud appartementengebouw en andere gemeenschappelijke belangen van de eigenaren Statutair opgericht in 2007. Nee

Vereniging Olst Regelen onderhoud appartementengebouw en andere gemeenschappelijke belangen van de eigenaren Statutair opgericht

Vereniging Olst Regelen onderhoud appartementengebouw en andere gemeenschappelijke belangen van de eigenaren Statutair opgericht

Nee

Nee

2012: 10 2012: 12 2012: 8 33% SallandWonen heeft 33% zeggenschap. Intern toezicht vindt plaats door SallandWonen.

2012: 22 2012: 22 2012: 9 60% Bestuur wordt gevormd door SallandWonen. Het zeggenschap van SallandWonen is 67%. Intern toezicht vindt plaats door SallandWonen. 1

2012: 18 2012: 19 2012: 7 14% SallandWonen heeft 18% zeggenschap. Alleen lid van deze VvE.

2013: 8 2013: 8 2013: 8 13% SallandWonen heeft 13% zeggenschap. Alleen lid van deze VvE

0

2012: 23 2012: 23 2012: 8 60% Bestuur wordt gevormd door SallandWonen. Het zeggenschap van SallandWonen is 60%. Intern toezicht vindt plaats door SallandWonen 1

0

0

----

----

----

----

----

----Begroting en jaarrekening

----Begroting en jaarrekening

----Begroting en jaarrekening

----Begroting en jaarrekening

----Begroting en jaarrekening

Activiteiten verslagjaar Consolidatie met corporatie Financiële gegevens (*€ 1.000) Eigen vermogen Balanstotaal jaaromzet Corporatiebelang Wijze van en mate van bestuurlijk zeggenschap

Doorberekende kosten aan de verbinding Overgedragen rechten Waarde verstrekte leningen Afgegeven zekerheden Van verbinding naar corporatie Winstuitkering door verbinding Aan corporatie verstrekte zekerheden Opgeleverde projecten Maximale risico-exposure Risico beheersing

Jaarverslag 2013

VvE Koningsspil-carports

VvE Aardehuizen

Vereniging Raalte Regelen van onderhoud parkeerplaatsen van de huurders

Vereniging Olst Regelen onderhoud appartementengebouw en andere gemeenschappelijke belangen van de eigenaren Statutair opgericht

Beheer van de parkeerplaatsen Nee

SallandWonen

Nee

65

Jaarverslag 2013

SallandWonen

66

Verklaring van het bestuur (BBSH, artikel 26, lid 2b)

Het bestuur van de stichting SallandWonen, Buiten Gewoon Thuis, verklaart dat zij in het verslagjaar de middelen van de stichting uitsluitend heeft besteed in het belang van de volkshuisvesting.

Datum: ____ mei 2014

Drs. E.W.M. Penninks, directeur-bestuurder

Jaarverslag 2013

SallandWonen

67

Jaarverslag 2013

SallandWonen

68

Verklaring van de Raad van Commissarissen (BBSH, artikel 26, lid 5)

(Goedkeuring conform artikel 11d van de statuten) De Raad heeft kennisgenomen van de jaarrekening, alsmede van de daarover afgegeven controleverklaring door BDO Audit & Assurance B.V.. Deze verklaring is opgenomen in de jaarrekening. De Raad kan zich met de jaarrekening verenigen.

De heer drs. L. van Veen, voorzitter

De heer ing. G.W. Nijman

Mevrouw T.J. Lozeman

De heer drs. J.A. Weggemans

Mevrouw drs. H.W.J. Buijs

De heer drs. R. Niehof RA

Raalte, De Raad van Commissarissen,

Datum: ____ mei 2014

Jaarverslag 2013

SallandWonen

69

Jaarverslag 2013

SallandWonen

70

KENGETALLEN 2013

Jaarrekening 2013

SallandWonen

71

Jaarrekening 2013

SallandWonen

72

KENGETALLEN - Aantal verhuureenheden BOEKJAAR

2013

A. Zelfstandige wooneenheden in exploitatie A.1. Wooneenheden - Goedkoop A.2. Wooneenheden - Betaalbaar A.3. Wooneenheden - Duur tot huurtoeslaggrens A.4. Wooneenheden - Duur boven huurtoeslaggrens A.5. Wooneenheden - Leegstaand bestemd voor verkoop

2011 ** 5148

2010 ***

2009 ***

550 4.107 697 31 35 5.420

613 4.049 474 56 60 5.252

56 5.204

-

-

258

258

258

-

-

5.678

5.510

5.462

104 21 1 126

104 14 1 119

104 13 1 118

-

-

7 5 25 2 1

7 5 20 2 1

-

-

B. Onzelfstandige wooneenheden in exploitatie

Totaal woongelegenheden

2012

C. Niet woongelegenheden C.1. Overig Parkeervoorzieningen C.2. Overig Bedrijfsruimten / Winkels C.3. Overige bedrijfsruimten - Leegstaand voor verkoop D. Niet woongelegenheden D.1. Maatschappelijk Gezondheid en Zorg D.2. Maatschappelijk Onderwijs en Opvoeding D.3. Maatschappelijk Cultuur D.4. Maatschappelijk Sport en Recreatie D.5. Maatschappelijk Wijk- en Buurtvoorzieningen D.6. Maatschappelijk Overig

