Samen in de Stad Welke dialoog tussen de stedelijke overheid en de bewoners?

STADSKATERN

1

Maart 2009

Samen in de Stad Welke dialoog tussen de stedelijke overheid en de bewoners?

Schepenambt van Openbare Werken, Participatie en Gelijke Kansen

Participatie

De Democratie doen herleven door plaatselijke democratie Vandaag bestaat er argwaan tegenover de politiek en de afstand van de be-­ slissingscentra is één van de oorzaken. Er bestaat ook het gevoel dat kritiek uit­­­oefenen geen verschil maakt zodat veel burgers in zichzelf gekeerd geraken. Een bewijs hiervan is de afwezigheid van plekken voor openbare debatten. De burger verandert van het centrum van het democratische handelen naar een verbruiker van rechten en plichten met het risico van de verspreiding en het oplaaien van discriminaties en ander onrecht. Het privé-belang haalt het van het algemene belang. Onverschilligheid heeft nooit burgerzin in de hand gewerkt en het blijft mogelijk deze trend om te gooien. Er bestaan middelen om met de bewoners in debat te treden. De grondvesten van de sluimerende burgerzin zijn de plaatselijke beslissingscentra. Zelfs als de sociale netwerken verdwijnen, blijft door de nabijheid van de beslissingscentra een dialoog tussen burgers en gekozenen mogelijk. De steden ondergaan op hun manier de globalisatie, zij zijn kruispunten geworden van demografische, economische en communicatieprocessen. De plaatselijke overheid wordt niet uitgespeeld tegenover andere beslissingsniveaus maar de plaatselijke democratie wordt de aanzet tot een wereldburgerschap. De terugkeer van de stedelijkheid geeft de gelegenheid zich zonder angst te openen voor de omringende wereld. De sociale cohesie ontstaat ook door de wil van samenleven van verschillende mensengroepen. Uitsluiting heeft meestal ook een politieke afwezigheid en een zekere navelstaarderij tot gevolg. De participatieve democratie vervolledigt zo de stembrief democratie. De burgerfora en de wijkadviesraden brengen onderwerpen aan, die anders niet zouden worden besproken. Het participatieve gebeuren brengt klaarheid van en dynamiek in de beslissingsprocedures met zich mee. Natuurlijk bestaan er altijd risico’s: hokjesgeest van bewoners en belangen, vriendjespolitiek, monopoliseren van de participatie door sociaal-economisch meer gegoede groepen. Om dit zoveel mogelijk tegen te gaan, moet het overleg zich over alle functies, wijken en bewoners van de Stad verspreiden. De lokale democratie houdt ook de autonomie van de werking van de wijkcomités in. Zij doet een beroep op het vermogen tot analyse en oordeel van elke burger en voert een politiek van gelijke kansen, om bestaande discriminaties te corrigeren. De plaatselijke democratie is een reële uitdaging, een samenloop van de politieke wilskracht en de bewuste burgerzin. Dhr. Ahmed El Ktibi Schepen van Openbare werken, Participatie en Gelijke Kansenbeleid van de stad Brussel.

Steden ontwikkelen zich onverdroten tussen moderniteit en verleden, tussen wonen en werken. Deze wijzigingen doen de gewoonten van stadsbewoners en bezoekers veranderen. Een nieuw burgerschap rijst op, uit de voorheen onveranderlijk geachte gewoonten. Budabrug te Neder-over-Heembeek ?

Vragen voor gekozenen en bewoners

Dit document is een synthese van het « Forum der Fora ». Dit Forum vond plaats in het Stadhuis op dinsdag 14 oktober 2008 tijdens de Europese week van de plaatselijke democratie. Wij geven U hier samengevat de aantekeningen weer van de soms levendige dialoog tussen de verenigingen en de stedelijke overheid. Passages uit de drie tussenkomsten stemmen ook tot nadenken. De notities zijn geschreven in een vraag en antwoordvorm aangezien het debat open is en de antwoorden slechts voorlopig zijn. Wij stellen U dus voor de burgeracties en de overlegmogelijkheden van de Stad in perspectief te plaatsen. Samen onze toekomstige leefomgeving opbouwen.

