C O D A : C u lt u u r h u i s va n A p e l d o o r n
2015 2016
1
2
samen: meer met minder middelen
D
e missie en visie zoals geformuleerd in De Koers van CODA 2013-2016 is nog steeds actueel en valide. CODA is een cultuurhuis voor een groot en breed publiek. Leren en informeren, evenals beleven en ervaren, staan centraal. Bezoekers stellen hun eigen ‘menu’ samen uit een breed aanbod van producten en diensten.
Met een grote, actuele collectie (digitale) boeken, met tentoonstellingen over erfgoed, moderne kunst en vormgeving en met archieven die verhalen over de geschiedenis van Apeldoorn wordt een laagdrempelig en kwalitatief hoogwaardig programma gerealiseerd. Met dit gevarieerde aanbod verrijken we het leven van de inwoners van onze stad en van de (inter) nationale cultuurtoerist. Wij informeren, inspireren en faciliteren ontmoetingen voor mensen van 0 tot 103 jaar. Vanuit de overtuiging dat kunst en cultuur een intrinsieke waarde vertegenwoordigen en dat cultuur bovendien een belangrijke maatschappelijke motor en inspiratiebron vormt die bovendien ook een wezenlijke economische meerwaarde heeft.
Ondanks het feit dat de versheidsdatum van de missie en visie niet verstreken is, zien we toch een belangrijk verschil met de vorige beleidsperiode. Onze klanten, leden en bezoekers stellen niet alleen zelf een menu samen, maar willen in toenemende mate samen met ons het aanbod bedenken en bereiden. Uiteraard werken wij graag op deze manier samen om gezamenlijk de beste, mooiste en meest smakelijke menu’s samen te stellen.
kennis, informatie en documentatie op het gebied van (jeugd)literatuur, muziek, film, archieven, de geschiedenis van apeldoorn en de veluwe, kunstenaarsboeken, sieraden en beeldende kunst van en op papier worden verzameld en getoond. Debatten en discussies worden gevoerd, publicaties worden geïnitieerd. levendige en interactieve presentaties aan de hand van authentieke voorwerpen vertellen verhalen van en over mensen. bezoekers worden uitgenodigd hun ervaringen met elkaar en met ons te delen.
3
tRansitie van... ..naaR
4
......... .. .... .. . .. .. .. .. ......... .. ..... .. .... .. ......... .. ..... .. ..
Distributie
kenniscreatie
voor de gebruiker
Door de gebruiker
Collectie is eindproduct
Collectie is grondstof
gebruiker is klant
gebruiker is expert
ordening
Context
antwoord geven
vragen stellen
Feiten & meningen
argumenten & wijsheid
Monoloog
Dialoog
Centraliseren
Differentiëren
C
ODA is het cultuurhuis van Apeldoorn en omvat een openbare bibliotheek, het gemeentelijk archief en kenniscentrum en een museum. Het vertellen van verhalen is de kerntaak van CODA. Dat verhaal kan de vorm hebben van een papieren of een digitaal boek, een audiovisuele productie, een kunstwerk of een historisch artefact. De drager is minder van belang; het gaat vooral om het verhaal. Wél geldt dat de keten in alle gevallen in stand moet blijven om het verhaal nu en in de toekomst te kunnen blijven vertellen. CODA ontvangt maandelijks bijna 60.000 bezoekers. Daarmee speelt CODA een belangrijke rol in het culturele en maatschappelijke leven van veel inwoners van Apeldoorn. Ook voor de rest van de wereld heeft CODA een interessante programmering met tentoonstellingen en evenementen die een (meer)daags verblijf in Apeldoorn of op de Veluwe verrijken.
ideeën en oplossingen voor een vitale samenleving met een levendige woon- en werkomgeving te genereren. Steeds verdergaande digitalisering – met een kloof tussen ‘connected’ en ‘unconnected’ – is de realiteit van vandaag. De terugtredende overheid vraagt daarnaast van burgers meer zelfredzaamheid en eigen initiatief, maar de participatie moet wel gevoed, begeleid en aangeleerd worden. Indien de overheid vanaf 2015 uitsluitend en alleen nog maar digitaal met haar burgers communiceert, dan vraagt dat begeleiding en training omdat veel burgers digitaal onvoldoende vaardig zijn om die digitale communicatie effectief te kunnen realiseren.