5.251

5.234

40

35

6 10 17 2 1 3 39

Totaal niet woongelegenheden

166

154

157

182

201

Totaal aantal verhuureenheden

5.844

5.664

5.619

5.433

5.435

18 23

18 55

18 46

559.730 325.416 294.528 868.600

537.000 306.578 255.399 887.186

583.800 304.398 234.168 880.601

-

Standplaatsen in beheer voor derden Voorraad onverkochte koopwoningen vanuit nieuwbouw Totale marktwaarde gehele bezit (x 1.000) Totale bedrijfswaarde gehele bezit (x 1.000) Totale historische kostprijs gehele bezit (x 1.000) Totale WOZ-waarde gehele bezit (x 1.000)

-

18 611.900 272.157 229.247 895.795

18 600.800 258.443 214.319 915.800

* In 2012 is de indeling van de woningaantallen aangepast naar de indeling welke gebruikt wordt door Corpodata. De vergelijkende cijfers over 2011 en de cijfers in andere rapportages zijn hierop aangepast.

KENGETALLEN - Overig BOEKJAAR

2013

1. Woningzoekenden* 2. Beëindigde contracten 3. Huurachterstand huurders uitgedrukt in een percentage van de huren en vergoedingen 4. Huurachterstand huurders(inclusief vertrokken huurders) uitgedrukt in een percentage van de huren en vergoedingen 5. Huurderving uitgedrukt in een percentage van de huren en vergoedingen Balans en Winst- en Verliesrekening (1 t/m 10: x €. 1000,-, 11 t/m 14 en 16 per woning) 1. Eigen vermogen ** 2. Voorzieningen ** 3. Langlopende schulden 4. Materiële vaste activa ** 5. Onderhanden projecten ** 6. Huren 7. Vergoedingen 8. Jaarresultaat ** 9. Overige reserves einde boekjaar uitgedrukt in een percentage van de huren en overheidsbijdragen

2011 **

2010 ***

2009 ***

8.434 495

7.857 489

7.728 376

7.836 398

7.417 386

1,14%

1,05%

0,76%

0,83%

0,75%

1,95%

1,75%

1,45%

1,54%

1,42%

2,17%

2,31%

1,46%

1,13%

0,90%

112.335 27.649 173.529 304.895 1.041 30.539 641 -23.495

91.621 23.962 171.448 288.379 7.422 30.040 628 14.286

77.335 25.453 167.291 273.842 10.619 28.991 597 2.462

111.378 8.730 190.739 325.933 894 32.873 665 14.722-

Per zelfstandige wooneenheid in exploitatie 1. Totaal opbrengsten per zelfstandige wooneenheid in exploitatie 2. Overige bedrijfslasten per zelfstandige wooneenheid in exploitatie ** 3. Onderhoudlasten per zelfstandige wooneenheid in exploitatie 4. Renteresultaat per zelfstandige wooneenheid in exploitatie 5. Personeelslasten per zelfstandige wooneenheid in exploitatie 6. Overige reserves per zelfstandige wooneenheid in exploitatie ** 7. Bedrijfswaarde per zelfstandige wooneenheid in exploitatie **

2012

112.120 6.783 185.149 309.040 1.081 30.815 635 2.679

332%

357%

360%

299%

261%

7.076 1.181 1.224 1.130791 20.550 57.822

6.696 1.079 1.109 1.126848 21.348 57.042

7.184 1.188 1.351 1.316 791 21.586 57.089

6.586 1.177 1.066 1.307 738 17.448 49.064

5.783 1.183 1.085 1.284 755 14.728 46.591

* Hiervan zijn er in 2.122 woningzoekenden actief ** Het jaar 2011 is aangepast voor vergelijkingsdoeleinden *** De jaren 2009 - 2010 zijn niet aangepast voor vergelijkingsdoeleinden

Jaarrekening 2013

SallandWonen

73

KENGETALLEN - Overig (vervolg) BOEKJAAR

2013

Financiële continuïteit 1. Liquiditeit (current ratio) 2. Solvabiliteit a. Eigen Vermogen als % van het totale vermogen b. Eigen Vermogen als % van de lange termijn schuld 3. Rentabiliteit a. Jaarresultaat uitgedrukt in een percentage van het eigen vermogen b. Jaarresultaat uitgedrukt in een percentage van het vreemd vermogen (excl. voorziening) c. Jaarresultaat en de rentelast op vreemd vermogen uitgedrukt in een percentage van het totaal vermogen 4. Rente vreemd vermogen; a. Totaal rentelasten uitgedrukt in een percentage van het vreemde vermogen (excl.voorzieningen) b. ICR (Interest Coverage Ratio) 5. Renteresultaat in % Eigen Vermogen