Bdz 4 | 5 De Stad

Samenvatting Social en stedenbouwkundige aspecten: vragen aan de Stad - 5 Democratische inzet: nota aan de politieke overheden -8 Werking van de comités - 12 De mobilisatie van de burger - 16

1

Social en stedenbouwkundige aspecten: vragen aan de Stad

Drie facetten van de diversiteit van de Stad Brussel: tussen het half landelijk - half stedelijk karakter van Neder-over-Heembeek (foto 2) en de druk van de Europese instellingen in de NoordOostwijk (foto 3), treft men bijvoorbeeld sociale woningen aan in de Noordwijk (foto 4).

Beheer van de versnippering van het grondgebied en de bevoegdheden

Inwoners merken sommige zaken op die aan de overheidsdiensten ontsnappen. Wij helpen bijvoorbeeld de stadsdiensten door hen op de gebrekkige verlichting, verstopte rioleringen, sluikstorten en graffitis te wijzen.(…) Elke maand zenden wij een aantal vragen. Krijgen wij hierop een antwoord? Praktisch nooit, maar aan sommige vragen wordt gedeeltelijk tegemoet gekomen, een bewijs dat men (aan de Stad) onze briefwisseling leest. Andere wijzen om contact op te nemen met de Stad: bij de aanvang van de legislatuur hebben wij alle Schepenen ontmoet, die een belangrijke bevoegdheid in onze wijk kunnen uitoefenen.(…) Voorafgaand aan deze vergaderingen werd een lijst van vragen en antwoorden opgesteld. Onze bedoeling is, om op het einde van de legislatuur na te gaan in hoe verre wij werden aanhoord. Uittreksel 1 Pages 6 | 7 De Stad

Heeft de eigenheid van de verschillende wijken in de stad invloed op hun omgang met de stedelijke overheid?

De problemen verschillen van wijk tot wijk: mobiliteit, netheid, huisvesting of het samengaan van bedrijven en woningen. Om een aangepaste politiek uit te werken, zal daar een ver­ schillende aanpak van de problemen voor nodig zijn.

Miskende wijken? Welke rol voor de comités?

Zullen de juiste beslissingen wel worden genomen indien een wijk niet goed bekend is bij de gekozenen? De verenigingen vormen hierdoor een gedood­ verfde bondgenoot voor de uitvoerende overheid.

Heeft de grootte van een gemeente invloed op de plaatselijke democratie?

Is de ideale gemeente een gemeen­ schap waar de bewoners de Burgemeester op straat kunnen ontmoeten? Door de oppervlakte en de versnippering kan Brussel slechts van dit ideaal beeld dromen. Ter herinnering: in vogelvlucht zijn Haren (noordelijke punt) en het Ter Kamerenbos (zuidelijke punt) 15 kilometers van elkaar verwijderd. Door deze uitgestrektheid moeten andere vormen van nabijheid tot de inwoner ontwikkeld worden.

Openbare debatten: zich richten op welbepaalde bevoegdheden?

Bepaalde problemen in de wijken vallen onder verschillende bevoegdheden. Andere dan weer onder één bevoegdheid. Gedurende de vergaderingen worden alle thema’s aangesneden en alle bevoegdheden komen aan de beurt. Zo kan men voor drie problemen drie verschillende openbare vergaderingen organiseren. De vergaderingen moeten echter doeltreffend zijn en tenminste leiden tot een poging om de problemen op te lossen. Men moet dus een gulden middenweg vinden. Zouden vergaderingen die zich op enkele grote problemen toespitsen niet aantrekkelijker zijn voor de bewoners?

Bijdrage van de burgers

Coördinatie van de wijkcomités om kritiek te bundelen?

Oprichten van een «huis van stedenbouw» per wijk

Plaatselijk bevolkingsloket: waarom worden niet alle diensten verleend?