Cultuur is echter niet langer een vanzelfsprekende uitgave voor de (lokale) overheid. De afgelopen jaren zijn forse bezuinigingen vastgesteld en CODA heeft de door de gemeenteraad opgelegde bezuinigingen (ruim 35%) inmiddels gerealiseerd. Na een aantal moeilijke jaren bouwt CODA energiek en gestaag aan een toekomstbestendig bedrijf. Wij leven in een tijdperk van verandering waarin de menselijke maat veelal de basis vormt van de economie. Duurzaamheid en zelfredzaamheid zijn belangrijke waarden geworden. De vraag vanuit de markt is de komende jaren gericht op continuïteit, eigenheid, zichtbaarheid en verankering. De groeiende interesse in het lokale, met tegelijkertijd globale communicatiemiddelen, bepaalt de cultuur van deze tijd. Technologische ontwikkelingen en sociale media zorgen voor een nieuwe manier van leren. Het leren en lezen gebeurt op momenten die men zelf uitkiest en op de plek die op dat moment het best uitkomt. Bovendien verandert het leren op school drastisch. Kunst- en cultuureducatie wordt daardoor beïnvloed waardoor meer verbinding en samenhang ontstaat. Het cultureel ‘duurzaamheidsdenken’ is een oproep aan instellingen, het bedrijfsleven en de overheid om verbindingen met andere maatschappelijke velden aan te gaan om zo creatieve
5
CODA wil zich op vier domeinen als ‘hulpbron’, informatiebron en documentatiecentrum onderscheiden 1. 2. 3. 4.
6
Economisch burgerschap: de burger als werknemer en verantwoordelijke consument. Sociaal burgerschap: de communicatieve, sociaal betrokken relatie met anderen. Cultureel burgerschap: de eigen identiteit, omgaan met verschillen, creativiteit, kunstzinnige vorming, kunst en cultuur. Politiek burgerschap: deelname aan verkiezingen, meningvorming, omgaan met regelingen.
P
olitiek en economie beïnvloeden de manier waarop de samenleving zich organiseert: Van structuren rondom instituten naar structuren rondom het individu en rondom de ‘community’ in zelforganiserende dwarsverbanden. Zelfsturing in sociale samenhang is een krachtige motor van maatschappelijke vernieuwing. Hier ontstaan niet alleen nieuwe vormen van coöperatief ondernemerschap maar ook samenwerkingsverbanden waarbij delen het nieuwe hebben is. Kennis en informatie worden steeds meer centrale productiemiddelen. Kunst en cultuur maken mensen sterker en hebben een verbindende kracht in zich: De kracht van de verbeelding. Kunst, cultuur en erfgoed hebben daarnaast ook een grote economische waarde die helaas lang niet altijd zichtbaar op de balans genoteerd kan worden. Maatschappelijke waarde is tenslotte moeilijk in euro’s uit te drukken. Onderzoekers zoals Gerard Marlet hebben aangetoond dat een vitale culturele infrastructuur van groot belang is voor het welzijn en het welbevinden van mensen. In 2012 verscheen een onderzoek van Deloitte Real Estate Advisory waarin gesteld wordt dat die culturele infrastructuur van doorslaggevende betekenis is voor mensen die in deze gebieden willen wonen en werken. Apeldoorn krijgt in dat onderzoek een 7,7. Dat cijfer is te danken aan de groene omgeving, een relatief hoog veiligheidsgevoel en een vitale culturele infrastructuur. Internet en social media maken de wereld steeds kleiner. De grenzen vervagen meer en meer waardoor ook een tegenbeweging ontstaat: Mensen zoeken het lokale en het regionale. De eigen identiteit en samenwerking op lokaal en regionaal niveau worden steeds belangrijker. Kunst en cultuur worden breder ingezet om bijvoorbeeld vraagstukken over ruimtelijke kwaliteit op te lossen of om het toerisme te bevorderen.