0,3

2012

2011

0,4

0,2

2010

0,1

2009

0,2

32,0% 58,4%

34,1% 60,6%

30,2% 53,4%

26,9% 46,2%

27,8% 49,8%

-13,2%

2,4%

15,6%

3,2%

-50,6%

-6,5%

1,3%

7,6%

1,3%

-22,9%

-2,0%

3,2%

7,2%

3,4%

-11,2%

3,5% 3,09 -5,6%

3,7% 2,19 -5,4%

4,1% 2,00 7,5%

4,0% 1,70 8,7%

4,7% 1,00 8,0%

ONTWIKKELING KENGETALLEN Jaarrekening SallandWonen

2013 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Mat. vaste activa en vastgoedbelegingen Financiële vaste activa Vlottende activa Liquide middelen Eigen Vermogen (mjr obv bedrijfswaarde) Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden

9. 10. 11. 12.

Jaarresultaat Lasten onderhoud Rentelasten Huuropbrengsten

14.7226.633 7.902 32.873

13. 14. 15. 16. 17.

Aantal VHE Interest Coverage Ratio Operationele kassstromen Aflossingsfictie 2% Operationele kasstromen na aflossingsfictie

5.844 3,09 11.640 3.703 7.937

Financiële MJP SallandWonen (Enkelvoudig) *

2014

336.787 3.923 4.957 1.972 111.378 8.868 190.739 36.653

2015

2016

2017

2018

355.982 9.072 3.401 132.580 3.380 216.916 15.577

368.262 7.091 2.237 141.739 169 219.903 15.779

372.337 3.978 1.245 146.767 103 214.904 15.785

369.824 3.909 1.245 151.274 103 207.830 15.771

3.6296.637 8.219 35.552

3.097 6.366 8.136 37.541

893 7.544 8.391 39.396

2.6438.552 8.771 41.356

1.112 9.216 8.649 42.860

5.889 1,90 7.297 4.194 3.103

5.899 2,20 10.165 4.233 5.932

5.963 2,20 10.159 4.283 5.876

5.962 2,10 9.572 4.342 5.230

5.934 1,90 7.583 4.241 3.342

347.391 8.591 1.803 120.940 6.943 214.417 15.483

(1 t/m 12, 15 t/m 17: x € 1000,-) * Bron: Begroting 2014

Toelichting financiële meerjarenprognose 2014-2018 Bij het samenstellen van de meerjarenprognose hebben de volgende stukken als uitgangspunt gediend: Jaarrekening 2013 Laatst bekende cijfers 2014, inclusief voorgenomen investeringen en verkopen Meerjarenraming 2014-2018 Meerjarenraming onderhoud vanaf 2015 Meerjarenraming Strategisch Voorraadbeleid (SVB) 2015-2023 Financiële meerjarenprognose 2014-2018 (FMP) Uitgangspunten/parameters financiële meerjarenprognose: Jaarlijkse huurstijging* (excl. extra ink.afh.hvh) Huurderving Prijsindex Prijsontwikkeling onderhoud Rente financieringen en beleggingen Marktindex (verkoop bestaand bezit) Index WOZ waarde Loonindex Prijsontwikkeling bouw Mutatiegraad

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2,50% 2,00% 2,00% 3,00% 5,25% -2,67% -5,00% 3,00% 3,00% 7,00%

2,00% 1,50% 2,00% 3,00% 5,25% -0,33% -2,67% 3,00% 3,00% 7,00%

2,00% 1,50% 2,00% 3,00% 5,25% 2,00% -0,33% 3,00% 3,00% 7,00%

2,00% 1,50% 2,00% 3,00% 5,25% 2,00% 2,00% 3,00% 3,00% 7,00%

2,00% 1,50% 2,00% 3,00% 5,25% 2,00% 2,00% 3,00% 3,00% 7,00%

2,00% 1,50% 3,00% 3,00% 5,25% 2,00% 2,00% 3,00% 3,00% 7,00%

* Uitgangspunt jaarrekening 2013, in meerjarenprognose is het regeerakkoord verwerkt

Jaarrekening 2013

SallandWonen

74

GECONSOLIDEERDE JAARREKENING 2013

`

Jaarrekening 2013

SallandWonen

75

BALANS PER

GECONSOLIDEERDE

ACTIVA

31-12-2013

31-12-2012

€

€

Vaste Activa Materiële vaste activa Sociaal vastgoed in exploitatie Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie Vastgoed in ontwikkeling voor eigen exploitatie

1.1 1.2 1.3

314.529.110 8.881.051 2.522.874 325.933.035

296.819.326 8.702.212 3.518.205 309.039.743

Vastgoedbeleggingen Commercieel vastgoed in exploitatie Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden Vastgoed in ontwikkeling voor eigen exploitatie

