Rotterdam Wereldwijd Internationale en Europese Activiteiten Jaarverslag 2012

Rotterdam Wereldwijd

Internationale en Europese Activiteiten Jaarverslag 2012

Voorwoord

Rotterdam is een internationale stad, altijd al geweest. Dat komt natuurlijk door de gunstige ligging aan de rivier, de open verbinding met de Noordzee. Maar meer nog door de mentaliteit van de Rotterdammers en de Rotterdamse ondernemers. De haven is zo groot geworden omdat de mensen die hier wonen en werken openstaan voor andere culturen en over landsgrenzen heen kijken. Met een open blik op de toekomst en respect voor (potentiële) zakenpartners koerst het Rotterdamse bedrijfsleven op duurzame, economische groei. Net zoals landsgrenzen voor Rotterdammers niet van belang zijn, is een economische dip dat ook niet. Natuurlijk merken zij daar de gevolgen van. Maar het weerhoudt hen er niet van om vooruit te kijken. Als gemeentebestuur sluiten we aan bij de dynamiek die er heerst in de samenleving en in het bedrijfsleven, ook met onze internationale activiteiten. We zorgen er voor dat buitenlandse investeerders zich welkom voelen in onze stad en ondersteunen hen waar nodig. Maar we gaan ook actief op zoek naar potentiële zakenpartners. Regelmatig reis ik met een delegatie naar buitenlandse regio’s waar kansen liggen. Kansen voor het bedrijfsleven, maar ook voor onderwijsinstituten of culturele instellingen.

Dat neemt niet weg dat het goed is dat er kritisch gekeken wordt naar de kosten en baten van internationale en Europese activiteiten. Ook al zijn die lastig te becijferen, we kunnen wel transparant zijn over de doelen, activiteiten en resultaten. De gemeenteraad heeft in 2012 diverse malen vragen gesteld over de dienstreizen van het College. Uiteraard lichten we die graag toe, onder meer in de jaarlijkse rapportage bestuurlijke werkbezoeken. Maar meer nog zien we deze vragen als een aansporing om de internationale en Europese activiteiten in een bredere context en beleidskader te plaatsen. Voor Rotterdam zijn internationale activiteiten net zo belangrijk als de rivier die door deze stad loopt: een bron van bedrijvigheid voor allerlei bedrijven en instellingen in de stad. In dit jaarverslag leggen wij de verbinding tussen de activiteiten in 2012 en de positie en resultaten van Rotterdam als internationale en Europese stad en haven. Wij gaan graag met u in gesprek over de kansen voor Rotterdam. Ahmed Aboutaleb, Burgemeester van Rotterdam

Of een buitenlands werkbezoek een goede investering is, is lastig in cijfers uit te drukken. Maar een ding is zeker: een goede deal sluit je niet per telefoon of mail. Zaken doe je met mensen die je vertrouwt en dat vertrouwen ontstaat alleen als je elkaar de hand schudt en recht in de ogen kijkt. Meestal wordt een Rotterdamse zakendelegatie met groot respect ontvangen. En waar wederzijds respect is, gaan deuren open die anders gesloten blijven.

1

Inleiding

Mijlpalen en actiepunten

Internationale relaties vereisen een lange adem. Bestuurlijke werkbezoeken staan vaak aan het begin van een traject, om deuren te openen. Of juist aan het eind, om afspraken te bezegelen. Voorafgaand aan bestuurlijke contacten en uiteraard opvolgend daaraan, bouwen vertegenwoordigers van Rotterdamse bedrijven, diensten en instellingen de contacten op en uit. Internationale werkbezoeken blijven meestal beperkt tot specifieke afspraken, ontmoetingen, vergaderingen of conferenties.

De resultaten van het internationale en Europese beleid in 2012 zijn beschreven in dit verslag en samengevat in de Mijlpalen. In het vorige jaarverslag is bij iedere mijlpaal een actiepunt aangegeven voor de lopende en komende periode van 2012 tot 2014. De 30 Actiepunten zijn in verschillende stadia van uitvoering. De meeste liggen op schema. Per onderwerp is met een groene balk aangegeven hoe ver het actiepunt was gerealiseerd op 31 december 2012.

De meeste werkzaamheden vinden vanzelfsprekend gewoon plaats op de thuisbasis, Rotterdam. Hier ontvangen we ook veel buitenlandse bezoekers en delegaties. Soms grote of belangrijke officiële bezoeken, vaker kleine groepen die naar Rotterdam komen om hier te vergaderen, handelen of onderhandelen. En om onze stad, haven en projecten te zien en ervaringen te horen. Rondom de wederzijdse bezoeken lopen de meeste contacten via telecommunicatie en netwerken, steeds vaker ook door middel van videoconferenties, webinars en online vergaderingen, sociale media en vooral email. Resultaten De resultaten van het Internationale en Europese beleid variëren van nieuwe bedrijfsvestigingen en investeringen in Rotterdam, behoud of uitbreiding van bedrijvigheid tot handelscontracten voor Rotterdamse bedrijven. Ook het interesseren van bezoekers en organisatoren van evenementen voor Rotterdam kan leiden tot bestedingen waar de Rotterdamse economie van profiteert. De resultaten van het afgelopen jaar zijn beschreven in dit verslag, en samengevat in de Mijlpalen. In 2012 zijn onder meer afspraken gemaakt met bedrijven uit Rusland en Koeweit over grote investeringen in de Rotterdamse economie. Alleen al deze geplande investeringen van Summa van één miljard dollar en Kuwait Petroleum Europoort van één miljard euro betekenen enorme impulsen voor de economie van haven en stad. De kosten van het beleid vallen hierbij in het niet. Maar ook de 34.000 zeeschepen en 87.000 binnenvaartschepen die jaarlijks Rotterdam aandoen, de 28 nieuwe buitenlandse bedrijven die in 2012 Rotterdam kozen om te investeren, en de honderdduizenden buitenlanders die Rotterdam bezochten, betekenen evenzoveel economische injecties in onze haven en stad.

2

Economie en haven Rotterdam partners Publieke inspanningen kunnen zo leiden tot private economische activiteiten en andersom versterken private inspanningen de regionale economie. Het wederzijds belang en profijt heeft afgelopen jaar geleid tot het voornemen in 2013 nauwer te gaan samenwerken bij internationale marketing en acquisitie in Rotterdam Partners. In 2012 is de aanzet gegeven voor nauwere samenwerking tussen gemeente, bedrijfsleven en instellingen. De gemeente wil graag samenwerken met het bedrijfsleven en de instellingen om elkaars internationale en Europese inspanningen te versterken. Beleidskader en verantwoording Het Rotterdamse internationale en Europese beleid kent een lange traditie. Rotterdamse bestuurders van stad en haven zijn van oudsher internationaal ingesteld. Het overzicht van bestuurlijke internationale reizen wordt echter pas tien jaar bijgehouden en jaarlijks aangeboden aan de gemeenteraad. Die overzichten laten zien dat het aantal bestuurlijke werkbezoeken tamelijk constant blijft, gemiddeld zelfs iets is afgenomen. Vijf jaar geleden is het beleidskader, het Programma voor Internationale en Europese Activiteiten 2009-2010 vastgesteld, onder de titel Rotterdam Wereldstad: vaste koers, nieuwe ambities. Daarin worden de gemeenschappelijke inspanningen gefocust op economie en prioritaire landen. Sindsdien wordt jaarlijks een jaarverslag uitgebracht waarin uitgebreid wordt ingegaan op zowel de activiteiten als de resultaten van de internationale en Europese activiteiten. Sinds vorig jaar worden in het jaarverslag naast Mijlpalen ook Actiepunten voor de komende periode opgenomen. Dit publieksjaarverslag is inmiddels het vierde. Met dit jaarverslag leggen wij niet alleen verantwoording af, maar willen wij ook meer inzicht geven in de internationale en Europese activiteiten van Rotterdam om zo de effectiviteit en efficiency van onze inspanningen en die van onze partners verder te versterken.

Havenontwikkeling De grote groei van havens in Azië en de schaalvergroting in de scheepvaart versterken de positie van Rotterdam als eerste haven van Europa. Het aantal schepen dat de haven van Rotterdam aandoet neemt af, maar het volume neemt toe. Met de opening van de Maasvlakte 2 kan Rotterdam de steeds groter wordende schepen accommoderen en daardoor de eigen positie consolideren en versterken. Ondanks de afname van het aantal schepen nam de overslag in 2012 toe met 1,7 procent naar 442 miljoen ton. De OESO onderzocht in 2012 de relatie tussen haven en stad, de resultaten worden in 2013 gepubliceerd. 1. Rotterdam wordt in 2012 vergeleken met andere Europese havensteden om een beter beeld te krijgen van de relatie tussen haven en stad. In 2013 wordt een internationale conferentie georganiseerd over de relatie haven-stad en de mogelijkheden daarvan voor de economische groei van stad en regio. Stedelijk beleid De gemeente en de Erasmus Universiteit Rotterdam hebben in 2011 het initiatief genomen voor een internationaal vergelijkend onderzoek naar de ontwikkeling van het Europees stedelijk beleid en de ervaringen met stedelijk beleid van Antwerpen, Barcelona, Budapest, Dortmund, Dublin, Helsinki, Manchester en Rotterdam. Euricur, het European Institute for Comparative