De wijkcomités hebben steeds de­ zelfde terugkerende problemen met de stedelijke overheid. Men zou zich een coördinatie van de comités kunnen voorstellen om de te bestuderen problemen te structureren. Hierdoor zou men ook een globale kijk krijgen door de verschillende gezichtspunten te verenigen en tot een meer genuanceerd denken te komen over de mogelijke oplossingen. De bewoners hebben de indruk niet altijd met dezelfde contactpersonen te doen te hebben. Deze personen kennen niet altijd het eigen karakter van de wijken. Deze bewoners hebben het gevoel zich niet tot overkoepelende organisaties te kunnen wenden. De oprichting van “huizen van stedenbouw” kan een stap in de goede richting zijn. In deze structuur kunnen de door de bewoners gekende afgevaardigden verscheidene wijkproblemen tegelijk openbaar maken. De plaatselijke bevolkingsloketten van de dienst Demografie van de Stad Brussel verlenen niet alle diensten zoals in het Administratief centrum. Daarenboven vormen de openingsuren van de loketten een probleem. Voor de bewoners heeft dit alles dus niet veel zin. De gemeente Schaarbeek verleent al haar diensten in alle plaatselijke bevolkingsloketten. Waarom kan de Stad Brussel dit niet?

Opvallende tegenstellingen worden aan de rand van de stad waargenomen. Tussen de industriële zones en openbare nutsvoorzieningen en het dorpskarakter van Haren ligt een wereld van verschil (foto5). De Kanaalzone is een geschikte zone voor economische ontwikkeling (foto 6). Het is een plaats waar de complexe relatie tussen de Stad en het Gewest aan de oppervlakte komt. Zijn de standpunten en de belangen, wanneer de ontwerpen van de ene een impact heeft op het project van de andere, te verzoenen?

De relaties met de Stad Brussel verlopen gemakkelijker dan met de gewestelijke overheden. Door de afstand tot de beslissingscentra, de globalisatie van de problemen, de vergroting van de politieke actieradius en de opleiding van specialisten houdt men geen rekening met karakteristieke plaatselijke problemen. Op gemeentelijk niveau gaat het er anders aan toe. Het bestuur staat er dichter bij de bewoners en interpellaties zijn er gemakkelijker en zodoende talrijker. Met als nadeel een wildgroei van strikt persoonlijke aanvragen die vragen i.v.m. het algemene welzijn in de hoek duwen. Er bestaat een duidelijk gebrek aan burgerschap. Uittreksel 2

2

Dank zij de interpellaties tijdens onze Fora (vroeger Wijkadviescommissies), zijn de overheden gewaar­ schuwd en verplicht geweest tot handelen i.v.m. hangende elektriciteitskabels in Haren (foto).

Democratische inzet: nota aan de politieke overheden

Informatie, transparantie, mening

Behoefte aan informatie, dus transparantie

De contacten van de bewoners met de overheid gaan altijd over informatie en transparantie en in elk dossier komen ze terug. Er wordt niet genoeg aandacht besteed aan transparantie en informatie naar de inwoners toe.

De afwezigheid van antwoor- Comités en bewoners dienen vele den schaadt de relaties tusklachten in bij de Stad, maar krijgen sen de burger en de overheid weinig of geen antwoorden. De actieve burgers vormen maar een minieme minderheid in vergelijking met de totale stadsbevolking. Het is dus onontbeerlijk deze mensen te onder­ steunen en te blijven motiveren. Ant­ woorden geven op hun vragen zou de relatie tussen de overheid en de burger in een beter daglicht plaatsen.

Moeilijk evenwicht tussen de ontwikkeling van de Stad en de standpunten van de bewoners

De comités stellen vast dat, als al naar hen geluisterd wordt en als zij al eens een dossier kunnen beïnvloeden, dat enkel wat kanttekeningen teweegbrengt. De kern van het dossier blijft, volgens hen, meestal onveranderd.

Horen zonder te luisteren

De Stad ontwikkelt zich. Er wordt gebouwd, afgebroken en weer opgebouwd. De steden krijgen een nieuw gezicht en de manier van leven verandert. Allemaal niets dan normaal. De uitdaging bestaat er in de Stad te ontwikkelen zonder frustraties en zonder wantrouwen bij de bewoners teweeg te brengen. Teleurstelling is een bron van argwaan.

Brussel Hoofdstedelijk Gewest – Minder transparante hoofdstad ?

