1 I Vernieuwde werkwijze Kerkrade Samen leven. Samen leven. Meander Impuls Wmo-platform Kerkrade Gemeente Kerkrade

1 I Vernieuwde werkwijze Kerkrade “Samen leven”

“Samen leven” Meander • Impuls • Wmo-platform Kerkrade • Gemeente Kerkrade


Inhoud Voorwoord 1. Inleiding 2. De Kerkraadse methode 3. Kerkrade – een beschrijving 4. De inhoud • 4.1 Wat willen we bereiken? • 4.2 Wat gaan we er voor doen? • 4.3 Wat hebben we er voor nodig? • 4.4 Hoe gaan we het meten? • 4.5 Hoe gaan we er over communiceren? • 4.6 Ten slotte

3 4 6 7 8 8 9 11 12 13 14

D’r Joep

Contactpersoon drs. P.J.C. Ypelaar Gemeente Kerkrade Postbus 600 6460 AP KERKRADE M 06-34213298 E [email protected]


Voorwoord In Kerkrade zijn we trots op ons Wmo-model. Vooral ook omdat het nooit als model bedoeld is geweest: we zijn aan de slag gegaan om goede dienstverlening aan Kerkradenaren te bieden. En we hebben de achterliggende filosofie van de Wmo daarbij goed voor ogen gehouden: wijs mensen op hun eigen kracht en eigen verantwoordelijkheid, neem je maatschappelijke partners serieus, neem je burgers serieus. Het heeft geleid tot een werkwijze die inmiddels in heel Nederland bekend is geworden. Pas toen hebben we besloten het ook op te gaan schrijven. Onze werkwijze is vervat in de VNG-publicatie ‘Kerkraads Wmo model, voorbeeld van een gekantelde gemeente’. Maar klaar zijn we nooit natuurlijk – zeker niet met de komende decentralisaties. En aangezien we als Kerkrade de wil hebben om op het sociale domein hoog in het linker rijtje van de Eredivisie te blijven voetballen, zijn we samen - Wmo-platform, maatschappelijke partners en gemeente – om de tafel gaan zitten om onze plannen uit te denken en te bespreken. Want we hebben de overtuiging dat we NU aan de slag moeten om STRAKS de goede dingen voor onze burgers te kunnen blijven doen. Onze ideeën zijn opgeschreven in deze notitie. Er staat in wat we willen bereiken en wat we daarvoor willen gaan doen, maar ook wat daar voor nodig hebben. In het kort: het is een verzoek vanuit de gezamenlijke Kerkraadse Wmo-partners – zorgaanbieder Meandergroep Zuid-Limburg, welzijnsinstelling Impuls en Wmo platform Kerkrade – inhoudende een experimenteerruimte met regelvrije zone op het brede sociale domein (van AWBZ via Wmo tot aan Zorgverzekeringswet), met de invalshoek de klant en niet de wetgevingen of instituten. Het is een notitie die past bij Kerkrade: met oog voor de burger, rekening houdend met de (financiële) omstandigheden en gericht op het praktische. Als wethouder ben ik trots op het Wmo-platform en op de houding en prestaties van de maatschappelijke partners: samen willen we aan de slag om in onze Kerkraadse samenleving het Samen Leven verder tot stand te brengen. En met diezelfde trots bied ik dan ook deze notitie aan. L.A. Jongen Wethouder


1. Inleiding De op stapel staande veranderingen in de zorg en in de sociale zekerheid gaan gemeenten significant grotere verantwoordelijkheden geven dan ze nu al hebben. De Participatiewet als opvolger van de Wet Werk en Bijstand, de komst van Begeleiding en Persoonlijke Verzorging vanuit de AWBZ, gecombineerd met een stevige beperking in het gebruik van Hulp bij het Huishouden in de Wmo en de komst van de Jeugdzorg, zijn majeure veranderingen die de gemeente voor grote uitdagingen stelt. Tel daarbij de reeds ingeboekte bezuinigingen op deze decentralisaties (de zogenaamde “3 D’s”) en het is duidelijk dat er een grote opgave ligt. Net als vele andere gemeenten is Kerkrade op zoek naar een manier om, binnen de grenzen van het mogelijke, meer te doen met minder. Veranderingen vragen tijd. Tijd om uit en door te denken hoe de nieuwe werkwijze moet zijn. En het vraagt nog meer tijd om deze verandering bij iedereen die betrokken is (burger, vrijwilliger en professional) door te laten dringen. Maar die tijd is slechts beperkt beschikbaar: voor we het weten stort iedereen zich in de feitelijk benodigde aanpassingen van inkoop, contractonderhandelingen, verordenings- en werkprocesaanpassingen, et cetera. Ons Wmo-model In Kerkrade wordt op unieke wijze samengewerkt. De gemeente, het Wmo-platform Kerkrade, MeanderGroep Zuid-Limburg en Impuls welzijn hebben in de afgelopen jaren het inmiddels bekend en veel geprezen “Kerkraads Wmo-model” ontwikkeld en doorontwikkeld. Hierbij zijn wij uitgegaan van vier pijlers, zoals beschreven in de VNG-publicatie ‘Kerkraads Wmo model, voorbeeld van een gekantelde gemeente’: 1. 2. 3. 4.