Urban Research uit Rotterdam, heeft de eerste fase van het onderzoek eind 2012 afgerond. 2. De resultaten van de vergelijking van ontwikkeling en strategie van Europese steden worden voorjaar 2013 gepresenteerd op een bijeenkomst in Rotterdam. Deze Europese stedenvergelijking wordt in 2013 uitgebreid met andere mondiale steden. Voorjaar 2014 worden deze resultaten besproken op een internationale conferentie ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de Erasmus Universiteit Rotterdam en het 25-jarig bestaan van Euricur. Acquisitie Rotterdam blijft in trek bij internationale bedrijven. In 2012 hebben 28 internationale bedrijven voor Rotterdam gekozen na bemiddeling van de Rotterdam Investment Agency. De ondernemingen verwachten binnen drie jaar bijna 1900 arbeidsplaatsen in Rotterdam te creëren en zo’n 193 miljoen euro te investeren. Shell en Unilever besloten in 2012 een belangrijk deel van hun activiteiten naar Rotterdam terug te verplaatsen. 3. De ambitie van de Rotterdam Investment Agency om de komende jaren een groeiend aantal investeringen naar Rotterdam te halen blijft ondanks de economische crisis gehandhaafd. Bedrijfsleven In 2012 is de aanzet gegeven voor nauwere samenwerking tussen gemeente, bedrijfsleven en instel-

lingen bij internationale marketing en acquisitie in Rotterdam Partners. De gemeente wil graag samenwerken met het bedrijfsleven en de instellingen om elkaars internationale en Europese inspanningen te versterken. 4. Het voorstel voor publiek-private samenwerking bij de marketing en acquisitie van Rotterdam als Rotterdam Partners NV wordt najaar 2012 uitgewerkt. De rol van het bedrijfsleven bij het voorbereiden van de bestuurlijke reisagenda en het faciliteren van de ‘uitgaande’ economische activiteiten, zoals export en internationalisering van het Rotterdamse bedrijfsleven, wordt hierdoor versterkt. Metropoolregio In 2012 presenteerde Rotterdam zich op de vastgoedbeurs in München samen met de gemeente Den Haag en Science Port Nederland als Metropoolregio. Het ministerie van Economische Zaken, de provincie Zuid-Holland, de gemeenten Rotterdam, Den Haag, Delft, Leiden, Dordrecht en de Zuid-Hollandse universiteiten en medische centra hebben in 2012 afgesproken om een Regionale Ontwikkelingsmaatschappij (ROM) Zuidvleugel op te richten om de gemeenschappelijke opgaven op het gebied van ontwikkeling & innovatie, marketing & acquisitie en financiering & participatie aan te pakken. 5. Eind 2012 wordt een voorstel gedaan voor een Regionale Ontwikkelings Maatschappij (ROM) om het bedrijfsleven te betrekken bij het stimuleren van innovatieve investeringen met behulp van een participatiefonds, projecten, marketing en acquisitie op vastgestelde speerpuntsectoren. Er wordt nader bezien of de samenwerking bij de ontvangst van nieuwe 3

bedrijven en nieuwe werknemers nog meer kan worden afgestemd op de toenemende regionalisering en een groter woon-werkgebied. Overheid Internationale missies zijn een effectief instrument om de handel te bevorderen en investeringsstromen op gang te brengen. De belangrijke internationale bestuurlijke reizen van Rotterdam staan sinds 2011 ook op de strategische reisagenda van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Bestuurders van gemeenten en provincies kunnen daardoor mede als boegbeeld optreden en deuren openen voor de BV Nederland in het buitenland. In de Rotterdamse internationale missies wordt zoveel mogelijk aangehaakt op het door het Rijk geformuleerde topsectorenbeleid. 6. De samenwerking met het Rijk, de buitenlandse posten, de Dutch Trade Board, de andere grote gemeenten en de provincies bij de organisatie en afstemming van bestuurlijke internationale reizen wordt gecontinueerd en waar mogelijk wordt samen opgetrokken. Prioritaire landen Duitsland en de BRICT-landen Naast de prioritaire landen Duitsland, Brazilië, China, Rusland, India, Turkije, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, blijft Rotterdam alert op nieuwe kansen. Voor de positie van Rotterdam als energiehaven liggen er, naast Rusland, kansen in de Golfregio, mogelijk ook in de Kaukasische republieken. De uitbreiding van het Panamakanaal kan belangrijke gevolgen hebben voor de wereldwijde logistiek en handel. In het voorjaar van 2012 bezocht wethouder Baljeu de Golfregio, in het najaar burgemeester Aboutaleb, om te spreken met overheden, havens, havengerelateerde 4

bedrijven en olie- en energiebedrijven, onder meer over een mogelijke investering van één miljard euro in de Kuwait Petroleum Europoort raffinaderij.

7. De prioriteit in de internationale economische contacten blijft bij de D-BRICT-landen, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. De ontwikkelingen in andere landen worden nauwlettend gevolgd en nieuwe kansen worden onderzocht. Bij de voorbereiding van de economische bestuurlijke werkbezoeken wordt voortaan vooraf een analyse gemaakt van de mogelijke belangen van het regionale bedrijfsleven en hoe dit nog verder betrokken kan worden bij het internationale beleid en de delegatiereizen. Duitsland De Rotterdamse regio is de vestigingsplaats voor meer dan 180 bedrijven van Duitse origine. Daarnaast zijn Duitse beleggers belangrijke investeerders in vastgoed in Rotterdam, vooral in de kantorenmarkt. Begin 2012 bood de gemeente Rotterdam Duitse ondernemers, die gevestigd zijn in Rotterdam, een netwerklunch aan in de Burgerzaal. In het voorjaar sprak wethouder Baljeu op de rederslunch in Hamburg, in het najaar bracht de Raadscommissie Economie, Haven, Milieu en Vervoer een studiebezoek aan Hamburg. Het accent in de contacten met Duitsland ligt op NordRhein Westfalen en een aantal voor Rotterdam belangrijke steden, zoals Berlijn, Hamburg en München. 8. Eind 2012 wordt de Duitslandstrategie geactualiseerd in nauw overleg met het bedrijfsleven, waarbij een methodiek wordt ontwikkeld om de ervaringen en inbreng van de netwerkpartners en het internationale bedrijfsleven te gebruiken om tot een zo effectief mogelijke aanpak te komen.

Brazilië De Braziliaanse regering heeft een groot investeringsprogramma opgezet onder meer voor de aanleg van havens en vliegvelden. De verantwoordelijke minister Hoffmann bezocht in augustus de haven van Rotterdam. Het Havenbedrijf Rotterdam opende in 2012 een kantoor in São Paulo en is nauw betrokken bij de ontwikkeling van de nieuwe haven Porto Central. Het Rotterdam Climate Initiative (RCI) bezocht in mei Brazilië om samenwerking op het gebied van biomassa te onderzoeken. In het voorjaar werd in de Burgerzaal een Brazil Network Day georganiseerd voor het Braziliaans-Nederlandse bedrijfsleven. 9. De contacten met Braziliaanse steden en bedrijven worden in 2012 en 2013 voortgezet, mede met oog op de kansen die het WK voetbal in 2014 bieden. Daarnaast worden de economische kansen van andere Latijns-Amerikaanse landen, zoals Panama, onderzocht. China China is in 2012 het grootste handelsland van de wereld geworden. China heeft grote belangen in de Rotterdamse haven en is een grote investeerder in de Tweede Maasvlakte. Een Rotterdamse delegatie van maritieme- en logistieke bedrijven, kennisinstellingen, politie en veiligheid bracht begin september een bezoek aan Beijing en Shanghai. In Beijing werd onder meer gesproken over het belang van investeringen in ultra-large containerships voor de functie van de haven van Rotterdam. In zusterstad Shanghai is onder meer een business event georganiseerd ter gelegenheid van de opening van de gezamenlijke tentoonstelling van de maritieme musea van Rotterdam en China.

10. De komende jaren wordt de duurzame samenwerking tussen Rotterdam en Shanghai herbevestigd, waarbij culturele samenwerking tussen de maritieme musea in 2012 en een tournee van het Rotterdams Philharmonisch Orkest in 2013 de handel en economische samenwerking ondersteunen. Het Memorandum of Understanding tussen Shanghai en Rotterdam wordt in 2013 vernieuwd. Rusland Rusland is rijk aan grondstoffen en energie maar exporteert weinig consumentenproducten. Rotterdam is de belangrijkste haven voor de Russische export van grondstoffen. De toetreding van Rusland tot de Wereldhandelsorganisatie (WTO) biedt Rotterdam veel kansen. In het voorjaar bracht burgemeester Aboutaleb een werkbezoek aan Moskou, in het najaar wethouder Baljeu aan Moskou en St. Petersburg. Ze spraken onder meer met huidige en mogelijk nieuwe investeerders in de Rotterdamse haven. Wethouder Kriens nam in St. Petersburg deel aan de Healthy Cities conferentie en sprak in het Politician’s panel. 11. Het bilaterale Rusland-Nederland jaar dat in 2013 plaats vindt wordt gebruikt om de economische en culturele banden tussen beide landen aan te halen. Gedurende dit jaar worden activiteiten op cultureel en economisch gebied georganiseerd om de relatie met de voor Rotterdam belangrijke steden St. Petersburg en Moskou te versterken. Daarnaast wordt nagegaan welke kansen er voor de energiesector liggen in de Kaukasische republieken en de Golfregio.

