RWS partner in wonen jaarstukken Jaarverslag Jaarrekening Overige gegevens

RWS partner in wonen jaarstukken 2013 Jaarverslag Jaarrekening Overige gegevens

INHOUDSOPGAVE

RWS partner in wonen jaarverslag 2013

RWS partner in wonen | Jaarverslag 2013

2

Inhoud Opgesteld door: RWS partner in wonen | Versie 0.0, maart 2014 A: Jaarverslag.. ................................................................................................................................................................... 5 Voorwoord............................................................................................................................................................................. 5 Samenvatting.......................................................... .............................................................................................................. 6 Nieuwbouwontwikkelingen.. .................................................................................................................................. 6 Strategisch Voorraad Beleid .................. .............................................................................................................. 6 Meerjaren beleid . . .................................... .............................................................................................................. 6 Ontwikkelingen in scheiden van wonen en zorg. ................................................................................................ 6 Organisatieontwikkeling. . ....................................................................................................................................... 6 1 Inleiding......................................................................................................................................................................... 7 Integrale vastgoedsturing...................................................................................................................................... 7 2 Missie, visie en kernwaarden. . ................... .............................................................................................................. 8 2.1. Missie.. ............................................................................................................................................................. 8 2.2. Visie................................................... .............................................................................................................. 8 2.3. Kernwaarden.................................... .............................................................................................................. 8 3 De wereld om ons heen in 2012................ .............................................................................................................. 8 3.1. Het Rijk ........................................................................................................................................................... 8 3.2. Provincie . . ....................................................................................................................................................... 8 3.3. Regio .............................................................................................................................................................. 8 4 Speerpunten................................................................................................................................................................. 9 Speerpunt 1: Wonen...................................................................................................................................................... 9 Doelstelling 1.1: Betaalbare, goed verhuurbare en passende woningen aanbieden................................. 9 Doelstelling 1.2: Kwaliteit woningvoorraad differentiëren, meer keuzemogelijkheden bieden. ............... 10 Doelstelling 1.3: Woonruimteverdeling. ........................................................................................................ 11 Doelstelling 1.4: Huur- en woonlastenbeleid. .............................................................................................. 12 Speerpunt 2: Klantbenadering........................ ............................................................................................................ 13 Doelstelling 2.1: Een klantgerichte organisatie zijn. .................................................................................... 13 Doelstelling 2.2: Dienstverlening in samenwerking met derden uitbreiden............................................... 15 Speerpunt 3: Duurzaamheid........................... ............................................................................................................ 16 Doelstelling 3.1: Kiezen voor energiebesparende maatregelen en duurzame materialen. ...................... 16 Speerpunt 4: Samenleving en maatschappij. ............................................................................................................ 18 Doelstelling 4.1: Maatschappelijk ondernemen........................................................................................... 18 Doelstelling 4.2: Brede maatschappelijke taak ........................................................................................... 20 Doelstelling 4.3: Bijdragen aan leefbaarheid................................................................................................ 21 Speerpunt 5: Organisatie en bedrijfsvoering.. ............................................................................................................ 21 Doelstelling 5.1: Duurzaamheid in beleid. .................................................................................................... 21 Doelstelling 5.2: Een goede werkgever zijn. ................................................................................................ 22 Doelstelling 5.3: Delen met andere corporaties.......................................................................................... 22 Doelstelling 5.4: Verbeteren interne verantwoording en informatievoorziening. ....................................... 23 Doelstelling 5.5: Interne klantgerichtheid. .................................................................................................... 23 Doelstelling 5.6: Governancecode.. .. ............................................................................................................ 24 Speerpunt 6: Financiën ............................................................................................................................................. 25 Governance verslag Raad van Commissarissen (RvC) . ...................................................................................... 27 Bericht van de voorzitter RvC .. ........................................................................................................................................ 27 Toezicht ............................................................................................................................................................................. 27 Verslag toezichtstaken RvC .............................................................................................................................. 27 Samenvatting remuneratierapport......... ........................................................................................................... 28 Interne organisatie ................................................. ........................................................................................................... 28 Samenstelling bestuur . . ..................................................................................................................................... 28 Samenstelling RvC ................................. ........................................................................................................... 28


3

Inhoud Samenstelling commissies .................... ........................................................................................................... Honorering .. ........................................................................................................................................................ Kwaliteitsborging Toezicht ............................................................................................................................................... Evaluatie.............................................................................................................................................................. Onafhankelijkheid .............................................................................................................................................. Tegenstrijdige belangen ......................... ........................................................................................................... Educatie .. ............................................................................................................................................................ Informatie inwinnen externen .. .......................................................................................................................... Naleving corporate governance principes .......... ........................................................................................................... Verklaring ........................................................................................................................................................................... Bijlage 1: Samenstelling Raad van Commissarissen . ................................................................................................... Bijlage 2: Rooster van aftreden ....................................................................................................................................... Bijlage 3: Honorering topfunctionarissen .......................................................................................................................

28 28 29 29 29 29 29 29 29 30 31 32 32

B: Jaarrekening. . .................................................. ............................................................................................................ 34 Geconsolideerde jaarrekening........................................................................................................................................... 35 Geconsolideerde balans per 31 december 2013 (na resultaatbestemming).......................................................... 36 Geconsolideerde winst-en-verliesrekening over 2013. ............................................................................................. 38 Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2013. ....................................................................................................... 39 Overzicht van het totaalresultaat over 2013.............................................................................................................. 39 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening. ...................................................................................................... 40 Enkelvoudige jaarrekening ................................................................................................................................................ 82 Enkelvoudige balans per 31 december 2013 (na resultaatbestemming). ............................................................... 83 Enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2013. ................................................................................................... 85 Enkelvoudig kasstroomoverzicht over 2013.. ............................................................................................................ 86 Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening. ............................................................................................................ 87

C: Overige gegevens .................................................................................................................................................. 122


4

INHOUDSOPGAVE

voorwoord

Verhuurdersheffing, saneringsbijdragen en Concept Novelle van minister Blok

2013 stond vooral in het teken van de landelijke discussie over de verhuurdersheffing, saneringsbijdragen vanwege Vestia (Rotterdam) en WSG (Geertruidenberg) en de uitgelekte novelle met daarin de ideeën van de minister over de rol van corporaties. De invloed van deze politieke ontwikkelingen hebben grote invloed op bijna alles wat RWS voor en achter de schermen doet. Zo ook op onze nieuwbouwplanning, ons Strategisch Voorraad Beleid en natuurlijk ons meerjarenbeleid.

In 2013 hebben we ons niet alleen gericht op de speerpunten uit ons ondernemingsplan. Landelijk was er bijvoorbeeld veel te doen over asbest. Ook ons hield het bezig. Een groot asbestsaneringsproject in Goes-Oost was voor ons het eerste sinds we in 2012 begonnen met een asbestinventarisatie van onze woningvoorraad. Veiligheid en tijdige en duidelijke communicatie naar bewoners stonden voor ons voorop! In hoofdstuk 3 leest u er meer over. Inmiddels blijkt dat de verhuurdersheffing grote gevolgen heeft voor de investeringsprogramma’s van corporaties en bezuinigen alle corporaties zwaar op kosten van onderhoud en organisatie. De vrees bestaat dat het hiermee ook ten koste gaat van de service en klantgerichtheid. De verhuurdersheffing hield in 2013 ook een door Den Haag opgelegde huurverhoging in. Omdat wij ons zorgen maken over de betaalbaarheid en daarmee de bereikbaarheid van sociale huurwoningen doen we dat 2014 anders. Wij voeren de maximale huurverhoging niet meer 100% door. Want één van onze doelen is: betaalbare woningen aanbieden aan onze huurders. Dat kunnen we doen doordat we altijd een gezond en verstandig financieel beleid hebben gevoerd. En daar zijn we best trots op.

Maarten Sas Directeurbestuurder


5

INHOUDSOPGAVE

Samenvatting

Nieuwbouwontwikkelingen Naar aanleiding van de kabinetsmaatregelen werd de nieuwbouwplanning in 2013 aangepast. Deze blijft voor lange periode gehandhaafd. De komende 10 jaar investeren we in totaal voor € 79 miljoen aan nieuwbouw. De projecten in GoesWest, Wemeldinge, Kapelle, Geersdijk en Kortgene hebben prioriteit. Een langdurig afwegingsproces over de toekomst van de Wilgenstraat in Goes-Zuid heeft in 2013 vorm gekregen. Over Westerschans bestaat nog onzekerheid en in Goese Diep zijn geen sociale huurwoningen gepland. Strategisch Voorraad Beleid In 2013 is RWS begonnen met de herijking van het Strategisch Voorraad Beleid (SVB). Het SVB is het hoofdproces binnen een woningcorporatie waarvan de meeste processen zijn afgeleid en gaat over huidige en toekomstige wensen van onze huurders en woningzoekenden. Meerjaren beleid De ontwikkelingen en effecten van de politieke maatregelen hebben we doorgerekend in ons meerjarenbeleid. Hierin hebben we de aangepaste nieuwbouwplanning en maatregelen op ons Strategisch Voorraad Beleid (SVB) meegenomen. Ook is het meerjarig investeringsbudget tot en met 2026 voor energiebeperkende maatregelen van ruim € 20 miljoen gehandhaafd. Desondanks legden we onszelf in 2013 onze eigen strakke financiële normen op, gebaseerd op de nieuwe balanswaardering. Zo mikken we altijd op de juiste balans tussen investeren, bezuinigen en huurverhoging.

Ontwikkelingen in scheiden van wonen en zorg Het scheiden van wonen en zorg heeft als doel dat mensen langer zelfstandig kunnen blijven wonen, ook als zorg en ondersteuning nodig zijn. Zorgaanbieders, gemeenten en RWS staan voor de opgave om aangepaste woningen en zorgpakketten te realiseren die aansluiten bij de vraag van bewoners. Om dit te bereiken heeft RWS de (nultreden) woningen geïnventariseerd die geschikt zijn om zorg in te verlenen. Wij zijn in gesprek met diverse partijen om de gevolgen van de extramuralisering te monitoren en erop te anticiperen. Voor de nieuwbouw hebben we een levensloopbestendige woning ontwikkeld, de zogenaamde cataloguswoning, die we actief inzetten. Organisatieontwikkeling De behoefte van de organisatie aan duidelijkheid en transparantie hebben we verder ingevuld. De inrichting maar ook de uitvoering van de planning- en controlcyclus is verder geoptimaliseerd en al het bestaande beleid is geïnventariseerd en in kaart gebracht. Extra aandacht hebben we besteed aan de implementatie van de procuratieregeling. Daarnaast hebben we een aanzet gedaan voor een nieuw investeringskader en een verbindingenstatuut (zie hoofdstuk 4, doelstelling 5.6 Governance). Met de komst van de manager Wonen in augustus 2013 is het managementteam dat in 2012 al gevormd werd compleet. Daarmee zijn we op de goede weg naar een toekomstbestendige organisatie.


6

INHOUDSOPGAVE

1. Inleiding

Dit jaarverslag is een verantwoording over wat we in 2013 gedaan hebben

Integrale vastgoedsturing Het strategisch vastgoedmanagement levert een belangrijke bijdrage aan het realiseren van de doelstelling en beoogde prestaties van RWS. Een professioneel vastgoedbeleid zorgt voor een effectieve organisatie en een flexibele toekomstgerichte vastgoedportefeuille. RWS streeft naar integrale vastgoedsturing: er moet een duidelijk verband zijn tussen toepassingen op tactisch en operationeel niveau en de visie en strategie van RWS. Inmiddels hebben we een model en werkwijze ontwikkeld waarmee we heel duidelijk kunnen sturen op ontwikkeling van omvang, prijs en samenstelling van de voorraad. En dat is een grote stap in de goede richting. De woningvoorraad van RWS is in 2013 getoetst aan een woningmarkten omgevingsanalyse. De bestaande woningvoorraad van RWS voldoet in kwantitatief opzicht aan de behoefte van de primaire doelgroep. RWS voorziet een verschuiving in de verdeling van de sociale voorraad over het

De resultaten baseren we op het jaarplan 2013 wat op zijn beurt weer tot stand is gekomen uit het Ondernemingsplan 2012-2016. De doelen in dit plan, komen dus voort uit de lange termijn doelen van het ondernemingsplan. Maar de actualiteit, nieuwe inzichten en andere factoren spelen ook een rol. Daarom leest u in dit jaarverslag ook over nieuwe doelen die we ons gesteld hebben. Bijvoorbeeld over het inventariseren van asbest in onze woningvoorraad en het updaten van ons informatiseringbeleid - en automatiseringbeleid. Het zijn geen doelen vanuit ons ondernemingsplan, maar we vinden ze wel belangrijk.

werkgebied. Dit betekent dat op sommige locaties de voorraad verdund wordt terwijl op andere locaties de voorraad wordt uitgebreid om aan de behoefte te kunnen voldoen. Binnen de bestaande voorraad zal RWS investeren in aanpassingen aan de doelgroep en in energiemaatregelen. Ontwikkelingen in de omgeving en maatschappij worden van dichtbij gevolgd. Op deze manier kan RWS tijdig inspelen op ontwikkelingen zoals extramuralisering en de consequenties voor de woningvoorraad. Om onderbouwde keuzes voor complexen en nieuwbouw te kunnen maken, heeft RWS per wijk of kern een visie ontwikkeld. Volkshuisvestelijke prognoses, marktinformatie, data over het bestaande woningbezit worden gecombineerd met de visie van een gemeente of andere sleutelpartijen op de lokale woningmarkt. In 2014 gaan RWS en de gemeenten in haar werkgebied werken aan een gezamenlijke visie per wijk of kern. Wilt u meer weten over onze dagelijkse bezigheden? Kijk dan eens op www.rwsgoes.nl.


7

INHOUDSOPGAVE

2. Missie, visie en kernwaarden 2.1. Missie RWS is een maatschappelijke onderneming, die verschillende woonvormen aanbiedt, beheert en ontwikkelt met de daarbij behorende diensten, met name voor mensen die moeilijk zelf in hun woonbehoefte kunnen voorzien.

2.2. Visie De klant

Woonconsumenten, passend bij het woningaanbod van een corporatie

Het product, de dienst

Verschillende woonvormen en daarbij behorende diensten, in een aantrekkelijke leefomgeving

De werkwijze

Service- en klantgericht, bedrijfsmatig met behoud van financiële continuïteit

Het werkgebied

De Bevelanden: de gemeenten Goes, Kapelle en Noord-Beveland

2.3. Kernwaarden Integriteit, transparantie en een adequate maatschappelijke verantwoording zijn voor ons voorwaarden voor ons functioneren. Andere belangrijke kernwaarden voor RWS,

terug te vinden in onze missie en visie, zijn service- en klantgerichtheid, sociale betrokkenheid, ondernemerschap en professionaliteit.

3. De wereld om ons heen in 2013 3.1. Het Rijk Na veel overleg kwam in november 2013 een akkoord tussen branchevereniging Aedes en minster Blok tot stand over de verhuurdersheffing. Hierin werd afgesproken dat corporaties geen bezwaar tegen de heffing zouden maken als de minister ten aanzien van de rol van corporaties bereid is een aantal concessies te doen. Tijdens het Aedes congres stemde een meerderheid uiteindelijk voor het akkoord, maar was er ook een grote groep die tegen stemde. Ook RWS heeft tegen gestemd, omdat volgens ons de gevolgen voor de betaalbaarheid en bereikbaarheid van de sociale woningen niet goed geregeld waren. Naast Aedes mengden ook andere partijen zoals gemeenten en de bouwsector zich in de discussie over de verhuurdersheffing. Dit had te maken met de verwachte en gevreesde consequenties van de maatregelen die verder reiken dan de corporatiebranche alleen.

3.2. Provincie De woningmarkt wordt bepaald door het aanbod van en de vraag naar woningen. Onder invloed van de veranderende bevolkingssamenstelling en de huidige economische situatie is

de vraag naar en het aanbod niet meer passend. Het gevolg hiervan is dat er weinig beweging plaatsvindt op de woningmarkt. De Provincie Zeeland heeft met alle gemeenten afspraken gemaakt over de toekomstige bouw van woningen. Dit is regionaal geregeld met regionale woningmarktafspraken. Om de bestaande huizenmarkt geschikt te maken voor de toekomst, heeft de Provincie daarnaast de Provinciale Impuls Wonen opgezet. Deze subsidieregeling ondersteunt projecten van particulieren en corporaties die bijdragen aan het toekomstbestendig maken van de woningvoorraad en de leefomgeving. In dit subsidiefonds is jaarlijks 3,5 miljoen euro beschikbaar. Tot en met 2019 heeft de Provincie in totaal 21 miljoen euro vrijgemaakt.

3.3. Regio In lijn met de afspraken tussen de Privincie Zeeland en gemeenten maken RWS en de gemeenten Goes, Kapelle en Noord-Beveland prestatie afspraken op regionaal niveau. Voorheen werden er prestatiecontracten per gemeente afgesloten. In 2013 zijn de voorbereidingen hiervoor gestart. Partijen beogen hiermee te komen tot een nog betere afstemming tussen de lokale woningmarkten.


8

INHOUDSOPGAVE

4. Speerpunten De tabellen in dit hoofdstuk komen voort uit het jaarplan 2013. De bovenste rij van de tabellen bevat een aantal termen. Die lichten we graag toe:

KSF Kritische Succes Factor. Een KSF is een factor die van essentiële betekenis is voor de resultaten en de verdere ontwikkeling van het bedrijf. De KSF’s geven aan op welke punten RWS goed moet presteren om succesvol te zijn.

Norm Een norm of standaard is een document met erkende afspraken, specificaties of criteria over een product, een dienst of een methode. De kolom ‘In 2013 gerealiseerd?’ hebben we verduidelijkt door kleuren te gebruiken. De kleuren staan voor:

gerealiseerd

PI

lopend proces

Prestatie indicator. Een PI is een meeteenheid die een indicatie geeft van de mate waarin een kritische succesfactor wordt voldaan. Dit wordt meestal uitgedrukt in een getal of een percentage.

speerpunt 1

wonen

Doelstelling 1.1: Betaalbare, goed verhuurbare en passende woningen aanbieden

niet gerealiseerd

Wat was het doel? De primaire taak en algemene volkshuisvestelijke doelstelling van RWS is het verhuren van woningen voor diverse doelgroepen. Onze woningvoorraad hebben wij in beeld gebracht volgens de indeling van het BBSH (Besluit Beheer Sociale Huursector). De normering is opgenomen in ons Ondernemingsplan 2012-2016. De termen uit de normering (‘goedkoop’, ‘betaalbaar’, ‘duur (tot huurtoeslaggrens)’ en ‘duur (vanaf huurtoeslaggrens)’) hebben wij overgenomen. Wat hebben we gedaan? Overzicht stand van zaken 31 december 2013:

Aantal december 2013

% december 2013

Norm

Tussen 15% en 20% van totale voorraad

943

14.7%

15 - 20%

€ 374,45 - € 574,35

Tussen 75% en 85% van totale voorraad

4.776

74,3%

75 - 85%

Duur (tot huurtoeslaggrens)

€ 574,36 - € 681,02

Tussen 3% en 10%

547

8.5%

3 - 10%

Duur (vanaf huurtoeslaggrens)

> € 681,02

Tussen 2% en 5%

160

2.5%

2 - 5%

BSH klasse

Grenzen december 2013

Uitgangspunt

Goedkoop

< € 374,44

Betaalbaar

Totaal

6.426


9

INHOUDSOPGAVE Hebben we ons doel daarmee bereikt? Per 31 december 2013 is het aantal goedkope en betaalbare woningen in ons bezit iets beneden de ondergrens uit ons ondernemingsplan uitgekomen. Waarom niet? Dit heeft onder andere te maken met de effectuering van de huurverhogingen van 4% t/m 6,5% die het ministerie had toegestaan als compensatie voor de heffingen.

Doelstelling 1.2: kwaliteit woningvoorraad differentiëren, meer keuzemogelijkheden bieden Wat was het doel? Het doel van RWS is het voorkomen van leegstand. Hiervoor is optimale afstemming van de woningvoorraad op de woonwensen belangrijk. Participatie van bewoners speelt hierbij een rol, naast de verhuurbaarheid van woningen.

Hoe moeten we bijsturen? In 2013 heeft RWS het Strategisch Voorraad Beleid herijkt. Op basis van de financiële kaders en mogelijkheden kijken we naar de ruimte die we kunnen nemen om de huurprijs te laten stijgen waarbij we noodzaak en mogelijkheid zorgvuldig afwegen. Ons doel is om de normering voor alle categorieën te behalen en te kunnen monitoren.

Het Strategisch Voorraad Beleid (SVB) is richtinggevend voor het woningaanbod, de woningkwaliteit, de investeringen en het huurbeleid. Om het SVB beleid inzichtelijk en gestructureerd te maken, heeft RWS haar bezit gelabeld. De verhuurbaarheid wordt bepaald door de vraag van onze klanten. Wij willen dat de afwegingen die leiden tot vastgoedbeslissingen evenwichtiger worden en beter onderbouwd.

Doelstelling

KSF

PI / norm

Kwaliteit woningvoorraad differentiëren, meer keuzemogelijkheden bieden

Ontwikkeling en optimalisatie Strategisch Voorraad Beleid

Plan van Aanpak Continu proces van optimalisatie en actualisatie

Goedgekeurd SVB 2013

Voorkomen structurele leegstand

Afstemmen woningvoorraad op woonwensen

Klantonderzoek (zie doelstelling 1.1) en ervaringsgegevens

2013

Wat hebben we gedaan? De beschikbaarheid van woningen stond in 2013 nog steeds onder druk door de bewegingloze woningmarkt. Door de stilstand op de koopmarkt stagneerde ook de doorstroming van huurhuizen in de woningvoorraad in voor wat betreft middelduur en duur. In het Ondernemingsplan 2012-2016 hebben we onder andere benoemd dat het SVB elke twee jaar wordt herijkt op basis van actuele woningmarktinzichten. RWS heeft in 2012 vanuit de nieuwe organisatiestructuur de samenstelling van de projectgroep SVB aangepast. Dit traject is begin januari 2013 gestart. Hebben we ons doel daarmee bereikt? Om de kwaliteit van de woningvoorraad te differentiëren en meer keuzemogelijkheden te bieden heeft RWS in het

Norm

In 2013 gerealiseerd? Afgerond

Niet gerealiseerd, leegstand is circa 2%

Leegstand is 1% van de huurinkomsten (dit omvat frictieleegstand, structureel, oplevering nieuwbouw). Uitgesloten is leegstand t.g.v. verkoop, renovatie en sloop

ondernemingsplan de volgende (sub)doelstellingen benoemd: • SVB verder ontwikkelen en optimaliseren; • Structurele leegstand voorkomen door optimale afstemming van de woningvoorraad op de woonwensen. Een van beide doelstellingen hebben we in 2013 bereikt: de herijking van het SVB is gestart en afgerond. De leegstand is in 2013 2 % van de totale huurinkomsten. De huurdervingnorm voor totale leegstand die RWS stelt, is maximaal 1% van totale huurinkomsten per jaar. Er zijn drie opvallende zaken die van invloed zijn op het resultaat van de verhuurbaarheid en leegstand en waardoor sprake is van overschrijding van de norm. Bij de verhuur van woningen hanteert RWS volgens Europese regelgeving een strenge inkomenstoets. Het tijdig verkrijgen van juiste inkomstengegevens (IB60) vraagt extra inspanning van de RWS partner in wonen | Jaarverslag 2013

10

INHOUDSOPGAVE klant wat het verhuurproces vertraagt. RWS blijft kijken naar mogelijkheden om dit te versnellen. Daarnaast moet RWS door weten regelgeving maatregelen treffen als bij mutatie asbest wordt aangetroffen. Dit heeft direct consequenties voor de voortgang van het mutatieproces. We hebben geconstateerd is dat er een toename is aan asbest constateringen en dit heeft invloed op de leegstand. De aanpak van asbest vraagt dus extra aandacht. Hoe gaan we bijsturen? In 2013 hebben we het Asbestbeleidsplan vastgesteld en in 2014 wordt het geimplementeerd binnen de organisatie. Naast de huurderving van te verhuren woningen in de vrije

Doelstelling 1.3: woonruimteverdeling

sector is de huurderving beïnvloed door de oplevering van nieuwbouwwoningen in 2013 maar ook door het toepassen van diverse criteria in ons primair systeem. Een onvoldoende kennis van de behoeften van de woningzoekenden en de beperkingen in ons systeem om in de toewijzing meer vrijheid te kunnen hanteren, dragen hier ook aan bij. In 2014 besteden we meer en intensiever aandacht aan promotionele activiteiten en bij het verhuren van lege woningen doen we meer onderzoek naar vraag versus aanbod. Voor de Woonzorg woningen in Noord-Beveland stellen we een plan op om te bepalen waar we woningen handhaven en waar we ons bestand zo nodig verdunnen. Het SVB beleid is hier leidend in.

Wat was het doel? Wij streven ernaar om woningzoekenden zo snel en efficiënt mogelijk te matchen met een woning naar hun woonvoorkeur. Ons doel is een maximale verkorting van de wachttijd voor actief woningzoekenden.

Doelstelling

KSF

PI / norm

Norm

In 2013 gerealiseerd?

Woningzoekenden snel en efficiënt matchen met voorkeur

Adequaat en betrouwbaar woonruimteverdelingsysteem

Wachttijd voor woningtoewijzing is begrensd (maximum wachttijd)

RWS biedt woningzoekenden binnen 1 jaar na de eerste reactie op een woning, een woning in Noord-Beveland en binnen 2 jaar een woning in Goes en Kapelle

Gerealiseerde gemiddelde wachttijden: Noord-Beveland 0,3 jaar, Goes 1,2 jaar en Kapelle 0,8 jaar

Kwalitatief goede managementinformatie

Operationele informatie altijd beschikbaar

2013

Afgerond

Wat hebben we gedaan? Onder actief woningzoekenden verstaan wij de ingeschrevenen die daadwerkelijk (regelmatig) reageren op aangeboden woningen en zich aantoonbaar inspannen om een woning aangeboden te krijgen. De reactietijd (wachttijd vanaf eerste reactie) bepaalt dus de reële wachttijd op een gewenste woning in plaats van de inschrijftijd. Ondanks de stagnatie op de woningmarkt en een strenger toewijzingsbeleid vanuit het ministerie hebben we toch de norm weten te handhaven. Ons primaire systeem wordt steeds beter gevuld en ingericht en

helpt ons gerichter woningen toe te wijzen. Wij gaan uit van een wachttijd voor actief woningzoekenden van maximaal twee jaar voor een woning in Goes en Kapelle en maximaal een jaar voor een woning op Noord-Beveland. Hebben we ons doel daarmee bereikt? In 2013 blijkt dat we voor alle drie de gemeenten onder of rond de normering zijn gebleven. Voor Goes was de gemiddelde wachttijd 1,2 jaar, voor Kapelle 0,8 jaar en Noord-Beveland 0,3 jaar.


11

INHOUDSOPGAVE

Doelstelling 1.4: huur- en woonlastenbeleid Wat was het doel? De primaire taak van RWS is om mensen uit de primaire doelgroep (zie H 2.1 Missie) te helpen aan sociale woningen.

De Nederlandse overheid beschouwt dit als Dienst van Algemeen Economisch Belang (DAEB). De norm is minimaal 90% toewijzen aan deze doelgroep.

Doelstelling

KSF

PI / norm

Norm


Woonlasten niet meer dan noodzakelijk laten stijgen

Huurbeleid

Percentage max. redelijke huur

Bestaand bezit: harmoniseren naar minimaal 70 tot 75% van max. redelijk (2012)

Loopt

Nieuwe woning ook betaalbaar voor ouderen

Nieuwbouw: optimalisatie van huurprijs binnen huurtoeslaggrens Binnen de grenzen van het regeerakkoord 29-10-2012 Ouderen: ‘huur met korting’ passen we sinds 2013 niet meer toe in nieuwe situaties

Duurzaamheid (zie doelstelling 3).

DAEB-woningen primaire taak

Niet-DAEB ondersteunend aan primaire taak

Een meerjarig energiebeleidsplan (voor nieuwbouw en bestaande bouw) waarin de woonlasten beheersbaar blijven

2013

Voldoende betaalbare en goedkope woningen voor lage inkomens.

Geldende wet en regelgeving

BBSH normen (zie 1.1)

SVB

Woningvoorraad is binnen onze mogelijkheden afgestemd op de omvang van de groep en hun woonwensen

Opgenomen in SVB, jaarlijks

Door combinaties van verschillende data (demografisch, economisch, inkomen, woningvoorraad) wordt per wijk een visie ontwikkeld en een productieschema gemaakt.

Financierbaarheid

Beschikbaarheid leningen

Structurele financiering (evt. in samenwerking; bijv. vastgoedfonds)

Loopt, wordt in 2014 afgerond

Nee, in 2014 presenteert Het E-team een plan voor duurzaamheid

Financiële randvoorwaarden

Minimaal 90% toewijzen aan jaarinkomens < € 34.229,- (2013)

Vastgoed nieuwbouw middels: Duradis, PVE, bouwbesluit Gerealiseerd. Interne controle is in maart 2014 afgerond


12

INHOUDSOPGAVE Rendement

Verhuurbaarheid

Investeringskader

Binnen juiste categorie conform norm van het RWS investeringskader.

Het RWS investeringskader uit 2011 wordt in het 2e kwartaal 2014 vervangen door het RWS investeringsstatuut. Vanwege de veranderde wet-en regelgeving kunnen de investeringen niet meer getoetst worden aan 2011. Vanaf 2014 geldt het nieuwe investeringskader per categorie

Marktinformatie (middeninkomens in beeld)

2013

RWS heeft de verdeling van lage en middeninkomens van haar huurders in beeld

Wat hebben we gedaan? Voor bestaande woningen harmoniseert RWS de huurprijzen naar minimaal 70 tot 75% van de maximaal redelijke huurprijs zoals berekend op grond van het woningwaarderingsstelsel (WWS). Daarnaast nemen wij waar mogelijk maatregelen om de energie- en daarmee de totale woonlasten zo min mogelijk te laten stijgen. Het Energie-team (E-team) is na de zomer gestart met het opzetten van een meerjarig energiebeleidsplan. Dit presenteert het team in het eerste kwartaal van 2014 aan het MT. Ook heeft het E-team voorbereidingen getroffen voor het in 2014 collectief aankopen en aanbieden van zonnepanelen.

Bij nieuwbouw realiseren we een optimalisatie van de huurprijs, waarbij we rekening houden met de huurtoeslaggrens. Indien mogelijk en financieel verantwoord, houdt RWS de huurprijs daaronder. RWS realiseerde volgens deze doelstelling in 2013 woningen in het Erasmuspark in Goes en in nieuwbouwwijk Mannee. Hebben we ons doel daarmee bereikt? In 2013 hebben we 91,4% van de toegewezen woningen toegewezen binnen de DAEB-regeling. Hiermee voldoen we aan de norm voor het verhuren van woningen met een huurprijs tot en met € 669,81 aan klanten met een lager jaarinkomen dan € 34.229,-.

en voorzieningen die we inzetten om de dienstverlening van een hoge kwaliteit te houden. Daarnaast is het ons doel dat de klant een vast contactpunt heeft bij RWS.

speerpunt 2

Klantbenadering

Doelstelling 2.1: een klantgerichte organisatie zijn Wat was het doel? Klantgerichtheid is de wijze waarop wij een dienst leveren aan de klant, waarbij die klant centraal staat. Onze klantgerichtheid is functioneel van aard en gaat over alle processen, middelen

Om klantgerichter te werk te kunnen gaan is ook ondersteuning van de interne processen door een beter archiveringsbeleid van belang. Ondersteuning vanuit de automatisering is daarnaast nodig om woonruimte klantgericht aan te bieden. De invoering van de module passendheid moet zorgen voor kwalitatief meer reacties, minder leegstand en het op een klantvriendelijkere manier aanbieden van woonruimte.

Doelstelling

KSF

PI / norm

Norm


Heldere communicatieen informatievoorziening

Communicatieplan

Afgeleid van ondernemingsplan deelplannen

Jaarlijks en per project

Informatieve website

Beoordeling klant

Gem. tevreden

Deels: de website van RWS is informatief. Per project is er nog geen communicatieplan opgesteld


13

INHOUDSOPGAVE

Vast contactpersoon voor de klant

Woonruimte klantgericht aanbieden met keuzemogelijkheden

Kwaliteit dienstverlening verbeteren

Informatisering

Ondersteuning interne processen door archiveringsbeleid

2013

Deels: wel globale opzet. Nog afstemming met bestuurssecretaris over oud vastgesteld beleid

Wijkteams

PvA inrichting wijkteams

2013

Gerealiseerd

Bekendheid bij klant

Klant kent contactpersoon

Klant komt in 90% van de gevallen met de juiste persoon in contact

Indicatoren hiervoor worden smart gemaakt in 2014. Aparte actie wordt hiervoor opgezet

Klanttevredenheid over passende woonruimte

Klantonderzoek

Minimaal 85% van de klanten zijn tevreden

Indicatoren hiervoor worden smart gemaakt in 2014. Aparte actie wordt hiervoor opgezet

Ondersteuning aanbod door automatisering

Implementatie module passendheid

2013

PvA gereed

Deelname aan KWH

Cijfer KWH

Minimale score 8

Gemiddeld behaalden we in 2013 een 7,8. Aan een verbeterplan wordt gewerkt

Procesondersteuning door informatisering

PvA CRM gehele organisatie. Implementatie totaal. Implementatie module Customer Relationship Management in de organisatie. Reparatieverzoeken online op website in te plannen. Huuropzegging gedigitaliseerd

2013

Niet afgerond

Twee thema’s per jaar

2013

Organiseren van klantenpanels

Wat hebben we gedaan? RWS verfijnt en optimaliseert continu de communicatie richting de klant over het woningaanbod met een ruime keuzevrijheid. Dit doen we onder andere met de introductie van het sturen van tipberichten. Ook werkt RWS naast het bestaande aanbodmodel met twee nieuwe woonruimtebemiddelingsmodellen: het lotingmodel en het direct te huur model. Hiermee bespoedigen we de verhuurbaarheid van woningen en geven we woningzoekenden met een korte inschrijfduur via loting de kans om snel een woning te verkrijgen. De informatieve en interactieve website en de PIP (Persoonlijke Informatie Pagina) vervullen hierin een belangrijke functie. Ter ondersteuning van onze klanten organiseert RWS workshops en inloopspreekuren voor diegenen die geen computer of internet hebben.

2014 2013

2013

Start gemaakt Optimaliseren van de werking van de module in 2014 Online reparatieverzoeken en huuropzegging zijn gerealiseerd. Overige verbeteringen worden gerealiseerd Afgerond. Thema ‘duurzaamheid’ en thema ‘jongeren’

Om onze klanten een vast contactpunt te geven, hebben we in 2013 drie Wijkteams ingericht over zeven gebieden in ons werkgebied. Zij zijn gestart met het verwerken en optimaliseren van alle klantprocessen inclusief de daaraan verbonden klantcontacten. Dit is een lerend en ontwikkelend proces dat in 2014 verder vorm krijgt. Het is aan de klant om te bepalen of RWS klantgericht is, hierbij draait het om klantbeleving. In 2013 is de kwaliteit van onze dienstverlening gemeten volgens KWH Huurlabel 2.0. Een herziene stijl van meting met als uitgangspunt dat de beoordeling van de klant een zwaardere weging krijgt dan de beoordeling vanuit KWH.


14

INHOUDSOPGAVE Het label is in 2013 opgedeeld in vier thema’s bestaande uit negen onderdelen: 1. Klantcontact: persoonlijk, digitaal, telefonisch, bereikbaarheid en manier waarop informatie is opgesteld. 2. Verhuizen: woning zoeken, woning betrekken, huur betalen, ZAV, huur opzeggen. 3. Onderhoud: reparaties, onderhoud. 4. Klachten behandelen. De uitvoering van het klantenpanel ‘nieuwe stijl’ is gestart in het eerste kwartaal van 2013 met als thema duurzaamheid. Ook zijn er andere vormen ontwikkeld om de betrokkenheid van de klant te vergroten, bijvoorbeeld interactieve participatie. De regionale klachtencommissie heeft in 2013 geen klachten over RWS ontvangen. . Andere acties die we hebben ondernomen ter bevordering van de klantgerichtheid zijn: • De realisatie van een globale opzet van het archiveringsbeleid door de projectleider; • Het opstellen van een plan van aanpak met een gedetailleerde onderbouwing om de module passendheid binnen ons primair systeem te integreren; • Het digitaliseren van de huuropzegging; • Het mogelijk maken voor klanten om online hun reparatieverzoeken in te dienen. Hebben we ons doel daarmee bereikt? De KWH-meting leverde in 2013 een gemiddelde score van 7,8 op. De score per onderdeel was voor Klantcontact 7,6, Verhuizen 8,3, Onderhoud 7,8 en Klachten behandelen 6,8. RWS heeft met deze score het KWH huurlabel ook in 2013 gehaald.