Verschillende tegenstrijdigheden worden het Gewest aangewreven. Zo zou het op het zelfde ogenblik aanklager én beklaagde zijn, informatie achterhouden, haar beloftes en haar eigen decreten niet naleven. Deze lijst van tegenstrijdigheden doet de omgang tussen de stedelijke en gewestelijke overheden geen goed. De burger is hiervan de klos.

In De Marollen (foto 8) aan de voet van de sociale woningen: is dit een afdak om zich te beschutten tegen weer en wind of een poging om wat karakter te geven aan een gebouw dat werd opgetrokken toen de doelmatigheid het haalde van esthetische beslommeringen. De Marollen, een schoolvoorbeeld van spanningen tussen stedenbouwkundige ontwikkelingen en het leven van haar bewoners.

Alles is begonnen door het project van een “Bijzonder Plan van Aanleg” voor het belangrijkste deel van de wijk.(…) Onze eerste over­ winning bestond erin een nieuw openbaar onderzoek af te dwingen. Het eerste onderzoek (in augustus), waar de plannen en maquettes werden voorgesteld, werd enkel in het Centrum gehouden. Ter gelegenheid van dit onderzoek hebben wij een radicaal ver­ schillend tegenvoorstel ingediend. (…) Ons tegenvoorstel werd, ter kwader trouw, belachelijk gemaakt. Dit werd dus een strijd van lange adem. Uittreksel 3

Pages 8 | 9 Democratie

Niveau en schaal van het woord “plaatselijk”

Dankzij de Democratie, werd ondanks alles vooruitgang geboekt wat betreft de machtsstructuren en mentaliteiten. Vooral op het gemeentelijk vlak is dit zichtbaar. Desondanks blijven er wrijvingen bestaan met sommige leden van het Schepencollege van de Stad Brussel, zelfs indien de democratie er meer ontwikkeld is dan in menige andere gemeente: • Gebrek aan communicatie tussen de Schepenkabinetten onderling in het kader van éénzelfde project. • Miskenning van de «Conventie van Aarhus », waardoor er geen mogelijkheid van bewonersparticipatie vanaf het begin van de projecten haalbaar is. (…) Uittreksel 4

Pages 10 | 11 Democratie

Op welke niveau bevindt zich de plaatselijke democratie?

De schaal en de verscheidenheid van de Stad doen vragen rijzen i.v.m. de werking tussen overheid en burger. Werkt de plaatselijke democratie niet op de kleinst mogelijke schaal? Aan wie is zij gericht, individuele bewoners of bewonersgroepen? De bewoners als kiezer, eigenaar of verbruiker?

Weegt het aantal kiezers door op de politieke keuzes in een wijk?

Er zijn twee vragen die de bewoners zich regelmatig stellen en herhalen. Moet een gekozene uit een bepaalde wijk komen om er de ontwikkeling te kunnen stimuleren? Kiest de Stad bij haar planning liever dichtbevolkte wijken met veel kiezers?

Samenspraak en ingewikkeldheid

Een Spiraal van ver­ antwoordelijkheden

Het is irritant voor een bewoner om zich niet terug te kunnen vinden in de verantwoordelijkheden van de administratie en in de bevoegdheden van de schepenen. Om een antwoord te krijgen op een bepaald probleem, wordt men soms van het kastje naar de muur gezonden.

Een ingewikkeld staatsbestel

Dossiers zijn soms erg ingewikkeld door de verschillende bevoegdheidsniveaus en administraties. Sommige niveaus zijn ondoorgrondelijk waardoor het vertrouwen van de burger in haar administratie aan het wankelen wordt gebracht.

De moeilijke problemen in een wijk omzeilen

Wanneer er gerichte vragen worden gesteld over moeilijke dossiers, lijkt het of de overheid zich hieraan wil onttrekken. Sommige comités zien deze vage antwoorden als een verwatering van de reële problemen.

Worden belangrijke projecten willens nillens toch doorgevoerd?

Er leeft een frustratie bij bewoners en comités door het gevoel dat belangrijke projecten, met of zonder hun inbreng, in stormpas worden doorgevoerd.

Een omgekeerd verkeersbord richting Brussel (foto 9). Maar over welk “Brussel” heeft men het in de nabijheid van Haren? De Stad? Het Gewest? De NMBS? De MIVB? De NAVO? De luchthaven? Dit is een goed voorbeeld van de complexiteit met dewelke sommige bewoners worden geconfronteerd indien zij willen deel nemen aan de ontwikkeling van hun wijk.