India India heeft zich de afgelopen decennia snel ontwikkeld tot de grootste democratie en de negende economie

van de wereld. Technologie en wetenschap spelen een belangrijke rol in de economie. De contacten die de afgelopen jaren tijdens werkbezoeken zijn gelegd leiden nog steeds tot vervolgactiviteiten. Bij de samenwerking op het gebied van stedelijke ontwikkeling en wetenschap zijn in Rotterdam onder meer de universiteit en het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) betrokken. In 2012 bezochten verschillende Indiase delegaties van overheid, onderwijs en onderzoek Rotterdam. 12. In de komende jaren zullen de betrekkingen met India verder geïntensiveerd worden, zowel op het gebied van handel, onderwijs, innovatie als stedelijke ontwikkeling, waarbij naast de contacten met Mumbai ook de mogelijkheden van contacten met andere steden worden onderzocht. Turkije 2012 stond in het teken van 400 jaar diplomatieke betrekkingen tussen Turkije en Nederland. In Rotterdam begon het vieringsjaar met de uitreiking van de Turkey Trade Award in het stadhuis. Rotterdam was gaststad voor de grote bedrijvendelegatie die meereisde met President Gül en voor diverse andere inkomende Turkse werkbezoeken. Burgemeesters Aboutaleb en Van der Laan leidden een grote Nederlandse bedrijvendelegatie naar Turkije. De nationale slotbijeenkomst van het NederlandTurkije jaar vond plaats in de Burgerzaal, waar Burgemeester Topbas van Istanbul, vicepremier Babacan van Turkije en Prinses Máxima spraken. 13. Rotterdam neemt een prominente plaats in in de vieringen van de 400-jarige betrekkingen tussen Nederland en Turkije in 2012. De samenwerking met Istanbul zal zowel op economisch als cultureel gebied verstevigd worden.

Thema’s en stedenbanden Waterdiplomatie De Rotterdamse klimaataanpak en projecten als de Groene Daken, de Drijvende Bollen, het Benthemplein en de ondergrondse waterberging, trekken belangstelling vanuit de hele wereld. Naast bescherming en bereikbaarheid voor stad en regio levert dat economische kansen en internationale profilering op voor Rotterdam. Wereldwijd werken negen grote deltasteden samen in het Rotterdamse initiatief Connecting Delta Cities (CDC) om zich voor te bereiden op de gevolgen van klimaatverandering. In 2012 is Rotterdam onder meer gevraagd São Paulo en New York te adviseren, terwijl het eerste product van de samenwerking met Ho Chi Minh City, de Climate Atlas, werd opgeleverd tijdens een werkbezoek van burgemeester Aboutaleb. 14. Het lopende samenwerkingsproject met Ho Chi Minh City wordt in 2013 afgerond en geëvalueerd en mogelijkheden voor vervolgstappen worden verkend. De samenwerkingsovereenkomst met Jakarta wordt in 2013 hernieuwd. De contacten met andere deltasteden en het netwerk CDC worden verder benut om samen met Rijk, bedrijfsleven en kennisinstituten de kennis en ervaring op het gebied van klimaatadaptatie, watermanagement en -veiligheid te ontwikkelen en kansen voor het bedrijfsleven verder te benutten. Internationale culturele promotie 400 jaar Turks-Nederlandse betrekkingen vormden de aanleiding voor veel culturele en maatschappelijke evenementen in 2012, zoals het muziekfestival Turkey Now in De Doelen en een uitwisseling tussen Boijmans van Beuningen en Istanbul Modern. De Internationale 5

Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) organiseerde onder de titel Making City tentoonstellingen en projecten in Nederland, Brazilië en Turkije. Nog voordat het Turkijejaar 2012 werd afgesloten, opende het Rotterdams Philharmonisch Orkest het Ruslandjaar 2013 voor Russische en Rotterdamse gasten. Het orkest heeft in 2012 internationale optredens gegeven in Toulouse, Ljubljana en in en nabij Wenen. In Wenen organiseerden bedrijfsleven en sponsoren een netwerkbijeenkomst waaraan wethouder Baljeu deelnam. 15. De internationale optredens van het Rotterdams Philharmonisch Orkest in Japan, China en Rusland in 2013 worden aangegrepen om de contacten met overheid en bedrijfsleven in die landen te versterken. Rotterdams internationale partners worden betrokken bij de 6e Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam in 2014. Internationale lobby sportevenementen De Olympische en Paralympische Spelen in Londen waren een goede gelegenheid om de contacten met nationale en internationale sportbonden te versterken en Rotterdam te presenteren als locatie voor grote sportevenementen. Rotterdam Topsport en partners spannen zich in om nieuwe sportevenementen binnen te halen. In 2012 zijn alle evenementen waarvoor Rotterdam zich kandidaat heeft gesteld, ook daadwerkelijk toegewezen: het EK Boksen junioren 2013, de Hockey World League 2013, het EK Volleybal dames 2015, het WK Beachvolleybal 2015 en het WK Roeien junioren en senioren 2016. In 2012 werd ook de eerste editie van de World Ports Classic georganiseerd, een wielerkoers van Rotterdam naar Antwerpen en terug. 6

16. Rotterdam organiseert en ‘host’ structureel nationale en internationale bijeenkomsten, ontvangt internationale delegaties op het gebied van sport en bewegen. Er wordt onder meer op ingezet om de Jeugd Olympische Spelen in 2018 naar Rotterdam te halen. Antwerpen De ontwikkeling van de VlaamsNederlandse Delta (VND) en de samenwerking tussen Antwerpen en Rotterdam is een belangrijk onderwerp in de Havenvisie. Voorafgaand aan de wielerwedstrijd RotterdamAntwerpen-Rotterdam organiseerden de Rabobank en het Havenbedrijf de conferentie ‘What makes the world go round; pathways to a circular economy’ in de Doelen. In het voorjaar bracht het college van burgemeester en wethouders van Rotterdam een werkbezoek aan Antwerpen. Naast Antwerpen zijn er ook regelmatig contacten met Gent, Luik en Brussel. 17. De zusterstadrelatie en gezamenlijke activiteiten zoals de wielerkoers Rotterdam-Antwerpen, worden de komende jaren benut ter versterking van de bestuurlijke contacten met Antwerpen en de samenwerking in de tussenliggende regio. Stedelijke ontwikkeling De beurzen van Cannes en München zijn belangrijke ontmoetingsplaatsen voor projectontwikkelaars en investeerders in stedelijke ontwikkeling. Rotterdam presenteert zich jaarlijks op deze beurzen als stad en regio met een aantrekkelijk vestigings- en investeringsklimaat. In 2012 werd vooral ingezet op het interesseren van beleggers en investeerders in de grote stedelijke ontwikkelingsprojecten Rotterdam Central District, Hart van Zuid en Stadshavens.

18. Rotterdam neemt deel aan vastgoedbeurzen in Cannes en München om investeerders te interesseren in de grote stedelijke ontwikkelingsprojecten. Europese Unie EU-lobbystrategie Slimme, groene en sociale groei is de Europese doelstelling om de economische crisis te bestrijden. Rotterdam sluit daar in haar Europese activiteiten op aan met drie brede thema’s: regionale en stedelijke economie, energietransitie, klimaat en innovatie en arbeidsmarkt en onderwijs. Rotterdamse bestuurders namen deel aan diverse evenementen en gesprekken in Brussel ter ondersteuning van de lobby en positionering van Rotterdam voor de toekomstige structuurfondsen, stedelijke mobiliteit, havenbeleid, smart cities, CCS (opvang en opslag van CO2), integratie- en innovatiefondsen, arbeidsmigratie en veiligheid. Andersom bezochten diverse Europees commissarissen en Europarlementariërs Rotterdam. Over de voortgang wordt regelmatig gerapporteerd in het memo Brussel. 19. De strategische agenda voor de EU-lobby wordt geactualiseerd en aangehaakt aan de nieuwe clusters en de samenhang met de Haagse lobby wordt versterkt. Regionale en stedelijke economie Rotterdam werkt samen met de vier grote steden (G4) en de vier Randstadprovincies (P4) in de lobby voor de toekomstige structuurfondsen, als vervolg op het programma Kansen voor West. De structuurfondsmiddelen in de periode 2014-2020 moeten voornamelijk worden ingezet voor het stimuleren van innovatie en een koolstofarme economie. De partners in Kansen voor West

hebben in 2012 gewerkt aan een nieuw Operationeel Programma voor de periode 2014-2020 en aan een Slimme Specialisatie Strategie (S3), om een optimale inzet en afstemming van de Europese en nationale middelen (topsectorenbeleid) voor innovatie te bewerkstelligen. 20. Voor de Europees begrotingsperiode 2014-2020 zet Rotterdam in op continuering van de aandacht voor stedelijke, Rotterdamse prioriteiten in de Europese structuurfondsenprogramma’s en continuering van Kansen voor West na 2014 als goed voorbeeld. Energietransitie & klimaat en innovatie Rotterdam is actief in verschillende Europese projecten en netwerken, waaronder ICLEI, de International Council for Local Environmental Initiatives. Wethouder Van Huffelen werd in 2012 gekozen in het bestuur van ICLEI, waarvoor ze deelnam aan vergaderingen in Brussel, Freiburg en Seoul. Dit biedt extra mogelijkheden en ingangen om de belangen van Rotterdam in Europees beleid en internationale projecten te behartigen. De Europese Commissie koos in 2012, het Europees jaar van het water, Rotterdam tot Europese voorbeeldstad voor klimaatadaptatie. 21. In 2012 heeft de Europese Commissie het thema water tot prioriteit bestempeld en in 2013 luchtkwaliteit. Rotterdam grijpt deze themajaren aan om tijdens evenementen als de open days, green week en de energy week de best practices van de stad ten toon te stellen. Arbeidsmarkt en onderwijs 2012 was ook het Europees Jaar van actief ouder worden en solidariteit tussen de generaties. Rotterdam was onder meer gastheer voor Youth

