Samen leven, samen sterk. Uitvoeringsplan Wmo 2016

Samen leven, samen sterk Uitvoeringsplan Wmo 2016

Uitvoeringsplan Wmo 2016

SAMEN LEVEN, SAMEN STERK

Inhoud UITVOERINGSPLAN WMO 2016 ........................................................................................................... 0 Inhoud............................................................................................................................................... 1 1. Inleiding ..................................................................................................................................... 3 2. Een sterke basis ........................................................................................................................ 4 2.1 2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10 2.11 2.12 2.13

3.

Informatievoorziening ...................................................................................................................... 5 Wijkinfopunten, Sociaal wijkteams en cliëntondersteuning .............................................................. 5 Wijkinfopunten ................................................................................................................................. 5 Sociaal wijkteams ............................................................................................................................ 6 Cliëntondersteuning ......................................................................................................................... 9 Wijkvoorzieningen/welzijnswerk ..................................................................................................... 11 Mantelzorgondersteuning .............................................................................................................. 12 Vrijwilligerswerk ............................................................................................................................. 14 Taalontwikkeling ............................................................................................................................ 17 Stimuleren en ondersteunen bewonersinitiatieven ........................................................................ 18 Algemeen maatschappelijk werk / preventie ggz problematiek...................................................... 18 Vervoer .......................................................................................................................................... 19 Scootmobiel- en rolstoelpools ........................................................................................................ 20 Aangepast/beschut wonen............................................................................................................. 20 Gezonde leefstijl ............................................................................................................................ 20 Eenzaamheid ................................................................................................................................. 22

Maatwerkvoorzieningen .......................................................................................................... 23 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 3.10 3.11

4.

Huishoudelijke ondersteuning ........................................................................................................ 23 Ondersteuning thuis ....................................................................................................................... 25 Dagbesteding................................................................................................................................. 26 Kortdurend verblijf/respijthuis......................................................................................................... 28 Begeleid wonen ............................................................................................................................. 28 Woningaanpassingen, scootmobielen, rolstoelen en regiotaxi ...................................................... 29 Maatwerkvoorziening inkomenssteun chronisch zieken ................................................................ 29 Eigen bijdragen .............................................................................................................................. 30 Meldpunt, klachten, bezwaar e.d. .................................................................................................. 30 Toezicht ......................................................................................................................................... 31 Regresrecht Wmo .......................................................................................................................... 32

Vangnet voorzieningen ........................................................................................................... 33 4.1 4.2 4.3 4.4

5.

Maatschappelijke opvang/vrouwenopvang .................................................................................... 33 Beschermd wonen ......................................................................................................................... 33 Ggz: inloopvoorziening en begeleiding .......................................................................................... 34 Veilig Thuis .................................................................................................................................... 35

Sturing en financiering ............................................................................................................ 36 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5

Monitoring ...................................................................................................................................... 36 Sturingsmodel ................................................................................................................................ 36 Financiering algemeen .................................................................................................................. 37 Rijksuitkeringen Wmo .................................................................................................................... 38 Overzicht uitgaven 2016 Wmo ....................................................................................................... 39

Bijlage 1 .......................................................................................................................................... 43 RAPPORTAGE EVALUATIE SOCIAAL WIJKTEAMS LELYSTAD ............................................................. 43 1. 2. 3.

Inleiding ................................................................................................................................... 44 Werkwijze ................................................................................................................................ 44 Interviewuitkomsten – Resultaten.............................................................................................. 45 3.1 3.2 3.3 3.4

1

Algemeen beeld .............................................................................................................................. 45 Sociaal wijkteams ........................................................................................................................... 45 Formatie Sociaal wijkteams............................................................................................................. 51 Samenwerking/integratie werkwijzen CJG/JGT ............................................................................... 52

Uitvoeringsplan Wmo 2016 Gemeente Lelystad, college 17-11-2015

3.5 Samenwerking gemeente (Wmo consulent, participatiecoach) ......................................................... 53 3.6 Samenwerking met partijen die Wmo maatwerkvoorzieningen leveren ........................................... 53 3.7 Samenwerking met professionals van de samenwerkingspartners (bewonersconsulent, wijkconsulent, wijkagent, milieupolitie, eerstelijnsgezondheidszorg) ........................................................... 54 3.8 Op- en afschalen van hulp ............................................................................................................... 54 3.9 Proces/bevoegdheden bij beschikkingen ......................................................................................... 55

4. Conclusie/samenvatting ............................................................................................................ 56 Bijlage: Capaciteit sociaal wijkteams ................................................................................................ 57

2


1. Inleiding Op 11 maart 2014 is de Kadernota “Samen Leven, Samen Redzaam” in de gemeenteraad besproken en zijn de kaders voor de transitie AWBZ/Wmo vastgesteld. In het verlengde hiervan is er voor 2015 een Uitvoeringsplan Wmo en een Beleidsplan Wmo opgesteld. Ook voor 2016 is er nu een uitvoeringsplan opgesteld. In dit uitvoeringsplan is uitgewerkt hoe we in 2016 inhoudelijk en financieel invulling geven aan de beoogde beweging en de (nieuwe) Wmo taken. Vanaf 1 januari 2015 is de gemeente op grond van de Wmo 2015 verantwoordelijk voor de ondersteuning van inwoners zodat zij zoveel mogelijk meedoen en zelfstandig kunnen (blijven) participeren in de maatschappij. De Lelystadse sociale infrastructuur wordt in dit kader heringericht en aangepast. Daarbij is de beweging in gang gezet van aanbod- en systeemgericht naar vraag- en mensgericht, van curatief naar preventief, van zware ondersteuning naar lichtere vormen van ondersteuning, van formeel naar informeel, van exclusief naar inclusief, van duur en bureaucratisch naar efficiënt en effectief en van sectoraal naar integraal. Er zijn twee belangrijke ontwikkelingen die van invloed zijn op de ondersteuningsvraag: vergrijzing en extramuralisering. De prognose is dat het aantal 65-plussers toeneemt van ruim 11.000 in 2015 tot 17.000 in 2030. Een aanzienlijke toename waardoor het beroep op de Wmo groter zal worden. Daarnaast zien we dat mensen steeds langer zelfstandig blijven wonen en minder snel opgenomen worden in een instelling (extramuralisering). Dit betekent dat in de komende jaren meer inwoners met een zwaardere ondersteuningsvraag onder de Wmo komen te vallen. De ondersteuningsvraag zal als gevolg van de vergrijzing en de extramuralisering toenemen. De verwachting is echter dat de beschikbare middelen voor ondersteuning beperkt zullen blijven. Dit maakt het noodzakelijk om de beweging van meer gespecialiseerde ondersteuning naar ondersteuning in de basis met kracht in te zetten, zodat we nu en in de toekomst kwetsbare inwoners kunnen blijven ondersteunen als dat nodig is. Het versterken van de basis is daarom speerpunt binnen het Wmo beleid. In hoofdstuk 2 wordt een beeld geschetst van de basis en de wijze waarop we hier in 2016 invulling aan willen geven. Er is extra aandacht besteed aan het vrijwilligerswerk. Het vrijwilligersbeleid is zoveel mogelijk geïntegreerd binnen het Wmo beleid. In hoofdstuk 3 is aangegeven welk maatwerk, als aanvulling op het basisaanbod, vanuit de Wmo beschikbaar is. Het uitgangspunt hierbij is dat passende ondersteuning wordt geboden als het nodig is, zodat ook kwetsbare inwoners zoveel mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen en meedoen aan de maatschappij. In hoofdstuk 4 zijn de vangnetvoorzieningen opgenomen. Het gaat hier om voorzieningen voor zeer kwetsbare inwoners die niet beschikken over een eigen netwerk of financiële draagkracht, inwoners waarvoor zelfredzaamheid (tijdelijk) niet mogelijk is. Hoofdstuk 5 geeft tenslotte inzicht in de sturing, monitoring en het (nieuwe) Wmo budget dat in 2016 beschikbaar is voor de uitvoering van de Wmo.

3


2. Een sterke basis In de inleiding is aangegeven dat versterking van de basis een speerpunt is binnen het Wmo beleid. De basis wordt primair gevormd door de bewoners zelf, de mantelzorgers en de vrijwilligers. Daarnaast worden allerlei algemene voorzieningen gerekend tot de basis, zoals welzijnswerk in de buurt, een inloop, cliëntondersteuning, ontmoetingsactiviteiten, dagactiviteiten in de wijk, openbaar vervoer, de huisarts, algemeen maatschappelijk werk, een klussendienst etc. Wij willen de basis versterken zodat inwoners zoveel mogelijk op eigen kracht, eventueel met lichte ondersteuning, kunnen participeren in de samenleving. Hiermee willen we enerzijds bereiken dat mensen meer samen doen en bij elkaar betrokken zijn, zodat iedereen, ook mensen met een beperking, mee kunnen doen. Anderzijds is het versterken van de basis nodig om het beroep op duurdere vormen van ondersteuning terug te dringen. Dit is noodzakelijk om in de toekomst, als de vergrijzing toeneemt, de kosten van ondersteuning beperkt te houden. Er is daarom bij de decentralisatie in 2015 gekozen om een deel van het rijksbudget in te zetten voor versterking van de basis en daarmee te stimuleren dat een verschuiving plaatsvindt van zwaardere zorg naar de basis.

Vangnet

Maatwerk vanuit de Wmo

Basis ontmoetingsactiviteiten en dagactiviteiten in de buurt, cliëntondersteuning, openbaar vervoer, open inloop, mantelzorgondersteuning, bewoners zelf, mantelzorgers, vrijwilligers etc. Er is besloten de basis vanaf 1-1-2015 op een aantal onderdelen te versterken. We willen deze versterking in 2016 verder continueren en zetten daarbij vooral in op de volgende punten: - Informatievoorziening - Wijkinfopunten/sociale wijkteams/cliëntondersteuning - Wijkvoorzieningen/welzijn in de wijk - Stimuleren en ondersteunen bewonersinitiatieven - Mantelzorgondersteuning - Vrijwilligerswerk - Algemeen maatschappelijk werk / preventie ggz problematiek - Vervoer - Scootmobiel- en rolstoelpools - Aangepast/beschut wonen - Gezonde leefstijl - Eenzaamheid In de volgende paragrafen zijn deze onderdelen nader uitgewerkt.

4


2.1 Informatievoorziening Goede informatievoorziening is een belangrijk instrument om de zelfredzaamheid te bevorderen. Veel inwoners zullen met de juiste informatie zelf een antwoord weten te vinden op hun vraag of er een oplossing is voor hun probleem. Het is daarom essentieel dat de informatievoorziening zowel digitaal als fysiek op orde is. Ook moet de informatie toegankelijk en leesbaar/begrijpelijk zijn voor alle doelgroepen. Dit betekent bijvoorbeeld een gemeentelijke website met actuele en overzichtelijke informatie, als start voor verdere verwijzing naar websites van partners (zoals de sociale kaart van de GGD via www.zorgwelflevoland.nl, www.welzijnlelystad.nl, www.welzijnindewijk.nl, www.regelhulp.nl, etc.). De gemeentelijke website is onlangs voor wat betreft de Wmo opnieuw ingericht. In de tweede helft van 2015 is ook de site van Welzijn Lelystad vernieuwd. De actuele informatie van verschillende sites is daarmee gekoppeld, zodat inwoners eenvoudig vanuit verschillende ingangen de weg kunnen vinden naar de Wmo participatie- en ondersteuningsmogelijkheden. De wijkinfopunten spelen een belangrijke rol in de informatievoorziening. Er zijn verspreid over de stad wijkinfopunten in verschillende wijkvoorzieningen die zowel telefonisch, digitaal als fysiek bereikbaar zijn. Deze wijkinfopunten zijn het eerste aanspreekpunt voor inwoners met ondersteuningsvragen en vormen de toegang tot de sociale wijkteams. Zij zijn een belangrijke schakel in het proces en moeten goed vindbaar zijn voor zowel inwoners als professionals. Er worden daarom wat betreft communicatie verschillende instrumenten ingezet zoals het uitbrengen van folders, het goed toegankelijk maken van de webinformatie (zie www.welzijnlelystad.nl en www.welzijnindewijk.nl) en het uitbrengen van voorlichtingsfilmpjes over bijvoorbeeld de werking van de Sociaal wijkteams in Lelystad. Het is van belang ook in 2016 extra in te blijven zetten op deze communicatie. Informatievoorziening Inzet 2016: a. Informatie over de Wmo (in brede zin) is goed vindbaar voor de inwoners en de informatie is actueel. b. De wijkinfopunten/Sociaal wijkteams zijn goed vindbaar en goed bereikbaar, zowel fysiek, digitaal als telefonisch. c. Er wordt voor 2016, evenals 2015, een bedrag van € 10.000,- gereserveerd voor extra communicatie rond de wijkinfopunten en de Sociaal wijkteams.

2.2 Wijkinfopunten, Sociaal wijkteams en cliëntondersteuning 2.2.1

Wijkinfopunten

Tot 1-1-2015 liep een deel van de Wmo-vragen via het gemeentelijk loket en een deel via de Sociaal wijkteams. Vanaf 1-1-2015 verloopt de toegang voor alle ondersteuningsvragen via de wijkinfopunten/Sociaal wijkteams. De backoffice taken (van het afgeven van een beschikking tot het betalen van de rekeningen van de leveranciers) zijn we als gemeente zelf blijven organiseren. Het nader specificeren en invullen van aanvragen op het gebied van woningaanpassingen en vervoersvoorzieningen wordt ook in de back-office door Wmo-consulenten van de gemeente uitgevoerd. Voor de inwoner is het eerste aanspreekpunt de medewerker van het wijkinfopunt. Eenvoudige vragen kunnen daar direct worden afgehandeld, door bijvoorbeeld verwijzing naar een spreekuur van Centrada of naar een algemene voorziening in de wijk. Bij een wat meer uitgebreide ondersteuningsvraag zal een afspraak worden gemaakt met iemand van het Sociaal wijkteam. Deze medewerker gaat dan op huisbezoek om in overleg met betrokkene (en bij voorkeur met de mantelzorger) in beeld te brengen 5


wat de betrokkene zelf op kan pakken en wat er verder mogelijk en nodig is. De afspraken worden vastgelegd in een ondersteuningsplan. De wijkinfopunten moeten aantrekkelijke en laagdrempelige plekken zijn waar wijkbewoners graag komen. Ook is van belang dat de wijkinfopunten voldoende kwantiteit en kwaliteit hebben om de vragen goed te kunnen behandelen en als het nodig is door te verwijzen naar de sociale wijkteams of andere instanties. Wij willen daarom de wijkinfopunten op de volgende punten versterken: -

Toevoegen laagdrempelig voorportaal, ingevuld door vrijwilligers Hier kunnen wijkbewoners binnenlopen, vragen stellen, worden doorverwezen naar basisvoorzieningen of het sociaal wijkteam of gewoon een praatje maken. In Groningen draait een dergelijk initiatief, waarbij vrijwilligers met veel kennis over de wijk en stad in gesprek gaan met wijkbewoners om hen te stimuleren, ondersteuning te bieden en vragen te beantwoorden. In Lelystad Haven is in 2014 een initiatief met vrijwilligers gestart, een inloop waar inwoners vragen kunnen stellen, informatie kunnen krijgen en waar wijkbewoners met elkaar in contact worden gebracht door samen te lunchen en activiteiten te ondernemen. Dit initiatief is succesvol. Wijkbewoners hebben contact met elkaar en helpen elkaar waardoor eenzaamheid wordt tegengaan. Het is de bedoeling dit verder uit te rollen om zo in de stad een aantal laagdrempelige voorportalen te creëren. Ook het “ondersteuningspunt bij financiële problemen“ dat in 2016 van start gaat zal hierin een belangrijke rol spelen. Dit is verder uitgewerkt in paragraaf 2.2.3 (cliëntondersteuning).

-

Kwantitatieve en kwalitatieve uitbreiding van de formatie van de wijkinfopunten Vanaf 2015 zijn de wijkinfopunten/Sociaal wijkteams de toegang voor alle ondersteuningsvragen. Op grond van de opgedane ervaringen kunnen we concluderen dat de Sociaal wijkteams hun werk goed kunnen doen, mits er aan de voorkant een goede weging plaatsvindt en de meer eenvoudige vragen daar adequaat afgehandeld worden. Zij kunnen dan ook aanspreekpunt zijn voor de zittende klanten (zie verder 2.2.2). Het voorstel is de wijkinfopunten daarvoor toe te rusten en per wijkinfopunt een halve formatie HBO niveau toe te voegen. Een deel van de ondersteuningsvragen kan dan direct bij het wijkinfopunt worden afgehandeld. Hiermee bereiken we dat de eenvoudige ondersteuningsvragen snel en efficiënt afgehandeld kunnen worden en de Sociaal wijkteams voldoende tijd hebben voor de begeleiding van de inwoners met een uitgebreidere ondersteuningsbehoefte.

-

Verbeteren van de vindbaarheid van de wijkinfopunten In een aantal accommodaties zijn de wijkinfopunten niet heel duidelijk aanwezig. Er zal in 2016 worden bekeken hoe dit verbeterd kan worden, waarbij er ook aandacht zal zijn voor de klantvriendelijke uitstraling. Dit kan binnen de reguliere middelen worden geregeld.

Ook een belangrijk punt is de verdere afstemming wat betreft Wmo, Jeugdhulp en Participatiewet. In dat kader zal in 2016 nader bekeken worden in hoeverre de toegangen voor de Wmo, Jeugdhulp en Participatiewet meer op elkaar afgestemd kunnen worden. Wij zullen € 175.000,- reserveren voor uitbreiding van de formatie van de wijkinfopunten. Het versterken van de wijkinfopunten op de andere punten kan binnen de reguliere middelen worden gerealiseerd.

2.2.2

Sociaal wijkteams

De Sociaal wijkteams hebben een belangrijke rol wat betreft het versterken van de leefbaarheid in de buurt. Zij zetten in op het vergroten van participatie, onderlinge cohesie en betrokkenheid. Ook kunnen inwoners, als er sprake is van een uitgebreidere ondersteuningsbehoefte, terecht bij het Sociaal wijkteam. Er zijn in Lelystad vier Sociaal wijkteams. Elk stadsdeel heeft een Sociaal wijkteam bestaande uit de volgende partijen en expertises: 6


    

Welzijn Lelystad (coördinatie en opbouwwerk) MDF (maatschappelijk werk/ouderenadviseur) Icare/Woonzorg Flevoland (wijkverpleegkundigen) Ggz specialist MEE IJsseloevers.

Er is daarmee in de teams deskundigheid aanwezig wat betreft ouderen, mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking en mensen met ggz problematiek. Welzijn Lelystad is verantwoordelijk voor de coördinatie binnen en tussen de teams. Het Sociaal wijkteam heeft als kerntaken: - zelf signaleren (signaalfunctie in de wijk) en reageren op signalen van buurtbewoners, politie, school, etc. - in overleg met betrokkene (en familie/mantelzorger) opstellen van een ondersteuningsplan waarin in beeld is gebracht wat de problematiek is, wat de cliënt zelf gaat doen en welke ondersteuning vanuit de sociale infrastructuur mogelijk en nodig is. - begeleiden van mensen naar een voorziening (richting algemene voorzieningen en als het nodig is richting specifieke voorzieningen). - algemene regie houden op het ondersteuningsplan en het houden van follow-up gesprekken. Een medewerker van het sociaal wijkteam blijft vast aanspreekpunt voor betrokkenen en partijen die betrokken zijn bij de ondersteuning. - zorgen voor een goede afstemming met het CJG en het Jeugd- en Gezinsteam. Als er een kind bij betrokken is, dan vindt altijd afstemming plaats met het CJG of het Jeugd- en Gezinsteam. Als het zwaartepunt bij de ouder/volwassene ligt, dan zorgt het Sociaal wijkteam voor het ondersteuningsplan en de regisseur. Als het zwaartepunt bij het kind ligt, dan zorgt het Jeugd- en Gezinsteam voor een ondersteuningsplan en de regisseur. Het Sociaal wijkteam werkt samen met allerlei andere partijen in de wijk zoals politie, Centrada en de hoofdaannemers voor ondersteuning thuis en dagbesteding. Naast deze partijen vindt er ook afstemming plaats met bijvoorbeeld het Meldpunt OGGz1 voor wat betreft maatschappelijke opvang en beschermd wonen en met Veilig Thuis voor wat betreft kindermishandeling/huiselijk geweld. Verder wordt er nauw samengewerkt met de gemeentelijke Wmo consulenten, die zorgen voor de afhandeling van de aanvragen voor woon-, rol- en vervoersvoorzieningen. Voor de Sociaal wijkteams waren 2014 en 2015 bijzondere en drukke jaren. In 2014 zijn gesprekken gevoerd met vrijwel alle 1.200 cliënten die overgingen van de AWBZ naar de Wmo. Vanaf 1-1-2015 zijn de wijkinfopunten/Sociaal wijkteams de toegang voor alle Wmo aanvragen geworden. Dit betekent dat vanaf die datum ook alle (nieuwe) aanvragen voor bijvoorbeeld rolstoelen, regiotaxi en huishoudelijke ondersteuning via de Sociaal wijkteams verlopen. De inschatting is dat er op jaarbasis in totaal 3.850 gesprekken worden gevoerd door de sociale wijkteams. Tabel 1: raming aantal ondersteuningsgesprekken 2016 Sociaal wijkteams Aantal gesprekken Aantal aanmeldingen/aanvragen 2700 Aantal follow up gesprekken 1150 Totaal 3.850

1

Er is een regionaal Meldpunt OGGz. Dit kan gebeld worden (door de wijkteams) in geval van: dak en thuisloosheid (inclusief zwerfjongeren); zorgmijdend gedrag en/of complexe problematiek op het gebied van OGGZ of verslavingszorg; dreigende dak/thuisloosheid (overlast) en complexe problematiek die hieraan gerelateerd kan zijn; vermoeden van zware psychiatrie in combinatie met verslaving en vaak ook nog zorgmijdend gedrag. Vangnet en Advies, Centrale toegang van dak en thuislozen zijn opgegaan in het Meldpunt OGGz.