Een effectief en klantgericht loket – dit is inmiddels doorontwikkeld tot de sociale wijkteams die dicht bij de burger integraal maatwerk leveren, alsmede een intensieve bestuurlijke betrokkenheid doordat bij ontevredenheid over de oplossing steevast de wethouder op bezoek gaat om de klacht aan te horen; Een intensieve burgerparticipatie door bijvoorbeeld via co-creatie met het Wmo-platform beleid tot stand te brengen – niet voor niets (maar wel bijzonder!) is de verantwoordelijk wethouder voorzitter van het Wmo-platform; overigens doet het Wmo-platform ook aan meningsvorming zónder de voorzitter; Een communicatieplan dat de Wmo dicht bij de burger brengt – “Vrauw Hoeppertz” als archetypische burger/klant is inmiddels een begrip in Kerkrade; En als onderdeel van dit communicatieplan: we laten consequent zien wat we doen – ook daarmee verkleinen we de afstand tussen burger en overheid.

De decentralisaties Nu, anticiperend op de komende decentralisaties, zijn we als Kerkraadse partners van plan een andere insteek ten opzichte van participatie te hanteren. Zoals gebruikelijk: in co-productie en co-creatie. We zijn er van overtuigd dat verder gaan op dezelfde weg - maar dan voor minder simpelweg niet kán. Het moét anders. Maar de partners kunnen dit niet alleen. Zeker niet vanuit de huidige constructie – we moeten intensiever met elkaar samenwerken. Het Rijnlandse model gaat uit van ruimte en vertrouwen, van een lange-termijn-samenwerking van alle betrokken partijen met als doel om de bevolking in de breedte te ondersteunen en aldus de basis te leggen voor een samenleving waarin men elkaar kan ondersteunen. Er is regelruimte nodig om de andere manier van werken succesvol te kunnen laten zijn. Daarvoor is hulp nodig van het ministerie. Immers, de afgelopen jaren sinds de invoering van de Wmo hebben we kunnen ervaren dat via jurisprudentie de Wmo ‘dichtgeregeld’ begint te worden, terwijl dit haaks staat op de grondgedachte van de wet: maatwerk voor die burger die ondersteuning nodig heeft waarbij gebruik wordt gemaakt van zijn eigen kracht en die van zijn omgeving.


Ook het gegeven dat de staatssecretaris heeft aangegeven dat Begeleiding niet per 1 januari 2014 ‘overkomt’ naar de gemeenten is geen reden om de ideevorming, noch het experimenteren stil te zetten. We willen in Kerkrade vooruitlopen op het nieuwe regime – we willen NU al zo gaan werken. Hierbij houden we een basale psychologische wet voor ogen, die weliswaar enigszins cru klinkt maar daarom niet minder waar is: indien bezuinigingen op individuele voorzieningen aan de orde zijn kan a. wellicht geïnvesteerd worden om collectieve voorzieningen te versterken en zullen b. burgers wel méér moeten opstaan om deel te gaan nemen en elders hulp te zoeken, te vinden én te bieden (!). De 100.000+-discussie We realiseren ons dat het in eerste instantie vreemd over kan komen dat we als Kerkrade deze ambities uitspreken terwijl de visie vanuit het rijk gericht is op samenwerking tussen gemeenten en zelfs herindeling om een 100.000+gemeente te vormen. Juist die grootschaligheid zou essentieel zijn om succes te kunnen hebben volgens de 1Gezin,1Plan,1Regisseur-gedachte. Los van de mening van de betrokken partners over deze aanname, willen we er nadrukkelijk op wijzen dat we open staan voor samenwerking met andere gemeenten en daar ook actief op inzetten. Denk hierbij aan kennisdeling, aan deelname aan en inbreng tijdens congressen (zelf georganiseerde of niet) Tegelijkertijd vinden we dat deze beweging niet in de weg moet staan van een actieve aanpak op dit moment. Immers, ook in een grootschalige(r) gemeente is het de bedoeling de ondersteuning dicht bij de burger te organiseren. We hebben de overtuiging dat de ervaringen die we in dit experiment aangaan grote en kleine, samenwerkende gemeenten kunnen helpen. We willen burgers laten deelnemen aan de samenleving omdat we de overtuiging hebben dat dit de grootste kans geeft op een bevredigend leven en omdat het anderen kan helpen. Participatie wordt zo tot Kracht. Want zo leggen we “Participatie” in de volle breedte uit: als ‘deelnemen aan’ maar ook als ‘geven aan’.

