Rotterdam Wereldwijd Rotterdam Internationaal 2015-2020 Rotterdam is een internationale stad, in een voortdurend veranderende wereldeconomie. Haven- en stedelijke economie gaan over de landsgrenzen heen en de buitenwereld komt vaker en sneller dichtbij. Internationalisering brengt veel kansen en vraagt ook om gerichte inzet en een helder kader. Anderzijds leidt geopolitieke instabiliteit er toe dat voor sommige gebieden, al dan niet tijdelijk, minder (economische) inzet wordt gepleegd. In Rotterdam zijn vele partijen internationaal actief, waaronder de gemeente Rotterdam, Havenbedrijf Rotterdam, Rotterdam Partners en de Rotterdam Port Promotion Council, ieder met eigen verantwoordelijkheden en prioriteiten. De gemeente coördineert de strategische afstemming en samenwerking tussen alle betrokkenen ten behoeve van het Rotterdams belang. De gemeente en haar partners opereren daartoe in internationale en Europese verbanden, om economische activiteiten te versterken, de stad en haven te profileren, ‘best practices’ op te halen en Rotterdamse kennis te vermarkten. Internationale activiteiten van (bestuurders en ambtenaren van) de gemeente Rotterdam, van haar partners, het Havenbedrijf, het bedrijfsleven, kennisinstellingen en andere instanties dóen er toe in Europa en de wereld. Traditioneel is het havenindustrieel cluster een globale speler. En ook de positieve profilering van de stad op de gebieden duurzaamheid (doelen van het Rotterdam Climate Initiative) en architectuur leidt tot een verbetering van het vestigingsklimaat. Het onderhouden en uitbouwen van de internationale positie en het inspelen op nieuwe kansen ter versterking van de verbonden economieën van stad en haven-industrieel complex, zijn dan ook hét doel van de gemeentelijke internationale en Europese inspanningen voor de ontwikkeling van Rotterdam. Daarnaast wordt proportioneel aandacht besteed aan de andere relevante aandachtsgebieden met internationale invalshoeken, zoals kennis en innovatie, veiligheid, radicalisering, de sociale agenda en sport en cultuur. Rotterdam Internationaal 2015-2020 is dan ook de internationale strategie van de gemeente Rotterdam en stuurt de inzet van het gemeentebestuur voor de komende vijf jaar. Het bouwt voort op het Programma Internationale en Europese Activiteiten (PIEA) uit 2009. De functie van dat PIEA was het creëren van transparantie, afstemming, het beschrijven van Rotterdams internationale profiel en het benoemen van (geplande) activiteiten op thema’s en in landen. Deze internationale strategie wordt uitgewerkt in een uitvoeringsgericht Programma Internationale en Europese Activiteiten dat jaarlijks wordt bijgewerkt. Daarin worden activiteiten op het gebied van alle bovengenoemde aandachtsgebieden opgenomen, waarbij geldt dat Rotterdam waar relevant ook graag van andere steden leert.
Het blikveld van de Rotterdamse internationale betrekkingen is aan actualisering toe. Dat is gedaan aan de hand van de volgende hoofd- en deelvragen: Wat is het ambitieniveau van Rotterdam in internationaal en EU-verband en wat betekent dat voor de komende vijf jaar? 1. Hoe kan internationaal beleid helpen de Rotterdamse economie te stimuleren en waarom is internationaal beleid van belang? 2. Welke doelstellingen en inzet zijn daarvoor nodig? Ø Welke bestuurlijke inzet is vereist? Ø Wat is de rol van het gemeentebestuur en van het concern Rotterdam? Ø Waar ligt de focus? 3. Hoe bevorderen we internationale economische activiteiten? Ø Welke activiteiten zijn al ondernomen en hoe gaan we om met trends en nieuwe kansen? Ø Wat zijn de belangrijkste sectoren, en welke landen en steden horen daarbij? 4. Hoe vermarkten we Rotterdamse kennis en halen we best-practices uit Europa? Deze vragen zijn hieronder schematisch weergegeven en worden in de volgende vier hoofdstukken beantwoord.