Doelstelling 2.2: dienstverlening in samenwerking met derden uitbreiden

Niet alle doelstellingen zijn behaald: Door performanceproblemen van het Document Management Systeem (DMS) is het archiveringsbeleid nog niet geheel afgerond en doorgevoerd in het huidige DMS ShareDocX. Hoe moeten we bijsturen? De punten voor verbetering vanuit de KWH-meting pakt RWS op om in 2014 haar dienstverlening te optimaliseren en te laten stijgen naar een 8. We geven per onderdeel aan wat de score is, wat de reden daarvan is en maken daar een verbetervoorstel voor. Hierbij gaat RWS vanaf 2014 over op continu meten van de dienstverlening. Voordelen hiervan zijn dat de klant kort na de dienstverlening naar zijn ervaring wordt gevraagd. Wij ontvangen vervolgens een directe terugkoppeling over de klanttevredenheid zodat we snel kunnen inspelen op de aandachtspunten. Deze uitdaging gaan we graag aan. In 2014 wordt het plan van aanpak over de module passendheid ingebracht in de vergadering van het Management Team. Als er een akkoord op gegeven wordt, implementeren we de module. De performanceproblemen van DMS zijn van dien aard dat we in 2014 overwegen of we verder gaan met ons huidige DMS ShareDocX of dat we overstappen naar een ander DMS. In 2014 wordt het archiveringsbeleid in rapportvorm afgerond. Afhankelijk van onze keuze om de performanceproblemen op te lossen kan het beleid worden geïmplementeerd in het huidige DMS (na upgrade) of in een nieuw DMS systeem. Voor wat betreft het online indienen van reparatieverzoeken blijven we monitoren of de doorgevoerde oplossing onze kwaliteit van dienstverlening ook in de toekomst blijft ondersteunen. Dat geldt ook voor het digitaliseren van de huuropzegging.

Wat was het doel? RWS onderhoudt een uitgebreid netwerk om samen met andere organisaties een breed pakket aan diensten en service aan te kunnen bieden.

Doelstelling

KSF

PI / norm

Norm


Dienstverlening in samenwerking met derden uitbreiden

Tuinonderhoud

Bepalen behoefte en haalbaarheid

Toename van 50% abonnees.

Nee

Klussendienst

Bepalen behoefte en haalbaarheid. Aantal deelnemers

2013 Minimaal 150 abonnees in 2014

Nee

VvE

Toename aantal VvE’s

Minimaal 40 VvE’s (streven) Kostendekkend

Ja (per 1-1-2014 > 39e )

Financiële voorwaarden


15

INHOUDSOPGAVE Wat hebben we gedaan? In 2013 zijn de samenwerkingsverbanden met diverse zorgleveranciers, gemeenten en maatschappelijke organisaties verder aangesterkt en waar nodig bijgesteld. Voorbeelden zijn het opleveren van de reeds opgestarte nieuwbouwcomplexen (bijvoorbeeld Erasmuspark) waar koppeling van wonen en zorg is gerealiseerd. Maar we doen dat ook door het optimaliseren van de herstructureringswijk in Goes-West samen met de gemeente Goes en het optimaliseren van het woonprogramma in de gemeente Noord-Beveland in samenwerking met de gemeente Noord-Beveland.

Gemeente Goes, SMWO, Nijverheidscentrum en RWS hebben in 2013 samengewerkt aan de totstandkoming van een klussendienst voor de inwoners van de gemeente Goes. Deze is begin 2014 van start gegaan.

Hebben we ons doel daarmee bereikt? In samenwerking met de gemeente Goes, SMWO en RWS hebben we het project buurtbemiddeling verder vormgegeven. Er zijn in 2013 zestien aanmeldingen geweest. Dit was conform de doelstelling. Behoefte aan uitbreiding is besproken en wordt door SMWO opgepakt.

In 2014 onderzoeken we de haalbaarheid van de klussendienst door te inventariseren bij de diverse corporaties en onderzoeken we of onze klanten behoefte hebben aan deze dienst.

Hoe moeten we bijsturen? Acties om het tuinonderhoudsabonnement dat we aanbieden aan onze huurders te promoten hebben geen extra abonnees opgeleverd. In 2014 ondernemen we hierop een extra actie en eind 2014 evalueren we dit ondernemingsdoel om te bepalen of deze doelstelling nog past binnen de doelen van RWS.

Vanaf 2014 besteden we de VVE dienst uit aan Marsaki.

Samenwerken in het laatste kans beleid loopt nog steeds en wordt toegepast.

producten. Vanuit onze maatschappelijke verantwoordelijkheid en uit praktische overwegingen.

speerpunt 3

Duurzaamheid

Doelstelling 3.1: kiezen voor energiebesparende maatregelen en duurzame materialen Wat was het doel? Duurzaamheid is een containerbegrip. Een begrip dat steeds belangrijker en bepalender wordt en waaronder vele doelstellingen kunnen worden geschaard. RWS wil een bijdrage leveren aan een duurzame bedrijfsvoering en duurzame

Voor het ontwikkelen van nieuwbouw is duurzaamheid belangrijk voor RWS. Duurzame materialen, producten en productiemethoden nemen we op in het PvE (Programma van Eisen). Hierdoor worden woningen, gebouwen en andere bouwwerken ontwikkeld en gebruikt met respect voor mens en milieu. Een meer intern gerichte duurzame doelstelling was dat we ten minste 40% van onze kantoorartikelen duurzaam inkopen.

Doelstelling

KSF

PI / norm

Norm


Duurzaam materiaalgebruik

PvE

Standaard opnemen in PvE Onderhoud en PvE Nieuwbouw

2013

Ja, de mutatielijst is bijgewerkt waar nodig

Duurzaam inkopen kantoorartikelen

Optimaliseren inkoop

40% van onze inkopen (kantoorartikelen) zijn duurzaam

Gerealiseerd: 60% van inkopen (kantoorartikelen) is duurzaam

Nieuwbouw conform EPC-normen

Reductie EPC.

Van 0,6% in 2011. naar 0,4% in 2015. naar 0% in 2020

Ja, conform eis

Actuele data

Energielabels huidige voorraad uitgeven

Bij mutatie juiste energielabel vastleggen en uitgeven

Labels zitten in hetsysteem, bij mutatie geven wij nu nog geen labels uit

Duurzame nieuwbouw

Duurzaam materiaal wordt gebruikt mits financieel verantwoord


16

INHOUDSOPGAVE

Meer met minder (MMM)

Bestaande woningvoorraad energiezuinig

Bij transformatie, groot onderhoud energiebesparende maatregelen aanbrengen

In de periode 2010 t/m 2026 is het streven om de betreffende woningen op te waarderen naar het halen van label B of minimaal twee labelsprongen. Financiële randvoorwaarden (solvabiliteit en continuïteit)

Ja. > continu

Draagvlak en betrokkenheid bewoners

Actieplan opwaardering EPA bestaande woningen

Jaarlijks

Ja continu

Deelnemersgraad

80%

Financiële randvoorwaarden

Gezonde financiële positie (rendementseisen)

Geldende norm

Ja > continu, we blijven binnen budget

Wet- en regelgeving

CO2 uitstoot

Aedes convenant – 20% in 2020

Ja > continu

Wat hebben we gedaan? Energiebesparende maatregelen en duurzame materialen zijn, waar (financieel) haalbaar, toegepast. Niet alleen om het milieu zo min mogelijk te belasten, maar ook om de woonlasten van onze huurders te beperken. In het Programma van Eisen (PvE) voor nieuwbouwontwikkeling hebben we een heroriëntatie van techniek en producten uitgevoerd. Vanuit diverse invalshoeken is het PvE van RWS nieuwbouw geoptimaliseerd. Ons streven naar een optimale balans tussen duurzaamheid en financiële haalbaarheid hebben we verwerkt in dit PvE. In 2013 hebben we in samenwerking met Marsaki de Cataloguswoning ontwikkeld, een standaardwoning in verschillende typen zoals levensbestendige woningen en eengezinswoningen. Een passende prijs/ kwaliteitverhouding, de juiste stichtingskosten, een passend programma van eisen voor de betreffende doelgroep en aandacht voor de stijgende energielasten stonden centraal. Met de Cataloguswoningen willen wij kosten reduceren en tegemoet komen aan de eisen van de klant. Verder zijn 60% van onze inkopen aan kantoorartikelen duurzaam vervaardigd. Hebben we ons doel daarmee bereikt? Het verbeteren van het PvE is een continu proces. Na elke nieuwbouwrealisatie evalueren we of er verbetering mogelijk is. Met het inkopen van duurzame kantoorartikelen heeft RWS

Deelnemersgraad blijft steken op krap 50% Deels is dit te wijten aan de combinatie van de huurdersheffing en de doelstelling van RWS om de investeringen kostendekkend te doen

heeft de doelstelling ruimschoots behaald. We dragen hiermee bij aan een beter milieu en een duurzame werkomgeving voor onze medewerkers. Hoe moeten we bijsturen? De doelstellingen voor wat betreft het speerpunt Duurzaamheid zijn nog nauwelijks meetbaar en SMART geformuleerd. In het nog vast te stellen plan van aanpak Duurzaamheid wordt hier aandacht aan besteed. Het uitgangspunt is dat we in 2014 het nieuwe PvE (Pakket van Eisen) toepassen voor nieuwbouw en daarvan een afgeleide maken voor onderhoud. Het PvE moet continu worden verbeterd om te blijven voldoen aan alle geldende eisen, normen en wensen. In 2014 wordt de doelstelling ‘duurzaam inkopen van kantoorartikelen’ gecontinueerd en mogelijk uitgebreid. Overige doelen Een doel was om 80% deelname voor elkaar te krijgen bij het project Meer Met Minder (MMM). MMM is een project waarbij we ons bestaande woningaanbod energiezuiniger willen maken. Het achterliggende doel is een gasreductie van 20% en minimaal twee labelsprongen of het behalen van label B. De huurders hoefden na het gereedkomen van de onderhoudswerkzaamheden een aantal maanden geen huurverhoging te betalen. Dit om het aantrekkelijk voor ze te maken om mee te doen. Deze doelstelling hebben we niet RWS partner in wonen | Jaarverslag 2013

17

INHOUDSOPGAVE bereikt: we zijn gekomen tot circa 50% van de benaderde huurders. De lange termijn voordelen van de werkzaamheden, namelijk de reductie van energielasten, hebben we niet genoeg voor het voetlicht kunnen brengen. Daarnaast heeft de huurdersheffing een druk gelegd op de betaalbaarheid voor de huurders van dit soort maatregelen We gaan huurders nog beter informeren en ze meer bewust maken van de concrete voordelen voor deelname aan Meer Met Minder. Het jaarplan dat het E-team in 2013 heeft ontwikkeld draagt hieraan bij. Asbestsanering Ook streeft RWS een adequate aanpak voor asbest na. RWS heeft in 2012 een asbestbeleid geformuleerd wat vervolgens is vertaald in een asbestbeheerplan. De werkwijze met betrekking tot asbest is geïmplementeerd in 2013. Voor 2014 en 2015 is het streven om 10% van onze woningvoorraad van voor 1994 te inventariseren op asbest via mutaties. Met meterkastkaarten

speerpunt 4

willen wij de huurders informeren over waar mogelijk asbest in de woning aanwezig is. In 2013 vervingen we asbesthoudende dakplaten en goten van 138 woningen in Goes-Oost. Dat lieten we doen door een gespecialiseerd bedrijf. De aanpak om de saneerder in plaats van de bouwkundig aannemer de hoofdaannemerrol te laten uitoefenen is succesvol gebleken. Door de zorgvuldige manier van verwijderen, voorkwamen we dat er asbestdeeltjes in de lucht terecht komen. We lieten ons ook adviseren door andere experts zoals de gemeente Goes, Arbeidsinspectie en de GGD. Want veiligheid staat voorop! De bewoners van de woningen werden betrokken bij het project. Dat deden we door een bewonerscommissie te vormen waarmee we in gesprek gingen. Bewoners en omwonenden informeerden we vooraf over wat er ging gebeuren en waarom.

zijn daarbij noodzakelijk en vanzelfsprekend. Ook andere instellingen zoals gemeenten zijn belangrijke partners, waarmee duidelijke (prestatie)afspraken moeten worden gemaakt. Het huisvesten van lokaal actieve maatschappelijk betrokken organisaties is een activiteit die direct te maken heeft met onze primaire taak. Maar hiermee toont RWS ook aan dat ze haar maatschappelijke verantwoordelijkheid neemt.

Samenleving en maatschappij

Doelstelling 4.1: maatschappelijk ondernemen De rol van RWS als maatschappelijke onderneming wordt breed gedragen. Actieve participatie van huurders, van de MAR (Maatschappelijke Advies Raad) en van de huurdersvereniging

Wat was het doel?

Doelstelling

KSF

PI

Norm


Actieve participatie van de huurders

RWS heeft op corporatieniveau en in iedere wijk een representatieve en passende vorm van bewonersparticipatie (conform de Overlegwet)

Bewonerscommissie 2 x per jaar (wijkbeheer). Gezamenlijke bew. Cie 2 x per jaar (Man. Wonen). Regulier overleg huurdersvereniging 7 x (man. Wonen). Beleidsoverleg huurdersvereniging 4 x (Dir/best). Huurdersvereniging 1 x per jaar (RvC)

Conform overlegwet

Conform norm gerealiseerd

Actieve participatie van de MAR

Betrokken MAR

6 x per jaar themagebonden overleg

Gevraagde en ongevraagde adviezen aan directeur-bestuurder

Afgerond

Goede betrokkenheid van de brede groep aan belangenhouders

Actieve dialoog, maatschappelijke verantwoording

Consultatie/contact

1 x per jaar

Afgerond

Prestatieafspraken met gemeenten

Prestatieafspraken met gemeenten Goes, Kapelle, Noord Beveland

2013 nieuwe afspraken. Conform nieuwe wetgeving (bijv. wonen 4.0)

2013 nieuwe afspraken. Conform nieuwe wetgeving (bijvoorbeeld Wonen 4.0)

Proces gestart. In 2014 streven naar uniforme regionale afspraken met de drie gemeenten


18

INHOUDSOPGAVE Ondersteunen en faciliteren van maatschappelijke initiatieven in belang van de leefbaarheid

Beleid leefbaarheid en maatschappelijk ondernemen

Integraal. Beleid en budget zijn gekoppeld

2013

Afgerond

Wat hebben we gedaan? RWS streeft een actieve participatie van haar klanten na. De structuur van deze participatie is vastgelegd in de Overlegwet. Samen met de Huurdervereniging de Bevelanden stimuleert en motiveert RWS bewoners zitting te nemen in bewonerscommissies om de belangen van de klant te behartigen. Ook in 2013 zijn nieuwe bewonerscommissies opgericht of hebben een doorstart gemaakt.

De directeurbestuurder zet de adviezen van de MAR op de agenda van de vergaderingen van het Managementteam van RWS. Het Managementteam koppelt schriftelijk terug aan de MAR wat er met het betreffende advies wordt gedaan. Op www.rwsgoes.nl is het jaarverslag 2013 van de MAR gepubliceerd, evenals de inhoud van de gegeven adviezen en de reactie van het MT daarop. Zie hiervoor: www.rwsgoes.nl/ over-rws.

Met de huurdersvereniging houden we zowel regulier werkoverleg als beleidsoverleg, in 2013 in totaal tien keer. Zaken als huurverhoging, servicekosten, woonruimteverdeling, onderhoud maar ook landelijke en Europese regelgeving warmtewet staan hierbij op de agenda.

Het jaarlijkse overleg met belangenhouders speelde in 2013 in op het themajaar van de gemeente Goes, gericht op LatijnsAmerika. Op 21 oktober heetten wij onze belangenhouders van harte welkom in het DaVinci Cinema. Het thema “Muren en Buren” drukte uit dat RWS veel aandacht heeft voor de woonomgeving van onze huurders. Leefbaarheid, saamhorigheid en je thuis voelen in je buurt zijn belangrijke thema’s. In het kader van dit thema werd de film ‘Medianeras’ (letterlijk: tussenmuren) vertoond en gaf architecte Janneke van Eck een presentatie over voorbeeldprojecten waarin muren door bewoners zijn afgebroken om gezamenlijke activiteiten te ontwikkelen. Daarnaast was er uiteraard voldoende gelegenheid om contacten te leggen en/of aan te halen.

Met de bewonerscommissies houdt de afdeling Wonen regelmatig overleg over verzoeken op het gebied van onderhoud en leefbaarheid in en om het eigen woongebouw. Als het woongebouw onderdeel uitmaakt van een VvE, wordt de inbreng van bewoners behartigd via de bewonerscommissie. In 2013 heeft het halfjaarlijks overleg met alle bewonerscommissies gezamenlijk twee keer plaatsgevonden. In 2013 heeft de MAR (Maatschappelijke Advies Raad) de volgende thema’s behandeld en daarover adviezen uitgebracht aan de directeurbestuurder: • Maatschappelijk ondernemen en bevorderen leefbaarheid; • Bouwen aan en voor de toekomst; • Bijdrage RWS aan verbetering leefbaarheid kleine dorpskernen; • Communicatie RWS met allochtone doelgroepen; • Verbetering positie minima door inzet woongroepen.

Onze huurders kregen de mogelijkheid om in september 2013 gratis een Latijns-Amerikaanse film te bezoeken in Podium ’t Beest. In samenspraak met de gemeente is hiervoor een keuze gemaakt uit de films die geselecteerd waren voor het Latijns-Amerika filmfestival. Dit resulteerde in een volle zaal met huurders die ook de film Medianeras te zien kregen.


19

INHOUDSOPGAVE

Doelstelling 4.2: brede maatschappelijke taak Wat was het doel? RWS heeft als doelstelling het huisvesten van bijzondere doelgroepen. Mede door de Europese richtlijnen moet de primaire doelgroep worden verdeeld naar de huurprijs die zij kunnen betalen: niet alleen goedkoop, betaalbaar en middelduur (tot de huurtoeslaggrens), maar ook duur (vanaf de huurtoeslaggrens). De behoefte aan dure huurwoningen is er duidelijk. De financierbaarheid ervan is bepalend voor de mate waarin wij aan die vraag kunnen voldoen. Zoals ook verwoord in doelstelling 1.4, voert RWS dit soort activiteiten in principe niet uit. RWS bouwt en verhuurt slechts dán dure huurwoningen, wanneer dit financieel verantwoord is. Opbrengsten van deze marktconforme huren komen ten goede aan de primaire taak en doelgroep. Een steviger basis en risicospreiding ontstaat bij regionale of zelfs provinciale samenwerking tussen corporaties en mogelijke andere partijen.

Wat hebben we gedaan? Middeninkomens, die wij (in 2013) definiëren als gezinsinkomens tussen € 34.085 en € 39.000, kunnen nu nog in de bestaande toewijzingssystematiek een woning huren bij RWS. Maximaal 10% van nieuwe verhuringen mag op grond van de weten regelgeving (zie ook 1.4) aan deze middengroep worden toegewezen. Wanneer echter blijkt dat de hiervoor toegestane marges overschreden worden, moet RWS het beleid op dit punt heroverwegen en aanpassen. RWS wil voorzien in tijdelijke voorzieningen, voor tijdelijke woonbehoefte van bijvoorbeeld buitenlandse werknemers of onverwacht alleenstaanden. We richten ons op regionale samenwerking en krachtenbundeling. Wonen met luxe zorg erkennen we als behoefte, ondersteunen en faciliteren we.

Doelstelling

KSF

PI / norm

Norm


RWS heeft aandacht voor het huisvesten van bijzondere doelgroepen

Behoefte / marktvraag (voor huisvesting arbeidsmigranten) in beeld

Onderzoek / beleid huisvesting arbeidsmigranten

2013

Eerste stappen van onderzoek zijn uitgevoerd n.a.v. gesprekken en congressen en landelijke cijfers. Conclusie is dat er weinig behoefte is aan het huisvesten van arbeidsmigranten

Idem voor tijdelijke woonvraag (short stay)

Marktonderzoek/beleid

2013 /2014

Nee

Behoefte woningaanbod met luxe zorg

marktonderzoek / haalbaarheidsonderzoek

2013 / 2014

Niet-DAEB

Hebben we ons doel daarmee bereikt? RWS huisvest statushouders volgens een vastgestelde taakstelling. Voor Goes is de taakstelling gehaald (negen statushouders hebben we gehuisvest). In Noord-Beveland met een taakstelling van twee heeft RWS nul statushouders gehuisvest. De animo voor statushouders om in NoordBeveland te wonen blijft beperkt. Voor Kapelle is geen taakstelling benoemd. Hier levert de gemeente de kandidaten rechtstreeks. RWS heeft er hier vijf gehuisvest. Overige bijzondere doelgroepen die RWS in 2013 heeft gehuisvest waren: • SMWO-Emergis volgens de 1% regeling: 3 huisvestingen; • Zuidwester: 1 huisvesting; • Blijf van m’n Lijf Zeeland: geen verzoeken ontvangen; • de Een ouderlijst: geen verzoeken ontvangen; • Juvent – spaceboxen: 2 huisvestingen; • Volgens de WMO regeling: 2 huisvestingen.

Hoe moeten we bijsturen? Naar de behoefte aan tijdelijke woonvoorziening en woningaanbod met luxe zorg doen we in 2014 een markt- en haalbaarheidsonderzoek.

De afstemming met de diverse organisaties verloopt positief.


20

INHOUDSOPGAVE

Doelstelling 4.3: bijdragen aan leefbaarheid

Wat was het doel?

Doelstelling

KSF

PI

Norm


Samen met andere organisaties actief werken aan de leefbaarheid van wijken

Betrokken partners in wijken

Sociale kaart afspraken met partijen

Voor iedere kern

Gerealiseerd

Investeren in en faciliteren van activiteiten

Wijk- en wijkoverstijgende activiteiten

wijkbudget

€ 2.750 op jaarbasis per wijk/kern

Gerealiseerd

Wat hebben we gedaan? Als woningcorporatie is het onze kerntaak om te zorgen voor passende huisvesting voor alle woonconsumenten, vooral voor diegenen die moeilijk zelf in hun woonbehoefte kunnen voorzien. Maar niet alleen wonen vinden we belangrijk, er is nog zoveel meer dat wonen prettig maakt. Denk maar aan een mooie leefomgeving of voorzieningen en activiteiten binnen een wijk! Gelukkig zijn er veel bewoners actief bij hun wijk betrokken. Zij bedenken, regelen en organiseren verschillende activiteiten om samen met andere bewoners in de straat of in de wijk te doen. Vaak lukt dit niet zonder financiële steun van anderen. Ook RWS partner in wonen ontvangt regelmatig het verzoek om dit soort activiteiten financieel of op een andere manier te steunen.

Om dit te stroomlijnen en transparant te maken, intern en extern, is in 2013 een beleid vastgesteld: “Bijdragen aan leefbaarheid”. Wij zien ondersteuning van activiteiten als een vorm van samenwerking, waarbij twee partijen iets voor elkaar kunnen betekenen. Er zijn criteria en uitgangspunten vastgelegd van vier categorieën leefbaarheidbudgetten: maatschappelijk ondernemen, sponsoring, wijkbeheer en donaties. Hebben we ons doel daarmee bereikt? Ja, met bovenstaande verbeterde werkwijze weten aanvragers waar ze aan toe zijn en kunnen wij ons verantwoorden voor de door ons gemaakte keuzes.

speerpunt 5

Organisatie en bedrijfsvoering

Doelstelling 5.1: duurzaamheid in beleid

Wat was het doel? Het beleid op het gebied van bedrijfsvoering verduurzamen.

Doelstelling

KSF

PI / norm

Norm


Beleid is duurzaam

Duidelijk, transparant en toekomstbestendig

Beleid is vastgesteld en gecommuniceerd

Doorlopend

Nee, realisatie in 2014

Moment van evaluatie wordt vastgesteld

Wat hebben we gedaan? In 2013 formuleerden we een duurzaam beleid op het gebied van bedrijfsvoering. Dit beleid is vastgesteld en gecommuniceerd, maar nog niet gerealiseerd. Hebben we ons doel daarmee bereikt? Het begin is er, maar de doorvoering van het beleid vindt in het eerste kwartaal van 2014 plaats. Het doorvoeren van het beleid houdt ook in dat de verschillende onderdelen belegd worden in de diverse werkprocessen.


21

INHOUDSOPGAVE

Doelstelling 5.2: een goede werkgever zijn Wat was het doel? Een goed werkgever biedt kansen aan zijn medewerkers en

is een betrouwbare partner in werk. Het doel was om deze insteek ook in 2013 voort te zetten, ook tijdens het traject van de organisatieontwikkeling te behouden en daar onze verantwoording voor te nemen.

Doelstelling

KSF

PI

Norm


Bevorderen zelfstandigheid en verantwoordelijkheid medewerkers

Nieuwe werkvormen

Integraal beleid nieuwe werkvormen vastgesteld

2013

Dit is een doorlopend proces

Vaardigheden en kennis worden continu op peil gehouden

Opleidings- en ontwikkelingsplan

Jaarlijks vaststellen en bijstellen

Minstens 3% van de loonsom per jaar

Gestart. 1e concept is klaar

Scholingsbudget

3% van de loonsom per jaar

Afgerond

Juiste man/vrouw op de juiste plaats

Vanaf 2012

Lopend proces, 2013 verbeterplan opgesteld = afgerond in 2014

Betrokken medewerkers en flexibele organisatie

Cultuur

Organisatie werkt resultaat en oplossingsgericht

Wat hebben we gedaan? In 2012 zijn we van start gegaan met onze nieuwe organisatie. In een totaal vernieuwd managementteam (MT) zijn we met een nieuwe afdelingsindeling van start gegaan. Deze organisatiewijziging is vanaf 2011 voorbereid en in 2012 geëffectueerd. Officieel was het MT half 2013 pas echt compleet. In 2013 hebben we al een eerste evaluatie gemaakt van de organisatiewijzigingen. Daarop volgde een verbeterplan met daarin een overzicht van alle activiteiten die een rol spelen bij de organisatieontwikkeling van de afgelopen jaren. Ook hebben we eind 2013 een medewerkerbetrokkenheid onderzoek (MBO) uitgevoerd.

Doelstelling 5.3: Delen met andere corporaties Wat was het doel? Met andere collega corporaties willen we schaalvoordelen behalen, bijvoorbeeld op het gebied van inkoop en het delen van informatie en kennis.

Hebben we ons doel daarmee bereikt? We hebben door kleine interne aanpassingen ingespeeld op nieuwe behoeften in werken. Daarmee hebben we onze eigen organisatiefilosofie doorgevoerd. Dit heeft geleid tot aansturen op resultaat en aanpassingen aan ons kantoor. De diverse mogelijkheden intern worden steeds breder. Door middel van scholing, opleiding en trainingen werken we steeds gerichter en er is nu qua budget een duidelijke doelstelling neergezet. Deze hebben we vertaald in een concreet bedrag. Het online leren hebben we in huis door middel van het RWS Studiehuis. Iedere medewerker kan leren naar eigen behoefte en kan door middel van de inzet van het individueel loopbaanbudget zichzelf ontwikkelen.

Hebben we ons doel daarmee bereikt? We zijn actief bezig om nog meer samenwerking tot stand te laten komen. Op diverse (beleids)terreinen ontstaan de komende tijd kansen. Het lange termijn doel hebben we naar onze mening nog niet bereikt, maar het doel voor 2013 wel.

Wat hebben we gedaan? Verschillende Zeeuwse corporaties nemen deel aan een werkgroep Inkoop. Door het op deze manier bundelen van kennis en inzet heeft ook RWS structurele inkoopvoordelen behaald. Andere samenwerkingsverbanden waaraan RWS deelneemt, behandelen de thema’s Financiën, ICT en HRM (Human Resource Management). In het kader van de samenwerking op HRM heeft RWS ook nog in het begin van 2013 een andere corporatie kunnen helpen. Op deze manier help je elkaar en blijft kennis in de branche. Verbreding van de samenwerking staat hoog op de agenda. Zeker nu de branche onder druk staat. RWS partner in wonen | Jaarverslag 2013

22

INHOUDSOPGAVE

Doelstelling 5.4: verbeteren interne verantwoording en informatievoorziening

Wat was het doel? Jaarlijks optimaliseren en updaten van het Informatiserings- en automatiseringsbeleidsplan (I&A beleidsplan).

Doelstelling

KSF

PI

Norm


Verbeteren interne verantwoording en informatievoorziening

Budgethouderschap is gekoppeld aan de daarbij behorende taakstellende begroting

Implementatie

2013

Afgerond

Managementrapportage

Ingericht in lijn met o-plan en toetsingskader

2012

Afgerond

Transparante Informatievoorziening

Toegankelijk maken rapportages geautomatiseerde systemen

2013

Gerealiseerd, wordt jaarlijks bijgehouden

Informatiserings- en automatiserings beleidsplan

Opgesteld en geëvalueerd

Jaarlijks

Gerealiseerd, wordt jaarlijks bijgewerkt

Optimaliseren informatievoorziening

Wat hebben we gedaan? In december is het I&A beleidsplan geactualiseerd naar de behoeften uit de markt en organisatie. Het beleidsplan is ter goedkeuring aangeboden aan het MT.. Hebben we ons doel daarmee bereikt? Ja, echter dit is een continu proces. Jaarlijks wordt het plan geactualiseerd, besproken met het MT en medewerkers.

Doelstelling 5.5: interne klantgerichtheid

Hoe moeten we bijsturen? Per project wordt een plan van aanpak (PvA) opgesteld volgens de vastgestelde projectmanagementmethodiek (zie ook ICT beleidsplan). Hierin komt per project naar voren wat de benodigde investeringen zijn. Het is aan het MT om aan de hand van het PvA een beslissing te nemen over het wel of niet doorzetten van de investering. Voor 2014 zijn er in de begroting (voorlopige) posten opgenomen voor de projecten uit de projectenportfolio.

Wat was het doel? Verbetering van de interne klantgerichtheid.

Doelstelling

KSF

PI

Norm


Optimaliseren (interne) klantgerichtheid

Competentiemanagement

Competentie ‘inspirerend samenwerken’ en ‘oplossingsgericht’ vormgeven

Jaarlijks

Lopend, zie verbeterplan

Organisatie ontwikkeling

Organiseren lunchgesprekken.

Periodiek

Afgerond

Wat hebben we gedaan? Door de organisatiewijziging hebben we een grote stap gemaakt in de interne klantgerichtheid. De meeste afdelingen zijn nu efficiënter en duidelijker ingedeeld. Dit komt de interne klantgerichtheid ten goede. Medewerkers werken nu veel directer bij elkaar en weten elkaar beter te vinden. De verdere implementatie van nieuwe ICT systemen ondersteunt de vereenvoudiging van interne processen. Hierdoor ontstaat meer duidelijkheid in taken. Onze processen verdienen nog wel extra aandacht.

Hebben we ons doel daarmee bereikt? Een deel van ons doel hebben wij bereikt. We vinden echter dat je altijd je aandacht moet houden bij je interne processen en je klantgerichtheid. Het is dus een continu proces. Ook de cultuurverandering draagt bij aan de interne klantgerichtheid. Cultuurverandering is een continu proces. In het laatste kwartaal van 2013 hebben we een medewerkertevredenheid onderzoek gehouden om te meten waar we staan. Inmiddels is duidelijk dat 89% van onze medewerkers tevreden tot zeer tevreden is.


23

INHOUDSOPGAVE Hoe moeten we bijsturen? Er zijn altijd ontwikkelpunten. We zetten ons in om de speerpunten uit het onderzoek te verbeteren en de zogenaamde kroonjuwelen te behouden.

Doelstelling 5.6: governancecode Wat was het doel? RWS handelt volgens de principes van goed bestuur en toezicht, waarbij RWS zich conformeert aan de nieuwe Governancecode.

Woningcorporaties. Deze code bevat normen voor goed bestuur en toezicht, transparantie, externe verantwoording en financiële beheersing bij woningcorporaties. RWS partner in wonen onderschrijft de Governancecode. In het Governance verslag van de RvC leggen we uit waarom RWS op enkele principes afwijkt van de code. Wij hebben de corporate governanceprincipes opgenomen in onze reglementen en statuten, deze zijn te vinden op onze website.

Om het vertrouwen in corporaties te bevorderen, zijn de regels over goed bestuur ondergebracht in de Governancecode Doelstelling

KSF

PI

Norm


Handelen volgens principes van goed bestuur en toezicht

Voldoen aan Governancecode

Uiterlijk in 2012 visitatie

Governancecode

Beleid is transparant. Financiële doelstellingen zijn helder, realisatie wordt gemeten. Het SVB is herijkt en extern gecommuniceerd

Duidelijk toetsbaar beleid

Actualisatie treasurystatuut. Actualisatie directiestatuut. Actualisatie procuratieregeling

2012

Afgerond

Wat hebben we gedaan? Eind 2012 is er binnen RWS een procuratieregeling vastgesteld waarin een aantal medewerkers de bevoegdheid krijgen om namens de directeurbestuurder verplichtingen aan te gaan. In 2013 is er veel aandacht besteed aan de implementatie van deze regeling. Dit heeft ervoor gezorgd dat bij de medewerkers het bewustwordingsproces over hun bevoegdheden en verantwoordelijkheden op gang is gebracht. De Governancecode (principe II.1.4) schrijft voor om zowel een toetsingkader voor investeringen als voor deelnemingen en verbindingen te hebben. Inmiddels ligt er een concept van

2012 2012

het investeringenstatuut en van het verbindingenstatuut. Beide statuten worden in begin 2014 vastgesteld door het bestuur en goedgekeurd door de RvC. Hebben we ons doel daarmee bereikt? Door ons eens per vier jaar te laten visiteren en door onze Governance documenten up-to-date te houden handelen wij volgens de Governancecode. In 2013 zijn door de Klokkenluidercommissie geen meldingen ontvangen.


24

INHOUDSOPGAVE speerpunt 6

€

Financiën

Wat was het doel? RWS is zich bewust van haar maatschappelijke taak en neemt dan ook de verantwoordelijkheid om deze taak uit te oefenen. Wij zijn als woningcorporatie gepositioneerd tussen markt en missie, we zijn een private onderneming met een publieke taak. Daarbij zoeken we naar evenwicht tussen de eisen die de markt stelt, de noodzakelijke financiële continuïteit en onze sociaal maatschappelijke missie. Voor onze maatschappelijke taak

moeten wij onrendabel investeren. Het door middel van extra activiteiten genereren van verdiencapaciteit behoort daardoor eveneens tot onze maatschappelijke taak. Grote risico’s moeten daarbij worden voorkomen. Daarom zoeken we doorlopend naar het juiste evenwicht tussen sociaal ondernemen en een aanvaardbaar risicoprofiel. RWS is een gezonde financiële corporatie en kan haar maatschappelijk taak alleen blijven uitvoeren als de financiële continuïteit gewaarborgd blijft. De continuïteit en financiële prestaties worden voortschrijdend bewaakt, zowel intern als extern.

Doelstelling

KSF

PI / norm

Norm


Een gezonde financiële positie

Solvabiliteit en continuïteit voldoende

Gemiddeld A-status

CFV

Afgerond

Kredietwaardig

Voldoende

WSW Afgerond

Afgerond

Interne financieel beleid

Voldoende interne beoordeling

• ICR >1,5% • IDirect rendement >inflatie • Indirect rendement > 0% •T otaal rendement > inflatie Loan to Value < 70% •E xpl. Kost als % inkomsten (Aedex/IPD) < 55% •S olvabiliteit 20%

Over de realisatie van het interne financiele beleid wordt gerapporteerd in het jaarverslag (jaarrekening) 2013

Wat hebben we gedaan? We hebben alle gevraagde gegevens tijdig verstrekt aan onze toezichthouders. De externe bewaking is uitgevoerd door het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) en het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting (CFV). Het WSW beoordeelt jaarlijks de kredietwaardigheid van RWS op basis van kasstromen. Het CFV beoordeelt jaarlijks de financiële positie van RWS, waarbij zowel de continuïteit als de solvabiliteit wordt getoetst. Vanaf 2013 wordt dit oordeel samengevoegd in de zogenaamde toezichtbrief. De interne financiële bewaking gebeurt onder andere door toepassing van een planning & control cyclus: begroting, managementrapportages en jaarverslag op basis van “plan, do, check, act”. Ook maakt RWS actief gebruik van het meerjarenprognosepakket WALS van Ortec Finance voor de doorrekening van verschillende beleidsalternatieven. Het gebruik

Acties 2014

In 2013 heeft RWS haar waarderingsgrondslag van historische kostprijs naar bedrijfswaarde gewijzigd. Hierdoor is ook de normering gewijzigd. Zie hiervoor het toetsingskader in de begroting 2014

van diverse financiële kengetallen bewaakt de continuïteit. De resultaten resulteren in diverse financiële kengetallen. Door onze deelname aan Aedex/IPD zijn deze kengetallen uitgebreid en kunnen we de financiële continuïteit beoordelen met extra meerjarige rendementsdoelstellingen. Uitwerking van de normen en bewakingsinstrumenten heeft plaatsgevonden in het jaarplan en de verantwoording hiervan in de managementrapportages. Door de ministeriële regeling is het speerpunt van het financiële beleid van RWS gericht op het sociale bezit (DAEB). Door het ontbreken van richtlijnen en de onzekerheid voor financiering van het commercieel bezit (niet-DAEB) zijn hiervoor (nog) geen financiële doelstellingen bepaald. Deze administratieve scheiding tussen DAEB- en niet-DAEB moet naar verwachting pas per 1 januari 2015 worden toegepast.