Het Wmo journaal


2. De Kerkraadse methode Doen en Leren Zoals gezegd, de 3D’s vragen om een andere benaderingswijze van sociale problematiek. In Kerkrade zijn we echter al gewend anders te werken. Niet voor niets is het “Kerkraads Wmo-model” inmiddels een begrip in Nederland. Dit model is in de kern gebaseerd op “doen”. In Kerkrade hebben we al snel gemerkt dat de klassieke cyclus van Plan-Do-Check-Act niet goed werkt en ook niet goed kan werken. Immers, in die cyclus is het accuraat kunnen voorspellen van uitkomsten van beleid (Plan) nodig om de gewenste uitkomsten te krijgen (Do). Tegelijk moet helder inzichtelijk zijn welke oorzaken (Check) geleid hebben tot de uitkomst zodat waar nodig bijgestuurd (Act) kan worden. In een sociale omgeving is dit echter onmogelijk. De sociale omgeving is namelijk geen geordend systeem maar minimaal een complex systeem (en wellicht zelfs een chaotisch systeem). Dit vraagt daarom om een andere benaderingswijze. En die komt in de kern voor Kerkrade neer op Do-Learn-Do-Learn. Zo hebben de partners in Kerkrade de Wmo aangepakt. Met energie en flair is met hoog opgeleid personeel een werkwijze gevonden die direct een radicale breuk heeft opgeleverd met de voormalige WVG: er is direct in compensatie gedacht om participatie weer mogelijk te maken. In het linkerrijtje Kerkrade heeft steeds voorop gelopen met de ontwikkeling van de Wmo. Niet voor niets wonnen we in 2008 de Oh Wat Mooi-prijs van SGBO als vooraanstaande Wmo-gemeente, zijn er al diverse keren Tweede Kamer-fracties alsmede de staatssecretaris op bezoek geweest en heeft het in wethouder L. Jongen een ambassadeur van de Kanteling! Kerkrade liep voorop, loopt voorop en wil voorop blijven lopen. Dit is voortgekomen vanuit een simpele ambitie: we willen onze burgers optimaal ondersteunen om zo volwaardig deel te kunnen nemen aan de samenleving. We willen een uitmuntende dienstverlening tot stand brengen, geformuleerd volgens een voetbalmetafoor: we willen blijvend in het linkerrijtje van de eredivisie staan – vandaar de stevige ambities die in dit plan worden opgeschreven. De vergrijzing in Nederland en zeker ook in Kerkrade zal de kosten alleen maar laten stijgen, juist in een tijd dat de kosten moeten dalen. Daar komt bij dat er een intrinsieke behoefte is om het nog veelal normaal geachte feit dat bij hulp er automatisch hulp geboden wordt via een voorziening of door middel van ene professional doorbroken moet worden. We willen een samenleving die de term recht doet: samen leven. Regelruimte De deelnemende partners hebben, geheel in de Kerkraadse traditie, forse handen-uit-de-mouwenambities. Tegelijkertijd realiseren we ons dat we nogal wat vragen van het ministerie. Immers, op lokaal niveau willen we een experiment opstarten dat deels los komt te staan van de huidige weten regelgeving. We realiseren ons óók dat het ministerie geen aparte weten regelgeving voor Kerkrade kan creëren, noch de rechtspraak kan beïnvloeden hier op een door de partners gewenste manier mee om te gaan1. Maar we vragen het ministerie wel om ons de grenzen van de juridische mogelijkheden op te laten zoeken en waar nodig experimenteeronderdelen te gedogen. De kennis die dit oplevert kan immers fors bijdragen aan het vinden van passende oplossingen voor grote maatschappelijke (landelijk spelende!) uitdagingen.