2.1 2.2 2.3

9.119.262 1.735.125 10.854.387

8.872.172 8.872.172

Financiële vaste activa Latente belastingvordering

3.1

1.529.130 1.529.130

1.214.130 1.214.130

Voorraden Voorraad materialen Voorraad opgeleverde koopwoningen Voorraad te verkopen huurwoningen Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor verkoop

4.1 4.2 4.3 4.4

30.509 1.836.160 1.633.398 936.441 4.436.508

33.128 1.571.146 2.766.132 2.067.741 6.438.147

Onderhanden projecten

5.1

893.916 893.916

1.080.718 1.080.718

Vorderingen Huurdebiteuren Gemeenten Belastingen en sociale premies Overige vorderingen Overlopende activa

6.1 6.2 6.3 6.4 6.5

475.194 3.021 45.607 517.274 1.041.096

551.350 30.436 394.018 311.213 1.287.017

Liquide middelen

7.1

3.367.926 3.367.926

891.893 891.893

348.055.998

328.823.820

Vlottende activa

Totaal

Jaarrekening 2013

SallandWonen

76

31 DECEMBER 2013 na resultaatbestemming PASSIVA

31-12-2013

31-12-2012

€

€

Groepsvermogen Eigen vermogen Eigen vermogen

8.1

111.378.474 111.378.474

112.119.704 112.119.704

Voorzieningen Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw Voorziening voor belastingen

9.1 9.2

8.626.879 103.127 8.730.006

6.715.446 67.814 6.783.260

Langlopende schulden Leningen overheid en kredietinstellingen Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken VoV

10.1 10.2

189.004.028 1.735.125 190.739.153

185.149.365 185.149.365

Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan leveranciers Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige schulden Overlopende passiva

11.1 11.2 11.3 11.4 11.5

20.704.840 2.525.969 8.960.384 576.729 4.440.443 37.208.365

14.657.472 3.332.587 1.834.279 226.197 4.720.955 24.771.490

348.055.998

328.823.820

Vreemd Vermogen

Totaal

Jaarrekening 2013

SallandWonen

77

Jaarrekening 2013

SallandWonen

78

GECONSOLIDEERDE

WINST- EN VERLIESREKENING OVER HET BOEKJAAR 2013

na resultaatbestemming

Jaarrekening 2013

Begroting 2013

Jaarrekening 2012

€

€

€

Bedrijfsopbrengsten Huuropbrengsten Vergoedingen Netto verkoop resultaat Geactiveerde productie ten behoeve van eigen bedrijf Overige bedrijfsopbrengsten

1.1 1.2 1.3 1.4 1.5

Som der bedrijfsopbrengsten (a)

32.872.846 664.757 3.368.290 759.227 685.743

33.160.000 650.000 1.725.000 1.197.000 246.000

30.814.507 634.979 2.391.995 940.599 383.735

38.350.863

36.978.000

35.165.816

16.198.164 8.253.841 20.928 3.204.286 502.212 581.293 6.633.104 67.938 6.400.740

9.191.000 15.827.000 17.000 3.380.000 614.000 617.000 6.494.000 182.000 7.825.500

14.863.034 4.122.55323.275 3.445.481 466.802 543.364 5.822.953 87.268 5.669.321

41.862.506

44.147.500

26.798.944

Bedrijfslasten Afschrijvingen op MVA Overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa Erfpacht Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Lasten onderhoud Leefbaarheid Overige bedrijfslasten

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9

Som der bedrijfslasten (b)

Bedrijfsresultaat (a-b) Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoed

3.511.643-

7.169.500-

8.366.872

3.1

591.860-

485.000-

272.328-

4.1 4.2

1.623.897 7.901.681-

1.609.000 8.612.000-

1.673.205 7.712.026-

10.381.287-

14.657.500-

2.055.723

4.340.399-

3.432.000

623.603

14.721.686-

11.225.500-

2.679.326

Financiële baten en lasten Rentebaten Rentelasten

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen Belastingen Resultaat na belastingen

Jaarrekening 2013

5.1

SallandWonen

79

Jaarrekening 2013

SallandWonen

80

KASSTROOMOVERZICHT DIRECTE METHODE

GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

Totaal 2013

Kasstroom operationele activiteiten Ontvangsten 1.1. Huur 1.2. Vergoedingen 1.3. Overheidsontvangsten 1.4. Overige Bedrijfsontvangsten

Totaal 2012

32.690.345 732.379 304.450

Totaal ontvangsten

30.767.143 630.393 125.192 33.727.174

Uitgaven 1.5. Erfpacht 1.6. Personeel (loon, sociale lasten en pensioenlasten) 1.7. Onderhoudsuitgaven (activeerbaar OH onder investeringen) 1.8. Overige bedrijfsuitgaven 1.9. Sectorspecifieke heffing onafhankelijk van resultaat 1.10. Leefbaarheid externe uitgaven niet investeringsgebonden