on the Move, een campagne van de Europese Commissie om jongeren kennis te laten maken met de Europese mogelijkheden op het gebied van werk, training en opleidingen. Het Europese migratieen integratiebeleid was het onderwerp van enkele internationale conferenties en uitwisselingen in Rotterdam. De buitenlandse gasten gaven aan dat de combinatie van aansprekende voorbeeldprojecten en de integrale aanpak zoals in het Nationaal Programma Zuid, Rotterdam een goede uitgangspositie geven in de Europese subsidieprogramma’s. 22. Rotterdam wil samen met Rotterdamse instellingen en bedrijven en samen met andere steden gebruik maken van Europese subsidieprogramma’s om Rotterdams talent te stimuleren verder te ontwikkelen en te internationaliseren, met name voor kansrijke voorbeeldprojecten en voor de integrale aanpak, zoals in het Nationaal Programma Zuid. EU-arbeidsmigranten De toetreding van Bulgarije en Roemenië tot de Europese Unie en het vrij verkeer van personen betekenen een nieuwe instroom van EU-arbeidsmigranten in de grote Europese steden. Om zich te oriënteren op de achtergrond van de groeiende groep arbeidsmigranten in onze regio bracht burgemeester Aboutaleb in oktober een kort studiebezoek aan Sofia in Bulgarije. De kansen, problemen en oplossingen die migratie en integratie meebrengen heeft hij aan de orde gesteld in verschillende bijeenkomsten met vertegenwoordigers van de Europese instellingen, nationale overheden en andere grote steden. 23. Om tot oplossingen te komen voor de huisvestingsproblematiek en participatie van EU-arbeidsmigranten,

zal Rotterdam de komende jaren inzetten om in de EU gemeenschappelijk beleid te formuleren en meer oog te krijgen voor de sociale gevolgen van migratie voor ontvangst- en vertreklanden. Veiligheid Rotterdam is in 2012 gevraagd toe te treden tot het dagelijks bestuur van het European Forum for Urban Security (EFUS). Burgemeester Aboutaleb sprak op de jaarvergadering in Parijs over de toekomst van het veiligheidsbeleid in Europa. Rotterdam participeert onder meer in samenwerkingsprojecten op het gebied van extreem drinkgedrag en veiligheidsindices, die EFUS met Europese subsidie organiseert. Gemeente, politie en veiligheidsregio overleggen regelmatig over de internationale contacten en EU-dossiers op het gebied van veiligheid. 24. De gemeente, het politiekorps en de veiligheidsregio monitoren gezamenlijk de Europese activiteiten en het toekomstig beleid van de Europese Unie op het gebied van veiligheid en recht en toetsen die aan de gezamenlijke prioriteiten. Europese netwerken Rotterdam is lid van tientallen Europese netwerken, een nuttige en efficiënte manier om kennis uit te wisselen en de Brusselse ontwikkelingen te volgen en – afhankelijk van het belang – daar in meerdere of mindere mate aan bij te dragen. In 2012 is Rotterdam (Sport en Recreatie) lid geworden van Cities for Sports. Vanwege het belang van het Europese duurzaamheids- en veiligheidsbeleid zijn de Rotterdamse activiteiten in de netwerken ICLEI en EFUS geïntensiveerd en is Rotterdam toegetreden tot de besturen van deze netwerken. 7

Internationale trends

25. Rotterdam investeert in Europese samenwerking en coalities om kennis uit te wisselen, subsidie te verwerven en Europees beleid te volgen en beïnvloeden. Subsidies en projecten Rotterdam profiteert van verschillende Europese subsidieregelingen en heeft tientallen lopende subsidieprojecten. Nu de Europese begrotingsperiode 2007-2013 afloopt, worden naar verhouding niet zoveel nieuwe aanvragen goedgekeurd. De meeste energie gaat naar het afronden van lopende projecten en het voorbereiden op de nieuwe begrotingsen subsidieperiode 2014-2020. Toch zijn er ook in 2012 nog een tiental nieuwe aanvragen voor Europese subsidie gehonoreerd, ter waarde van bij elkaar circa drie miljoen euro. 26. In 2013 organiseert Rotterdam voor de meest interessante sectoren in de stad strategische partnerschappen met kennisinstituten en bedrijven in binnen- en buitenland om optimaal gebruik te kunnen maken van de Europese onderzoeks- en ontwikkelingsgelden (Horizon 2020) voor de periode 2014-2020. Communicatie en organisatie Evenementen Het aantal bezoekers aan Rotterdam is in 2012 opnieuw gestegen, met name musea en evenementen trokken meer bezoekers. Het aantal hotelgasten en -overnachtingen steeg eveneens. De meeste buitenlandse gasten kwamen uit de buurlanden: het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en België. Ook het aantal passagiers dat reisde via Rotterdam The Hague Airport is toegenomen. De effecten van evenementen op de lokale economische ontwikkeling in Dublin, Helsinki, Incheon, Shanghai en Rotterdam zijn onderzocht. 8

27. Ter versterking van het internationaal profiel van Rotterdam ondersteunt het Rotterdams evenementenbeleid festivals en evenementen die binnen hun segment behoren tot de top 3 van Europa. Jaarlijks worden de iconen benoemd die daaraan (in potentie) voldoen. In 2012 worden de effecten van het evenementenbeleid vergeleken met die van andere Europese steden. Communicatie Rotterdam Wereldwijd wordt vanaf begin 2012 digitaal uitgegeven en is in 2012 vijf keer verschenen. De digitale nieuwsbrief verschijnt eens per tien weken en bevat naast circa vier nieuwsberichten ook een kalender met internationale activiteiten van en in Rotterdam. Het Jaarverslag 2011: Internationale en Europese Activiteiten – Vaste koers, nieuwe acties, is zowel digitaal als in papieren versie verschenen. 28. De komende jaren zal meer inzet gepleegd worden op het profileren van de Rotterdamse best practices via projectbeschrijvingen in de eigen media en het presenteren in internationale fora. Vanaf 2012 wordt de nieuwsbrief Rotterdam Wereldwijd digitaal uitgebracht. Het jaarverslag komt zowel in digitale als gedrukte vorm beschikbaar. Opleiding De gemeente organiseerde in samenwerking met het Instituut Clingendael in 2012 twee netwerkbijeenkomsten voor internationaal actieve medewerkers van de gemeente Rotterdam en andere betrokken organisaties, met als thema’s de EU en de buurlanden en de verandering van de Nederlandse positie in de wereld en het buitenlandse beleid van Nederland. In het voor- en najaar organiseerde het G4-kantoor in Brussel een

ééndaagse Europacursus voor ambtenaren uit de G4 steden. Voor een breder publiek werden in 2012 voor de tweede keer de Europa Kijkdagen georganiseerd. 29. Ter ondersteuning van de internationale functie worden in 2013 twee netwerkbijeenkomsten en twee masterclass modules van een dag georganiseerd, alsmede in G4-verband twee keer een Europacursus in Brussel. Inkomende werkbezoeken De gemeente Rotterdam onderhoudt goede contacten met de buitenlandse ambassadeurs en consuls (Union des Consuls) in Rotterdam. In het najaar werd een ambassadeursdag gehouden in de Burgerzaal. Naast inkomende werkbezoeken uit de prioritaire landen ontving Rotterdam in 2012 bestuurders en delegaties uit alle windstreken. Alleen al op het gebied van duurzaamheid en watermanagement bezochten in 2012 twintig delegaties Rotterdam. 30. De inkomende werkbezoeken van delegaties en netwerken worden naar land en thema geïnventariseerd en de programma’s afgestemd met de stedelijke partners om de internationale contacten in te zetten voor Rotterdamse prioriteiten en de Rotterdamse aanpak en ervaringen breed te presenteren.

De economische krachtsverhoudingen in de wereld veranderen. De opkomende economieën groeien door, ook de Verenigde Staten groeien weer. Europa heeft echter moeite om de crisis te boven te komen. Nederland is schakelpunt tussen de mondiale groei en Europese stilstand. De haven van Rotterdam zakte in 2012 op de wereldranglijst naar de elfde plaats, maar versterkte haar Europese positie. Nederland blijft sterk afhankelijk van de traditionele handelspartners in Europa. Investeringen in de Maasvlakte en de Metropoolregio moeten de positie van de regio versterken. Rotterdam moet haar positie als schakelpunt tussen de doorgroeiende wereldhandel en het stagnerende Europa handhaven en versterken door te anticiperen op verdere schaalvergroting en circulaire economie. Internationale en Europese contacten en samenwerking zijn daarvoor een noodzakelijke voorwaarde. Wereldhandel De wereld verandert. De wereldhandel verandert mee. Wereldhandelsstromen zijn een goede graadmeter voor veranderingen in de economische groei en verhoudingen. Als wereldhavenstad ervaart Rotterdam het economische tij als een van de eersten. In 2012 heeft China de Verenigde Staten ingehaald als grootste handelsland van de wereld. Dat illustreert de enorme opkomst van de BRIC-landen Brazilië, Rusland, India en China en de Aziatische tijgers Hong Kong, Singapore, Taiwan en Zuid-Korea. Ondanks de enorme groeicijfers van vooral de Chinese en Aziatische economie en export is de economie van de Verenigde Staten echter nog steeds twee keer zo groot als de Chinese. Bij elkaar opgeteld blijven de West-Europese landen echter nog steeds het grootste economische blok. De Europese Unie is de grootste exporteur én de grootste importeur ter wereld, is verantwoordelijk voor bijna éénvijfde van de wereldhandel. Het Europese samenwerkingsmodel leidt wel tot onderschatting van het belang van de Europese economie. In de meeste statistieken torenen de Verenigde Staten en China boven de grote Europese landen uit. Maar zodra de Europese samenwerking in de statistieken tot uitdrukking wordt gebracht staat de Europese economie steevast bovenaan. De Europese Unie onderhandelt met de Verenigde Staten over een vrijhandelsakkoord, waardoor volgens een impactstudie1 de Europese export met 28 procent kan toenemen. Dat kan een winst van 187 miljard euro per jaar opleveren, overeenkomend met een stijging van het beschikbare inkomen van een vierkoppig gezin met gemiddeld 545 euro per jaar.