7
Hoe gaat CoDa Dat voRMgeven en Doen 8
1. CODA is makelaar, adviseur en ontwikkelaar en heeft gedegen kennis van het cursusaanbod en bijbehorende producten. Individuen en groepen worden op maat geadviseerd en in co-creatie ontstaan producten als cursussen, workshops en tentoonstellingen. 2. CODA is ondersteuner en coach, realiseert producten en diensten en begeleidt individuen, klassen en groepen. CODA wil vorm, inhoud en betekenis geven aan mensen van 3 tot 103 jaar maar heeft daarbinnen natuurlijk een aantal doelgroepen benoemd waar we extra aandacht aan willen besteden. CODA Bibliotheek heeft drie belangrijke doelgroepen: 1. Kinderen en adolescenten van 0 tot 18 jaar 2. Ouders/verzorgers met kinderen 3. De vijftigplusser De bibliotheekfunctie bevindt zich in een transitiefase. De komende periode wordt gewerkt aan een volledig opnieuw in te richten centrale vestiging en aan presentaties en een programmering die de betekenis en de verblijfsduur voor alle bezoekers en klanten verlengen. Voor CODA Museum zijn cultuurtoeristen en kinderen de belangrijkste bezoekers. Deze bezoekers komen ongeveer voor 60% uit de regio; 40% komt van buiten de regio. Voor CODA Archief en Kenniscentrum zijn het vooral lokale en regionale klanten die met behulp van onze collectie historisch onderzoek doen of die om andere redenen gebruik willen maken van onze bronnen. Kinderen staan CODA breed met stip op één. Kunst en cultuur bieden kansen voor de persoonlijke ontwikkeling van kinderen, voor het ontwikkelen van creativiteit en bijbehorende competenties en voor het creëren van het probleemoplossend vermogen. Naast cognitieve invalshoeken in vakken als rekenen en taal vraagt het curriculum van de scholen nadrukkelijk om verbreding en verdieping. Daarnaast telt Nederland 1,3 miljoen laaggeletterden
en 250.000 analfabeten die wel een vorm van onderwijs hebben genoten maar die zich niet kunnen redden in de huidige samenleving. CODA richt zich zowel op binnen- als buitenschoolse verbindingen. De gesubsidieerde cultuureducatie verschuift van de privé- en vrijetijdssfeer naar het onderwijs – en dat vinden wij een goede zaak. Ieder kind heeft tenslotte recht op een breed aanbod aan kunstzinnige vorming. Dat betekent dat wij sterk inzetten op educatie en talentontwikkeling op de scholen zelf. Vooral Brede Scholen bieden mogelijkheden voor het versterken van de kwaliteit van culturele activiteiten. Het onderwijs willen wij in samenwerking met Markant en de lokale makelaar Cultuurwijzer zo goed mogelijk ondersteunen. Uiteraard wordt ook de buitenschoolse vrijetijdsbesteding niet vergeten: van het kinderatelier tot het kinderfeestje.
programmalijnen • •
• •
Innovatie Een leven lang leren: mensen helpen het beste uit zichzelf te halen (volksverheffing in een moderne variant). Het kloppende hart van de kennissamenleving en toegangspoort tot erfgoed, kunst en cultuur. Ontmoeting en debat.
stakeholders van CODA zijn onder andere: • • • •
•
Financiers: gemeente, fondsen, bedrijven en mecenassen Raad van Toezicht Intermediairs: media on- en offline en beroepsmatig geïnteresseerden Klanten: onderwijs, bedrijven, maatschappelijke organisaties (welzijn- en zorginstellingen), burgers, cultuurtoeristen Samenwerkingspartners: Cultuurkwartier 055, gelders archief, brancheorganisaties, provincie gelderland, voortgezet en basisonderwijs (in samenwerking met het Protestants Christelijk Basisonderwijs (PCBO) zijn de Jeugd- en Buurtbibliotheken gerealiseerd), Hogeschool saxion, Marant, stichting leergeld en organisaties voor huiswerkbegeleiding 9
CoDa is verbinder, makelaar en schakelaar in de sector informatie, erfgoed, kunst en cultuur.
sWot analyse CoDa
Kansen
bedreigingen
- Cultuur en kunst met andere beleidsterreinen en mogelijkheden verbinden om doelstellingen op economisch, toeristisch en ruimtelijk gebied te agenderen en te realiseren. - Vraaggerichte houding en aanpak. Professionaliseringsslag. - Eigentijdse Agora: marktplaats. - De samenleving heeft behoefte aan zowel ondersteunende als uitvoerende activiteiten. CoDa kan zich presenteren en aanbieden als adviseur, ontwikkelaar, regisseur en procesbegeleider. De rollen van ontwikkelaar en regisseur zijn het best ontwikkeld. - Er wordt om innovatie en versterking van producten en diensten gevraagd. CoDa kan in samenwerking met onderwijsinstellingen een vraaggestuurd (basis) pakket van diensten aanbieden om zo cultuureducatie te verstevigen en om in een goede samenwerking met Markant en Cultuurwijzer te investeren. - De overheid communiceert vanaf 2015 uitsluitend digitaal met haar burgers. De burger is daar echter nog onvoldoende op toegerust. Daarnaast telt Nederland 1,3 miljoen laaggeletterden en 250.000 analfabeten. CODA kan hier een begeleidende en opleidende rol vervullen. - CODA is laagdrempelig, gratis toegankelijk en openbaar.
- De gesubsidieerde culturele infrastructuur is door bezuinigingen flink uitgedund. De gemeente heeft grote (financiële) zorgen; decentralisaties vragen om nadere invulling. - De markt is niet gewend aan marktconforme tarieven terwijl een groeiende markt aan ZP’ers ook nog eens onder de marktconforme tarieven duikt. - Kunst en cultuur hebben te maken met negatieve maatschappelijke beeldvorming. nieuwe netwerken moeten worden opgebouwd. - Door mogelijke uniformering van bibliotheektarieven heeft CODA fors minder inkomsten. verhoging van contributie en toegangsprijzen leiden onherroepelijk tot leden- en bezoekersverlies.