31.522.728

17.968 4.602.096 6.617.075 3.979.039 1.323.035 -

Totaal uitgaven Kasstroom uit bedrijfsoperaties

17.556 4.460.628 5.629.388 5.081.013 101.184 87.351 16.539.213 17.187.961

Ontvangsten 1.11. Renteontvangsten

15.377.120 16.145.608

22.508

Totaal ontvangsten

14.827 22.508

Uitgaven 1.12. Renteuitgaven 1.13. Vennootschapsbelasting

14.827

6.283.630 713.000-

Totaal uitgaven

Kasstroom operationele activiteiten

7.382.352 5.570.630

7.382.352

11.639.839

8.778.083

Kasstroom (des-)investeringsactiviteiten Ontvangsten 2.1. Verkoopontvangsten bestaande huur-, woon- en niet woongelegenheden 2.2. Verkoopontvangsten woongelegenheden (VoV) na inkoop 2.3. Verkoopontvangsten nieuwbouw woon- en niet woongelegenheden 2.4. Verkoopontvangsten grond 2.5. (Des)investeringsontvangsten overig

5.358.174 1.689.026 2.946.823 -

Totaal ontvangsten Uitgaven 2.6. Nieuwbouw huur-, woon- en niet woongelegenheden 2.7. Woningverbetering, woon- en niet woongelegenheden (geriefverb/ + duurz.) 2.8. Leefbaarheid externe uitgaven projectgebonden 2.9. Aankoop woon- en niet woongelegenheden 2.10. Nieuwbouw verkoop woon- en niet woongelegenheden 2.11. Aankoop woongelegenheden (VoV) voor doorverkoop 2.12. Sloopuitgaven woon- en niet woongelegenheden 2.13. Aankoop grond 2.14. Investeringen overig (incl. investeringen activa t.d.v. exploitatie) 2.15. Externe kosten bij verkoop 2.15.1. DAEB - Externe kosten bij verkoop 2.15.2. Niet DAEB - Externe kosten bij verkoop 2.16. BTW Investeringsactiviteiten

4.258.473 2.085.901 9.198 9.994.023

6.353.572

22.614.105 2.133.363 446.342 1.146.491 148.752 24.858 557.406 193.384 € €

27.151.625 2.184.618 3.576.064 1.501.168 582.999 1.754.251 525.497 89.285 € €

193.384,00 1.795.165

89.285,08 1.077.376

Totaal uitgaven

29.059.866

38.442.883

Saldo in- en uitgaande kasstroom MVA

19.065.843-

32.089.311-

FVA Ontvangsten 2.17. FVA Ontvangsten

1.485.089

Totaal ontvangsten

2.976.503 1.485.089

Uitgaven 2.18. FVA Uitgaven

1.485.089

Totaal uitgaven Saldo in- en uitgaande kasstroom FVA

Kasstroom (des-)investeringsactiviteiten

2.976.503

2.746.672 1.485.089

2.746.672

-

229.832

19.065.843-

31.859.479-

Kasstroom Financiële Activiteiten Ontvangsten 3.1. Storting nieuwe leningen o/g

24.560.000

Totaal ontvangsten Uitgaven 3.2. Aflossing leningen o/g

11.681.001

Totaal uitgaven

Kasstroom financieringsactiviteiten

Saldo liquide middelen begin jaar Kasstroom operationele activiteiten Kasstroom (des-)investeringsactiviteiten Kasstroom financieringsactiviteiten Saldo liquide middelen einde jaar

Jaarrekening 2013

41.200.000 24.560.000

17.898.196 11.681.001

17.898.196

12.878.999

23.301.804

2.085.07011.639.839 19.065.84312.878.999 3.367.926

SallandWonen

41.200.000

2.305.4788.778.083 31.859.47923.301.804 2.085.070-

81

Jaarrekening 2013

SallandWonen

82

Geconsolideerd overzicht totaalresultaat 2013

2012

Overzicht van het totaalresultaat over 2013 Geconsolideerde nettoresultaat na belastingen

14.721.686-

Initiële Verkoop onder Voorwaarden Terugname herwaardering MVA via EV / Herwaardering MVA

876.829 13.103.627

Totaal van rechtstreeks mutaties in het Eigen Vermogen Totaalresultaat over 2013

2.679.326 2.894.608-

13.980.456

2.894.608-

741.230-

215.282-

SallandWonen dient een overzicht van het totaalresultaat op te nemen. Door de RJ wordt aanbevolen het overzicht van het totaalresultaat afzonderlijk te presenteren. Normaliter lopen alle transacties gedurende het verslagjaar via de resultaatrekening. Sinds de stelselwijziging van 2012 zijn er echter een aantal zaken die niet via de resultaatrekening lopen maar die rechtstreeks in het Eigen Vermogen op de balans worden gemuteerd. Hierboven staat weergegeven welke posten rechtstreeks in het Eigen Vermogen staan geboekt en dus buiten de resultaatrekening blijven.