25

INHOUDSOPGAVE Hebben we onze financiële doelstellingen bereikt? Onze financiële (norm)doelstellingen zijn gebaseerd op externe en interne normeringen, deze zijn voor 2013 samengevat als volgt: Externe beoordeling

Norm

Gerealiseerd

Solvabiliteitsoordeel

Voldoende

Voldoende

Continuïteitsoordeel

A

A

Kredietwaardigheid

kredietwaardig

kredietwaardig

Faciliteringsvolume

beschikbaarheid > behoefte

ja, gerealiseerd

Interne beoordeling

Norm

Gerealiseerd

Interest Coverage Ratio

> 1,5

2,6

> inflatie

3,7%

> 0%

1,2%

> inflatie

5,0%

< 70%

35,4%

> € 1.000.000 (*)

€ 8.552.000

Exploitatiekosten als % inkomsten (Aedex/IPD methodiek)

< 55%

37,7%

Solvabiliteit (o.b.v. waardering hist. kostprijs)

> 25%

42,8%

Centraal Fonds voor de volkshuisvesting (CFV)

Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW)

Direct rendement Indirect rendement Totaal rendement Loan to Value Operationele kasstroom

(*) inclusief 2% aflossingsfrictie WSW methodiek

Hebben we ons doel daarmee bereikt? De interne en externe normen zijn gerealiseerd, de resultaten zijn beter dan de norm. De externe beoordeling van het CFV heeft betrekking op een zestal beleidsterreinen die van invloed kunnen zijn op de financiële continuïteit van de

corporatie. Deze terreinen zijn: kwaliteit informatie, behoud maatschappelijk gebonden vermogen, financieel risicobeheer, liquiditeit, solvabiliteit en draagkracht vermogen. Volgens de CFV-toezichtbrief 2013 geeft deze beoordeling bij RWS geen aanleiding tot opmerkingen, nader onderzoek of interventies.


26

INHOUDSOPGAVE

Governance verslag RvC 2013 Governance verslag Raad van Commissarissen (RvC)

Bericht van de voorzitter RvC De Raad van Commissarissen houdt toezicht op de organisatie conform de Governancecode Woningcorporaties, de statuten en reglementen van RWS. Het afgelopen jaar is de wereld van maatschappelijke organisaties en in het bijzonder die van de woningcorporatie flink in beweging geweest. Dit heeft geresulteerd in een Woonakkoord waardoor de inkomsten onder druk komen te staan door de verhuurderheffing. Dit heeft een behoorlijke impact op de liquiditeiten en investeringen van de organisatie, maar ook op onze huurders vanwege wellicht ongewenste, hoge huurverhogingen. Actuele veranderingen in weten regelgeving en de invoering van de Herzieningswet stellen RWS in de komende jaren nog voor belangrijke uitdagingen daar waar het gaat om het huisvesten van speciale doelgroepen en het zorgen voor kwalitatief goede huisvesting. De raad blijft zich ondanks deze veranderingen richten op een integraal toezicht vanuit het organisatiebelang. RWS is en blijft een maatschappelijke organisatie die de belangen van alle betrokkenen zorgvuldig afweegt. Het spreekt dan ook voor zich dat een toegenomen complexiteit van ontwikkelingen een verdere professionalisering van het toezicht vraagt door op een effectieve wijze de kwaliteit van het toezicht te versterken en te borgen. Als voorzitter van de RvC dank ik mijn collega commissarissen voor hun professionele inzet en betrokkenheid bij het toezicht houden op RWS. Het is een voorrecht om met deze mensen te mogen werken in het complexe en dynamische werkveld van de woningcorporaties. Tevens wil ik mijn bijzondere dank en waardering uitspreken aan de directeurbestuurder en alle medewerkers voor hun toewijding in het afgelopen turbulente jaar. W. van Eijk, Voorzitter RvC

Toezicht Verslag toezichtstaken RvC De RvC heeft tot taak toezicht te houden op het bestuur en de algemene gang van zaken bij RWS en de met haar verbonden ondernemingen. Daarnaast staat hij het bestuur met raad terzijde. De RvC houdt onder meer toezicht op: • realisatie van doelstellingen; • realisatie van volkshuisvestelijke opgaven; • strategie en risico’s; • opzet en werking van de interne beheersing; • naleving van weten regelgeving; • kwaliteitsbeleid; • kwaliteit van maatschappelijke verantwoording; • financieel verslaggevingproces.

Dit toezicht strekt zich tevens uit tot de met de corporatie verbonden ondernemingen. De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de RvC zijn in de statuten van RWS omschreven. Een en ander is verder uitgewerkt in het reglement voor de RvC. Deze documenten zijn te vinden op onze website www.rwsgoes.nl. In dit jaarverslag legt de RvC, als onderdeel van een maatschappelijk ondernemende organisatie, publiekelijk verantwoording af over de wijze waarop hij invulling heeft gegeven aan de uitvoering van zijn taken en bevoegdheden in het afgelopen jaar. Als toezichtskader voor het uitoefenen van zijn taken hanteert hij daarbij: •h et BBSH; •d e Governancecode Woningcorporaties; •d e statuten; •d e begroting; •h et jaarplan; •d e afspraken met extern belanghebbenden. De RvC heeft in het afgelopen jaar tien keer vergaderd. Om zijn toezichthoudende taak goed te kunnen vervullen, heeft de RvC zich regelmatig mondeling dan wel schriftelijk door het bestuur laten informeren over de financiële resultaten in relatie tot de beoogde doelen, relevante externe ontwikkelingen en de wensen en behoeften van belanghebbenden. Naast de reguliere voortgangsinformatie en de kwartaalinformatie hadden de volgende onderwerpen de bijzondere belangstelling van de RvC: •n ieuwbouwproject Goese Schans; •n ieuwbouwproject Westerschans; •w erving en benoeming nieuwe RvC-leden; • rolverdeling RvC-leden; • visitatie; • ‘nieuwe’ RWS; • VvE-beheer; • fi nanciële continuïteit Marsaki; • s trategisch voorraadbeleid; • regeerakkoord, heroverwegingen en verlaging bedrijfslasten; •W et Normering Topinkomens; •d Pi 2012; • waarderingsmethodiek; • v olmachtverstrekking aan WSW; •a dministratieve splitsing DAEB/niet-DAEB; • verhuurderheffing. De RvC heeft de volgende besluiten genomen: •b esluit tot afkoop van de commandieten van CV Cité; •g oedkeuring 4e marap 2012; •b esluit tot werving van twee RvC-leden met de profielen zorg en welzijn en volkshuisvestelijk /ruimtelijke ordening; •g oedkeuring brief aan directeurbestuurder inz. WNT; RWS partner in wonen | Jaarverslag 2013

27

INHOUDSOPGAVE • goedkeuring addendum begroting 2013; • goedkeuring meerjarenbegroting 2014; • goedkeuring evaluatieverslag RvC; • goedkeuring jaarverslag RWS 2012; • goedkeuring jaarrekening RWS Dienstverlening B.V. 2012; • goedkeuring jaarrekening RWS Goese Schans B.V. 2012; • goedkeuring jaarrekening RWS Participaties B.V. 2012; • goedkeuring 1e marap 2013; • besluit om voor 2014 het traject in te zetten voor accountantskeuze; • besluit tot instemming met oprichting van zorgcoöperatie CZE; • goedkeuring 2e marap 2013; • besluit tot constatering van geen potentiële belangenverstrengeling, zowel bij de nevenactiviteiten als bij de hoofdactiviteiten van de nieuwe commissarissen mevrouw Morée van Cappellen en de heer Feijtel; • besluit tot instemming met verkooplijst versie 1.0 van september 2013; • besluit om m.i.v. begroting 2014 te kiezen voor waardering tegen bedrijfswaarde; • besluit tot overdragen van VvE beheersdiensten aan Marsaki; • goedkeuring 3e marap 2013; • besluit tot ondertekening volmacht aan het WSW; • besluit om bedrijfswaarde beïnvloedende besluiten voortaan voor te leggen ter goedkeuring aan RvC; • besluit over te gaan tot wijziging van de grondslagen voor (balans)waardering en normering; • goedkeuring begroting RWS 2014; • goedkeuring begroting RWS Dienstverlening BV 2014; • besluit tot ondertekening nieuwe volmacht aan het WSW. Samenvatting remuneratierapport In juli 2013 heeft de remuneratiecommissie een halfjaarlijks voortgangsgesprek gevoerd met de directeur-bestuurder. Onderwerpen van gesprek waren de organisatieontwikkeling, het ondernemingsplan, governance (integriteit) en samenwerkingen en verbindingen van RWS.

Interne organisatie Samenstelling bestuur Het bestuur van RWS wordt gevormd door de heer M. Sas, directeurbestuurder Geboortedatum: 20 november 1954 Werkzaam bij RWS in huidige functie: 1 juni 2004 Nevenfuncties: bestuurder HSHB Goes. Samenstelling RvC De RvC bestond aan het einde van het verslagjaar uit zes personen. In 2013 is de heer Mulders afgetreden als lid van de RvC. In 2013 zijn, na een sollicitatieprocedure, mevrouw Morée van Cappellen en de heer Feijtel door de Huurdersvereniging voorgedragen aan de Algemene Leden Vergadering ter verkiezing tot lid en tevens benoemd. In bijlage 1 is uitgebreide informatie opgenomen over de samenstelling van de RvC waaronder de nevenfuncties en het rooster van aftreden. De RvC werkt met een profielschets, gerelateerd aan zijn

omvang, samenstelling en activiteiten, voor de gewenste deskundigheid en achtergrond van de leden van de RvC. Samenstelling commissies De samenstelling van de commissies binnen de RvC zag er op 31 december 2013 als volgt uit: • Auditcommissie De heren Roose en Kohsiek • Remuneratiecommissie De heer Van Eijk en mevrouw Snoodijk • Overleg Huurdersvereniging De heren Te Braake, Feijtel en mevrouw Morée van Cappellen • Overleg Ondernemingsraad De heer Feijtel en mevrouw Snoodijk • Overleg MAR Mevrouw Morée van Cappellen De Auditcommissie is op basis van een reglement namens de RvC belast met het toezicht op de werking van de interne risicobeheersings- en controlesystemen, de financiële informatieverschaffing door RWS, de naleving van de aanbevelingen en opvolging van opmerkingen van de externe accountant en de relatie met de externe accountant. Ten behoeve van de uitvoering van haar taken heeft de Auditcommissie in 2013 vijf keer vergaderd in aanwezigheid van de externe accountant. De belangrijkste onderwerpen die hierin aan de orde kwamen: de bedrijfslasten, DAEB/niet-DAEB, frauderisico’s, de jaarrekening 2012, de (meerjaren)begroting, het interne controleplan en interne audits, waarderingsmethodiek, het treasurystatuut en de begroting 2014. De Remuneratiecommissie is op basis van een reglement namens de RvC onder meer belast met het bezoldigingsbeleid en de beoordeling van het bestuur. Honorering De leden van de RvC ontvangen voor hun functioneren een vergoeding die in overeenstemming is met de zwaarte van hun taak. Dit honorarium is conform de Honoreringscode Commissarissen van de VTW. In bijlage 3 is een overzicht gegeven van de honorering over 2013 van de topfunctionarissen van RWS. De honorering van de (niettop)functionarissen van RWS hebben de WNT-norm niet overschreden en hoeven daarom niet gepubliceerd te worden in het jaarverslag. Aan de hand van een door de accountant verstrekte checklist zijn de gevolgen van de WNT voor RWS in kaart gebracht. Voor RWS betekent dit dat de bezoldigingen van de topfunctionarissen onder de WNT-norm liggen, hiermee kan worden geconcludeerd dat deze beloningen aan de WNTeisen voldoen. Een andere vraag is echter of die beloningen ook aan de eisen van de zogenoemde nieuwe staffel voldoen. Het antwoord op die vraag luidt ontkennend. Vastgesteld is vervolgens dat hier het overgangsrecht van toepassing is. Het overgangsrecht van de nieuwe staffel houdt in, dat bezoldigingsafspraken, RWS partner in wonen | Jaarverslag 2013

28

INHOUDSOPGAVE die zijn gemaakt vóór 1 januari 2014 en de normen uit de staffel overschrijden met ingang van 1 januari 2014 vier jaar lang worden gerespecteerd. Na die vier jaar moet in drie jaar worden afgebouwd tot de norm uit de nieuwe staffel.

Kwaliteitsborging Toezicht Evaluatie In de jaarlijkse evaluatiesessie hebben de leden van de RvC op een openhartige en kritische wijze hun eigen functioneren besproken, evenals het functioneren van de individuele leden. Ook is de mening van de directeur-bestuurder over het functioneren van de RvC meegenomen in deze evaluatie. De raad heeft zich met name de vraag gesteld of de RvC over voldoende deskundigheid, ambitie, betrokkenheid en informatie beschikt om op een goede wijze toezicht te houden. Het functioneren van de RvC wordt als een lerend proces gezien met een eigen PDCA-cyclus. Ook heeft de raad zijn samenstelling en handelswijze ook getoetst aan de Governancecode en geconcludeerd dat deze hiermede in overeenstemming zijn. Daarnaast is het functioneren van het bestuur besproken. Onafhankelijkheid De RvC ziet erop toe dat zijn leden onafhankelijk zijn in de zin van de in de Governancecode Woningcorporaties bepaling III 2.2 aangeduide criteria. De onafhankelijkheid van de leden van de raad is in overeenstemming met de bepalingen van deze code. RWS heeft een gedragscode voor alle medewerkers, deze gedragscode is door alle leden van de raad ondertekend. Tegenstrijdige belangen In 2013 is geen sprake geweest van (transacties met) tegenstrijdige belangen waarbij leden van de RvC en of het bestuur betrokken waren. Tevens vervult geen van de leden van de RvC of het bestuur een nevenfunctie die onverenigbaar is met het lidmaatschap van de RvC of het bestuur. Een overzicht van de nevenfuncties van de RvC is opgenomen in bijlage 1. In 2013 is door de RvC geen gebruikgemaakt van de ‘Klokkenluiderregeling’. Educatie De RvC werkt op diverse manieren aan kennisontwikkeling en teambuilding, zowel gezamenlijk als op individuele basis. Zo heeft er ook het afgelopen jaar een teambuildingsdag plaatsgevonden. Tijdens de jaarlijkse 2-daagse is door de gehele RvC de ‘Masterclass Finance’ bijgewoond. Op individuele basis is deelgenomen aan het ‘WoONcongres 2013’, het congres ‘Aedes-Actiz over lokale kracht’ en de conferentie ‘Intern Toezicht: oog voor cultuur en gedrag’ van het Ministerie van OCB en de Auditdienst Rijk. Daarnaast zijn bijeenkomsten bijgewoond over de WNT en diverse actualiteiten. Informatie inwinnen externen De RvC heeft in het afgelopen jaar acties ondernomen om zich op de hoogte te houden van de ontwikkelingen in het speelveld van RWS. Daartoe heeft hij overleg gevoerd met het bestuur en management, de Ondernemingsraad, de Huurdersvereniging,

de MAR (Maatschappelijke Advies Raad) en de externe accountant. Ook heeft de RvC themabijeenkomsten bezocht, georganiseerd door het VTW. In het kader van het project Goese Schans heeft de RvC extra overleg gevoerd met de BNG (Bank Nederlandse Gemeenten) en met de samenwerkingspartners Goese Schans. Naleving corporate governance principes RWS hecht belang aan goed bestuur, waaronder wordt verstaan: het integer en transparant handelen van het bestuur, een goed toezicht op het bestuur en het afleggen van verantwoording over het uitgevoerde toezicht. Om het vertrouwen in corporaties te bevorderen, zijn de regels over goed bestuur ondergebracht in de Governancecode Woningcorporaties. Deze code bevat normen voor goed bestuur en toezicht, transparantie, externe verantwoording en financiële beheersing bij woningcorporaties. Per 1 juli 2011 is een vernieuwde Governancecode van kracht. Nog steeds geldt het pas-toe-of-leg-uit beginsel voor de code. Wij onderschrijven de principes van de Governancecode. De dwingende bepalingen over de maximale zittingstermijn van de leden van de RvC en de maximale bezoldiging van bestuur en RvC worden door ons nageleefd. Voor de andere bepalingen geldt dat de corporatie mag afwijken van het beginsel maar dat dit wel moet worden toegelicht. Op enkele uitzonderingen na, worden door ons alle principes en uitwerkingen uit de code nageleefd. Om onderstaande redenen is afgeweken van de volgende principes: Principe II.1.4 In de woningcorporatie is een op de woningcorporatie en haar bedrijfsvoering toegesneden intern risicobeheersingen controlesysteem aanwezig. Als instrumenten van het interne risicobeheersingen controlesysteem hanteert de woningcorporatie in ieder geval: een toetsingskader (in geval van verbindingen) waarin wordt vastgelegd welke criteria er worden gehanteerd bij het aangaan en beëindigen van verbindingen. RWS heeft inmiddels een verbindingenstatuut in concept uitgewerkt. Dit statuut wordt in 2014 vastgesteld door het bestuur en daarna ter goedkeuring voorgelegd aan de RvC. Principe IV.2.2 Het bestuur en de auditcommissie rapporteren jaarlijks afzonderlijk aan de RvC over de ontwikkelingen in de relatie met de externe accountant, waaronder in het bijzonder zijn onafhankelijkheid (met inbegrip van de wenselijkheid van het verrichten van niet-controlewerkzaamheden voor de woningcorporatie verricht door hetzelfde kantoor). Mede op grond hiervan bepaalt de RvC zijn benoeming van een externe accountant. RWS ziet op dit moment geen aanleiding om afzonderlijk aan de RvC te rapporteren. Wel is RWS van plan de overweging te maken of een scheiding tussen niet-controlewerkzaamheden (advies) en controlewerkzaamheden wenselijk is.


29

INHOUDSOPGAVE RWS heeft de governanceprincipes overgenomen in haar statuten en reglementen. Deze documenten waaronder de statuten, het huishoudelijk reglement; het treasurystatuut, het directiestatuut, het reglement RvC, de procuratieregeling, de klokkenluiderregeling en de integriteitcode zijn te vinden op onze website. Verklaring De RvC verklaart naar aanleiding van artikel 40 lid 1 van de statuten, dat hij een onderzoek heeft ingesteld naar de jaarrekening 2013. De raad heeft met de accountant van gedachten gewisseld over de jaarrekening, de interne berichtgeving, het interne beheersingssysteem en het accountantsverslag. Dit omvat de wist- en verliesrekening, de balans, de daarbij behorende toelichting, inclusief de geconsolideerde jaarrekening 2013 en het volkshuisvestingsverslag over het afgelopen boekjaar. Deloitte Accountants heeft de opdracht gehad om de jaarstukken te beoordelen. De accountantsverklaring is in de jaarrekening opgenomen. De RvC stemt in met het geschetste beeld van het beleid en de uitkomsten daarvan. De raad spreekt zijn vertrouwen uit in de continuïteit van de bedrijfsvoering. De raad is van mening dat met de prestaties van het afgelopen jaar een goede invulling is gegeven aan de beleids- en ondernemingsplannen en de daaraan gestelde doelen.


30

INHOUDSOPGAVE

Bijlage 1: Samenstelling Raad van Commissarissen Op 31 december 2013 was de RvC van RWS als volgt samengesteld: De heer W. van Eijk, 1941 voorzitter Beroep: gepensioneerd / eigenaar adviesbureau Van Eijk CC&C Deskundigheid: volkshuisvesting / ruimtelijke ordening, zorg & welzijn Relevante nevenfunctie: - voorzitter RvC HSHB Goes - voorzitter RvT Stichting Welzijn Middelburg De heer F.A.M. te Braake,1958, lid op voordracht van de Huurdersvereniging Beroep: directeur/maat advocatenkantoor Dietvorst en te Braake Deskundigheid: juridisch Relevante nevenfunctie: - lid RvC HSHB Goes - lid Regionale Klachtencommissie De heer B.J. Feijtel, 1967, lid op voordracht van de Huurdersvereniging Beroep: eigenaar/directeur fruitbedrijf Deskundigheid: volkshuisvesting / ruimtelijke ordening Relevante nevenfunctie: - lid RvC HSHB Goes - lid RvC The Greenery bv te Barendrecht - bestuurslid coöperatie Coforta U.A. te Bleiswijk - lid Provinciale Staten van Zeeland namens het CDA Commissie Ruimte, Ecologie en Water, woordvoerder R.O. en economie - lid College van Kerkrentmeesters Protestantse Gemeente Wemeldinge De heer R.J. Kohsiek,1974, lid Beroep: directeur Wonam Deskundigheid: financieel economisch Relevante nevenfunctie: - lid RvC HSHB Goes - lid RvC Greenib Onroerend Goed Warmond

Mevrouw G. Morée van Cappellen, 1961, lid op voordracht van de Huurdersvereniging Beroep: zelfstandig ondernemer management consultancy Deskundigheid: zorg & welzijn Relevante nevenfunctie: - lid RvC HSHB Goes - voorzitter Diaconaal Missionaire Stuurgroep PKN Rotterdam - lid Ondernemersconcept Burenhulp, businesscase is gebaseerd op inkoop door zorgverzekeraar, wooncorporaties en gemeente (WMO) - lid Raad van Toezicht Zorgwaard te Puttershoek De heer J. Roose, 1958, lid Beroep: partner BMC Groep / advies Deskundigheid: zorg & welzijn, financieel economisch Relevante nevenfunctie: - lid RvC HSHB Goes - voorzitter Commissie van Beheer Christelijke Gereformeerde Kerk Goes - lid RvB Stichting voor Maatschappelijke en Culturele Zorg ‘Gemeenschap ‘s-Heer Abtskerke’ - voorzitter VVE Antoon Lipkensstraat 32 Maastricht Mevrouw L. Snoodijk, 1957, lid Beroep: manager afdeling Beleid en Planvorming gemeente Woensdrecht Deskundigheid: volkshuisvesting / ruimtelijke ordening, juridisch, bouwen projectontwikkeling Relevante nevenfunctie: - lid RvC HSHB Goes - lid Commissie Bezwaarschriften gemeente Vlissingen

Afgetreden sinds 25 juni 2013: De heer G.A. Mulders, 1940, vice-voorzitter, lid op voordracht van de Huurdersvereniging Beroep: gepensioneerd Deskundigheid: volkshuisvesting / ruimtelijke ordening, zorg & welzijn Relevante nevenfunctie: - lid RvC HSHB Goes - bestuurslid Noodfonds Vluchtelingenwerk Goes RWS partner in wonen | Jaarverslag 2013

31

INHOUDSOPGAVE

Bijlage 2: Rooster van aftreden

rooster van aftreden is met het oog op de continuïteit een overgangsregeling in acht genomen bij het afreden van de heren Te Braake en Van Eijk. Deze overgangsregeling is voorgelegd aan de VTW en in 2011 goedgekeurd door de Algemene Leden Vergadering.

Leden van de RvC kunnen op grond van de statuten voor een periode van vier jaar worden benoemd. Herbenoeming is een keer mogelijk voor een periode van vier jaar. In het Naam

Benoemd

Herbenoemd

Aftredend

F. A.M. te Braake

2003

2011

2014

W. van Eijk

2002

2008

2014

B.J. Feijtel

2013

-

20171

G. Morée van Cappellen

2013

-

20171

R.J. Kohsiek

2012

-

20161

L. Snoodijk

2011

-

20151

J. Roose

2011

-

20151

1) herbenoembaar

Bijlage 3: Honorering topfunctionarissen Beloning van directeurbestuurder (bedragen in €) Naam

Functie

Totaal vast inkomen

M. Sas

directeurbestuurder

128.546

Variabel inkomen

Pensioen kosten

Vergoeding en werkgeverslasten

29.889

Uitkering bij beëindiging dienstverband

17.387

Totaal

175.822

WNT-norm

228.599

Beloning van de RvC (bedragen in €) Naam

Functie

W. van Eijk

voorzitter

G.A. Mulders

vice-voorzitter

Honorering

Totaal

Onkosten vergoeding incl. reiskosten 13.028

2.925

15.953

5.429

816

6.245

WNT-norm

17.145

F. A.M. te Braake

lid

8.686

1.320

10.006

B.J. Feijtel

lid

4.343

908

5.251


lid

4.343

660

5.003

R.J. Kohsiek

lid

8.686

2.430

11.116

L. Snoodijk

lid

8.686

2.095

10.781

J. Roose

lid

8.686

2.095

10.781

WNT-norm Totaal

11.430 61.887

13.249

75.136


32

INHOUDSOPGAVE Beloning van overige topfunctionarissen uit functie per 1 mei 2013 (bedragen in €) Naam

Functie

A. de Waard

plv directeurbestuurder

WNT-norm

Totaal vast inkomen

97.354

Eenmalige uitbetaling

Pensioen kosten

23.292

Niet opgenomen vakantiedagen

Vergoeding en werkgeverslasten

12.015

Uitkering i.v.m. bereiken pensioengerechtigde leeftijd CAOgerelateerd

Totaal

132.661

228.599


33

INHOUDSOPGAVE

RWS partner in wonen jaarrekening 2013

INHOUDSOPGAVE

Inhoud Geconsolideerde jaarrekening Geconsolideerde balans per 31 december 2013 (na resultaatbestemming)................................................................ 36 Geconsolideerde winsten-verliesrekening over 2013...................................................................................................... 38 Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2013.. ............................................................................................................ 39 Geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat ........................................................................................................... 39 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening.. ............................................................................................................ 40


35

INHOUDSOPGAVE

Geconsolideerde jaarrekening Geconsolideerde balans per 31 december 2013 (na resultaatbestemming)

31-12-2013 (x € 1.000)

Toelichting

31-12-2012 (x € 1.000)

Actief Vaste activa Materiële vaste activa

1

Sociaal vastgoed in exploitatie

1

344.160

305.979

Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie

1

11.876

5.565

Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie

1

4.892

5.561 360.927

317.105

Vastgoedbeleggingen

2

Commercieel vastgoed in exploitatie

2

13.788

13.672

Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden

2

12.864

12.955 26.651

26.627

Financiële vaste activa

3

Andere deelnemingen

3.1

6.007

5.936

Vorderingen op maatschappijen waarin wordt deelgenomen

3.2

0

1.145

Latente belastingvordering(en)

3.3

125

176

Leningen u/g

3.4

0

0

Overige vorderingen

3.5

5.243

5.243

Som der vaste activa

11.375

12.500

398.953

356.232

Vlottende activa Voorraden

4

Vastgoed bestemd voor verkoop

4.1

118

1.120

Vastgoed bestemd voor verkoop onder voorwaarden

4.2

145

284

Overige voorraden

4.3

198

194 461

Vorderingen

1.597

5

Huurdebiteuren

5.1

611

410

Gemeenten

5.2

3.981

3.747


5.3

114

265

Belastingen en premies sociale verzekeringen

5.4

457

16

Overige vorderingen

5.5

282

330

Overlopende activa

5.6

280

280

Liquide middelen Som der vlottende activa Totaal activa

6

5.726

5.048

540

1.736

6.726

8.381

405.679

364.613


36

INHOUDSOPGAVE Toelichting

31-12-2013 (x € 1.000)

31-12-2012 (x € 1.000)

173.554

133.865

518

534

Passief Groepsvermogen

7

Groepsvermogen

7

Egalisatierekening

8

Egalisatierekening

8

Voorzieningen

9

Voorziening onrendabele investeringen en herstructureringen

9.1

0

0

Voorziening latente belastingverplichtingen

9.2

0

4

Overige voorzieningen

9.3

361

366

Voorziening materiële vaste activa met negatieve bedrijfswaarde

9.4

1.555

1.197 1.916

Langlopende schulden

1.566

10

Schulden/leningen kredietinstellingen

10.1

188.344

187.418

Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden

10.2

13.111

13.169

Overige schulden

10.3

934

914 202.389

Kortlopende schulden

201.501

11

Schulden aan kredietinstellingen

11.1

17.790

18.775

Schulden aan leveranciers

11.2

2.958

3.538


11.3

2.430

437

Overige schulden

11.4

145

140

Overlopende passiva

11.5

3.979

4.256

Totaal passiva

27.302

27.147

405.679

364.613


37

INHOUDSOPGAVE

Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2013

2013 (x € 1.000)

Toelichting

2012 (x € 1.000)

Categoriaal model Bedrijfsopbrengsten Huuropbrengsten

12

35.605

33.279

Opbrengsten servicecontracten

13

1.395

1.168

Overheidsbijdragen

14

38

40

Netto verkoopresultaat vastgoedportefeuille

15

845

564

Overige waardeveranderingen immateriële vaste activa en vastgoedportefeuille

16

0

154

Overige bedrijfsopbrengsten

17

3.401

2.403

Som der bedrijfsopbrengsten

41.285

37.609

Bedrijfslasten Afschrijvingen (im)materiële vaste activa en vastgoedportefeuille

18

9.916

11.135

Overige waardeveranderingen van (im)materiële vaste activa en vastgoedportefeuille

19

-7.127

2.826

Erfpacht

20

0

0

Lonen en salarissen

21

3.778

3.663

Sociale lasten

22

532

525

Pensioenlasten

23

678

654

Onderhoudslasten

24

9.656

9.226

Leefbaarheid

25

341

300

Lasten servicecontracten

26

1.239

1.164

Overige bedrijfslasten

27

7.547

5.993

Som der bedrijfslasten

26.561

35.486

Bedrijfsresultaat

14.724

2.123

4.251

5.154

Gerealiseerde herwaardering

28

Waardeveranderingen van financiële vaste activa, van effecten en van verplichtingen

29

Opbrengsten van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten Andere rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rentelasten en soortgelijke kosten Saldo financiële baten en lasten Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen

-1.112

228

253

142

40

102

-8.202

-8.294 -9.021

-7.822

9.954

-545

Belastingenresultaat uit gewone bedrijfsuitoefening

30

-1.160

-70

Resultaat deelnemingen

31

-739

103

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen

8.055

-512

GECONSOLIDEERD RESULTAAT NA BELASTINGEN

8.055

-512


38

INHOUDSOPGAVE

Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2013

2013 (x € 1.000)

2012 (x € 1.000)

(Volgens de directe methode) Ontvangsten van huurders Ontvangsten van subsidiegevers Ontvangsten van overige

35.404

33.316

0

184

5.777

6.387 41.181

39.887

Betalingen aan werknemers

-4.988

-4.842

Betalingen aan leveranciers onderhoud

-9.026

-8.772

Betalingen uit hoofde van zakelijke lasten

-3.062

-1.002

Betalingen aan overige

-5.408

-5.152

Kasstroom uit bedrijfsoperaties Ontvangen interest Betaalde interest

Desinvesteringen materiële vaste activa Investeringen in vastgoedbeleggingen Desinvesteringen vastgoedbeleggingen Investeringen in financiële vaste activa Desinvesteringen financiële vaste activa

18.697

20.119

293

244 -8.057 -8.197

-7.813

10.500

12.306

-10.667

-17.116

0

624

-107

-5.935

0

281

-881

-155

0

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Mutatie rekening-courantschuld kredietinstellingen

-19.768

-8.490

Kasstroom uit operationele activiteiten Investeringen in materiële vaste activa

-22.484

2.182 -11.655

-22.301

-809

-4.915

Ontvangsten uit langlopende schulden

15.329

31.249

Aflossingen van langlopende schulden

-14.560

-17.140

Mutatie vlottende activa / passiva

0

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

Mutatie geldmiddelen

Overzicht van het totaalresultaat over 2013 Geconsolideerd nettoresultaat na belastingen Herwaardering materiële vaste activa Afwaardering/herwaardering financiële vaste activa Gerealiseerde herwaardering ten laste van het eigen vermogen

Totaalresultaat

0 -40

11.376

-1.196

1.381

2013 €

2012 €

8.055

-512

35.880

0

0

0

-4.251

0 31.629

0

39.684

-512

Als gevolg van verwerking stelselwijziging in eigen vermogen per 1-1-2013 geen nadere uitsplitsing van de vergelijkende cijfers 2012.


39

INHOUDSOPGAVE

Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening Algemeen Deze jaarrekening heeft betrekking op de periode 1 januari 2013 tot en met 31 december 2013. Alle bedragen luiden in euro’s, tenzij anders vermeld. Activiteiten RWS partner in wonen, statutair gevestigd en kantoor houdende in Goes, is een maatschappelijke onderneming, die het aanbieden, beheren en ontwikkelen van een breed scala aan woonvormen en daaraan gerelateerde diensten als doelstelling heeft. Alle bestede middelen in het boekjaar zijn uitsluitend aangewend voor activiteiten die in het belang zijn van de Volkhuisvesting. De activiteiten van RWS partner in wonen volgen uit het doel van de vereniging zoals omschreven staat in artikel 2 van de statuten. De tekst van dit artikel 2 luidt als volgt: 1. De vereniging is uitsluitend werkzaam in de gemeenten Goes, Kapelle en Noord-Beveland. 2. De vereniging stelt zich ten doel uitsluitend op het gebied van de volkshuisvesting werkzaam te zijn. 3. Zij tracht dit doel ondermeer te bereiken door: • het stichten en in stand houden van woningen, die aan de eisen van de tijd beantwoorden; • het voeren van een sociaal rechtvaardig verhuur- en toewijzingsbeleid; • het bevorderen van een goede woonomgeving en woonklimaat, voor zover dit niet tot de verantwoordelijkheid van derden behoort; • het optimaliseren van de relaties met bewoners; • het verbeteren van woningen; • het verwerven en beheren van woningen; • het samenwerken met andere instellingen, welke zich bewegen op het terrein van de volkshuisvesting en het wonen; • het samenwerken met zusterorganisaties op regionaal en landelijk niveau; • het ontwikkelen van initiatieven, die dienstig zijn aan de doelstelling voor zover niet in strijd met de bepalingen van de statuten of reglementen. Groepsverhoudingen De in de consolidatie begrepen rechtspersonen en vennootschappen zijn: Volledig geconsolideerd Humanistische Stichting Huisvesting Bejaarden (HSHB), Goes. In de rechtspersoon HSHB heeft RWS een bestuurlijke en toezichthoudende zeggenschap.

RWS Goese Schans BV, Goes (deelnemingspercentage 100%). Bedrijfsomschrijving: Het verkrijgen, vervreemden, bezwaren, exploiteren, ontwikkelen en realiseren van onroerende zaken. RWS Participaties BV, Goes (deelnemingspercentage 100%) Bedrijfsomschrijving: Het verkrijgen, vervreemden, bezwaren, exploiteren, ontwikkelen en realiseren van onroerende zaken. RWS Dienstverlening BV, Goes (deelnemingspercentage 100%) Bedrijfsomschrijving: Het verlenen van diensten op admini stratief, technisch, financieel, economisch of bestuurlijk gebied aan andere vennootschappen personen en ondernemingen. Overige deelnemingen, gewaardeerd op nettovermogenswaarde R.O.M. Projecten BV, Goes (20%), projectontwikkeling P.M.B. Marsaki BV, Goes, (25%), projectmanagement Overige kapitaalbelangen Grondexploitatiemaatschappij Goese Schans Beheer BV, Goes (25%) Bedrijfsomschrijving: Het zijn van beherend vennoot van Grondexploitatiemaatschappij Goese Schans CV, binnen de kaders van de samenwerkingsovereenkomst tussen Gemeente Goes, Proper-Stok Groep BV, Van Garderen & Dekker Vastgoedontwikkeling BV en RWS. RWS heeft nog belangen in de volgende verbindingen: Cité CV, Rotterdam Vereniging Newtrada, Lelystad Deze verbindingen worden niet geconsolideerd, omdat geen sprake is van een economische eenheid en RWS heeft geen overheersende zeggenschap. Grondslagen voor de consolidatie In de geconsolideerde jaarrekening van RWS zijn de financiële gegevens verwerkt van de tot de groep behorende maatschappijen en andere rechtspersonen waarop een overheersende zeggenschap kan worden uitgeoefend of waarover de centrale leiding wordt gevoerd. De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld met toepassing van de grondslagen voor de waardering en de resultaatbepaling van RWS. De financiële gegevens van de groepsmaatschappijen en de andere in de consolidatie betrokken rechtspersonen en vennootschappen zijn volledig in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen onder eliminatie van de onderlinge verhoudingen en transacties. De resultaten van nieuw verworven groepsmaatschappijen en de andere in de consolidatie meegenomen rechtspersonen en vennootschappen worden geconsolideerd vanaf de overnamedatum. Op die datum worden de activa, voorzieningen en schulden gewaardeerd tegen de reële waarden. De resultaten van afgestoten deelnemingen worden in de consolidatie verwerkt tot het tijdstip waarop de groepsband wordt verbroken.


40

INHOUDSOPGAVE Algemene grondslagen voor de opstelling van de geconsolideerde jaarrekening De geconsolideerde jaarrekening van RWS is opgesteld volgens de bepalingen van het Besluit beheer sociale-huursector (Bbsh). In dit besluit wordt voorgeschreven Titel 9 Boek 2 BW toe te passen, behoudens enkele uitzonderingen van specifieke aard. Tevens is deze geconsolideerde jaarrekening opgesteld volgens de door de Raad voor de Jaarverslaggeving uitgegeven Richtlijn 645 Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting. De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van actuele waarde / bedrijfswaarde. Tenzij bij de desbetreffende grondslag voor de specifieke balanspost anders wordt vermeld, worden de activa en passiva gewaardeerd volgens het kostprijsmodel. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Winsten worden slechts opgenomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verplichtingen en mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Stelselwijziging RWS past vanaf verslagjaar 2012 de herziene Richtlijn voor de jaarverslaggeving, 645 Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting (2011) toe. Vanaf boekjaar 2013 kiest RWS als waarderingsgrondslag voor het sociaal vastgoed de waardering tegen actuele waarde gebaseerd op bedrijfswaarde. Het commercieel vastgoed wordt gewaardeerd tegen actuele

Samenstelling

waarde gebaseerd op marktwaarde. De keuze sluit aan op de strategie om meer te gaan sturen op actuele waarden. Als gevolg van deze sturing op actuele waarde heeft ook een herziening plaatsgevonden van de kasstroom genererende eenheden (van gemeentelijke verdeling naar complex indeling). Het toepassen van de wijziging van de waarderingsgrondslag kwalificeert als een stelselwijziging. De effecten van de stelstelwijziging zijn retrospectief verwerkt in het beginvermogen. Overeenkomstig RJ 140.211 dienen de vergelijkende cijfers van het voorafgaande boekjaar te worden aangepast aan de gewijzigde grondslag, waarbij de verschillen met de oorspronkelijke cijfers in de toelichting dienen te worden aangegeven. Indien de aanpassing van de vergelijkende cijfers praktisch niet uitvoerbaar is, dient de reden voor het niet aanpassen te worden vermeld, alsmede de aard van de aanpassing indien deze wel had plaatsgevonden (RJ 140.211). RWS heeft niet alle effecten van de stelselwijzigingen in de vergelijkende cijfers over het boekjaar 2012 kunnen herrekenen. Als gevolg van de wijziging van de kasstroom genererende eenheden heeft een extra afwaardering plaatsgevonden op de boekwaarden tegen historische kostprijs naar lagere actuele waarden op complex niveau. Uit praktische overwegingen (het bleek niet mogelijk om op een efficiente wijze de historische kostprijs staat 2011 te herzien voor gewijzigde oge’s, levensduren en impairment) zijn alleen de cumulatieve afwaarderingen per 31.12.2012 herberekend en als directe correctie op het eigen vermogen per 31.12.2012 verwerkt (dus niet in de vergelijkende cijfers 2012).