Economische toppers en buurlanden In de verschillende wereldranglijsten van de Verenigde Naties, het Internationaal Monetair Fonds, de Wereldbank en de CIA is het Bruto Nationaal Product van de Europese Unie hoger dan dat van de Verenigde Staten en China. Als alleen naar landen wordt gekeken staan de Verenigde Staten, China en Japan aan de top, in de top tien gevolgd door de andere BRIC-landen Brazilië, Rusland en India en de belangrijkste grote Europese economieën van Duitsland, Frankrijk, Engeland en Italië. Nederland komt als klein land op een eervolle zeventiende dan wel achttiende plaats. En met België voorin de twintig behoren alle buurlanden van Nederland tot de grootste economieën van Europa en de wereld. Als naar het inkomen per hoofd van de bevolking wordt gekeken, hebben de opkomende economieën nog een slag te maken. De wereldtop wordt dan nog steeds geleid door de westerse landen, enkele oliestaten en Aziatische hot spots Hong Kong, Macau en Singapore. Nederland scoort dan rond de tiende plaats. Worden welzijnselementen als levensverwachting, -standaard, -kwaliteit en onderwijs meegerekend, zoals in de Human Development Index van de Verenigde Naties, dan komt Nederland wereldwijd op de derde plaats. Niet slecht voor zo’n klein landje.

1. Centre for Economic Policy Research: Reducing Transatlantic Barriers to Trade and Investment: An Economic Assessment, maart 2013

Nederland distributieland Nederland is het meest internationaal verbonden land van de wereld, maar blijft tegelijk sterk afhankelijk van de traditionele handelspartners in Europa. Volgens de Global Connectedness Index van DHL 2 is Nederland het meest geglobaliseerde land. Gemeten naar handelsstromen, kapitaal, informatie en mensen, was Nederland in 2011 net als in 2010, het meest internationaal verbonden land ter wereld. Het volume van de Nederlandse export was in 2011 ruim 16 procent groter dan vijf jaar eerder. Voor landen als China en Polen was deze groei echter vele malen groter (ruim 65 respectievelijk bijna 30 procent). De Nederlandse export is ook sterk geconcentreerd: ruim 60 procent gaat naar vijf landen: Duitsland (25,8 procent), België (13,9 procent), Frankrijk (9,2 procent), Verenigd Koninkrijk (7,5 procent) en Italië (4,7 procent). Deze sterke concentratie van de Nederlandse export heeft voor een deel te maken met de belangrijke rol die wederuitvoer in de totale Nederlandse uitvoer speelt. De Nederlandse export is met deze verdeling veel geconcentreerder dan de export van veel andere EU-landen. De Nederlandse import is juist minder geconcentreerd dan de gemiddelde Europese import. Nederland is een typisch doorvoerland, dat voor de omringende landen goederen invoert uit de hele wereld. De haven van Rotterdam speelt hier een cruciale rol in. Verschuivingen Terwijl de opkomende economieën na enige stagnatie weer doorgroeien en ook de economie van de Verenigde Staten weer groeit heeft de Europese economie nog steeds moeite te herstellen van de financiële crisis. De uitbraak van de kredietcrisis in 2008 en de daaropvolgende Europese schuldencrisis tonen dat er grote macro-economische onevenwichtigheden bestaan binnen Europa. Maar ook de grote Europese landen zakken langzaam op de economische wereldranglijsten. Dat het aandeel van de West-Europese landen in de wereldhandel kleiner wordt, komt voor een groot deel door de groei van opkomende economieën als die van China, India, Brazilië en Rusland, maar ook binnen de Europese Unie groeien de Oost-Europese landen harder dan die in West-Europa. Buiten Europa worden de BRIC-landen op de voet gevolgd door de ‘Next Eleven’ als volgende groep mogelijk snelgroeiende landen: Bangladesh, Egypte, de Filipijnen, Indonesië, Iran, Mexico, Nigeria, Pakistan, Turkije en Vietnam en Zuid-Korea.

Rotterdam is als schakelpunt tussen Europa en de wereld bijzonder gevoelig voor deze economische verschuivingen. Door de groei in de BRIC-landen en andere opkomende economieën nemen de goederenstromen toe. De handelsstromen veranderen niet alleen van richting en intensiteit, maar ook de vervoerseenheden veranderen. De schepen worden groter. Het aantal schepen dat de haven van Rotterdam aandoet neemt af, maar het volume neemt toe. Met de opening van de Maasvlakte 2 kan Rotterdam de steeds groter wordende schepen accommoderen en daardoor de eigen positie consolideren en versterken. Grondstoffen en circulaire economie Naast de traditionele productiegoederen nemen grondstoffen in de mondiale handelsstromen, maar ook in de machtsverhoudingen een steeds grotere rol in. Toegang tot en beschikking over grondstoffen worden steeds bepalender factoren in de wereldeconomie en -politiek. Overal ter wereld worden grondstoffen opgekocht. Opkomende markten met een sterke grondstoffenpositie zoals Rusland en China, kopen ook elders in de wereld grondstoffen op. Landen die voor hun behoefte aan grondstoffen en energie sterk afhankelijk zijn van andere landen, zoals de Verenigde Staten, proberen zelfvoorzienend te worden of tenminste hun energie, grondstoffen en producten dichter bij huis te halen. Nieuwe technologieën gecombineerd met digitalisering maken het mogelijk dat globale netwerken leiden tot lokale productie, zoals bij 3D-printen. De gelimiteerde natuurlijke hulpbronnen en de groeiende wereldbevolking maken het steeds noodzakelijker om efficiënter en effectiever om te gaan met grondstoffen. De Vlaams-Nederlandse Delta, bestaande uit de havens van Rotterdam en Antwerpen en het tussenliggende gebied, kan zich als dichtbevolkte, hoogontwikkelde regio verder ontwikkelen tot schakelpunt voor energie en biobased economie. Door innovatie en internationale samenwerking kan de regio zich profileren als circulaire economie en voorbeeld voor duurzame economische ontwikkeling. In de circulaire economie worden alle gebruikte materialen van een product nuttig ingezet om hetzelfde of een ander product te maken zonder kwaliteitsverlies. Wanneer alle restproducten hergebruikt kunnen worden en de producten milieuneutraal zijn, is de kringloop compleet. Dat kan door gezamenlijke inkoop, bufferopslag van grondstoffen en energie op Nederlandse bodem en meer aandacht voor slimme afvalverwerking en hergebruik. 2. DHL Global Connectedness Index 2012; Analyzing global flows and their power to increase prosperity

10

Economische diplomatie Overheden spelen een steeds grotere rol in de wereldeconomie. Dit is een gevolg van machtsverschuivingen in de wereld en de opkomst van landen met een sterk gecentraliseerde overheid zoals Brazilië, Rusland, India, China en de Golfregio. Veel van de sectoren die van groot belang zijn voor Nederland, zoals waterbeheer, energie, havenontwikkeling en medische hulpmiddelen, bevinden zich in deze sterk gecentraliseerde landen. De tegenhangers van Nederlandse bedrijven die zaken doen in deze landen zijn vaak sterk verbonden sterk met de overheid. De overheden in deze landen werpen vaak belemmeringen op voor het buitenlandse bedrijfsleven. Het Nederlandse Midden en Kleinbedrijf (MKB) heeft vaak onvoldoende zicht op kansen in het buitenland en niet de middelen om zonder hulp nieuwe markten te betreden. In sommige landen geldt dat ook voor grote bedrijven. In deze landen kunnen Nederlandse overheden bedrijven helpen met informatie en het leggen van contacten bij de (lokale) besluitvormers. Verder kunnen Nederlandse overheden een belangrijke rol spelen bij het aantrekken van buitenlandse investeerders in Nederland. Deze ‘economische diplomatie’ wordt steeds belangrijker.3 Vooral in veel opkomende markten kan met economische diplomatie het verschil worden gemaakt, aangezien de rol van de overheid in deze landen relatief groot is. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat internationale missies een effectief instrument zijn om handel te bevorderen en investeringsstromen op gang te brengen. Overheid en bedrijfsleven trekken internationaal dan ook steeds vaker samen op om Nederland te vertegenwoordigen. Ook in Rotterdam is dit het geval. Economische diplomatie in cijfers 4 z Nederland is de 7e grootste importeur en 5e grootste exporteur ter wereld. z Nederland is de 7e grootste investeerder wereld wijd en 8e ontvanger van buitenlandse investeringen. z De Nederlandse economie is zeer afhankelijk van het buitenland. Een toename van de Nederlandse handel met vier procent, zorgt voor een procent meer economische groei. z Buitenlandse investeerders zijn goed voor 16% van de banen in de private sector. z Van het totale inkomen van Nederland is een derde direct aan het buitenland toe te schrijven.