Jaarrekening 2013

SallandWonen

83

Jaarrekening 2013

SallandWonen

84

Grondslagen jaarrekening Toegepaste standaarden Conform de in het Besluit beheer sociale huursector geformuleerde eisen voor toegelaten instellingen is de jaarrekening opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek behoudens enige uitzonderingen van specifieke aard. In de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving is Richtlijn 645 Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting opgenomen die nadere interpretatie geeft aan de in Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek opgenomen voorschriften. In deze richtlijn zijn onder meer specifieke modellen voor de balans en winst- en verliesrekening opgenomen. Richtlijn 645 geeft uitsluitend regels voor sectorspecifieke aangelegenheden. Voor de overige aangelegenheden zijn de algemeen geldende richtlijnen van toepassing. Deze jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de bepaalde richtlijnen 645 toegelaten instelling volkshuisvesting zoals van kracht voor boekjaren vanaf 1 januari 2011. De balans van SallandWonen is gewaardeerd tegen nominale waarde. Een uitzondering hierop is het vastgoed.

Consolidatie Naast de toegelaten instelling zijn de volgende entiteiten in de consolidatie begrepen: - BWS Koopwoningen BV (100%) te Raalte - Het Saalien Ontabe BV (100%) te Raalte - Het Saalien Exploitatie BV (100%) te Raalte - Het Saalien Holding BV (100%) te Raalte - VOF Olst Oost (50%) te Twello - Het Saalien Belegging BV (100%) te Raalte - Het Saalien Ontwikkeling BV (100%) te Raalte

Waardering vastgoed in exploitatie Sociaal vastgoed in exploitatie wordt gewaardeerd tegen de actuele waarde gebaseerd op bedrijfswaarde. Het commercieel vastgoed in exploitatie wordt gewaardeerd op basis van actuele waarde (= marktwaarde).

Fiscale waardering Sinds 1 januari 2008 vallen de woningcorporaties integraal onder de vigerende belastingwetgeving. Eind 2008 is er overeenstemming bereikt tussen Aedes en de belastingdienst betreffende de Vaststellingsovereenkomst 2 (VSO 2). De VSO 1 is eenzijdig in 2008 door de belastingdienst opgezegd. SallandWonen heeft de VSO 1 en VSO 2 getekend. Woningcorporatie SallandWonen heeft op basis van de uitgangspunten van VSO 1 en VSO 2 de fiscale positie ultimo 2013 en het fiscale resultaat 2013 bepaald. Doordat jurisprudentie inzake de uitwerking van VSO 1 en VSO 2 voor woningcorporaties nog ontbreekt, kan de werkelijk te betalen of te verrekenen belasting afwijken van de in de jaarrekening opgenomen schatting. De opgenomen belastinglatenties hebben betrekking op tijdelijke verschillen tussen waardering in de commerciële jaarrekening en de fiscale waardering. De latentie is gewaardeerd tegen nominale waarde.

Resultaat Winsten worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd. Verliezen worden opgenomen in het jaar waarin zij voorzienbaar zijn.

Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de directe methode.

Jaarrekening 2013

SallandWonen

85

Jaarrekening 2013

SallandWonen

86

TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING OVER 2013 na resultaatbestemming

Groepsvermogen

31-12-2013

31-12-2012

€

€

8.1 Eigen Vermogen Saldo per 1 januari Overige waardeverandering Sociaal Bezit Vermogensmutatie a.g.v. initiële verkoop onder voorwaarden Bij: Jaarresultaat Totaal overige reserves

112.119.704 13.103.627 876.829 14.721.686-

112.334.986 2.894.6082.679.326

111.378.474

112.119.704

10.000.000

25.000.000

7.858.620

8.394.194

145.150

120.140

3.752.000

13.306.000

Het cumulatief bedrag van de ongerealiseerde waardestijging met betrekking tot sociaal vastgoed in exploitatie en vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie (met betrekking tot sociaal vastgoed) bedraagt € 105.187.078 positief (2012: € 100.174.104 positief). Het cumulatief bedrag van de ongerealiseerde waardestijging met betrekking tot commercieel vastgoed in exploitatie en vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie (met betrekking tot commercieel vastgoed) bedraagt € 1.839.681 positief (2012: € 1.813.303 positief).

Niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen P.M. Nog te ontvangen leningen In 2012 is een contract afgesloten met de NWB inzake een langlopende lening welke in 2014 zal worden gestort. Het betreft een lening van 10 miljoen euro tegen een rentetarief van 3,20%.

Obligo Waarborgfonds Sociale Woningbouw Het obligo aan het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) uit hoofde van door het WSW geborgde leningen, welke opeisbaar wordt, indien blijkt dat het aan het WSW betaalde disagio en de achtergestelde leningen tezamen niet voldoende zijn om de aanspraken op het WSW te dekken. Obligo per 31 december

Verplichtingen onderhoud Contracten die in het kader van het dagelijks onderhoud in 2013 met een derde zijn afgesloten maar waarvan de werkzaamheden pas in 2014 worden uitgevoerd vertegenwoordigen een materiële waarde. Verplichting dagelijks onderhoud per 31 december

Verplichtingen projecten Contracten die in het kader van de projectontwikkeling / planmatig onderhoud in 2013 met een derde zijn afgesloten maar waarvan de werkzaamheden pas in 2014 worden uitgevoerd vertegenwoordigen een materiële waarde. Verplichting Projecten / Planmatig onderhoud per 31 december

Wet Ketenaansprakelijkheid In het kader van de Wet ketenaansprakelijkheid, wordt met het oog op risico - beperking voor alle betreffende aannemers (nieuwbouw, planmatig- / mutatie- / dagelijks onderhoud zowel de G-rekening constructie als de BTW-verleggings- regeling toegepast. Hierdoor is het risico vrijwel nihil.