Ter bevordering van de economie zet Rotterdam in op het stimuleren van internationale economische activiteiten en het vermarkten van kennis
1 Stimuleren economie Rotterdam: stad en haven verbonden
Internationale economische 2 activiteiten
3 Aantrekken van: ▪Bedrijven ▪Investeringen ▪Ladingstromen ▪Internationale evenementen
Profileren en vermarkten Rotterdamse kennis 4 Kennis en best practices: ▪Kennis halen ▪Kennis brengen: laboratoriumstad
Beleidskader Rotterdam Internationaal 2015-2020 |
2
1. INTERNATIONALE AMBITIES VAN ROTTERDAM: STAD EN HAVEN VERBONDEN 1 Om Rotterdam’s internationale ambities te verwezenlijken, moeten stad en haven verbonden zijn
Rotterdam heeft een internationale identiteit: 174 nationaliteiten en relaties met vele landen
Rotterdam legt daarom de lat hoog en heeft een internationaal ambitieniveau
Daarom investeert Rotterdam in haar internationale karakter en activiteiten Om die ambities te kunnen waarmaken, moeten stad en haven verbonden zijn en elkaar versterken
Beleidskader Rotterdam Internationaal 2015-2020 |
Rotterdam is een internationale stad en wereldhaven met 174 nationaliteiten en relaties met vele landen, steden, havens, bedrijven en instellingen. Voor Rotterdam zijn identiteit en internationale concurrentiepositie essentieel. De identiteit van de stad is een doorslaggevende succesfactor om bewoners, bezoekers, bedrijven en instellingen, ondernemers, investeerders, onderzoekers, kenniswerkers en studenten, maar ook evenementen op zakelijk, cultureel of sportief gebied en tal van andere activiteiten aan te trekken. Stad en haven hebben hoge internationale ambitieniveaus. ‘Rotterdam is een trotse moderne internationale stad met een wereldhaven’, is de openingszin van het collegeprogramma 2014-2018, waarin van bestuur en ambtenaren ook ‘Rotterdammergericht’ werken wordt verwacht. Dat vraagt om een bredere blik en mogelijk andere werkwijzen. De stad heeft de ambitie om uit te groeien tot dé plek waar vernieuwing, innovatie en duurzaamheid de standaard zijn. Het Havenbedrijf wil dat Rotterdam in 2030 Europa’s belangrijkste haven- en industriecomplex is, een sterke combinatie van “Global Hub en Europe’s Industrial Cluster”, beide koploper op het gebied van efficiëntie en duurzaamheid.
3
De wereld wordt steeds mobieler door verdergaande informatisering, innovaties, individualisering en internationalisering. Door elkaar verder te versterken kunnen stad en haven hun ambities waarmaken. Als de stad adequaat arbeidspotentieel levert, kan het haven-industrieel complex daarvan gebruik maken. Als de haven floreert, is er behoefte aan complementaire bedrijvigheid in de stad, zoals op het gebied van maritieme dienstverlening. Haven en stad zetten onverminderd hoog in op verduurzaming, juist vanuit economisch oogpunt. De internationale en Europese inzet van Rotterdam zijn er dan ook op gericht om het internationale karakter van Rotterdam te benutten en uit te bouwen, om de initiatieven van bewoners, bedrijven en bezoekers van Rotterdam te benutten, om de internationale economie, duurzaamheid, handel en ladingstromen te bevorderen en om nieuwe bedrijfsvestigingen, investeringen en culturele en sportieve activiteiten aan te trekken. Internationaal werken en denken zit in ons DNA. En Rotterdam is vaak een laboratoriumen voorbeeldstad.