Voor stelselwijziging

Na stelselwijziging

Effect stelselwijziging

58,9

0,8

-58,1

Overige reserves Herwaarderingsreserve

0

133,6

133,6

Resultaat boekjaar

-4,1

-0,5

3,6

Totaal

54,8

133,9

79,1

Het cumulatieve effect van de stelselwijziging op het beginvermogen bedraagt € 79,1 mln. Dit effect bestaat uit: • een daling van de overige reserves van ca. € 58,1 miljoen als gevolg van cumuluatieve afwaarderingen per 1.1.2013 door aanpassing van de kasstroomgenererende eenheden; • een gevormde ongerealiseerde reserve (herwaarderingsreserve) voor hogere actuele waarden dan boekwaarden op historische kostprijs ad € 133,6 miljoen;

•e n een verschil in resultaat boekjaar 2012 ad € 3,6 miljoen (als gevolg van hogere afschrijvingslasten, realisatie herwaarderingsreserve, lager verkoopresultaat en correctie overige waardeverandering commercieel vastgoed). Zoals eerder vermeld zijn alle cumulatieve overige waardeveranderingen als gevolg van gewijzigde indeling kasstroomgenerekende eenheden direct in het eigen vermogen per 31.12.2012 verwerkt en niet via de W&V rekening.


41

INHOUDSOPGAVE Effecten Stelselwijzigingen op Groepsvermogen 2012: In € x mln. Onderstaande tabel geeft inzicht in de afwijkingen als gevolg van de stelselwijziging tussen de vastgestelde jaarrekening 2012 en de vergelijkende cijfers opgenomen in de jaarrekening 2013 (in x € mln): Effect Balans

2012

Eigen vermogen 31 december 2012

54,8

Invloed van stelselwijziging: - sociaal vastgoed in exploitatie

87,3

- vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie

-6,1

- commercieel vastgoed in exploitatie

0,2

- voorziening mva met negatieve bedrijfswaarde

-1,2

- schulden aan leveranciers

-1,2

Herrekend eigen vermogen 1 januari

133,9

Effect W&V rekening 2012

2012

Resultaat boekjaar: Voor stelselwijziging

-4,1

Effect van stelselwijziging: - hogere afschrijvingen a.g.v. actuele waarde

-2,7

- gerealiseeerde herwaardering via W&V

5,2

- lager verkoopresultaat op basis van actuele waarde

-0,3

- overige waardeverandering comm vastgoed

1,5

Resultaat boekjaar na stelselwijziging

Stelselwijziging sociaal vastgoed Het sociaal vastgoed in exploitatie van RWS wordt voortaan gewaardeerd tegen de bedrijfswaarde. In het verleden werd dit op historische kosten (boekwaarde) gewaardeerd. Het effect van de stelselwijziging is de toename naar bedrijfswaarde. Stelselwijziging complexindeling Voor de balanswaardering en de toepassing van de minimumwaarderingsregel voor stelselwijziging werd het woningbezit van RWS geclusterd in drie geografische rayons zijnde de gemeenten Goes, Kapelle en Noord-Beveland. RWS hanteert voor de indeling van het woningbezit nu de indeling van kassstroomgenerende eenheden PMC’s welke volledig aansluit bij de interne bedrijfsvoering en de basis vormt voor de vastgoedsturing. Door deze clustering is er sprake van van bijzondere waardeveranderingen. Negatieve verschillen tussen de bedrijfswaarde en de boekwaarde worden in de winst- en verliesrekening verwerkt onder de post overige waardeveranderingen. Stelselwijziging gerealiseerde herwaardering door afschrijvingen De gerealiseerde herwaardering door afschrijving komt overeen met het verschil tussen afschrijving op bedrijfswaarde en de afschrijving op de oorspronkelijke kostprijs van het sociaal vastgoed in exploitatie. Door gebruik van het actief valt dit vrij uit de herwaarderingsreserve ten gunste van het resultaat.

-0,5

Stelselwijziging verwerking herwaardering via winst & verliesrekening Waardevermeerderingen worden via de resultatenrekening verwerkt indien het een terugname van een eerder in de winst- en verliesrekening gepresenteerd verlies betreft. Waardeverminderingen gaan via de winst- en verliesrekening wanneer de herwaarderingsreserve voor de kasstroomgenererende eenheid uitgeput is. Stelselwijziging herwaardering door verkoop Bij verkoop ontstaat er een gerealiseerde herwaardering door verkoop. Stelselwijzing verkoopresultaten Voor het berekenen van het verkoopresultaat wordt met de bedrijfswaarde gerekend i.p.v de boekwaarde (historische kostprijs) van het actief. Het verschil tussen het resultaat op basis van historische kostprijs en het resultaat op basis van bedrijfswaarde valt vrij ten gunste van de W&V rekening vanuit de ongerealiseerde herwaarderingsreserve. Financiële instrumenten Onder financiële instrumenten worden zowel primaire financiële instrumenten, zoals vorderingen en schulden, als financiële derivaten verstaan. In de toelichting op de verscheiden posten van de balans wordt de reële waarde van het betreffende instrument toegelicht


42

INHOUDSOPGAVE als deze afwijkt van de boekwaarde. Indien het financiële instrument niet in de balans is opgenomen, wordt de informatie over de reële waarde gegeven in de toelichting op de ‘Niet in de geconsolideerde balans opgenomen rechten en verplichtingen’. RWS past hedge-accounting toe en documenteert de wijze waarop de hedge-relaties passen in de doelstellingen van het risicobeheer, de hedge-strategie en de verwachting aangaande de effectiviteit van de hedge. Kostprijshedge-accounting Het effectieve deel van financiële derivaten die zijn toegewezen voor kostprijshedge-accounting, wordt tegen kostprijs gewaardeerd. Voor het ineffectieve deel wordt het verschil tussen de kostprijs en de lagere reële waarde in de winst-enverliesrekening verwerkt.

Grondslagen voor de waardering van de geconsolideerde activa en passiva

onroerende zaken kunnen voor langere of kortere termijn voor verhuur worden aangehouden. De kasstroomprognoses zijn gebaseerd op redelijke en onderbouwde veronderstellingen die de beste schatting van de directie weergeven van de economische omstandigheden die van toepassing zullen zijn gedurende de resterende levensduur van het actief. De kasstromen zijn gebaseerd op de eind 2013 intern geformaliseerde meerjarenbegroting en bestrijken een periode van vijf jaar, behoudens de verwachte kosten van groot onderhoud, erfpacht en overige contracten met een werkingsduur van meer dan vijf jaar. De kosten van planmatig onderhoud worden gebaseerd op de in de meerjarenonderhoudsbegroting onderkende cycli per component. Voor latere jaren wordt uitgegaan van de verwachte gemiddelde groeivoeten voor inflatie, huurstijging en rente alsmede genormeerde lastenniveaus.

1. Materiële vaste activa

Uitgaven na eerste verwerking (de zogeheten na-investeringen) die leiden tot een waardeverhoging van het actief, worden geactiveerd.

Sociaal vastgoed in exploitatie Sociaal vastgoed omvat woningen in exploitatie met een huurprijs onder de huurtoeslaggrens, het maatschappelijk vastgoed en het overige sociale vastgoed. De huurtoeslaggrens is een algemeen huurprijsniveau dat jaarlijks per 1 juli door de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wordt vastgesteld. Ultimo 2013 bedraagt deze grens € 681,02 (2012: € 664,66).

Uitgaven die betrekking hebben op toekomstige herstructureringen, waarvan de feitelijke verplichtingen dan wel de in rechte afdwingbare verplichtingen zijn aangegaan, worden in de waardering betrokken. Herstructurering onderscheidt zich van renovatie door het verbeteren of vergroten van de oorspronkelijke capaciteit.

Maatschappelijk vastgoed is bedrijfsonroerendgoed dat is verhuurd aan maatschappelijke organisaties, waaronder zorg-, welzijns-, onderwijs- en culturele instellingen en dienstverleners en tevens is vermeld op de bijlage zoals deze is opgenomen in de Beschikking van de Europese Commissie d.d. 15 december 2009 aangaande de staatssteun voor toegelaten instellingen. RWS kwalificeert het sociaal vastgoed als bedrijfsmiddel, aangezien RWS een beleid heeft dat gericht is op het realiseren van de volkshuisvestelijke taken. Het volkshuisvestelijk beleid staat hierbij centraal. Sociaal vastgoed in exploitatie wordt gewaardeerd tegen de actuele waarde gebaseerd op bedrijfswaarde. De bedrijfswaarde wordt gevormd door de contante waarde van de geprognosticeerde kasstromen van de kasstroomgenererende eenheid uit hoofde van toekomstige exploitatieopbrengsten en toekomstige exploitatielasten over de geschatte resterende looptijd van de investering. De indeling naar kasstroomgenererende eenheid is gedefinieerd op complexniveau. RWS kiest voor deze indeling van de kasstroomgenererende eenheden aangezien deze aansluit bij haar interne bedrijfsvoering en hierbij de basis vormt voor haar vastgoedsturing. De reële waarde wordt afhankelijk gesteld van de voorgenomen bestemming van de complexen. De

Periodiek groot onderhoud wordt volgens de componentenbenadering geactiveerd. Hierbij worden de totale uitgaven toegewezen aan de samenstellende delen. De lasten van onderhoud, niet zijnde periodiek groot onderhoud, waaronder renovatie, onderscheiden zich van activeerbare kosten door het feit dat er geen sprake is van een waardeverhoging van het actief. De lasten van dergelijk onderhoud worden ten laste gebracht van het resultaat op het moment dat deze zich voordoen. Afschrijvingen worden berekend over de bedrijfswaarde. De bedrijfswaarde is gesplitst naar de componenten grond, opstal en overige componenten. Over het aandeel van de grond wordt niet afgeschreven. De afschrijvingen worden gebaseerd op de geschatte economische levensduur per component en worden berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van ingebruikneming. De initiële herwaardering van het sociaal vastgoed in exploitatie naar actuele waarde is rechtstreeks in het eigen vermogen verwerkt in een herwaarderingsreserve. De hierop volgende jaarlijkse waardeveranderingen worden als volgt in de jaarrekening verwerkt: • Een waardevermeerdering van een complex onder het sociaal vastgoed wordt in beginsel direct ten gunste van de herwaarderingsreserve gebracht. Uitzondering betreft RWS partner in wonen | Jaarverslag 2013

43

INHOUDSOPGAVE het geval wanneer voor een complex in het verleden een afwaardering ten laste van het resultaat is gebracht. In die situatie worden waardevermeerderingen van ditzelfde complex als positief resultaat in de winst-en-verliesrekening verwerkt, voor zover dit een terugname betreft van deze eerdere waardevermindering. Hierbij dient opgemerkt te worden dat de terugneming nooit hoger is dan de boekwaarde die bepaald zou zijn indien in voorgaande jaren geen bijzonder waardeverminderingsverlies voor het complex zou zijn verantwoord. • Een waardevermindering van een complex onder het sociaal vastgoed wordt in beginsel ten laste van het resultaat gebracht. Indien echter een herwaarderingsreserve voor dit complex gevormd is, wordt de waardevermindering direct ten laste van de herwaarderingsreserve gebracht tot het bedrag dat met betrekking tot het desbetreffende complex in de herwaarderingsreserve is opgenomen. Onderhoud Kosten voor periodiek groot onderhoud worden ten laste gebracht van het resultaat op het moment dat deze zich voordoen. Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie betreft complexen in aanbouw ten behoeve van toekomstige verhuurexploitatie. De complexen in aanbouw worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Ingenomen grondposities worden onder deze post verwerkt tegen verkrijgingsprijs en bijkomende kosten. Afschrijving vindt plaats na ingebruikneming van de complexen.

markt voor gelijksoortige onroerende zaken op dezelfde locatie en in dezelfde staat. Winsten of verliezen, ontstaan door een wijziging in de actuele waarde van het commercieel vastgoed, worden verantwoord in de winst-en-verliesrekening over de periode waarin de wijziging zich voordoet, onder de categorie “Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille”. Daarnaast wordt ten laste van de resultaatbestemming, hetzij ten laste van de Overige reserves, een herwaarderingsreserve gevormd. De herwaarderingsreserve betreft het ongerealiseerde positieve/negatieve verschil tussen de actuele waarde en de historische kostprijs. Onderhoud Kosten voor periodiek groot onderhoud worden ten laste gebracht van het resultaat op het moment dat deze zich voordoen. Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden die zijn gekwalificeerd als een financieringstransactie worden gewaardeerd op basis van actuele waarde. De actuele waarde wordt vastgesteld aan de hand van courante prijzen op een actieve markt voor gelijksoortige onroerende zaken op dezelfde locatie en in dezelfde staat. Winsten of verliezen ontstaan door een wijziging in de actuele waarde van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden worden verantwoord in de winst-en-verliesrekening over de periode waarin de wijziging zich voordoet, onder de categorie “Overige waardeveranderingen van (im)materiële vaste activa en vastgoedportefeuille”. 3. Financiële vaste activa

Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie De onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie worden gewaardeerd op basis van de verkrijgings prijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. De afschrijvingen worden gebaseerd op de geschatte economische levensduur en worden berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van ingebruikneming. Op terreinen wordt niet afgeschreven. 2. Vastgoedbeleggingen Een vastgoedbelegging is een onroerend goed (of een deel daarvan) dat wordt aangehouden om huuropbrengsten of een waardestijging, of beide, te realiseren. Commercieel vastgoed in exploitatie Het commercieel vastgoed omvat woningen in exploitatie met een huurprijs boven de huurtoeslaggrens, het bedrijfsmatig vastgoed (niet zijnde maatschappelijk vastgoed) en het overige commercieel vastgoed. Het commercieel vastgoed in exploitatie wordt gewaardeerd op basis van actuele waarde. De actuele waarde wordt vastgesteld aan de hand van courante prijzen op een actieve

3.1 Andere deelnemingen Andere deelnemingen waarin geen invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs en indien van toepassing onder aftrek van bijzondere waardeverminderingen. 3.2 Vorderingen op maatschappijen waarin wordt deelgenomen De vorderingen op maatschappijen waarin wordt deelgenomen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs, welke gelijk zijn aan de nominale waarde, onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen. 3.3 Latente belastingvorderingen Onder de financiële vaste activa zijn actieve belastinglatenties opgenomen, indien en voor zover het waarschijnlijk is dat realisatie van de belastingclaim te zijner tijd zal kunnen plaatsvinden. Deze actieve latenties zijn gewaardeerd tegen contante waarde waarbij discontering plaatsvindt tegen de nettorente en hebben overwegend een lanlopend karakter. De nettorente bestaat uit de voor RWS geldende rente voor langlopende leningen (3,996%) onder aftrek van belasting op basis van het effectieve belastingtarief (25%). De actieve RWS partner in wonen | Jaarverslag 2013

44

INHOUDSOPGAVE belastinglatentie heeft betrekking op tijdelijke verschillen tussen waardering in de jaarrekening en de fiscale waardering en op de aanwezige compensabele verliezen. De opgenomen latentie heeft betrekking op langlopende schulden. 3.4 Leningen u/g De verstrekte leningen (leningen u/g) worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs, welke gelijk zijn aan de nominale waarde, onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen. Overige vorderingen De overige financiële vaste activa worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs, welke gelijk zijn aan de nominale waarde, onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen. 4. Voorraden 4.1 Vastgoed bestemd voor verkoop Vastgoed bestemd voor verkoop betreft de voorraad woningen (opgeleverd en nog niet verkocht). Vastgoed bestemd voor verkoop wordt gewaardeerd tegen vervaardigingsprijs of lagere netto-opbrengstwaarde. Deze lagere netto-opbrengstwaarde wordt bepaald door individuele beoordeling van de voorraden. De vervaardigingsprijs omvat de bouwkosten, de directe loonkosten en de overige kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend. De nettoopbrengstwaarde is gebaseerd op een verwachte verkoopprijs, onder aftrek van nog te maken kosten voor voltooiing en verkoop. 4.2 Vastgoed bestemd voor verkoop onder voorwaarden De voorraad bestemd voor verkoop onder voorwaarden welke zijn opgeleverd maar nog niet verkocht en de terug aangekochte woningen met terugkoopverplichting worden gewaardeerd tegen taxatiewaarde minus kortingspercentage. 4.3 Overige voorraden De overige voorraden worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of lagere netto-opbrengstwaarde. Deze lagere netto-opbrengstwaarde wordt bepaald door individuele beoordeling van de voorraden. De waardering van de overige voorraden komt tot stand op basis van gewogen gemiddelde prijzen. 5. Vorderingen De vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. De reële waarde en geamortiseerde kostprijs zijn gelijk aan de nominale waarde. De oninbaarheid van dubieuze debiteuren wordt jaarlijks beoordeeld en oninbare bedragen worden afgeboekt.

6. Liquide middelen De liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder de kortlopende schulden. De liquide middelen zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde. Indien middelen niet ter vrije beschikking staan, dan wordt hiermee bij de waardering rekening gehouden. 8. Egalisatierekening De rechten op egalisatiesubsidies vallende binnen het regime van het Besluit Woning gebonden Subsidies (BWS) worden verantwoord in het jaar van ontstaan. De bijdragen worden jaarlijks ten gunste van het resultaat gebracht overeenkomstig de jaarlijkse voorgecalculeerde tekorten van de betreffende exploitaties. 9. Voorzieningen 9.1 Voorziening onrendabele investeringen en herstructureringen In de jaarrekening worden naast juridisch afdwingbare verplichtingen tevens feitelijke verplichtingen verwerkt die kunnen worden gekwalificeerd als “intern geformaliseerd en extern gecommuniceerd”. Hiervan is sprake wanneer uitingen namens de woningcorporatie zijn gedaan richting huurders, gemeenten en overige stakeholders aangaande verplichtingen inzake toekomstige herstructureringen en toekomstige nieuwbouwprojecten. Een feitelijke verplichting is gekoppeld aan het besluitvormingsproces van de woningcorporatie rondom projectontwikkeling en herstructurering. Van een feitelijke verplichting is sprake indien de formalisering van de verplichting heeft plaatsgevonden. Verwachte verliezen als gevolg van onrendabele investeringen en herstructureringen worden als bijzondere waardeverandering in mindering gebracht op de boekwaarde van het complex waartoe de investeringen gaan behoren. Indien en voor zover de verwachte verliezen de boekwaarde van het betreffende complex overtreffen, wordt voor dit meerdere een voorziening gevormd. Onder verwachte verliezen wordt in dit verband verstaan de netto contante waarde van alle investeringsuitgaven minus de aan deze investering toe te rekenen bedrijfswaarde of actuele waarde. 9.2 Voorziening latente belastingverplichtingen Voor in de toekomst te betalen belastingbedragen uit hoofde van verschillen tussen commerciële en fiscale balanswaarderingen wordt een voorziening getroffen ter grootte van de som van deze verschillen vermenigvuldigd met het geldende belastingtarief. Op deze voorziening worden in mindering gebracht de in de toekomst te verrekenen belastingbedragen uit hoofde van beschikbare voorwaartse verliescompensatie, voor zover het waarschijnlijk is dat de toekomstige fiscale winsten beschikbaar zullen zijn voor verrekening. RWS partner in wonen | Jaarverslag 2013

45

INHOUDSOPGAVE De belastinglatentie heeft betrekking op tijdelijke verschillen tussen waardering in de jaarrekening en de fiscale waardering. De latentie is gewaardeerd tegen contante waarde waarbij discontering plaatsvindt tegen de nettorente en hebben overwegend een langlopend karakter. De nettorente bestaat uit de voor RWS geldende rente voor langlopende leningen (3,996%) onder aftrek van belasting op basis van het effectieve belastingtarief (25%). De opgenomen latentie heeft betrekking op langlopende schulden. 9.3 Overige voorzieningen Tenzij anders vermeld, worden de overige voorzieningen gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de betreffende verplichtingen af te wikkelen. Loopbaanontwikkelingsbudget In de CAO Woondiensten zijn vanaf 2010 afspraken gemaakt over een loopbaanontwikkelingsbudget. De hoogte van het loopbaanontwikkelingsbudget wordt bepaald door drie factoren: Het moment van in dienst treden; het aantal dienstjaren en het aantal uren van het dienstverband op 1 januari 2010. De voorziening is gevormd voor de jaren 2012 t/m 2014. Jubileumuitkeringen Deze voorziening is in 2010 gevormd en heeft betrekking op in de toekomst uit te betalen jubileumuitkeringen bij 12,5 , 25 en 40 jaar dienstverband. Deze voorziening is opgenomen op basis van netto contante waarde met een kans berekening van het kunnen bereiken van deze jubilea. Voorziening pensioenen RWS heeft een pensioenregeling bij het pensioenuitvoerder SPW (bedrijfstakpensioenfonds). De regeling wordt gefinancierd door afdrachten aan pensioenuitvoerders, te weten het bedrijfstakpensioenfonds. De pensioenverplichtingen worden gewaardeerd volgens de ‘verplichting aan de pensioenuitvoerder benadering’. In deze benadering wordt de aan de pensioenuitvoerder te betalen premie als last in de winst-en-verliesrekening verantwoord. Aan de hand van de uitvoeringsovereenkomst wordt beoordeeld of en zo ja welke verplichtingen naast de betaling van de jaarlijkse aan de pensioenuitvoerder verschuldigde premie op balansdatum bestaan. Deze additionele verplichtingen, waaronder eventuele verplichtingen uit herstelplannen van de pensioenuitvoerder, leiden tot lasten voor RWS en worden in de balans opgenomen in een voorziening. De waardering van de verplichting is de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om deze per balansdatum af te wikkelen. Indien het effect van de tijdswaarde van geld materieel is, wordt de verplichting gewaardeerd tegen de contante waarde. Discontering vindt plaats op basis van rentetarieven van hoogwaardige ondernemingsobligaties. Toevoegingen aan en vrijval van de verplichtingen komen ten laste respectievelijk ten gunste van de winst-en-verliesrekening. Een pensioenvordering wordt in de balans opgenomen wanneer

RWS beschikkingsmacht heeft over de pensioenvordering, wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen die de pensioenvordering in zich bergt, zullen toekomen aan RWS, en wanneer de pensioenvordering betrouwbaar kan worden vastgesteld. Ultimo 2013 (en 2012) waren er voor RWS geen pensioenvorderingen en geen verplichtingen naast de betaling van de jaarlijkse aan de pensioenuitvoerder verschuldigde premie. Voorziening materiële vaste activa met negatieve bedrijfswaarde De voorziening is gevormd voor de negatieve bedrijfswaarde van de woningen of niet zijnde woningen. 10. Langlopende schulden De langlopende leningen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde. Transactiekosten die direct zijn toe te rekenen aan de verwerving van de schulden worden in de waardering bij eerste verwerking opgenomen. Schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag, rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten. Het verschil tussen de bepaalde boekwaarde en de uiteindelijke aflossingswaarde wordt samen met de verschuldigde rentevergoeding zodanig bepaald dat de effectieve rente gedurende de looptijd van de schulden in de winst-enverliesrekening wordt verwerkt. De aflossingsverplichting voor het komend jaar is opgenomen onder de kortlopende schulden. RWS heeft in het kader van de verkoop van woningen onder voorwaarden een terugkoopverplichting die afhankelijk is van de waardeontwikkeling van de woningen. De terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd. Indien de verwachting bestaat dat de terugkoop binnen één jaar zal plaatsvinden, is de verplichting onder de kortlopende schulden verantwoord. Winsten of verliezen ontstaan door een wijziging in de actuele verplichting van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden worden verantwoord in de winst-en-verliesrekening over de periode waarin de wijziging zich voordoet, onder de categorie “Financiële baten en lasten” onder “waardeveranderingen van financiële vaste activa, van effecten en van verplichtingen”. RWS maakt gebruik van derivaten om het rente- en kasstroomrisico af te dekken. Voor de verwerking, waardering en resultaatbepaling, past RWS met betrekking tot deze derivaten (hedge-instrumenten) kostprijshedge-accounting toe. Het effectieve deel van financiële derivaten die zijn toegewezen voor kostprijshedge-accounting, wordt tegen kostprijs gewaardeerd en het ineffectieve deel wordt tegen reële waarde gewaardeerd. De waardeveranderingen van de reële waarde van het ineffectieve deel worden direct in de winst-enverliesrekening verwerkt. Onder de langlopende schulden zijn naast de leningen van kredietinstellingen de verschuldigde bedragen aan huurders voor waarborgsommen opgenomen.


46

INHOUDSOPGAVE 11. Kortlopende schulden De kortlopende schulden worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde (indien deze lager is dan de verkrijgings-/vervaardigingsprijs) en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs, welke gelijk kan zijn aan de nominale waarde.

Grondslagen voor de bepaling van het geconsolideerde resultaat 12. Huuropbrengsten De jaarlijkse huurverhoging is van overheidswege gebonden aan een maximum. Voor het verslagjaar 2013 heeft de huurverhoging plaatsgevonden volgens de inkomensafhankelijke huurverhoging. De in rekening gebrachte huurverhogingspercentages bedroegen 4%, 4,5% en 6,5%. De opbrengsten uit hoofde van huur worden aangemerkt als zijnde gerealiseerd in het jaar van opeisbaarheid daar bij tussentijdse beëindiging van het huurcontract geen terugbetalingsverplichting geldt. 13. Opbrengsten servicecontracten Opbrengsten servicecontracten betreffen overeengekomen bijdragen van huurders en worden aangemerkt als zijnde gerealiseerd in het jaar van levering van de goederen en diensten. De bijdragen zijn voor de dekking van de te maken en gemaakte servicekosten. Verrekening op basis van daadwerkelijke bestedingen vindt jaarlijks plaats. Gemaakte servicekosten worden verantwoord onder de lasten servicecontracten. 14. Overheidsbijdragen Overheidsbijdragen betreffen de vrijval uit de egalisatierekening rijksbijdragen en overige overheidsbijdragen. De overheidsbijdragen hebben betrekking op specifieke regelingen en worden aangemerkt als zijnde gerealiseerd in het jaar van opeisbaarheid. 15. Nettoverkoopresultaat vastgoedportefeuille De post nettoverkoopresultaat vastgoedportefeuille betreft het saldo van de behaalde verkoopopbrengst minus de boekwaarde (bestaand bezit) dan wel de vervaardigingsprijs (projecten voor derden). Opbrengsten worden verantwoord op het moment van levering (passeren transportakte). Mogelijke verliezen op nieuwbouw koopprojecten worden verantwoord zodra deze voorzienbaar zijn. 16. Overige waardeveranderingen immateriële vaste activa en vastgoedportefeuille De post overige waardeveranderingen betreft waardeverhogingen voor zover deze niet betrekking hebben op de terugneming van eerder verantwoorde waardeveranderingen. Deze terugneming wordt via de regel overige waardeveranderingen immateriële vaste activa en

vastgoedportefeuille onder de lasten verantwoord. 17. Overige bedrijfsopbrengsten Hieronder worden onder andere de inschrijfgelden van woningzoekenden, de opbrengsten van overige dienstverlening en incidentele opbrengsten verantwoord. 18. Afschrijvingen (im)materiële vaste activa en sociale vastgoedportefeuille De afschrijvingen (im)materiële vaste activa en sociale vastgoedportefeuille worden gebaseerd op actuele waarde (bedrijfswaarde). Afschrijvingen vinden plaats volgens de lineaire methode op basis van de geschatte economische levensduur. Afschrijving van het actief vindt plaats tot de restwaarde is bereikt. De afschrijvingen op sociaal vastgoed in exploitatie worden gebaseerd op de bedrijfswaarde. Binnen de afschrijving op het sociaal vastgoed in exploitatie worden componenten onderkend met een verschillende levensduur. Naast de grond (geen afschrijving) en de opstal worden installaties en inventaris onderkend. Van een afzonderlijke component is sprake indien deze component meer dan 10 procent uitmaakt van de waarde van het actief en/of indien de afschrijvingslast (als gevolg van een afwijkende levensduur van de component ten opzichte van de opstal) meer dan 10% afwijkt van de situatie dat geen component zou zijn onderkend. 19. Overige waardeveranderingen van (im)materiële vaste activa en vastgoedportefeuille De overige waardeveranderingen worden gevormd door de waardevermindering die is ontstaan door gedurende het verslagjaar nieuw aangegane juridische en feitelijke verplichtingen met betrekking tot investeringen in nieuwbouw, verkoop onder voorwaarden en herstructurering. 20. Erfpacht Erfpacht wordt jaarlijks in rekening gebracht voor het gebruik van de grond onder de verhuureenheden. De eenmalig afgekochte meerjarige erfpachtcontracten maken deel uit van de vervaardigingsprijs van het sociaal vastgoed in exploitatie en/ of het commercieel vastgoed in exploitatie. 21. 22. Lonen, salarissen en sociale lasten Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst-en-verliesrekening voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers. Van toerekenbaarheid is sprake als de daadwerkelijke werkzaamheden in het verslagjaar hebben plaatsgevonden door de werknemers. 23. Pensioenlasten Voor de grondslagen wordt verwezen naar de paragraaf voorziening pensioenen.


47

INHOUDSOPGAVE 24. Onderhoudslasten Onder onderhoudslasten worden alle direct aan het verslagjaar toe te rekenen kosten van onderhoud verantwoord. Van toerekenbaarheid is sprake als de daadwerkelijke werkzaamheden in het verslagjaar hebben plaatsgevonden. Het klachten- en mutatieonderhoud wordt onderscheiden in kosten van derden en eigen dienst, alsmede de kosten van het materiaalverbruik. In de winst-en-verliesrekening zijn de kosten van de eigen dienst opgenomen bij de kostensoort salarissen en sociale lasten. 25. Leefbaarheid Leefbaarheid omvat gemaakte kosten voor fysieke ingrepen die de leefbaarheid in buurten en wijken bevorderen. Van toerekenbaarheid is sprake als de daadwerkelijke werkzaamheden in het verslagjaar hebben plaatsgevonden. 26. Lasten servicecontracten De gemaakte servicekosten voor huurders worden verantwoord onder de lasten servicecontracten in het verslagjaar waarop de servicekosten betrekking hebben. 27. Overige bedrijfslasten De overige bedrijfslasten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. 28. Gerealiseerde herwaardering Betreft gerealiseerde herwaardering door afschrijving en door verkopen. 29. Financiële baten en lasten Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen.

heeft de VSO 1 en VSO 2 getekend. RWS heeft op basis van de uitgangspunten van VSO 1 en VSO 2 de fiscale positie ultimo 2012 en het fiscale resultaat 2012 bepaald. Doordat jurisprudentie inzake de uitwerking van VSO 1 en VSO 2 voor woningcorporaties nog ontbreekt, kan de werkelijk te betalen of te verrekenen belasting afwijken van de in de jaarrekening opgenomen schatting. 31. Resultaat deelnemingen Als resultaat van deelnemingen waarin invloed van betekenis wordt uitgeoefend op het zakelijke en financiële beleid, wordt opgenomen het aan de woningcorporatie toekomende aandeel in het resultaat van deze deelnemingen. Dit resultaat wordt bepaald op basis van de bij RWS geldende grondslagen voor waardering en resultaatbepaling. Bij deelnemingen waarin geen invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, wordt het dividend als resultaat aangemerkt. Verwerking hiervan vindt plaats onder de financiële baten en lasten. 32. Buitengewone baten en lasten Onder buitengewone baten en lasten worden verstaan baten en lasten die voortvloeien uit gebeurtenissen of transacties die duidelijk te onderscheiden zijn van de activiteiten in het kader van de gewone bedrijfsuitoefening en derhalve naar verwachting zelden zullen voorkomen. Deze zijn voor RWS in 2012 en 2013 niet van toepassing.

Grondslagen voor de opstelling van het geconsolideerd kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de directe methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit liquide middelen. Winstbelastingen, ontvangen interest, betaalde interest en ontvangen dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Betaalde dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten.

30. Belastingen De belasting over het resultaat wordt berekend over het resultaat voor belastingen in de winst-en-verliesrekening, rekening houdend met beschikbare fiscaal compensabele verliezen uit voorgaande boekjaren (voor zover niet opgenomen in de latente belastingvorderingen) en vrijgestelde winstbestanddelen en na bijtelling van niet-aftrekbare kosten. Tevens wordt rekening gehouden met wijzigingen die optreden in de latente belastingvorderingen en latente belastingschulden uit hoofde van wijzigingen in het te hanteren belastingtarief. Sinds 1 januari 2008 vallen de woningcorporaties integraal onder de vigerende belastingwetgeving. Eind 2008 is er overeenstemming bereikt tussen Aedes en de belastingdienst betreffende de Vaststellingsovereenkomst 2 (VSO 2). De VSO 1 is eenzijdig in 2008 door de belastingdienst opgezegd. RWS


48

INHOUDSOPGAVE

Toelichting op de onderscheiden posten van de geconsolideerde balans 1. Materiële vaste activa Een overzicht van de materiële vaste activa is hierna opgenomen:

Sociaal vastgoed in exploitatie €

Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie €

Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie €

Totaal €

Cumulatieve verkrijgings- of vervaardigingsprijs

303.095

11.622

10.416

325.133

Cumulatieve herwaarderingen

133.134

0

133.134

1 januari 2013

Cumulatieve waardeveranderingen en afschrijvingen

-130.250

-6.058

-4.855

-141.163

305.979

5.564

5.561

317.104

1.642

8.604

39

10.284

-155

-283

0

-438

-9.192

0

-709

-9.901

0

0

0

0

1.938

-1.938

0

0

0

0

0

0

35.700

0

0

35.700

8.248

-71

0

8.177

38.181

6.312

-670

43.822


312.902

18.005

10.455

341.361


164.453

0

0

164.453

-133.195

-6.129

-5.564

-144.888

344.160

11.876

4.892

360.927

Boekwaarde per 1 januari 2013 Mutaties Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen Subsidies Overboekingen Herclassificatie/herkwalificatie Herwaarderingen Overige waardeverminderingen en terugnemingen daarvan Totaal mutaties 2013 31 december 2013

Cumulatieve waardeveranderingen en afschrijvingen Boekwaarde per 31 december 2013

Verloop MvA en bedrijfswaarde

Berekende bedrijfswaarde Voorziening materiële vaste activa met negatieve bedrijfswaarde Waarde per 31 december 2013

2013

2012

342.604

304.782

1.555

1.197

344.160

305.979

De overige waardeverminderingen en terugnemingen daarvan worden nader toegelicht in de toelichting op de W&V-rekening onderdeel 19.


49

INHOUDSOPGAVE De afschrijvingstermijnen en gevolgde systematiek luiden als volgt: Sociaal vastgoed in exploitatie: Grond

geen afschrijvingen

Casco

lineair

50 jaar

Installaties

lineair

15-50 jaar

Voor de oplevering nieuwbouw 2011, 2012 en 2013 is de afschrijvingstermijn van het casco 60 jaar in plaats van de gebruikelijke 50 jaar vanwege de afstemming op de onderhoudscyclus. Over vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie wordt niet afgeschreven.

Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie: Bedrijfsgebouwen Terreinen

lineair

40 jaar

geen afschrijvingen

Installaties/verbeteringen/verbouwingen

lineair

10/15/25 jaar

Inventaris/automatisering

lineair

3/5/10 jaar

Bedrijfswaarde sociaal vastgoed De bedrijfswaarde van het sociale vastgoed in exploitatie berekend op basis van de uitgangspunten van het sociaal vastgoed in exploitatie bedraagt per 31.12.2013 € 342.604.361 (31.12.2012 € 304.782.211) ( x € 1.000) Cluster

Totaal sociaal

Bedrijfswaarde 2013

2012

342.604

304.782

De uitgangspunten voor de bedrijfswaardeberekening van het sociaal vastgoed in exploitatie zijn: 2013

2012

Mutatiegraad

7,5%

7,1%

Jaarlijkse huurderving

1,8%

1,68%

Minimale levensduur

1 jaar

1 jaar

Maximale levensduur

50 jaar

50 jaar

Restwaarde grond gemeente Goes/Kapelle Restwaarde grond gemeente Noord-Beveland

25.000 20.000

25.000 20.000

5.000

5.000

5,25%

5,25%

medionumerando

medionumerando

Restwaarde sloopkosten Disconteringsvoet Moment van discontering


50

INHOUDSOPGAVE Parameters Periode

Huurstijging in %

Prijsinflatie in %

Stijging loonkosten in %

Stijging kosten onderhoud

Stijging overige var. lasten in %

2014

2,0%

2,0%

1,50%

1,50%

1,50%

2015

2,0%

2,0%

1,95%

1,95%

1,95%

2016

2,0%

2,0%

2,27%

2,27%

2,27%

2017

2,0%

2,0%

2,49%

2,49%

2,49%

2018-ev.