z De industrie is voor ongeveer tweederde van zijn

afzet afhankelijk van buitenlandse markten.

z Export schraagt in 2012 driekwart van de groei van

de Nederlandse economie.

z Slechts 4% van de Nederlandse export gaat naar

landen waar zo’n 50% van de toekomstige groei wordt verwacht, de BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China), Turkije en de Golfstaten. z Globalisering en toenemende onderlinge mondiale afhankelijkheid vragen in toenemende mate om maatschappelijk verantwoord ondernemen en vergroening van economische groei. Internationale oriëntatie van het Nederlandse MKB 5 Internationalisering van het bedrijfsleven, met name het Midden en Kleinbedrijf (MKB), kan een belangrijke groeifactor zijn voor de Nederlandse economie. De internationaliseringsmonitor 2012 die jaarlijks wordt uitgebracht door het CBS, constateert dat het overgrote deel van de startende Nederlandse bedrijven vaker tot het MKB behoort dan in het buitenland en meestal niet direct met internationale handel begint. Bedrijfsomvang en buitenlandse oriëntatie blijken voor de overlevingskans van een startend bedrijf erg relevant te zijn. Met name grotere start-ups en ‘born globals’ hebben een hogere overlevingskans dan nationaal georiënteerde, kleine starters. De economische crisis heeft in Nederland vooral grote buitenlands georiënteerde bedrijven zwaar getroffen. Hun omzet en werkgelegenheid daalde relatief het sterkst. Maar deze bedrijven herstelden zich ook sneller, terwijl de op Nederland georiënteerde MKB-ers het nog steeds erg zwaar hebben. Tegelijkertijd heeft vooral het MKB onvoldoende zicht op kansen in het buitenland en niet de middelen om zonder hulp nieuwe markten te betreden. ABN AMRO heeft becijferd dat in heel Nederland het MKB 46 miljard euro aan onbenut exportpotentieel laat liggen. Ook in Rotterdam is het MKB voor de komende jaren een belangrijke potentiële economische groeisector die veel nieuwe arbeidsplaatsen kan leveren.

3. Internationale Spectator, Frank Heemskerk: Toenemend belang van economische diplomatie voor Nederland, februari 2010; Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie: Introductiedossier Nieuwe bewindspersonen, 29 oktober 2012. 4,5. Introductiedossier nieuwe bewindspersonen, Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, oktober 2012

11

Economie en haven heeft het gloednieuwe schip 386.000 ton ijzererts gelost, bestemd voor de staalindustrie in het Ruhrgebied. Het 362 meter lange en 65 meter brede schip is de grootste bulkcarrier ter wereld. Op 16 december arriveerde het grootste containerschip ter wereld, de CMA CGM Marco Polo, voor de eerste keer in de Rotterdamse haven. Het 396 meter lange en 54 meter brede schip heeft een capaciteit van 16.000 TEU (containereenheden van 20 voet) en werd geladen en gelost bij ECT Delta Terminal op de Maasvlakte. Het Havenbedrijf Rotterdam werkt samen met havens in groeimarkten om haar klanten de mogelijkheid te bieden nieuwe markten te betreden, buitenlandse bedrijven aan te trekken en ladingstromen van en naar Rotterdam te genereren. Het Havenbedrijf heeft twee internationale deelnemingen in het Sultanaat van Oman. In 2012 waren negen medewerkers van het Havenbedrijf Rotterdam werkzaam bij Sohar Industrial Port Company (SIPC) en Sohar Industrial Development Company (SIDC), onder meer voor het ontwikkelen van een nieuw havengebied, de ‘Free Zone Sohar’. Het Havenbedrijf streeft ernaar meer van dergelijke deelnemingen te verwerven.

In de internationale betrekkingen van Rotterdam speelt het economische motief de hoofdrol. Haven en handel zijn wereldwijd beeldbepalend voor de concurrentiepositie en het profiel van Rotterdam. Om deze positie te behouden en uit te bouwen zijn internationale vestigingen en investeringen onmisbaar voor de Rotterdamse economie. Haven en handel Rotterdam heeft in 2012 haar positie als eerste haven van Europa versterkt en de vijfde positie op de ranglijst van wereldhavens gehandhaafd. Als containerhaven werd Rotterdam gepasseerd door de Chinese haven Tianjin, waardoor de haven nu de elfde containerhaven van de wereld is. In de top 10 staan nu zeven Chinese havens. De grote groei van havens in Azië en met name in China is echter geen bedreiging maar juist een kans voor Rotterdam. De groei in Azië zorgt voor grotere ladingstromen met Europa. De haven van Rotterdam profiteert daarvan en wist in 2012 haar positie te verstevigen in 12

de concurrentie met andere Noord-Europese havens. Het aantal zeeschepen dat in de Rotterdamse haven arriveerde, nam verder af in 2012. Door schaalvergroting, crisis en minder afvaarten bij de veerdiensten verminderde het aantal aankomsten met 2347 naar 32.057 scheepsbezoeken. In 2008 arriveerden er nog 36.415 zeeschepen. Ondanks deze afname nam de overslag in 2012 toe met 1,7 procent naar 442 miljoen ton. Met de Maasvlakte 2 biedt de haven van Rotterdam ruimte aan de grootste containerschepen en modernste terminals. Op 11 juli 2012 sloot Koningin Beatrix de zeewering Maasvlakte 2 en kreeg Nederland een nieuwe kustlijn. Door de landaanwinning kwam de kustlijn 3,5 km verder in zee te liggen, werd de Rotterdamse haven 20% en Nederland 2.000 hectare groter. De schaalvergroting in de scheepvaart bleek onder meer in de eerste en laatste maand van 2012. Op 8 januari kwam het grootste ijzerertsschip ter wereld, de Vale Rio de Janeiro bij Ertsoverslagbedrijf Europoort aan. Daar

In 2012 sloot het Havenbedrijf in Brazilië een overeenkomst om de haalbaarheid te onderzoeken van de ontwikkeling van de haven van Porto Central in de deelstaat Espirito Santo. In São Paulo, Brazilië, werd een nieuw kantoor geopend. In China werden port management services geleverd aan Nangang Industrial Port Complex in Beijing en werd gesproken over de mogelijkheden van een joint venture om gezamenlijk een deel van de haven te ontwikkelen. In Roemenië wordt gesproken over een ‘port management services agreement’ met de Port of Constanza. Met een aantal internationale bedrijven werden verkennende gesprekken gevoerd om Global Strategic Partnerships te sluiten. Verder adviseerde het Havenbedrijf de haven van Taranto in Italië, de Port Authority of New York and New Jersey in de Verenigde Staten en het Vietnamese Vinalines over de haven van Van Phong. In Europa trekken de havens van Antwerpen, Hamburg en Rotterdam gezamenlijk op richting Brussel met betrekking tot Europees havenbeleid en de ontwikkeling van de Europese transportnetwerken. Met de haven van Antwerpen wordt onder meer samengewerkt op het gebied van gebundelde pijpleidinginfrastructuur en de ontwikkeling van het Seine Nord Canal in Frankrijk. In 2012 werd een intentieverklaring tot verdere samenwerking getekend met de haven van Luik. Met de Zwitserse Rijnhavens (SHR) werd een Memorandum of

Understanding getekend om het achterlandverkeer af te stemmen en het gebruik van LNG te bevorderen. Ook met de haven van Göteburg tekende Rotterdam een pact om de introductie van LNG als maritieme brandstof in de kustvaart te versnellen. Het gebruik van LNG als scheepsbrandstof is veel beter voor het milieu dan stookolie. Haven in cijfers z Havenbedrijf Rotterdam: meer dan 1.200 werknemers, omzet ca. € 600 miljoen. z Havengebied: 12.426 hectare havengebied (waarvan circa 6.000 hectare bedrijfsterreinen en 6.500 hectare water, (spoor-) wegen, leidingstroken en groen). z De haven is door de aanleg van Maasvlakte 2 2000 hectare (20%) groter geworden. z De kustlijn ligt nu 3,5 kilometer verder in zee; de lengte van het havengebied is circa 42 kilometer. z Directe werkgelegenheid: ruim 87.000 arbeidsplaatsen. z Goederenoverslag: circa 450 miljoen ton goederen per jaar. z Scheepvaart: circa 32.000 zeeschepen en 87.000 binnenvaartschepen in 2012. Stad in cijfers z Op 1 januari 2013 telde Rotterdam 616.319 inwoners. z Rotterdam kent een relatief jonge bevolking: 16,6% van de Rotterdammers is 20-29 jaar. Landelijk is dat 12,2%. z Er wonen in Nederland een kleine 800.000 mensen die in Rotterdam zijn geboren. Er wonen dus ruim meer geboren Rotterdammers elders, dan er Rotterdammers in de stad woonachtig zijn. z In elke Nederlandse gemeente woont een geboren Rotterdammer. z Jaarlijks vertrekken er rond de 35.000 inwoners uit de stad en daarvan emigreren er tussen de 5.000 en 6.000 Rotterdammers naar het buitenland. z Tussen 1873 en 1972 emigreerden naar schatting 2 miljoen mensen via de Holland-Amerika Lijn vanuit Rotterdam naar de Nieuwe Wereld. z Twee op de drie Rotterdammers is trots op de stad en 28% een beetje trots. Slechts 8% is niet trots.