4
2. BESTUURLIJKE INZET: INTERNATIONALE ACTIVITEITEN EN HET VERMARKTEN VAN ROTTERDAMSE KENNIS De gemeente Rotterdam opereert internationaal over de volle breedte. Bij alle internationale activiteiten is het van belang om te kijken hoe ze bijdragen aan de Rotterdamse economie. Economie is het ‘leading principle’ in de internationale betrekkingen van Rotterdam. Het internationale beleid is daarom vooral gestoeld op twee pilaren: Ø Het stimuleren van internationale economische activiteiten. Hierbij wordt gefocust op het aantrekken van: Bedrijven: met name acquisitie van dochterondernemingen van internationale bedrijven Investeringen: in vastgoed en economische ontwikkeling in de regio Rotterdam Ladingstromen: import en export van goederen in de Rotterdamse haven Internationale evenementen: congressen, cultuur- en sportevenementen Bezoekers: (zakelijke) toeristen, studenten Ø Het vermarkten van Rotterdamse kennis. We brengen en halen ‘best practices’, onder andere op het gebied van duurzaamheid, leefbaarheid en binnen de sociale sector, zoals veiligheid, migratie en diversiteit. Hierbij wordt uitgegaan van het volgende: Kennis halen op terreinen waar we kunnen leren van anderen, zoals innovatie en radicalisering Kennis brengen of vermarkten waar dat bijdraagt aan onze doelstellingen, zoals watermanagement Markeren van de thema’s en projecten waar we goed in zijn
2 Het aantrekken van bedrijven, investeringen, ladingstromen en evenementen en het uitwisselen van kennis en best practices staan centraal
1 Stimuleren economie Rotterdam: stad en haven verbonden
Internationale economische 2 activiteiten
3 Aantrekken van: ▪Bedrijven ▪Investeringen ▪Ladingstromen ▪Internationale evenementen
Profileren en vermarkten Rotterdamse kennis 4 Kennis en best practices: ▪Kennis halen ▪Kennis brengen: laboratoriumstad
Beleidskader Rotterdam Internationaal 2015-2020 |
5
In de gemeentelijke prioriteiten zijn haven en logistiek, handel en acquisitie, energie, water, klimaatadaptatie, maritieme dienstverlening, cleantech, lifesciences, medisch en agrofood speerpunten in de internationale betrekkingen. Om de groei hierin te faciliteren, sluit Rotterdam aan op het nationale Topsectorenbeleid en zet zich in om hiervoor de nationale, regionale en lokale relaties te versterken. Rotterdam Partners en het Havenbedrijf verzorgen hierbij de vertaalslag naar de Rotterdamse ambities en inzet. In het verlengde daarvan kiest Rotterdam ervoor haar identiteit, profiel en positie te versterken door extra aandacht te geven aan het vermarkten van onder meer duurzaamheid (klimaat, energie en water) en resilience. Rotterdam heeft op deze thema’s internationaal een sterke reputatie opgebouwd. Duurzame (structurele) internationale inzet en verdere profilering op deze thema’s ondersteunen en versterken de economie, de identiteit en de internationale concurrentiepositie van Rotterdam. Rotterdam investeert in bestaande relaties, heeft oog voor nieuwe kansen en onderzoekt trends, zowel vanuit sectoraal als geografisch opzicht. Signalen vanuit het Rijk en Rotterdam worden opgepakt en potentie, relevantie, draagvlak en toegevoegde waarde van de gemeentelijke betrokkenheid worden geïnventariseerd. Daarbij wordt nauw overlegd met de belangrijkste partners voor het (economische) beleid. Next Economy en de Next Eleven zijn begrippen die de veranderingen in de economische en wereldwijde verhoudingen aangeven en waar Rotterdam tijdig op inspeelt. Vanuit economisch perspectief ligt de focus op meerdere steden en regio’s in Duitsland en China. Daarnaast blijft er proportionele inzet op onder meer de overige BRICT-landen (Brazilië, Rusland, India en Turkije), de Golfregio, de Verenigde Staten, de andere buurlanden (Verenigd Koninkrijk en België) en een aantal steden in landen van de Next Eleven (opkomende landen zoals Indonesië, Vietnam, Zuid-Afrika en