7


In de Wmo 2015 is bepaald dat het college voor maatwerkvoorzieningen een beschikking moet afgeven. De beschikking moet zijn gebaseerd op een onderzoek naar behoeften, persoonskenmerken, mogelijkheden om op eigen kracht zaken te regelen, mogelijkheden om gebruik te maken van algemene voorzieningen, inzicht in de hoogte van de eigen bijdrage e.d. Op basis hiervan kan een aanvraag voor een maatwerkvoorziening worden gedaan en het college moet daarop binnen twee weken een beschikking afgeven. De sociale wijkteams stellen ondersteuningsplannen op en deze plannen kunnen worden aangemerkt als het onderzoek zoals in de wet omschreven. Als er in het ondersteuningsplan maatwerkvoorzieningen zijn opgenomen, dan kan dit omgezet worden in een aanvraag die binnen twee weken moet leiden tot een beschikking. In complexe gevallen waarbij het gaat om woon- of vervoersvoorzieningen en deze termijn niet wordt gehaald, wordt een vertragingsbericht verstuurd. De klant kan daarbij kiezen voor een persoonsgebonden budget (pgb) of zorg in natura (ZIN). Als het om ZIN gaat wordt in het ondersteuningsplan en de beschikking de “wat” vraag beantwoord. Het is vervolgens aan de aanbieder om samen met de klant te bepalen “hoe” de ondersteuning wordt ingevuld. Er is aldus ruimte voor de aanbieders/ professionals om flexibel invulling te geven aan de ondersteuningsvraag. Het is daarmee als het om ZIN gaat geen beschikking waarin het aantal uren wordt genoemd, maar een beschikking waarin het resultaat wordt beschreven, zoals “een schoon en leefbaar huis” of “een zinvolle dagbesteding”. Wij organiseren dit proces zo ”lean” mogelijk waarbij onnodige stappen zoveel mogelijk worden voorkomen. Als het gaat om een pgb, dan moet de klant, in aanvulling op het ondersteuningsplan, een pgb budgetplan maken waarin het aantal uur/dagdelen is opgenomen. Medio 2015 hebben we opnieuw gekeken naar het functioneren van de sociale wijkteams. De evaluatie is als bijlage bij deze nota gevoegd. De belangrijkste bevindingen zijn: De leden van de Sociaal wijkteams zijn inhoudelijk zeer gedreven en betrokken. Er is binnen de teams voldoende expertise beschikbaar voor de verschillende ondersteuningsvragen die bij de wijkteams binnenkomen; de expertise van de generalisten wordt goed benut. Het verdient aanbeveling de toegang te versterken (zie paragraaf Wijkinfopunten). Als dit goed is geregeld en eenvoudige vragen daar worden afgehandeld, dan is de huidige formatie van de Sociaal wijkteams toereikend om de meer complexe ondersteuningsvragen op te pakken en de nodige follow up gesprekken te voeren. Er kan meer efficiënt gebruik worden gemaakt van allerlei bestaande activiteiten en voorzieningen. Er zijn bijvoorbeeld allerlei (patiënten)organisaties die voorlichtingsactiviteiten organiseren waar bezoekers van het wijkteam naar verwezen kunnen worden. Het is daarom zinvol in beeld te hebben wat waar wordt georganiseerd zodat de wijkteams inwoners, waarvoor dit interessant is, hiernaar kunnen verwijzen. Het is belangrijk om de afstemming tussen Sociaal wijkteams, CJG en Jeugd- en gezinsteams verder te versterken. In 2016 zal ook ingezet worden op een verdere versterking tussen Wmo en Participatiewet. Er zal hierbij o.a. worden gekeken naar de samenwerking en afstemming tussen de Sociaal wijkteams en de participatiecoaches van de gemeente. Met ingang van 2015 is de formatie van de Sociaal wijkteams uitgebreid. Voor deze uitbreiding is een budget van € 280.000,- beschikbaar gesteld. Wij willen voor 2016 hetzelfde bedrag beschikbaar stellen zodat de formatie op peil gehouden kan worden. Voor 2016 ziet de formatie er dan als volgt uit:

8


Tabel 2: inzet formatie per Sociaal wijkteam* inzet per wijkteam week

per

Inzet regulier gefinancierd

Extra inzet/extra financieren

WL coördinator WL opbouwwerk

24 uur (0,67 fte) 16 uur (0,45 fte)

18 uur 16 uur

6 uur 0 uur

Ggz specialist

16 uur (0,45 fte)

-

16 uur

MDF maatschappelijk werk MDF ouderenadviseur Icare/WZF wijkverpleegkundige

16 uur (0,45 fte) 16 uur (0,45 fte) 16 uur (0,45 fte)

4 uur 16 uur 16 uur

12 uur 0 uur 0 uur

MEE

30 uur (0,83 fte)*

30 uur

0 uur

Totaal

134 uur (3,72 fte)

100 uur (2,78 fte)

34 uur (0,94 fte)

te

* bruto-uren op basis van berekening HHM * voor MEE betekent dit de afgesproken inzet van 24 uur per week

Een Sociaal wijkteam bestaat uit 3,7 fte’s.

2.2.3

Cliëntondersteuning

Cliëntondersteuning maakt integraal onderdeel uit van de Sociaal wijkteams. Binnen de Sociaal wijkteams is deskundigheid en capaciteit aanwezig om de inwoners goed te ondersteunen en - als het nodig is - in overleg met hen een ondersteuningsplan te maken. Ook zijn er afspraken gemaakt over een eventuele second opinion. Mocht een klant het niet eens zijn met het ondersteuningsplan, dan zal er vanuit het wijkteam een gesprek worden geregeld met een ander lid van een Sociaal wijkteam. Op deze manier is de onafhankelijkheid geborgd. Bij de decentralisatie is de inzet van MEE IJsseloevers onder de gemeentelijke verantwoordelijkheid komen te vallen. De activiteiten van MEE zijn wat betreft volwassenen vrijwel geheel geïntegreerd binnen de Sociaal wijkteams (voor de inzet van MEE binnen de jeugdzorg wordt verwezen naar het Uitvoeringsplan dat voor jeugd wordt opgesteld). Er is in het kader van de cliëntondersteuning een aantal specifieke diensten beschikbaar zoals: a. Tolkdiensten bij taalproblemen Er komen soms inwoners bij het Sociaal wijkteam waarmee vanwege de taal geen communicatie mogelijk is. Het uitgangspunt is dat mensen zoveel mogelijk zelf verantwoordelijk zijn voor het zorgen voor een vertaler (bijv. familielid of iemand uit de eigen gemeenschap). In een aantal situaties blijkt dit niet te lukken en is een tolk noodzakelijk om tot een goed ondersteuningsplan te komen. Wij zullen voor 2016 € 6.000,- reserveren voor het inhuren van deze tolkdiensten door de Sociaal wijkteams. Deze zullen alleen worden ingezet als andere opties niet mogelijk zijn. b. Anonieme hulp op afstand De gemeente is op grond van de Wmo 2015 verplicht anonieme hulp op afstand (telefoondienst) te bieden. Wij maken hiervoor gebruik van Stichting Sensoor. Meer informatie hierover is te vinden op www.sensoor.nl. Deze stichting biedt met inzet van professionele vrijwilligers 24 uur per dag en 365 dagen per jaar anonieme hulp op afstand. De VNG maakt namens de gemeenten afspraken met Sensoor over hun inzet. De kosten hiervan worden verrekend in de rijksbijdrage die we voor de Wmo ontvangen. Er zullen nadere afspraken worden gemaakt met Sensoor over het aansluiten bij de lokale structuur zodat bellers eventueel doorverwezen kunnen worden naar hulp/ondersteuning vanuit bijvoorbeeld de Sociaal wijkteams. c. Doventolk Met de decentralisaties in 2015 is de doventolk onder de gemeentelijke verantwoordelijkheid komen te vallen. Ook voor dit onderdeel heeft de VNG namens de gemeenten afspraken gemaakt waarbij wij 9


aansluiten. De kosten hiervan worden verrekend in de rijksbijdrage die we voor de Wmo ontvangen. Inwoners met gehoorproblemen kunnen op basis van de landelijke afspraken een aantal keren per jaar gratis gebruik maken van deze tolkdiensten. d. Juridische ondersteuning MDF (sociaal raadslieden) en MEE werken samen en verlenen juridische ondersteuning aan mensen met een laag inkomen en/of mensen met een beperking. Voorbeelden zijn het helpen bij een aanvraag voor huurtoeslag of het helpen bij problemen rond de zorgverzekering. e. Ondersteuning bij financiële problemen De vraag naar ondersteuning bij financiële problemen is groot. Het Sociaal wijkteam wordt regelmatig geconfronteerd met financiële problematiek onder hulpvragers. Het komt vaak voor dat als iemand met een ondersteuningsvraag komt, er ook sprake is van financiële problematiek. Wij willen daarom extra investeren aan de voorkant. Daarom wordt vanaf 1 januari 2016 in de wijk ondersteuning bij financiële problemen geboden, aansluitend bij de Scoiale wijkteams. Dit is dan in de vorm van een voorportaal waar bewoners binnen kunnen lopen voor advies of ondersteuning bij vragen op financieel gebied, het invullen van formulieren of het doornemen van een brief. Dit voorportaal wordt bemand door vrijwilligers van MDF, IDO en Humanitas en gecoördineerd door de afdeling Schuldhulpverlening van de MDF. Tevens worden er trainingen georganiseerd waarbij bewoners o.a. leren hun financiën te ordenen of leren omgaan met een huishoudboekje. Ook kunnen de medewerkers van de Sociaal wijkteams hier terecht met vragen op financieel gebied. Door eerder te signaleren en te ondersteunen verwachten we dat minder curatieve schuldhulpverleningstrajecten nodig zijn. In het voorportaal zal o.a. samengewerkt worden met de consulenten van Centrada, de coaches van de afdeling WIZ en de sociaal raadslieden van MDF. Naast de hiervoor genoemde cliëntondersteuning die vooral individueel gericht is, zijn er ook allerlei organisaties die zich meer richten op (specifieke) groepen, zoals de MS vereniging, Ypsilon, Inloophuis Passie en het GOL. Het GOL heeft binnen de cliëntondersteuning een aantal specifieke taken zoals: adviseren van de gemeente over fysieke toegankelijkheid van de openbare ruimte. afvaardigen van vertegenwoordigers in de Wmo Cliëntenraad, inclusief het adviseren/ondersteunen van deze vertegenwoordigers. organiseren van voorlichtingsbijeenkomsten voor diverse aandachtsgroepen. ontwikkelen van een voorlichtingsagenda. Het is wenselijk dat informatie over het aanbod van (patiënten)organisaties bij inwoners en de Sociaal wijkteams bekend is. De sociaal wijkteams kunnen de inwoners waarvoor dit relevant is, dan gericht verwijzen. In dit kader is het raadzaam een voorlichtingsagenda te maken met alle voorlichtingsactiviteiten zodat deze beter op elkaar afgestemd en beter benut kunnen worden. Herhalingen kunnen hiermee worden voorkomen en organisaties kunnen worden samengebracht rond een onderwerp. Het ontwikkelen van een dergelijke voorlichtingsagenda en de afstemming hieromtrent kan worden ondergebracht bij het GOL. Daarnaast voert het GOL een aantal activiteiten uit in het kader van Agenda 22. De gemeenteraad heeft besloten voor 2016 en 2017 op jaarbasis een subsidie van € 43.000,- aan het GOL beschikbaar stellen zodat het GOL deze taken uit kan (blijven) voeren. Na 2017 zal de subsidiering van het GOL in principe vanuit de rijksbijdrage Wmo worden geregeld. Cliëntenraad De Wmo Cliëntenraad adviseert gevraagd en ongevraagd over het Wmo beleid. De cliëntenraad heeft een belangrijke en nuttige rol binnen ons Wmo beleid en de implementatie hiervan. Er is een adviesraad voor de Participatiewet en er inmiddels ook een cliëntenraad voor de jeugdhulp geïnstalleerd. Wij zullen in de tweede helft van 2016 de werking van deze cliëntenraden evalueren en op basis daarvan bepalen of en in welke mate het wenselijk is deze adviesraden samen te voegen tot één adviesraad voor het sociaal domein. 10


Wijkinfopunten/Sociaal wijkteams/cliëntondersteuning Inzet 2016 Wijkinfopunten: a. Er wordt vanuit de rijksbijdrage Wmo € 175.000,- gereserveerd voor uitbreiding van de formatie van de wijkinfopunten. b. Er worden laagdrempelige voorportalen met vrijwilligers gerealiseerd. Dit wordt binnen de reguliere middelen geregeld. c. De vindbaarheid en uitstraling van de wijkinfopunten wordt verbeterd. Dit wordt binnen de reguliere middelen geregeld. Sociaal wijkteams/cliëntondersteuning: d. De Sociaal wijkteams worden toegerust om hun taken goed uit te voeren. Er wordt hiervoor voor 2016, evenals in 2015, vanuit de rijksbijdrage Wmo € 280.000,gereserveerd om de capaciteit op voldoende niveau te houden. e. De toegangen voor de Wmo en Jeugdhulp worden meer op elkaar afgestemd. f. Er wordt voor 2016, evenals in 2015, vanuit de rijksbijdrage Wmo € 350.000,gereserveerd voor inzet van MEE binnen de Sociaal wijkteams; daarnaast is er vanuit de rijksbijdrage Wmo € 400.000,- gereserveerd voor inzet van MEE binnen de CJG’s). g. De inzet van MEE IJsseloevers is voor wat betreft de Wmo geheel geïntegreerd binnen de Sociale wijkteams. h. Er is vanaf 1-1-2016 een laagdrempelig voorportaal beschikbaar voor ondersteuning bij financiële problematiek. Hiervoor wordt vanuit de rijksbijdrage Wmo € 85.000,beschikbaar gesteld. i. Inwoners kunnen voor de anonieme hulp op afstand gebruik maken van Sensoor. Er worden nadere afspraken gemaakt over de aansluiting van Sensoor bij de lokale inzet. j. Inwoners met gehoorproblemen kunnen gebruik maken van een doventolk. k. Er wordt vanuit de rijksbijdrage Wmo € 6.000,- gereserveerd voor het inhuren van tolkdiensten door de Sociaal wijkteams bij taalproblemen. l. In de tweede helft van 2016 wordt onderzocht of het gewenst is de cliëntenraden voor Wmo, Jeugdhulp en Participatiewet samen te voegen.

2.3 Wijkvoorzieningen/welzijnswerk We willen dat mensen meer participeren en meer bij elkaar betrokken zijn. De wijkvoorzieningen en de activiteiten die daar plaatsvinden spelen daarin een belangrijke rol en zijn daarmee een essentieel onderdeel van de basisinfrastructuur voor de Wmo. De gemeente is op grond van de nieuwe Wmo verantwoordelijk voor de ondersteuning van inwoners met dementie, inwoners met een lichamelijke of verstandelijke beperking en mensen met psychiatrische aandoeningen. Wij willen dat er in de wijken meer laagdrempelige (dag)activiteiten voor deze aandachtsgroepen worden georganiseerd. Dit past bij het uitgangspunt dat alle inwoners zoveel mogelijk mee kunnen doen. Ook kunnen deze activiteiten dichtbij een goed alternatief zijn voor ondersteuning thuis of voor reguliere dagbesteding. In 2015 is een start gemaakt met het ontwikkelen van activiteiten voor de nieuwe aandachtsgroepen. Zo worden er bijeenkomsten georganiseerd waarbij partners van dementerenden bij elkaar komen en er tegelijkertijd een activiteit is voor de dementerenden. In 2016 willen we hier verder invulling aan geven. Gezien de problematiek van deze groepen is, naast de inzet van vrijwilligers, een bepaalde mate van professionele begeleiding nodig. Wij zullen, gezien het belang van deze activiteiten, voor 2016 (evenals 2015) een bedrag van € 150.000,- reserveren voor het ontwikkelen en realiseren van laagdrempelige activiteiten voor deze nieuwe aandachtsgroepen. Lelystad beschikt over diverse wijkvoorzieningen waar deze activiteiten voor en door buurtbewoners kunnen worden georganiseerd, waaronder een aantal buurthuizen. Er zijn in Lelystad nog zeven 11


buurthuizen die bestuurd worden door vrijwillige besturen. Het Palet heeft een verenigingsstructuur, de anderen zijn stichtingen. Buurthuis Palet

Subsidie 2016 € 12.150,-

Onderdeel MFA nee

Betaald beheer nee

Bever

ja

ja

Brink

ja

nee

nee

nee ( alleen bij activiteit)

Joon

ja

ja

Krakeling

ja

ja

ja

ja

Dukdalf

€ 14.000,-

Windhoek

€ 5.650

Het is belangrijk dat de wijkgebouwen toegankelijk en beschikbaar zijn voor activiteiten voor buurtbewoners waaronder de nieuwe aandachtsgroepen. Er wordt daarom tijdelijk extra ingezet op de kwaliteit van het beheer van de wijkvoorzieningen zodat de verschillende aandachtsgroepen kunnen worden ontvangen. Hiervoor zijn vanuit het transitiefonds middelen beschikbaar gesteld. Ook is het in dit kader van belang dat buurthuisbesturen en de programmabeheerders van de MFA’s goed met elkaar samenwerken zodat de wijkvoorzieningen ook beschikbaar zijn voor activiteiten van wijkbewoners en optimaal worden gebruikt. Tenslotte verdient het aanbeveling De Dukdalf te moderniseren en te onderzoeken of deze doorontwikkeld kan worden tot een MFA light. Op dit moment vinden in dit buurthuis weinig tot geen activiteiten plaats. De organisaties (waaronder de Sociaal wijkteams) zijn nu gehuisvest in een schoolgebouw. Een buurthuis of MFA moet het bruisend hart van een gebied zijn. Om dit te realiseren is het nodig te investeren in de Dukdalf om hiervan een centrum te maken voor en door bewoners. De mogelijkheden hiertoe zullen nog nader worden onderzocht. Laagdrempelige activiteiten in de wijk Inzet 2016: a. Er wordt onderzocht of De Dukdalf kan worden doorontwikkeld tot een MFA light. b. Er wordt ingezet op een goede samenwerking tussen buurthuisbesturen en programmabeheerders van de MFA’s. c. Er worden in 2016 in de wijkvoorzieningen laagdrempelige activiteiten aangeboden voor mensen met een lichamelijke, verstandelijke, psychische beperking en/of dementie. d. Voor de invulling hiervan wordt, evenals in 2015, vanuit de rijksbijdrage Wmo € 150.000,gereserveerd. Invulling hiervan vindt plaats o.b.v. plannen in te dienen door burgers of partijen.

2.4 Mantelzorgondersteuning Het beroep op de mantelzorg zal in de komende tijd, gezien alle ontwikkelingen, verder blijven toenemen. Wanneer wij voldoende ondersteuning bieden aan mantelzorgers kunnen zij langer en beter voor hun naaste blijven zorgen en zal er minder professionele inzet nodig zijn. Wij willen prioriteit blijven geven aan het versterken van de mantelzorgondersteuning. Dit is niet alleen een verantwoordelijkheid van de gemeente maar ook van de zorginstellingen die via hun cliënten direct of indirect te maken hebben met mantelzorgers.

12


Ondersteuningsplannen Mantelzorgers worden door de leden van de Sociaal wijkteams betrokken bij de keukentafelgesprekken. Bij nieuwe ondersteuningsvragen wordt de mantelzorger standaard betrokken. Het systeem waar de Sociaal wijkteams mee werken (WIZportaal) is uitgebreid met een module waar ook de mantelzorger(s) en eventuele zorgvrijwilligers in opgenomen kunnen worden. Hiermee is het mogelijk om niet alleen doelen te formuleren voor de hulpvrager maar ook voor de mantelzorger(s) en waar nodig een zorgvrijwilliger te koppelen aan het gezin. Hierin loopt Lelystad voorop. Ook het Steunpunt Mantelzorg werkt met ditzelfde systeem. Hierdoor kan de ondersteuning van de mantelzorger snel door het steunpunt worden opgepakt en waar nodig een zorgvrijwilliger worden gematcht en ook de voortgang worden bewaakt. Versterking mantelzorgondersteuning o.b.v. nota informele zorg De raad heeft op 19 maart 2013 de nota informele zorg vastgesteld. Op grond daarvan is besloten om de inzet van het mantelzorgsteunpunt uit te breiden en hiervoor jaarlijks € 80.000,- extra beschikbaar te stellen (vanuit de rijksbijdrage voor de Wmo 2015). De vraag naar mantelzorgondersteuning is in de afgelopen jaren toegenomen en de verwachting is dat deze toename zich in de komende jaren voort zal blijven zetten. Mantelzorgondersteuning is een brede verantwoordelijkheid. Het steunpunt zet zich dan ook in om andere (zorg)partijen bewust te maken van deze gezamenlijke verantwoordelijkheid. Gezien de toenemende vraag en het belang van goede mantelzorgondersteuning zal de genoemde € 80.000,structureel in de Wmo begroting worden opgenomen. Mantelzorgconvenant Op 17 maart 2014 is door de gemeente met verschillende zorgen welzijnspartijen een mantelzorgconvenant gesloten. Medio 2014 is het convenant ook namens alle huisartsen ondertekend. Partijen die zijn aangesloten bij het mantelzorgconvenant hebben verschillende thema’s waaraan zij gezamenlijk willen werken. In 2015 is onder andere een mantelzorgverwijskaart gemaakt. Dit is een instrument dat wordt gebruikt om het samenspel tussen formele en informele zorg te versterken. Op dit moment wordt gewerkt aan een instrument waarmee de mantelzorgbelasting gemeten kan worden. Het doel is dat iedere aangesloten organisatie hiermee gaat werken, zodat de belasting van mantelzorgers op ieder moment gemeten kan worden om overbelasting te voorkomen. Verder is er een overzicht gemaakt van arrangementen voor mantelzorgers die door de verschillende partijen worden aangeboden. Het vervolg is om deze meer te clusteren en kennis en expertise (nog meer) met elkaar te gaan delen. Er is sinds het afsluiten van het mantelzorgconvenant duidelijk meer contact gekomen tussen professionals en mantelzorgconsulenten. Er wordt nog nader gekeken naar de mogelijkheid om op termijn een spreekuur te starten waarbij consulenten en zorgprofessionals samen op locatie bereikbaar zijn. Mantelzorgwaardering Inwoners konden tot 2015 vanuit de AWBZ onder bepaalde voorwaarden in aanmerking komen voor een mantelzorgcompliment van maximaal € 200,-. Vanaf 2015 zijn de middelen die hiermee gemoeid waren overgeheveld naar de gemeenten. In de Wmo 2015 staat dat de gemeente jaarlijks een blijk van waardering moet geven aan mantelzorgers. Wij hebben het bedrag dat hiervoor in de nieuwe rijksuitkering Wmo is opgenomen (€ 259.000,-) gereserveerd voor het invullen van de mantelzorgwaardering in Lelystad. In de loop van 2015 is besloten dit vorm te geven middels een Lelystadse Mantelzorgwaardering. Hiermee lopen wij vooruit op andere gemeenten. Mantelzorgers die minimaal drie maanden aaneengesloten en meer dan acht uur per week mantelzorg verlenen aan een thuiswonende inwoner van Lelystad komen in aanmerking voor een Lelypas ter waarde van maximaal € 200,- of een geldbedrag van maximaal € 180,-. Deze vorm van waardering is tot stand gekomen na consultatie van mantelzorgers, de Wmo cliëntenraad en het Steunpunt Mantelzorg. De uitvoering hiervan is belegd bij Welzijn Lelystad (Steunpunt Mantelzorg). Eind 2015/begin 2016 wordt gekeken of deze manier van waarderen voldoende aansluit bij de verwachtingen en behoeften van mantelzorgers. Een belangrijk punt hierbij is dat de mantelzorgers ook daadwerkelijk worden bereikt. Wij zullen voor 2016 hetzelfde bedrag als in 2015 (€ 259.000,-) reserveren voor de mantelzorgwaardering. 13


Respijtzorg Respijtzorg is de tijdelijke en volledige overname van zorg met als doel de mantelzorger een adempauze te geven. Respijtzorg kan verschillende vormen hebben, zoals dagbesteding, een logeervoorziening, ondersteuning thuis of een vrijwilliger die af en toe langskomt. Wij willen daarom de ondersteuning thuis flexibeler en meer in overleg met de mantelzorger organiseren waarbij ook de mogelijkheid wordt geboden de mantelzorger met extra inzet thuis tijdelijk te ontlasten. Ook wordt ingezet op extra vrijwilligers die bijvoorbeeld een rol kunnen spelen bij het ontlasten van mantelzorgers. Daarnaast kan er behoefte zijn aan voorzieningen waar men tijdelijk kan verblijven. In paragraaf 3.5 is dit verder uitgewerkt. Mantelzorgondersteuning Inzet 2016 a. Mantelzorgers worden nadrukkelijk betrokken bij het opstellen van het ondersteuningsplan (is onderdeel van het standaardproces). b. Er wordt in 2016, evenals in 2015, vanuit de rijksbijdrage Wmo € 80.000,- beschikbaar gesteld voor extra inzet door het Steunpunt Mantelzorg (conform de vastgestelde nota informele zorg). c. Er wordt in 2016, evenals in 2015, vanuit de rijksbijdrage Wmo € 259.000,- gereserveerd voor de invulling van mantelzorgwaardering. Op basis van de evaluatie van de inzet 2015, wordt eventueel gekozen voor een aangepaste inzet in 2016. d. In 2014 is het mantelzorgconvenant door een aantal partijen (waaronder de huisartsen) ondertekend. In 2016 wordt dit verder in de praktijk gebracht.