1

De scheiding der machten is in een democratische rechtstaat een groot goed en dat willen we ook in Kerkrade gráág zo houden!


3. Kerkrade – een beschrijving De gemeente Kerkrade is onderdeel van Parkstad Limburg. Aan de oostzijde is de stedelijke agglomeratie Aken-Herzogenrath gelegen. Kerkrade wordt doorsneden door meerdere groene ‘‘aders’’. Daarnaast kent het gebied veel hoogteverschillen. Die zijn zowel van natuurlijke oorsprong (beekdalenstructuur) als door het mijnbouwverleden ontstaan. De stad bestaat uit drie wijken die door groengebieden en reliëf van elkaar te onderscheiden zijn. Elke wijk bestaat uit een aantal buurten - in totaal 18 stuks - bepaald door oorspronkelijke parochiegrenzen. Kerkrade kent van oudsher een sterke sociale cohesie: de katholieke achtergrond gecombineerd met een mijnverleden heeft een sterk saamhorigheidsgevoel gekweekt waar ook in moderne(re) tijden op vertrouwd moet kunnen worden. De sociale cohesie komt ook tot uitdrukking in het rijke verenigingsleven. Dit is weliswaar een groot goed waar we ons in Kerkrade zeer bewust van zijn, maar vanzelfsprekend is het niet: cijfers vanuit de GGD laten zien dat de sociale cohesie (ook) in Kerkrade onder druk staat. Politiek wordt consequent de keuze gemaakt om verenigingen en vrijwilligers te ondersteunen; om zodoende de sociale cohesie maximaal te houden. Het aantal inwoners in Kerkrade is dalend: van ruim 52.000 inwoners in 1990 tot ongeveer 47.000 nu. Het is een vergrijsde gemeente: het aantal mensen ouder dan 75 is in twintig jaar met 44% toegenomen terwijl de mensen in de groep 20 – 39 jaar met 40% is afgenomen. Het aantal bijstandsgerechtigden is afgenomen tot 1786 (eind 2011). Kerkrade is een MAU-gemeente maar heeft er bewust voor gekozen evengoed te streven naar maximal uitstroom van haar bijstandgerechtigden. Het werkloosheidspercentage bedroeg eind 2011 11,8% in Kerkrade tegen 6,7% voor heel Limburg en 6% voor heel Nederland. Al met al geeft dit duidelijk aan dat Kerkrade, ook los van de decentralisaties, stevige uitdagingen heeft.

Eurode rolstoeldag


4. De inhoud 4.1

Wat willen we bereiken?

Het volgende staat de partijen in Kerkrade voor ogen: 1. We gaan uit van Eigen Kracht. Daaronder wordt verstaand: Eigen Kracht van het individu maar óók van diens naaste omgeving. Dat is weliswaar niet nieuw aangezien het natuurlijk onderdeel is van de Kanteling, maar we ontwikkelen door en zijn daardoor steeds beter in staat een beroep te laten doen op de Eigen Kracht. 2. Voorzorg voorkomt zorg (voorkomen is beter dan genezen) – onder voorzorg verstaan we niet alleen zorg maar ook welzijn: welzijn moet de burgers mobilieren om mee te gaan helpen in hun wijk, in hun buurt; 3. Zorg is nu nog lineair: aan het einde krijgt iemand zorg die door een ander geleverd wordt – we willen van zorg waar mogelijk veel meer een cirkel maken want (bijna) iedereen kan elkaar helpen, ook (zeker) mensen die een bijstandsuitkering ontvangen; 4. Vanuit diezelfde cirkelgedachte is de nog teveel voorkomende oplossing van een individuele voorziening ongewenst: in plaats daarvan worden maatwerkarrangementen toegepast 5. De (betaal)kracht van de burger mag aangesproken worden maar tegelijkertijd blijft de toegankelijkheid gegarandeerd; 6. Zoals het ook de wetgever voor ogen staat dienen de 3D’s in elkaar te grijpen – de Participatiewetdoelstellingen kunnen bereikt worden via de Wmo en andersom. De jeugdzorg zal daar uiteindelijk bij aangesloten worden maar heeft door de grote complexiteit nog geen prioriteit2; 7. Bovenstaande betekent: ontschotting. Ontschotting in budgetten, ontschotting in verantwoording – zowel horizontaal als verticaal; 8. De werkgelegenheid van thuishulpen blijft zoveel mogelijk overeind, maar deels binnen een andere rechtspositie. De betrokken partijen nemen de verantwoordelijkheid om bovenstaande te realiseren. Niet voor niets hebben we gezamenlijk al een budget ad € 62.500 gevormd om de benodigde eerste stappen te kunnen zetten. We willen de doelmiddelen die we als gemeente en AWBZ-zorgverleners via diverse stromen ontvangen (deels) bij elkaar voegen en gaan hierbij de ambitie aan om met duidelijk minder geld de afgesproken resultaten te boeken. Daarmee moet een besparing gerealiseerd worden in de inzet van uren door de professional en in uitgaven van de doelbudgetten. Bea in de buurt