10
sWot analyse CoDa
sterkten - De focus van CODA is klant- en vraaggericht met als uitgangspunt slim samenwerken en co-creatie met klant en markt. - CODA heeft gemotiveerde en inspirerende medewerkers die kennis hebben van de behoeften en wensen van de klant. - Bij veel projecten is behoefte aan crossovers tussen de functionaliteiten van CoDa: bibliotheek, archief en museum. - CODA ontwikkelt zich als organisatie met een flexibele schil van (vaste) partners naast en bij de kernformatie. - Groot lokaal klantbereik. - CODA kan in samenwerking met partners buiten haar eigen fysieke gebouwen producten en diensten faciliteren.
zwakten - Medewerkers hebben nog relatief weinig ervaring met commercieel en marktgericht handelen en werken. De cultuuromslag is nog in volle gang. - Klanten moeten deels gaan betalen voor zaken die ‘vroeger’ gratis waren en die nu ook gedeeltelijk gratis beschikbaar zijn (bijvoorbeeld zoekmachines als google ten opzichte van catalogi en materiaal uit archieven).
11
eDuCAtieve en COGnitieve wAArDe:
zelfontwikkeling, maatschappelijke kansen, impulsen, kenniseconomie
sOCiAAl verbinDenDe wAArDe:
democratie, burgerschap, participatie, sociale cohesie, welzijn
12
D
e abonnementsprijzen en de toegangsprijs voor het museum zijn in 2012 opnieuw verhoogd; hiermee hebben wij het plafond bereikt. Benchmark onderzoek leert dat wij ruim aan de bovenkant van het gemiddelde zitten. Als uniformering van de bibliotheekprijzen de komende jaren een feit wordt, dan heeft dat consequenties. Voor de museumfunctie is een hogere entree vragen een besluit waarmee de wal het schip doet keren. De overheid zal evenwel de subsidiekraan verder dichtdraaien en een goed verdienmodel is niet eenvoudig te vinden. De mogelijkheden daartoe zijn beperkt omdat wij met enorm hoge huisvestingskosten te maken hebben. Indien wij zouden kunnen werken vanuit de functionaliteiten zonder de huurlasten, dan ziet de exploitatie er heel anders uit. De realiteit is echter dat de huren de komende jaren stijgen omdat de kosten voor (groot) onderhoud op een andere manier geadministreerd dienen te worden. Veel winkelpanden staan leeg. Gaan wij die vullen? Gaan we stedelijke problematiek aanpakken of worden we onderdeel van het probleem in onze te dure panden met exploitatieproblemen die alleen maar toenemen? Het maatschappelijk van waarde zijn én blijven voor een samenleving is eenvoudiger te realiseren dan die waarde in financieel opzicht blijvend duurzaam te krijgen. Dat betekent dat wij de komende jaren vooral experimenterende wijs zullen handelen en werken. Trail & Error, praktijkgericht en ondernemend. Wij accepteren dat je de uitkomst niet exact weet en omarmen het experiment. We gaan minder zelf doen, maar meer in coproductie om zo ook meer teweeg te kunnen brengen. De term ‘cultureel ondernemerschap’ veranderen we in ‘maatschappelijk ondernemerschap’. CODA is niet alleen een huis waar je vindt wat je zoekt; het is ook een plek die steeds weer verrast met zaken die je niet zocht, maar wel vond. CODA is een ‘school van het leven’. Uiteraard hebben wij het in de cultuursector populaire businessmodel Canvas uitgebreid bestudeerd. Dat model gaat uit van negen segmenten: klanten, waardeproposities, klantrelaties, inkomstenstromen,
kanalen, key resources, kernactiviteiten, key partners en kostenstructuur. Gelet op bovenstaande willen wij kiezen voor verdienmodellen in plaats van businessmodellen omdat wij niet alleen vanuit functionaliteiten, producten en diensten kunnen rekenen. Bovendien zijn onze kernwaarden en de sociaal-maatschappelijke relevantie ook lastiger in euro’s uit te drukken. In dit tijdgewricht zien we vooral de roep om vertaling naar euro’s, maar maatschappelijke effecten zijn daarin niet altijd te kapitaliseren. Verdienmodellen leveren voor huidige en toekomstige klanten ook spanning op. CODA is een publieke dienstverlener en men is gewend dat deze diensten veelal gratis zijn. Ook digitale aanbieders van informatie bieden die diensten gratis aan. ‘Waarom zou je betalen voor die diensten?’ is een veelgehoorde vraag. Daarnaast is de kloof tussen arm en rijk in Nederland ook aan het groeien. Dat betekent concreet dat een groeiend aantal Apeldoorners op bijstands- en minimumniveau moet zien rond te komen. En voor CODA geldt dat in zekere zin ook: wij zijn gehuisvest in villa’s maar moeten rondkomen van een klein activiteitenbudget. De kernfinanciering (gebouw en andere vaste lasten) zouden gefinancierd moeten worden vanuit het politiek akkoord. Op basis van de maatschappelijke functie wordt permanent aandacht besteed aan inkomensvormende activiteiten. Het is van groot belang dat de subsidietoekenning transparant aangeeft wat feitelijk de beschikbare activiteitenbudgetten zijn en wat de vaste lasten zijn.