13

Internationale vestigingen en investeringen Nederland telt 8.000 buitenlandse ondernemingen die samen zorgen voor 17% van de banen en 30% van de investeringen in research & development. Bedrijven die zich het afgelopen jaar in Nederland hebben gevestigd, brachten 5.166 banen met zich mee. 170 buitenlandse projecten zorgden voor investeringen met een totale waarde van ruim 930 miljoen euro. Ruim de helft van de 170 projecten is afkomstig uit Azië. Noord-Amerika volgt met 36 procent. De ICT-sector was wederom de sector waarin de meeste projecten (28) en banen (687) zijn behaald. De chemiesector was in 2012 goed voor het hoogste investeringsbedrag (294 miljoen euro). Rotterdam blijft in trek bij internationale bedrijven. In 2012 hebben 28 internationale bedrijven voor Rotterdam gekozen na bemiddeling van de Rotterdam Investment Agency. De ondernemingen verwachten binnen drie jaar bijna 1900 arbeidsplaatsen in Rotterdam te creëren en zo’n 193 miljoen euro te investeren. In 2011 werden er 24 investeringsprojecten gerealiseerd. Het verwachte aantal arbeidsplaatsen en investeringen is in 2012 gestegen met respectievelijk ruim 100% en ruim 248% ten opzichte van de cijfers in 2011. Net als in 2011 komen de meeste projecten uit Azië. Een kwart van de projecten vindt haar oorsprong in China, één van de focuslanden van de gemeente Rotterdam. De meeste investeringsprojecten hebben een relatie met de haven. Ook de medische sector en de creatieve sector hebben nieuwe bedrijven verwelkomd. In het oog springende nieuwe investeringsprojecten zijn de komst van Grontmij en ZPMC naar Rotterdam. Met de samenvoeging van kantoren uit Waddinxveen, Roosendaal en Spijkenisse in de vestiging in Rotterdam biedt ingenieursbureau Grontmij hier werk aan 230 medewerkers. ZPMC, de grootste kranenbouwer van de wereld met een marktaandeel van 75% wereldwijd, heeft zich in 2012 nieuw gevestigd in Rotterdam met een technisch servicecenter. De Rotterdam Investment Agency richt zich naast acquisitie op behoud en groei van de bestaande internationale en Rotterdamse bedrijven en het faciliteren bij uitbreidingen in de regio Rotterdam. Het afgelopen jaar investeerden diverse ondernemingen in uitbreiding in Rotterdam, waaronder het Chinese bedrijf BYD (elektrische voertuigen) en Heijmans (bouw). De komst van de nieuwe bedrijven leidt tevens tot indirecte werkgelegenheid doordat zij diensten en producten afnemen van bedrijven in de regio. 14

Bovendien geven de buitenlandse werknemers – expats met vaak een hoge levensstandaard – veel geld uit in de stad. De Expatdesk heeft het afgelopen jaar ruim 500 expats geholpen met een verblijfsvergunning en andere zaken. In 2012 zijn er vooral Chinese en Amerikaanse expats in Rotterdam komen wonen. In december 2012 ondertekende de gemeente Rotterdam een samenwerkingsverband met de gemeente Vlaardingen om samen te werken aan een aantrekkelijk internationaal ondernemersklimaat voor de regio Rotterdam. In 2011 tekenden Rotterdam en Capelle aan den IJssel een vergelijkbare overeenkomst voor samenwerking in de Rotterdam Investment Agency. Door het bekrachtigen van de samenwerking, presenteren Rotterdam, Capelle aan den IJssel en Vlaardingen zich uitdrukkelijk als één economische regio naar internationale ondernemingen. Shell en Unilever besloten in 2012 een belangrijk deel van hun activiteiten naar Rotterdam terug te verplaatsen. Naast Shell en Unilever hebben diverse internationaal opererende bedrijven hun hoofdkantoor in onze regio, zoals Argos, Boskalis, Broekman, Caldic, Samskip, SBM Offshore, Steinweg handelsveem, Van Oord en Vopak. De Kamer van Koophandel Rotterdam heeft in 2012 voor het derde jaar op rij een recordaantal exportdocumenten afgegeven. Het aantal groeide met circa 23 procent van ruim 90.000 in 2011 naar ruim 110.000 in 2012. De Kamer van Koophandel geeft exportdocumenten af

aan bedrijven die handelen met bedrijven in landen die buiten de Europese Unie liggen. Deze documenten geven buitenlandse kopers meer zekerheid over de oorsprong van de goederen. Het aantal afgegeven documenten geeft geen inzicht in het volume en de waarde van de handel. Maar het geeft wel een aanwijzing voor de trend in de handel met het buitenland. Bezoekers Het aantal bezoekers aan Rotterdam is in 2012 opnieuw gestegen. De musea en evenementen trokken meer bezoekers dan vorig jaar, alleen de attracties zagen het aantal dalen. De ABN AMRO Marathon Rotterdam was met 925.000 bezoekers het populairste evenement, diergaarde Blijdorp was met 1.300.000 bezoekers als gebruikelijk de populairste attractie. Het aantal hotelgasten zowel als het aantal hotelovernachtingen steeg opnieuw in 2012. Het aantal Rotterdamse hotelgasten steeg met 12% ten opzichte van het jaar ervoor tot 740.000 gasten. Ook het aantal overnachtingen steeg licht met 2,4% ten opzichte van 2011 tot 1.171.200 hotelovernachtingen. Bij het aantal gasten werd 46,2% gerealiseerd door Nederlandse gasten. Vorig jaar was dit nog 43,5%. De meeste buitenlandse gasten kwamen uit het Verenigd Koninkrijk, gevolgd door Duitsland en België. Voor de vijfde keer op rij is Rotterdam uitgeroepen tot tweede congresstad van Nederland. Rotterdam was in 2012 gaststad van 26 internationale associatie-

congressen. Dat blijkt uit de statistieken die ICCA (International Congress & Convention Association) jaarlijks in kaart brengt. De internationale associatiecongressen in Rotterdam brachten gezamenlijk ruim 12 miljoen euro aan bestedingen op. Daarmee levert de congresmarkt een belangrijke bijdrage aan de stedelijke economie. De komst van internationale associatiecongressen (congressen georganiseerd door de wetenschappelijke en verenigingsbranche) naar de stad is bovendien belangrijk voor het imago van Rotterdam als hoogwaardige kennisstad. Rotterdam Marketing heeft in 2012 meegewerkt aan het aantrekken van nationale en internationale zakelijke bijeenkomsten. Iets meer dan de helft van de bijeenkomsten waar Rotterdam Marketing een aanbod deed (11 van de 20), koos ook daadwerkelijk voor Rotterdam, een kwart (5) vindt niet in Rotterdam plaats en de rest (4) heeft nog niet besloten. Rotterdam Marketing richt zich in de marktbewerking primair op Nederland, België, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland, Spanje en Scandinavië en in mindere mate Italië, China, Japan en de Verenigde Staten. Rotterdam.info, het stadspromotiecentrum op de hoek van Coolsingel en Binnenwegplein, ontving in 2012 bijna 180.000 bezoekers. Dat is circa 20.000 (12%) meer dan in 2011. 49% van de bezoekers is afkomstig uit het buitenland. Het VVV Rotterdam Info Café trok echter bijna 20.000 bezoekers minder dan in 2011, voor een belangrijk deel te wijten aan de intensieve verbouwing op Rotterdam Centraal Station. Van de 55.000 bezoekers was 65% afkomstig uit het buitenland. In 2012 legden 28 cruiseschepen aan in Rotterdam. Dat is negen keer zo veel als in 2003. Rotterdam mocht ongeveer 72.000 passagiers en 22.500 ‘uitzwaaiers’ ontvangen, samen goed voor bijna 15 miljoen euro voor stad en haven. Rotterdam The Hague Airport opende in 2012 twee nieuwe lijnverbindingen met belangrijke economische centra. Op 1 oktober landde de eerste Lufthansa lijndienstvlucht vanuit München. Op 9 december landde de eerste vlucht van British Airways vanaf London Heathrow op Rotterdam The Hague Airport. De directe verbinding met München zal tweemaal daags vliegen, die naar London Heathrow driemaal daags. Het totaal aantal bestemmingen is in 2012 gestegen van 35 naar 40. Het aantal vliegbewegingen steeg met 3,3% naar 13.565. Het aantal passagiers is in 2012 verder gestegen met 13,3% tot 1.273.000 15

Prioritaire landen

Worldport z Het grootste ijzerertsschip ter wereld, de Vale Rio de Janeiro, en het grootste containerschip ter wereld, de CMA CGM Marco Polo, deden in 2012 voor de eerste keer de Rotterdamse haven aan. z In 2012 waren negen medewerkers van het Havenbedrijf werkzaam in Oman bij Sohar Industrial Port Company (SIPC) en Sohar Industrial Development Company (SIDC), onder meer voor het ontwikkelen van een nieuw havengebied, de ‘Free Zone Sohar’. z In Brazilië onderzoekt het Havenbedrijf de haalbaarheid van de ontwikkeling van de haven van Porto Central in de deelstaat Espirito Santo. z In São Paulo, Brazilië, werd een nieuw kantoor geopend. z In China werden port management services geleverd aan Nangang Industrial Port Complex in Beijing en werd gesproken over de mogelijkheden van een joint venture om gezamenlijk een deel van de haven te ontwikkelen. z In Roemenië wordt gesproken over een ‘port management services agreement’ met de Port of Constanza. z Met de haven van Antwerpen wordt onder meer samengewerkt op het gebied van gebundelde pijpleidinginfrastructuur en de ontwikkeling van het Seine Nord Canal in Frankrijk. z Met de haven van Luik werd in 2012 een intentieverklaring tot verdere samenwerking getekend. z Met de Zwitserse Rijnhavens (SHR) werd een Memorandum of Understanding getekend om het achterlandverkeer af te stemmen en het gebruik van LNG te bevorderen. z Ook met de haven van Göteburg tekende Rotterdam een pact om de introductie van LNG als maritieme brandstof in de kustvaart te versnellen. z In Europa trekken de havens van Antwerpen, Hamburg en Rotterdam gezamenlijk op richting Brussel met betrekking tot Europees havenbeleid en de ontwikkeling van de Europese transportnetwerken.