Vennootschappen onder Firma Groepsmaatschappijen zijn hoofdelijk aansprakelijk voor schulden van vennootschappen onder firma waarin zij als firmant deelnemen.

Fiscale eenheid SallandWonen vormt samen met haar dochterondernemingen een fiscale eenheid voor de heffing van vennootschapsbelasting. Elk der vennootschappen en de toegelaten instelling SallandWonen is aansprakelijk voor te betalen belasting van alle bij de fiscale eenheid betrokken vennootschappen.

Faillissementen bouwbedrijven In 2008 werd bekend dat er voor het bouwbedrijf DDG faillissement is aangevraagd. De mogelijke financiële schade voor DDG is thans nog niet bekend. De financiële schade van het faillissement van bouwbedrijf Bosch te Olst in 2007 is nog niet bekend . Ook is in 2012 bouwbedrijf Loohuis failliet gegaan. Aangezien dit bedrijf een doorstart heeft gemaakt en de opdrachten zijn overgenomen heeft dit geen financiële consequenties.

Jubileumvoorziening / Voorziening loopbaanontwikkelbudget Medewerkers van SallandWonen die een bepaald aantal jaren in dienst zijn ontvangen een jubileumgratificatie. De hoogte van deze jubileumgratificatie verschilt per jubileum maar heeft geen materiële waarde. Daarom is hier geen voorziening voor opgenomen. Tevens hebben personeelsleden volgens de CAO afspraken recht op een loopbaanontwikkelbudget. De hoogte van dit budget is niet materieel. Daarom is hiervoor geen voorziening opgenomen, maar maken ze onderdeel uit van de reguliere opleidingskosten. Jaarrekening 2013

SallandWonen

87

Jaarrekening 2013

SallandWonen

88

ENKELVOUDIGE JAARREKENING 2013

`

Jaarrekening 2013

SallandWonen

89

BALANS PER

ENKELVOUDIGE

ACTIVA

31-12-2013

31-12-2012

€

€

Vaste Activa Materiële vaste activa Sociaal vastgoed in exploitatie Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie Vastgoed in ontwikkeling voor eigen exploitatie

1.1 1.2 1.3

314.529.110 8.881.051 2.522.874 325.933.035

Vastgoedbeleggingen Commercieel vastgoed in exploitatie Vastgoed verkocht onder voorwaarden Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie

2.1 2.2 2.3

9.119.261 1.735.125 10.854.386

8.872.172 08.872.172

Financiële vaste activa Deelnemingen Latente belastingvordering Overige

3.1 3.2 3.3

33.477 1.529.130 2.360.000 3.922.607

33.413 1.214.130 2.358.171 3.605.714

Voorraden Voorraad materialen Voorraad opgeleverde koopwoningen Voorraad te verkopen huurwoningen Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor verkoop

4.1 4.2 4.3 4.4

30.509 1.012.475 1.633.398 936.441 3.612.823

33.128 1.011.688 2.766.132 2.067.741 5.878.689

Onderhanden projecten

5.1

53.916 53.916

157.136 157.136

Vorderingen Huurdebiteuren Gemeenten Groepsmaatschappijen Belastingen en Sociale premies Overige vorderingen Overlopende activa

6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6

475.194 3.021 264.671 29.989 517.278 1.290.153

551.350 30.436 188.969 249.096 248.712 1.268.563

Liquide middelen

7.1

1.971.756 1.971.756

43.145 43.145

347.638.676

328.865.162

296.819.326 8.702.212 3.518.205 309.039.743

Vlottende activa

Totaal

Jaarrekening 2013

SallandWonen

90

31 DECEMBER 2013 na resultaatbestemming PASSIVA

31-12-2013

31-12-2012

€

€

Eigen Vermogen Eigen vermogen Overige reserves

8.1

111.378.474 111.378.474

112.119.704 112.119.704

9.1 9.2 9.3

8.626.879 103.127 137.915 8.867.921

6.715.446 67.814 154.273 6.937.533

10.1

189.004.028 1.735.125 190.739.153

185.149.365 185.149.365

20.704.840 2.494.920 8.891.431 180.000 4.381.937 36.653.128

14.657.472 3.332.587 1.799.478 225.295 4.643.728 24.658.560

347.638.676

328.865.162

Vreemd Vermogen Voorzieningen Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw Voorziening voor belastingen Voorziening voor deelnemingen