En ik moet zeggen dat tot op vandaag, alle (politieke personen die we hebben uitgenodigd) op positieve wijze geantwoord hebben, (…) zelfs indien dit niet wil zeggen dat de problemen nu opgelost zijn. De contacten zijn duidelijk verbeterd en men kan hopen dat de tijd van anonimiteit en het in zichzelf gekeerd zijn, wat volgens mij één van de minpunten van het vorige comité was, geteld zijn.(…) Wanneer de problemen zich aandikken en een echte last worden, dan krijgen wij duidelijk minder antwoorden. (…) En wij worden niet echt op de hoogte gehouden. Wij moeten naar de informatie zoeken, wat soms heel moeilijk is. Uittreksel 5

Het Wijkcomité uit de Europese wijk is zoals vele andere in de jaren 70-80 ontstaan. Het heeft de status van een vzw sinds 82. Het is ontstaan omdat de inwoners van de wijk plotseling bewust geworden zijn van wat hun wijk zou worden als er niet voor haar behoud gestreden werd. Strijden tegen wie of wat? Zoals overal tegen “koning auto”. Er werd een snelweg voorzien tussen het Jamblinne de Meux en de kleine Ring. (…) Een andere zorg voor de bewoners was de inplanting van de Europese instellingen en de keuze van het terrein voor de bouw van het (eerste) Berlaymontgebouw. (…) het comité spitst haar acties toe op het deel van de Stad Brussel dat zich ten oosten van de kleine Ring bevindt. (…) Dit is een groot gebied, de meeste wijkcomités be­s­trijken veel kleinere oppervlakten. (…) Uittreksel 6

3

Opening comfortzone (foto). Het begin van de procedure van een “comfortzone” ving aan in 2002. de eerste zone bevond zich in het centrum van de Vijfhoek. In 2008 bestudeerde de Stad opnieuw nieuwe mogelijkheden om verbeteringen door te voeren en misschien zelfs om deze zones uit te breiden. Lange procedures liggen in het verschiet voor de Stad en de bewoners.

Werking van de comités

Algemeenheden i.v.m. burgerzin

Burgerinitiatieven: methode en volharding

Het denken en handelen op lange termijn, lijkt de beste oplossing voor wijkcomités in hun verhouding tot de stedelijke overheden. Dit vereist een bepaalde methode, organisatie en deskundigheid. Om succes te boeken, moeten burger­ initiatieven én de details én de algemeenheden in acht nemen. Dit is een werk van lange adem.

Langdurigheid en procedures, geduld en waakzaamheid

Geduld en een werk van lange adem horen bij de langdurige procedures. Ook dit is de realiteit. De comités doen er goed aan dit onder ogen te zien. De ingewikkeldheid van sommige dossiers vraagt een zeer gedetailleerd inzicht.

Organisatie van de werking binnen een comité

Een comité moet zich organiseren op de basis van klare regels en werkingsprincipes. Deze zullen haar activiteit, stabiliteit, levensduur en het vertrouwen tussen de leden waarborgen.

Bekendheid verwerven om beter te worden aanhoord

Bekendheid en de kracht om bewoners te mobiliseren maken deel uit van een efficiënt comité. Comités bestaande uit vrijwilligers vergen een grote inzet en een niet aflatende energie om hun werk voort te zetten.

In tegenstelling tot talrijke andere wijkcomités, bestond ons doel niet louter uit de verdediging van onze leefomgeving maar ook uit het bevorderen van onze ideeën hier­ over. Wij hebben een inventarislijst opgesteld van de ernstige gebreken en hun oorsprong evenals de te bevorderen mogelijkheden. Maar dit veronderstelde een voortzetting van de strijd en een algemene over­ weging over de problemen van de Heembeek-Mutsaardwijk. Terwijl andere comités sporadisch wakker schieten als er plaatselijke en tij­ delijke alarmtoestanden heersen. Andere gevallen van gebrek aan democratie zouden vermeld kunnen worden. We moeten toegeven dat de verbetering van de situatie niet wordt geholpen door de langdradigheid van de procedures en het bezuinigingsbeleid. Er is echter veelal sprake van een gebrek aan goede wil van overheidswege. De democratie vraagt van de burger inzet, een doorzettingsvermogen tegen wil en dank, een helderheid van geest, diepgaande en afdoende analyses en positieve eisen. Uittreksel 7

In het noorden van Laken vragen de comités sinds jaren om duidelijkheid aan de Stad i.v.m. wegeniswerken zoals aan de Houba-De Strooperlaan (foto 11). In 2008 werden aan de uitvoering van de werken veranderingen aangebracht.