Zuid-Korea). In deze landen heeft de gemeentelijke inzet grote toegevoegde waarde voor de partners, met name omdat contacten tussen overheden deuren voor het bedrijfsleven openen. Een en ander leidt tot de volgende (bestuurlijke) inzet voor de gemeente Rotterdam: · Versterken van de internationale positie en de concurrentiekracht van Rotterdam met name door het verder ontwikkelen en onderhouden van een internationaal bestuurlijk netwerk ten behoeve van met name handelsbevordering en acquisitie; · Accommoderen van inkomende en uitgaande internationale werkbezoeken en economische missies; · Benutten van Rotterdam als laboratorium- en voorbeeldstad: positioneren, profileren en inspelen op kansen en subsidiemogelijkheden; · Afstemmen van de internationale activiteiten met partners in en buiten de stad, zoals de Vierhoek, het bedrijfsleven, kennisinstellingen en de Rijksoverheid; · Opereren in netwerken als C40, Connecting Delta Cities, Comité van de Regio’s, Eurocities, European Forum for Urban Security, POLIS, ICLEI; · Versterken van de internationale positie door het benadrukken van het stedelijk belang en perspectief bij besluitvorming en de gevolgen daarvan; · Verbinden en coördineren van initiatieven uit het concern en de netwerken, opdat vanuit de inhoud gebalanceerde internationale relaties (door-) ontwikkeld worden; · Halen en brengen van kennis, innovatie en ideeën uit andere landen; · Lobbyen internationaal en met name bij de Europese Unie: voor een duurzame wereldstad en haven is de EU belangrijk. Verantwoordelijkheid nemen op het Europese speelveld is randvoorwaardelijk om de ambities te realiseren. 6
3. INTERNATIONALE ECONOMISCHE ACTIVITEITEN Internationale betrekkingen vragen continue inspanning en onderhoud, en betalen zich uit in contacten, kennis en profilering, in handel, werk en inkomen. Om de Rotterdamse belangen te behouden en uit te bouwen gaan de burgemeester en de wethouders op buitenlandse werkbezoeken. Bestuurlijke contacten zijn een belangrijk middel om de Rotterdamse doelstellingen te realiseren. Intensieve contacten zijn er op het gebied van het haven-industrieel complex, handelsbevordering, acquisitie, sport en cultuur. De afgelopen jaren is ook sterk geïnvesteerd in het positioneren van stad en haven op het gebied van duurzaamheid en klimaatadaptatie. Maar ook voor onderwerpen als stedelijke ontwikkeling, arbeidsmigratie en veiligheid zijn internationale contacten en nieuwe banden natuurlijk van belang. Rotterdam heeft daarom vele functionele relaties met landen, steden, ambassades en consulaten, netwerken en (Europese) instanties. De gemeente en haar partners bepalen steeds hoe zij in samenwerking hun rollen invullen om zo tot de gewenste resultaten te komen.
3 Internationale economische activiteiten: van geografische oriëntatie naar thema’s en sectoren Activiteiten 2009-2014
Trends
Nieuwe kansen
▪ Focus op brede handelsbetrekkingen met ▪ ▪ ▪ ▪
▪
Rotterdamse trends: ▪ Opkomst van “smart Duitsland, België, het Verenigd Koninkrijk en ▪ Ambitie in Havenvisie 2030 om “Global Hub en Europe’s cities”, “smart ports”, buiten Europa met de VS en China Industrial Cluster” te zijn, koploper in efficiëntie en duurzaamheid; “smart industries”, Inzet op duurzame energiehaven en ▪ Rotterdam werd sterk in technologie voor en het vermarkten van ▪ Ontwikkelingen op de economische diplomatie met partijen in de duurzaamheid, ook in watermanagement en CleanTec; energiemarkt (dalende olieproducerende landen, vooral in de Golfregio; ▪ Voortdurende verandering in dynamiek en balans tussen de prijzen, energiezekerheid, Mondiaal netwerk van delta-steden, bedrijven internationale aspecten van stedelijke economie en haven. zelfvoorziening op en organisaties op het gebied van waterkennis, Trends bij of met partners en netwerken: verschillende schaalwatermanagement en klimaatadaptatie; ▪ Verschuiving van geografische naar thematische focus van niveaus, energierotondes, Vermarkten Rotterdamse kennis over partners (Havenbedrijf, Rotterdam Partners, de Rijksoverheid); aardgas Groningen) watermanagement en klimaatadaptie door ▪ Aanbod van, keuze voor of inzet in netwerken verandert: ▪ Opkomst nieuwe markten stedenbanden in o.a. Azië en de VS; Eurocities, Comité van de Regio's, C40, ICLEI, Polis, Connecting en kansrijke sectoren, Prioriteit aan BRICT-landen (Brazilië, Rusland, Delta Cities (CDC), EFUS, Global Parliament of Mayors; zoals agrifood India, China en Turkije), die vanwege o.a. hoge ▪ Meer aandacht voor landen om ons heen, de Golfregio, Oost- ▪ Veranderende rol van groeicijfers en export van groot belang zijn Europese landen en Midden- en Zuid-Amerikaanse landen; lokale overheden voor de Rotterdamse economie. Brazilië en ▪ Inzet van netwerk voor initiatieven van Rotterdamse bedrijven ▪ Grote verschuivingen in Rusland zijn vooral belangrijk voor aanvoer van en instellingen, zoals IABR en kandidatuur voor World Expo 2025. de wereldenergiegrondstoffen zoals ijzererts, fruit, olie en gas. Europese trends: voorziening (LNG, India en bovenal China voor het ▪ Economie vraag om aantrekken van investeringen en duurzame schaliegas, wind- en containervervoer en met Turkije heeft het werkgelegenheid in een circulaire economie; zonne-energie, et cetera), midden- en kleinbedrijf veel wederzijdse ▪ Na de banken- en Eurocrisis focust de Europese Unie op ▪ Beschikbaar komen van handels- en investerings-relaties. Bedrijven uit vermindering van regelgeving en een groot investeringspakket nieuwe of verbeterde deze landen openen vestigingen in Rotterdam voor banen, groei en investeringen; (scheepvaart- en en investeren in stad en haven. Andersom ▪ Innovatie, arbeidsmobiliteit, scholing,duurzaamheid, transport spoor)routes, zoals via de dingen Rotterdamse bedrijven mee naar o.a. en veiligheid voor Rotterdam belangrijke onderwerpen op de EUNoordelijke IJszee. infrastructuurprojecten en investeringen in agenda 2014-2019. De prioriteiten worden onder economische groeisectoren aldaar; Globale trends: Bezoek van en (verkennende) economische ▪ Next Economy: bij een veranderende economie wil de gemeente invloed van de trends en kansen regelmatig herijkt missies naar andere snelgroeiende landen in tijdig inspelen op nieuwe ontwikkelingen, met name in clean en geconcretiseerd in het Azië en Midden- en Zuid-Amerika, waar het tec/haven-industrieel complex, medical en food; uitvoerende Programma bedrijfsleven belangen heeft of wil opbouwen ▪ Next Eleven: contacten met landen in opkomst, waarvan voor (Panama en Chili). Rotterdam naast de BRICT-landen vooral Zuid-Afrika, Zuid-Korea, Internationale en Europese Activiteiten. Indonesië en Vietnam van belang zijn. Beleidskader Rotterdam Internationaal 2015-2020 |
7
Om al deze ambities waar te maken onderhoudt de gemeente Rotterdam strategische internationale betrekkingen met relevante netwerken, landen en steden. De internationale contacten in het Rotterdamse worden primair afgestemd in “de Vierhoek”, het bestuurlijke overleg van de gemeente Rotterdam, Havenbedrijf Rotterdam, Rotterdam Partners, de Rotterdam Port Promotion Council, Kamer van Koophandel en VNO-NCW West. Verder wordt overlegd met het Rijk, met name met het ministerie van Buitenlandse Zaken en het buitenlandse postennetwerk over onder meer de strategische reisagenda, maar ook regelmatig met de departementen van Economische Zaken, Infrastructuur & Milieu en Binnenlandse Zaken & Koninkrijksrelaties en met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Ook de regiogemeenten, de grote steden, G4 en de Metropoolregio Rotterdam Den Haag worden betrokken. Binnen Rotterdam is uiteraard regelmatig overleg met de economische partners, de kennisinstellingen en andere internationaal actieve organisaties.