13
14
W
aar mogelijk benut CODA de kansen om een derde geldstroom te genereren. Dit door bijvoorbeeld subsidie aan te vragen bij branchegerelateerde (cultuur)fondsen of door het aanvragen van projectgelden bijvoorbeeld via Metamorfoze, Mondriaan Fonds, VSB en andere fondsen. Daarnaast wordt actief om een bijdrage gevraagd aan klanten, gebruikers en begunstigers in de vorm van een vrijwillige (ouder)bijdrage en andere vormen van crowdfunding. Ook wordt goed met het lokale MKB samengewerkt wat uitmondt in een goede prijs-/prestatieverhouding bij levering van diensten of bij de uitvoering van opdrachten. Gemeenten worden in 2015 verantwoordelijk voor jeugdzorg, werk en inkomen en voor zorg aan
langdurig zieken en ouderen. Kortom, gemeenten krijgen er een flink aantal taken bij. CODA kan de gemeente helpen bij het vervullen van die taken door bijvoorbeeld nieuwe diensten te ontwikkelen of door bestaande diensten in het sociaal domein te (her) labelen. Zo kan de vraag gesteld worden of de Gids, een digitaal sociaal netwerk dat een paar jaar geleden door bibliotheken is ontwikkeld, nog bruikbaar is of omgewerkt moet worden naar een kennisatelier Sociaal Domein. Dit mogelijk in combinatie met het faciliteren van een spreekuur en een loketfunctie. Verbindingen met en tussen mensen en instellingen, de gemeente, Wisselwerk, welzijn- en zorginstellingen en CODA zijn in aankomende jaren van wezenlijk belang. ‘Hoe kunnen we elkaar zo veel mogelijk ondersteunen in de taken die er liggen?’ is de centrale vraag.
CODA waarden: • •
• •
Economische waarde ( werkgelegenheid, bestedingen, vestigingsklimaat, investeringen) Culturele en educatieve waarde ( creativiteit, verbeelding, horizonverbreding, lokale identiteit, literatuur, leescultuur) Sociale en affectieve waarde: beleving, zelfontplooiing, ‘funfactor’ Ruimtelijke waarde: beeldkwaliteit, levendigheid)
Op basis van deze waarden kunnen producten en programmalijnen geformuleerd worden: • • • • • • • • •
Lezen en taal Laaggeletterdheid Digitale Media Gratis Wifi voor onze klanten en beschikbaarheid van vele pc’s, laptops en tablets Digisterker 3th Place, ontmoetingsfunctie, openbare ruimte Beleven, zingeving, kunst- en cultuureducatie Erfgoed, geschiedenis en geheugen van apeldoorn Expertise centrum voor Europa (Edic)
15
16
Functie openbare bibliotheek
D
e nieuwe bibliotheekwet (Wet Stelsel Openbare Bibliotheekvoorzieningen) gaat in op 1 januari 2015 en stuurt sterk op decentralisatie: de lokale overheid betaalt en bepaalt. Anderzijds wordt ook gestuurd op een landelijk digitaal stelsel met een grote coördinerende rol van de Koninklijke Bibliotheek die de aanjager en trekker moet worden van de landelijke digitale bibliotheek. Concreet betekent dit: een landelijke pas, uniformering van tarieven en een landelijk digitaal aanbod. Daarmee ontstaat een tweedeling waarbij de lokale overheid verantwoordelijk is voor de fysieke bibliotheek en de Rijksoverheid voor de digitale bibliotheek. Wat CODA betreft, en vanuit marketingperspectief, is dit een ongewenste ontwikkeling. Over de financiële consequenties en over de uitname uit het gemeentefonds om die digitale bibliotheek te kunnen financieren, maken wij ons grote zorgen. De bibliotheek is een belangrijke, maatschappelijke factor. Het cultuurhuis is een middelpunt op cultureel, sociaal en economisch terrein. Kennis van de medewerkers van het cultuurhuis vormt een stedelijk schakelpunt. De bibliotheek levert als onafhankelijk instituut een bijdrage aan de persoonlijke ontwikkeling van mensen zodat zij optimaal kunnen functioneren en participeren in een maatschappij die steeds complexer wordt en waarin het goed om kunnen gaan met informatie een voorwaarde is om zelfstandig deel te kunnen nemen. De bibliotheek helpt inwoners, bedrijven en instellingen met hun mediawijsheid. CODA Bibliotheek ondersteunt mensen in het ontwikkelen van die zelfredzaamheid en zelfregie. CODA