2.5 Vrijwilligerswerk Vrijwilligers zijn van grote waarde voor de stad. Dankzij de inzet van veel vrijwilligers is er extra aandacht voor wie dat nodig heeft en is er een breed scala aan maatschappelijke, culturele en sportieve activiteiten. De gemeente wil zorgen voor zodanige randvoorwaarden dat vrijwilligers zich enthousiast in blijven zetten en drempels worden weggenomen om actief te worden. Vrijwilligerswerk is een onderdeel van het Wmo-beleid. Vrijwilligerswerk draagt bij aan de leefbaarheid en onderlinge cohesie in Lelystad. Ook spelen vrijwilligers een onontbeerlijke rol bij het ondersteunen van meer kwetsbare inwoners en als gevolg van de vergrijzing e.d. zal er in de toekomst een steeds groter beroep op deze vrijwilligers worden gedaan. Ook zullen kwetsbare groepen worden gestimuleerd vrijwilligerswerk te doen. Zo kan vrijwilligerswerk bijdragen aan het vormen van een sterke basis, waarbij inwoners zoveel mogelijk hun eigen verantwoordelijkheid nemen. Er is daarom gekozen om het vrijwilligersbeleid te integreren binnen het Wmo beleid en op te nemen in dit uitvoeringsplan. In de Kadernota Samen Leven, Samen Redzaam is de ambitie uitgesproken dat de gemeente Lelystad ondersteuning zoveel mogelijk laagdrempelig wil organiseren in de eigen leefomgeving van mensen, met behulp van sociale netwerken en (zorg)vrijwilligers in de wijken. Er is daarbij aangegeven dat we het vrijwilligerswerk willen blijven stimuleren waarbij we ons richten op alle bevolkingsgroepen. In deze paragraaf is dit verder uitgewerkt. Visie op vrijwilligerswerk Vrijwilligers spelen een belangrijke rol in het goed laten functioneren van de Lelystadse samenleving. De gemeente wil ervoor zorgen dat vrijwilligers deze functie optimaal kunnen uitvoeren door goede voorwaarden te scheppen. Het doel van het Lelystadse vrijwilligerswerk is dan ook het ondersteunen en versterken van de maatschappelijke betrokkenheid en actieve inzet van inwoners bij wijk en stad en het werken aan persoonlijke ontplooiing en zinvolle tijdsbesteding, waarbij het uitgangspunt is dat ieder op zijn eigen manier volwaardig kan deelnemen aan de samenleving. Het vrijwilligerswerk wordt ingezet om enerzijds de zelfredzaamheid en participatie te vergroten en anderzijds om netwerken rondom personen te vergroten. Daarbij kunnen verschillende vormen van vrijwilligerswerk worden 14


onderscheiden zoals vrijwilligers die er bewust voor kiezen om vrijwilligerswerk te doen, vrijwilligers met een lichte beperking en/of grote afstand tot de arbeidsmarkt voor wie vrijwilligerswerk een manier is om te participeren, opgeleide zorgvrijwilligers en burenhulp. Vrijwilligers doen om diverse redenen vrijwilligerswerk en de aard van het vrijwilligerswerk verschilt dan ook. Het is belangrijk om dit onderscheid in het achterhoofd te houden.

Speerpunten De speerpunten van de gemeente Lelystad op het gebied van vrijwilligerswerk zijn als volgt: 1. Vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties ondersteunen 2. Vrijwilligers en vrijwilligerswerk promoten, stimuleren en waarderen 3. Maatschappelijk betrokken ondernemen stimuleren 4. De inzet van zorgvrijwilligers stimuleren 5. Speciale doelgroepen stimuleren tot het doen van vrijwilligerswerk Hierna volgt een nadere uitwerking per speerpunt. Speerpunt 1: vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties ondersteunen Deze ondersteuning wordt voornamelijk uitgevoerd door Welzijn Lelystad. Zij geven voorlichting en advies over vrijwilligerswerk, toetsen vacatures voor vrijwilligerswerk, houden de vrijwilligersvacaturebank in stand en organiseren netwerkbijeenkomsten en deskundigheidsbevordering voor vrijwilligers. Ook wordt gekeken naar mogelijkheden om krachtkoppels breder in te zetten, waarbij sterke vrijwilligers andere vrijwilligers kunnen coachen en begeleiden. Er wordt ingezet op het anders inrichten van de training en opleiding van vrijwilligers door het opzetten van een vrijwilligersacademy. Hierbij wordt de expertise van verschillende organisaties ingezet en het aanbod voor vrijwilligers geclusterd en uitgebreid. Het Sportsteunpunt is inmiddels toegevoegd aan het Steunpunt Vrijwilligerswerk van Welzijn Lelystad. De samenwerking verloopt erg goed. Hiermee is de ondersteuning van vrijwilligers geclusterd in één organisatie. Vrijwilligersorganisaties kunnen in aanmerking komen voor een subsidie ter ondersteuning van hun activiteiten. In 2015 zijn beleidsregels rondom de vrijwilligerswerksubsidies aangepast waarbij ook administratieve lasten rond aanvragen en verantwoording zijn teruggebracht. De gemeente heeft per 1 januari 2010 een vrijwilligersverzekering afgesloten voor alle vrijwilligers in de gemeente, zodat zij goed verzekerd zijn. Speerpunt 2: vrijwilligers en vrijwilligerswerk promoten, stimuleren en waarderen Om vrijwilligers te werven en te behouden is goede promotie van belang. Welzijn Lelystad is hier met name voor verantwoordelijk. Welzijn Lelystad zet middelen, zoals de vacaturebank, in om vrijwilligerswerk onder de aandacht te brengen en te houden. Ook de gemeente blijft aandacht geven aan vrijwilligerswerk in publicaties en op de website. Er ligt nu ook een belangrijke taak bij de sociale wijkteams om mensen die zij spreken te wijzen op de mogelijkheden om vrijwilligerswerk te doen en aan te zetten tot vrijwilligerswerk. Daarnaast wordt er jaarlijks een aantal evenementen georganiseerd om vrijwilligerswerk te promoten en de waardering naar vrijwilligers te uiten. Zo vindt jaarlijks NL Doet plaats, waarbij Welzijn Lelystad diverse klussen binnenhaalt die inwoners en organisaties die dag uitvoeren. Ook wordt er jaarlijks door de gemeente een activiteit georganiseerd om de waardering voor vrijwilligers te uiten. Speerpunt 3: Maatschappelijk betrokken ondernemen stimuleren Maatschappelijk betrokken ondernemen is een manier voor bedrijven om hun middelen, mensen of kennis in te zetten voor de samenleving. Dit wordt steeds populairder, nu bedrijven hierin een kans zien om iets terug te doen voor de samenleving. Om hierop in te spelen en dit te stimuleren organiseert Welzijn Lelystad, in samenwerking met lokale organisaties en de gemeente, jaarlijks de lokale beursvloer. Bedrijven en organisaties zoeken elkaar hierbij op en bekijken wat ze elkaar te bieden hebben. Er wordt ingezet op het verder vergroten van de bekendheid van de beursvloer. 15


Speerpunt 4: Speciale doelgroepen stimuleren tot het doen van vrijwilligerswerk Het is belangrijk dat ook mensen met een beperking, mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, jongeren en ouderen zoveel mogelijk participeren in de samenleving. Vrijwilligerswerk kan daarbij een goed instrument zijn. Een vrijwilligersplaats kan mensen met een beperking een zinvolle dag invulling geven en biedt hen de mogelijkheid iets terug te doen voor de wijk/buurt. Ook kan dit zinvol zijn om hun directe omgeving te ontlasten. In 2013 is gestart met het organiseren van passende vrijwilligersplaatsen in de nabije omgeving voor mensen met een bijstandsuitkering met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. In 2015 is deze aanpak verbreed tot mensen met een lichte beperking. Dit blijkt succesvol te zijn. Er zijn diverse vrijwilligersplaatsen gerealiseerd en “krachtkoppels” gevormd waarbij de betrokkenen worden begeleid door sterke vrijwilligers. Er is ook aandacht voor het ondersteunen van de organisaties waar de vrijwilligers zijn geplaatst. Wij vinden het belangrijk dat deze vorm van vrijwilligerswerk verder wordt gestimuleerd en beschikbaar blijft voor wijkbewoners met een lichte beperking voor wie participatie niet vanzelfsprekend is. Wij willen daarom ook in 2016 blijven investeren in extra vrijwilligersplaatsen voor mensen met een lichte beperking. Voor een deel van deze groep is vrijwilligerswerk een opstap naar reguliere arbeid, met behoud van uitkering. Vrijwilligerswerk is voor hen een belangrijk instrument om de afstand tot de arbeidsmarkt te verkleinen. Vrijwilligerswerk kan voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt een stap zijn in het re integratieproces richting werk. In de nota “tegenprestatie” die eind 2015 verschijnt zal dit verder worden uitgewerkt. Het is hierbij van belang voor de bemiddeling van vrijwilligers zoveel mogelijk aan te sluiten bij het Steunpunt Vrijwilligerswerk zodat partijen zoveel mogelijk vanuit één punt worden benaderd voor vrijwilligersplaatsen. Jongeren zijn de vrijwilligers van de toekomst. Vanaf het schooljaar 2014/2015 is de verplichte maatschappelijke stage, die jongeren moest interesseren voor vrijwilligerswerk, door het Rijk afgeschaft. Het is echter wel belangrijk om jongeren actief te blijven enthousiasmeren voor vrijwilligerswerk. Daarom bespreekt Welzijn Lelystad in de tweede helft van 2015 met de scholen van het voortgezet onderwijs hoe hier verder invulling aan kan worden gegeven. De prioriteit om hier wel/geen invulling aan te geven ligt bij het onderwijs. Ongeacht de uitkomst heeft Welzijn Lelystad het op de werkagenda staan om te bekijken op welke wijze de aandacht van jongeren voor vrijwilligerswerk kan worden vergroot. Gepensioneerden zijn een belangrijke vrijwilligersgroep. Het is een groep die na hun pensioen meer tijd heeft om middels vrijwilligerswerk actief te blijven in de maatschappij. Ook kan hiermee de onderlinge betrokkenheid worden vergroot. Deze groep wordt als gevolg van de vergrijzing steeds groter en daarom is het van belang deze groep te interesseren voor vrijwilligerswerk. Er ligt hierbij een belangrijke taak bij werkgevers, om hen te informeren en ruimte te bieden om naast hun werk vrijwilligerswerk te doen. Ook kan er tijdens evenementen zoals de dag van de ouderen aandacht worden gegeven aan vrijwilligerswerk. Tot slot moeten er vrijwilligersklussen worden aangeboden die voor senioren interessant zijn. Welzijn Lelystad heeft de taak om hierbij te ondersteunen. Speerpunt 5: De inzet van zorgvrijwilligers stimuleren Er zal een steeds groter beroep worden gedaan op (zorg)vrijwilligers. Wij willen daarom extra inzetten op begeleiding van vrijwilligers en het bemiddelen tussen vraag en aanbod. Welzijn Lelystad is met zorgpartijen in overleg over de toenemende vraag naar zorgvrijwilligers en de wijze waarop hieraan voldaan kan worden. In 2014 werd er € 414.000,- ingezet voor het vrijwilligerswerk. Met ingang van 2015 is er vanuit de rijksuitkering Wmo 2015 € 200.000,- extra geïnvesteerd in het vrijwilligerswerk:

16


-

er is € 150.000,- ingezet voor het realiseren van extra vrijwilligersplaatsen voor mensen met een (lichte) beperking; - er is € 50.000,- ingezet voor extra bemiddeling, training, opleiding en plaatsing van vrijwilligers. Gezien het belang van het vrijwilligerswerk willen we deze extra inzet in 2016 continueren. In totaal is er daarmee in 2016 vanuit de gemeente € 614.000,- beschikbaar zijn voor het ondersteunen van vrijwilligerswerk: - € 150.000,- voor subsidiering van vrijwilligersorganisaties door de gemeente (ter ondersteuning en waardering); - € 150.000,- voor het realiseren van extra vrijwilligersplaatsen voor mensen met een (lichte) beperking; - € 295.755,- voor het Steunpunt Vrijwilligerswerk (incl. € 50.000,- voor extra bemiddeling e.d.); - € 21.217,- voor de vrijwilligersverzekering. Vrijwilligerswerk Inzet 2016: a. Er wordt ingezet op de volgende speerpunten ter versterking van het vrijwilligerswerk: Vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties ondersteunen Vrijwilligers en vrijwilligerswerk promoten, stimuleren en waarderen Maatschappelijk betrokken ondernemen stimuleren De inzet van zorgvrijwilligers stimuleren Speciale doelgroepen stimuleren tot het doen van vrijwilligerswerk b. De extra inzet 2015 vanuit de rijksbijdrage Wmo wordt in 2016 gecontinueerd: € 150.000,voor vrijwilligersplaatsen voor mensen met een beperking en € 50.000,- voor bemiddeling van (zorg) vrijwilligers. c. De bemiddeling van vrijwilligers wordt zoveel mogelijk gecoördineerd vanuit één punt (Steunpunt vrijwilligerswerk).

2.6 Taalontwikkeling In Lelystad is sinds enige jaren het Huis voor Taal actief. Het Huis voor Taal is een samenwerkingsverband van verschillende organisaties als bibliotheek, vluchtelingenwerk Welzijn Lelystad en stichting Samenspraak dat allerlei taaltrainingen aanbiedt voor alle bewoners die dat nodig hebben. De samenwerking maakt een doorlopende taalontwikkeling mogelijk waarbij alle benodigde facetten aan bod komen die nodig zijn om mee te kunnen doen in de samenleving. Het Huis voor Taal richt zich zowel op inwoners met een andere herkomst als op analfabeten. Voor een zelfstandig functioneren is het belangrijk dat mensen zich kunnen redden met de Nederlandse taal. Voor de zelfredzaamheid is het gewenst hier al op vroege leeftijd of gelijk bij aankomst in te investeren. Inwoners die de taal beheersen kunnen eerder zelfstandig de weg vinden in de samenleving. Ook kunnen de Sociaal wijkteams de ondersteuning beter organiseren, afspraken maken en communiceren als mensen de Nederlandse taal beheersen. Gezien het belang van de taal voor zelfredzaamheid wordt vanuit de rijksbijdrage Wmo € 30.000 gereserveerd voor taalontwikkeling. Taalontwikkeling Inzet 2016: a. Er wordt vanuit de rijksbijdrage Wmo € 30.000 gereserveerd voor taalontwikkeling (Huis voor Taal).

17


2.7 Stimuleren en ondersteunen bewonersinitiatieven In de Wmo staat zelfredzaamheid centraal. Mensen regelen nu al heel veel zelf, met familie, de buurt of de kerk. Wij willen bewonersinitiatieven stimuleren en eventueel (tijdelijk) ondersteunen zodat deze daadwerkelijk zoveel mogelijk op eigen kracht gaan draaien. Wij zullen daarom in 2016 extra inzetten op het faciliteren, stimuleren en ondersteunen van bewonersinitiatieven. De gemeenteraad heeft besloten daar tijdelijk vanuit het Transitiefonds middelen voor beschikbaar te stellen. In dat kader zal een ideeënmakelaar worden aangesteld. Er zijn vanuit de gemeente diverse regelingen gericht op het ondersteunen en stimuleren van bewonersinitiatieven zoals Mensen maken de Buurt, regeling Buurtbudget e.d. We zullen deze op elkaar afstemmen zodat voor inwoners duidelijk is waar ze terecht kunnen en de regelingen efficiënt en in samenhang worden ingevuld. Bewonersinitiatieven Inzet 2016: a. Er wordt in 2016 extra ingezet op het ondersteunen en tot ontwikkeling brengen van nieuwe (bewoners)initiatieven. Hiervoor zijn extra middelen beschikbaar vanuit het Transitiefonds (€ 80.000,- voor een Ideeënmakelaar en 240.000,- voor initiatieven, waarvan € 80.000 in 2016 in te zetten). b. De verschillende regelingen gericht op het stimuleren van bewonersinitiatieven worden op elkaar afgestemd en efficiënt en in samenhang ingevuld.

2.8 Algemeen maatschappelijk werk / preventie ggz problematiek Algemeen maatschappelijk werk Het algemeen maatschappelijk werk wordt door MDF uitgevoerd vanuit de gezondheidscentra. Hierbij wordt nauw samengewerkt met huisartsen. Er wordt hulp geboden bij psychosociale problematiek zoals relatieproblemen, psychische problemen, verwerkingsproblemen e.d. Er wordt oplossingsgericht gewerkt en hulpverlening is in principe kortdurend. Er worden concrete doelen gesteld waarbij naar mogelijkheden wordt gezocht om problemen zoveel mogelijk zelf of met hulp van de omgeving op te lossen. Ook is een algemeen maatschappelijk werker een vast lid van de Sociaal wijkteams. Wij zullen in de loop van 2016 nader onderzoeken of het gewenst is de koppeling met Sociaal wijkteams verder te versterken door bijvoorbeeld het maatschappelijk werk ook (gedeeltelijk) in de Mfa’s te huisvesten. Preventie ggz problematiek. Het is belangrijk dat mensen met psychische klachten vroeg gesignaleerd en preventief behandeld worden. Dit voorkomt nieuwe gevallen van psychische problematiek en vermindert het aantal mensen met chronische problematiek. In het kader daarvan voert Indigo Centraal preventieactiviteiten uit op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg. Indigo Centraal richt zich onder andere op (publieks)voorlichting en deskundigheidsbevordering wat betreft specifieke psychische aandoeningen. We zien dat bij ggz cliënten vaak sprake is van sociale eenzaamheid waarbij een ondersteunend netwerk ontbreekt. Het is daarom belangrijk om in te zetten op het versterken van netwerken. Hiermee kunnen depressie en andere gezondheidsklachten op lange termijn worden voorkomen. Welzijn Lelystad voert activiteiten uit, zoals het project “Gewoon Bijzonder”, die specifiek gericht zijn op het bevorderen van de zelfredzaamheid en participatie van mensen met psychische klachten. Belangrijk hierbij is dat mensen gestimuleerd worden deel te nemen aan reguliere activiteiten in de wijk. Het project “Gewoon Bijzonder” is gericht op mensen, die als gevolg van eenzaamheid, psychische problemen, armoede, overbelasting of andere redenen, aan de zijlijn staan. Het project is bedoeld om mensen nét dat duwtje in de rug te geven dat nodig is om in contact te komen met anderen.

18


Maatschappelijk werk/preventie ggz problematiek Inzet 2016: a. Het algemeen maatschappelijk werk blijft beschikbaar in alle gezondheidscentra. b. Er wordt in 2016 bekeken op welke wijze de koppeling tussen de Sociaal wijkteams en het maatschappelijk werk versterkt kan worden. c. Er worden extra (welzijns)activiteiten georganiseerd gericht op zelfredzaamheid van mensen met ggz problematiek.

2.9 Vervoer We hebben aangepast vervoer voor diverse doelgroepen: leerlingenvervoer, Wmo vervoer (regiotaxi) en vervoer van en naar de dagbesteding. We willen het vervoer efficiënt organiseren en het gebruik van aangepast vervoer terugbrengen. Dit kan o.a. door het openbaar vervoer zoveel mogelijk toegankelijk te maken voor mensen met een beperking. Het kan hierbij gaan om fysieke toegankelijkheid, maar het kan bijvoorbeeld ook gaan om trainingen aan bepaalde groepen om gebruik te maken van het openbaar vervoer. In dit kader is in 2015 het project “MEE op Weg” gestart. Dit project maakt zelfstandig reizen voor mensen met een beperking mogelijk, waardoor zelfredzaamheid wordt vergroot en sociale contacten en spontane acties mogelijk worden gemaakt. Bovendien levert het een kostenbesparing op als alternatief voor aangepast vervoer. Er is in regionaal verband onderzocht hoe vervoer van en naar dagbesteding efficiënt georganiseerd kan worden. Een van de conclusies is dat het voor de korte termijn het meest efficiënt en werkbaar is om de verantwoordelijkheid voor vervoer neer te leggen bij aanbieders van dagbesteding. Zij kunnen per cliënt bepalen welke vervoersvorm wenselijk/noodzakelijk is. Nu al organiseren deze partijen vaak het vervoer voor cliënten die onder de AWBZ/Wlz blijven vallen. Zij kunnen deze vervoersstromen combineren. Het vervoer van en naar de dagbesteding is daarom onderdeel van de inkoop van dagbesteding en een verantwoordelijkheid van geselecteerde hoofdaannemers voor dagbesteding. Naast het professionele vervoer heeft Lelystad ook “De Opstap”, een vervoersvorm die vrijwel geheel draait op vrijwilligers. De Opstap richt zich op de senioren in Lelystad (55 jaar en ouder) en heeft als doel dat senioren actief blijven in de samenleving en deel blijven nemen aan sociale activiteiten. Dit doen ze door senioren te halen en brengen naar activiteiten en andere bestemmingen binnen Lelystad. Waar nodig worden mensen begeleid, door de inzet van vrijwillige begeleiders. Zowel voor de passagiers als de vrijwilligers geldt dat zij met inzet van De Opstap hun sociale contacten buiten de deur onderhouden en mobiel blijven. Gezien de sociale functie van De Opstap en gezien de besparing die dit oplevert voor het Wmo vervoer, hebben wij met ingang van 2015 € 30.000,- op jaarbasis beschikbaar gesteld voor het in standhouden van deze vorm van vrijwilligersvervoer. De gemeenteraad heeft eind 2014 een amendement aangenomen op grond waarvan jaarlijks € 25.000,- beschikbaar is voor het beschikbaar stellen van gratis vervoersbewijzen voor ritten met het stadsvervoer of met De Opstap ter bestrijding van armoede en eenzaamheid. Deze regeling wordt uitgevoerd door Welzijn Lelystad (sociale wijkteams). Vervoer Inzet 2016: a. Er wordt (evenals in 2015) vanuit de rijksbijdrage Wmo € 10.000,- gereserveerd om het gebruik van het openbaar vervoer voor mensen met een beperking te stimuleren. b. Er wordt voor 2016 (evenals in 2015) vanuit de rijksbijdrage Wmo € 30.000,- beschikbaar gesteld voor het vrijwilligersvervoer van “De Opstap”.

19


c.

Er worden in bepaalde situaties ter bestrijding van armoede en eenzaamheid gratis vervoersbewijzen beschikbaar gesteld. Hiervoor is in 2016, evenals in 2015, € 25.000,- beschikbaar. Dit wordt uit algemene middelen gedekt.

2.10

Scootmobiel- en rolstoelpools

Er zijn verspreid over de stad zeven scootmobielen rolstoelpools gerealiseerd. Wij willen het gebruik hiervan verder promoten. Als blijkt dat de inzet van een rolstoel of scootmobiel nodig/wenselijk is, dan zal in eerste instantie worden verwezen naar de pool. Dit kan vooral een oplossing zijn voor degenen die tijdelijk of incidenteel een rolstoel nodig hebben. De scootmobielen rolstoelpools worden gefinancierd uit de reguliere budgetten die voor scootmobielen en rolstoelen beschikbaar zijn. In 2016 zal het gebruik van de scootmobielen rolstoelpools worden geëvalueerd. Scootmobiel- en rolstoelpools Inzet 2016 a. Het gebruik van de scootmobielen rolstoelpool wordt in 2016 verder gestimuleerd. b. De inzet van de pools wordt in 2016 geëvalueerd.