2

Natuurlijk zal daar waar nodig in een individueel geval wel direct een link gelegd worden naar de betreffende professionals.


4.2

Wat gaan we er voor doen?

Praktisch betekent dit dat we in Kerkrade: • Een experiment aangaan van 1 januari 2014 tot 1 juli 2015; • Middelen van de AWBZ en WMO laten substitueren om zo maatwerk en synergie mogelijk te maken (hiertoe dienen afspraken gemaakt te worden met het zorgkantoor); • In dit experiment uitgaan van de afgenomen middelen en het beperkter beschikbare budget; • Bij 25 (tien) nieuwe klanten (Participatiewet, Wmo of anderszins) de nieuwe werkwijze hanteren; • Het meerdere aan de middelen wel blijven ontvangen maar de uitgaven hieruit niet meenemen in de resultaten; • De resultaten van het experiment meten via de zelfredzaamheidsmatrix; • De zelfredzaamheidsmatrix gebruiken om een “beginfoto” te maken waarbij we in het op te stellen plan van aanpak ook smart-doelen stellen over wat we willen bereiken – ook dit formuleren we in zelfredzaamheidsmatrix-profielen; • Het jaar 2013 gebruiken voor voorbereiding, scholing van de professionals, communicatie, etc. Na afloop van het derde kwartaal van 2015 berichten we aan het ministerie terug wat de resultaten zijn geweest van het experiment. Ad 1. Eigen Kracht Zoals gezegd, Eigen Kracht is al een belangrijk onderdeel van de Kanteling. Toch merken we dat in de praktijk veel burgers het nog als een recht beschouwen om de ondersteuning te krijgen die ze wensen. Eigen Kracht gaat echter uit van een andere gedachte over, een andere kijk op de samenleving en de rol van een ieder hier in. Daarom zijn we het volgende van plan: • • •

we lanceren een communicatiecampagne die de veranderde werkelijkheid weergeeft; we starten een opleidingen voor professionals om in de gesprekken met burgers een effectief beroep te kunnen doen op de Eigen Kracht; we voeren de zelfredzaamheidsmatrix in om in één “taal” smart-veranderingen te kiezen zien bij de mensen die gebruik maken van ondersteuning.

Ad 2. Voorzorg Het is noodzakelijk dat burgers snel begrijpen dat het (plat uitgedrukte) adagium “ieder voor zich en de overheid voor ons allen” niet meer geldt. Met nadruk willen we stellen dat het idee van voorzorg NIET hetzelfde is als welzijn: met voorzorg doelen we op mogelijkheden voor het individu om vooruit te lopen op de vanzelfsprekendheid dat ouderdom met gebreken komt. Daarom zijn we van plan twee maatregelen door te voeren in Kerkrade: • •

een toets of de aanvrager alles heeft gedaan om te voorkomen dat hij een voorziening aanvraagt; het aanbieden een voorzorgverzekering, genaamd “Care”3.