Langlopende schulden Leningen overheid en kredietinstellingen Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken VoV

Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan leveranciers Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige schulden Overlopende passiva

10.2

11.1 11.2 11.3 11.4 11.5

Totaal

Jaarrekening 2013

SallandWonen

91

Jaarrekening 2013

SallandWonen

92

ENKELVOUDIGE

WINST- EN VERLIESREKENING OVER HET BOEKJAAR 2013

na resultaatbestemming

Jaarrekening 2013

Begroting 2013

Jaarrekening 2012

€

€

€

Bedrijfsopbrengsten Huren Vergoedingen Netto verkoop resultaat Geactiveerde productie ten behoeve van het eigen bedrijf Overige bedrijfsopbrengsten

1.1 1.2 1.3 1.4 1.5

Som der bedrijfsopbrengsten (a)

32.872.846 664.757 3.218.290 759.227 683.632

33.160.000 650.000 1.725.000 1.197.000 246.000

30.802.297 634.980 2.215.429 940.599 372.330

38.198.752

36.978.000

34.965.635

16.198.165 8.253.840 20.928 3.204.286 502.212 581.293 6.633.104 67.938 6.417.204

9.191.000 15.827.000 17.000 3.380.000 614.000 617.000 6.494.000 182.000 7.821.499

41.878.970

44.143.499

Bedrijfslasten Afschrijvingen op MVA Overige waardeveranderingen materiële vaste activa Erfpacht Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Lasten onderhoud Leefbaarheid Overige bedrijfslasten

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9

Som der bedrijfslasten (b)

Bedrijfsresultaat (a-b) Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoed

14.863.034 4.122.55323.275 3.445.481 466.802 543.364 5.822.953 87.268 5.526.853

26.656.476

3.680.218-

7.165.499-

8.309.159

3.1

591.859-

485.000-

272.329-

4.1 4.2 4.3

1.623.592 134.916 7.884.040-

1.609.000 115.000 8.612.000-

1.658.887 113.988 7.686.467-

10.397.609-

14.538.499-

Financiële baten en lasten Rentebaten Opbrengsten financiële vaste activa en effecten Rentelasten

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen Belastingen

5.1

Resultaat deelnemingen

6.1

Resultaat na belastingen

Jaarrekening 2013

4.340.399-

3.432.000

16.322

178.000

14.721.686-

10.928.499-

SallandWonen

2.123.238 656.771 100.684-

2.679.325

93

Jaarrekening 2013

SallandWonen

94

Grondslagen jaarrekening Toelichting op de vennootschappelijke gegevens Algemeen Onderstaand zijn alleen de posten toegelicht voor zover deze afwijken van de geconsolideerde gegevens.

Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Voor de grondslagen van waardering en resultaatbepaling wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening.

Deelnemingen Deelnemingen waarin invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode op basis van de nettovermogenswaarde. Bij de bepaling van de nettovermogenswaarde worden de waarderingsgrondslagen van SallandWonen gehanteerd. Deelnemingen met een negatieve nettovermogenswaarde worden op nihil gewaardeerd. Wanneer SallandWonen garant staat voor de schulden van de betreffende deelneming wordt een voorziening gevormd. Deze voorziening wordt primair ten laste van de vorderingen op deze deelneming gevormd en voor het overige onder de voorzieningen ter grootte van het aandeel in de door de deelneming geleden verliezen, dan wel voor de verwachte betalingen door SallandWonen ten behoeve van deze deelneming.

Resultaat deelnemingen Als resultaat van deelnemingen waarin invloed van betekenis wordt uitgeoefend op het zakelijke en financiële beleid, wordt opgenomen het aan de woningcorporatie toekomende aandeel in het resultaat van deze deelnemingen. Dit resultaat wordt bepaald op basis van de bij SallandWonen geldende grondslagen voor waardering en resultaatbepaling. Bij deelnemingen waarin geen invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, wordt het dividend als resultaat aangemerkt. Verwerking hiervan vindt plaats onder de financiële baten en lasten.

Jaarrekening 2013

SallandWonen

95

Jaarrekening 2013

SallandWonen

96

TOELICHTING OP DE ENKELVOUDIGE JAARREKENING OVER 2013 na resultaatbestemming ACTIVA

31-12-2013

31-12-2012

€

€

Eigen vermogen 8.1 Overige reserves Algemene bedrijfsreserve Saldo per 1 januari Overige waardeverandering Sociaal Bezit Vermogensmutatie a.g.v. initiële verkoop onder voorwaarden Bij: Jaarresultaat Saldo per 31 december

Jaarrekening 2013

112.119.704 13.103.627 876.829 14.721.686-

111.378.474

SallandWonen

112.334.986 2.894.6082.679.326

112.119.704

97

Jaarrekening 2013

SallandWonen

98

SallandWonen Postbus 180 8100 AD Raalte Domineeskamp 1 8102 CC Raalte T: 0572 348 348 [email protected] www.sallandwonen.nl