2.11

Aangepast/beschut wonen

Het (landelijk) beleid is erop gericht dat meer mensen zelfstandig langer zelfstandig blijven wonen. Er zullen in de toekomst steeds minder mensen in een instelling worden opgenomen. Een groot deel van de inwoners kan zelfstandig blijven wonen in een gewone, al dan niet aangepaste woning. Voor een bepaalde groep zal een meer beschutte woonvorm nodig/wenselijk zijn. Voorbeelden hiervan zijn de woningen in de woonzorgzones rond De Hanzeborg, De Uiterton en De Hoven. In deze zones is zorg en welzijn (ontmoeting e.d.) in de directe nabijheid beschikbaar. Er wordt vanaf medio 2015 jaarlijks onderzocht/geactualiseerd welke behoefte er in de toekomst is aan beschutte woonvormen in Lelystad, rekening houdend met het feit dat opname in een instelling als gevolg van de wijziging van de AWBZ/Wlz steeds minder aan de orde zal zijn. In de tweede helft van 2015 zal het gemeentelijk beleid ten aanzien van wonen met zorg/welzijn nader worden geformuleerd. Voor de duidelijkheid: het gaat niet om beschermd wonen; deze term wordt gebruikt als het gaat om specifieke woonvoorzieningen voor mensen met zware ggz problematiek (paragraaf 3.8). Aangepast/beschut wonen Inzet 2016 a. Er wordt (jaarlijks) in beeld gebracht welke behoefte er is aan beschutte woonvormen in Lelystad. Er wordt vanuit de rijksbijdrage Wmo voor 2016 € 6.000,- gereserveerd ter dekking van de kosten van een dergelijk (jaarlijks) onderzoek. b. In de tweede helft van 2015 zal het beleid rond wonen met zorg/welzijn nader worden geformuleerd.

2.12

Gezonde leefstijl

We willen een gezonde gemeente zijn met inwoners die zoveel mogelijk op eigen kracht gezond leven. Gezondheid is het dynamische vermogen van inwoner om zich aan te passen en zelf regie te voeren over zijn welbevinden. Naast ziekte is er nog een enorm potentieel aan gezondheid. 20


Gezondheidsbeleid dat het potentieel aan gezondheid versterkt zorgt ervoor dat mensen minder last hebben van hun ziekte. Dat is ook de basis voor zelfredzaamheid en kunnen participeren. In 2014 is het Beleidsplan Gezondheidszorg 2015-2018 vastgesteld. Hierin is uitgewerkt hoe we ons gezondheidsbeleid in de komende jaren vorm willen geven. We zetten in op maatregelen ter bescherming en bevordering van de gezondheid via de gezondheidstaken van de GGD: 1. Vaccinatieprogramma’s en de SOA-poli 2. Jeugdgezondheidszorg via contactmomenten met de schoolarts 3. Regionale ambulancedienst en geneeskundige hulp bij ongevallen en rampen 4. Onderzoek naar en monitoring van de publieke gezondheid De tweede pijler van het gezondheidsbeleid is het programma ‘’Lelystad in beweging’’. Dit programma is gericht op meer samenhang in het zorgen welzijnsaanbod zodat gezondheid effectiever en doelmatiger wordt bevorderd. Dat moet leiden tot meer welbevinden, leefplezier en minder kosten. Zorgverzekeraar Achmea, zorgaanbieders en Stichting Welzijn participeren in dit programma. Het programma zet in op chronische zorg, ouderenzorg, preventie en participatie. In de Waterwijk zijn welzijnswerk en huisartsen gezamenlijk gehuisvest in de Waterbever. Hierdoor is verwijzing door huisartsen naar welzijnsactiviteiten (welzijn op recept) laagdrempeliger geworden. De ervaringen hier worden benut om ook de samenwerking tussen huisartsen en wijkteams in andere stadsdelen te versterken. Bevordering van gezonde leefstijl heeft in 2015 vorm gekregen in ‘’Boswijk gezond’’. Daarin is gezonde leefstijl een vrolijk avontuur met volop mogelijkheden voor lekker eten, leuke contacten en energie gevende activiteiten. Om aan te sluiten bij wat Lelystedelingen echt nodig en motiverend vinden zijn in 2014 met bewoners, jongeren en kinderen ideeën in ‘’Meet&Match’’ bijeenkomsten verzameld en in 2015 uitgevoerd. Er is bijvoorbeeld een plukroute (foodwalk) in de wijk gerealiseerd en een kinderkookcafé opgezet om kennis over en ervaring uit de natuur te bevorderen. Er wordt een jeugdpanel opgezet met kinderen die aansprekende activiteiten bedenken en mede uitvoeren. De aanpak van ‘’Boswijk gezond’’ wordt, met inzet van de leefstijlcoach, in 2016 uitgebreid naar andere wijken (Waterwijk). Verder wordt de netwerkaanpak gericht op aanpak van overgewicht van kinderen en gezinnen via ‘’ik lekker fit’’ op de scholen gecontinueerd. De derde pijler van het gezondheidsbeleid wordt gevormd door het verslavingsbeleid. In het kader van het gezondheidsbeleid worden er preventieactiviteiten uitgevoerd door Tactus verslavingszorg. Daarnaast heeft Tactus een onderzoek gedaan naar de behoefte aan expertise/ondersteuning van de wijkteams op het gebied van ouderen en alcohol. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat er binnen de wijkteams behoefte is aan deskundigheidsbevordering op het gebied van verslaving. Daarnaast is er behoefte aan korte lijnen met de verslavingszorg en de mogelijkheid om hen in te schakelen voor consultatie en advies. In 2016 wordt er aan de vier wijkteams een training aangeboden op het gebied van verslaving (gericht op signaleren en bespreekbaar maken). Deze training wordt uitgevoerd door Tactus en Amethist zodat er direct korte lijnen ontstaan met de preventie en hulpverleningsmedewerkers. De Sociaal wijkteams kunnen in 2016 ook gebruik maken van de consultatie en advies functie van Tactus en Amethist. In 2016 wordt nader bekeken wat er structureel nodig en wenselijk is op dit gebied. Gezonde leefstijl Inzet 2016: a. Er wordt verder invulling gegeven aan het programma “Lelystad in beweging” o.a. door in de Boswijk en de Waterwijk met bewoners activiteiten te bedenken en uit te voeren op het gebied van gezond bewegen en gezond eten. b. Er wordt binnen de Sociaal wijkteams extra ingezet op verslavingsproblematiek.

21


2.13

Eenzaamheid

Eenzaamheid is voor steeds meer mensen een probleem waar ze dagelijks tegen aanlopen. Dit speelt met name bij mensen met gezondheidsproblemen en ouderen. Zij hebben een grotere kans om in een sociaal isolement te komen. Het is belangrijk aandacht te hebben voor eenzaamheid. De Sociaal wijkteams spelen hier een belangrijk rol in. In de gesprekken met het Sociaal wijkteam krijgt eenzaamheid en het opbouwen van netwerken dan ook een duidelijk plaats. Er wordt besproken of er sprake is van eenzaamheid en hoe dit kan worden tegengegaan. De Sociaal wijkteams kunnen actief doorverwijzen naar laagdrempelige activiteiten in de wijk, waarbij inwoners met elkaar in contact komen. Zo is de bestrijding van eenzaamheid ingebed in het werk van de sociale wijkteams. Eenzaamheid Inzet 2016: a. De Sociaal wijkteams besteden in de gesprekken nadrukkelijk aandacht aan het thema eenzaamheid en het opbouwen van netwerken. b. Er wordt, in overleg met het veld, nader bepaald hoe eenzaamheid gezamenlijk aangepakt kan worden.

22


3. Maatwerkvoorzieningen Wij willen dat er zoveel mogelijk wordt geregeld in de basis. De basis bestaat uit de bewoners zelf, de mantelzorgers en vrijwilligers, maar ook uit algemene voorzieningen die het mogelijk maken dat bewoners zoveel mogelijk zichzelf kunnen redden. In de voorgaande paragraaf is aangegeven hoe we de basis op verschillende onderdelen willen versterken. Voor bepaalde inwoners zal de basis niet toereikend zijn en is extra ondersteuning nodig om zelfstandig te kunnen blijven functioneren. Het kan bijvoorbeeld gaan om een rolstoel of aangepast vervoer, maar ook om dagbesteding of ondersteuning op het gebied van structuur, dagritme en praktische hulp. Daarnaast is er aantal specifieke voorzieningen voor zeer kwetsbare inwoners, zoals dak- en thuislozen of mensen met zware psychiatrische problematiek. Als een inwoner ondersteuning nodig heeft bij het zelfstandig wonen, dan kan hij zich melden bij het Sociaal wijkteam. Het Sociaal wijkteam stelt dan in overleg met de inwoner een ondersteuningsplan op. Bij de beoordeling van de ondersteuningsbehoefte wordt uitgegaan van maatwerk en het stepped care principe. Er wordt gekeken wat de bewoners zelf kan, wat de mogelijkheden zijn van het netwerk, of er vrijwilligers ingezet kunnen worden en of er algemene voorzieningen beschikbaar zijn. Als dat mogelijk is dan kan (aanvullend) een maatwerkvoorziening worden ingezet. In de Wmo 2015 wordt onderscheid gemaakt tussen algemene voorzieningen en maatwerkvoorzieningen. De voorzieningen in de basis kunnen worden aangemerkt als algemene voorzieningen. Deze zijn in principe vrij toegankelijk. Voor een algemene voorziening is geen beschikking nodig. Voor maatwerkvoorzieningen moet een beschikking worden afgegeven. Het Sociaal wijkteam geeft in het ondersteuningsplan aan of een voorziening nodig is. De gemeente geeft dan op basis van het ondersteuningsplan een beschikking af. De betrokkene kan kiezen of hij deze voorziening wil in de vorm van een pgb of als ZIN. Om in aanmerking te kunnen komen voor een pgb moet in ieder geval worden voldaan aan de volgende voorwaarden: - de klant moet in staat zijn het pgb te beheren; - de diensten en producten die met het pgb worden ingekocht moeten van goede kwaliteit zijn; - de klant moet motiveren waarom hij een pgb kiest. In de vastgestelde Verordening Maatschappelijke Ondersteuning Lelystad 2015 zijn deze voorwaarden nader uitgewerkt. Op grond van deze verordening is het Besluit Maatschappelijke Ondersteuning Lelystad 2015 vastgesteld. Hierin zijn de pgb tarieven opgenomen. De pgb tarieven zijn bepaald op 75% van de tarieven voor ZIN. De Sociale Verzekeringsbank (SVB) is verantwoordelijk voor de uitbetaling van de pgb’s. In de loop van 2015 worden/zijn alle pgb’s in principe aangepast aan de nieuwe pgb regels en de nieuwe pgb tarieven. Er is in 2015 veel onrust geweest rond de vaststellingen en uitbetalingen van pgb’s door de SVB. Wij verwachten dat deze onrust in 2016 achter de rug zal zijn. In dit hoofdstuk zijn de verschillende maatwerkvoorzieningen in beeld gebracht. Ze zijn vanwege de overzichtelijkheid apart benoemd. In de praktijk wordt integraal gekeken naar de ondersteuningsbehoefte en kunnen verschillende vormen van ondersteuning zowel vanuit de basis als vanuit het maatwerkpakket worden ingezet.

3.1 Huishoudelijke ondersteuning Er is vanaf 2015 aanzienlijk gekort op de rijksvergoeding die we van het rijk ontvangen voor huishoudelijke ondersteuning. Er is vanaf 2015 een korting van structureel € 1,5 miljoen euro doorberekend en daar komt vanaf 1-1-2016 nog een korting van € 0,6 miljoen bij. Er is daarom gekozen

23


voor een koerswijziging, waarbij gewerkt wordt op basis van het principe “schoon en leefbaar huis”. De belangrijkste kenmerken van dit systeem zijn: - Er is sprake van resultaatfinanciering. Er wordt afgerekend op basis van het aantal schone en leefbare huizen en niet op basis van het aantal geleverde uren. - De klant krijgt een beschikking waarin staat dat hij/zij aanspraak kan maken op een schoon en leefbaar huis (het aantal uren e.d. wordt hier niet meer in genoemd). - De aanbieder krijgt per cliënt een vast bedrag. - De aanbieder levert maatwerk, afhankelijk van de situatie van de cliënt en van de woning. De omvang van de inzet kan per klant verschillen. De leverancier vult in overleg met de klant (en diens mantelzorger) het werkplan in (hoe vaak komt men en wat wordt er gedaan). Dit kan per klant verschillen. De klant heeft zo een belangrijke inbreng bij de invulling van het resultaat. - De gemeente zorgt voor een goed systeem van kwaliteitscontrole. Deze systematiek sluit goed aan bij de uitgangspunten zoals verwoord in de kadernota “Samen Leven, Samen Redzaam”: vraaggericht, maatwerk, ruimte voor professional e.d. In de eerste helft van 2015 zijn alle cliënten overgegaan naar dit nieuwe systeem. Met deze nieuwe invulling kunnen we enerzijds de huishoudelijke ondersteuning als basisvoorziening overeind houden en anderzijds de noodzakelijke bezuinigingen realiseren. De maatwerkvoorziening huishoudelijke ondersteuning heeft betrekking op het schoonmaakwerk. De regiecomponent is ondergebracht bij de voorzieningen “ondersteuning thuis” (zie verder onder 3.2.). Eind 2014 is de huishoudelijke ondersteuning opnieuw aanbesteed. Er is daarbij, net als bij de eerdere aanbestedingen, gekozen voor het Zeeuws model. De gemeente heeft hierbij het tarief en de kwaliteitseisen vastgesteld. Alle 15 leveranciers die hieraan voldeden zijn gecontracteerd. De partijen die eerder huishoudelijke ondersteuning leverden vallen daaronder. Cliënten kunnen hun leverancier/hulpverlener houden en daarmee is er sprake van continuïteit van zorg. De totale kosten van de inkoop van huishoudelijke ondersteuning zijn, uitgaande van de nieuwe aanpak, voor 2016 geschat op 4,2 miljoen euro. Hiermee hebben we de opgelegde rijks bezuinigingen opgevangen. Dienstencheques De rijksoverheid stelt voor 2015 en 2016 extra middelen beschikbaar voor het stimuleren van de werkgelegenheid in de huishoudelijke hulp (Huishoudelijke Hulp Toelage). Voor Lelystad gaat het om € 651.000,- in 2015 en € 563.000,- in 2016. Op basis hiervan is op 1 juli 2015 van start gegaan met het verstrekken van dienstenscheques. De volgende inwoners kunnen hier gebruik van maken: - inwoners die gebruik maken van een maatwerkvoorziening op grond van de Wmo; - inwoners die zelfstandig wonen met een leeftijd van 75 jaar of ouder; - mantelzorgers, die geregistreerd zijn bij het Steunpunt Mantelzorg en mantelzorg verlenen voor een Lelystedeling die gebruik maakt van een Wmo maatwerkvoorziening of een WLZ extramuraal indicatie heeft. Deze inwoners kunnen in 2015 voor € 7,50 een dienstencheque kopen voor een uur huishoudelijke ondersteuning of aanverwante dienstverlening. In 2016 bedraagt de eigen bijdrage conform landelijke voorschriften € 10,- per cheque. Op dit moment loopt nog een landelijke discussie over de vraag of ook in 2016 een lagere bijdrage dan € 10,- gevraagd mag worden. Eind 2015 wordt de invoering van de dienstencheques geëvalueerd. Op basis daarvan zullen we de afspraken rond de toekenning ervan eventueel aanpassen. Huishoudelijke ondersteuning Inzet 2016 a. Huishoudelijke ondersteuning wordt in 2016 ingevuld op basis van het principe “schoon en leefbaar huis”. b. Er wordt 4,2 miljoen euro gereserveerd voor de inkoop van huishoudelijke ondersteuning in 2016.

24


c.

In 2016 blijven de dienstencheques beschikbaar; bepaalde groepen inwoners kunnen dienstencheques inkopen tegen een vergoeding van € 10,- per uur (of eventueel lager als de landelijke regelgeving op dit punt wordt aangepast). d. Eind 2015 wordt de inzet van dienstencheques geëvalueerd. Op basis daarvan worden de regels rond de toekenning eventueel aangepast.

3.2 Ondersteuning thuis Ondersteuning thuis is vanaf 2015 een nieuwe taak voor de gemeente. Dit viel voorheen onder de AWBZ. Het gaat om extra ondersteuning om zelfstandig te kunnen blijven functioneren, zoals ondersteuning op het gebied van structuur, dagritme en praktische hulp bij taken gericht op het bevorderen, behouden en vergroten van zelfredzaamheid. Het gaat hier niet om persoonlijke verzorging (zorg aan het lichaam). Dit valt onder de zorgverzekeringswet. Een uitzondering vormt de persoonlijke verzorging voor mensen met een zintuiglijke beperking, mensen met een verstandelijke beperking of mensen met psychiatrische problematiek. Deze persoonlijke verzorging valt wel onder de Wmo en is onderdeel van de maatwerkvoorziening “ondersteuning thuis”. De ondersteuning thuis hebben wij gebiedsgericht ingevuld. Er wordt gewerkt met hoofdaannemers voor ondersteuning thuis die zorgen voor een breed aanbod. Om alle vormen van ondersteuning te kunnen bieden werken ze samen met andere aanbieders (die als onderaannemers worden ingezet). De hoofdaannemers ontvangen een vooraf vastgesteld jaarbudget en hebben de ruimte en de verantwoordelijkheid om met dit budget maatwerk en passende ondersteuning te bieden. Lelystad heeft hiermee voor een persoonlijke en maatwerkgerichte aanpak gekozen en dit lijkt goed te werken. Er is bepaald dat een aanbieder in maximaal twee stadsdelen kan optreden als hoofdaannemer. Hiermee wordt een te grote afhankelijkheid van één aanbieder voorkomen en is vergelijking tussen de stadsdelen/aanbieders mogelijk. Eind 2014 zijn er, na een aanbestedingsprocedure, voor de ondersteuning thuis contracten gesloten met de volgende drie hoofdaannemers: - TSN voor ondersteuning thuis voor inwoners van stadsdeel Zuidwest; - Kwintes voor ondersteuning voor de inwoners in stadsdeel Zuidoost; - Woonzorg Flevoland voor ondersteuning thuis voor inwoners van stadsdeel Noordwest én stadsdeel Noordoost. De contracten hebben een looptijd van twee jaar met de mogelijkheid drie keer met een jaar te verlengen. De totale looptijd kan uitkomen op vijf jaar, zodat voor langere tijd sprake is van continuïteit van zorg. Het geeft ook de mogelijkheid het contract niet te verlengen bij niet goed functioneren. Er is vooraf bepaald welk budget per stadsdeel beschikbaar is voor ondersteuning thuis. De hoofdaannemers hebben de verantwoordelijkheid en de mogelijkheid om hiermee maatwerk te leveren. Er is geen sprake meer van een open eind regeling en er wordt invulling gegeven aan het uitgangspunt dat professionals de ruimte krijgen binnen het budget flexibele ondersteuning te bieden waarbij maatwerk uitgangspunt is. In 2015 is dit stadsdeelbudget afgeleid van het bedrag dat hieraan in 2012/2013 onder de AWBZ werd uitgegeven met verrekening van een korting van ca. 20%. Verder is het budget dat gemoeid was met de regiecomponent van huishoudelijke ondersteuning toegevoegd. In de komende jaren wordt toegewerkt naar een bekostigingssystematiek die meer rekening houdt met de kenmerken van de bevolking per gebied/aandachtsgroep, waarbij op basis van een normbedrag per inwoner een budget wordt berekend. Daarbij worden dan ook bonus/malusafspraken gemaakt om partijen te prikkelen tot realisatie van de beoogde doelen. Het stadsdeelbudget vormt in principe het financieel plafond voor de hoofdaannemer. Als blijkt dat het aantal cliënten dat gebruik maakt van ondersteuning thuis meer dan 5% afwijkt van de raming, dan 25


zullen de gemeente en de hoofdaannemer met elkaar in overleg gaan om af te spreken hoe hiermee om te gaan. Er kan dan, als hier voldoende grond voor is, besloten worden om een deel van het “reserve bedrag” hiervoor in te zetten. Wanneer een cliënt een pgb heeft voor ondersteuning thuis dan worden de kosten hiervan in mindering gebracht op het budget voor de hoofdaannemer. Zo worden hoofdaannemers gestimuleerd om voldoende passend ondersteuningsaanbod in natura te bieden. Wij gaan ervan uit dat het gebruik van pgb’s beperkt blijft als de hoofdaannemer in staat is een divers en passend aanbod te doen. Het beschikbaar krijgen van de klantgegevens en de productiecijfers over 2015 (zowel pgb als ZIN) blijkt ingewikkeld te zijn en meer tijd te vragen dan was voorzien. Wij verwachten dat er begin 2016 meer duidelijkheid zal zijn over o.a. de pgb verplichtingen. Het is daarom nu nog niet mogelijk om te bepalen of aanpassing van de budgetten nodig/wenselijk is. Wij hebben, gezien deze onzekerheid, voor 2016 vooralsnog voor ondersteuning thuis hetzelfde budget gereserveerd als voor 2015 hiervoor beschikbaar was. Begin 2016, als er meer duidelijkheid is over de cijfers, zal een besluit worden genomen over het eventueel aanpassen van het budget. Als hier sprake van is, zal dit worden verrekend met de reserve (budget materieel evenwicht). Ondersteuning thuis Inzet 2016 a. Er wordt vooralsnog voor 2016, evenals in 2015, vanuit de rijksbijdrage Wmo een bedrag van € 4.505.000,- gereserveerd voor de ondersteuning thuis. b. Begin 2016, als er meer duidelijkheid is over de cijfers, zal een besluit worden genomen over eventuele aanpassing van het budget. c. In 2016 worden de populatiebekostiging en de bonus/malus regeling verder uitgewerkt.