2,0%

2,0%

3,00%

3,00%

3,00%

RWS rekent de jaarlijkse stijging van de variabele lasten (exclusief salarissen, sociale lasten en pensioenpremie) door conform prijsinflatie. De norm bij het CFV / WSW bedraagt vanaf 2018 3%. De parameter voor de prijsinflatie bedraagt 2%, RWS wijkt hierbij af van de gestelde norm. De parameters zijn landelijk vastgesteld en RWS blijft bij het standpunt om de bedrijfslasten conform prijsinflatie te laten stijgen. Huuropbrengsten Zie “aanvullende toelichting bedrijfswaarde”. Verkoopopbrengsten RWS rekent de toekomstige verkopen bestaand bezit mee in de bedrijfswaardebepaling. RWS heeft op basis van het strategisch voorraad beleid een beperkt verkoopprogramma opgesteld zonder taakstelling. Exploitatielasten De exploitatielasten per verhuureenheid zijn ontleend aan de begroting van RWS. De exploitatielasten bestaan uit de volgende elementen: • Directe exploitatielasten, onder andere belastingen, verzekeringen, onderhoud, etc • Indirecte exploitatielasten welke betrekking hebben op het sociaal vastgoed (geen kosten van projectontwikkelingsactiviteiten). Deze kosten bestaan onder andere uit administratieve lasten, huisvesting en automatisering. RWS heeft de totale indirecte exploitatie toegerekend op de verdeelsleutel van het aantal verhuureenheden dat betrekking heeft op sociaal vastgoed. • Heffingen van overheidswege die gekoppeld zijn aan het sociaal vastgoed in exploitatie, welke conform het wettelijk kader zijn geformaliseerd. Voor 2013 is tot einde levensduur van het bezit de verhuurdersheffing ingerekend. Levensduur Bij de door RWS geschatte resterende economische levensduur wordt rekening gehouden met marktomstandigheden, het kwaliteitsbeleid van de corporatie en de feitelijke staat van onderhoud. De levensduur vormt de basis voor de looptijd van de verwachte kasstromen.

Restwaarde De bepaling van de restwaarde van de grond opgenomen in de bedrijfswaarde vindt, voor zover er nog geen herbestemming van de grond heeft plaatsgevonden, plaats op basis van de huidige vergelijkbare kavel of vierkantemeterprijs voor een sociale huurwoning. Naast deze kavelprijs wordt de waarde aan het einde van de levensduur verminderd met verwachte sloopkosten Indeling in kasstroomgenererende eenheden De kasstroomgenererende eenheden zijn bepaald in overeenstemming met het strategisch voorraadbeleid van RWS. De indeling van het strategische voorraadbeleid is gebaseerd op de indeling van productmarktcombinaties, geografische ligging, woningtype en levensduurinschatting. Voor de bedrijfswaarde berekening zijn deze zogenaamde PMC’s gebruikt. Verzekerde waarde De activa is verzekerd op basis van schadecijfers over de afgelopen jaren. WOZ waarde In de post sociaal vastgoed in exploitatie zijn 7.038 (31.12.2012: 6.883) verhuureenheden opgenomen. De geschatte waarde voor het sociale bezit gebaseerd op de meest recente WOZbeschikkingen van deze verhuureenheden bedraagt per 3112-2013 € 891.310.742. Per 31.12.2012 WOZ waarde sociaal bezit € 908.610.950. Herclassificatie/herkwalificatie In de jaarrekening 2013 is geen sprake van herclassificatie / herkwalificatie van DAEB en niet-DAEB. Vanwege de stelselwijziging zijn de woningen in zowel 2012 als 2013 gekwalificeerd en hebben er geen overhevelingen plaatsgevonden. Aanvullende toelichting bedrijfswaarde De saneringsheffing is niet ingerekend in de bedrijfswaarde omdat er geen direct relatie bestaat met het vastgoed van RWS.


51

INHOUDSOPGAVE RWS heeft de huren in de bedrijfswaarde verhoogt voor 2014 met de beoogde huurverhoging per 1 juli 2014 conform bestuursbesluit namelijk: • Huishoudinkomen tot € 34.085 0,5% boven inflatie is 3% • Huishoudinkomen tussen € 34.085 tot € 43.602: 1,0% boven inflatie is 3,5% • Huishoudinkomen boven € 43.602: 2,0% boven inflatie is 4,5% conform begroting 2014 met uitzondering van de hierboven genoemde huuropbrengsten (in de begroting 2014 is uitgegaan van inflatievolgend huurbeleid) en geen saneringsheffing.

Voor de huurverhogingen vanaf het jaar 2015 wordt gewerkt aan een voorstel op basis van huursombenadering. Voor de bedrijfswaarde berekening is vanaf 2015 een inflatievolgend huurbeleid gehanteerd.

Mutatie bedrijfswaarde sociaal vastgoed in exploitatie De bedrijfswaarde in het verslagjaar is toegenomen met een bedrag van € 37.820.000 ten opzichte van de bedrijfswaarde ultimo voorgaand verslagjaar.

RWS heeft gekozen om de bedrijfswaarde te berekenen en te publiceren op basis van de kaders die voor de jaarverslaglegging gelden. De inkomsten en en uitgaven zijn

De mutatie in de bedrijfswaarde laat zich als volgt verklaren (x 1.000): Bedrijfswaarde 2012

304.782

Verklaring

6.105

Toevoeging nieuwbouw en huurharmonisatie

Huurderving

-870

Extra ingerekende huurderving over meerdere eenheden


-285

Daling conform begroting 2013

Huur

Overheidsbijdragen Onderhoudsuitgaven

-11 9.935

Taakstellende bezuiniging op onderhoud

Belastingen

599

Daling WOZ waarde door markt en bezwaarschriften

Verzekeringen

513

Daling verzekeringskosten

Verhuurderheffing

13.845

Daling WOZ waarde en aantal eenheden tbv aangite

Leefbaarheid

-6.795

Apart opgenomen in bedrijfswaarde tov 2012

18

In 2012 in bedrijfswaarde, in 2013 niet.

Salarissen, soc lasten en pensioen

2.758

Daling salarissen, extra pensioenpremie

Huisvesting

1.179

Daling conform begroting

-1.818

Stijging automatiseringskosten


5.936

Daling lasten conform begroting

Verkoop

2.389

In 2012 geen verkoopprogramma ingerekend

489

In 2012 geen sloopprogramma ingerekend

3.833

Stijging ten gevolge van toevoeging nieuwbouw

Projectsteun wijkaanpak

Automatisering

Sloop Restwaarde grond Bedrijfswaarde 2013 Aantallen

342.602 +54

Bedrijfswaarde samengevat De uitkomsten van de bedrijfswaarde voor het sociale vastgoed ziet er als volgt uit: Specificatie bedrijfswaarde

2013

2012

Inkomsten

668.317

663.379

Onderhoud

-130.620

-140.828

Overige lasten

-256.040

-272.005

2.389

0

-415

-904

58.973

55.140

342.604

304.782

Verkoop Sloop Restwaarde Bedrijfswaarde totaal


52

INHOUDSOPGAVE Toepassing waardering De grondslagen voor de waardering is met de richtlijn voor de jaarverslaglegging gewijzigd. Voor een nadere toelichting zie de grondslagen voor de waardering met uitsplitsing van het sociale en commerciële vastgoed. In onderstaande tabel staan de verschillende vastgoedwaarden voor de sociale waardering (x 1.000) uitgewerkt. De verdeling van het commerciële vastgoed wordt verantwoord bij de vastgoedbeleggingen. Bedrijfswaarde

Sociaal

Marktwaarde

Boekwaarde

2013

2012

2013

2012

2013

2012

342.604

304.782

558.032

544.635

179.707

172.845

2. Vastgoedbeleggingen Commercieel vastgoed in exploitatie €

Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden €


Totaal €

19.120

13.931

0

33.051

0

-32

0

-32


-5.448

-944

0

-6.392

Boekwaarde per 1 januari 2013

13.672

12.955

0

26.627

0

0

0

0

13.672

12.955

0

26.627

107

0

0

107

Desinvesteringen

0

0

0

0

Afschrijvingen

0

0

0

0

Subsidies

0

0

0

0

Overboekingen

0

127

0

127

Herclassificatie/herkwalificatie

0

0

0

0

Herwaarderingen

0

0

0

0

Overige waardeverminderingen en terugnemingen daarvan

9

-218

0

-209

116

-91

0

25

19.227

14.057

0

33.284

0

-32

0

-32


-5.439

-1.162

0

-6.601

Boekwaarde per 31 december 2013

13.788

12.864

0

26.651

Een overzicht van de vastgoedbeleggingen is hierna opgenomen:

1 januari 2013 Cumulatieve verkrijgings- of vervaardigingsprijs Cumulatieve herwaarderingen

Effecten stelselwijziging Boekwaarde per 1 januari 2013 Mutaties: Investeringen

Totaal mutaties 2013 31 december 2013 Cumulatieve verkrijgings- of vervaardigingsprijs Cumulatieve herwaarderingen


53

INHOUDSOPGAVE De bedrijfswaarde van het commercieel vastgoed in exploitatie berekend op basis van de uitgangspunten van het commercieel vastgoed in exploitatie bedraagt per 31.12.2013 € 17.841.600 (31.12.2012 € 18.278.013). Als volgt onderverdeeld: Cluster

Bedrijfswaarde

Totaal commercieel

2013

2012

17.842

18.278

Indeling in kasstroomgenererende eenheden De kasstroomgenererende eenheden zijn bepaald in overeenstemming met het strategisch voorraadbeleid van RWS. De indeling van het strategische voorraadbeleid is gebaseerd op de indeling van productmarktcombinaties, geografische ligging, woningtype en levensduurinschatting.Voor de bedrijfswaarde berekening zijn net als bij het sociale bezit voor het commerciële bezit de zogenaamde PMC’s gebruikt. Mutatie bedrijfswaarde commercieel vastgoed in exploitatie De bedrijfswaarde in het verslagjaar is afgenomen met een bedrag van € 436.000 ten opzichte van de bedrijfswaarde ultimo voorgaand verslagjaar. De mutatie in de bedrijfswaarde laat zich als volgt verklaren (x 1.000): Bedrijfswaarde 2012

18.278

Verklaring

-528

Wordt voornamelijk veroorzaakt door minder eenheden.

Huurderving

-21

Conform aantallen en begrote kasstromen


-20

Huur


0 -125

Belastingen

24

Verzekeringen

13

Verhuurderheffing Leefbaarheid Projectsteun wijkaanpak

0 -160 0


99

Huisvesting

29

Automatisering

-39


157

Verkoop

138


Niet van toepassing voor commercieel bezit

0 -3 17.842 -3

Door verlaging huurcontract (5), en nieuw in 2013 (2)


54

INHOUDSOPGAVE Bedrijfswaarde samengevat De uitkomsten van de bedrijfswaarde voor het commerciële vastgoed ziet er als volgt uit: Specificatie bedrijfswaarde

2013

2012

Inkomsten

25.787

26.356

Onderhoud

-3.027

-2.753

Overige lasten

-5.491

-5.763

138

0

0

0

435

438

17.842

18.278


Toepassing waardering De grondslagen voor de waardering is met de richtlijn voor de jaarverslaglegging gewijzigd. Voor een nadere toelichting zie de grondslagen voor de waardering met uitsplitsing van het sociale en commerciële vastgoed. In onderstaande tabel staat de commerciële waardering (x 1.000) uitgewerkt. Bedrijfswaarde

Commercieel

Marktwaarde

Boekwaarde

2013

2012

2013

2012

2013

2012

17.842

18.278

13.788

13.672

13.323

13.253

Marktwaarde De actuele waarde van het commercieel vastgoed in exploitatie is gebaseerd op een waardering door een onafhankelijke taxateur. RWS heeft hierbij de methodiek van IPD/Aedex gehanteerd met daarbij een aannemelijkheidsverklaring door DTZ Zadelhoff. De totale portefeuille van RWS is getaxeerd, gevalideerd en aannemelijk verklaard door IPD benelux en DTZ Zadelhoff. De marktwaarde van het commercieel vastgoed in exploitatie berekend op basis van de uitgangspunten van het commercieel vastgoed in exploitatie bedraagt per 31.12.2013 € 13.787.779 (31.12.2012 € 13.672.373). Als volgt onderverdeeld (x € 1.000): Cluster

Totaal commercieel

Marktwaarde 2013

2012

13.788

13.672

WOZ waarde De geschatte waarde voor het commerciële bezit gebaseerd op de meest recente WOZ-beschikkingen van deze verhuureenheden bedraagt per 31.12.2013 € 19.531.000. Per 31.12.2012 was WOZ waarde van het commercieel bezit € 19.834.600. Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden

Aantal verhuureenheden verkocht per 1 januari Aantal verhuureenheden in voorraad per 1 januari Verkopen boekjaar Terugkopen boekjaar Aantal verhuureenheden verkocht per 31 december Aantal verhuureenheden in voorraad per 31 december

2013 €

2012 €

96

97

2

1

-5

-5

4

6

97

96

1

2


55

INHOUDSOPGAVE Bij de contracten gebaseerd op het “Koopgarant”-principe geldt dat er sprake is van verleende kortingen tussen 10% en 30%. Daarnaast heeft RWS een terugkoopverplichting. Het aandeel van RWS in de waardeontwikkeling van de woning varieert van 15% tot 50% in zowel 2013 als 2012. De actuele waarde van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden is gebaseerd op een waardering door een onafhankelijke en ter zake kundige taxateur.

3. Financiële vaste activa 3.1 t/m 3.2 Deelnemingen en vorderingen op groepsmaatschappijen Een overzicht van de financiële vaste activa is hierna opgenomen:

Deelnemingen in groepsmaatschappijen €

Vorderingen op groepsmaatschappijen €

Andere deelnemingen €

Vorderingen op maat-schappijen waarin wordt deelgenomen €

Totaal €

0

0

5.936

1.145

7.081

Aankopen, verstrekte leningen

0

0

0

0

0

Verkopen, aflossingen

0

0

0

0

0

Waardeverminderingen

0

0

0

-1.145

-1.145

Overhev. Voorziening

0

0

0

0

0

Terugnemingen waardeverminderingen

0

0

809

0

809

Aandeel resultaat waarin wordt deelgenomen

0

0

-738

0

-738

Dividend

0

0

0

0

0

Aandeel in overige rechtstreekse vermogensmutaties

0

0

0

0


0

0

6.007

0

6.007

Cumulatieve waardeverminderingen per 31.12.2013

0

0

0

0

0

Cumulatieve ongerealiseerde herwaardering per 31 december 2013

0

0

0

0

0

Boekwaarde per 1 januari 2013 Mutaties:

3.1 Andere deelnemingen: Deelname kapitaal R.O.M. Marsaki BV Per 1 januari 2012 heeft een juridische splitsing plaatsgevonden. R.O.M. Marsaki BV is opgesplitst in R.O.M. Projecten BV en PMB Marsaki BV. Deelnemingen worden gewaardeerd tegen de netto vermogenswaarde per balansdatum. Indien de netto vermogenswaarde negatief is wordt de deelneming op nul gewaardeerd. 2013 €

2012 €

Saldo per 1 januari

0

2.382

Mutatie i.v.m. juridische splitsing in R.O.M. Projecten BV en PMB Marsaki BV

0

-2.382

Waardering naar netto vermogenswaarde

0

0

Saldo per 31 december

0

0


56

INHOUDSOPGAVE Deelname kapitaal R.O.M. Projecten BV 2013 €

2012 €

1.719

0

0

2.341

-683

86

707

-707

1.744

1.719

2013 €

2012 €

68

0

Mutatie per 1 januari i.v.m. juridische splitsing van R.O.M. Marsaki BV

0

41

Ophoging agio reserve i.v.m. verkoop aandelen Stadlander

0

4

Storting aandelenkapitaal

0

7

-55

15

12

68

Saldo per 1 januari Mutatie per 1 januari i.v.m. juridische splitsing van R.O.M. Marsaki BV Waardering naar netto vermogenswaarde (resultaat boekjaar) Voorzien onderhanden projecten Marsaki Goese Schans Saldo per 31 december

Deelname kapitaal PMB Marsaki BV

Saldo per 1 januari

Waardering naar netto vermogenswaarde (resultaat boekjaar) Saldo per 31 december

Cité C.V. Per 2 november 2005 heeft een storting plaatsgevonden van € 5.000.000 als deelneming in de commanditaire vennootschap Cité C.V. te Rotterdam. Deze CV heeft een looptijd van 10 jaar. Conform de oprichtingsakte bestaat de mogelijkheid om na 10 jaar de vennootschap voort te zetten met toestemming van alle vennoten.Voor deze deelneming heeft beherend vennoot Vestia Stadswonen een hoofdsom garantie aan de stille vennoten verstrekt voor het nominale bedrag van de deelneming. Vestia Stadswonen heeft hiervoor een voorziening gevormd. De vennoten zijn eind 2012 met Vestia een afkoopsom overeengekomen van € 4.064.000,- waardoor er

Saldo per 1 januari Mutaties in het boekjaar Saldo per 31 december

een herwaardering heeft plaatsgevonden. De afkoopwaarde per 31 december 2013 bedraagt € 4.166.000,-. Deze afkoop is goedgekeurd door alle commandieten.Op balansdatum heeft het CFV geen bezwaar tegen de afkoop mits de liquiditeitspositie van Vestia dit toelaat. Vestia streeft er naar om de afkoop in 2014 af te ronden maar is hiervoor mede afhankelijk van de voortgang van de te verkopen woningen.

2013 €

2012 €

4.064

693

102

3.372

4.166

4.064

Grondexploitatiemaatschappij Goese Schans Beheer B.V. Per 6 februari 2008 heeft een storting plaatsgevonden van € 120.000 als deelneming in de Grondexploitatiemaatschappij Goese Schans Beheer B.V. Als gevolg van een negatief resultaat van de deeleneming van de GEM Goese Schans Beheer B.V. in de GEM Goese Schans CV heeft in 2010 een afwaardering plaatsgevonden van € 35.000.


2013 €

2012 €

85

85

0

0

85

85


57

INHOUDSOPGAVE GEM Goese Schans CV

2013 €

2012 €

Saldo per 1 januari

0

2.170

Mutaties in het boekjaar

0

0

Subtotaal

0

2.170

Voorzien

0

-2.170


0

0

2013 €

2012 €

Saldo per 1 januari

0

1.128

Investeringen

0

0


0

11

Subtotaal

0

1.138

Voorzien

0

-1.138


0

0

Ontwikkelcombinatie Goese Schans VOF

Voor toekomstige verliezen Goese Schans is een voorziening gevormd van € 3,9 mln. Deze voorziening is in mindering gebracht op de andere deelnemingen en leningen u/g.

3.2 Vorderingen op maatschappijen waarin wordt deelgenomen: Wooninvesteringsfonds Per 1 december 2005 wordt deelgenomen met 2 certificaten in het Wooninvesteringsfonds voor een totaalbedrag van € 1.000.000. Op deze certificaten wordt een rente vergoed van 4,5%. De rente is t/m 2009 in certificaten uitgekeerd en bijgeschreven. Vanaf 2010 wordt deze rente uitgekeerd. In 2012 en 2013 is geen rente uitgekeerd wegens onvoldoende liquiditeiten. De te ontvangen rente is opgenomen onder de vorderingen. RWS heeft de certificaten van het WIF per 31-12-2012 gewaardeerd tegen de nominale waarde, conform de saldoverklaring van het WIF. Echter, vanwege de problematiek van het WIF lijkt een aanvullende toekomstige afwaardering van de certificaten in 2014/2015 onontkoombaar. Vanuit deze optiek is een volledige afwaardering van de WIFcertificaten (incl. rente) in 2013 als reëel te beschouwen en ook doorgevoerd.


2013 €

2012 €

1.145

1.145

-1.145

0

0

1.145

3.3 Latente belastingvordering(en) Het saldo betreft latente belastingvorderingen die zijn ontstaan uit hoofde van verschillen tussen de waardering van de leningen in jaarrekening en de fiscale waardering. Het verloop van de post latente belastingvordering(en)is als volgt: 2013 €

2012 €

Boekwaarde per 1 januari

176

232

Mutaties

-51

-56

Boekwaarde per 31 december

125

176

Totaal belastinglatenties

125

176

Verwacht wordt dat van dit bedrag op balansdatum een bedrag van € 44.000 binnen een jaar wordt gerealiseerd. De nominale waarde van de belastinglatentie bedraagt € 133.000 (2012: € 189.000).


58

INHOUDSOPGAVE 3.4 Leningen u/g 2013 €

2012 €

Saldo per 1 januari

0

175


0

155

Subtotaal

0

330

Voorzien

0

-330


0

0

GEM Goese Schans CV

3.5 Overige vorderingen 2013 €

2012 €

5.243

5.243

Aankoop project woningen Centrada Lelystad (1/4 deel eel van onverdeeld bezit 197 woningen)

0

0

Afwaardering onrendabele investering Centrada

0

0

5.243

5.243

Centrada Saldo per 1 januari


De matchingspartners Portaal, Eigen Haard, Brabant Wonen en RWS zijn per 1 mei 2011 gezamenlijk eigenaar geworden van 197 sociale huurwoningen in Lelystad (overdeeld bezit). Voor het beheer van deze woningen hebben de matchingspartners met Centrada een genormeerde Beheer- en verhuurovereenkomst gesloten met een looptijd van 15 jaar. Volgens deze overeenkomst heeft RWS het onrendabele deel van deze investering bij start van de exploitatie berekend op 2,43 mln., welke in mindering is gebracht op de investering. Het financieel leasecontract met Centrada wordt met ingang van 2011 verantwoord als Financiële Vaste Activa. De motivering hierbij is dat een groot deel van de voor- en nadelen verbonden aan het eigendom niet bij RWS ligt. In 2026 zal conform de vaststellingsovereenkomst ten behoeve van de terugkoop door Centrada de bedrijfswaarde opnieuw worden berekend, conform de dan geldende WSW parameters. 2013 €

2012 €

Saldo per 1 januari

0

2.138


0

0

Winst bij verkoop effecten

0

44

Opbrengst beëindiging

0

-2.182


0

0

BNG Fido Kapitaalmarktselectfonds

Betreft belegging liquide middelen van HSHB in BNG Absoluut Rendementfonds A. De deelname aan het fonds is per 08-02-2012 beëindigd. De waarde op dat moment bedroeg € 2.182.361,99.


59

INHOUDSOPGAVE

4. Voorraden 4.1 Vastgoed bestemd voor verkoop Vervaardigingsprijs

2013 €

2012 €

118

1.120

0

0

118

1.120

2013 €

2012 €

145

284

0

0

145

284

2013 €

2012 €

198

194

0

0

198

194

Af: voorziening voor verwachte verliezen Boekwaarde per 31 december

Betreft 3 woningen bestemd voor verkoop 4.2 Vastgoed bestemd voor verkoop onder voorwaarden Vervaardigingsprijs Af: voorziening voor verwachte verliezen Boekwaarde per 31 december

Betreft 1 woning bestemd voor verkoop onder voorwaarden 4.3 Overige voorraden Vervaardigingsprijs Af: voorziening voor verwachte verliezen Boekwaarde per 31 december

Betreft voorraad materiaal aanwezig in magazijn.

31.12.2013

5. Vorderingen

31.12.2012

Totaal €

> 1 jaar €

Totaal €

> 1 jaar €

611

0

410

0

3.981

0

3.747

0


114

0

265

0


457

0

16

0

Overige vorderingen

282

0

330

0

Overlopende activa

280

0

280

0

5.726

0

5.048

0

Huurdebiteuren Gemeenten

5.1 Huurdebiteuren Het saldo huurdebiteuren kan als volgt worden gespecificeerd. Huurdebiteuren Af: voorziening wegens oninbaarheid Boekwaarde per 31 december

2013 €

2012 €

611

410

0

0

611

410

De stijging van de huurdebiteuren betreft een jaarfactuur voor tecnische ruimten van diverse complexen voor een Zorginstelling welke eind 2013 is gefactureerd.


60

INHOUDSOPGAVE 5.2 Gemeenten Het saldo gemeenten kan als volgt worden gespecificeerd:

2013 €

2012 €

3.972

3.724

Vorderingen op gemeente Kapelle

1

6

Vorderingen op gemeente Noord-Beveland

8

17

3.981

3.747

Vorderingen op gemeente Goes

Totaal vorderingen op gemeenten per 31 december

Vordering op gemeente Goes betreft ondermeer voorschot financiering bouwgrond WoZoCo Westhavendijk (Westerschans) ad. € 3.500.000. 5.3 Vorderingen op maatschappijen waarin wordt deelgenomen Het saldo vorderingen op maatschappijen waarin wordt deelgenomen kan als volgt worden gespecificeerd:

2013 €

2012 €

PMB Marsaki BV

114

265

Totaal vorderingen op maatschappijen waarin wordt deelgenomen

114

265

De vordering bestaat o.a. uit een lening van € 112.500. Van deze lening wordt € 37.500 afgelost in september 2014 en € 75.000 in september 2015. 5.4 Belastingen en premies sociale verzekeringen Het saldo te vorderen belastingen en premies sociale verzekeringen kan als volgt worden gespecificeerd

2013 €

2012 €

21

0

Omzetbelasting pro rata 2011 en 2012

436

16

Totaal belastingen en premies per 31 december

457

16

2013 €

2012 €

282

330

2013 €

2012 €

256

238

24

43

280

280

2013 €

2012 €

5

6

Bank

535

1.729

Totaal liquide middelen per 31 december

540

1.736

Loonheffing en premies sociale verzekeringen

5.5 Overige vorderingen Het saldo overige vorderingen kan als volgt worden gespecificeerd: Overige vorderingen

5.6 Overlopende activa Het saldo overlopende activa kan als volgt worden gespecificeerd: Vooruitbetaalde posten Overige overlopende activa Totaal overlopende activa per 31 december

6. Liquide middelen Kas


61

INHOUDSOPGAVE

7. Groepsvermogen 2013 €

2012 €

8.627

312

Herwaarderingsreserve

164.927

133.553

Groepsvermogen einde boekjaar

173.554

133.865

Overige reserves: Algemene reserve (incl. jaarresultaat)

Toelichting verloop De invloed van het cumulatieve effect van de stelselwijziging(en) op het aandeel van de rechtspersoon in het groepsvermogen is als volgt weer te geven.

31.12.2012 €

Aandeel van de rechtspersoon in het groepsvermogen volgens jaarrekening vorig boekjaar

54.742

Effect stelselwijziging(en)

79.123

Aandeel van de rechtspersoon in het groepsvermogen volgens jaarrekening

133.865

Het aandeel van de rechtspersoon in het groepsvermogen is onder te verdelen in gerealiseerd groepsvermogen en niet-gerealiseerd groepsvermogen. 2013 €

Het verloop van het gerealiseerde groepsvermogen is als volgt: Stand per 1 januari

312

Uit resultaatbestemming

8.055

Mutatie herwaarderingsreserve commercieel

-46

Overige mutaties

305


8.627

Herwaarderingsreserve sociaal vastgoed in exploitatie €

Herwaarderingsreserve commercieel vastgoed in exploitatie €

Herwaarderingsreserve onroerende zaken verkocht onder voorwaarden €

Totaal €

Stand per 1 januari 2013

133.134

419

0

133.553

Realisatie door afschrijving

-4.112

0

0

-4.112

-139

0

0

-139

0

0

0

0

35.579

46

0

35.625

Afname uit hoofde van daling van de bedrijfswaarde/ marktwaarde

0

0

0

0

Herclassificaties/herkwalificaties

0

0

0

0

Stand per 31 december 2013

164.462

465

0

164.927

Het verloop van het niet-gerealiseerde groepsvermogen is als volgt:

Realisatie uit hoofde van verkoop Realisatie uit hoofde van sloop Toename uit hoofde van stijging van de bedrijfswaarde/ marktwaarde


62

INHOUDSOPGAVE

8. Egalisatierekening Het verloop gedurende het boekjaar is als volgt:

2013 €

2012 €

534

551

21

22

Vrijval ten gunste van de exploitatie

-37

-39


518

534

Boekwaarde per 1 januari Mutaties

De egalisatiereserve is per 31-12-2009 gevormd i.v.m. afkoop van een exploitatiebijdrage Beschikking geldelijke steun huurwoningen 1975 inzake 16 bejaardenwoningen te Wolphaartsdijk PMC 180070.

9. Voorzieningen 9.1 Voorziening onrendabele investeringen en herstructureringen Het verloop van de post voorziening onrendabele investeringen en herstructureringen is als volgt:

2013 €

2012 €


0

428

Mutaties

0

-428


0

0

2013 €

2012 €


4

9

Dotaties

0

0

Onttrekkingen: tijdelijke verschillen geldleningen

-4

-5

Vrijval: opheffing fiscale onderhoudsvoorziening

0

0

Oprenting en verandering disconteringsvoet

0

0


0

4

9.2 Voorziening latente belastingverplichtingen Het verloop van de post voorziening latente belastingverplichtingen is als volgt:

Deze voorziening is in 2008 gevormd ten behoeve van de latente belastingverplichtingen voortvloeiende uit de Vpb-plicht ingaande 01-01-2008. De passieve latentie rekening houdend met tijdelijke verschillen tussen de waardering van de leningen in de jaarrekening en de fiscale waardering daarvan bedraagt per 31-12-2013 nihil. 9.3 Overige voorzieningen Voorziening loopbaanontwikkelingsbudget Het verloop van de post voorziening loopbaanontwikkelingsbudget is als volgt: Boekwaarde per 1 januari Mutaties Boekwaarde per 31 december

2013 €

2012 €

267

264

-5

2

262

267

In de CAO woondiensten zijn vanaf 2010 afspraken gemaakt over een loopbaanontwikkelingsbudget. De hoogte hiervan wordt bepaald door drie factoren: Het moment van in dienst treden; het aantal dienstjaren en het aantal uren van het dienstverband. De voorziening is gevormd voor de jaren 2010 t/m 2014.


63

INHOUDSOPGAVE Voorziening jubileumuitkeringen Het verloop van de post voorziening jubileumuitkeringen is als volgt: Boekwaarde per 1 januari Mutaties Boekwaarde per 31 december

2013 €

2012 €

99

102

0

-4

99

99

De voorziening is in 2010 gevormd en heeft betrekking op in de toekomst uit te betalen jubileumuitkeringen bij 12,5 , 25 en 40 jaar dienstverband. De voorziening is opgenomen op basis van netto contante waarde met een kansberekening van het kunnen bereiken van deze jubilea.

9.4 Voorziening materiële vaste activa met negatieve bedrijfswaarde Het verloop van de post voorziening materiële vaste activa met negatieve bedrijfswaarde is als volgt: Boekwaarde per 1 januari Mutaties Boekwaarde per 31 december

2013 €

2012 €

1.197

6.274

359

-5.077

1.555

1.197

Deze voorziening is gevormd voor complexen met een negatieve bedrijfswaarde. Van ons sociaal vastgoed hebben zeven complexen een negatieve bedrijfswaarde. Deze voorziening materiële vaste activa met negatieve bedrijfswaarde is overwegend langlopend.

10. Langlopende schulden 10.1 Schulden/leningen kredietinstellingen Het verloop van de post schulden/leningen overheid schulden/leningen kredietinstellingen voor leningen van RWS is als volgt:

2013 €

2012 €

201.978

189.118

15.309

30.000

Af: aflossingen

-14.560

-17.140


202.727

201.978

Overheveling naar kortlopende schulden

-14.384

-14.560

188.344

187.418

Boekwaarde per 1 januari Bij: nieuwe leningen


64

INHOUDSOPGAVE Rente- en kasstroomrisico Hierna is de leningportefeuille uitgesplitst naar rentepercentage en naar resterende looptijd. Rentepercentages

€

Roll over

42.000

0% - 1%

7.998

2% - 3%

11.476

3% - 4%

Renteherzieningperiode

€ 39.500

€

< 1 jaar (kortlopend)

14.384

6.894

van 1 tot 5 jaar

51.161

van 1 tot 5 jaar

46.689

van 5 tot 10 jaar

91.548

70.719

van 5 tot 10 jaar

82.907

van 10 tot 15 jaar

0

4% - 5%

70.534

> 10 jaar

26.738

van 15 tot 20 jaar

12.184

5% - 6%

0

> 20 jaar

33.450

> 6%

0

van 1 tot 6 maanden

Resterende looptijd

van 6 maanden tot 1jaar

202.727

202.727

202.727

Voor een bedrag van € 13.000.000 (2012: € 13.000.000) hebben de langlopende schulden betrekking op financieringen van deelnemingen waarin RWS invloed van betekenis kan uitoefenen. Het bedrag is opgebouwd uit een lening van € 5.000.000 voor financiering van de deelneming in CV Cité en € 8.000.000 voor Centrada. WSW-obligoverplichting Per 31 december 2013 heeft RWS een obligoverplichting jegens WSW ten bedrage van € 6.080.162 (31-12-2012: € 5.654.000) uit hoofde van een door WSW verstrekte borgstelling. 10.2 Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden (VOV) De terugkoopverplichting woningen VOV betreft de terugkoopverplichting van onroerende zaken die onder een regeling Verkoop onder Voorwaarden zijn overgedragen aan derden. De terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd en getoetst aan de bij overdracht ontstane verplichting. Bij de jaarlijkse toetsing van de terugkoopverplichting wordt rekening gehouden met de waardeontwikkelingen van onroerende zaken en specifieke contractvoorwaarden met derden. 2013 €

2012 €

13.169

12.670

0

0

13.169

12.670

0

0

Afwaarderingen

-185

-729

Saldo mutaties

-185

-729

31 december

12.984

11.941

0

0

Vermeerderingen/verminderingen

127

1.228


13.111

13.169

De samenstelling en het verloop is als volgt: 1 januari Terugkoopverplichting ontstaan bij overdracht Vermeerderingen/verminderingen Boekwaarde per 1 januari Mutaties Opwaarderingen

Terugkoopverplichting ontstaan bij overdracht


65

INHOUDSOPGAVE Groene Kruisstraat 3, Wolphaartsdijk

105

107

87

89

122

124

95

97

Ribesstraat 8, Colijnsplaat

114

116

De Weitjes 4 en 10, Geersdijk

229

234

Akkerdistelstraat 27,29,33,39 en 41, Goes

696

702

Havikskruid 2,6,8,12 en 20, Kapelle

645

652

Mastgat 1, 3, 5 en 7, Kortgene

472

501

E. Flipsepad 57, Wissenkerke

119

122

Zuidelijke Achterweg 24 en 26, Wemeldinge

269

274

Van Heestraat 19b, 19c, 19d en 19e, Kamperland

460

473

Bewestenwege 9 t/m 17, ’s-Heer Arendskerke

691

700

Middenstraat 3, 5 en 7, Wissenkerke

322

325

Kennedylaan 9 appartementen, Goes

1.228

1.212

Kolveniershof 20 app. Stadsveste, Goes

2.512

2.439

990

1.007

3.955

3.998

13.111

13.169

2013 €

2012 €

914

883

18

17

2

3

934

914

Villa Novastraat 6, Wolphaartsdijk Papeweg 47, Wolphaartsdijk Van der Baanstraat 21, Wolphaartsdijk

Krullevaar en Stampertjes 8 woningen Zuidhoek, Kapelle Goese Schans, 25 woningen

10.3 Overige schulden Waarborgsommen Het verloop van de waarborgsommen is als volgt: Boekwaarde per 1 januari Mutaties Rente waarborgsommen Boekwaarde per 31 december

De waarborgsommen worden geheven uit hoofde van met huurders afgesloten huurovereenkomsten. Het rentepercentage bedraagt 1,4% (2012: 2,2%). De waarborgsommen inclusief de rente wordt bij beëindiging van de huurovereenkomst verrekend.