Pages 12 | 13 Comités

Betreffende concrete acties

Ontwikkeling van strategieën tegenover de overheden

Ondervinding leert ons dat efficiënte acties van een comité gestoeld zijn op vooraf ontwikkelde strategieën

Een vooruitziende blik

Door het ingewikkelde staatsbestel en de stroefheid waarmee informatie wordt doorgegeven, werd in Nederover-Heembeek een crisiscomité op poten gezet. Dit comité verenigt alle personen die belangstelling hebben voor het goed van de wijk en kan door iedereen aange­sproken worden. Het voordeel is dat duidelijk toestanden worden afgebakend, men op eventuele problemen kan vooruitdenken en waar nodig informatie kan samenbundelen.

Niet alleen kritiek maar ook tegenvoorstellen aanbrengen

Een comité moet niet in een defensieve positie blijven en enkel negatieve opmerkingen maken over bepaalde projecten. De anderen op hun fouten wijzen is gemakkelijk. Een leefbaar alternatief aandragen kan zeker de geloofwaardigheid van een comité ten goede komen. Er kan ook geleerd worden hoe moeilijk het is levensvatbare projecten uit te werken.

Nota’s, witboeken, logboek

Een comité moet niet in een defensieve positie blijven en enkel negatieve opmerkingen maken over bepaalde projecten. De anderen op hun fouten wijzen is gemakkelijk. Een leefbaar alternatief aandragen kan zeker de geloofwaardigheid van een comité ten goede komen. Er kan ook geleerd worden hoe moeilijk het is levensvatbare projecten uit te werken.

De overheid dichter bij de wijken betrekken: de overheid uitnodigen op vergaderingen van wijkcomités

Sommige comités nodigen de overheid uit op hun vergaderingen. Dit kan het College van Burgemeester en Schepenen, de Politie, Gewestministers, gemeentelijke of gewestelijke ambtenaren zijn. Dit geeft de mogelijkheid om de juiste oplossing door de juiste persoon op de juiste plaats te vinden.

Dialoog via de media?

Bepaalde comités hebben een strategie ontwikkeld om de overheid via de

Ons comité, het CIAPANOH, heeft een eerste witboek opgesteld dat ze in 1989 aan de nieuwe Schepenen van de Stad Brussel hebben overhandigd. (…) Dit witboek heeft een bijzonder kenmerk, namelijk de overeenstemming met het meerderheidsakkoord. Wat beide partijen helpt in de uitvoering van de te bereiken resultaten. In dit boek hebben we een gedetailleerde inventaris opgemaakt met bijbehorend onderzoek van de statistieken, getuigenissen van mensen op het terrein, projecten en behoeften van de leden van de Sociale Coördinatie. Op de slotpagina’s vindt men een tabel die alle aanvragen van de Coördinatie, de betrokken Schepenkabinetten en de gewenste convergenties weergeeft. Uittreksel 8

Pages 14 | 15 Comités

media aan te spreken. Het gebeurt dan wel dat de bewoners de informatie over hun wijk via de krant vernemen. De toekomst van de comités

Overdragen van de kennis, het belang van de wijkge­ schiedenis en van de strijd voor gelijke rechten

Achterstal van de subsidies voor de verenigingen

Het credo van het comité « Groupe d’animation du quartier européen » is het behoud van woningen in de best mogelijke omstandigheden. De particuliere eigenheid en de hoge kwaliteit van de woningen zijn eigen aan deze wijk. Dit kan alleen gebeuren door het behoud van voldoende grote en welverlichte woningen, zodat de bewoners er blijven en Brusselaars die nu in de buitenwijken wonen zin hebben om terug te keren naar de stad. Uittreksel 9

Er zijn weinig wijkcomités uit de Louizawijk (foto 12) opgenomen in het be­ stand van het Huis van de Participatie. Nochtans komen er veel bewoners naar de Fora en verlopen de debatten soms stormachtig.