3.3 Dagbesteding Dagbesteding is vanaf 2015 een nieuwe taak voor de gemeente. Dit viel voorheen onder de AWBZ. Dagbesteding is beschikbaar voor inwoners met complexe problematiek en een grote begeleidingsbehoefte. De dagbesteding hebben we per aandachtsgroep ingekocht. Er wordt vanaf 1-1-2015 gewerkt met hoofdaannemers. De hoofdaannemers zorgen voor een breed aanbod. Dit aanbod kan variëren van meer eenvoudige dagbesteding dichtbij tot meer complexe dagbesteding op specifieke locaties. Om diverse vormen van dagbesteding te kunnen bieden werken ze samen met andere aanbieders (die als onderaannemers worden ingezet). De hoofdaannemers ontvangen een vooraf vastgesteld jaarbudget en hebben de ruimte en de verantwoordelijkheid om met dit budget maatwerk en passende ondersteuning te bieden. Lelystad heeft hiermee voor een persoonlijke en maatwerk aanpak gekozen en dit lijkt goed te werken. Eind 2014 zijn er, na een aanbestedingsprocedure, voor de dagbesteding contracten gesloten met de volgende vier hoofdaannemers: - Kwintes : dagbesteding voor mensen met ggz problematiek. - Triade : dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking. - Interaktcontour : dagbesteding voor mensen met lichamelijke beperking en niet aangeboren hersenletsel - Woonzorg Flevoland : dagbesteding voor ouderen. De contracten hebben een looptijd van twee jaar met de mogelijkheid deze drie keer met een jaar te verlengen. De totale looptijd kan daarmee uitkomen op vijf jaar, zodat voor wat langere tijd sprake is van continuïteit van zorg. Maar dit geeft ook de mogelijkheid bij niet goed functioneren het contract niet te verlengen. Er wordt vooraf bepaald welk budget per aandachtsgroep voor het volgende jaar beschikbaar is. De hoofdaannemers hebben de verantwoordelijkheid en de mogelijkheid om met dit budget maatwerk te leveren. Er is daarmee geen sprake meer van een open eind regeling en er wordt 26


invulling gegeven aan het uitgangspunt dat professionals de ruimte krijgen binnen het budget flexibele ondersteuning te bieden waarbij maatwerk uitgangspunt is. In 2015 is dit budget per aandachtsgroep afgeleid van het bedrag dat hieraan in 2012/2013 onder de AWBZ werd uitgegeven met verrekening van een korting van ca. 20%. In de komende jaren wordt toegewerkt naar een bekostigingssystematiek die meer rekening houdt met de kenmerken van de bevolking per gebied/aandachtsgroep, waarbij op basis van een normbedrag per inwoner een budget wordt berekend. Daarbij worden dan ook bonus/malusafspraken gemaakt om partijen te prikkelen tot realisatie van de beoogde doelen. Het budget per aandachtsgroep vormt in principe het financieel plafond voor de hoofdaannemer. Als blijkt dat het aantal cliënten dat gebruik maakt van dagbesteding meer dan 5% afwijkt van de raming, dan zullen de gemeente en de hoofdaannemer met elkaar in overleg gaan om af te spreken hoe hiermee om te gaan. Er kan dan, als hier voldoende grond voor is, besloten worden om een deel van het “reserve bedrag” hiervoor in te zetten. Als een cliënt een pgb heeft voor dagbesteding, dan worden de kosten hiervan in mindering gebracht op het budget voor de hoofdaannemer. Op deze manier worden hoofdaannemers gestimuleerd om voldoende passend ondersteuningsaanbod in natura aan te bieden. Wij gaan ervan uit dat het gebruik van pgb’s beperkt blijft als de hoofdaannemer in staat is een divers en passend aanbod te doen. Wij willen dat dagbesteding beschikbaar blijft voor inwoners met complexe problematiek en een grote begeleidingsbehoefte. In aanvulling daarop willen we dat er op wijken buurtniveau extra dagactiviteiten worden georganiseerd. Ook willen we inzetten op alternatieven zoals vrijwilligersplaatsen voor mensen met een lichte beperking. Versterking van de basis op deze punten is noodzakelijk. Kwetsbare inwoners krijgen zo een zinvolle daginvulling en zullen daardoor minder snel gebruik maken van duurdere vormen van dagbesteding. Deze ontwikkeling is noodzakelijk om ook in de toekomst dagbesteding te kunnen blijven bieden aan de inwoners waarvoor dit nodig is. Er worden in het kader van de Participatiewet ook vormen van dagbesteding georganiseerd. Het gaat dan met name om dagbesteding als instrument om mensen toe te leiden naar werk. Er zal in 2016 worden gezocht naar mogelijkheden om beide vormen van dagbesteding optimaal op elkaar af te stemmen en eventueel te combineren. Het beschikbaar krijgen van de klantgegevens en de productiecijfers over 2015 (zowel pgb als ZIN) blijkt ingewikkeld te zijn en meer tijd te vragen dan was voorzien. Wij verwachten dat er begin 2016 meer duidelijkheid zal zijn over o.a. de pgb verplichtingen. Het is daarom nu nog niet mogelijk om te bepalen of aanpassing van de budgetten nodig/wenselijk is. Wij hebben, gezien deze onzekerheid, voor 2016 vooralsnog voor dagbesteding hetzelfde budget gereserveerd als voor 2015 hiervoor beschikbaar was. Begin 2016, als er meer duidelijkheid is over de cijfers, zal een besluit worden genomen over het eventueel aanpassen van het budget. Als hier sprake van is, zal dit worden verrekend met de reserve (budget materieel evenwicht). Dagbesteding Inzet 2016 a. Er wordt vooralsnog voor 2016, evenals in 2015, vanuit de rijksbijdrage Wmo een bedrag van € 2.377.000,- gereserveerd voor de dagbesteding. b. Begin 2016, als er meer duidelijkheid is over de cijfers, zal een besluit worden genomen over eventuele aanpassing van het budget. c. In 2016 wordt de populatiebekostiging en de bonus/malus regeling verder uitgewerkt. d. Er wordt nader onderzocht op welke wijze dagbesteding vanuit de Wmo en vanuit de Participatiewet optimaal op elkaar kunnen worden afgestemd. 27


3.4 Kortdurend verblijf/respijthuis Dit is vanaf 2015 een nieuwe taak voor de gemeente. Dit viel voorheen onder de AWBZ. Kortdurend verblijf is een vorm van ondersteuning die belangrijk is voor cliënt en mantelzorger om de zorg vol te houden. Voor kortdurend verblijf gelden de volgende voorwaarden: (1) permanent toezicht nodig, (2) ontlasting van de mantelzorger is noodzakelijk, (3) cliënt heeft een somatisch, psychogeriatrische, psychiatrische aandoening of verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke beperking en (4) kortdurend verblijf is maximaal drie etmalen noodzakelijk. Kortdurend verblijf wordt vrijwel altijd in de vorm van een pgb toegekend. Er is in regionaal verband een onderzoek uitgevoerd naar logeervoorzieningen: welke logeervoorzieningen zijn er, wat is de behoefte van mantelzorgers en cliënten en op welke wijze kan hier vanaf 1-1-2015 invulling aan worden gegeven. Hieruit is naar voren gekomen dat voorzieningen vaak onvoldoende bekend zijn bij mantelzorgers. In de keukentafelgesprekken is er daarom aandacht voor de mogelijkheid van logeervoorzieningen zodat mantelzorgers van deze mogelijkheid op de hoogte zijn en weten waar ze terecht kunnen. Een respijthuis kan in dit kader een zinvolle voorziening zijn. Een aantal inwoners heeft inmiddels een stichting opgericht met als doel een respijthuis in Lelystad te realiseren. Er zijn diverse locaties bekeken en de stichting is in overleg over een mogelijk geschikte locatie. De stichting verwacht, als de onderhandelingen over deze locatie positief verlopen, in 2016 te kunnen starten met een respijthuis. In 2015 was er € 296.000,- gereserveerd voor kortdurend verblijf. Dit budget is afgeleid van het bedrag dat hieraan in 2012/2013 onder de AWBZ werd uitgegeven met verrekening van een korting van ca. 20%. Wij gaan ervan uit dat (op grond van het gebruik tot 1 september 2015) dit budget toereikend is voor de bekostiging van het kortdurend verblijf, inclusief de financiering van het respijthuis dat naar verwachting in 2016 van start zal gaan. Kortdurend verblijf Inzet 2016 a. Er wordt vanuit de rijksbijdrage Wmo € 296.000,- gereserveerd voor logeervoorzieningen/ kortdurend verblijf. b. Er wordt medewerking verleend aan het realiseren van een respijthuis in Lelystad.

3.5 Begeleid wonen Er is in Lelystad een aantal projecten begeleid wonen. Voorbeelden hiervan zijn Kamers met Kansen en een aantal huizen van Tikvah of Iriszorg waar inwoners met begeleiding samen wonen. De begeleiding van deze bewoners kan onder de centrumgemeente Almere (maatschappelijke opvang) of onder de lokale Wmo vallen. Als het gaat om ondersteuning vanuit de lokale Wmo, dan valt de begeleiding onder “ondersteuning thuis” en wordt dit geregeld door de hoofdaannemers. Er vindt overleg plaats met de hoofdaannemers en andere betrokken partijen over de mogelijkheden om deze specifieke vormen van begeleiding gecombineerd met wonen te continueren. Begeleid wonen Inzet 2016 a. Er wordt in overleg met de aanbieders van ondersteuning thuis en andere betrokken partijen bepaald op welke wijze begeleid wonen in Lelystad beschikbaar is/blijft.

28


3.6 Woningaanpassingen, scootmobielen, rolstoelen en regiotaxi Deze voorzieningen vallen al vanaf 1-1-2007 onder de Wmo. In 2012 is de verstrekkingennota vastgesteld. Er is geen aanleiding dit pakket te herzien. Wel wordt extra geïnvesteerd in de basis, waardoor het gebruik van deze maatwerkvoorzieningen in een aantal situaties beperkt kan worden. Voorbeelden zijn het stimuleren van het gebruik van openbaar vervoer en van de scootmobielen rolstoelpools en de investering in het vrijwilligersvervoer. Ook zal in de loop van 2016 in regionaal verband worden gestart met een mobiliteitscentrale voor wat betreft het Wmo vervoer. Deze mobiliteitscentrale zal de ritverzoeken aannemen en verdelen over de gecontracteerde taxibedrijven. Deze mobiliteitscentrale zal bij een aanvraag van een rit bekijken of ook andere vormen van vervoer (vrijwilligersvervoer, openbaar vervoer) tot de mogelijkheden behoren. Woningaanpassingen, scootmobielen, rolstoelen Inzet 2016 a. Het pakket van woningaanpassingen, scootmobielen, rolstoelen en regiotaxi blijft in 2016 beschikbaar conform de verstrekkingennota 2012. Dit kan in principe binnen de huidige budgettaire ruimte worden ingevuld. b. In 2016 zal voor wat betreft het Wmo vervoer worden gewerkt met een mobiliteitscentrale.

3.7 Maatwerkvoorziening inkomenssteun chronisch zieken Het rijk heeft met ingang van 2015 een aantal financiële compensaties voor chronisch zieken afgeschaft, omdat de tegemoetkoming vaak niet op de juiste plek terecht kwam. De budgetten die hiermee zijn gemoeid zijn met een aanzienlijke korting overgeheveld naar de gemeenten, die daarmee gericht maatwerk kunnen bieden. Wij hebben ervoor gekozen deze middelen in te zetten voor inwoners met een laag inkomen die als gevolg van hun ziekte/handicap (veel) gebruik moeten maken van allerlei voorzieningen. Wij vinden het belangrijk dat deze voorzieningen voor hen bereikbaar en betaalbaar blijven. Bij de invulling hiervan is uitgegaan van de volgende uitgangspunten: - de tegemoetkoming komt terecht bij de doelgroep chronisch zieken en gehandicapten; - de tegemoetkoming komt terecht bij inwoners met een laag inkomen; - de regeling is relatief eenvoudig uit te voeren en de uitvoeringskosten blijven beperkt. Er is, uitgaande van de benoemde uitgangspunten, gekozen voor het uitbreiden van de collectieve zorgverzekering. Hiermee komt de tegemoetkoming terecht bij inwoners met een laag inkomen die veel uitgaven hebben als gevolg van een chronische ziekte of handicap. Een bijkomend voordeel is dat de uitvoering hiervan relatief eenvoudig is zodat uitvoeringskosten beperkt blijven. Inwoners met een inkomen tot 120% van het sociaal minimum konden voor 2015 tegen een gereduceerd tarief een aanvullende verzekering afsluiten bij Menzis en bij Zilveren Kruis Achmea. Deze aanvullende verzekering heeft een pakket dat aantrekkelijk is voor mensen met veel kosten als gevolg van een handicap of chronische ziekte. Ruim 1.700 inwoners hebben hier gebruik van gemaakt. Dit is minder dan was gepland. Er is daarom besloten de aanvullende ziektekostenverzekering voor 2016 op een aantal punten aan te passen. Het pakket is uitgebreid en de premie wordt verder verlaagd. De verwachting is dat hiermee de verzekering aantrekkelijker wordt voor de doelgroep. Ook zullen we in het laatste kwartaal van 2015 extra inzetten op communicatie om de zorgverzekering opnieuw onder de aandacht te brengen bij potentiele gebruikers.

29


Maatwerkvoorziening inkomenssteun Inzet 2016: - Er is een aantrekkelijke aanvullende (gemeentelijke) zorgverzekering voor chronisch zieken en gehandicapten met een inkomen tot 120% van het sociaal minimum. - Er wordt voor 2016 vanuit de rijksbijdrage Wmo € 650.000,- gereserveerd voor de collectieve zorgverzekering.

3.8 Eigen bijdragen Gemeenten kunnen voor Wmo voorzieningen een eigen bijdrage vragen die op grond van landelijke regelgeving aan een maximum is gebonden. Voor de eigen bijdragen geldt een anticumulatiebepaling: men betaalt voor alle voorzieningen samen nooit meer dan een maximum bedrag. Dit maximum is gerelateerd aan het inkomen en het vermogen en wordt landelijk vastgesteld. De eigen bijdrage geldt zolang gebruik wordt gemaakt van de maatwerkvoorziening en mag niet hoger zijn dan de kostprijs. Voor vrijwel alle maatwerkvoorzieningen mag op grond van de Wmo een eigen bijdrage worden gevraagd. Een uitzondering zijn rolstoelen en een aantal opvangvoorzieningen voor daklozen e.d. Hiervoor mag geen eigen bijdrage worden gevraagd. Wij vragen voor Wmo maatwerkvoorzieningen, voor zover de wet dit toestaat, de maximaal toegestane inkomensafhankelijke eigen bijdrage. De eigen bijdragen worden berekend en geïnd door het CAK. Op de site van het CAK is eenvoudig na te gaan welke bijdrage maximaal betaald dient te worden bij een bepaald inkomen (www.hetcak.nl). Bij het opstellen van het ondersteuningsplan wordt met behulp van de site van het CAK inzicht gegeven in de hoogte van de te verwachte eigen bijdrage zodat betrokkene de afweging kan maken of hij/zij gebruik maakt van bepaalde vormen van ondersteuning. Het voorgaande heeft betrekking op maatwerkvoorzieningen. Voor algemene voorzieningen geldt een andere systematiek. Voor allerlei laagdrempelige algemene voorzieningen in de basis wordt in principe geen of een beperkte bijdrage in rekening gebracht. Wij willen dit voorlopig handhaven zodat het ook uit financieel oogpunt aantrekkelijk is om hier gebruik van te maken (i.p.v. een beroep te doen op duurdere maatwerkvoorzieningen). Eigen bijdragen Inzet 2016 a. Voor Wmo maatwerkvoorzieningen wordt de maximaal toegestane inkomensafhankelijke eigen bijdrage in rekening gebracht. b. Voor algemene voorzieningen wordt geen of een beperkte bijdrage in rekening gebracht.

3.9 Meldpunt, klachten, bezwaar e.d. Het ondersteuningsplan wordt zoveel mogelijk in overleg met de cliënt (en familie/mantelzorger) opgesteld. Het is de basis voor de beschikking voor maatwerkvoorzieningen. Daarom is het belangrijk dat inwoners, die vinden dat zij onvoldoende ondersteund worden, de mogelijkheid krijgen dit voor nadere beoordeling neer te leggen bij een partij/persoon. Ook is het belangrijk dat mensen de weg hier naar toe goed weten te vinden. Dit proces hebben we als volgt ingericht:  Als een cliënt niet tevreden is over het ondersteuningsplan en/of de bejegening, dan zal een ander lid van het sociaal wijkteam in overleg met de cliënt (en diens mantelzorger) kijken naar het ondersteuningsplan (second opinion).  Als dit niet leidt tot een oplossing, dan kan cliënt zich wenden tot een mediator bij de gemeente. 30




Tenslotte kan de cliënt, als hij/zij vindt dat er onvoldoende maatwerk wordt geleverd, een bezwaar- en beroepsprocedure starten.

Wij zetten mediation actief in om voor betrokken partijen tot een bevredigende oplossing te komen en om juridische procedures zoveel mogelijk te beperken. In 2015 is mediation regelmatig ingezet, met name wat betreft de huishoudelijke ondersteuning en de nieuwe werkwijze die in 2015 is ingevoerd. Ook in 2016 zullen we mediation actief in blijven zetten. Er is een nieuwe Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) in voorbereiding. Dit wetsvoorstel bevat regels (voor zorgaanbieders) op het gebied van behandeling van klachten en geschillen, kwaliteit van zorg en meldingen. Deze wet gaat gelden voor vrijwel alle instellingen die onder de Wmo vallen. Er komt nog een Algemene Maatregel van Bestuur met een set criteria, waaraan de interne klachtenprocedure moet voldoen. Als een klant een klacht heeft over de feitelijke zorg en ondersteuning die hij krijgt van een leverancier, dan zal hij/zij die klacht in eerste instantie neer moeten leggen bij die leverancier, die moet beschikken over een deugdelijke klachtenregeling conform de nieuwe wet. Wij zullen het aantal en de afhandeling van de klachten monitoren en, als hier aanleiding toe is, nadere stappen ondernemen om te komen tot verbetering. Wij willen dat klanten goed weten waar ze met klachten terecht kunnen. Daarom is informatie over klachtenprocedures e.d. digitaal goed vindbaar. Ook is dit in het foldermateriaal opgenomen. Er verandert veel binnen de Wmo, zowel voor burgers als partijen. We vinden het belangrijk dat mensen laagdrempelig een melding kunnen doen van zaken die naar hun mening niet goed lopen, aandacht nodig hebben of verbeterd zouden kunnen worden. Het kan bijvoorbeeld gaan om onnodige administratieve rompslomp of te lange wachttijden. Er is daartoe een meldpunt ingericht waar digitaal en telefonisch meldingen kunnen worden gedaan. Dit meldpunt is niet bedoeld voor individuele klachten. Hiervoor geldt de klachtenprocedure zoals in de volgende paragraaf beschreven. Klachten, mediaton Inzet 2016 a. Cliënten weten goed waar ze met klachten terecht kunnen. b. Er wordt voor 2016, evenals in 2015, vanuit de rijksbijdrage Wmo € 40.000,- gereserveerd voor de extra inzet van mediation. c. Er is een (digitaal) meldpunt waar inwoners en partijen laagdrempelig voorstellen voor verbeteringen kunnen doen en zaken die niet goed lopen e.d. kunnen melden.

3.10

Toezicht

In de nieuwe Wmo is bepaald dat partijen calamiteiten en geweldsdelicten binnen hun organisatie moeten melden bij de gemeente. De gemeente moet een toezichthoudend ambtenaar aanwijzen die de meldingen onderzoekt en hierover rapporteert aan het college. Het is vervolgens aan het college om hier een passend vervolg aan te geven. De toezichthouder moet een ambtenaar zijn in dienst van een gemeente of een bestuursorgaan waarmee de gemeente nauw samenwerkt, zoals een GGD. Het toezicht mag niet worden uitbesteed aan derden. Het toezicht is gericht op de volle breedte van de Wmo: maatschappelijke opvang, vrouwenopvang, openbare geestelijke gezondheidszorg, verslavingszorg, beschermd wonen, alle vormen van ondersteuning thuis, dagactiviteiten en kortdurende verblijf. Er zijn/worden in regionaal verband afspraken gemaakt over de invulling van het toezicht op de regionale Wmo taken: maatschappelijke opvang, vrouwenopvang verslavingsbeleid, OGGZ en beschermd wonen. Het is de bedoeling het toezicht op deze regionale taken vanaf 1-1-2016 onder te brengen bij de GGD. Wij hebben besloten ook het lokaal toezicht bij de GGD onder te brengen. De kosten van het toezicht op de regionale taken 31


worden gefinancierd uit de rijksbijdragen die de centrumgemeente ontvangt voor de uitvoering van die taken. De kosten van het lokale toezicht zijn berekend op € 5.500,-. Toezicht Wmo Inzet 2016 a. Het toezicht op de lokale Wmo taken wordt ondergebracht bij de GGD. b. Er wordt vanuit de rijksbijdrage Wmo € 5.500,- gereserveerd voor het toezicht op de lokale Wmo taken.

3.11

Regresrecht Wmo

In de Wmo 2015 is een artikel over regres opgenomen (artikel 2.4.3). Het regresrecht stelt gemeenten in staat om de kosten voor Wmo-voorzieningen te verhalen op een derde bij wettelijke aansprakelijkheid voor een ongeval dat tot de beperkingen heeft geleid. Daarbij komen gemeenten meestal uit bij een aansprakelijkheidsverzekeraar. De VNG en het Verbond van Verzekeraars hebben een overeenkomst gesloten waarmee de verzekeraars het regresrecht afkopen. Het is als individuele gemeente ingewikkeld en tijdrovend om, als er mogelijk gebruik gemaakt kan worden van het regresrecht, hiervoor een procedure te starten. Daarom hebben we ervoor gekozen aan te sluiten bij de overeenkomst van de VNG. In 2015 is de afkoopsom vastgesteld op € 0,61 per inwoner (€ 46.500,-). Voor 2016 gaan we vooralsnog uit van hetzelfde bedrag. Regresrecht Wmo Inzet 2016: a. Het regresrecht wordt afgekocht; er wordt aangesloten bij de overeenkomst die de VNG met de zorgverzekeraars heeft afgesloten.

32


4. Vangnet voorzieningen Voor inwoners die niet beschikken over een eigen netwerk of financiële draagkracht en voor wie zelfredzaamheid (tijdelijk) buiten bereik ligt is er een vangnet. Het gaat hier veelal om zeer kwetsbare mensen die dak- en thuisloos zijn, zorg mijden en/of te maken hebben met zware verslavings- en/of GGZ problematiek. Wij vinden het belangrijk dat hiervoor een goed vangnet aanwezig is. In dit hoofdstuk zijn de opvangvoorzieningen in beeld gebracht.

4.1 Maatschappelijke opvang/vrouwenopvang Er worden regionaal afspraken gemaakt over de ondersteuning en zorg voor zeer kwetsbare mensen. Het regionale beleid en de afspraken hierover zijn opgenomen in het Regionaal Kompas 2015-2017. Het Regionaal Kompas is het beleidskader voor dak- en thuislozen, zorgmijders, zwerfjongeren, exgedetineerden, verslaafden, slachtoffers van huiselijk geweld en kindermishandeling en mensen met ernstige geestelijke gezondheidsproblemen. Beschermd wonen is vanaf 1 januari 2015 een nieuwe regionale taak voor de gemeenten. Hieronder valt het beschermd wonen voor mensen boven de 18 jaar met ggz problematiek en de extramurale ondersteuning van deze groep. Het Regionaal Kompas is in overleg met de zes gemeenten opgesteld en in 2015 vastgesteld door alle zes gemeenten. Het advies van de Wmo cliëntenraden van de zes gemeenten is hierin meegenomen. Almere is centrumgemeente en ontvangt de rijksmiddelen voor de uitvoering van het regionaal beleid op genoemde terreinen. De rijksmiddelen worden in overleg met de gemeenten in Flevoland ingezet. Deze centrumgemeenteconstructie blijft de komende drie jaren van toepassing. Daarna worden deze taken waarschijnlijk neergelegd bij de individuele gemeenten. In Lelystad zijn er op dit moment twee voorzieningen voor maatschappelijke opvang, namelijk de crisisopvang en de dagen nachtopvang. De crisisopvang wordt geheel gefinancierd met rijksmiddelen; de dagen nachtopvang wordt deels gefinancierd met rijksmiddelen en deels door Lelystad met eigen middelen. Er zijn daarnaast in Lelystad twee nachtopvang plekken speciaal voor jongeren; deze worden geheel gefinancierd met rijksmiddelen. Ook wordt een aantal begeleid wonen plekken in Lelystad gefinancierd vanuit de rijksmiddelen maatschappelijke opvang. De rijksmiddelen zijn niet toereikend om de basisopvangvoorzieningen in de regio in stand te houden. Elk jaar worden er in de regio afspraken gemaakt over de (her)verdeling van de rijksmiddelen en de eventuele aanvullende inzet vanuit de gemeenten. Maatschappelijke opvang Inzet 2016 a. De inzet, zoals opgenomen in het Regionaal Kompas, wordt in 2016 uitgevoerd. b. Er wordt actief ingezet op een efficiënte inbedding/afstemming tussen de lokale en regionale inzet voor de doelgroep maatschappelijke opvang.