11. Kortlopende schulden 2013 €

2012 €

17.790

18.775

11.2 Schulden aan leveranciers

2.958

3.538

11.3 Belastingen en premies sociale verzekeringen

2.430

437

145

140

3.979

4.256

27.302

27.147

11.1 Schulden aan kredietinstellingen

11.4 Overige schulden 11.5 Overlopende passiva Totaal kortlopende schulden


66

INHOUDSOPGAVE 11.1 Schulden aan kredietinstellingen

Kortlopend deel van de langlopende schulden Rekening-courant BNG Kasgeldlening BNG Financiering projecten niet-deab Totaal schulden aan kredietinstellingen

2013 €

2012 €

14.384

14.560

444

2.711

0

0

2.962

1.504

17.790

18.775

RWS heeft in 2002 een ‘overeenkomst voor financiële dienstverlening’ gesloten met de NV Bank Nederlandse Gemeenten (BNG). Deze financieringsovereenkomst voor uitoefening van de normale bedrijfsvoering is per 1 januari 2011 gewijzigd en uitgebreid tot een krediet in rekening-courant tot maximaal € 7,5 miljoen en een aanvullende kasgeldfaciliteit van maximaal € 5 miljoen. 11.2 Schulden aan leveranciers 2013 €

2012 €

2.958

3.538

2013 €

2012 €

199

180

Omzetbelasting

1.100

239

Vennootschapsbelasting

1.131

19

Totaal belastingen en premies sociale verzekeringen

2.430

437


11.3 Belastingen en premies sociale verzekeringen Het saldo te betalen belastingen en premies sociale verzekeringen kan als volgt worden gespecificeerd:


De verschuldigde vennootschapsbelasting € 1,1 miljoen is gebaseerd op de huidig bekende feiten en omstandigheden. Vanwege de onzekerheid hierover is in de becijfering en beoordeling van de fiscale positie nog geen rekening gehouden met een eventuele fiscale optimalisatie. Deze optimalisatie zal bij de aangifte vennootschapsbelasting plaatsvinden. 11.4 Overige schulden

Totaal overige schulden

2013 €

2012 €

145

140

2013 €

2012 €

3.822

4.110

10

82

148

64

3.979

4.256

11.5 Overlopende passiva De post overlopende passiva is als volgt samengesteld:

Niet vervallen rente Nog te verrekenen servicekosten Overige overlopende passiva Totaal overlopende passiva


67

INHOUDSOPGAVE Financiële instrumenten RWS maakt gebruik van derivaten om het rente- en kasstroomrisico af te dekken. Voor de verwerking, waardering en resultaatbepaling, past RWS met betrekking tot deze derivaten (hedge-instrumenten) kostprijshedgeaccounting toe. De marktwaarde van de derivaten is per 31-12-2013: € 6.114.152 negatief (31-12-2012: € 8.257.643 negatief). In 2013 wordt in tegenstelling tot 2012 uitsluitend de marktwaarden van op zichzelf staande (losse) derivatencontracten weergegeven. De basisrenteleningen worden niet meer meegeteld aangezien ze niet onderhevig zijn aan tussentijdse marktwaardeverrekeningen. (conform CFV stresstest derivaten per 31-12-2013). Doelstellingen risicobeheer In het treasurystatuut van Woningcorporatie RWS staan de kaders benoemd omtrent het beheersen van risico’s. De financiële instrumenten voldoen aan de kaders genoemd in een aanvullende toelichting op het treasurystatuut. In het statuut is het gebruik van afschermende instrumenten toegestaan ter beheersing van het renterisico op zekere kasstromen en de instrumenten zijn defensief van aard. De volgende eisen worden gesteld ten aanzien van het gebruik van derivaten: • De leden van de treasurycommissie dienen voldoende kennis van zaken te hebben.Tevens moet RWS beschikken over beheersingsstructuren en administratieve systemen, die de risico’s van financiele derivaten monitoren en beheersen. • Derivaten mogen slechts gebruikt worden om bepaalde risico’s, zoals beleggings-, rente- en financieringsrisico’s af te dekken;

• Derivaten moeten voldoen aan de richtlijnen van het WSW en de beleidsregels derivaten opgesteld door het ministerie van BZK. • Slechts een beperkt aantal soorten derivaten is toegestaan, dit zijn forward fixeren, Payer Swaps en Caps; • Voor het gebruik van derivaten dient te allen tijde en direct (voordat het contract aangegaan wordt) goedkeuring te worden gevraagd aan het bestuur inclusief een motivatie, waarom een derivaat wordt gebruikt; • Het verkopen van financiele derivaten anders dan het sluiten van derivatenposities is niet toegestaan. Hedge-strategie De hedge-strategie is het risico van wijzigingen in de rente afdekken met derivaten. Type hedge Kostprijshedge-accounting op basis van individuele leningen. Kostprijshedge-accounting wordt toegepast op basis van de aansluiting van de kritische kenmerken van de instrumenten met de financieringen. Deze kenmerken zijn terug te vinden in de originele contracten. Afgedekte positie RWS dekt de variabiliteit in kasstromen voortvloeiende uit toekomstige rentebetalingen gerelateerd aan huidige leningen af. Hierbij worden de kasstromen van de rentebetalingen van de afgesloten leningen afgedekt. Hedge-instrumenten RWS maakt gebruik van 7 rentederivaten om toekomstige kasstromen gerelateerd aan rentebetalingen van huidige leningen af te dekken.

Overzicht Swaps Aantal

Startdatum

Einddatum

Rente

1 (BNG)

2-11-2007

2-11-2017

4,315%

€

5.000.000,00

2 (BNG)

2-4-2009

3-4-2017

4,738%

€

5.000.000,00

3 (BNG)

2-11-2009

2-11-2018

4,828%

€

5.000.000,00

4 (RABO)

4-8-2010

4-8-2019

4,355%

€

5.000.000,00

5 (RABO)

1-3-2011

1-3-2015

3,626%

€

6.000.000,00

6 (ABN)

3-10-2011

1-10-2020

4,145%

€

6.000.000,00

7 (RABO)

1-10-2012

1-10-2020

3,590%

€ 10.000.000,00

Nominaal

€ 42.000.000,00

RWS maakt gebruik van 1 cap om toekomstige kasstromen gerelateerd aan rentebetalingen van huidige leningen af te dekken. Overzicht Cap Aantal

Startdatum

Einddatum

Rente

1 (BNG)

2-6-2009

2-6-2014

4,000%

Nominaal €

6.000.000,00


68

INHOUDSOPGAVE Accounting Het hedging-instrument en de hedged items onderliggend aan de af te dekken rentebetalingen worden tegen kostprijs op de balans opgenomen en gewaardeerd. Hedge-ineffectiviteit wordt in de winst-en-verliesrekening verwerkt. Kostprijs van de hedge bedraagt nihil, en er is geen sprake van Hedge-ineffectiviteit. Algemeen De belangrijkste financiële risico’s waaraan de groep onderhevig is zijn het marktrisico, valutarisico, het renterisico, het kredietrisico en het liquiditeitsrisico. Het financiële beleid van RWS is erop gericht om op de korte termijn de effecten van koers- en renteschommelingen op het resultaat te beperken en om op lange termijn de marktwisselkoersen en marktrentes te volgen. RWS maakt gebruik van financiële derivaten om de financiële risico’s die verbonden zijn aan bedrijfsactiviteiten te beheersen. RWS neemt met financiële derivaten geen speculatieve posities in. Ten aanzien van de overeenkomst financiële derivaten vragen enkele financiele instellingen een aanvullende zekerheid vanwege de negatieve marktwaarde in de vorm van (rentedragend) deposito. RWS heeft bij de financiële instellingen waarbij de swaps zijn afgesloten enkel bij de Rabobank een zogenaamde marginverplichting. Bij overschrijding van het “afgesproken bedrag” kan een depotstorting worden verlangd. Per 31-12-2013 is het afgesproken bedrag hoger dan de negatieve marktwaarde op de Swap. Navraag bij de Rabobank leert dat overschrijding niet leidt tot het vragen van zekerheden, maar aanpassing van het “afgesproken bedrag”. Uit de stresstest derivaten per 31-12-2013 is gebleken dat bij een rentedaling van 2%-punt het afgesproken bedrag wordt overschreden. RWS is hierbij genoodzaakt om een liquiditeitsbuffer aan te houden à € 960.000,- met behulp van onze kredietfaciliteit.

Marktrisico RWS beheerst het marktrisico door stratificatie aan te brengen in de portefeuille en limieten te stellen. Valutarisico RWS voert alleen transacties in euro’s (€) uit en loopt geen valutarisico. Renterisico RWS loopt renterisico over de rentedragende vorderingen (met name onder financiële vaste activa) en rentedragende langlopende en kortlopende schulden. Voor vorderingen en schulden met variabele renteafspraken loopt de woningcorporatie risico ten aanzien van toekomstige kasstromen. Met betrekking tot vastrentende vorderingen en schulden loopt RWS risico’s over de marktwaarde. Kredietrisico Het gaat hierbij om het risico dat financiële instellingen niet aan hun contractuele verplichtingen kunnen voldoen. Door het spreiden van transacties over verschillende financiële instellingen wordt getracht dit risico te beperken. Verder dienen de financiële instellingen te voldoen aan kredietwaardigheidseisen (rating). Dit is opgenomen in het treasurystatuut. De hoogte van het kredietrisico is afhankelijk van de grootte van het bedrag aan te ontvangen rente op de derivaten en de marktwaarde van de derivaten. Liquiditeitsrisico Het gaat hierbij om het risico dat over onvoldoende middelen wordt beschikt om aan de directe verplichtingen te kunnen voldoen. Dit geldt voor alle verplichtingen van RWS en haar tegenpartijen, ongeacht of dit nu crediteuren of financiële instellingen zijn. RWS heeft op verschillende manieren gewaarborgd dat zij altijd aan haar verplichtingen kan voldoen.

Reële waarde per categorie financiële derivaten: Swaps

Aantal

Nominaal x € 1.000,-

Marktwaarde 2013 x € 1.000,-


1 (BNG)

€ 5.000

€ -686

€ -911

2 (BNG)

€ 5.000

€ -825

€ -1.187

3 (BNG)

€ 5.000

€ -920

€ -1.058

4 (RABO)

€ 5.000

€ -926

€ -1.184

5 (RABO)

€ 6.000

€ -396

€ -581

6 (ABN)

€ 6.000

€ -1.024

€ -1.335

7 (RABO)

€ 10.000

€ -1.336

€ -1.797

€ 42.000

€ -6.114

€ -8.258


69

INHOUDSOPGAVE Aantal


Marktwaarde 2013 afslag -1% x € 1.000,-


1 (BNG)

€ 5.000

€ -891

€ -1.106

2 (BNG)

€ 5.000

€ -991

€ -1.164

3 (BNG)

€ 5.000

€ -1.185

€ -1.465

4 (RABO)

€ 5.000

€ -1.230

€ -1.555

5 (RABO)

€ 6.000

€ -460

€ -525

6 (ABN)

€ 6.000

€ -1.449

€ -1.908

7 (RABO)

€ 10.000

€ -2.030

€ -2.780

€ 42.000

€ -8.236

€ -10.502

Basisrentelening (toelichting obv CFV) RWS maakt gebruik van een zogenaamde basisrentelening. Vanuit de stresstest derivaten is gebleken dat de basisrenteleningen niet meer vallen onder de derivatenbeleidsregels. De nominale waarde van de basisrentelening bedraagt: Aantal

Startdatum

Einddatum

Rente

Nominaal

1 x Basisrentelening

1-6-2011

1-6-2061

3,68%

€ 11.000.000

Caps Aantal

Marktwaarde 2013

Martkwaarde 2012

1 (BNG)

€-

€-

Niet in de geconsolideerde balans opgenomen rechten en verplichtingen Garanties en borgstelling Voor het project 44 appartementen Erasmuspark te Goes heeft RWS een afbouwgarantie afgegeven. De impact van deze garantiestelling is per balansdatum is als volgt: 5 appartementen heeft RWS gekocht, 4 appartementen zijn particulier verkocht en 35 appartementen staan nog minimaal t/m 3e kwartaal 2014 in de verkoop. Aansprakelijkheid bij een fiscale eenheid RWS heeft met de RWS Participaties BV, RWS Goese Schans BV en RWS Diensverlening BV een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting gevormd. Aankopen en investeringen Onderstaande nieuwbouprojecten zijn per 31 december 2013 in uitvoering via R.O.M. Projecten BV. De hieruit voortvloeiende verplichting bedraagt: Stichtingskosten

Ontv. Termijnen

Verplichting

Locatie 10 A, Goes

5.652

4.856

796

Mannee Lokatie A

2.557

2.434

123

Zuidhoek Fase 2

1.908

879

1.029

10.117

8.169

1.948

Totaal

Overig RWS heeft een systeem ontwikkeld om trouwe en goede huurders te belonen met voordeelpunten. De maximale latente verplichting per 31-12-2013 bedraagt € 443.000,-. De werkelijke uitgaven worden verantwoord ten laste van de W&V-rekening onder de post overige bedrijfslasten.


70

INHOUDSOPGAVE Goese Schans Partijen in GEM Goese Schans CV en VOF Goese Schans en BNG Bank hebben in 2013 overleg gevoerd over het nakomen van verplichtingen uit de Samenwerkingsovereenkomst Goese Schans (SOK). Daarbij hebben deze partijen ook zelfstandig de nodige juridische (vervolg)stappen genomen uit oogpunt van risico- en schadebeperking. RWS heeft in dit verband als VOF-partij claims voor grondafname ontvangen tot maximaal 37 miljoen op basis van de oorspronkelijke SOK. Deze claims zijn juridisch weerlegd. Hier tegenover heeft de GEM ook terugname van ingebrachte kavels gevorderd bij één van de GEM-partijen, ook deze claim wordt juridisch bestreden. Ook zijn in 2013 scenario’s verkend voor een mogelijke doorstart van Goese Schans in deelgebieden bij ontbinding van de bestaande SOK. Dit overleg wordt in 2014 nog steeds gevoerd.

Toelichting op de onderscheiden posten van de geconsolideerde winst-en-verliesrekening 12. Huuropbrengsten 2013 €

2012 €

33.953

32.196

1.594

1.013

35.547

33.208

Af: huurderving wegens leegstand

-608

-448

Af: huurderving wegens oninbaarheid

-130

-54

34.809

32.706

891

712

0

0

891

712

-94

-139

0

0

-796

573

35.605

33.279

2013 €

2012 €

1.019

801

160

150

Tuin-Onderhouds-Abonnement

12

10

Glasscahde/rioolontstoppingen

239

225

0

0

1.431

1.186

-36

-17

1.395

1.168

Huuropbrengsten sociaal vastgoed in exploitatie Woningen en woongebouwen Onroerende zaken, niet zijnde woningen

Subtotaal huuropbrengsten sociaal vastgoed in exploitatie Huuropbrengsten commercieel vastgoed in exploitatie Woningen en woongebouwen Onroerende zaken, niet zijnde woningen

Af: huurderving wegens leegstand Af: huurderving wegens oninbaarheid Subtotaal huuropbrengsten commercieel vastgoed in exploitatie Totaal huuropbrengsten

13. Opbrengsten servicecontracten Overige goederen, leveringen en diensten Huurders-Onderhouds-Abonnement

Contributies

Af: Opbrengstenderving wegens leegstand Totaal opbrengsten servicecontracten


71

INHOUDSOPGAVE

14. Overheidsbijdragen 2013 €

2012 €

1

1

Vrijval egalisatierekening BWS-subsidies

37

39

Totaal overheidsbijdragen

38

40

2013 €

2012 €

Vrijval egalisatierekening rijksbijdragen

15. Nettoverkoopresultaat vastgoedportefeuille Nettoverkoopresultaat vastgoedportefeuille betreft het resultaat/de opbrengsten uit verkopen van bestaand bezit sociaal en commercieel vastgoed aan derden en de opbrengst uit verkochte nieuwbouwwoningen en is als volgt te specificeren:

Sociaal vastgoed in exploitatie Opbrengst verkopen bestaand bezit

1.310

1.257

Af: direct toerekenbare kosten

-69

-32

Af: bedrijfswaarde

-396

-661

Verkoopresultaat bestaand bezit

845

564

Mutatie terugkoopverplichting verkoop onder voorwaarden

0

0

Totaal verkoopresultaat onroerende zaken bestaand bezit sociaal vastgoed in exploitatie

845

564

16. Overige waardeveranderingen immateriële vaste activa en vastgoedportefeuille Waardeveranderingen: Resultaat V.O.V. koopgarantwoningen bestaand bezit 2013 €

2012 €

Resultaat KG Kennedylaan

0

100

Resultaat KG Krullevaar

0

1

Resultaat KG Goese Schans

0

54

0

154


72

INHOUDSOPGAVE

17. Overige bedrijfsopbrengsten 2013 €

2012 €

4

6

22

20

110

59

0

0

17

17

0

0

59

59

7

8

Doorberekende kosten VvE’s

139

137

Dekking magazijnkosten (17% van materiaalverbruik)

119

113

Doorberekende admin. kosten en toez.kosten glasschade/rioolonstoppingen

21

20

Doorberekende toezichtskosten investeringen vastgoed

74

74

Doorberekende admin. kosten Huurders-Onderhouds-Abonnement

11

11

0

0

Doorberekende kosten keukenplus incl. resultaat

10

35

Doorberekende verzekeringszaken

13

5

1

14

Diversen

599

401

Belastingdienst pro rata BTW

434

0

Mutaties voorziening loopbaanontwikkelingsbudget

0

0

Mutaties voorziening jubileumuitkeringen

0

4

1.536

1.401

0

20

225

0

3.401

2.403

2013 €

2012 €

9.207

10.352

0

0

707

781

2

2

9.916

11.135

0

0

9.916

11.135

Beheerdiensten Vergoeding admin. kosten en toezichtskosten beheerswoningen Afsluiten huurcontracten Inschrijving woningzoekenden Vergoeding admin. kosten incasso Vergoeding admin. kosten leveringen en diensten Doorberekende voorbereidingskosten projecten Doorberekende apparaatskosten derden Doorberekende voorbereidings- en toezichtskosten WMO

Doorberekende admin. kosten Tuin-Onderhouds-Abonnement

Diverse doorberekeningen Overige bedrijfsopbrengsten

Doorberekende uren interne aannemerij Diversen HSHB Diversen RWS Dienstverlening BV (WKO) Totaal overige bedrijfsopbrengsten

18. Afschrijvingen (im)materiële vaste activa en vastgoedportefeuille Sociaal vastgoed in exploitatie Commercieel vastgoed in exploitatie Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie Leveringen en diensten Materiële vaste activa Vrijval overlopende passiefpost inzake (overheids)subsidies Totaal afschrijvingen op (im)materiële vaste activa en vastgoedportefeuille


73

INHOUDSOPGAVE

19. Overige waardeveranderingen van (im)materiële vaste activa en vastgoedportefeuille 2013 €

2012 €

-9

0

- 8.246

0

24

1.882

Waardevermindering onroerende zaken VOV

218

944

Mutatie voorziening negatieve bedrijfswaarde

359

0

ORT MVA in ontwikkeling

71

0

Afwaardering project Kattendijke/Huyssenstraat

55

0

Afwaardering Mannee BIM

228

0

Overige Afwaardering voorraad

173

0

-7.127

2.826

Waardeverandering commercieel vastgoed Terugname waardevermindering sociaal vastgoed Waardeverandering Materiële Vaste Activa

Totaal overige waardeveranderingen van (im)materiële vaste activa en vastgoedportefeuille

Waardeverandering commercieel vastgoed betreft de positieve wijziging in de marktwaarde van het commercieel vastgoed. Terugname van de waardevermindering sociaal vastgoed: Er heeft een terugname plaatsgevonden van eerdere afwaarderingen van de historische boekwaarde naar lagere bedrijfswaarde op PMC niveau welke is verwerkt in de stelselwijziging per 1-1-2013. Als gevolg van een stijging van de bedrijfwaarde 2013 ten opzichte van 2012 heeft een terugname plaatsgevonden ter hoogte van 8,2 mln. Waardeverminderingen materiële vaste activa: Verkoopverlies V.O.V. 2013 €

2012 €

0

1

11

0

Resultaat KG Middenstraat 3,7

0

13

Resultaat KG Kolveniershof Stadsveste

0

67

13

0

Waardeverandering Erasmuspark

0

1.800

Afronding

0

1

24

1.882

2013 €

2012 €

Erfpacht gemeente Goes

0

0

Totaal erfpacht

0

0

2013 €

2012 €

3.778

3.663

Sociale lasten

532

525

Pensioenlasten

678

654

4.988

4.842

Resultaat KG Akkerdistelstraat 41 Resultaat KG Mastgat 1

Resultaat KG Kennedylaan 2-07 en 2-11

Totaal waardeverminderingen materiële vaste activa

20. Erfpacht

21. 22. 23. Lonen, salarissen, sociale lasten en pensioenlasten Lonen en salarissen

Totaal lonen, salarissen, sociale lasten en pensioenlasten

Het gemiddeld aantal bij RWS werkzame werknemers, berekend op fulltimebasis bedroeg: 80


74

INHOUDSOPGAVE

24. Onderhoudslasten 2013 €

2012 €

7.003

6.249

829

1.152

Klachtenonderhoud

1.284

1.125

Contractonderhoud

417

429

Overig/onvoorzien onderhoud

123

270

9.656

9.226

2013 €

2012 €

13

22

Leefbaarheid (cyclisch)

328

277

Totaal leefbaarheid

341

300

2013 €

2012 €

Overige goederen, leveringen en diensten

888

793

Huurders-Onderhouds-Abonnement

144

160


13

12

Glasschade/rioolontstoppingen

195

200

1.239

1.164

Planmatig onderhoud Mutatieonderhoud

Totaal onderhoudslasten

25. Leefbaarheid De leefbaarheidskosten zijn te verdelen in niet cyclisch en cyclisch:

Leefbaarheid (niet cyclisch)

26. Lasten servicecontracten

Totaal servicecontracten


75

INHOUDSOPGAVE

27. Overige bedrijfslasten 2013 €

2012 €

2.048

2.255

Automatiseringskosten

506

532

Huisvestigingskosten

243

215

81

90

201

208

3.080

3.300

1.789

1.732

122

0

1.444

0

Verzekeringen

93

98

Contributie

55

56

3.501

1.886

Kosten leegstand

58

46

Incassokosten

18

32

Kosten woonduurbeloning

48

53

Voorziening loopbaanontwikkelingstraject

3

20

Voorziening jubileumuitkeringen

0

0

Bijdrage Centraal fonds

0

112

24

18

Kosten bijdrage huurwoningen in VvE’s

360

298

Kosten St. Vrienden van Erasmuspark

82

0

Diverse bedrijfslasten

373

228

Subtotaal overige bedrijfslasten

966

808

7.547

5.993

Beheerkosten: Algemene beheersen administratiekosten

Overige personeelskosten Overige beheerskosten Subtotaal beheerskosten Heffingen: Belastingen Verhuurdersheffing Saneringsheffing

Subtotaal heffingen Overige bedrijfslasten:

Verhuur- en marketingskosten

Totaal overige bedrijfskosten


76

INHOUDSOPGAVE Honorarium externe accountant en de accountantsorganisatie 2013

Deloitte Accountants €

Overig €

Totaal €

Controle van de jaarrekening

70

0

70

Andere controleopdrachten

0

0

0

Fiscale adviesdiensten

92

0

92

Andere niet-controlediensten

11

0

11

174

0

174


Overig €

Totaal €


48

0

48


24

0

24


79

0

79

1

0

1

152

0

152

2012


Bovenstaande bedragen betreffen de daadwerkelijke betaalde bedragen in het betreffende jaar.

28. Gerealiseerde herwaardering 2013 €

2012 €

4.112

4.841

139

313

4.251

5.154

2013 €

2012 €

Waardeveranderingen Cité

102

3.372

Waardeverandering HSHB

0

44

-1.197

0

0

428

-13

-1.138

-2

-2.500

-13

0

-174

-707

185

729

-1.112

228

Gerealiseerde herwaardering door afschrijving Gerealiseerde herwaardering door verkopen Totaal gerealiseerde herwaardering

29. Financiële baten en lasten Waardeveranderingen van financiële vaste activa, van effecten en van verplichtingen

Afwaardering WIF Waardeveranderingen voorziening Goese Schans, 25 koopg.won. Voorzien RWS Goese Schans Voorzien RWS Participaties Waardeveranderingen van terugkoopverplichtingen voorraad Voorzien onderhanden projecten Marsaki Goese Schans Waardeveranderingen van terugkoopverplichtingen Totaal waardeveranderingen van financiële vaste activa en effecten


77

INHOUDSOPGAVE Opbrengsten van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten 2013 €

2012 €

Renteopbrengsten leningen

253

142

Totaal opbrengsten van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten

253

142

2013 €

2012 €

Overige rentebaten

40

102

Totaal andere rentebaten en soortgelijke opbrengsten

40

102

2013 €

2012 €

Rentelasten leningen overheid en kredietinstellingen

-6.472

-6.879

Rentelasten derivaten

-1.681

-1.346

-49

-59

-8.202

-8.294

2013 €

2012 €

2012

0

5

2013

4

0

4

5

2012

19

-19

2013

-1.131

0

-51

-56

-1.163

-74

-1.160

-70

Andere rentebaten en soortgelijke opbrengsten

Rentelasten en soortgelijke kosten

Overige rentelasten Totaal rentelasten en soortgelijke kosten

30. Belastingenresultaat uit gewone bedrijfsuitoefening Latente vennootschapsbelasting (baten)

Acute vennootschapsbelasting (lasten)

Mutatie van de contante waarde van de actieve latentie Vpb ivm verschil bedrijfsec. waarde versus fiscale waarde (disagio)

Totaal belastingenresultaat uit gewone bedrijfsuitoefening

De verschuldigde vennootschapsbelasting € 1,1 miljoen is gebaseerd op de huidig bekende feiten en omstandigheden. Vanwege de onzekerheid hierover is in de becijfering en beoordeling van de fiscale positie nog geen rekening gehouden met een eventuele fiscale optimalisatie. Deze optimalisatie zal bij de aangifte vennootschapsbelasting plaatsvinden.


78

INHOUDSOPGAVE Aansluiting commercieel en fiscaal resultaat:

2013 €

Commercieel resultaat voor vennootschapsbelasting

9.954

Af: Correctie verkoopresultaat vastgoedportefeuille

-926

Correctie waardeveranderingen fin. vaste activa en effecten

-369

Correctie overige bedrijfsopbrengsten

-224

Correctie gerealiseerde herwaardering

-4.251

Correctie te verrekenen verliezen voorgaande jaren

-971

Overige waarderverandering ivm stelselwijziging bedrijfswaarde

-8.132

Bij: Correctie afschrijvingen (geen fiscale kosten)

7.366

Correctie financiële baten en lasten

14

Resultaat deelneming

126

Correctie overige bedrijfslasten

1.979

Totaal

4.566

31. Resultaat deelnemingen 2013 €

2012 €

-1

-2

-55

19

Resultaat deelneming R.O.M. Projecten BV

-683

86

Totaal resultaat deelnemingen

-739

103

Resultaat deelneming Ontwikkelcombinatie Goese Schans VOF Resultaat deelneming PMB Marsaki BV

Toelichting op de onderscheiden posten van het geconsolideerd kasstroomoverzicht Toelichting op kasstromen Onder de investeringen in materiële vaste activa zijn alleen de investeringen opgenomen waarvoor in 2012 geldmiddelen zijn opgeofferd. De totale investeringen van € 11.528.000 kan volledig worden aangemerkt als investeringen voor uitbreiding en verbetering van materiële vaste activa. Samenstelling geldmiddelen € Liquide middelen per 31 december 2012 Effecten per 31 december 2012

1.736 0

Geldmiddelen per 31 december 2012

1.736

Balansmutatie geldmiddelen in 2013

-1.196

Liquide middelen per 31 december 2013 Effecten per 31 december 2013

540 0


540

De per 31 december 2013 aanwezige geldmiddelen zijn vrij beschikbaar.


79

INHOUDSOPGAVE Overige toelichtingen Bezoldiging van (voormalige) bestuurders en commissarissen Voor de bezoldiging van de bestuurder van de woningcorporatie kwam in 2013 een bedrag van € 175.822 (2012: € 173.475) ten laste van de woningcorporatie en haar dochter- of groepsmaatschappijen. Voor de bezoldiging van commissarissen van de woningcorporatie kwam in 2013 een bedrag van € 75.136 (2012: € 64.905) ten laste van de woningcorporatie en haar dochter- of groepsmaatschappijen. De bezoldiging van de bestuurder omvat: • periodiek betaalde beloningen (zoals salaris, doorbetaling bij vakantie en ziekte, sociale lasten en vakantiegeld); De bezoldiging van de bestuurders van de woningcorporatie is als volgt: 2013 €

2012 €

M. Sas

M. Sas

128.546

129.246

Pensioenkosten

29.889

29.114

Vergoedingen en werkgeverslasten

17.387

15.115

175.822

173.475

directeur bestuurder


t/m 2016

t/m 2016

36 uur p/ week

36 uur p/ week

Naam Periodiek betaalde beloning

Functie Duur van het dienstverband Omvang dienstverband

Het aanpassen van de bezoldiging van de bestuurder is de uitkomst van overleg tussen de bestuurder en de Remuneratiecommissie van de Raad van Commissarissen. Voor verdere toelichting zie Governance verslag Raad van Commissarissen. De bezoldiging van de commissarissen van de woningcorporatie is als volgt: Bezoldiging als lid van de Raad Naam

2013 €

2012 €

15.953

15.747

6.245

12.236

F.A.M. te Braake

10.006

10.516

L. Snoodijk

10.781

10.560

J. Roose

10.781

10.516

R.J. Kohsiek

11.116

5.329


5.003

0

B.J. Feijtel

5.251

0

75.136

64.905

W. van Eijk G.A. Mulders


80

INHOUDSOPGAVE Naam

Functie

Periode actief

Voorzitter

2002 t/m 2014

F.A.M. te Braake

Lid

2003 t/m 2014

L. Snoodijk

Lid

2011 t/m 2015

J. Roose

Lid

2011 t/m 2015

R.J. Kohsiek

Lid

2012 t/m 2016


Lid

2013 t/m 2017

B.J. Feijtel

Lid

2013 t/m 2017

W. van Eijk

Verantwoording WNT De Wet normering bezoldiging topfunctionarissen (WNT) is op 6 december 2011 door de Tweede Kamer aangenomen en is met ingang van 1 januari 2013 in werking getreden. De WNT kent een openbaarmakingsregime en een maximale bezoldigingsnorm. Hieronder vindt de verantwoording plaats overeenkomstig de eisen uit de WNT. 2013 €

2013 €

M. Sas

A.de Waard

€ 128.546

€ 97.354

€ 17.387

€ 12.015

€0

€0

€ 29.889

€ 23.292

€0

€0

€ 175.822

€ 132.661

€ 228.599

€ 228.599


plv directeur bestuurder tot 1 mei 2013

onbepaalde tijd

onbepaalde tijd

36 uur per week

36 uur per week

Naam Beloning Door werkgever betaalde SV-premies Belastbare kostenvergoedingen Voorzieningen betaalbaar op termijn Beëindigingsuitkeringen

WNT-norm Functie Duur van het dienstverband Omvang dienstverband

Beloning van de RvC (bedragen in €) Naam W. van Eijk G.A. Mulders

Functie

Honorering

Onkosten vergoeding incl. reiskosten

Totaal

voorzitter

13.028

2.925

15.953

vice-voorzitter

5.429

816

6.245

WNT-norm

17.145

F.A.M. te Braake

lid

8.686

1.320

10.006

B.J. Feijtel

lid

4.343

908

5.251


lid

4.343

660

5.003

R.J. Kohsiek

lid

8.686

2.430

11.116

L. Snoodijk

lid

8.686

2.095

10.781

J. Roose

lid

8.686

2.095

10.781

WNT-norm Totaal

11.430 61.887

13.249

75.136


81

INHOUDSOPGAVE

Inhoud Enkelvoudige jaarrekening Enkelvoudige balans per 31 december 2013 (na resultaatbestemming)... ................................................................... 83 Enkelvoudige winsten-verliesrekening over 2013............................................................................................................ 85 Enkelvoudige kasstroomoverzicht over 2013.................................................................................................................. 86 Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening....... ............................................................................................................ 87


82

INHOUDSOPGAVE

Enkelvoudige jaarrekening Enkelvoudige balans per 31 december 2013 (na resultaatbestemming)

Toelichting

31-12-2013 €

31-12-2012 €

Activa Vaste activa Materiële vaste activa

1

Sociaal vastgoed in exploitatie

1

344.160

305.979

Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie

1

11.876

5.565

Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie

1

4.892

5.561 360.927

317.105

Vastgoedbeleggingen

2

Commercieel vastgoed in exploitatie

2

13.788

13.672

Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden

2

12.864

12.955 26.651

Financiële vaste activa

26.627

3

Deelnemingen in groepsmaatschappijen

3.1

22

12

Vorderingen op groepsmaatschappijen

3.2

0

0

Andere deelnemingen

3.3

6.007

5.936


3.4

0

1.145

Latente belastingvordering(en)

3.5

125

176

Overige vorderingen

3.6

5.243

5.243

Som der vaste activa

11.397

12.512

398.975

356.244

Vlottende activa Voorraden

4

Vastgoed bestemd voor verkoop

4.1

118

359

Vastgoed bestemd voor verkoop onder voorwaarden

4.2

145

284

Overige voorraden

4.3

198

194 461

Vorderingen

837

5

Huurdebiteuren

5.1

611

410

Gemeenten

5.2

3.981

3.747

Vorderingen op groepsmaatschappijen

5.3

37

1.938


5.4

114

265


5.5

457

16

Overige vorderingen

5.6

282

288

Overlopende activa

5.7

280

280

Liquide middelen Som der vlottende activa Totaal activa

6

5.688

6.944

307

294

6.456

8.075

405.431

364.319


83

INHOUDSOPGAVE Toelichting

31-12-2013 €

31-12-2012 €

passiva Eigenvermogen

7

Algemene reserve

7

303

-1.234


7

164.927

133.553

Resultaat boekjaar

7

8.145

1.276

Egalisatierekening

8

Egalisatierekening

8

Voorzieningen

9

173.375

133.595

518

534

Voorziening onrendabele investeringen en herstructureringen

9.1

0

0

Voorziening latente belastingverplichtingen

9.2

0

4

Overige voorzieningen

9.3

361

366

Voorziening materiële vaste activa met negatieve bedrijfswaarde

9.4

1.555

1.197 1.916

Langlopende schulden

1.567

10

Schulden/leningen kredietinstellingen

10.1

188.344

187.418

Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden

10.2

13.111

13.169

Overige schulden

10.3

934

914 202.389

Kortlopende schulden

201.501

11

Schulden aan kredietinstellingen

11.1

17.790

18.775


11.2

2.958

3.538

Schulden aan groepsmaatschappijen

11.3

0

12


11.4

2.430

437

Overige schulden

11.5

76

120

Overlopende passiva

11.6

3.979

4.240

Totaal passiva

27.233

27.123

405.431

364.319


84

INHOUDSOPGAVE

Enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2013

Toelichting

31-12-2013 €

31-12-2012 €

Bedrijfsopbrengsten Huuropbrengsten

12

35.605

33.130

Opbrengsten servicecontracten

13

1.395

1.168

Overheidsbijdragen

14

38

40

Nettoverkoopresultaat vastgoedportefeuille

15

845

564

Overige waardeveranderingen immateriële vaste activa en vastgoedportefeuille

16

0

154


17

3.176

2.384

Som der bedrijfsopbrengsten

41.059

37.440

Bedrijfslasten Afschrijvingen (im)materiële vaste activa en vastgoedportefeuille

18

9.916

11.135

Overige waardeveranderingen van (im)materiële vaste activa en vastgoedportefeuille

19

-7.127

1.026

Erfpacht

20

0

0

Lonen en salarissen

21

3.778

3.663

Sociale lasten

22

532

525

Pensioenlasten

23

678

654

Onderhoudslasten

24

9.656

9.215

Leefbaarheid

25

341

300

Lasten servicecontracten

26

1.239

1.152


27

7.238

5.823

Som der bedrijfslasten

26.251

33.493

Bedrijfsresultaat

14.808

3.947

4.251

5.154

Gerealiseerde herwaardering

28

Waardeveranderingen van financiële vaste activa, van effecten en van verplichtingen

29

Opbrengsten van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten Andere rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rentelasten en soortgelijke kosten

-1.112

184

490

355

26

88

-8.202

-8.285

Saldo financiële baten en lasten

-8.798

-7.658

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen

10.261

1.443

Belastingenresultaat uit gewone bedrijfsuitoefening

30

-1.160

-70

Resultaat deelnemingen

31

-956

-98

8.145

1.276

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen Buitengewone baten

32

0

0

Buitengewone lasten

0

0

Belastingen buitengewoon resultaat

0

0

Buitengewoon resultaat na belastingen Resultaat na belastingen

0 8.145


1.276

85

INHOUDSOPGAVE

Enkelvoudige kasstroomoverzicht over 2013

2013 (x € 1.000)

2012 (x € 1.000)

(Volgens de directe methode) Ontvangsten van huurders Ontvangsten van subsidiegevers Ontvangsten van overige

35.404

33.167

0

184

7.471

6.666 42.875

40.017

Betalingen aan werknemers

-4.988

-4.842

Betalingen aan leveranciers onderhoud

-9.025

-8.761

Betalingen uit hoofde van zakelijke lasten

-3.062

-1.002

Betalingen aan overige

-5.226

-5.078

Kasstroom uit bedrijfsoperaties Ontvangen interest Ontvangst wegens buitengewone bate Betaalde interest

Desinvesteringen materiële vaste activa Investeringen in vastgoedbeleggingen Desinvesteringen vastgoedbeleggingen Investeringen in financiële vaste activa

20.574

20.334 443

-8.490

0

0

-8.284 -7.974

-7.605

12.600

12.729

-11.559

-16.431

0

412

-107

-5.935

0

281

-881

-155

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Mutatie rekening-courantschuld kredietinstellingen

-19.683

516

Kasstroom uit operationele activiteiten Investeringen in materiële vaste activa

-22.301

-12.547

-21.834

-809

-4.915

Ontvangsten uit langlopende schulden

15.329

31.249

Aflossingen van langlopende schulden

-14.560

-17.140

0

0

Mutatie vlottende activa / passiva Kasstroom uit financieringsactiviteiten Mutatie geldmiddelen

-40

9.194

13

89


86

INHOUDSOPGAVE

Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening Algemene grondslagen voor de opstelling van de enkelvoudige jaarrekening De enkelvoudige jaarrekening van RWS is opgesteld volgens de bepalingen van het Besluit beheer sociale-huursector (Bbsh). In dit besluit wordt voorgeschreven Titel 9 Boek 2 BW toe te passen, behoudens enkele uitzonderingen van specifieke aard. Tevens is deze enkelvoudige jaarrekening opgesteld volgens de door de Raad voor de Jaarverslaggeving uitgegeven Richtlijn 645 Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting. Voor de algemene grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening, de grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat, alsmede voor de toelichting op de onderscheiden activa en passiva en de resultaten wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening, voor zover hierna niet anders wordt vermeld. Financiële vaste activa Deelnemingen in groepsmaatschappijen waarin invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd op de nettovermogenswaarde, doch niet lager dan nihil. Deze nettovermogenswaarde wordt berekend op basis van de grondslagen van RWS. Stelselwijziging RWS past vanaf verslagjaar 2012 de herziene Richtlijn voor de jaarverslaggeving, 645 Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting (2011) toe. Vanaf boekjaar 2013 kiest RWS als waarderingsgrondslag voor het sociaal vastgoed de

waardering tegen actuele waarde gebaseerd op bedrijfswaarde. Het commercieel vastgoed wordt gewaardeerd tegen actuele waarde gebaseerd op marktwaarde. De keuze sluit aan op de strategie om meer te gaan sturen op actuele waarden. Als gevolg van deze sturing op actuele waarde heeft ook een herziening plaatsgevonden van de kasstroom genererende eenheden (van gemeentelijke verdeling naar complex indelin). Het toepassen van de wijziging van de waarderingsgrondslag kwalificeert als een stelselwijziging. De effecten van de stelstelwijziging zijn retrospectief verwerkt in het beginvermogen. RWS heeft niet alle effecten van de stelselwijzigingen in de vergelijkende cijfers over het boekjaar 2012 kunnen herrekenen. Als gevolg van de wijziging van de kasstroom genererende eenheden heeft een extra afwaardering plaatsgevonden op de boekwaarden tegen historische kostprijs naar lagere actuele waarden op complex niveau. Uit praktische overwegingen zijn alleen de cumulatieve afwaarderingen per 31.12.2012 herberekend en als directe correctie op het eigen vermogen per 1.1.2013 verwerkt (dus niet in de vergelijkende cijfers 2012). Het cumulatieve effect van de stelselwijziging op het beginvermogen bedraagt € 79,1 mln. Dit effect bestaat (zie onderstaande tabel) uit: • een daling van de overige reserves van ca. € 58,1 miljoen als gevolg van cumuluatieve afwaarderingen per 1.1.2013 door aanpassing van de kasstroomgenererende eenheden; • een gevormde ongerealiseerde reserve (herwaarderingsreserve) voor hogere actuele waarden dan boekwaarden op historische kostprijs ad € 133,5 miljoen; • en een verschil in resultaat in het boekjaar ad € 3,6 miljoen.