De geloofwaardigheid maar ook de kracht van de burgeracties is de geleverde inspanningen niet te vergeten. Deze herinnering verantwoordt de acties, de werkmethode maar ook het wantrouwen tegenover de overheid. Ze laat tevens toe de overheid te confronteren met de discontinuïteit van het gevoerde beleid en van de contradicties die hieruit voort­ vloeien. Ook laat ze toe te anticiperen op de toekomstige moeilijkheden t.o.v. de nieuwe politieke mandata­rissen, die van de wijkgeschiedenis niets kennen. De achterstal van de betalingen van de subsidies brengt het bestaan van de verenigingen in gevaar.

In 2005, hebben de bewoners zich verenigd om een comité op te richten met als doel de overheid, het grote publiek en de media in te lichten over de ongerustheid van de bewoners. Harenaars, politici en de media, de omgeving van Haren te doen (her)ontdekken om ze een beetje warm te maken voor het landelijke karakter van ons “dorp”. (…) [betreffende de projecten voor de wijk] wij worden geïnformeerd via de pers, lezen het één of ander artikel, maar over de verdere afhandelingen laat men ons in het donker. Uittreksel 10

4

De mobilisatie van de burger

Brussel, een veelvoudige en veelzijdige stad behoudt haar geheime plekjes zoals deze vijver in het Ter Kamerenbos. (foto).

Pages 16 | 17 Mobilisation

Benadeelt de verandering van de bevolking het verweer van een wijk?

Door de toevloed van ambtenaren en zakenmensen die met “Europa” te maken hebben, worden de inwoners van de Noord-Oostwijk verplicht te vertrekken. De inwoners zijn nochtans erg aan hun wijk gehecht. De nieuwe inwoners getuigen niet van hetzelfde gevoel van gehechtheid aan hun omgeving. Dit heeft tot gevolg dat de eisen van de wijkbewoners minder krachtig zullen worden doorgedrukt.

De mobilisatie

De moeilijkheid om de burgers en de buren van de wijk te sensibiliseren. Men laat verzoekschriften rondgaan en ondertekenen, maar men gaat niet over tot acties.

Handelen vóór de bulldozers opduiken

Veel burgers reageren als het reeds te laat is. Men moet als het ware bulldozers voor hun deuren plaatsen om een beetje burgermobilisatie los te weken. Zelfs nadat de wijkcomités hebben getracht de bevolking te mobiliseren en de overheden de burgers geïnformeerd hebben, zal de meerderheid van de bevolking (te) laat reageren.

Oproep tot competente leden

Het is om twee redenen moeilijk een standpunt in te nemen ten opzichte van de overheid: ten eerste moet men genoeg man/vrouwkracht hebben om al het nodige werk uit te voeren. Ten tweede moet men er zich van vergewissen dat het comité de nodige competente mensen heef t om de grond van de dossiers te begrijpen.

De Noord-Oostwijk met de vestiging van de Europese instellingen bestaat als een historisch en stedenbouwkundig geheel (foto 14.) Brussel heeft menige veranderingen gekend, die vandaag tot een urbanistische en sociale kentering leiden.

Wij zijn een basiscomité (...) (waarvan het werk] veel middelen vergt. Wij trachten de participatie van de inwoners aan te wakkeren. Een moeilijk karwei omdat de meeste bewoners zich hier niet door aangesproken voelen. Er wonen veel oudere mensen en er is een snel veranderende bevolking van migranten die er zich komen vestigen. Dit roept de vraag op hoe hen te mobiliseren. Dit is een vraag die ons bekommert: hoe deze personen bij ons project te betrekken en hoe ze te contacteren? Uittreksel 11

Het hoge vernieuwingspercentage en de sociale kwetsbaarheid van de bevolking brengen mee dat in bepaalde wijken de participatieve vergaderingen weinig bijgewoond worden. Dit is het geval van de Anneessenswijk (foto 15), de Noordwijk, de Marollen en de zuidelijke wijken van Laken. Dit in tegenstelling tot Haren waar proportioneel gezien een belangrijk deel van haar bevolking de Fora bijwoont..