4.2 Beschermd wonen Dit is vanaf 2015 een nieuwe regionale taak voor de gemeenten. Tot 1-1-2015 viel deze taak onder de AWBZ. In de Wmo 2015 is beschermd wonen omschreven als een woonvorm voor mensen met psychische of psychosociale problemen die niet in staat zijn zich op eigen kracht, met gebruikelijke hulp, met mantelzorg of met hulp van andere personen uit zijn/haar netwerk te handhaven in de samenleving. Landelijk is besloten dat beschermd wonen, evenals andere vormen van maatschappelijke opvang, de eerste drie jaren (2015 t/m 2017) onder de verantwoordelijkheid van de centrumgemeente Almere valt. Het gaat voor Flevoland wat betreft beschermd wonen om een budget van ruim 36 miljoen euro op jaarbasis (septembercirculaire 2015) . Dit budget wordt de eerste drie jaren aan Almere beschikbaar gesteld om uitvoering te geven aan deze taak. 33


In Lelystad hebben we een aantal voorzieningen die onder beschermd wonen vallen, zoals Tikvah, Leger des Heils, Kwintes, Triade, Woonzorg Flevoland, Omega Groep en IrisZorg. Het gaat in totaal om ca. 250 plaatsen in Lelystad. Voorbeelden zijn de “Bolder” een voorziening voor ouderen met behoefte aan zowel psychische als lichamelijke ondersteuning, “Vast en Verder” een voorziening voor jongeren (18+) en de woonzorgvoorziening van IrisZorg aan de Gondel. In 2015 hebben de zes gemeenten een beleidsplan 2015 voor beschermd wonen opgesteld. De focus lag op continueren van de zorg. In de tweede helft van 2015 wordt gewerkt aan beleid voor 2016 en verder. Hierbij is er aandacht voor innoveren, opvangen van geplande rijksbezuinigingen en inbedden in de lokale zorgstructuren (uitstroom, open afschalen). De gemeente Lelystad is nauw betrokken bij dit proces. Het is belangrijk dat de lokale en regionale inzet goed op elkaar aansluit zodat er tijdig open afgeschaald kan worden van lichtere naar zwaardere voorzieningen en andersom. Hierover zullen afspraken gemaakt worden. Beschermd wonen Inzet 2016: a. Er wordt regionaal beleid voor beschermd wonen voor 2016 en verder vastgesteld. b. Er zal in 2016 actief worden ingezet op een efficiënte inbedding/afstemming tussen de lokale en regionale inzet voor de doelgroep beschermd wonen.

4.3 Ggz: inloopvoorziening en begeleiding Inloopvoorzieningen Op grond van de Wmo 2015 zijn de inloopvoorzieningen ggz gedecentraliseerd naar de gemeenten. Deze voorzieningen vallen voor een deel onder de centrumgemeente, maar kunnen ook onder de verantwoordelijkheid van een individuele gemeente vallen. De financiering van de inloopvoorziening De Waterspiegel blijkt op grond van de door de rijksoverheid overgedragen cliëntenbestanden en de daarbij behorende financiële middelen onder de lokale verantwoordelijkheid te vallen. De Waterspiegel is een belangrijke laagdrempelige inloopvoorziening voor inwoners met ggz problematiek. Er is daarom in de loop van 2015 € 113.500,- (budget 2014 minus een korting van ca. 20%) beschikbaar gesteld. Ook voor 2016 zullen we eenzelfde bedrag reserveren voor het continueren van deze inloopvoorziening. Ambulante begeleiding De ambulante begeleiding maakt onderdeel uit van de maatwerkvoorziening ondersteuning thuis (zie 3.2). Daarnaast zijn er in Flevoland vier FACT (Flexibel Assertive Community Treatment) teams werkzaam, waarvan er een in Lelystad werkzaam is. De financiering van FACT valt binnen de Zorgverzekeringswet. FACT is een vorm van actieve ambulante behandeling waarbij een team van hulpverleners patiënten die langdurende zorg nodig hebben samenhangende hulp biedt op alle levensgebieden. Het voornaamste doel is om patiënten zo dicht mogelijk in hun eigen leefomgeving te begeleiden, behandelen, ondersteunen en vaardigheden aan te leren. De inzet heeft ook als doel opname te voorkomen of te beëindigen. De grootste doelgroep bestaat uit patiënten die reeds ambulant deelnemen aan de behandelprogramma’s van langdurende zorg voor mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen. In het FACT-team werken hulpverleners nauw met elkaar samen: psychiater, (sociaal-) psychiatrisch verpleegkundige, verslavingsdeskundige, woonbegeleider, maatschappelijk werker en ketenpartners van Kwintes en Tactus. Het team richt zich niet alleen op het verminderen van de psychische klachten, maar ook op onderwerpen als wonen, werken, financiën, sociale relaties en vrijetijdsbesteding. De Sociaal wijkteams, het FACT team en de aanbieders van ondersteuning thuis stemmen hun activiteiten op elkaar af om zo tot een samenhangend en afgestemd aanbod te komen. Een versterking van de consultatie- en adviesfunctie tussen het FACT team en de 34


Sociaal wijkteams is hierbij van belang. Hiermee kan worden voorkomen dat mensen worden doorverwezen naar specialistische ggz zorg. Ggz: inloopvoorziening en begeleiding Inzet 2016 a. Er wordt € 113.500,- gereserveerd voor de inloop De Waterspiegel. b. De samenwerking tussen de Sociaal wijkteams, het FACT team en de aanbieders van ondersteuning thuis wordt verder versterkt.

4.4 Veilig Thuis Op 1 januari 2015 moesten de gemeenten op grond van de Jeugdwet en de Wmo 2015 een regionaal Advies en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (AMHK) ingericht hebben voor een groep zeer kwetsbare inwoners: kinderen, volwassenen en ouderen die te maken krijgen met agressie, geweld en verwaarlozing in huiselijke kring. In de Wmo 2015 is opgenomen dat gemeenten de verantwoordelijkheid hebben om dit AMHK bovenlokaal vorm te geven, omdat dit voor een doeltreffende en doelmatige uitvoering van de wettelijke taken noodzakelijk is. Er zijn twee belangrijke redenen om een AMHK te organiseren: - één meldpunt voor alle vormen van huiselijk geweld en kindermishandeling; - meer samenhang in de aanpak van kindermishandeling en huiselijk geweld Op 1 januari 2015 is het AMHK, Veilig Thuis genoemd, van start gegaan. In organisatorische zin is Veilig Thuis een samenvoeging van het Advies en Meldpunt Kindermishandeling en het Steunpunt Huiselijk Geweld. Er wordt in regionaal verband overlegd over de invulling van Veilig Thuis in 2016 en volgende jaren (benodigde formatie, omvang takenpakket e.d.). Er heeft een evaluatie plaatsgevonden over het functioneren van Veilig Thuis in de eerste helft van 2015. De uitkomsten hiervan worden meegenomen bij het bepalen van de invulling in 2016. Een belangrijk punt hierbij is dat de aansluiting tussen Veilig Thuis en de lokale zorgstructuren van de zes gemeenten in Flevoland goed op orde is zodat er tijdig en efficiënt kan worden open afgeschaald. Het blijkt dat Veilig Thuis in 2016 niet geheel bekostigd kan worden vanuit de rijksbijdrage die Almere ontvangt voor de vrouwenopvang en de middelen die hiervoor voorheen vanuit de jeugdhulp beschikbaar waren. Daarom hebben de Flevolandse gemeenten besloten eenmalig voor 2016 een aanvullende subsidie beschikbaar te stellen. Voor Lelystad gaat het om een bedrag van € 53.000,(waarvan € 46.000,- ten laste komt van de Jeugdhulp en € 7.000,- ten laste van de Wmo). Veilig Thuis Inzet 2016: a. b. c.

35

Er functioneert een regionaal Veilig thuis. Er wordt gezorgd voor een goede aansluiting tussen Veilig Thuis en de lokale zorgstructuren zodat er tijdig en efficiënt open afgeschaald kan worden. Er wordt, als aanvulling op de beschikbare rijksbijdrage, vanuit de gemeente voor 2016 een subsidie van € 53.000,- beschikbaar gesteld voor Veilig Thuis (€ 46.000,ten laste van Jeugdhulp en € 7.000,- ten laste van Wmo).


5. Sturing en financiering Op 1 januari 2015 is de nieuwe Wmo in werking getreden en is de gemeente verantwoordelijk geworden voor de ondersteuning van onze inwoners. De verantwoordelijkheid voor de uitvoering wordt daarbij vooral neergelegd bij inwoners en partijen, maar we willen hier wel regie op houden. Wij gaan daarbij uit van vertrouwen en loslaten. We sturen op hoofdlijnen waarbij onze inzet is dat onnodige administratieve rompslomp en bureaucratie zoveel mogelijk wordt voorkomen.

5.1

Monitoring

Om de regiefunctie uit te kunnen voeren is een systeem van monitoring nodig. Deze monitoring heeft betrekking op: output: wat wordt er gedaan in het veld? Welke maatwerkvoorzieningen zijn er geleverd? Wat is het gebruik hiervan e.d.? outcome: wat is het resultaat van alle inspanningen? Is de zelfredzaamheid van de inwoners toegenomen? Is de kwaliteit van leven verbeterd? Zijn de inwoners tevreden over de ondersteuning? Er wordt nu al het een en ander gemonitord, zoals het gebruik van Wmo voorzieningen en de tevredenheid van gebruikers van Wmo voorzieningen. Ook is er een wijkmonitor waarin veel informatie over de toestand van een wijk is opgenomen. En er is een Lelystadse 3D monitor ontwikkeld voor het sociale domein. Hierin zijn uitvoeringsindicatoren en indicatoren voor het meten van maatschappelijke effecten opgenomen voor zowel Wmo, Jeugdhulp als Participatiewet. Deze monitor zal in april en oktober 2016 verschijnen. Een onderdeel van de monitor is de klanttevredenheid. Het college moet op grond van de Wmo 2015 onderzoeken hoe cliënten de kwaliteit van de maatschappelijke ondersteuning ervaren en de uitkomsten hiervan jaarlijks voor 1 juli publiceren. Er wordt landelijk gewerkt aan een dergelijk klanttevredenheidsonderzoek. Wij zullen hierbij aansluiten, zodat de resultaten van dit onderzoek vergelijkbaar zijn met andere gemeenten. De resultaten hiervan worden opgenomen in de 3D monitor. Per saldo zijn er aldus de volgende monitor in de programmabegroting (Programma Iedereen doet mee) zijn diverse (outcome) indicatoren voor de Wmo opgenomen. in de 3D monitor zijn daarnaast ook allerlei uitvoeringsindicatoren rond de Wmo, Jeugdhulp en Participatiewet opgenomen. in de wijkmonitor is een heel breed scala aan cijfers opgenomen die relevant zijn voor de Wmo; de geactualiseerde wijkmonitor wordt begin 2016 in de wijken besproken om op basis daarvan te bepalen welke thema’s relevant zijn om aan te pakken. In 2016 willen we de kwaliteitsmeting in overleg met de uitvoerende partijen verder uitwerken. In 2015 is veel energie gestoken in het goed op orde brengen van de administratieve processen en de basisinformatie (informatie cliënten en invulling van de ondersteuning). In 2016 zal ingezet worden op de kwaliteitsmeting en de sturing hierop.

5.2

Sturingsmodel

De gemeente is vanaf 1-1-2015 verantwoordelijk voor een aantal nieuwe taken, zoals de ondersteuning thuis en dagbesteding. De manier waarop dit in Lelystad is aanbesteed is uniek. Er zijn voor de dagbesteding vier hoofdaannemers geselecteerd, per aandachtsgebied, die kennis hebben op een specifiek terrein: ouderen, inwoners met een lichamelijke beperking, inwoners met een licht verstandelijke beperking en inwoners met een psychiatrische aandoening. Voor de ondersteuning thuis zijn er drie hoofdaannemers geselecteerd, die verantwoordelijk zijn voor de ondersteuning van de 36


inwoners in een bepaald stadsdeel. Deze hoofdaannemers zorgen voor een breed aanbod. Om alle vormen van ondersteuning te kunnen bieden, werken ze samen met verschillende andere aanbieders (die als onderaannemers worden ingezet). De hoofdaannemers ontvangen een vooraf vastgesteld jaarbudget en hebben de ruimte en verantwoordelijkheid om met dit budget maatwerk en passende ondersteuning te bieden. Lelystad rekent niet af op productie en heeft daarom geen open eind financiering. Het gaat erom dat met minder middelen toch een efficiënte ondersteuningsstructuur blijft bestaan, waarbij het accent ligt op zelfredzaamheid en participatie van inwoners, op inzet van (zorg)vrijwilligers en mantelzorgondersteuning en goede basisvoorzieningen. Wij zullen ook in 2016 de werking van dit sturingsmodel goed blijven volgen. De eerste ervaringen zijn positief. We zien bij de hoofdaannemers dat er goed gekeken wordt naar de persoonlijke situatie van de klant, dat er maatwerk wordt ingezet. Ook zien we dat dit systeem stimuleert te komen tot nieuwe concepten en een andere invulling van de ondersteuning en niet vast te blijven houden aan datgene wat tot op heden binnen de zorg gangbaar/gebruikelijke was.

5.3 Financiering algemeen In het Raadsprogramma 2014-2018 is opgenomen dat de decentralisaties, in principe zonder gemeentelijke aanvulling, worden gefinancierd uit de middelen die we daartoe vanuit het rijk ontvangen. Deze rijksmiddelen worden volledig voor die taken aangewend. De Wmo kent de volgende financiële voorzieningen: Integratie uitkeringen Wmo Er worden binnen de Wmo twee integratie uitkeringen onderscheiden, die beiden onderdeel uitmaken van de totale uitkering die de gemeente ontvangt uit het gemeentefonds: de integratie uitkering Wmo 2007 en de integratie uitkering Wmo 2015. Richting het Rijk geldt er geen bestedings- en verantwoordingsplicht ten aanzien van deze middelen. Via de reguliere Iv3 informatievoorziening zijn gemeenten echter wel verplicht om informatie beschikbaar te stellen, zodat het Rijk de uitgaven kan monitoren (onder andere ter verbetering van de verdeling van het gemeentefonds). Zo dient er onder andere te worden aangegeven welk bedrag aan maatwerkvoorzieningen en algemene Wmo voorzieningen is uitgegeven. Er wordt hierbij geen onderscheid gemaakt tussen inzet vanuit de oude en vanuit de nieuwe Wmo uitkering. Ook binnen ons beleid wordt hierin geen onderscheid gemaakt. De Kadernota Samen Leven, Samen Redzaam heeft betrekking op de totale Wmo, evenals dit Uitvoeringsplan Wmo 2016. Wij gaan er, aansluitend op het Raadsprogramma, in dit Uitvoeringsplan vanuit dat de Wmo in totaliteit in 2016 in principe budgettair neutraal wordt ingevuld. Reserve sociaal domein 2015 t/m 2017 (budget materieel evenwicht) Dit betreft een egalisatiereserve voor de jaren 2015 t/m 2017 voor de domeinen Jeugd en Wmo. Hiermee kunnen schommelingen in de inkomsten en uitgaven voor Jeugd en Wmo worden opgevangen zonder tussentijdse bijsturing/aanpassing van de begroting. Deze reserve dient ter verevening van schommelingen in en tussen de desbetreffende jaarschijven; primair binnen het betreffende dossier en desgewenst na besluitvorming door de gemeenteraad tussen de dossiers. Dit zijn de uitgangspunten: 1. Voeding vindt plaats door een vooraf te bepalen deel van de Rijksmiddelen Wmo 2015 & Jeugdzorg te bestemmen als storting in de ‘reserve sociaal domein’. Daarnaast worden aanpassingen in de rijksuitkering hierin gestort/onttrokken. 2. Verrekening met deze reserve vindt slechts plaats bij vaststelling van de jaarrekening en niet tussentijds. 3. De verrekening wordt bepaald door het verschil tussen begrote baten en lasten versus de realisatie voor respectievelijk de beleidsterreinen Wmo en Jeugdzorg.

37


4.

Tussentijdse afwijkingen zullen via de begrotingsmonitor worden gerapporteerd. Bij substantiële afwijkingen buiten deze rapportagemomenten zal de raad via een informatiebrief worden geïnformeerd.

Algemene Reserve 2015-2018 (=risicobuffer gemeente breed) Uit de Algemene Reserve kunnen eventueel incidentele overschrijdingen worden gedekt wanneer bovenstaande voorzieningen niet toereikend zijn. Bij tekorten met doorwerking op termijn (structureel) is herijking van het ondersteuningsaanbod noodzakelijk. Zoals ook vastgesteld in de kadernota is het uitgangspunt nadrukkelijk dat de bekostiging van de Wmo en jeugdhulp in Lelystad plaatsvindt binnen de door het rijk beschikbaar gestelde gelden. Transitiefonds 2014-2015-2016 De gemeenteraad heeft eind 2013 bij het vaststellen van de begroting 2014-2017 het Transitiefonds Sociaal Domein ingesteld. Er is in totaal 4,5 miljoen euro beschikbaar voor de vier transities in het sociale domein: Wmo, Jeugdhulp, Participatiewet en passend onderwijs. Er is inmiddels een aantal projecten gehonoreerd. De raad heeft in de tweede helft van 2015 besloten dat de Sociaal wijkteams en de Jeugd- en Gezinsteams zullen adviseren over de inzet van het transitiefonds. Voor wat betreft de Wmo zijn de volgende projecten gehonoreerd: Project

Budget

Looptijd

€ 304.200

2015/2016

Kwaliteitsimpuls voor beheer Mfa's

€ 139.100

2015/2016

Ondersteunen bewonersinitiatieven

€ 260.000

2015/2016/2017

Samenwerking zorgvrijwilligers

€ 63.015

2015

Nieuwe collectieve Wmo mensen met een beperking

arrangementen

voor

5.4 Rijksuitkeringen Wmo Er worden binnen de Wmo twee integratie uitkeringen onderscheiden: Integratie-uitkering Wmo die we vanaf 2007 ontvangen: vooral ter dekking van de taken die destijds werden overgeheveld zoals huishoudelijke hulp en mantelzorgondersteuning Integratie uitkering Wmo 2015 die we vanaf 2015 ontvangen: deze rijksuitkering is opgebouwd uit verschillende onderdelen. Het grootste deel wordt gevormd door de rijksvergoeding voor begeleiding, kortdurend verblijf e.d. Daarnaast is de uitkering bedoeld voor de invulling van cliëntondersteuning, Sociaal wijkteams, waardering mantelzorgers, doventolk, uitvoeringskosten, maatwerkvoorziening inkomenssteun e.d. Onlangs is de Septembercirculaire 2015 verschenen. Daarin zijn ook de effecten van het objectief verdeelmodel verwerkt. Op grond hiervan ziet het meerjarenperspectief er als volgt uit:

38


Tabel 3: rijksuitkeringen Wmo o.b.v. Septembercirculaire 2015 2015 2015 2016 2017 verwerkt in begroting 2015 Integratie4.758.746 4.707.469 4.268.913 4.421.478 uitkering Wmo oud Integratie9.830.000 9.611.579 10.109.019 10.089.162 uitkering Wmo 2015 Totaal 14.588.746 14.319.048 14.377.932 14.510.640

2018

2019

1920

4.421.478

4.421.478

4.421.478

9.719.555

9.609.782

9.641.668

14.141.033

14.031.260

14.063.146

Per saldo kunnen we op grond hiervan concluderen dat de rijksbijdragen in totaliteit uitkomen op ruim 14 miljoen euro en dat er voor de komende jaren geen grote verschuivingen zijn te verwachten. Hierbij dient wel gerealiseerd te worden dat de Wmo doelgroep groter en zwaarder wordt als gevolg van de vergrijzing en de extamuralisering. De uitdaging is dat we met gelijkblijvende middelen toch ondersteuning kunnen blijven bieden aan de inwoners waarvoor ondersteuning nodig is. Overzicht uitgaven Wmo 2016

5.5 Overzicht uitgaven 2016 Wmo In de vorige hoofdstukken is aangegeven hoe we de verschillende onderdelen willen invullen en welke kosten hieraan zijn verbonden. In de tabel op de volgende bladzijde zijn alle uitgaven samengevat. Het gaat hier om de uitgaven die ten laste worden gebracht van de rijksuitkering Wmo 2015 (nieuwe Wmo). Daarnaast zijn ook de uitgaven voor de maatwerkvoorzieningen, die al eerder onder de gemeentelijke verantwoordelijkheid vielen, in beeld gebracht. Deze maatwerkvoorzieningen worden deels uit de oude rijksuitkering Wmo betaald en deels uit algemene middelen (de rijksmiddelen voor een aantal voorzieningen zoals rolstoelen zijn in het verleden, voordat de Wmo werd ingevoerd, al opgenomen in de algemene uitkering van het gemeentefonds). Per saldo geeft de tabel daarmee een compleet beeld van wat er vanuit de rijksbijdrage Wmo wordt uitgegeven aan de Wmo (maatwerk) voorzieningen. Daarnaast zijn er ook middelen beschikbaar vanuit het transitiefonds. Een overzicht hiervan staat in paragraaf 5.3.

39


Tabel 4: indicatief overzicht van uitgaven 2016 Wmo Oude Wmo

Nieuwe Wmo

Uitgaven 2016 maatwerkvoorzieningen die voor invoering Wmo 2015 al onder de gemeente vielen

Uitgaven 2016 ten laste van Integratie-uitkering Wmo

Algemeen Uitvoeringskosten inzet personeel, mediation, ict e.d. kosten Toezicht Wmo

390.000 5.500

Een sterke basis Informatie en advies communicatie Sociaal wijkteams

20.000

Wijkinfopunten/Sociaal wijkteams /Cliëntondersteuning versterking wijkinfopunten

175.000

formatie Sociaal wijkteams op peil houden

280.000

inzet MEE t.b.v. sociale wijkteams

350.000

inzet MEE t.b.v. jeugdhulp

400.000

versterking voorkant aanpak financiële problematiek

85.000

24-uurs anonieme hulp op afstand/Sensoor

-

zie e

doventolk

-

zie e e

tolkdiensten bij taalproblemen

6.000

Wijkvoorzieningen/welzijn in de wijk extra activiteiten voor nieuwe aandachtsgroepen

150.000

Mantelzorgondersteuning inzet o.b.v. nota mantelzorg

80.000

reservering t.b.v. waardering mantelzorgers

259.000

Vrijwilligerswerk vrijwilligersplaatsen inwoners met lichte beperking

150.000

extra bemiddeling vrijwilligers

50.000

Taalontwikkeling Bijdrage Huis voor Taal

30.000

Vervoer stimuleren gebruik openbaar vervoer

10.000

bijdrage voor vrijwilligersvervoer De Opstap

30.000

Beschut wonen onderzoek vraag/aanbod beschut wonen

40


6.000

Maatwerkvoorzieningen Huishoudelijke ondersteuning schoon een leefbaar huis dienstencheques

4.200.000

zie b

563.000

zie d

Ondersteuning thuis stadsdeelbudgetten ondersteuning thuis (PGB/ZIN) Woningaanpassingen/verhuiskostenvergoeding reservering t.b.v. woningaanpassingen e.d.

4.505.000

1.052.000

Vervoersvoorzieningen scootmobielen

820.000

rolstoelen e.d.

636.000

regiotaxi (incl. eigen bijdragen)

840.000

Dagbesteding en dagactiviteiten budgetten dagbesteding (PGB/ZIN)

2.377.000

Kortdurend verblijf/logeervoorzieningen kortdurend verblijf/respijthuis

296.000

Maatregel t.b.v. chronisch zieken aanvullende verzekering voor chronisch zieken

-

650.000

- 800.000

- 750.000

Eigen bijdragen eigen bijdragen maatwerkvoorzieningen Regresrecht Wmo afkoopsom regresrecht

- 46.500

Opvangvoorzieningen Maatschappelijke opvang financiering uit rijksbijdrage centrumgemeente

-

Beschermd wonen financiering uit rijksbijdrage centrumgemeente

-

inloopvoorzieningen GGZ Veilig Thuis aanvullende bijdrage Veilig thuis

Subtotaal onvoorzien/storting reserve

Totaal

113.500 -

-

-

7.000

7.311.000

9.628.500

200.000

480.519

7.511.000

10.109.019

Zie c/f

Toelichting bij tabel 4: Oude Wmo: a. De integratie-uitkering Wmo (oud) is voor 2016 bepaald op € 4.268.913,-. In de gemeentebegroting 2015 is uitgegaan van een rijksuitkering Wmo (oud) van € 4.758.746,-. Dit 41


b.

c.

d.

betekent, uitgaande van een budgettair neutrale invulling dat er in 2016 afgerond € 0,5 miljoen minder uitgegeven kan worden aan de Wmo. Er is in 2015 € 4,9 miljoen geraamd voor de huishoudelijke ondersteuning. Voor 2016 wordt ervan uitgegaan dat de huishoudelijke ondersteuning met € 4,2 miljoen ingevuld kan worden. Er is daarmee t.o.v. de raming 2015 een besparing van € 0,7 miljoen gerealiseerd. Er is een bezuiniging van € 0,5 miljoen euro nodig om de verlaging van de rijksuitkering Wmo (oud) te compenseren en de verwachting is dat er in 2016 € 0,7 miljoen minder uitgegeven wordt aan huishoudelijke ondersteuning. Dit betekent dat er € 0,2 miljoen gereserveerd kan worden voor het opvangen van schommelingen en eventueel aanvullende maatregelen. Er is voor de dienstencheques € 563.000 geraamd aan uitgaven. Dit is gelijk aan de rijksbijdrage die specifiek hiervoor beschikbaar is gesteld. Voor wat betreft de dienstenscheques wordt uitgegaan van een budgettair neutrale invulling.