Effecten Stelselwijzigingen op Groepsvermogen 2012: In € x mln. Samenstelling

Voor stelselwijziging

Na stelselwijziging

Effect stelselwijziging

56,8

-1,3

-58,1

0

133,6

133,6

Resultaat boekjaar

-2,3

1,3

3,6

Totaal

54,5

133,6

79,1

Overige reserves Herwaarderingsreserve


87

INHOUDSOPGAVE Onderstaande tabel geeft inzicht in de afwijkingen als gevolg van de stelselwijziging tussen de vastgestelde jaarrekening 2012 en de vergelijkende cijfers opgenomen in de jaarrekening 2013 (in x € mln): Effect Balans

2012

Eigen vermogen 1 januari

54,5

Invloed van stelselwijziging: - sociaal vastgoed in exploitatie

87,3

- vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie

-6,1

- commercieel vastgoed in exploitatie

0,2

- voorziening mva met negatieve bedrijfswaarde

-1,2

- schulden aan leveranciers

-1,2

- afronding

0,1

Herrekend eigen vermogen 1 januari

133,6

Effect W&V rekening

2012

Resultaat boekjaar: Voor stelselwijziging

-2,3

Effect van stelselwijziging: - hogere afschrijvingen a.g.v. actuele waarde

-2,7

- gerealiseeerde herwaardering via W&V

5,2

- lager verkoopresultaat op basis van actuele waarde

-0,3

- overige waardeverandering comm vastgoed

1,5

Resultaat boekjaar na stelselwijziging

1,3

Stelselwijziging sociaal vastgoed Het sociaal vastgoed in exploitatie van RWS wordt voortaan gewaardeerd tegen de bedrijfswaarde. In het verleden werd dit op historische kosten (boekwaarde) gewaardeerd. Het effect van de stelselwijziging is de toename naar bedrijfswaarde. Stelselwijziging complexindeling Voor de balanswaardering en de toepassing van de minimumwaarderingsregel voor stelselwijziging werd het woningbezit van RWS geclusterd in drie geografische rayons zijnde de gemeenten Goes, Kapelle en Noord-Beveland. RWS hanteert voor de indeling van het woningbezit nu de indeling van kassstroomgenerende eenheden PMC’s welke volledig aansluit bij de interne bedrijfsvoering en de basis vormt voor de vastgoedsturing. Door deze clustering is er sprake van van bijzondere waardeveranderingen. Negatieve verschillen tussen de bedrijfswaarde en de boekwaarde worden in de winst- en verliesrekening verwerkt onder de post overige waardeveranderingen.

Stelselwijziging verwerking herwaardering via winst & verliesrekening Waardevermeerderingen worden via de resultatenrekening verwerkt indien het een terugname van een eerder in de winst- en verliesrekening gepresenteerd verlies betreft. Waardeverminderingen gaan via de winst- en verliesrekening wanneer de herwaarderingsreserve voor de kasstroomgenererende eenheid uitgeput is. Stelselwijziging herwaardering door verkoop Bij verkoop ontstaat er een gerealiseerde herwaardering door verkoop. Stelselwijzing verkoopresultaten Voor het berekenen van het verkoopresultaat wordt met de bedrijfswaarde gerekend i.p.v de boekwaarde van het actief.

Stelselwijziging gerealiseerde herwaardering door afschrijvingen De gerealiseerde herwaardering door afschrijving komt overeen met het verschil tussen afschrijving op bedrijfswaarde en de afschrijving op de oorspronkelijke kostprijs van het sociaal vastgoed in exploitatie. Door gebruik van het actief valt dit vrij uit de herwaarderingsreserve ten gunste van het resultaat.


88

INHOUDSOPGAVE

Toelichting op de onderscheiden posten van de enkelvoudige balans 1. Materiële vaste activa Een overzicht van de materiële vaste activa is hierna opgenomen:

Sociaal vastgoed in exploitatie €


Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie €

Totaal €


303.095

11.622

10.416

325.133


133.134

0

133.134

1 januari 2013


-130.250

-6.058

-4.855

-141.163

305.979

5.564

5.561

317.104

1.642

8.604

39

10.285

-155

-283

0

-438

-9.192

0

-709

-9.901

0

0

0

0

1.938

-1.938

0

0

0

0

0

0

35.700

0

0

35.700

8.248

-71

0

8.177

38.181

6.312

-670

43.823


312.902

18.005

10.455

341.362


164.453

0

0

164.453

-133.195

-6.129

-5.564

-144.888

344.160

11.876

4.892

360.927


Mutaties Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen Subsidies Overboekingen Herclassificatie/herkwalificatie Herwaarderingen Overige waardeverminderingen en terugnemingen daarvan Totaal mutaties 2013

31 december 2013

Cumulatieve waardeveranderingen en afschrijvingen Boekwaarde per 31 december 2013

Verloop MvA en bedrijfswaarde

Berekende bedrijfswaarde Voorziening materiële vaste activa met negatieve bedrijfswaarde Waarde per 31 december 2013

2013

2012

342.604

304.782

1.555

1.197

344.160

305.979


89

INHOUDSOPGAVE Sociaal vastgoed in exploitatie: Grond

geen afschrijvingen

Casco

lineair

50 jaar

Installaties

lineair

15-50 jaar

Voor de oplevering nieuwbouw 2011, 2012 en 2013 is de afschrijvingstermijn van het casco 60 jaar in plaats van de gebruikelijke 50 jaar vanwege de afstemming op de onderhoudscyclus. Over vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie wordt niet afgeschreven. Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie: Bedrijfsgebouwen Terreinen

lineair

40 jaar

geen afschrijvingen

Installaties/verbeteringen/verbouwingen

lineair

10/15/25 jaar

Inventaris/automatisering

lineair

3/5/10 jaar

Bedrijfswaarde sociaal vastgoed De bedrijfswaarde van het sociale vastgoed in exploitatie berekend op basis van de uitgangspunten van het sociaal vastgoed in exploitatie bedraagt per 31.12.2013 € 342.604.361 (31.12.2012 € 304.782.211) ( x € 1.000) Cluster

Totaal sociaal

Bedrijfswaarde 2013

2012

342.604

304.782

De uitgangspunten voor de bedrijfswaardeberekening van het sociaal vastgoed in exploitatie zijn: 2013

2012

Mutatiegraad

7,5%

7,1%

Jaarlijkse huurderving

1,8%

1,68%

Minimale levensduur

1 jaar

1 jaar

Maximale levensduur

50 jaar

50 jaar

Restwaarde grond gemeente Goes/Kapelle Restwaarde grond gemeente Noord-Beveland

25.000 20.000

25.000 20.000

5.000

5.000

5,25%

5,25%

medionumerando

medionumerando

Restwaarde sloopkosten Disconteringsvoet Moment van discontering


90

INHOUDSOPGAVE Parameters

Periode

Huurstijging in %

Prijsinflatie in %

Stijging loonkosten in %

Stijging kosten onderhoud

Stijging overige var. lasten in %

2014

2,0%

2,0%

1,50%

1,50%

1,50%

2015

2,0%

2,0%

1,95%

1,95%

1,95%

2016

2,0%

2,0%

2,27%

2,27%

2,27%

2017

2,0%

2,0%

2,49%

2,49%

2,49%

2018-ev.

2,0%

2,0%

3,00%

3,00%

3,00%

RWS rekent de jaarlijkse stijging van de variabele lasten (exclusief salarissen, sociale lasten en pensioenpremie) door conform prijsinflatie. De norm bij het CFV / WSW bedraagt vanaf 2018 3%. De parameter voor de prijsinflatie bedraagt 2%, RWS wijkt hierbij af van de gestelde norm. De parameters zijn landelijk vastgesteld en RWS blijft bij het standpunt om de bedrijfslasten conform prijsinflatie te laten stijgen. Huuropbrengsten Zie “aanvullende toelichting bedrijfswaarde”. Verkoopopbrengsten RWS rekent de toekomstige verkopen bestaand bezit mee in de bedrijfswaardebepaling. RWS heeft op basis van het strategisch voorraad beleid een beperkt verkoopprogramma opgesteld zonder taakstelling. Exploitatielasten De exploitatielasten per verhuureenheid zijn ontleend aan de begroting van RWS. De exploitatielasten bestaan uit de volgende elementen: • Directe exploitatielasten, onder andere belastingen, verzekeringen, onderhoud, etc • Indirecte exploitatielasten welke betrekking hebben op het sociaal vastgoed (geen kosten van projectontwikkelingsactiviteiten). Deze kosten bestaan onder andere uit administratieve lasten, huisvesting en automatisering. RWS heeft de totale indirecte exploitatie toegerekend op de verdeelsleutel van het aantal verhuureenheden dat betrekking heeft op sociaal vastgoed. • Heffingen van overheidswege die gekoppeld zijn aan het sociaal vastgoed in exploitatie, welke conform het wettelijk kader zijn geformaliseerd. Voor 2013 is tot einde levensduur van het bezit de verhuurdersheffing ingerekend. Levensduur Bij de door RWS geschatte resterende economische levensduur wordt rekening gehouden met marktomstandigheden, het kwaliteitsbeleid van de corporatie en de feitelijke staat van onderhoud. De levensduur vormt de basis voor de looptijd van de verwachte kasstromen.

Restwaarde De bepaling van de restwaarde van de grond opgenomen in de bedrijfswaarde vindt, voor zover er nog geen herbestemming van de grond heeft plaatsgevonden, plaats op basis van de huidige vergelijkbare kavel of vierkantemeterprijs voor een sociale huurwoning. Naast deze kavelprijs wordt de waarde aan het einde van de levensduur verminderd met verwachte sloopkosten Indeling in kasstroomgenererende eenheden De kasstroomgenererende eenheden zijn bepaald in overeenstemming met het strategisch voorraadbeleid van RWS. De indeling van het strategische voorraadbeleid is gebaseerd op de indeling van productmarktcombinaties, geografische ligging, woningtype en levensduurinschatting.Voor de bedrijfswaarde berekening zijn deze deze zogenaamde PMC’s gebruikt. Verzekerde waarde De activa is verzekerd op basis van schadecijfers over de afgelopen jaren. WOZ waarde In de post sociaal vastgoed in exploitatie zijn 7.038 (31.12.2012: 6.883) verhuureenheden opgenomen. De geschatte waarde voor het sociale bezit gebaseerd op de meest recente WOZbeschikkingen van deze verhuureenheden bedraagt per 3112-2013 € 891.310.742. Per 31.12.2012 WOZ waarde sociaal bezit € 908.610.950. Herclassificatie/herkwalificatie In de jaarrekening 2013 is geen sprake van herclassificatie / herkwalificatie van DAEB en niet-DAEB. Vanwege de stelselwijziging zijn de woningen in zowel 2012 als 2013 gekwalificeerd en hebben er geen overhevelingen plaatsgevonden. Aanvullende toelichting bedrijfswaarde De saneringsheffing is niet ingerekend in de bedrijfswaarde omdat er geen direct relatie bestaat met het vastgoed van RWS.


91

INHOUDSOPGAVE RWS heeft de huren in de bedrijfswaarde verhoogt voor 2014 met de beoogde huurverhoging per 1 juli 2014 conform bestuursbesluit namelijk: • Huishoudinkomen tot € 34.085 0,5% boven inflatie is 3% • Huishoudinkomen tussen € 34.085 tot € 43.602: 1,0% boven inflatie is 3,5% • Huishoudinkomen boven € 43.602: 2,0% boven inflatie is 4,5% conform begroting 2014 met uitzondering van de hierboven genoemde huuropbrengsten (in de begroting 2014 is uitgegaan van inflatievolgend huurbeleid) en geen saneringsheffing.

Voor de huurverhogingen vanaf het jaar 2015 wordt gewerkt aan een voorstel op basis van huursombenadering. Voor de bedrijfswaarde berekening is vanaf 2015 een inflatievolgend huurbeleid gehanteerd.

Mutatie bedrijfswaarde sociaal vastgoed in exploitatie De bedrijfswaarde in het verslagjaar is toegenomen met een bedrag van € 37.820.000 ten opzichte van de bedrijfswaarde ultimo voorgaand verslagjaar.

RWS heeft gekozen om de bedrijfswaarde te berekenen en te publiceren op basis van de kaders die voor de jaarverslaglegging gelden. De inkomsten en en uitgaven zijn

De mutatie in de bedrijfswaarde laat zich als volgt verklaren (x 1.000): Bedrijfswaarde 2012 Huur

304.782 6.105

Verklaring Toevoeging nieuwbouw en huurharmonisatie

Huurderving

-870

Extra ingerekende huurderving over meerdere eenheden


-285

Daling conform begroting 2013


-11 9.935

Taakstellende bezuiniging op onderhoud

Belastingen

599

Daling WOZ waarde door markt en bezwaarschriften

Verzekeringen

513

Daling verzekeringskosten

Verhuurderheffing

13.845

Daling WOZ waarde en aantal eenheden tbv aangite

Leefbaarheid

-6.795

Apart opgenomen in bedrijfswaarde tov 2012


18

In 2012 in bedrijfswaarde, in 2013 niet


2.758

Daling salarissen, extra pensioenpremie

Huisvesting

1.179

Daling conform begroting

Automatisering

-1.818

Stijging automatiseringskosten


5.936

Daling lasten conform begroting

Verkoop

2.389

In 2012 geen verkoopprogramma ingerekend


489 3.833

In 2012 geen sloopprogramma ingerekend Stijging ten gevolge van toevoeging nieuwbouw

342.602 +54

Bedrijfswaarde samengevat De uitkomsten van de bedrijfswaarde voor het sociale vastgoed ziet er als volgt uit: Specificatie bedrijfswaarde

2013

2012

Inkomsten

668.317

663.379

Onderhoud

-130.620

-140.828

Overige lasten

-256.040

-272.005

2.389

0

-415

-904

58.973

55.140

342.604

304.782



92

INHOUDSOPGAVE Toepassing waardering De grondslagen voor de waardering is met de richtlijn voor de jaarverslaglegging gewijzigd. Voor een nadere toelichting zie de grondslagen voor de waardering met uitsplitsing van het sociale en commerciële vastgoed. In onderstaande tabel staat de sociale waardering (x 1.000) uitgewerkt. Bedrijfswaarde

Sociaal

Marktwaarde

Boekwaarde

2013

2012

2013

2012

2013

2012

342.604

304.782

558.032

544.635

179.707

172.845

2. Vastgoedbeleggingen Commercieel vastgoed in exploitatie €

Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden €


Totaal €

19.120

13.931

0

33.051

0

-32

0

-32


-5.448

-944

0

-6.392


13.672

12.955

0

26.627

0

0

0

0

13.672

12.955

0

26.627

107

0

0

107

Desinvesteringen

0

0

0

0

Afschrijvingen

0

0

0

0

Subsidies

0

0

0

0

Overboekingen

0

127

0

127

Herclassificatie/herkwalificatie

0

0

0

0

Herwaarderingen

0

0

0

0

Overige waardeverminderingen en terugnemingen daarvan

9

-218

0

-209

116

-91

0

25

19.626

14.057

0

33.284

0

-32

0

-32


-5.439

-1.162

0

-6.601


13.788

12.864

0

26.651

Een overzicht van de vastgoedbeleggingen is hierna opgenomen:

1 januari 2013 Cumulatieve verkrijgings- of vervaardigingsprijs Cumulatieve herwaarderingen

Effecten stelselwijziging Boekwaarde per 1 januari 2013 Mutaties: Investeringen

Totaal mutaties 2013 31 december 2013 Cumulatieve verkrijgings- of vervaardigingsprijs Cumulatieve herwaarderingen


93

INHOUDSOPGAVE De bedrijfswaarde van het commercieel vastgoed in exploitatie berekend op basis van de uitgangspunten van het commercieel vastgoed in exploitatie bedraagt per 31.12.2013 € 17.841.600 (31.12.2012 € 18.278.013). Als volgt onderverdeeld: Cluster

Bedrijfswaarde

Totaal commercieel

2013

2012

17.842

18.278

Indeling in kasstroomgenererende eenheden De kasstroomgenererende eenheden zijn bepaald in overeenstemming met het strategisch voorraadbeleid van RWS. De indeling van het strategische voorraadbeleid is gebaseerd op de indeling van productmarktcombinaties, geografische ligging, woningtype en levensduurinschatting.Voor de bedrijfswaarde berekening zijn net als bij het sociale bezit voor het commerciële bezit de zogenaamde PMC’s gebruikt. Mutatie bedrijfswaarde commercieel vastgoed in exploitatie De bedrijfswaarde in het verslagjaar is afgenomen met een bedrag van € 436.000 ten opzichte van de bedrijfswaarde ultimo voorgaand verslagjaar. De mutatie in de bedrijfswaarde laat zich als volgt verklaren (x 1.000): Bedrijfswaarde 2012 Huur

18.278 -528

Huurderving

-21


-20


Verzekeringen

13


0

0 99

Huisvesting

29

Automatisering

-39


157

Verkoop

138

Restwaarde grond Bedrijfswaarde 2013 Aantallen

Niet van toepassing voor commercieel bezit

-160


Sloop

Conform aantallen en begrote kasstromen

-125 24

Leefbaarheid

Wordt voornamelijk veroorzaakt door minder eenheden

0

Belastingen

Verhuurderheffing

Verklaring

0 -3 17.842 -3

Door verlaging huurcontract (5), en nieuw in 2013 (2)


94

INHOUDSOPGAVE Bedrijfswaarde samengevat De uitkomsten van de bedrijfswaarde voor het commerciële vastgoed ziet er als volgt uit: Specificatie bedrijfswaarde

2013

2012

Inkomsten

25.787

26.356

Onderhoud

-3.027

-2.753

Overige lasten

-5.491

-5.763

138

0

0

0

435

438

17.842

18.278


Toepassing waardering De grondslagen voor de waardering is met de richtlijn voor de jaarverslaglegging gewijzigd. Voor een nadere toelichting zie de grondslagen voor de waardering met uitsplitsing van het sociale en commerciële vastgoed. In onderstaande tabel staat de commerciele waardering (x 1.000) uitgewerkt. Bedrijfswaarde

Commercieel

Marktwaarde

Boekwaarde

2013

2012

2013

2012

2013

2012

17.842

18.278

13.788

13.672

13.323

13.253

Marktwaarde De actuele waarde van het commercieel vastgoed in exploitatie is gebaseerd op een waardering door een onafhankelijke taxateur. RWS heeft hierbij de methodiek van IPD/Aedex gehanteerd met daarbij een aannemelijkheidsverklaring door DTZ Zadelhoff. De totale portefeuille van RWS is getaxeerd, gevalideerd en aannemelijk verklaard door IPD benelux en DTZ Zadelhoff. De marktwaarde van het commercieel vastgoed in exploitatie berekend op basis van de uitgangspunten van het commercieel vastgoed in exploitatie bedraagt per 31.12.2013 € 13.787.779 (31.12.2012 € 13.672.373). Als volgt onderverdeeld (x € 1.000): Cluster

Totaal commercieel

Marktwaarde 2013

2012

13.788

13.672

WOZ waarde De geschatte waarde voor het commerciële bezit gebaseerd op de meest recente WOZ-beschikkingen van deze verhuureenheden bedraagt per 31.12.2013 € 19.531.000. Per 31.12.2012 was WOZ waarde van het commercieel bezit € 19.834.600. Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden

Aantal verhuureenheden verkocht per 1 januari Aantal verhuureenheden in voorraad per 1 januari Verkopen boekjaar Terugkopen boekjaar Aantal verhuureenheden verkocht per 31 december Aantal verhuureenheden in voorraad per 31 december

2013 €

2012 €

96

97

2

1

-5

-5

4

6

97

96

1

2


95

INHOUDSOPGAVE Bij de contracten gebaseerd op het “Koopgarant”-principe geldt dat er sprake is van verleende kortingen tussen 10% en 30%. Daarnaast heeft RWS een terugkoopverplichting. Het aandeel van RWS in de waardeontwikkeling van de woning varieert van 15% tot 50% in zowel 2013 als 2012. De actuele waarde van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden is gebaseerd op een waardering door een onafhankelijke en ter zake kundige taxateur.

3. Financiële vaste activa 3.1 t/m 3.2 Deelnemingen en vorderingen op groepsmaatschappijen Deelnemingen in groepsmaatschappijen €

Vorderingen op groepsmaatschappijen €

Andere deelnemingen €

Vorderingen op maat-schappijen waarin wordt deelgenomen €

Totaal €

12

0

5.936

1.145

7.094

Aankopen, verstrekte leningen

0

0

0

0

0

Verkopen, aflossingen

0

0

0

0

0

Waardeverminderingen

0

0

0

-1.145

-1.145

Overhev. Voorziening

0

0

0

0

0

Terugnemingen waardeverminderingen

0

0

809

0

809

10

0

-738

0

-728

Dividend

0

0

0

0

0

Aandeel in overige rechtstreekse vermogensmutaties

0

0

0

0

Een overzicht van de financiële vaste activa is hierna opgenomen:

Boekwaarde per 1 januari 2013 Mutaties:

Aandeel resultaat waarin wordt deelgenomen


22

0

6.007

0

6.029

Cumulatieve waardeverminderingen per 31.12.2013

0

0

0

0

0

Cumulatieve ongerealiseerde herwaardering per 31 december 2013

0

0

0

0

0

3.1 Deelnemingen in groepsmaatschappijen: RWS Dienstverlening Bij akkte van 28 december 2007 heeft de oprichting plaatsgevonden van de RWS Dienstverlening BV. In verband met deze oprichting is per 21 december 2007 een aandelenkapitaal gestort van € 18.000,-. De afwaardering betreft het negatieve resultaat van de WKO installaties Zevenbladhof, Erasmuspark en Bloempaden te Goes en Poelwijck te ’s-Heer Arendskerke. 2013 €

2012 €

Saldo per 1 januari

12

12


10

0


22

12


96

INHOUDSOPGAVE 3.2 Vorderingen op groepsmaatschappijen: RWS Participaties BV Per 6 februari 2008 heeft een storting plaatsgevonden van € 2.880.000 als lening aan RWS Participaties BV wegens kapitaaldeelneming in de grondexploitatiemaatschappij Goese Schans CV. Over deze lening wordt door RWS Participaties BV een rente vergoed van 4,5% op jaarbasis. In 2012 hebben extra stortingen plaatsgevonden tot een totaalbedrag van € 155.000,-. 2013 €

2012 €

Saldo per 1 januari

0

1.955

Aanvullende lening

0

155

Negatieve vermogenswaarde van de deelneming is in mindering gebracht op de lening u/g

0

-153

Subtotaal

0

1.957

Voorzien

-1.957


0

0

RWS Goese Schans BV Per 1 oktober 2008 heeft de eerste storting plaatsgevonden van een lening tot een maximaal bedrag van € 4.250.000 aan RWS Goese Schans BV. De verstrekking zal in delen plaatsvinden en mag slechts worden aangewend ter financiering van het ondernemingsvermogen in de Ontwikkelcombinatie Goese Schans V.O.F. ten behoeve van 1e deelfase 134 woningen. De rentevergoeding bedraagt 4,5% over de opgenomen kapitaalstortingen. 2013 €

2012 €

Saldo per 1 januari

0

1.021

Storting in het boekjaar

0

0

Negatieve vermogenswaarde van de deelneming is in mindering gebracht op de lening u/g

0

-50

Subtotaal

0

971

Voorzien

0

-971


0

0

Voor toekomstige verliezen Goese Schans is een voorziening gevormd van € 2,7 mln voor RWS Participaties BV en € 1,2 mln voor RWS Goese Schans BV. Deze voorziening is in mindering gebracht op de vorderingen op groepsmaatschappijen. 3.3 Andere deelnemingen: Deelname kapitaal R.O.M. Marsaki BV Per 1 januari 2012 heeft een juridische splitsing plaatsgevonden. R.O.M. Marsaki BV is opgesplitst in R.O.M. Projecten BV en PMB Marsaki BV. Deelnemingen worden gewaardeerd tegen de netto vermogenswaarde per balansdatum. Indien de netto vermogenswaarde negatief is wordt de deelneming op nul gewaardeerd. 2013 €

2012 €

Saldo per 1 januari

0

2.382

Mutatie i.v.m. juridische splitsing in R.O.M. Projecten BV en PMB Marsaki BV

0

-2.382

Waardering naar netto vermogenswaarde

0

0


0

0


97

INHOUDSOPGAVE Deelname kapitaal R.O.M. Projecten BV 2013 €

2012 €

1.719

0

0

2.341

-683

86

707

-707

1.744

1.719

2013 €

2012 €

68

0

Mutatie per 1 januari i.v.m. juridische splitsing van R.O.M. Marsaki BV

0

41

Ophoging agio reserve i.v.m. verkoop aandelen Stadlander

0

4

Storting aandelenkapitaal

0

7

-55

15

12

68

Saldo per 1 januari Mutatie per 1 januari i.v.m. juridische splitsing van R.O.M. Marsaki BV Waardering naar netto vermogenswaarde (resultaat boekjaar) Voorzien onderhanden projecten Marsaki Goese Schans Saldo per 31 december

Deelname kapitaal PMB Marsaki BV

Saldo per 1 januari

Waardering naar netto vermogenswaarde (resultaat boekjaar) Saldo per 31 december

Cité C.V. Per 2 november 2005 heeft een storting plaatsgevonden van € 5.000.000 als deelneming in de commanditaire vennootschap Cité C.V. te Rotterdam. Deze CV heeft een looptijd van 10 jaar. Conform de oprichtingsakte bestaat de mogelijkheid om na 10 jaar de vennootschap voort te zetten met toestemming van alle vennoten.Voor deze deelneming heeft beherend vennoot Vestia Stadswonen een hoofdsom garantie aan de stille vennoten verstrekt voor het nominale bedrag van de deelneming. Vestia Stadswonen heeft hiervoor een voorziening gevormd. De vennoten zijn eind 2012 met Vestia een afkoopsom overeengekomen van € 4.064.000,- waardoor er


een herwaardering heeft plaatsgevonden. De afkoopwaarde per 31 december 2013 bedraagt € 4.166.000,-. Deze afkoop is goedgekeurd door alle commandieten.Op balansdatum heeft het CFV geen bezwaar tegen de afkoop mits de liquiditeitspositie van Vestia dit toelaat. Vestia streeft er naar om de afkoop in 2014 af te ronden maar is hiervoor mede afhankelijk van de voortgang van de te verkopen woningen.

2013 €

2012 €

4.064

693

102

3.372

4.166

4.064

Grondexploitatiemaatschappij Goese Schans Beheer B.V. Per 6 februari 2008 heeft een storting plaatsgevonden van € 120.000 als deelneming in de Grondexploitatiemaatschappij Goese Schans Beheer B.V. Als gevolg van een negatief resultaat van de deelneming van de GEM Goese Schans Beheer BV in de GEM Goese Schans CV heeft in 2010 een afwaardering plaatsgevonden van € 35.000.


2013 €

2012 €

85

85

0

0

85

85


98

INHOUDSOPGAVE 3.4 Vorderingen op maatschappijen waarin wordt deelgenomen: Wooninvesteringsfonds Per 1 december 2005 wordt deelgenomen met 2 certificaten in het Wooninvesteringsfonds voor een totaalbedrag van € 1.000.000. Op deze certificaten wordt een rente vergoed van 4,5%. De rente is t/m 2009 in certificaten uitgekeerd en bijgeschreven. Vanaf 2010 wordt deze rente uitgekeerd. In 2012 en 2013 is geen rente uitgekeerd wegens onvoldoende liquiditeiten. De te ontvangen rente is opgenomen onder de vorderingen. RWS heeft de certificaten van het WIF per 31-12-2012 gewaardeerd tegen de nominale waarde, conform de saldoverklaring van het WIF. Echter, vanwege de problematiek van het WIF lijkt een aanvullende toekomstige afwaardering van de certificaten in 2014/2015 onontkoombaar. Vanuit deze optiek is een volledige afwaardering van de WIFcertificaten (incl. rente) in 2013 als reëel te beschouwen en ook doorgevoerd.


2013 €

2012 €

1.145

1.145

-1.145

0

0

1.145

3.5 Latente belastingvordering(en) Het saldo betreft latente belastingvorderingen die zijn ontstaan uit hoofde van verschillen tussen de waardering van de leningen in jaarrekening en de fiscale waardering. 2013 €

2012 €


176

232

Mutaties

-51

-56


125

176

Totaal belastinglatenties

125

176

Het verloop van de post latente belastingvordering(en)is als volgt:

Verwacht wordt dat van dit bedrag op balansdatum een bedrag van € 44.000 binnen een jaar wordt gerealiseerd. De nominale waarde van de belastinglatentie bedraagt € 133.000 (2012: € 189.000). 3.6 Overige vorderingen 2013 €

2012 €

5.243

5.243

Aankoop project woningen Centrada Lelystad (1/4 deel van onverdeeld bezit 197 woningen)

0

0

Afwaardering onrendabele investering Centrada

0

0

5.243

5.243

Centrada Saldo per 1 januari


De matchingspartners Portaal, Eigen Haard, Brabant Wonen en RWS zijn per 1 mei 2011 gezamenlijk eigenaar geworden van 197 sociale huurwoningen in Lelystad (overdeeld bezit). Voor het beheer van deze woningen hebben de matchingspartners met Centrada een genormeerde Beheer- en verhuurovereenkomst gesloten met een looptijd van 15 jaar. Volgens deze overeenkomst heeft RWS het onrendabele deel van deze investering bij start van de exploitatie berekend op 2,43 mln., welke in mindering is gebracht op de investering.

De motivering hierbij is dat een groot deel van de voor- en nadelen verbonden aan het eigendom niet bij RWS ligt. In 2026 zal conform de vaststellingsovereenkomst ten behoeve van de terugkoop door Centrada de bedrijfswaarde opnieuw worden berekend, conform de dan geldende WSW parameters.

Het financieel leasecontract met Centrada wordt met ingang van 2011 verantwoord als Financiële Vaste Activa.


99

INHOUDSOPGAVE

4. Voorraden 4.1 Vastgoed bestemd voor verkoop

Vervaardigingsprijs Af: voorziening voor verwachte verliezen Boekwaarde per 31 december

2013 €

2012 €

118

359

0

0

118

359

2013 €

2012 €

145

284

0

0

145

284

2013 €

2012 €

198

194

0

0

198

194

Betreft 3 woningen bestemd voor verkoop 4.2 Vastgoed bestemd voor verkoop onder voorwaarden


Betreft 1 woning bestemd voor verkoop onder voorwaarden 4.3 Overige voorraden


Betreft voorraad materiaal aanwezig in magazijn


100

INHOUDSOPGAVE

5. Vorderingen 31.12.2013

31.12.2012

Totaal €

> 1 jaar €

Totaal €

> 1 jaar €

611

0

410

0

3.981

0

3.747

0

37

0

1.938

0


114

0

265

0


457

0

16

0

Overige vorderingen

207

0

288

0

Overlopende activa

280

0

280

0

5.688

0

6.944

0

Huurdebiteuren Gemeenten Vorderingen op groepsmaatschappijen

5.1 Huurdebiteuren Het saldo huurdebiteuren kan als volgt worden gespecificeerd.

Huurdebiteuren Af: voorziening wegens oninbaarheid Boekwaarde per 31 december

2013 €

2012 €

611

410

0

0

611

410

De stijging van de huurdebiteuren betreft een jaarfactuur voor tecnische ruimten van diverse complexen voor een Zorginstelling welke eind 2013 is gefactureerd. 5.2 Gemeenten Het saldo gemeenten kan als volgt worden gespecificeerd: 2013 €

2012 €

3.972

3.724

Vorderingen op gemeente Kapelle

1

6

Vorderingen op gemeente Noord-Beveland

8

17

Vorderingen op gemeente Borsele

0

0

3.981

3.747

Vorderingen op gemeente Goes

Totaal vorderingen op gemeenten per 31 december

Vordering op gemeente Goes betreft ondermeer voorschot financiering bouwgrond WoZoCo Westhavendijk (Westerschans) ad. € 3.500.000. 5.3 Vorderingen op groepsmaatschappijen Het saldo vorderingen op groepsmaatschappijen kan als volgt worden gespecificeerd: 2013 €

2012 €

RWS Dienstverlening BV

8

103

RWS Goese Schans BV

18

18

RWS Participaties BV

12

18

0

1800

37

1.938

HSHB (schenking) Totaal vorderingen op groepsmaatschappijen


101

INHOUDSOPGAVE 5.4 Vorderingen op maatschappijen waarin wordt deelgenomen Het saldo vorderingen op maatschappijen waarin wordt deelgenomen kan als volgt worden gespecificeerd: 2013 €

2012 €

PMB Marsaki BV

114

265

Totaal vorderingen op maatschappijen waarin wordt deelgenomen

114

265

De vordering bestaat o.a. uit een lening van € 112.500. Van deze lening wordt € 37.500 afgelost in september 2014 en € 75.000 in sepember 2015.

5.5 Belastingen en premies sociale verzekeringen Het saldo te vorderen belastingen en premies sociale verzekeringen kan als volgt worden gespecificeerd: 2013 €

2012 €

21

0

Omzetbelasting pro rata 2011 en 2012

436

16

Totaal belastingen en premies per 31 december

457

16

2013 €

2012 €

207

288

2013 €

2012 €

0

0

256

238

24

43

280

280

2013 €

2012 €

5

6

Bank

302

288

Totaal liquide middelen per 31 december

307

294


5.6 Overige vorderingen

Totaal overige vorderingen

5.7 Overlopende activa Het saldo overige vorderingen en overlopende activa kan als volgt worden gespecificeerd:

Te ontvangen rente Vooruitbetaalde posten Overige overlopende activa Totaal overlopende activa per 31 december

6. Liquide middelen Kas


102

INHOUDSOPGAVE

7. Groepsvermogen 2013 €

2012 €

8.627

312


164.927

133.553

Groepsvermogen einde boekjaar

173.375

133.595

Overige reserves: Algemene reserve (incl. jaarresultaat)

Toelichting verloop Het verloop van het gerealiseerde eigen vermogen is als volgt:

2013 €

Stand per 1 januari

42

Uit resultaatbestemming

8.145

Mutatie herwaarderingsreserve commercieel

-46

Overige mutaties

307


8.448

Herwaarderingsreserve sociaal vastgoed in exploitatie €

Herwaarderingsreserve commercieel vastgoed in exploitatie €

Herwaarderingsreserve onroerende zaken verkocht onder voorwaarden €

Totaal €

Stand per 1 januari 2013

133.134

419

0

133.553

Realisatie door afschrijving

-4.112

0

0

-4.112

-139

0

0

-139

0

0

0

0

35.579

46

0

35.625

Afname uit hoofde van daling van de bedrijfswaarde/ marktwaarde

0

0

0

0

Herclassificaties/herkwalificaties

0

0

0

0

164.462

465

0

164.927

Het verloop van het niet-gerealiseerde groepsvermogen is als volgt:

Realisatie uit hoofde van verkoop Realisatie uit hoofde van sloop Toename uit hoofde van stijging van de bedrijfswaarde/ marktwaarde


8. Egalisatierekening Het verloop gedurende het boekjaar is als volgt:

2013 €

2012 €

534

551

21

22

Vrijval ten gunste van de exploitatie

-37

-39


518

534

Boekwaarde per 1 januari Mutaties

Deze egalisatiereserve is per 31-12-2009 gevormd i.v.m. afkoop van een exploitatiebijdrage Beschikking geldelijke steun huurwoningen 1975 inzake 16 bejaardenwoningen te Wolphaartsdijk PMC 180070.