Daar hoort verder bij: • een wachttijd om gebruik te kunnen maken van de betreffende voorzorgverzekering – dit om te voorkomen dat iedereen wacht met het afsluiten tot zorg nodig is; • één maal per jaar bezoek door een consulent die inventariseert hoe het gaat, inventariseert waar hulp nodig is maar vooral ook welke acties nodig zijn om verdere hulp later te voorkomen; • ook financieel draagkrachtiger burgers kunnen natuurlijk lid worden (graag zelfs!) waarbij ze later een korting krijgen op afname; • ruimte voor commerciële partijen om deel te nemen en bij te dragen. 3

In bijlage 1 wordt deze voorzorgverzekering nader toegelicht.


Ad 3. Cirkelzorg • het opzetten van een kredietsysteem: als je wat doet voor een ander, levert dat een aanspraak op latere hulp op via een kredietsysteem - we maken hiertoe gebruik van en stimuleren het gebruik van www.wehelpen.nl; • een buurtwinkel wordt per buurt geopend waarin (informele) vraag en aanbod elkaar kunnen ontmoeten; • inzet van bijstandsgerechtigden in de buurtwinkel – zij kunnen ad hoc hulp bieden bij klusjes in de buurt; • het opzetten van een talentenbank om in kaart te krijgen wie wat kan in de buurt, inclusief het direct aanspreken van buurtbewoners om een beroep te kunnen doen op hun inzet. Ad • •

4. Maatwerkarrangementen professionals krijgen de opdracht en worden financieel geprikkeld om het netwerk om de kwetsbare burger in actie te krijgen – als variant op de bekende Eigen Kracht Centrale; dit kan ook door vrijwilligers in te zetten of een match te maken vanuit de talentenbank; een belangrijk onderdeel hiervan betreft de koppeling van krachtige burgers aan bijstandsgerechtigden in ‘maatje’vorm.

Ad 5. Betaalkracht • hulp bij het huishouden wordt opgesplitst in dienstverlening [plus] aan huis en thuisbegeleiding; • dienstverlening aan huis komt in plaats van de enkelvoudige HbH en wordt niet meer geïndiceerd – in plaats daarvan kunnen burgers dienstverlening aan huis inkopen via de wijkwinkel; • thuisbegeleiding is bedoeld voor thuiswonende burgers in een zeer kwetsbare positie, zoals dementerenden of mensen die onder het ‘oude’ regime in aanmerking zouden komen voor het verzorgingshuis en waarbij de HbH onderdeel vormt van het een totaal pakket aan ondersteuning – deze zorg blijft gratis (maar met inbegrip van een te betalen eigen bijdrage); • burgers kunnen lid worden van “Care”: voor een bepaald bedrag per jaar krijgt men het jaarlijkse consult waarbij breed naar de problematiek gekeken – tevens wordt korting gegeven op de eigen betaling bij noodzakelijke hulp of iets minder korting bij niet-noodzakelijke hulp; • een bijdrage voor woningaanpassingen die op grond van leeftijd en de bijbehorende gebreken te verwachten waren.

Terras Markt


Ad 6. Participatie • burgers met een bijstandsuitkering worden actief ingezet via de buurtwinkels – dit kan onder begeleiding van vrijwilligers; • een inzetmogelijkheid is het begeleiden van professionals in de zorg – als chauffeur, als extra hulp in huis (denk aan strijken, stofzuigen, etc.), hetgeen de noodzaak tot professionele inzet vermindert; • een andere inzetmogelijkheid betreft de ondersteuning van (sport)verenigingen voor alledaagse werkzaamheden. Ad • • • •

7. Ontschotting de budgetten Wmo en Participatiewet worden samengevoegd – welke actie uit welk oorspronkelijk budget komt is irrelevant; er vindt één verantwoording plaats – zowel horizontaal als verticaal; we denken aan pps-achtige constructies, gebruikmakend van het zorgvernieuwingsfonds; de doorontwikkeling van het klantvolgsysteem Mens Centraal is essentieel en krijgt daarom alle aandacht.

Ad • • • •

8. Thuishulpen thuishulpen worden ingezet voor niet meer geïndiceerde enkelvoudige hulp bij het huishouden waarbij de burger nog een bepaalde mate van regie kan voeren; betaling vanuit de huidige cao wordt verlaten voor wat betreft niet meer geïndiceerde enkelvoudige hulp bij het huishouden; in plaats daarvan worden de betreffende thuishulpen in een zzp-achtige structuur ondergebracht – dit maakt qua uurloon niet uit, maar er wordt geen pensioen meer opgebouwd noch is er een garantie in uren; hoger opgeleide thuishulpen kunnen aan de slag in de thuisbegeleiding waarbij ze een bredere dienstverlening verzorgen dan nu het geval is en in aanmerking blijven komen voor een regulier dienstverband.