Nieuwe Wmo: e. De kosten van de Doventolk en Sensoor worden verrekend binnen de rijksuitkering voor de Wmo. f. Er is voor de nieuwe Wmo € 10.109.019,- beschikbaar. De uitgaven ten laste van de nieuwe Wmo komen uit op € 9.628.500,- zodat er € 480.519,- resteert voor onvoorzien c.q. storting in de reserve. In totaal kan er daarmee € 680.519,- gereserveerd worden voor het opvangen van schommelingen en eventueel aanvullende maatregelen. Een deel hiervan kan wellicht nodig zijn in verband met mogelijke budgetaanpassingen voor ondersteuning thuis/dagbesteding. De afrekening 2015 moet nog plaatsvinden. De verwachting is dat 2015 afgesloten kan worden met een positief resultaat zodat de in 2015 opgebouwde reserve beschikbaar blijft c.q. verder vergroot kan worden. Per saldo blijven er dan voldoende middelen beschikbaar om in 2016 schommelingen en aanvullende maatregelen te kunnen financieren.

42


Bijlage 1

Rapportage evaluatie Sociaal wijkteams Lelystad

Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Werkwijze 3. Interviewuitkomsten - resultaten 3.1. Algemeen 3.2. Sociaal wijkteams 3.2.1 Toegang sociaal wijkteams en wijkinfopunten 3.2.2 Samenstelling wijkteams, expertise en cliëntondersteuning 3.2.3. Actief in de wijk: signaleren en aanwezig zijn in de buurt 3.3. Formatie sociaal wijkteams 3.4. Samenwerking CJG/SWT 3.5. Samenwerking gemeente 3.6. Samenwerking met leveranciers maatwerkvoorzieningen 3.7. Samenwerking met professionals van de samenwerkingspartners 3.8. Op- en afschalen van hulp 3.9. Beschikkingen 4. Conclusies/Samenvatting

3 3 3 6 8 9 9 9 11 11 12 13 13

Bijlage: Capaciteit sociaal wijkteams

14

43


2 2

1. Inleiding In juli 2015 zijn twaalf evaluatie-interviews gehouden met professionals van de sociaal wijkteams Lelystad. Het doel van de interviews is inzicht krijgen in de ervaringen en de mening van de betrokken professionals over wat goed gaat en wat beter kan bij de sociaal wijkteams op gebied van: o o o o

functioneren van de eerste toegang/de wijkinfopunten inzet van juiste en voldoende expertise kwaliteit en omvang van de formatie inzet van vrijwilligers

De uitkomsten uit de interviews vormen één van de bronnen op basis waarvan de gemeente voor het uitvoeringsprogramma 2016 besluiten neemt over: 1. De benodigde omvang en kwaliteit van de sociaal wijkteams voor 2016 2. De invulling van de cliëntondersteuning De sociaal wijkteams vormen samen met de wijkinfopunten de toegang voor burgers voor informatie over hulp en de toegang tot passende ondersteuning. Uitgangspunt is dat de burger zich meldt, of wordt gemeld door een bewoner of professional, bij de medewerker van het infopunt. Ook hebben de teams de taak om mensen te vinden die zorg mijden en zich zelf niet melden. Van 1 oktober 2014 tot 1 mei 2015 hadden de sociaal wijkteams daarnaast de speciale opdracht om de burgers die tot dusver gebruik maakten van AWBZ-hulp en onder de nieuwe Wmo kwamen te vallen, actief te benaderen. Zij stellen met de burger opnieuw een ondersteuningsplan op binnen de kaders van de nieuwe Wmo en doen daarbij tevens recht aan het overgangsrecht van deze burgers. In deze rapportage worden deze aangehaald als de ‘’ 1200 overgangsgesprekken’’. De evaluatie van de sociaal wijkteams medio juli 2015 vond nadrukkelijk tegen deze achtergrond plaats. De volgende cijfers geven een beeld van het werk van de sociaal wijkteams in deze periode:  Van 1 oktober 2014 tot en met 1 juli 2015 hebben de teams 2.314 gesprekken gevoerd.  Ongeveer de helft daarvan (1.174) waren "overgangsgesprekken" met mensen die al gebruik maakten van –over te hevelen- AWBZ hulp.  Het aantal nieuwe Wmo-aanvragen in deze periode bedraagt 1140.  Van het totaal aantal gesprekken (2.314) hebben er 1.681 geleid tot Wmo-maatwerkvoorzieningen.

2. Werkwijze Er zijn interviews gehouden waarin de relevante thema’s aan de orde kwamen. In totaal zijn 12 interviewgesprekken gevoerd: drie interviews met de projectteamleden van de moederorganisaties (Icare, MDF en MEE) en opdrachtnemer Stichting Welzijn, vier interviews met wijkcoördinatoren en vijf interviews met generalisten met verschillende expertises en uit de verschillende moederorganisaties: maatschappelijk werker (MDF), ouderenadviseur (MDF), MEE-consulent, GGZ-deskundige (verpleegkundige) en wijkverpleegkundige (Icare).

44


3. Interviewuitkomsten – Resultaten 3.1 Algemeen beeld De periode van november 2014 tot en april 2015 hebben alle betrokkenen als een zeer hectische periode met hoge werkdruk ervaren. Daarin hebben de sociaal wijkteams ook 1200 ondersteunings-gesprekken gevoerd met de inwoners met overgangsrecht AWBZ. De teams hadden te maken met nieuwe en wisselende medewerkers, teamvorming, urenwijzigingen en een hausse aan telefoontjes bij de wijkteams. De werkdruk leek rond juni even af te nemen, maar laaide in de meeste wijkteams begin juli al weer op. Het gevoel van druk werd mede verhoogd door de wijzigingen in huishoudelijke hulp bij bestaande cliënten per 1 juli, hoewel de wijkteams daar primair geen rol in hadden. Er is een sterke inhoudelijke drive bij generalisten en coördinatoren om de kanteling en het stepped care principe goed neer te zetten. Bij alle geïnterviewden is veel overtuiging te bespeuren over de kracht en noodzaak ervan. Ook leeft in de wijkteams sterk de overtuiging dat daar nog veel meer uit te halen is. Dat is voor allen dé motivatie om het werk te doen, goed te doen en met plezier te doen. Ze zien nog vele kansen. Om die daadwerkelijk te kunnen benutten zijn er wel verbeteringen nodig in randvoorwaarden, taken en organisatie en afspraken tussen sociaal wijkteams en gemeente. Dat staat hieronder uitgewerkt in twintig aanbevelingen voor hetzij sociale wijkteams, hetzij gemeente, of voor beide partijen gezamenlijk.

3.2 Sociaal wijkteams 3.2.1 Toegang sociaal wijkteams en wijkinfopunten Vanaf 1 januari zijn gemeenten en andere partijen inwoners consequent gaan doorverwijzen naar de sociaal wijkteams. Het gevolg is – naar eigen inschatting van de wijkteams- dat inwoners de sociaal wijkteams inmiddels heel goed weten te vinden. Er zijn weinig misverstanden over de toegang en er is voor inwoners een duidelijk aanspreekpunt. Ook kampten de sociaal wijkteams in eerste instantie met te weinig kennis over de al bestaande Wmo voorzieningen Wonen, Rollen en Vervoer (WRV). Deze kwalitatieve informatie was wel bij de gemeente bekend maar was nog niet overgedragen. Toegankelijkheid informatiepunten en wijkteams De sociaal wijkteams lijken op het eerste gezicht algemeen toegankelijk in alle opzichten: mensen kunnen langskomen. Laaggeletterden en mensen met een verstandelijke handicap hebben dat ook nodig. Zij maken hier dan ook veel gebruik van. Ze kunnen ook bellen en de punten zijn ook fysiek (rolstoel-) toegankelijk. Bij het verder inzoomen op toegankelijkheid zijn er verschillen per team en zijn er de noodzakelijke verbeterpunten. De kwaliteit van de toegang van de wijkinfopunten kan volgens de teams nog klantvriendelijker en professioneler. Het aantal vragen dat er binnenkomt is hoog en de aanmeldgesprekken blijken complex te zijn. De behoefte aan cliëntondersteuning was extra groot, juist door de veranderingen in het zorgstelsel. Een deel van de Wmo doelgroepen kan dat niet goed volgen. Zij zijn niet in staat om de brieven die zij over de Wmo ontvangen, of de brieven van de zorgverzekeraar, de Sociale Verzekeringsbank, informatie over eigen risico’s, nieuwe zorgaanbieders of bijv. een dienstenvoucher zelfstandig te interpreteren en vervolgens met die informatie de juiste dingen te doen. Voor ondersteuning daarbij kunnen ze een beroep doen op het sociaal wijkteam en komen zij in eerste instantie telefonisch bij het wijkinfopunt terecht.

45


Naast de cliëntondersteuning wordt vanuit het wijkinformatiepunt het sociaal wijkteam gefaciliteerd met het inplannen van afspraken, het opvoeren van de eerste gegevens van een bewoner in WIZ-portaal, het versturen van brieven aan bewoners voor een gesprek en het toevoegen van documenten aan een digitaal dossier. Ter illustratie: eind 2015 moeten enkele honderden bewoners hun PGB budgetplan alsnog aanleveren, die op het wijkinfopunt wordt gescand en aan het dossier toegevoegd. Dat alles stelt hoge eisen aan de gespreksvaardigheden van de medewerkers van de wijkinfopunten. De vraag van de inwoner goed verhelderen en slim doorverwijzen is een vak apart gebleken en houdt rechtstreeks verband met de effectiviteit van de sociaal wijkteams. Hoe beter de vraagverheldering bij het wijkinformatiepunt, hoe gerichter het vervolg ingezet kan worden. Opschalen waar dat moet met een keukentafelgesprek van een generalist van het sociaal wijkteam en afschalen waar dat kan. Hiermee blijkt in de praktijk dat het sociaal wijkteam een wijkinfopunt nodig heeft waar de hulpvragen al bij de toegang op HBO niveau kunnen worden behandeld. Stichting Welzijn heeft de kwaliteit van de wijkinfopunten (voorheen functies op MBO-scholingsniveau) al enigszins kunnen verbeteren door tijdelijk naast de bestaande medewerkers ondersteuners op HBOniveau in te zetten. Daarnaast is het aantal binnenkomende telefoonlijnen uitgebreid, worden er HBO stagiaires ingezet en worden er gastheren/-vrouwen ingezet om bezoekers met eenvoudige vragen op te vangen en te helpen. Desondanks is nog steeds verdere verbetering van de kwaliteit (HBO-scholingsniveau) en de structuur nodig, zoals het handig samenwerken met vrijwilligers. Ook is het belangrijk dat de er bij aanmelding goed doorgevraagd wordt zodat het sociaal wijkteam de generalist met de juiste expertise inzet voor het keukentafelgesprek. Als het meer medisch gericht is, dan kan het wijkteam meteen de wijkverpleegkundige inzetten. Als bij doorvragen bij de eerste aanmelding van een inwoner blijkt dat er sprake is van schulden dan zet het wijkteam de maatschappelijk werker in. Tot slot is het belangrijk dat burgers die de voorkeur geven aan digitale informatie en gewend zijn om digitaal te opereren ook goed worden bediend. Zodat ook deze groepen inwoners in de samenleving de sociaal wijkteams gaan ervaren als dé voordeur voor hulp en ondersteuning voor zichzelf en hun netwerk. Stepped care Terugblikkend is het vanaf 1 oktober 2014 tot mei 2015 een hele hectische periode geweest. Bij de sociaal wijkteams zelf bestaat daardoor de indruk dat niet alles uit de WMO/Kanteling is gehaald wat er in zat. Zij hadden het stepped care principe in de gesprekken nog veel beter handen en voeten willen geven dan op dat moment –door werkdruk- mogelijk was. Als gevolg daarvan zijn in sommige situaties in het ondersteuningsplan maatwerkvoorzieningen afgesproken die met een paar gesprekken meer door het wijkteam wellicht meer niet nodig zouden zijn geweest. Bij iets meer gesprekken bij sommige bewoners hadden ze vermoedelijk het netwerk, collectieve activiteiten, opbouwwerk en vrijwilligers kunnen inzetten in plaats van maatwerkvoorzieningen. Follow-up bij inwoners Er zijn twee soorten follow-up van belang bij inwoners door de sociaal wijkteams. Ten eerste is dat de follow-up bij bewoners die meerdere gesprekken nodig hebben voor een goed ondersteuningsplan waarbij ze zelf de regie kunnen houden. Bij met name mensen met een verstandelijke beperking, met niet aan geboren hersenletsel en met GGZ problemen kost het wat meer tijd om in gesprekken te komen tot een goed ondersteuningsplan waarbij de mensen zelf de regie houden. Ten tweede gaat het om een deel van de klantengroep waar actieve regie vanuit het sociaal wijkteam nodig is. In de praktijk blijkt dat bij één op de vier ondersteuningsplannen het geval te zijn. Een deel van deze inwoners trekt regelmatig zelf aan de bel via telefonisch contact. Bij een ander deel van de inwoners is het nodig dat de generalist uit het team zelf met enige regelmaat contact onderhoud om escalatie te voorkomen en actief regie te voeren op de ondersteuning. 46


Naarmate het aantal mensen groeit dat gebruik maakt van Wmo-ondersteuning of een aanspreekpunt in het sociaal wijkteam heeft wordt dit deel van het werk van de sociaal wijkteams ook steeds belangrijker naast de ondersteuningsgesprekken met nieuwe aanvragers. In de capaciteitsafspraken voor 2016 is dit een belangrijk onderdeel. In de loop van 2015 is het de sociaal wijkteams geleidelijk aan steeds beter gaan lukken om ook follow-up gesprekken te voeren bij inwoners. De teams creëren zelf ruimte in beschikbare tijd door te variëren in de tijd die ze besteden per inwoner. Het invulling geven aan follow-upgesprekken hangt nauw samen met de afspraken die sociaal wijkteams, hoofdaannemers en onderaannemers met elkaar maken over wie wat wanneer doet. Werken met vrijwilligers Er liggen nog vele kansen om vrijwilligers op allerlei manieren in te zetten in de doorontwikkeling van de wijkinfopunten en de sociaal wijkteams. Het gericht werven van vrijwilligers op specifieke kennis en vaardigheden én scholing van vrijwilligers zijn manieren om dat te realiseren. Het voordeel van meer aanwezigheid van vrijwilligers in de wijkinfopunten is dat er meer levendigheid is, op het moment dat inwoners het wijkinfopunt bezoeken. Meer ontmoeting tussen mensen biedt ook méér mogelijkheden voor het ontstaan van allerhande initiatieven en verbindingen tussen wijken stadsdeelbewoners. Dit thema hangt sterk samen met cliëntondersteuning. Zie hiervoor de tekst onder het kopje cliëntondersteuning op pagina 7. Genoemde voorbeelden voor inzet van vrijwilligers zijn: Versterken wijkinfopunt: - Informatie en advies geven in de wijkinformatiepunten - Hulp bieden bij het vinden van informatie op internet - Hulp bieden bij het invullen van formulieren - Gastvrouw/gastheer zijn voor bezoekers - Lichte financiële ondersteuning - Cliëntondersteuning in de vorm van collectieve en gerichte voorlichting met het oog op bewustwording en versterking eigen kracht - Ruimte bieden aan en stimuleren van voorlichtingsactiviteiten van bestaande cliënten- en maatschappelijke organisaties (Welzijn, MDF, MEE, hoofd- en onderaannemers) in de wijkinfopunten. Versterken Sociaal wijkteams: - Inzet bij follow-up contacten - Bewoners met ondersteuningsvragen met elkaar verbinden en inzetten als vrijwilliger Tot slot: Voor inwoners is het belangrijk om te weten dat hun privacy gewaarborgd is, juist ook bij de inzet van vrijwilligers.

47


Aanbevelingen wijkinfopunten Aanbevelingen voor gemeente 1. Schep de randvoorwaarden voor de sociaal wijkteams waarmee zij de toegang van het wijkinfopunt kwalitatief op sterkte kunnen brengen (HBO-niveau) door efficiënter onderscheid te maken in vragen van inwoners: a) informatievragen die sneller en beter kunnen worden beantwoord in de basisvoorzieningen en b) vragen die vanwege complexiteit of follow up terecht moeten komen bij de generalisten van het sociaal wijkteam. 2. Verbeter de vindbaarheid van de wijkteams in enkele accommodaties. Dat geldt zowel voor de vindbaarheid in de fysieke ruimte als een klantvriendelijke ontvangst bij binnenkomst. Aanbevelingen voor SWT 3. Creëer een digitale aanmeldmogelijkheid (zie ook aanbeveling 4). 4. Verbeter de website voor burgers met behoefte aan digitale informatie en digitaal hulp zoeken met de vernieuwde website van Welzijn. (Welzijn heeft deze aanbeveling in 2015 al in gang gezet. Oplevering is voorzien voor eind 2015.) a. Meer info die nu nog op gemeentelijke website staat over werk van de wijkteams op website van de sociaal wijkteams. b. Deze info verbinden/linken aan 1) Regelhulp 2)Vraag elkaar 3)sociale kaart GGD. Aanbevelingen voor SWT en gemeente 5. Versterk de toegang door het informatiepunt als voorportaal door te ontwikkelen met behulp van gerichte werving en inzet van vrijwilligers. 6. Versterk de toegang door de telefonische toegang en bereikbaarheid van de sociaal wijkteams te verbeteren.

3.2.2. Samenstelling sociaal wijkteams, expertise en cliëntondersteuning Algemeen De generalisten en coördinatoren zijn zeer enthousiast over de onderlinge samenwerking in de sociaal wijkteams. Stuk voor stuk typeren zij die samenwerking als open. Binnen een relatief korte tijd zijn betrokkenen elkaars deskundigheid gaan ontdekken, waarderen en benutten. Zij benoemen dat zij veel van elkaar leren. Diversiteit van de generalisten, gevoed met kennis, kunde en consultatie-mogelijkheden vanuit de verschillende moederorganisaties zijn een belangrijke succesfactor. In elk interview komen voorbeelden naar voren van de grote meerwaarde die de expertises en open samenwerking voor inwoners oplevert inclusief de transformatie-opgave. Er is veel consistentie in antwoorden tussen verschillende medewerkers en coördinatoren. Tijdens de interviews bleek dat er in en tussen de wijkteams veel gedeeld en besproken wordt. Over knelpunten, ervaringen en oplossingen. De teams afzonderlijk, de coördinatoren, het projectteam inclusief de betrokken gemeenteambtenaren werken oplossingsgericht samen en hebben mede daardoor het eerste halve transitiejaar continu en constructief verbeteringen doorgevoerd in de onderlinge samenwerking en in de werkprocessen. In de interviews is te beluisteren dat er echt ruimte is voor de professionals, dat zij die ruimte ook nemen en snel signalen bij coördinatoren neerleggen en vervolgens bij de manager van de sociaal wijkteams. 48


Er is veel waardering voor en tevredenheid over de manager van de sociaal wijkteams. Vanuit het projectteam is er behoefte aan een nadrukkelijker sturingsrol van het hele projectteam. Inzet van expertise De samenstelling van de teams in het licht van expertise beschouwen generalisten en coördinatoren als goed. Wel waren en zijn er nog steeds veel wisselingen geweest. Sommige collega’s die als generalist werden ingezet ontdekten al snel dat hun affiniteit en kwaliteit niet lag in het werken in de wijk. Daarom zijn de wijkteams gestart met het beschrijven van kerncompetenties voor de functie van generalist in het sociaal wijkteam. Er is geen zeggenschap van het team over nieuwe collega’s omdat de moederorganisaties bepalen wie in welk team geplaatst wordt. Veel wisselingen in de teamsamenstelling hebben als nadeel dat iedere keer opnieuw teamrelaties en klantrelaties moeten worden opgebouwd en geven onrust. Openheid en het op elkaar kunnen vertrouwen bouwt een team op en is noodzakelijk, maar kost tijd. Nu zijn medewerkers binnen de teams goed op elkaar ingespeeld. Voor die goede samenwerking is wel een minimum aantal uren per generalist noodzakelijk. Dat bedraagt zestien uur per week per generalist. De inzet van de wijkverpleegkundigen is door de betrokkenheid van twee moederorganisaties te veel versnipperd over verschillende personen (8 uur per week per generalist). Dat is een belemmering in optimalisatie van de werkprocessen van de sociaal wijkteams. In het eerste half jaar van 2015 was er sprake van een snelle leercurve bij de generalisten door de onderlinge verscheidenheid en het leren van elkaar. Dat is nog versterkt doordat enkele generalisten in twee teams werken en er zodoende allerlei verbindingen zijn tussen de vier sociaal wijkteams. De specialistische expertise en kennisontwikkeling betrekken zij op een natuurlijke manier uit de moederorganisaties. Het lerend vermogen van de sociaal wijkteams en de beschikbaarheid van expertise vormen belangrijke bronnen voor de doorontwikkeling van de Sociaal wijkteams in Lelystad en het behalen van transitiedoelstellingen. Weten om te gaan met dreigende situaties of dreigend gedrag beschouwt de ene generalist als onderdeel van zijn vak, terwijl een ander toch graag de GGZ-expert mee heeft als dat aan de orde is. Scholing zou daarin kunnen helpen. Er is waardering voor elkaars deskundigheid. Men weet elkaar goed in te zetten. Het is afhankelijk van de werkwijze per wijkteam of na aanmelding het eerste gesprek daadwerkelijk gevoerd wordt door de generalist die voor desbetreffende inwoner de best passende expertise, benaderingswijze en attitude heeft. GGZ- expertise De GGZ- expertise beoordeelt iedereen als heel relevant en lijkt te zijn geborgd. Als we nader inzoomen dan blijkt de relevante expertise te liggen op twee gebieden. Enerzijds is dat kennis van autisme en het hulpaanbod en vaardigheid in gespreksvoering met mensen met autisme. Anderzijds is dat de kennis van andere psychiatrische problematiek en adequate omgangs- en gespreksvaardigheden met mensen met psychiatrische problematiek. De expertise op autisme is geborgd doordat zowel de GGZ-generalist, werkzaam in twee sociaal wijkteams, als de MEE-consulenten, werkzaam in alle vier de teams, hier al in geschoold waren. Voor de MEE-consulent geldt dat ze bovendien collega’s in de moederorganisatie kunnen raadplegen. Hoe en of dit in de toekomst geborgd is, is echter onzeker. Het aantal beschikbare uren voor de GGZgeneralist vinden de coördinatoren aan de krappe kant. Cliëntondersteuning Wat gaat goed? 49


Bij een aanmelding tipt het sociaal wijkteam de inwoner altijd om iemand (ouder, familie, kind) bij het gesprek te ondersteunen. Als tijdens het gesprek blijkt dat een demente oudere er niemand bij heeft gevraagd, benadert de generalist ter plekke familie en of de huisarts voor meer informatie. In de beleving van de generalisten van de sociaal wijkteams is er voldoende individuele cliëntondersteuning en geven zij daar ook zelf vorm aan door bijv. als het nodig is een tweede of derde gesprek te voeren. Wat kan beter? Het komt voor dat een mantelzorger die op wens van de cliënt aanwezig zou zijn, er op het moment van de afspraak toch niet bij is, bijv. een tolk. Het gesprek kan dan niet goed gevoerd worden. De geïnterviewden denken bij cliëntondersteuning vooral aan de individuele cliëntondersteuning, gericht op informatie over activiteiten of hulp. Er zijn in de stad echter ook allerlei collectieve activiteiten op het gebied van informatie en advies. Ook geven sommige cliëntorganisaties collectieve voorlichting die bijdraagt aan bewustwording en eigen kracht. De coördinatoren en het projectteam sociaal wijkteam leveren daar op verzoek ook een bijdrage aan. De collectieve cliëntondersteuning door cliëntorganisaties kan nog verder worden versterkt door deze activiteiten onderling met elkaar te verbinden of te koppelen aan activiteiten in het wijkinfopunt. Dit aspect van cliëntondersteuning moet ook in samenhang worden gezien met het thema ‘’vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties’’ (zie tekst ‘’Werken met vrijwilligers’’ onder 1a op pagina ). Aanbevelingen samenstelling, expertise en cliëntondersteuning Aanbeveling voor SWT 7. Profiteer van de geleerde lessen en goede praktijken in de afzonderlijk teams. Benut dat wat goed werkt in het ene team ook voor doorontwikkeling in de andere teams, bijvoorbeeld voor optimale inzet van generalisten naar hun expertise. Aanbevelingen voor gemeente en SWT 8. Bedenk een praktische oplossing voor het snel overdragen en actueel houden van kennis bij generalisten over (wijzigingen in) voorzieningen op het gebied van Wonen, Rollen en Vervoer. 9. Organiseer de beantwoording van enkelvoudige informatie- en hulpvragen anders, zodat het wijkteam de kennis en vaardigheden van de generalisten optimaler benut en inzet waar dat de meeste toegevoegde waarde heeft. 10. Voer alleen ondersteuningsgesprekken als de gewenste cliëntondersteuner daadwerkelijk op het moment van het gesprek aanwezig/beschikbaar is. 11. Organiseer systematisch voorlichtingsactiviteiten met andere partijen. Benut het al bestaande aanbod van voorlichtingsactiviteiten. Betrek daarbij cliëntenorganisaties zoals het GOL en vraag hen mede invulling te geven aan collectieve voorlichting. 12. Borg dat het lerend vermogen van de wijkteams afzonderlijk en de sociaal wijkteams als geheel blijvend wordt gestimuleerd en gevoed. Organiseer dat de expertise, kennis en kennisontwikkeling, zoals de sociaal wijkteams die nu betrekken uit de moederorganisaties, beschikbaar en toegankelijk blijft voor professionals in de wijkteams. 3.2.3. Actief in de wijk: signaleren en aanwezig zijn in de buurt Wat gaat goed? Meldingen van bezorgde inwoners of netwerk, en van huisartsen, professionele zorgverleners en politie komen ook zeer zeker veel binnen. Het opbouwwerk speelt een grote rol in het oppakken van die signalen en is altijd aanwezig bij de overleggen van de Sociaal wijkteams.