Benadeelde wijken inzet van de participatie?

De gelegenheden van deelname aangeboden aan de burgers trekt in feite maar één bepaalde sociale groep aan. Moet er, voor de plaatselijke democratische werking, geen deelname zijn van de minderbedeel­ de klassen? Kan dit niet de inzet zijn van de participatie?

Hoe kan men ernstig worden genomen als men niet gekend is?

Is het mogelijk zijn stem te laten horen over bijvoorbeeld ontwikkelingen van een project als men weinig ervaring heeft, noch in het verenigingsleven noch t.o.v. de overheid?

De plaats van de jeugd en van het vertrouwen

Zijn er voldoende initiatieven om vertrouwen aan te kweken bij de jongeren en hen te betrekken in het sociale netwerk? Motiveren deze initiatieven de jongeren genoeg en bieden zij oplossing voor hun bekommernissen?

Verwijzing naar de uittreksels

Tijdens het “Forum der Fora”, hebben de vertegenwoordigers van de drie wijkcomités over hun ervaringen getuigd. In deze tekst refereren we regelmatig naar hun tussenkomsten en de nummers verwijzen naar de aangehaalde uittreksels. • Dhr. Ghislain Debongnie, voor het comité CIAPANOH nu “Groene wandeling van Neder-over-Heembeek” genaamd. Opgericht in 1973 hetzij 35 jaar actie op gemeentelijk en gewestelijk vlak. Uittreksels 2, 3, 4, 7 en 8. • Mevr. Jacqueline Gilissen, voor het comité “ Groupe d’animation du Quartier européen”. Opgericht in de jaren 70 en in 1982 een vereniging geworden. Heeft onlangs voor de toevoeging van het woord “européen” geopteerd. Uittreksels 1, 6 en 9. • Mevr. Liliane Cuyper en Dhr. Joël Burech, namens het “Bewonerscomité van Haren” dat in 2005 het vroegere comité “Een hart voor Haren” weer op gang heeft gebracht. Uittreksels 5, 10 en 11. Op de achterkant van de pagina, geven wij de indeling van de perimeters van onze Fora weer. Zij weerspiegelt geen officiële administratieve grenzen . We hebben alleen getracht een pragmatische indeling voor de openbare vergaderingen vat te leggen. Deze perimeters werden eerst bepaald in samenhang met de “historische” entiteiten. Daarna werd naar breuken in het stedelijke landschap (het kanaal, grote lanen..) gezocht, om een evenwicht te vinden tussen de verschillende wijken volgens hun bevolkingsdichtheid.

Photo : M. G. Debongnie

Huis van de Participatie, Anspachlaan 13, 1000 Brussel, tel. 02 279 21 30, [email protected] Kabinet van de Schepen van Participatie, Stadhuis, Grote Markt, 1000 Brussel, tel. 02 279 48 11, [email protected]

De Fora van Laken-Noord en Neder-overHeembeek hebben een gedeeltelijk overlappend grondgebied, namelijk de Mutsaardwijk. Dit verklaart de stippellijn getrokken tussen de Mutsaardwijk en Neder-over-Heembeek.

Pages 18 | 19 Mobilisatie

Kanaal van Willebroek + Voorhaven

Van Praetlaan + Autosnelweg

Forum Laken Noord

Forum NOH

Forum Haren

Witte­Acacialaan + Koninklijk Parklaan

de Smet de Nayerlaan

Forum Laken Zuid Forum Noordwijk Antwerpselaan + Havenlaan (Kanaal) + Werkhuizenkaai

Forum Vijfhoek Noord

Dansaertstraat + Anspachlaan + Lombardstraat + Gasthuisstraat + Keizerslaan ­ Wetstraat

Forum Vijfhoek West

Forum Noord­Oostwijk

Lemonnierlaan (+ Anspach)

Forum Vijfhoek Zuid

Indeling van de Wijkfora

Kunstlaan + Marnixlaan

Louiza poort

Forum Louizawijk