Sterke stad en sterke haven: economische prioriteiten zijn leidend voor de internationale inzet
Logistiek Energie Haven Medical
Clean tech Economie van stad en haven
Next economy
Food Maritiem
Beleidskader Rotterdam Internationaal 2015-2020 |
8
4. PROFILEREN EN VERMARKTEN VAN ROTTERDAMSE KENNIS Rotterdam heeft een goede naam in Europa, maar ook steeds meer daarbuiten, als vernieuwende stad, voorop lopend in stedelijk beleid. Rotterdam is voorbeeldstad en levend laboratorium voor projecten op gebieden als stedelijke vernieuwing, haven en transport, sociaal beleid, milieu en veiligheid. De verstedelijking neemt toe, steden zijn de motor van de economie en krijgen een belangrijker positie in de aanpak en uitvoering van actuele beleidsproblemen. De stedelijke agenda en de positie van stadsbestuurders, neemt daarmee zowel regionaal, nationaal, Europees als mondiaal toe in belang. Op al deze niveaus werkt Rotterdam samen met andere steden om de gezamenlijke belangen te behartigen en samen oplossingen voor stedelijke vraagstukken te vinden en te implementeren. En om Rotterdam te profileren en positioneren in dit krachtenveld. Er zijn vele inhoudelijke initiatieven, conferenties, netwerken en projecten die deze ontwikkeling kanaliseren. Op het gebied van klimaatadaptatie en duurzaamheid, speelt Rotterdam een belangrijke rol in wereldwijde netwerken zoals de C40 Cities Climate Leadership Group, Connecting Delta Cities en Resilient Cities. Op de meeste andere terreinen is Rotterdam vooral actief binnen Europa. Rotterdam volgt deze ontwikkelingen en acteert waar relevant, als het aansluit bij de prioriteiten van stad en haven. De Europese Unie produceert beleid dat relevant is voor steden als Rotterdam, wetgeving die direct of indirect op Rotterdam van toepassing is en subsidies die kunnen worden aangevraagd. Samenwerking met andere steden is daarbij essentieel, zowel om informatie en kennis te verkrijgen en in te kunnen zetten, als om invloed te hebben. Bovenal biedt samenwerking met andere steden en de Europese instellingen kennis en inzicht in de aanpak van problemen waar ook Rotterdam mee te maken heeft. Inzet in netwerken van vergelijkbare steden levert toegang tot beleidsbepalers en subsidieverstrekkers en inzicht in mogelijke oplossingen. De nieuwe Europese beleidslijnen 2014-2019 voor ‘banen, groei, billijkheid en democratische verandering’ sluiten goed aan bij de Rotterdamse doelstellingen in het collegeprogramma 2014-2018. Daarnaast zijn stedelijke ontwikkeling, stedelijke economie, duurzaamheid (luchtkwaliteit, energietransitie, klimaat, adaptatie), haven, smart cities, innovatie, arbeidsmarkt, onderwijs en veiligheid belangrijke EU-thema’s. Rotterdam zet voor de verschillende thema’s in op: beleidsbeïnvloeding, kennisuitwisseling, verkrijgen van subsidie en profilering. Steeds meer internationale contacten lopen via Europese projecten, netwerken en organisaties. De input van onze gemeente richt zich op stedelijke ontwikkeling, met economie als leidend beginsel. De economische clusters van de toekomst zijn: medisch, cleantech, food en maritiem. Aandacht is er voor het MKB en de voorbereiding op de ‘Next Economy’. Om toekomstige kansen te benutten moet de gemeente het innoverend en investerend vermogen kunnen vergroten. Internationale en Europese contacten worden dus ingezet om de agenda van de stad te realiseren. De internationale strategie Rotterdam Internationaal 2015-2020 wordt daartoe uitgewerkt in een uitvoeringsgericht Programma Internationale en Europese Activiteiten dat jaarlijks wordt bijgewerkt. 9