Bibliotheek kan en wil graag een rol spelen in de ondersteuning van burgers die door wijzigingen in het sociaal domein hulp nodig hebben rond thema’s als welzijn en zorg. Ook bedrijven en instellingen kunnen voor goede, betrouwbare informatie en documentatie een beroep doen op de bibliotheek. De kracht van de bibliotheek is het grote bereik door alle sociale lagen, de laagdrempeligheid en de openbare functie van het gebouw. Dat biedt voor bedrijven en instellingen ook kansen voor een loketfunctie, huisvesting, spreekuur of voor een shop-in-shop formule om gezamenlijk doelgroepen te bereiken. De onlangs gehuisveste VVV is daar een
voorbeeld van. Voor de jeugd van Apeldoorn moet vrije toegang gewaarborgd blijven. De openingsquote in de aanbiedingsbrief van Job Cohen die in maart 2014 een rapport over de toekomst van de bibliotheek uitbrengt is: “De bibliotheek moet zichzelf opnieuw uitvinden.” In dit stuk wordt met name het ondernemerschap als aandachtspunt benoemd. Over het ‘ hoe’ blijft het veelal stil.
CODA bibliotheekprogramma’s zijn: • • • • • • • • • • • • • • •
Taal- en leesvaardigheden Collecties Boekstart Laaggeletterdheid De bibliotheek op school Doorlopende leerlijn 0-18 jaar Voorleesexpress Makkelijk lezen plein/Taalpunt Volksuniversiteit Stedendriehoek en Hemaacademie Gratis WiFi en ontmoetingsplek ZP’ ers en werkzoekenden Studiezaal/studiecellen voor scholieren en studenten Mediawijsheid, communicatievaardigheden en innovatieve ontwikkelingen Lesse Mediawijsheid op scholen voor leerlingen, ouders en docenten Cursussen DigiSterker Tabletcafé
Naast bovenstaande educatieve taken is de uitleenfunctie van de bibliotheek nog steeds een belangrijke taak. Onder invloed van technische en digitale ontwikkelingen verschuift het accent meer naar het toegang bieden tot digitale informatie, die evident onafhankelijk is van tijd en plaats. Dit gebeurt in de vorm van online bronnen, databanken en e-books. Landelijk werkt de branche samen met de overheid aan de landelijke, digitale bibliotheek in de vorm van Bibliotheek.nl.
17
18
De bibliotheek is bij uitstek de plek voor persoonlijke ontwikkeling. De bibliotheek ondersteunt zowel het formele, het informele als het buitenschoolse leren. Het bevorderen van zelfredzaamheid zit in het DNA van de bibliotheek. CODA Centrale Bibliotheek heeft een zeer diverse, actuele en complete collectie die veel ruimte en aandacht biedt aan digitale en online bronnen. De grote doorbraak van digitaal lezen is (nog) niet gekomen. E-books maken slechts 5% uit van de totale verkoop van boeken. Voor klanten van CODA blijft een actuele fysieke collectie daarom van groot belang.
spreidingsbeleid
Het spreidingsbeleid is erop gericht om alle inwoners van de stad Apeldoorn en de omliggende dorpen een goed bereikbare CODA voorziening te bieden. Het spreidingsbeleid van CODA wordt, binnen de beschikbare middelen, afgestemd op de klantvraag. Krimp of groei van het aantal voorzieningen, in wat voor vorm dan ook, wordt altijd gerealiseerd in coproductie met partners. CODA gaat actief onderzoek doen onder stakeholders naar de behoefte aan uitbreiding van het concept Jeugd- en Buurtbibliotheek. Behalve een grote en goedgesorteerde collectie in de stad heeft CODA ook vestigingen in de wijken. In de Maten en Zuid zijn dat complete collecties en in Ugchelen, Osseveld-Woudhuis en Zevenhuizen zijn het Jeugd- en Buurtbibliotheken die gerealiseerd zijn en geëxploiteerd worden in samenwerking met het PCBO. Voor de buitengebieden rijdt een CODA Bus. Klanten kunnen gratis reserveren zodat de totale collectie beschikbaar is en blijft voor de busbezoekers. Het halen en brengen gebeurt op de voorkeurslocatie van de klant, zodat service en gemak optimaal zijn. Voor leners die aan huis gebonden zijn, heeft CODA de Boeken aan Huis service. Ruim 65 vrijwilligers bezorgen boeken en media bij mensen thuis die niet naar een CODA vestiging kunnen komen.