4.3

Wat hebben we er voor nodig?

De meeste plannen, zoals hierboven genoemd, kunnen zelf uitgevoerd worden – daar is geen ministriële ondersteuning voor nodig. Er zijn echter een aantal aspecten die zonder ondersteuning van het ministerie niet te regelen zijn. Dit zijn de volgende: 1. 2. 3. 4. 5.

de mogelijkheid tot het afschaffen van HbH in de huidige vorm, ondanks dat er wellicht jurisprudentiele bezwaren tegen zijn; de mogelijkheid tot het zelf laten betalen van dienstverlening plus (i.p.v. HbH), maar met een korting indien deze dienstverlening noodzakelijk blijkt4; één verantwoording over de verschillende domeinen – zowel horizontaal als verticaal zodat écht ontschot werken niet leidt tot reparatiewerkzaamheden verantwoordingsfase; de mogelijkheid de cao voor thuishulpen te verlaten en hen anders (via een zzp-achtige constructie) in te zetten; de mogelijkheid een bijdrage voor woningaanpassingen te vragen die op grond van leeftijd en de bijbehorende gebreken te verwachten waren;

4

Andersom geredeneerd dus: er wordt geen eigen bijdrage geheven over een verzilverd recht, maar een korting gegeven op een in te kopen product.


6. financiële ondersteuning vanuit het ministerie en anderen: de voorbereiding voor en uitvoering van een dergelijke complexe operatie kan Kerkrade er niet zomaar bij doen. Daarvoor is (externe) ondersteuning nodig – deze ondersteuning kan in financiële zin gebeuren dan wel in geleverde man/vrouw-uren. Ook zijn financiële middelen nodig om het personeel op te leiden (het opleiden en trainen van het personeel is essentieel om de doelstellingen te kunnen bereiken); 7. het ondersteunen van substitutiemogelijkheden tussen de Wmo en de AWBZ; 8. mogelijkheden tot het aanpassen van het Eigen Bijdrage-regime.

4.4

Hoe gaan we het meten?

We willen serieus werk maken van het scherp meten van de resultaten. Dat is ronduit moeilijk in het sociale domein. Zoals eerder al aangegeven: het sociale domein is niet geordend maar complex. Dat betekent dat het voorspellen van uitkomsten op detailniveau ronduit moeilijk is. Het terug redeneren vanuit resultaten naar oorzaken is wel mogelijk, zij het nog steeds bijzonder lastig. Maar in Kerkrade redeneren via de DLDL-methode (Doen-Leren-Doen-Leren). Daarbij is het meten van resultaten op microniveau zeer belangrijk: die geeft immers de informatie op grond waarvan we kunnen Leren en aangepast Doen. Grofmazig gaan we uit van het gegeven dat de burgers zijn in te delen in drie echelons: 1. 2. 3.

het 0e echelon - hiervoor zijn slecht ‘wegwijzers’ nodig: door goed te verwijzen kunnen deze burgers met eigen kracht participeren in de maatschappij; het 1e echelon - vanuit het maatschappelijk middenveld kan verwezen worden naar gebruikmaking van de collectieve voorzieningen; het 2e echelon – via indicering wordt waar nodig een individuele voorziening verstrekt.