103

INHOUDSOPGAVE

9. Voorzieningen 9.1 Voorziening onrendabele investeringen en herstructureringen Het verloop van de post voorziening onrendabele investeringen en herstructureringen is als volgt:

2013 €

2012 €


0

428

Mutaties

0

-428


0

0

2013 €

2012 €


4

9

Dotaties

0

0

Onttrekkingen: tijdelijke verschillen geldleningen

-4

-5

Vrijval: opheffing fiscale onderhoudsvoorziening

0

0

Oprenting en verandering disconteringsvoet

0

0


0

4

9.2 Voorziening latente belastingverplichtingen Het verloop van de post voorziening latente belastingverplichtingen is als volgt:

Deze voorziening is in 2008 gevormd ten behoeve van de latente belastingverplichtingen voortvloeiende uit de Vpb-plicht ingaande 01-01-2008. De passieve latentie rekening houdend met tijdelijke verschillen tussen de waardering van de leningen in de jaarrekening en de fiscale waardering daarvan bedraagt per 31-12-2012 nihil. 9.3 Overige voorzieningen Voorziening loopbaanontwikkelingsbudget Het verloop van de post voorziening loopbaanontwikkelingsbudget is als volgt: Boekwaarde per 1 januari Mutaties Boekwaarde per 31 december

2013 €

2012 €

267

264

-5

2

262

267

In de CAO woondiensten zijn vanaf 2010 afspraken gemaakt over een loopbaanontwikkelingsbudget. De hoogte hiervan wordt bepaald door drie factoren: Het moment van in dienst treden; het aantal dienstjaren en het aantal uren van het dienstverband. De voorziening is gevormd voor de jaren 2010 t/m 2014. Voorziening jubileumuitkeringen Het verloop van de post voorziening jubileumuitkeringen is als volgt: Boekwaarde per 1 januari Mutaties Boekwaarde per 31 december

2013 €

2012 €

99

102

0

-4

99

99

De voorziening is in 2010 gevormd en heeft betrekking op in de toekomst uit te betalen jubileumuitkeringen bij 12,5 , 25 en 40 jaar dienstverband. De voorziening is opgenomen op basis van netto contante waarde met een kansberekening van het kunnen bereiken van deze jubilea.


104

INHOUDSOPGAVE 9.4 Voorziening materiële vaste activa met negatieve bedrijfswaarde Het verloop van de post voorziening materiële vaste activa met negatieve bedrijfswaarde is als volgt: Boekwaarde per 1 januari Mutaties Boekwaarde per 31 december

2013 €

2012 €

1.197

6.274

359

-5.077

1.555

1.197

Deze voorziening is gevormd voor complexen met een negatieve bedrijfswaarde. Van ons sociaal vastgoed hebben zeven complexen een negatieve bedrijfswaarde. Deze voorziening materiële vaste activa met negatieve bedrijfswaarde is overwegend langlopend.

10. Langlopende schulden 10.1 Schulden/leningen kredietinstellingen Het verloop van de post schulden/leningen overheid schulden/leningen kredietinstellingen voor leningen van RWS is als volgt:

2013 €

2012 €

201.978

189.118

15.309

30.000

Af: aflossingen

-14.560

-17.140


202.727

201.978

Overheveling naar kortlopende schulden

-14.384

-14.560

188.344

187.418

Boekwaarde per 1 januari Bij: nieuwe leningen

Rente- en kasstroomrisico Hierna is de leningportefeuille uitgesplitst naar rentepercentage en naar resterende looptijd. Rentepercentages

€

Roll over

42.000

0% - 1%

7.998

2% - 3%

11.476

3% - 4%

Renteherzieningperiode

€

14.384

6.894

van 1 tot 5 jaar

51.161

van 1 tot 5 jaar

46.689

van 5 tot 10 jaar

91.548

70.719

van 5 tot 10 jaar

82.907

van 10 tot 15 jaar

0

4% - 5%

70.534

> 10 jaar

26.738

van 15 tot 20 jaar

12.184

5% - 6%

0

> 20 jaar

33.450

> 6%

0 202.727

39.500

€

< 1 jaar (kortlopend)

van 1 tot 6 maanden

Resterende looptijd

van 6 maanden tot 1jaar

202.727

202.727

Voor een bedrag van € 13.000.000 (2012: € 13.000.000) hebben de langlopende schulden betrekking op financieringen van deelnemingen waarin RWS invloed van betekenis kan uitoefenen. Het bedrag is opgebouwd uit een lening van € 5.000.000 voor financiering van de deelneming in CV Cité en € 8.000.000 voor Centrada. WSW-obligoverplichting Per 31 december 2013 heeft RWS een obligoverplichting jegens WSW ten bedrage van € 6.080.162 (31.12.2012: € 5.654.000) uit hoofde van een door WSW verstrekte borgstelling.


105

INHOUDSOPGAVE 10.2 Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden (VOV) De terugkoopverplichting woningen VOV betreft de terugkoopverplichting van onroerende zaken die onder een regeling Verkoop onder Voorwaarden zijn overgedragen aan derden. De terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd en getoetst aan de bij overdracht ontstane verplichting. Bij de jaarlijkse toetsing van de terugkoopverplichting wordt rekening gehouden met de waardeontwikkelingen van onroerende zaken en specifieke contractvoorwaarden met derden. 2013 €

2012 €

13.169

12.670

0

0

13.169

12.670

0

0

Afwaarderingen

-185

-729

Saldo mutaties

-185

-729

31 december

12.984

11.941

0

0

Vermeerderingen/verminderingen

127

1.228


13.111

13.169

105

107

87

89

122

124

95

97

Ribesstraat 8, Colijnsplaat

114

116

De Weitjes 4 en 10, Geersdijk

229

234

Akkerdistelstraat 27,29,33,39 en 41, Goes

696

702

Havikskruid 2,6,8,12 en 20, Kapelle

645

652

Mastgat 1, 3, 5 en 7, Kortgene

472

501

E. Flipsepad 57, Wissenkerke

119

122

Zuidelijke Achterweg 24 en 26, Wemeldinge

269

274

Van Heestraat 19b, 19c, 19d en 19e, Kamperland

460

473

Bewestenwege 9 t/m 17, ’s-Heer Arendskerke

691

700

Middenstraat 3, 5 en 7, Wissenkerke

322

325

Kennedylaan 9 appartementen, Goes

1.228

1.212

Kolveniershof 20 app. Stadsveste, Goes

2.512

2.439

990

1.007

3.955

3.998

13.111

13.169

De samenstelling en het verloop is als volgt: 1 januari Terugkoopverplichting ontstaan bij overdracht Vermeerderingen/verminderingen Boekwaarde per 1 januari Mutaties Opwaarderingen

Terugkoopverplichting ontstaan bij overdracht

Groene Kruisstraat 3, Wolphaartsdijk Villa Novastraat 6, Wolphaartsdijk Papeweg 47, Wolphaartsdijk Van der Baanstraat 21, Wolphaartsdijk

Krullevaar en Stampertjes 8 woningen Zuidhoek, Kapelle Goese Schans, 25 woningen


106

INHOUDSOPGAVE 10.3 Overige schulden Waarborgsommen Het verloop van de waarborgsommen is als volgt: Boekwaarde per 1 januari Mutaties Rente waarborgsommen Boekwaarde per 31 december

2013 €

2012 €

914

883

18

17

2

3

934

914

De waarborgsommen worden geheven uit hoofde van met huurders afgesloten huurovereenkomsten. Het rentepercentage bedraagt 1,4% (2012: 2,2%). De waarborgsommen inclusief de rente wordt bij beëindiging van de huurovereenkomst verrekend.

11. Kortlopende schulden 11.1 Schulden aan kredietinstellingen 11.2 Schulden aan leveranciers 11.3 Schulden aan groepsmaatschappijen 11.4 Belastingen en premies sociale verzekeringen 11.5 Overige schulden 11.6 Overlopende passiva Totaal kortlopende schulden

11.1 Schulden aan kredietinstellingen Kortlopend deel van de langlopende schulden Rekening-courant BNG Kasgeldlening BNG Financiering projecten niet-deab Totaal schulden aan kredietinstellingen

2013 €

2012 €

17.790

18.775

2.958

3.538

0

12

2.430

437

145

140

3.979

4.240

27.233

27.123

2013 €

2012 €

14.384

14.560

444

2.711

0

0

2.962

1.504

17.790

18.775

RWS heeft in 2002 een ‘overeenkomst voor financiële dienstverlening’ gesloten met de NV Bank Nederlandse Gemeenten (BNG). Deze financieringsovereenkomst voor uitoefening van de normale bedrijfsvoering is per 1 januari 2011 gewijzigd en uitgebreid tot een krediet in rekening-courant tot maximaal € 7,5 miljoen en een aanvullende kasgeldfaciliteit van maximaal € 5 miljoen. 2013 €

2012 €

2.958

3.538

2013 €

2012 €

RWS Dienstverlening BV

0

12

Totaal schulden aan groepsmaatschappijen

0

12

11.2 Schulden aan leveranciers Schulden aan leveranciers

11.3 Schulden aan groepsmaatschappijen De post schulden aan groepsmaatschappijen is als volgt samengesteld:


107

INHOUDSOPGAVE 11.4 Belastingen en premies sociale verzekeringen Het saldo te betalen belastingen en premies sociale verzekeringen kan als volgt worden gespecificeerd:

2013 €

2012 €

199

180

Omzetbelasting

1.100

239

Vennootschapsbelasting

1.131

19

Totaal belastingen en premies sociale verzekeringen

2.430

437



11.5 Overige schulden De post overige schulden is als volgt samengesteld: Totaal overige schulden

11.6 Overlopende passiva De post overlopende passiva is als volgt samengesteld: Niet vervallen rente Nog te verrekenen servicekosten Overige overlopende passiva Totaal overlopende passiva

2013 €

2012 €

76

120

2013 €

2012 €

3.822

4.110

10

82

148

84

3.979

4.240


108

INHOUDSOPGAVE Financiële instrumenten RWS maakt gebruik van derivaten om het rente- en kasstroomrisico af te dekken. Voor de verwerking, waardering en resultaatbepaling, past RWS met betrekking tot deze derivaten (hedge-instrumenten) kostprijshedge-accounting toe. De marktwaarde van de derivaten is per 31-12-2013 € 6.114.152 negatief (31-12-2012 € 8.257.643 negatief). In 2013 wordt in tegenstelling tot 2012 uitsluitend de marktwaarden van op zichzelf staande (losse) derivatencontracten weergegeven. De basisrenteleningen worden niet meer meegeteld aangezien ze niet onderhevig zijn aan tussentijdse marktwaardeverrekeningen. (conform CFV stresstest derivaten per 31-12-2013). Doelstellingen risicobeheer In het treasurystatuut van Woningcorporatie RWS staan de kaders benoemd omtrent het beheersen van risico’s. De financiële instrumenten voldoen aan de kaders genoemd in een aanvullende toelichting op het treasurystatuut. In het statuut is het gebruik van afschermende instrumenten toegestaan ter beheersing van het renterisico op zekere kasstromen en de instrumenten zijn defensief van aard. De volgende eisen worden gesteld ten aanzien van het gebruik van derivaten: • De leden van de treasurycommissie dienen voldoende kennis van zaken te hebben.Tevens moet RWS beschikken over beheersingsstructuren en administratieve systemen, die de risico’s van financiele derivaten monitoren en beheersen. • Derivaten mogen slechts gebruikt worden om bepaalde risico’s, zoals beleggings-, rente- en financieringsrisico’s af te dekken;

• Derivaten moeten voldoen aan de richtlijnen van het WSW en de beleidsregels derivaten opgesteld door het ministerie van BZK. • Slechts een beperkt aantal soorten derivaten is toegestaan, dit zijn forward fixeren, Payer Swaps en Caps; • Voor het gebruik van derivaten dient te allen tijde en direct (voordat het contract aangegaan wordt) goedkeuring te worden gevraagd aan het bestuur inclusief een motivatie, waarom een derivaat wordt gebruikt; • Het verkopen van financiele derivaten anders dan het sluiten van derivatenposities is niet toegestaan. Hedge-strategie De hedge-strategie is het risico van wijzigingen in de rente afdekken met derivaten. Type hedge Kostprijshedge-accounting op basis van individuele leningen. Kostprijshedge-accounting wordt toegepast op basis van de aansluiting van de kritische kenmerken van de instrumenten met de financieringen. Deze kenmerken zijn terug te vinden in de originele contracten. Afgedekte positie RWS dekt de variabiliteit in kasstromen voortvloeiende uit toekomstige rentebetalingen gerelateerd aan huidige leningen af. Hierbij worden de kasstromen van de rentebetalingen van de afgesloten leningen afgedekt. Hedge-instrumenten RWS maakt gebruik van 7 rentederivaten om toekomstige kasstromen gerelateerd aan rentebetalingen van huidige leningen af te dekken.

Overzicht Swaps Aantal

Startdatum

Einddatum

Rente

1 (BNG)

2-11-2007

2-11-2017

4,315%

€

5.000.000,00

2 (BNG)

2-4-2009

3-4-2017

4,738%

€

5.000.000,00

3 (BNG)

2-11-2009

2-11-2018

4,828%

€

5.000.000,00

4 (RABO)

4-8-2010

4-8-2019

4,355%

€

5.000.000,00

5 (RABO)

1-3-2011

1-3-2015

3,626%

€

6.000.000,00

6 (ABN)

3-10-2011

1-10-2020

4,145%

€

6.000.000,00

7 (RABO)

1-10-2012

1-10-2020

3,590%

€ 10.000.000,00

Nominaal

€ 42.000.000,00

RWS maakt gebruik van 1 cap om toekomstige kasstromen gerelateerd aan rentebetalingen van huidige leningen af te dekken. Overzicht Cap Aantal

Startdatum

Einddatum

Rente

1 (BNG)

2-6-2009

2-6-2014

4,000%

Nominaal €

6.000.000,00


109

INHOUDSOPGAVE Accounting Het hedging-instrument en de hedged items onderliggend aan de af te dekken rentebetalingen worden tegen kostprijs op de balans opgenomen en gewaardeerd. Hedge-ineffectiviteit wordt in de winst-en-verliesrekening verwerkt. Kostprijs van de hedge bedraagt nihil, en er is geen sprake van Hedge-ineffectiviteit. Algemeen De belangrijkste financiële risico’s waaraan de groep onderhevig is zijn het marktrisico, valutarisico, het renterisico, het kredietrisico en het liquiditeitsrisico. Het financiële beleid van RWS is erop gericht om op de korte termijn de effecten van koers- en renteschommelingen op het resultaat te beperken en om op lange termijn de marktwisselkoersen en marktrentes te volgen. RWS maakt gebruik van financiële derivaten om de financiële risico’s die verbonden zijn aan bedrijfsactiviteiten te beheersen. RWS neemt met financiële derivaten geen speculatieve posities in. Ten aanzien van de overeenkomst financiële derivaten vragen enkele financiele instellingen een aanvullende zekerheid vanwege de negatieve marktwaarde in de vorm van (rentedragend) deposito. RWS heeft bij de financiële instellingen waarbij de swaps zijn afgesloten enkel bij de Rabobank een zogenaamde marginverplichting. Bij overschrijding van het “afgesproken bedrag” kan een depotstorting worden verlangd. Per 31-12-2013 is het afgesproken bedrag hoger dan de negatieve marktwaarde op de Swap. Navraag bij de Rabobank leert dat overschrijding niet leidt tot het vragen van zekerheden, maar aanpassing van het “afgesproken bedrag”. Uit de stresstest derivaten per 31-12-2013 is gebleken dat bij een rentedaling van 2%-punt het afgesproken bedrag wordt overschreden. RWS is hierbij genoodzaakt om een liquiditeitsbuffer aan te houden à € 960.000,- met behulp van onze kredietfaciliteit.

Marktrisico RWS beheerst het marktrisico door stratificatie aan te brengen in de portefeuille en limieten te stellen. Valutarisico RWS voert alleen transacties in euro’s (€) uit en loopt geen valutarisico. Renterisico RWS loopt renterisico over de rentedragende vorderingen (met name onder financiële vaste activa) en rentedragende langlopende en kortlopende schulden. Voor vorderingen en schulden met variabele renteafspraken loopt de woningcorporatie risico ten aanzien van toekomstige kasstromen. Met betrekking tot vastrentende vorderingen en schulden loopt RWS risico’s over de marktwaarde. Kredietrisico Het gaat hierbij om het risico dat financiële instellingen niet aan hun contractuele verplichtingen kunnen voldoen. Door het spreiden van transacties over verschillende financiële instellingen wordt getracht dit risico te beperken. Verder dienen de financiële instellingen te voldoen aan kredietwaardigheidseisen (rating). Dit is opgenomen in het treasurystatuut. De hoogte van het kredietrisico is afhankelijk van de grootte van het bedrag aan te ontvangen rente op de derivaten en de marktwaarde van de derivaten. Liquiditeitsrisico Het gaat hierbij om het risico dat over onvoldoende middelen wordt beschikt om aan de directe verplichtingen te kunnen voldoen. Dit geldt voor alle verplichtingen van RWS en haar tegenpartijen, ongeacht of dit nu crediteuren of financiële instellingen zijn. RWS heeft op verschillende manieren gewaarborgd dat zij altijd aan haar verplichtingen kan voldoen.

Reële waarde per categorie financiële derivaten: Swaps Aantal




1 (BNG)

€ 5.000

€ -686

€ -911

2 (BNG)

€ 5.000

€ -825

€ -1.187

3 (BNG)

€ 5.000

€ -920

€ -1.058

4 (RABO)

€ 5.000

€ -926

€ -1.184

5 (RABO)

€ 6.000

€ -396

€ -581

6 (ABN)

€ 6.000

€ -1.024

€ -1.335

7 (RABO)

€ 10.000

€ -1.336

€ -1.797

€ 42.000

€ -6.114

€ -8.258


110

INHOUDSOPGAVE Aantal




1 (BNG)

€ 5.000

€ -891

€ -1.106

2 (BNG)

€ 5.000

€ -991

€ -1.164

3 (BNG)

€ 5.000

€ -1.185

€ -1.465

4 (RABO)

€ 5.000

€ -1.230

€ -1.555

5 (RABO)

€ 6.000

€ -460

€ -525

6 (ABN)

€ 6.000

€ -1.449

€ -1.908

7 (RABO)

€ 10.000

€ -2.030

€ -2.780

€ 42.000

€ -8.236

€ -10.502

Basisrentelening (toelichting obv CFV) RWS maakt gebruik van een zogenaamde basisrentelening. Vanuit de stresstest derivaten is gebleken dat de basisrenteleningen niet meer vallen onder de derivatenbeleidsregels. De nominale waarde van de basisrentelening bedraagt: Aantal

Startdatum

Einddatum

Rente

Nominaal

1 x Basisrentelening

1-6-2011

1-6-2061

3,68%

€ 11.000.000

Caps Aantal

Marktwaarde 2013

Martkwaarde 2012

1 (BNG)

€-

€-

Niet in de enkelvoudige balans opgenomen rechten en verplichtingen Garanties en borgstelling Voor het project 44 appartementen Erasmuspark te Goes heeft RWS een afbouwgarantie afgegeven. De impact van deze garantiestelling is per balansdatum is als volgt: 5 appartementen heeft RWS gekocht, 4 appartementen zijn particulier verkocht en 35 appartementen staan nog minimaal t/m 3e kwartaal 2014 in de verkoop. Aansprakelijkheid bij een fiscale eenheid RWS heeft met de RWS Participaties BV, RWS Goese Schans BV en RWS Diensverlening BV een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting gevormd. Aankopen en investeringen Onderstaande nieuwbouprojecten zijn per 31 december 2013 in uitvoering via R.O.M. Projecten BV. De hieruit voortvloeiende verplichting bedraagt: Stichtingskosten

Ontv. Termijnen

Verplichting

Locatie 10 A, Goes

5.652

4.856

796

Mannee Lokatie A

2.557

2.434

123

Zuidhoek Fase 2

1.908

879

1.029

10.117

8.169

1.948

Totaal

Overig RWS heeft een systeem ontwikkeld om trouwe en goede huurders te belonen met voordeelpunten. De maximale latente verplichting per 31-12-2013 bedraagt € 443.000,-. De werkelijke uitgaven worden verantwoord ten laste van de W&V-rekening onder de post overige bedrijfslasten.


111

INHOUDSOPGAVE Goese Schans Partijen in GEM Goese Schans CV en VOF Goese Schans en BNG Bank hebben in 2013 overleg gevoerd over het nakomen van verplichtingen uit de Samenwerkingsovereenkomst Goese Schans (SOK). Daarbij hebben deze partijen ook zelfstandig de nodige juridische (vervolg)stappen genomen uit oogpunt van risico- en schadebeperking. RWS heeft in dit verband als VOF-partij claims voor grondafname ontvangen tot maximaal 37 miljoen op basis van de oorspronkelijke SOK. Deze claims zijn juridisch weerlegd. Hier tegenover heeft de GEM ook terugname van ingebrachte kavels gevorderd bij één van de GEM-partijen, ook deze claim wordt juridisch bestreden. Ook zijn in 2013 scenario’s verkend voor een mogelijke doorstart van Goese Schans in deelgebieden bij ontbinding van de bestaande SOK. Dit overleg wordt in 2014 nog steeds gevoerd.

Toelichting op de onderscheiden posten van de enkelvoudige winst-en-verliesrekening 2013 €

2012 €

33.953

32.046

1.594

1.013

35.547

33.059

Af: huurderving wegens leegstand

-608

-448

Af: huurderving wegens oninbaarheid

-130

-54

34.809

32.556

891

712

0

0

891

712

-94

-139

0

0

-796

573

35.605

33.130

2013 €

2012 €

27.717

26.086

Gemeente Kapelle

4.571

4.398

Gemeente Noord-Beveland

3.317

2.640

1

6

35.605

33.130

12. Huuropbrengsten Huuropbrengsten sociaal vastgoed in exploitatie Woningen en woongebouwen Onroerende zaken, niet zijnde woningen

Subtotaal huuropbrengsten sociaal vastgoed in exploitatie Huuropbrengsten commercieel vastgoed in exploitatie Woningen en woongebouwen Onroerende zaken, niet zijnde woningen

Af: huurderving wegens leegstand Af: huurderving wegens oninbaarheid Subtotaal huuropbrengsten commercieel vastgoed in exploitatie Totaal huuropbrengsten

Hierna is een overzicht opgenomen van de huuropbrengsten die in de verschillende gemeenten zijn behaald: Gemeente Goes

Gemeente Borsele Totaal huuropbrengsten


112

INHOUDSOPGAVE

13. Opbrengsten servicecontracten

2013 €

2012 €

1.019

801

160

150


12

10

Glasscahde/rioolontstoppingen

239

225

0

0

1.431

1.186

-36

-17

1.395

1.168

2013 €

2012 €

1.194

1.004

92

119

109

45

1.395

1.168

2013 €

2012 €

1

1

Vrijval egalisatierekening BWS-subsidies

37

39

Totaal overheidsbijdragen

38

40

Overige goederen, leveringen en diensten Huurders-Onderhouds-Abonnement

Contributies

Af: Opbrengstenderving wegens leegstand Totaal opbrengsten servicecontracten

Hierna is een overzicht opgenomen van de huuropbrengsten die in de verschillende gemeenten zijn behaald: Gemeente Goes Gemeente Kapelle Gemeente Noord-Beveland Totaal huuropbrengsten

14. Overheidsbijdragen Vrijval egalisatierekening rijksbijdragen

15. Nettoverkoopresultaat vastgoedportefeuille Nettoverkoopresultaat vastgoedportefeuille betreft het resultaat/de opbrengsten uit verkopen van bestaand bezit sociaal en commercieel vastgoed aan derden en de opbrengst uit verkochte nieuwbouwwoningen en is als volgt te specificeren: 2013 €

2012 €

1.310

1.257

-69

-32

-396

-661

845

564

0

0

845

564

2013 €

2012 €

Resultaat KG Kennedylaan

0

100

Resultaat KG Krullevaar

0

1

Resultaat KG Goese Schans

0

54

0

154

Sociaal vastgoed in exploitatie Opbrengst verkopen bestaand bezit Af: direct toerekenbare kosten Af: bedrijfswaarde Verkoopresultaat bestaand bezit Mutatie terugkoopverplichting verkoop onder voorwaarden Totaal verkoopresultaat onroerende zaken bestaand bezit sociaal vastgoed in exploitatie

16. Overige waardeveranderingen immateriële vaste activa en vastgoedportefeuille Waardeveranderingen: Resultaat V.O.V. koopgarantwoningen bestaand bezit


113

INHOUDSOPGAVE 2013 €

2012 €

4

6

22

20

110

59

0

0

17

17

0

0

59

59

7

8

Doorberekende kosten VvE’s

139

137

Dekking magazijnkosten (17% van materiaalverbruik)

119

113

Doorberekende admin. kosten en toez.kosten glasschade/rioolonstoppingen

21

20

Doorberekende toezichtskosten investeringen vastgoed

74

74

Doorberekende admin. kosten Huurders-Onderhouds-Abonnement

11

11

0

0

Doorberekende kosten keukenplus incl. resultaat

10

35

Doorberekende verzekeringszaken

13

5

1

14

Diversen

599

401

Belastingdienst pro rata BTW

434

0

Mutaties voorziening loopbaanontwikkelingsbudget

0

0

Mutaties voorziening jubileumuitkeringen

0

4

Doorberekende uren interne aannemerij

1.536

1.401

Totaal overige bedrijfsopbrengsten

3.176

2.384

2013 €

2012 €

9.207

10.352

0

0

707

781

2

2

9.916

11.135

0

0

9.916

11.135

17. Overige bedrijfsopbrengsten Beheerdiensten Vergoeding admin. kosten en toezichtskosten beheerswoningen Afsluiten huurcontracten Inschrijving woningzoekenden Vergoeding admin. kosten incasso Vergoeding admin. kosten leveringen en diensten Doorberekende voorbereidingskosten projecten Doorberekende apparaatskosten derden Doorberekende voorbereidings- en toezichtskosten WMO

Doorberekende admin. kosten Tuin-Onderhouds-Abonnement

Diverse doorberekeningen Overige bedrijfsopbrengsten

18. Afschrijvingen (im)materiële vaste activa en vastgoedportefeuille Sociaal vastgoed in exploitatie Commercieel vastgoed in exploitatie Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie Leveringen en diensten Materiële vaste activa Vrijval overlopende passiefpost inzake (overheids)subsidies Totaal afschrijvingen op (im)materiële vaste activa en vastgoedportefeuille


114

INHOUDSOPGAVE

19. Overige waardeveranderingen van (im)materiële vaste activa en vastgoedportefeuille 2013 €

2012 €

-9

0

- 8.246

0

24

82

Waardevermindering onroerende zaken VOV

218

944

Mutatie voorziening negatieve bedrijfswaarde

359

0

ORT MVA in ontwikkeling

71

0

Afwaardering project Kattendijke/Huyssenstraat

55

0

Afwaardering Mannee BIM

228

0

Overige Afwaardering voorraad

173

0

-7.127

1.026

Waardeverandering commercieel vastgoed Terugname waardevermindering sociaal vastgoed Waardeverandering Materiële Vaste Activa

Totaal overige waardeveranderingen van (im)materiële vaste activa en vastgoedportefeuille

Waardeverandering commercieel vastgoed betreft de positieve wijziging in de marktwaarde van het commercieel vastgoed. Terugname van de waardevermindering sociaal vastgoed: Er heeft een terugname plaatsgevonden van eerdere afwaarderingen van de historische boekwaarde naar lagere bedrijfswaarde op PMC niveau welke is verwerkt in de stelselwijziging per 1-1-2013. Als gevolg van een stijging van de bedrijfwaarde 2013 ten opzichte van 2012 heeft een terugname plaatsgevonden ter hoogte van 8,2 mln. Waardeverminderingen materiële vaste activa: Verkoopverlies V.O.V. 2013 €

2012 €

Resultaat KG Kennedylaan 2-07 en 2-11

13

0

Resultaat KG Mastgat 1

11

0

Resultaat KG Akkerdistelstraat 41

0

1

Resultaat KG Middenstraat 3 en 7

0

13

Resultaat KG Kolveniershof Stadsveste

0

67

24

82

2013 €

2012 €

Erfpacht gemeente Goes

0

0

Totaal erfpacht

0

0

2013 €

2012 €

3.778

3.663

Sociale lasten

532

525

Pensioenlasten

678

654

4.988

4.842

Totaal waardeverminderingen materiële vaste activa

20. Erfpacht

21. 22. 23. Lonen, salarissen, sociale lasten en pensioenlasten Lonen en salarissen

Totaal lonen, salarissen, sociale lasten en pensioenlasten

Het gemiddeld aantal bij RWS werkzame werknemers, berekend op fulltimebasis bedroeg: 80


115

INHOUDSOPGAVE

24. Onderhoudslasten

2013 €

2012 €

7.003

6.249

829

1.152

Klachtenonderhoud

1.284

1.125

Contractonderhoud

417

418

Overig/onvoorzien onderhoud

123

270

9.656

9.215

2013 €

2012 €

13

22

Leefbaarheid (cyclisch)

328

277

Totaal leefbaarheid

341

300

2013 €

2012 €

Overige goederen, leveringen en diensten

888

781

Huurders-Onderhouds-Abonnement

144

160


13

12

Glasschade/rioolontstoppingen

195

200

1.239

1.152

Planmatig onderhoud Mutatieonderhoud

Totaal onderhoudslasten

25. Leefbaarheid De leefbaarheidskosten zijn te verdelen in niet cyclisch en cyclisch: Leefbaarheid (niet cyclisch)

26. Lasten servicecontracten

Totaal servicecontracten


116

INHOUDSOPGAVE

27. Overige bedrijfslasten

2013 €

2012 €

2.048

2.238

Automatiseringskosten

506

532

Huisvestigingskosten

243

215

81

90

201

208

3.080

3.283

1.789

1.729

122

0

1.444

0

Verzekeringen

93

97

Contributie

55

56

3.501

1.882

Kosten leegstand

58

46

Incassokosten

18

32

Kosten woonduurbeloning

48

53

Voorziening loopbaanontwikkelingstraject

3

20

Bijdrage Centraal fonds

0

112

24

18

Kosten bijdrage huurwoningen in VvE’s

360

298

Diverse bedrijfslasten

146

78

Subtotaal overige bedrijfslasten

657

658

7.238

5.823

Beheerkosten: Algemene beheersen administratiekosten

Overige personeelskosten Overige beheerskosten Subtotaal beheerskosten Heffingen: Belastingen Verhuurdersheffing Saneringsheffing

Subtotaal heffingen Overige bedrijfslasten:

Verhuur- en marketingskosten

Totaal overige bedrijfskosten

Honorarium externe accountant en de accountantsorganisatie 2013


Overig €

Totaal €


70

0

70


0

0

0


92

0

92


11

0

11

174

0

174


Overig €

Totaal €


48

0

48


24

0

24


79

0

79

1

0

1

152

0

152

2012


Bovenstaande bedragen betreffen de daadwerkelijke betaalde bedragen in het betreffende jaar. RWS partner in wonen | Jaarverslag 2013

117

INHOUDSOPGAVE

28. Gerealiseerde herwaardering

2013 €

2012 €

4.112

4.841

139

313

4.251

5.154

2013 €

2012 €

102

3.372

-1.197

0

0

428

-13

-1.138

-2

-2.500

-13

0

-174

-707

185

729

-1.112

184

2013 €

2012 €

Renteopbrengsten leningen

490

355

Totaal opbrengsten van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten

490

355

2013 €

2012 €

Overige rentebaten

26

88

Totaal andere rentebaten en soortgelijke opbrengsten

26

88

2013 €

2012 €

Rentelasten leningen overheid en kredietinstellingen

-6.472

-6.879

Rentelasten derivaten

-1.681

-1.346

-49

-59

-8.202

-8.285

Gerealiseerde herwaardering door afschrijving Gerealiseerde herwaardering door verkopen Totaal gerealiseerde herwaardering

29. Financiële baten en lasten Waardeveranderingen van financiële vaste activa, van effecten en van verplichtingen Waardeveranderingen Cité Afwaardering WIF Waardeveranderingen voorziening Goese Schans, 25 koopg.won. Voorzien RWS Goese Schans Voorzien RWS Participaties Waardeveranderingen van terugkoopverplichtingen voorraad Voorzien onderhanden projecten Marsaki Goese Schans Waardeveranderingen van terugkoopverplichtingen Totaal waardeveranderingen van financiële vaste activa en effecten

Opbrengsten van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten

Andere rentebaten en soortgelijke opbrengsten

Rentelasten en soortgelijke kosten

Overige rentelasten Totaal rentelasten en soortgelijke kosten


118

INHOUDSOPGAVE

30. Belastingenresultaat uit gewone bedrijfsuitoefening

2013 €

2012 €

2012

0

5

2013

4

0

4

5

2012

19

-19

2013

-1.131

0

-51

-56

-1.163

-74

-1.160

-70

Latente vennootschapsbelasting (baten)

Acute vennootschapsbelasting (lasten)

Mutatie van de contante waarde van de actieve latentie Vpb ivm verschil bedrijfsec. waarde versus fiscale waarde (disagio)

Totaal belastingenresultaat uit gewone bedrijfsuitoefening


Aansluiting commercieel en fiscaal resultaat:

2013 €

Commercieel resultaat voor vennootschapsbelasting

10.261

Af: Correctie verkoopresultaat vastgoedportefeuille

-926

Correctie waardeveranderingen fin. vaste activa en effecten

-369

Correctie gerealiseerde herwaardering

-4.251

Correctie te verrekenen verliezen voorgaande jaren

-971

Overige waarderverandering ivm stelselwijziging bedrijfswaarde

-8.132


-209

Bij: Correctie afschrijvingen (geen fiscale kosten)

7.366


1

Resultaat deelneming

126

Correctie overige bedrijfslasten

1.670

Totaal

4.566

31. Resultaat deelnemingen

2013 €

2012 €

-55

19

-683

86

-48

-50

10

0

Resultaat RWS Participaties BV

-180

-153

Totaal resultaat deelnemingen

-956

-98

Resultaat deelneming PMB Marsaki BV Resultaat deelneming R.O.M. Projecten BV Resultaat deelneming RWS Goese Schans BV Resultaat RWS Dienstverlening BV


119

INHOUDSOPGAVE

Verschillen in het eigen vermogen en het resultaat tussen de enkelvoudige en geconsolideerde jaarrekening Het verloop van het verschil tussen het eigen vermogen en het groepsvermogen is als volgt:

31-12-2013

31-12-2012

€

€

173.554

54.742

0

79.123

-179

-269

Niet-gerealiseerde gecumuleerde intercompany-resultaten

0

0

Eigen vermogen volgens enkelvoudige jaarrekening

173.375

133.595

31-12-2013

31-12-2012

€

€

8.055

-4.146

0

3.634

-90

1.787

0

0

8.145

1.276

Eigen vermogen volgens geconsolideerde jaarrekening Stelselwijziging Eigen vermogen HSHB

Het verloop van het verschil tussen het eigen vermogen en het groepsvermogen is als volgt:

Resultaat volgens geconsolideerde jaarrekening Stelselwijziging Resultaat HSHB Veranderingen in niet-gerealiseerde gecumuleerde intercompany-resultaten Resultaat volgens enkelvoudige jaarrekening

RWS heeft geen kapitaalbelang in de HSHB, consolidatie is gevolg van bestuurlijke overheersende zeggenschap in de stichting.

Toelichting op de onderscheiden posten van het enkelvoudig kasstroomoverzicht Toelichting op kasstromen Onder de investeringen in materiële vaste activa zijn alleen de investeringen opgenomen waarvoor in 2013 geldmiddelen zijn opgeofferd. Van de totale investeringen van € 11.160.000 kan volledig worden aangemerkt als investeringen voor uitbreiding en verbetering van materiële vaste activa.

Samenstelling geldmiddelen € Liquide middelen per 31 december 2012 Effecten per 31 december 2012

294 0


294

Balansmutatie geldmiddelen in 2013

13

Liquide middelen per 31 december 2013 Effecten per 31 december 2013

307 0


307

De per 31 december 2013 aanwezige geldmiddelen zijn vrij beschikbaar.


120

INHOUDSOPGAVE

ONDERTEKENING VAN DE JAARREKENING OPMAKEN VAN DE JAARREKENING Directeur-bestuurder:

VASTSTELLEN VAN DE JAARREKENING De Raad van Commissarissen: W. van Eijk (voorzitter)

M. Sas B.J. Feijtel Goes, 30 april 2014 F.A.M. te Braake

L. Snoodijk

J. Roose

R.J. Kohsiek


Goes, 30 april 2014

RWS PARTNER IN WONEN | Jaarverslag 2013

121

INHOUDSOPGAVE

Overige gegevens Controleverklaring van de onafhankelijk accountant Hiervoor wordt verwezen naar de hierna opgenomen verklaring. Bestemming van het resultaat over het boekjaar 2012 De jaarrekening 2012 is goedgekeurd in de vergadering van de Raad van Commissarissen gehouden op 28-05-2013 en vastgesteld in de Algemene Ledenvergadering van 25-06-2013. De vergadering heeft de bestemming van het resultaat vastgesteld conform het daartoe gedane voorstel. Voorstel tot bestemming van het resultaat over het boekjaar 2013 Het bestuur stelt aan de Raad van Commissarissen en de Algemene Ledenvergadering voor het resultaat over het boekjaar 2013 ten bedrage van € 8.055.000 positief geheel ten laste van de overige reserves te brengen. Dit voorstel is in de jaarrekening verwerkt. Het resultaat over het boekjaar 2013 ten bedrage van € 8.055.000 positief dat geheel ten gunste van de overige reserves wordt gebracht.


122

INHOUDSOPGAVE Datum

Behandeld door

Kenmerk

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJK ACCOUNTANT


123

INHOUDSOPGAVE Datum

Behandeld door

Kenmerk

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJK ACCOUNTANT


124

rws partner in wonen Stationspark 30 4462 DZ GOES Telefoon: (0113) 23 16 74 Fax:

(0113) 23 38 11

E-mail: [email protected] Website: www.rwsgoes.nl

RWS partner in wonen jaarstukken Jaarverslag Jaarrekening Overige gegevens

Recommend Documents