Zes Apeldoornse scholen participeren in het landelijke project De Bibliotheek op School waarin zij met CODA samenwerken aan het bevorderen van taalvaardigheid en mediawijsheid. Het streven is om de komende periode het aantal scholen uit te breiden. De centrale vestiging wordt de komende jaren opnieuw ingericht. Voor de jeugd is in 2014 CODA Junior gerealiseerd. Ook voor volwassenen zal een nieuw concept gerealiseerd worden met veel aandacht voor beleven en verblijven. Uiteraard worden in dat concept de functies van bibliotheek, museum en archief verbonden en vervlochten.
fablab
Het FabLab werd in de Verenigde Staten ontwikkeld en het is een plek waar technologie, creativiteit en hand- en hoofdwerk samenkomen. Het is een soort hightech productieplaats waar iedereen creatieve ideeën en concepten kan uitwerken in prototypes en producten. Op zoek naar nieuwe maatschappelijke relevantie en nieuwe producten en diensten, zoeken onder andere bibliotheken aansluiting bij de ideeën van de ‘makersbeweging’ en de trend van FabLabs. Bibliotheken en FabLabs delen namelijk een aantal belangrijke kernwaarden: Zo richten beiden zich op de lokale gemeenschap, op het onderwijs, op het individu en op het delen van kennis, ervaring en informatie. FabLabs zijn inspirerende en informele leeromgevingen. CODA gaat zowel individuele gebruikers als ZP’ers, studenten, docenten, kunstenaars en andere creatieve belanghebbenden faciliteiten bieden om met en van elkaar te leren. In het FabLab kunnen nieuwe technologische technieken gebruikt worden. Zo kun je met een 3D printer, lasersnijder of vinylsnijder leren werken. Het FabLab kan ook verhuurd worden voor workshops, lessen en andere relevante activiteiten. CODA gaat in samenwerking met partners als Markant een aanbod ontwikkelen en aanbieden aan het primair en voortgezet onderwijs.
19
20
Functie Archief/Kenniscentrum
C
ODA beheert en behoudt de collectie Apeldoorn en vormt het geheugen van de stad. Duizenden objecten en honderden archieven kunnen de geschiedenis van Apeldoorn zichtbaar en tastbaar maken. Een bewaarplaats vol objecten wordt daarmee een schatkamer vol herinneringen die ons helpt de situatie van vandaag te kunnen duiden en de toekomst te kunnen vormgeven. CODA zet samen met het Erfgoedplatform Apeldoorn en het Gelders Archief in op een geïntegreerd erfgoedprogramma. Met het Gelders Archief in Arnhem is een intentieverklaring getekend om met vijf thema’s de komende jaren gezamenlijk aan het werk te gaan.
programma’s erfgoed/archief • • • • • •
Archiefbewaarplaats gemeente Apeldoorn: collectie apeldoorn E-depot en digitalisering in samenwerking met het gelders archief Geheugen van Apeldoorn Geschiedenis van Apeldoorn Apeldoorn rond 1900; in samenwerking met Cultuurkwartier en apeldoorn promotie Studiezaal/onderzoeksfaciliteiten
De kern van het erfgoedprogramma is het archief dat namelijk letterlijk het geheugen van Apeldoorn is. Deze solide kern wordt aangevuld met de kwaliteiten van bibliotheek en museum: publieksbereik en presentatie. CODA biedt daarnaast ook ruimte aan relevante bijeenkomsten, lezingen, tentoonstellingen en andere activiteiten en toont daarmee de ambitie om uit te groeien tot het fysieke ‘clubhuis’ voor alle erfgoedinstellingen in Apeldoorn. CODA heeft kennis van en is deskundig op het gebied van presenteren, conserveren, structureren en het onderzoeken van historische bronnen en informatie. CODA staat op die manier in dienst van het levende geheugen van Apeldoorn. CODA ontwikkelt vanuit de centrale schatkamer presentaties die op vele plaatsen getoond worden: in scholen, verzorgingshuizen, wijkcentra en dorpshuizen, winkeletalages en in de openbare ruimte.