50


Het lukt in de Waterwijk goed om samen ogen en oren van de wijk te zijn, door te verwijzen naar activiteiten in de buurtcentra, vraag en aanbod bij elkaar te brengen, en om ideeën die mensen lanceren te verbinden aan partijen die er samen mee aan de slag te willen zoals scholen of enthousiaste buurtbewoners. Het sociaal wijkteam en de professionals eromheen hebben altijd de antennes aan staan om mensen en vragen handig aan elkaar te verbinden om tot praktische oplossingen te komen. In andere wijken is dat begin er ook, maar kan dat nog veel verder worden uitgebouwd. Wat kan beter? Sociaal wijkteams willen de focus meer op de wijk kunnen leggen en meer energie kunnen steken in de tweede taak (signaleren, aanwezig zijn in de wijk, opbouwwerk). Dat kan alleen als er minder of slimmere inzet van het wijkteam wordt gevraagd voor (veranderingen in) de ondersteuningsplantaak.

3.3 Formatie Sociaal wijkteams Beschikbaarheid per generalist per expertise Voor optimale samenwerking, continuïteit, schaalgrootte, teamvorming, werkbaarheid en efficiency is het wenselijk dat de generalisten per expertise minimaal 16 uur (2 dagen) in het team beschikbaar is en participeert. Dat is nu niet het geval. Benodigde inzet generalisten De schatting is dat de huidige formatie voor generalisten voldoende is. De verwachting is dat het aantal te voeren gesprekken in 2016 ongeveer 10% hoger ligt dan in 2015. Voor huidige inzet in 2015, zie bijlage. Het zeker mogelijk om in 2016 met dezelfde formatie de ondersteuningsgesprekken, inclusief de benodigde follow-up gesprekken, te kunnen voeren als de sociaal wijkteams de generalisten optimaler kunnen inzetten. Dat kan op het moment dat de toegang is versterkt, de generalist met de juiste expertise wordt ingezet en generalisten alleen worden ingezet bij complexe vragen. Voor raming en schatting van inzet van de wijkteams in de volgende jaren is het volgende van belang: A. Jaarlijks zijn er nieuwe aanmeldingen van inwoners die zich voor het eerst melden. Ervaringsgegevens van 2015 leiden tot een raming van structureel jaarlijks 2.500 gesprekken van nieuwe aanmeldingen. B. Jaarlijks zal het sociaal wijkteam met een deel hiervan follow-up gesprekken moeten voeren. Op basis van ervaringsgegevens is de reële schatting dat structureel met 1 op de 4 nieuw aangemelde inwoners één of meerdere follow-up gesprekken per jaar gevoerd gaan worden. C. In het overgangsjaar 2015 en in 2016 vloeit uit overgangsrecht AWBZ voort dat een bepaalde groep inwoners specifiek benaderd moet worden voor ondersteunings-gesprekken. Dit is in principe incidenteel. Wel leidt ook hiervan 1 op de 4 gevoerde ondersteuningsgesprekken structureel tot follow up gesprekken. NB1: Follow- up gesprekken kunnen ook voortkomen uit het afschalen van hulp van maatwerkvoorzieningen uit de WMO. NB2: Bij deze schattingen is rekening gehouden met overlijden en verhuizen van inwoners en met inwoners die in dat kalenderjaar 18 jaar worden. Ondersteuningsgesprekken in 2015 Soort A Nieuwe aanmeldingen B Follow up gesprekken C1 Overgangsrecht AWBZ C2 Overgangsrecht pgb/ZIN 51

Aantal 2.500 100 400 200

Opmerking Redelijk constant over het hele jaar ( eerste half jaar 1.140) Overige 800 in laatste kwartaal 2014 In laatste kwartaal 2015


TOTAAL 2015 Totaal bestand eind 2015 (geschat) Aantal inwoners met ondersteuning Benodigde follow up gesprekken

3.200

Gesprekken in 2015

3.500 850

Geschat o.b.v. ervaringen 2015: 1 op de 4

Raming ondersteuningsgesprekken in 2016 Soort A Nieuwe aanmeldingen Wmo

Aantal 2.700

Opmerking Gelijk aan 2015 *

B Follow up gesprekken

800 3.500

Vervolg van klanten uit 2015

TOTAAL 2016 * *

Inclusief gesprekken met inwoners in verbande met Zin-verlenging tot 1.7.2016: 1e helft 2016 nieuw ondersteuningsplan Inclusief gesprekken i.h.k.v. overgangsrecht pgb Aanbeveling voor gemeente en SWT 13. Bepaal als gemeente en SWT’s welke sturings- en beleidsinformatie in 2016 gewenst is voor monitoring. Bepaal welke stappen en financiering nog nodig is om die informatie in de gewenste vorm te kunnen ontsluiten.

3.4 Samenwerking/integratie werkwijzen CJG/JGT Wat gaat goed? Wat echt helpt is dat Jeugd- en gezinsteams eveneens met WIZ-portaal werken. Wat ook goed gaat is een duidelijk aanspreekpunt bij het CJG om in concrete situaties snel de verbinding te zoeken en het CJG in te schakelen als bij een eerste keukentafelgesprek is gebleken dat er ook zorgen om de kinderen zijn. Deze lijn is duidelijk, kort en goed. De generalisten van de sociaal wijkteams staan er open voor om verder te verkennen hoe zij goed kunnen samenwerken met het Jeugd- en gezinsteam. In twee stadsdelen zijn praktische afspraken gemaakt om in het najaar in ieder team? met elkaar kennis te maken en inzicht te krijgen in elkaars expertise(JJeugd- en gezinsteams en sociaal wijkteams). De ’sociaal wijkteams ervaren de leeftijdsgrens (18 jaar) van de Jeugd- en gezinsteams als beperkend. Zij schatten in dat in sommige situaties verstandige inzet van professionals/kennis vanuit de Jeugd- en gezinsteams bij jongvolwassenen (18-23) waarschijnlijk veel effectiever zou zijn dan wanneer ouders dat zonder die steun of met inzet vanuit het sociaal wijkteam moeten doen. Ter illustratie: Sociaal wijkteams treffen nog al eens thuiswonende jongvolwassenen (18+) aan bij een ouder(s) die zelf kwetsbaar is, zelf schulden en problemen heeft. De ouder kan daardoor onvoldoende goede stimulans, een goed voorbeeld, steun en begeleiding bieden aan de thuiswonende jongeren of de jongere zelfs schulden bezorgen. Aanbeveling voor gemeente 14. Versterk de samenwerking tussen wijkteams en het CJG/de Jeugd en Gezinsteams.

52


3.5 Samenwerking gemeente (Wmo consulent, participatiecoach) WMO-consulent Wat gaat goed: Na een tussentijdse evaluatie met WIZ zijn de Wmo-consulenten veel meer ingeschakeld. Aanleiding was dat al na 3 maanden bleek dat het merendeel van de vragen bij de keukentafelgesprekken gaan om aanvragen Wonen, rollen en Vervoer. In veel gevallen is er geen ‘’vraag-achter-de-vraag”. Kortom, dit legt veel druk op de inzet en capaciteit van het sociaal wijkteam, terwijl de kwaliteit/expertise van generalisten die dit behandelden niet nodig was. Dat zien de teams als verspilling. De benodigde kennisoverdracht aan generalisten over WRV is redelijk gelukt. Het inschakelen van Wmoconsulenten in adviserende rol heeft dat bewerkstelligd. Verbeterpunt De belasting en druk op de capaciteit van de sociaal wijkteams blijft te groot omdat Wmo consulenten alleen adviseren aan de generalist en geen keukentafelgesprekken overnemen voor Wonen- Rollen en Vervoersvoorzieningen. Nog veel moeten ontwikkelen in de werkpraktijk van WRV-aanvragen legt een groot beslag op de beschikbare tijd van de generalisten. Aanbeveling voor gemeente en sociaal wijkteams 15. Ontwerp een vereenvoudigde intakeprocedure voor Wonen Rollen en Vervoer Participatiecoach Wat gaat goed? 1) Het is heel prettig dat participatiecoaches er nu als vaste samenwerkingspartner zijn. In de teams is de persoonlijke samenwerking met de participatiecoach goed op gang gekomen en een begin gemaakt met over en weer zicht krijgen op elkaars kunde en rol. Ook ontdekken coaches, generalisten en coördinatoren kansen en mogelijkheden hoe je dat slim kunt gaan inzetten bij inwoners in de wijk. 2) Er is bij de gemeente ruimte om na te gaan wat participatiebeleid betekent voor de aansluiting bij de sociaal wijkteams. Verbeterpunt Het beleid krachtens de Participatiewet is nu aan het landen en nu gaat duidelijk worden wat dit in de leefwereld van mensen gaat betekenen. Er zou meer winst te boeken moeten zijn vanuit het perspectief van de inwoner en in de samenhang van de drie decentralisaties. In de werkpraktijk zou men meer de combinatie maken van ‘wat heeft individuele persoon nodig ondersteuning/zorg’’ en ‘’ wat is diens ontwikkelen participatieperspectief voor de toekomst?’’ Er is meer rendement van de functie van de participatiecoach te verwachten als diens werk nog dichter bij of zelfs in het sociaal wijkteam is georganiseerd. Aanbeveling voor gemeente 16. Onderzoek kansen en mogelijkheden om de participatiecoaches toe te voegen aan samenstelling van de sociaal wijkteams.

3.6 Samenwerking met partijen die Wmo maatwerkvoorzieningen leveren Dat gaat steeds beter. Als het nodig is weten generalisten en hoofdaannemer elkaar te vinden en zijn de lijnen kort. Er is duidelijk bereidheid bij hoofdaannemer en sociaal wijkteam om elkaar te versterken. Het wijkteam is er voor de bewoner, maar heeft ook opdracht om het betaalbaar te houden. Soms is er spanning omdat een generalist bepaalde expertise/onderaannemer nodig acht.

53


De generalist heeft hooguit een adviserende stem richting de hoofdaannemer. Het is aan de hoofdaannemer om te bepalen hoe deze de ondersteuning gaat vormgeven en met welke ureninzet dat gepaard gaat.

3.7 Samenwerking met professionals van de samenwerkingspartners (bewonersconsulent, wijkconsulent, wijkagent, milieupolitie, eerstelijnsgezondheidszorg) Wat gaat goed? De teams zijn zeer te spreken over de samenwerking met de professionals van de samenwerkingspartners. Zij wisselen veel informatie uit die zij benutten voor signaleren, melden en inzetten van juiste generalist, ideeën voor opbouwwerk. Verbeterpunten De spreekuren worden nog te weinig door bewoners bezocht en benut. Met het oog op effectievere en betere ondersteuning van bewoners kan de samenwerking tussen sociaal wijkteams en huisartsen nog verder worden ontwikkeld en benut. De eerste ervaringen met de mogelijkheden zijn positief:  omdat de huisarts een vertrouwenspersoon is waar een kwetsbare bewoner regelmatig naar toe gaat blijkt in de praktijk dat er met een kwetsbare ouderen meer bereikt wordt als de Wmo ondersteuning in samenspraak met de huisarts gaat;  bij Welzijn op recept zet het wijkteam in (op aandragen van de huisarts) op het welbevinden van een bewoner door hem/haar te koppelen aan een activiteit die bijdraagt aan het welbevinden van die bewoner (eigenwaarde, contacten, zich nuttig voelen). Dat maakt de aanvullende medische behandeling effectiever.  huisartsen in Lelystad geven aan veel profijt te hebben bij samenwerking met een sociaal wijkteam om snel ondersteuning te bieden in gevallen waarbij dat nodig is. Volgens hen werkt het sociaal wijkteam daarbij snel en niet-bureaucratisch. In deze samenwerking is al veel tijd geïnvesteerd, maar vanwege de manier waarop de huisartsen zijn georganiseerd moet dit veelal per praktijk opgebouwd worden. Er zijn enkele succesvolle voorbeelden van samenwerking, bijvoorbeeld rondom kwetsbare ouderen en Welzijn op recept. Op sommige plekken sluiten de sociaal wijkteams aan op de Home-teamoverleggen van huisartsenpraktijken. Het verschilt per wijkteam of huisartsen en wijkteam elkaar kennen. Nog niet in alle wijken hebben teams en huisartsen helder wat de samenwerking kan of moet opleveren. Aanbeveling voor SWT 17. Bevorder de bekendheid van de spreekuren van de sociaal wijkteams bij bewoners en huisartsen. Aanbevelingen voor gemeente en sociaal wijkteams 18. Bepaal de gewenste doelen van samenwerking tussen huisartsen en wijkteams voor 2016. 19. Ga/blijf in gesprek met Achmea, als financier van de huisartsenzorg, over de doelen van samenwerking op de langere termijn en de financiering daarvan.

3.8 Op- en afschalen van hulp 54


Het goed open afschalen van hulp wordt al enige tijd toegepast. Door de wijzigingen in het stelsel is er opnieuw tijd nodig om de werkprocessen te ontwikkelen en de samenwerking in de praktijk goed vorm te geven. Zo zijn de interventies op het gebied van 'vangnet en advies' opgegaan in een regionaal meldpunt Oggz (met meerdere diensten) en spelen de nieuwe hoofdaannemers voor de Wmo ondersteuning nu ook een rol in het open afschalen. Voorwaarde is vertrouwen in de partij waar het sociaal wijkteam naar opof afschaalt. Partijen weten elkaar nu in elk geval te vinden maar er is nog geen routine. Sociaal wijkteams en samenwerkingspartijen zijn nog samen aan het bedenken hoe de routing gaat lopen om maatwerk per gezin te maken. Meer ervaring opdoen en goede voorbeelden delen helpt daarbij. Afschalen zou volgens geïnterviewden veel meer mogelijk moeten zijn. Dat vraagt vervolgens wel een tijdsinvestering van de generalist om follow-up gesprekken te voeren of om inzet van een vrijwilliger. Het is van belang om eerst nog een aantal zaken op te tuigen in de organisatie en de werkprocessen om te kunnen afschalen: - Weten welke mogelijkheden er zijn. - Wat doet opbouwwerker en wat kan hij/zij oppakken - Wat kan een vrijwilliger doen. - Bij de bewoner zelf: durven te vragen aan de buurt: ‘’wat kun jij voor mij betekenen’’ of ‘’weet jij iemand die voor/met mij ………’’ Aanbeveling voor sociaal wijkteam 20. Geef verder invulling aan de afspraken met de samenwerkingspartijen over wie op welk moment verantwoordelijk is voor contact en follow up met de cliënt.

3.9 Proces/bevoegdheden bij beschikkingen Wat gaat goed: 1) De bevoegdheidsverdeling: het Wijkteam adviseert. WIZ beschikt namens de gemeente en controleert het onderzoek dat het sociaal wijkteam voor de gemeente uitvoert alleen op volledigheid. Het is voor de generalisten altijd mogelijk om adviezen voor de beschikking door te geven. Op deze manier wordt de deskundigheid van professionals goed benut. 2) Klanten hebben altijd binnen twee weken na het keukentafelgesprek een beschikking. Ze hebben snel duidelijkheid en (zicht op) hulp. Sinds het maken van beschikkingen door WIZ aan het Zorglokaal is overgedragen wordt de snelle afhandeling niet altijd meer gehaald. 3) De software voor de ondersteuningsplannen in WIZ-portaal van de sociaal wijkteams wordt steeds aangepast aan de veranderde eisen en dat werkt prettig. Zo zijn bijvoorbeeld de leefdomeinen toegevoegd. Daardoor kan het wijkteam nu goed maatwerkvoorzieningen aanvragen. 4) De productenlijn (manier van ‘’bestellen’’ van zowel Wmo-maatwerkvoorzieningen als inzet uit de basis) wordt uitgebreid en is dan in oktober 2015 inzichtelijk in WIZ-portaal. Dat wordt na Wmo maatwerkvoorzieningen en preventieve voorzieningen zoals mantelzorgondersteuning verder uitgebreid met producten met producten uit de basis. Verbeterpunt: De samenhang tussen ondersteuningsplan en beschikking is voor verbetering vatbaar. Voor een klant is het helder en eenduidig als deze in één envelop op de deurmat vallen. Dat was eerst het geval. Maar bij de overgang naar ZorgLokaal in Sittard is dat proces gewijzigd. Nu vallen ondersteuningsplan en beschikking op verschillende momenten op de mat van de inwoner. Vaak ontvangt hij of zij vervolgens weer iets later ook nog het werkplan vanuit de zorgaanbieder. Dat maakt het proces kwetsbaarder. De reële kans bestaat dat een inwoner iets krijgt dat niet helemaal klopt zonder dat hij het in de gaten heeft, iets kwijt raakt, het niet met elkaar in verband brengt of zich 55


onzeker gaat voelen. Eén ontvangstmoment voor de inwoner voorkomt dat het werkproces een wissel trekt op de vertrouwensrelatie tussen professional/wijkteam en inwoner. Aanbeveling voor gemeente 21. Optimaliseer het werkproces van de beschikkingen door deze processen nog klantvriendelijker en efficiënter in te richten.

4. Conclusie/samenvatting De sociaal wijkteams hebben een vliegende doorstart gemaakt. In een jaar tijd is er veel ontwikkeld en neergezet. De ‘’overgangsjaar’’klus is aardig geklaard, maar is nog niet af. In de interviews kwamen veel succesvolle voorbeelden van samenwerking van professionals ten behoeve van inwoners, meer eigen kracht, passende hulp en het netwerk inzetten naar voren. Het plezier daarover (‘’hier heb ik ooit dit vak voor gekozen’’) en het zien van de effecten daarvan bij inwoners, spat van de wijkteams af. Dat bood ook tegenwicht voor de tijdelijk hoge werkdruk en het (te) administratieve karakter ervan. Professionals ervaren daadwerkelijk en zoals beoogd meer professionele ruimte in vergelijking tot de periode van vóór de transitie, maar dat kan nog verder versterkt om optimaal de transformatieopgave vorm te kunnen geven. Leren van elkaar, werkontwikkeling in de praktijk en beschikbaarheid van gespecialiseerde expertise en scholing uit de moederorganisaties blijken belangrijke werkende principes van de sociaal wijkteams in Lelystad. Het is zaak om de kans die er nu ligt voor transformatie daadwerkelijk te gaan benutten vanuit de goed werkende praktijken van de sociaal wijkteams.

56


Bijlage: Capaciteit sociaal wijkteams Er zijn vijf generalisten voor de teams met de volgende achtergrond/specifieke deskundigheid: - een Ggz deskundige (in twee teams ingezet) - een maatschappelijk werker - een ouderenadviseur - een wijkverpleegkundige (verdeeld over 2 personen en organisaties) - een MEE consulent Deze generalisten voeren de keukentafelgesprekken en maken het bijbehorende ondersteuningsplan. De coördinator doet dat alleen bij uitzondering. De opbouwwerker voert geen keukentafelgesprekken maar richt zich op de preventie in de aanpak: het ontwikkelen van collectieve arrangementen naar aanleiding van behoeften die het sociaal wijkteam ophaalt uit de keukentafelgesprekken, directe koppelingen van bewoners aan collectieve voorzieningen en vrijwilligerswerk en koppelingen van bewoners volgens Welzijn op Recept.

Met ingang van 2015 is de formatie van de Sociaal wijkteams uitgebreid met in totaal 3,2 fte’s. Voor deze uitbreiding is een budget van € 280.000,- beschikbaar gesteld. De gemeente wil voor 2016 hetzelfde bedrag beschikbaar stellen zodat de formatie op peil gehouden kan worden. Voor 2016 ziet de formatie er dan als volgt uit: Tabel 2: inzet formatie per Sociaal wijkteam inzet per wijkteam per week WL coördinator 24 uur (0,67 fte) WL opbouwwerk 16 uur (0,45 fte) GGZ specialist 16 uur (0,45 fte) MDF maatschappelijk werk 16 uur (0,45 fte) MDF ouderenadviseur 16 uur (0,45 fte) Icare/WZF 16 uur (0,45 fte) wijkverpleegkundige MEE 30 uur (0,83 fte) Totaal

134 uur (3,72 fte)

Inzet regulier gefinancierd

Extra inzet/extra te financieren

18 uur 16 uur 4 uur 16 uur 16 uur

6 uur 0 uur 16 uur 12 uur 0 uur 0 uur

30 uur

0 uur

100 uur (2,78 fte)

34 uur (0,94 fte)

Een Sociaal wijkteam bestaat aldus uit 3,7 fte’s. 



De twee wijkverpleegkundigen per team (van Icare en WZF) zijn naar verhouding minder effectief doordat de inzet verdeeld is en beiden tijd kwijt zijn aan onderlinge afstemming en inzet voor het team. De MEE consulenten voeren in deze uren ook extra begeleiding van bewoners uit die tot hun doelgroep behoren.

57


Samen leven, samen sterk. Uitvoeringsplan Wmo 2016

Recommend Documents