Echter, deze grofmazige indeling is onvoldoende om actief mee te kunnen werken en om duidelijk te kunnen meten. We maken hierbij gebruik van de zelfredzaamheidsmatrix. Het kan gebruikt worden als profiel op burgerniveau maar ook om profielinformatie te verzamelen over verschillende doelgroepen. Op dit laatste kan het beleid en de uitvoering (Doen!) weer worden afgestemd. Als communicatiesysteem tussen de verschillende professionals wordt nu al Mens Centraal gebruikt. De afstemming tussen Mens Centraal en de zelfredzaamheidsmatrix wordt natuurlijk zeer belangrijk. Voor wat betreft de doelgroep in deze vernieuwde werkwijze willen we uitgaan van de middelen zoals we die uiteindelijk ontvangen – dus van de lagere budgetten. Als tegelijkertijd een groei of in ieder geval een handhaving van de scores in de zelfredzaamheidsmatrix wordt gerealiseerd, betekent dit dat het inderdaad lukt om met geringere budgetten successen te boeken, hetgeen als veronderstelling immers aan de basis staat van de reden om de 3D’s door te voeren. De zelfredzaamheidsmatrix wordt dus ook gehanteerd aan het begin van het traject: het geeft het aanvangsbeeld. In het op te stellen plan van aanpak nemen we vervolgens consequent een smart-doel op: binnen X tijd moet de burger in kwestie van profiel Y naar profiel Z zijn “gegroeid”. Hetzelfde geldt voor de inzet van de professionals – voor de doelgroep zullen minder professionals worden ingeschakeld omdat meer aan de eigen kracht van de burger wordt overgelaten en er door een integrale werkwijze sneller resultaat en dus minder blijvende ondersteuning nodig zal zijn.


We realiseren ons dat we deels onontgonnen terrein verkennen. Daarom is behalve een flinke dosis lef (en die hebben we in Kerkrade in ruime mate!) ook een beschouwende kijk nodig. Hoe zijn (ongewenste) effecten van onze aanpak te verklaren? Hoe kunnen we daar op bijsturen? Wat betekent deze aanpak voor de cultuur bij de medewerkers en dus voor opleiding en scholing? Wat doet het met het rechtvaardigheidsgevoel bij de burger? We hebben inmiddels dus ook al contacten gelegd met het wetenschappelijke veld om ook vanuit die hoek betrokkenheid te creëren. De Hogeschool Zuyd heeft al aangegeven graag een inbreng te willen geven.

4.5

Hoe gaan we er over communiceren?

Communicatie over de nieuwe aanpak voor Kerkrade is op meerdere niveaus belangrijk: • de gemeenteraad moet natuurlijk instemmen met de inhoud en geregeld op de hoogte gehouden worden van de voortgang en de resultaten (zie de horizontale verantwoording); • de burgers moeten geinformeerd worden over de nieuwe werkwijze – geregelde communicatie via de populaire Wmo-krant is een daarbij logisch middel; • we willen dit gepaard laten gaan met een gemeentebrede communicatie over ‘het ware doel’ van de Wmo: het gegeven dat het ‘claimen van een recht’ niet meer voorop staat maar dat ondersteuning gekregen én gegeven kan worden – de communicatie is er dus nadrukkelijk ook op gericht mensen te bewegen meer voor elkaar te doen; • zonder arrogant te willen overkomen: Kerkrade is inmiddels gewend aan de aandacht voor hun Wmo-model. Maar we durven het ook aan aandacht te vragen op landelijk niveau voor deze aanpak – ondersteuning vanuit het ministerie zou hierbij zeer welkom zijn; • we denken hierbij ook aan de organisatie van een congres na afloop van de de experimenteerperiode; • natuurlijk zal dit leiden tot de nodige discussie – wellicht ook op landelijk politiek niveau, maar ook daarin kunnen sleutelspelers vanuit de deelnemende partners, waar nodig en wenselijk, een rol hebben; • communicatie is tegenwoordig veelal beeldend: we zijn van plan geregeld via korte filmpjes te communiceren over de aanpak in de praktijk – via de gemeentelijke website maar ook via youtube zullen de filmpjes te zien zijn; • schriftelijke communicatie zal kort en krachtig zijn; • ‘the word of mouth’ achten we zeer belangrijk – de deelnemers in Kerkrade krijgen een uitleg mee in korte statements, die als eenduidig verhaal richting de burgers gebruikt kan worden.

Senior Bledsje wandeling


4.6

Ten slotte

Kerkrade kent een rijk en gevarieerd verenigingsleven. Daar zijn we trots op en dat willen we behouden. In de verenigingen komt het Samen Leven immers bij uitstek tot uitdrukking. Vrijwilligers zijn extreem belangrijk: zonder hen gebeurt er weinig in Nederland en Kerkrade – ondersteuning van de vrijwilligers via bijv. trainingen en waardering is en blijft van het hoogste belang. Waar mogelijk worden deze verenigingen extra ondersteund.

Raadhuis Markt

1 I Vernieuwde werkwijze Kerkrade Samen leven. Samen leven. Meander Impuls Wmo-platform Kerkrade Gemeente Kerkrade

Recommend Documents