21
22
Functie CoDa Museum
C
ODA heeft twee museale collecties: Eén collectie verhaalt over de geschiedenis van Apeldoorn en de Veluwe, de andere collectie omvat moderne kunst (werken op en van papier, eigentijdse sieraden en kunstenaarsboeken).
programmering CODA museum • tweejaarlijks CoDa Paper art • veluws toplandschap • Presentaties eigentijdse (kunstenaars) sieraden uit eigen collectie of middels bruiklenen van derden • Jaarlijks monografische, kunsthistorische tentoonstelling • Jaarlijkse tentoonstellingen met actuele thema’s en trends die op een breed publieksbereik kunnen rekenen zoals De aard van het beest in 2010, Suske en Wiske in 2011, Hotel Stories in 2012, Carli Hermès in 2013 en Sounds of Silence in 2014.) • 055 tentoonstellingen (kunst van lokale kunstenaars)
Met name CODA Museum kan zich met een interessante programmering inzetten voor de (inter) nationale bekendheid van de stad Apeldoorn, hoofdstad van de Veluwe. Dat betekent aandacht voor natuur als inspiratiebron in de (beeldende) kunst en Apeldoorn als stad van papier en het eigentijdse sieraad. Crowdfunding en ontwikkeling van een mecenaat via de Vereniging MuseumVrienden van CODA zorgen voor een participatiemodel met donaties en subsidies. Bij de BankGiro Loterij worden in aankomende jaren diverse projecten aangemeld. Ook voor sponsoren zal opnieuw een plan gemaakt worden.
marketing Het marketingbeleid van CODA richt zich ook in de komende periode op het genereren van meer leden, bezoekers en klanten. Participatie is en blijft een belangrijke doelstelling en van groot belang. Doelgroepen zijn politieke stakeholders, klanten en uiteraard de mensen die CODA niet gebruiken en bezoeken. In die laatste groep zijn in volgorde van prioriteit te onderscheiden: kinderen en jongeren van 0 tot 18 jaar, ouders en verzorgers en vijftigplussers. CODA zet daarvoor onder andere de volgende middelen en campagnes in: * nieuwe abonnementsvormen en loyaliteitscampagnes; * gerichte e-mailings met de voordelen van CODA en heractiveringscampagnes; * inspiratie- en themabijeenkomsten voor de doelgroepen van CODA Junior; * gerichte e-mailings aan (potentiële) museumbezoekers en archiefgebruikers, gericht op klantbehoud van CODA Bibliotheekleden. De CODA website wordt opnieuw vormgegeven waarbij er veel aandacht is voor navigatie en interactie. Social media worden actief ingezet om CODA als cultuurhuis te positioneren en te promoten. CODA Winkel en Café worden verplaatst en verbouwd zodat een nieuwe propositie gedaan kan worden.
23
24
HRM
C
ODA heeft de afgelopen jaren fors moeten schrappen in het aantal fte’s en slonk effectief met een derde deel. Behalve de kwantiteit vraagt ook de kwaliteit om aandacht. De grote veranderingen in taak en inhoud hebben ook consequenties voor de competenties van medewerkers. Innovatie, creativiteit en klantgerichtheid zijn competenties die in de meeste gevallen ontwikkeld moeten worden. De instroom van jonge medewerkers met andere kennis en vaardigheden is de komende jaren van groot belang. Behalve een vaste kern medewerkers willen we bouwen aan een flexibele schil van ZP’ers, freelancers en projectmedewerkers. Vooral klantgerichtheid en sales vragen aandacht als de te ontwikkelen competenties. Behalve betaalde medewerkers zet CODA ook in op het werven van vrijwilligers. Momenteel heeft CODA ongeveer 165 vrijwilligers voor de winkel, de (museum)balie, voor de Boeken aan Huis service en voor het verrichten van verschillende backoffice taken op gebied van erfgoed. Ook mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en maatschappelijke stagiaires worden door CODA opgevangen en begeleid.
25
26
Waardeknallers en inkomstenvormende producten en diensten • Collecties boeken, dvd’s, kaartverkoop CODA Museum • CODA Winkel en CODA Café • Studiefaciliteiten • FabLab; innovatie en inspiratie • Ontmoetingsplekken ZP’ ers • Lezingen en workshops • Informatiepunten, leeskringen en het taalcafé • Digisterker • Crowdfunding, fondsen, sponsoring en mecenaat
Samenwerkings verbanden • • • • • • • •
Cultuurkwartier Welzijn-en zorginstellingen Erfgoedplatform Gelders Archief en Gelderse Erfgoedcoöperatie Vrienden van CODA Onderwijs PO/VO ROC en Hogeschool Saxion VVV/VBT.
Potentiële partijen om mee samen te wonen • Lokale en regionale pers (opnieuw samenwonend zoals ook in de vorige beleidsperiode) • RTV Apeldoorn • Lokale Erfgoedorganisaties / Erfgoedplatform (CODA als ‘clubhuis’) Resultaatafspraken Gemeente Apeldoorn 2015-2016 • Kwaliteit • Publieksbereik • Participatie
27