16

Worldcity z In 2012 hebben 28 internationale bedrijven voor Rotterdam gekozen na bemiddeling van de Rotterdam Investment Agency. z Deze ondernemingen verwachten binnen drie jaar bijna 1900 arbeidsplaatsen in Rotterdam te creëren en zo’n 193 miljoen euro te investeren. z De Expatdesk heeft het afgelopen jaar ruim 500 expats geholpen met een verblijfsvergunning en andere zaken. In 2012 zijn er vooral Chinese en Amerikaanse expats in Rotterdam komen wonen. z De Kamer van Koophandel heeft in 2012 voor het derde jaar op rij een recordaantal exportdocumenten afgegeven. Het aantal groeide met circa 23 procent van ruim 90.000 in 2011 naar ruim 110.000 in 2012. z De omzet van Rotterdamse bedrijven wordt voor 23,7% gerealiseerd door export. z Het aantal bezoekers aan Rotterdam is in 2012 opnieuw gestegen. De ABN AMRO Marathon Rotterdam was met 925.000 bezoekers het populairste evenement, diergaarde Blijdorp met 1.300.000 bezoekers de populairste attractie. z Het aantal Rotterdamse hotelgasten steeg met 12% ten opzichte van het jaar ervoor tot 740.000 gasten. z Het aantal overnachtingen steeg licht met 2,4% ten opzichte van 2011 tot 1.171.200 hotelovernachtingen. z Rotterdam was in 2012 gaststad van 26 internationale associatiecongressen die gezamenlijk ruim 12 miljoen euro aan bestedingen opbrachten. z Rotterdam.info ontving in 2012 bijna 180.000 bezoekers, dat is circa 20.000 (12%) meer dan in 2011. 49% van de bezoekers is afkomstig uit het buitenland. z In 2012 legden 28 cruiseschepen aan in Rotterdam. Dat is negen keer zo veel als in 2003. Rotterdam mocht ongeveer 72.000 passagiers en 22.500 ‘uitzwaaiers’ ontvangen, samen goed voor bijna 15 miljoen euro voor stad en haven. z Rotterdam The Hague Airport opende nieuwe lijnverbindingen met München en London Heathrow. Het aantal bestemmingen is gestegen van 35 naar 40. z Het aantal vliegbewegingen steeg met 3,3% naar 13.565 en het aantal passagiers met 13,3% tot 1.273.000. z Aan de Erasmus Universiteit studeren 20.941 studenten waarvan 5.739 (27,4%) met een niet-Nederlands paspoort. Van die groep komt 55% uit Europa en 29% uit Azië. z Het internationaal toonaangevende Erasmus Medisch Centrum heeft 172 lopende octrooien en patenten en jaarlijks komen daar tussen de 10 en 15 nieuwe bij. In 2011 liepen er 1165 onderzoeksprojecten met een totale waarde van 90 miljoen euro. Er werken 12.000 mensen.

Duitsland De economische relatie met Duitsland is uitermate belangrijk voor Nederland en zeker voor Rotterdam. Sinds jaar en dag is Duitsland onze grootste handelspartner. In 2010 zijn volgens het Statistisches Bundesamt goederen voor 63,2 miljard euro uit Duitsland naar Nederland ingevoerd. Andersom is er voor 68,8 miljard euro uit Nederland naar Duitsland uitgevoerd. De haven van Rotterdam speelt hier een zeer belangrijke rol.

NordRhein Westfalen, met ongeveer evenveel inwoners als Nederland, is van oudsher de economische kern van het achterland van Rotterdam, met belangrijke steden als Dortmund, Duisburg, Düsseldorf en Keulen. Maar ook de relaties met Berlijn, Hamburg en München zijn belangrijk voor Rotterdam. Vanwege de vele zakelijke contacten met Beieren werd in het najaar een nieuwe dagelijkse lijnvlucht van Rotterdam The Hague Airport naar München gestart. Wethouder Baljeu (Haven, Verkeer en Regionale Economie) opende de nieuwe lijndienst, waarmee de verbinding van Rotterdam met Zuid-Duitsland sterk verbeterde. De Rotterdamse regio is de vestigingsplaats voor meer dan 180 bedrijven van Duitse origine en behoort daar-

mee tot één van de belangrijkste vestigingsplaatsen in Nederland voor Duitse bedrijven. Aansprekende Duitse bedrijven in de regio Rotterdam zijn verzekeraar Allianz, energiebedrijf E.ON, rederijen Hamburg Süd en Hapag, het Nederlandse hoofdkantoor van MediaMarkt, staalbedrijf ThyssenKrupp en goederentransporteur Schenke. Daarnaast zijn Duitse beleggers belangrijke investeerders in vastgoed in Rotterdam, vooral in de kantorenmarkt. Rotterdam neemt daarom jaarlijks deel aan de belangrijke vastgoedbeurs Expo Real in München. Om de betrekkingen met het Duitse bedrijfsleven te onderhouden organiseert de gemeente regelmatig netwerkbijeenkomsten voor het Duitstalige bedrijfsleven. Begin 2012 bood de gemeente Duitse ondernemers, die gevestigd zijn in Rotterdam, een netwerklunch aan in de Burgerzaal. Vertegenwoordigers van 25 Duitse bedrijven werden geïnformeerd over de ontwikkelingen in de stad en spraken over het vestigingsklimaat, waaronder de kansen die Stadshavens biedt. Het Havenbedrijf organiseerde in het voorjaar de jaarlijkse rederslunch in Hamburg voor de CEO’s van de in Hamburg gevestigde Europese hoofdkantoren van containerrederijen. Wethouder Haven, Verkeer en Regionale Economie Baljeu en president-directeur Smits van het Havenbedrijf spraken over de ontwikkelingen en investeringen in de haven. Medio december werd een concert van het Rotterdams Philharmonisch Orkest in Wenen aangegrepen om de relaties met Oostenrijkse bedrijfsleven te onderhouden. In de Musik Verein ontving wethouder Baljeu samen met de Nederlandse Ambassade

en het Havenbedrijf Rotterdam, gasten uit het Oostenrijkse en het in Wenen aanwezige Nederlandse bedrijfsleven. In het najaar bracht de Raadscommissie Economie, Haven, Milieu en Vervoer een studiebezoek aan Hamburg. Het doel van het bezoek was om de relatie tussen Rotterdam en Hamburg verder te ontwikkelen en om kennis uit te wisselen op het gebied van verkeer, milieu, havenontwikkeling en regionale economie. Wethouders Baljeu en Van Huffelen sloten aan bij dit bezoek en spraken onder meer met de Hamburgse Senator van Verkeer en Milieu De Lange, havenwethouder Horch en het Havenbedrijf van Hamburg. De delegatie bezocht ook de haven en Speicherstadt, de Hamburgse variant van Stadshavens. De Duitse pers besteedde in het najaar veel aandacht aan de afsluiting van de Maasvlakte 2, waarvan de Noordduitse zeehavens extra concurrentie verwachten. Het Rotterdamse integratie- en onderwijsbeleid kreeg ook veel aandacht in de Duitse pers, met name vanwege het werkbezoek van burgemeester Buschkowsky van Berlijn-Neukölln en SPD-fractievoorzitter Saleh van Berlijn aan Rotterdam. Beide Berlijnse bestuurders toonden zich enthousiast over het Rotterdamse integratie- en onderwijsbeleid en kondigden een initiatief aan met focusscholen in Berlijn. Brazilië Brazilië is de 6e economie ter wereld met een interne markt van bijna 200 miljoen inwoners. Voor de komende jaren wordt voortzetting van de economische groei met gemiddeld vier procent verwacht. Nederland is een van de grootste 17

investeerders in het land en is de vierde afzetmarkt voor de Braziliaanse export. Nederland exporteert voor 2,3 miljard euro aan goederen en diensten naar Brazilië, de import vanuit Brazilië bedraagt 5,6 miljard euro. De Braziliaanse overheid wil de export vanuit de Braziliaanse havens vervijfvoudigen van zes miljard ton nu, naar 32 miljard ton in 2030, vooral landbouwproducten. De Braziliaanse havensector bestaat uit 34 publieke havens langs de 8.000 kilometer lange Braziliaanse kust. In opdracht van de Braziliaanse overheid toetste het Havenbedrijf twee jaar geleden een studie naar de hervorming van de havensector. De Braziliaanse regering heeft inmiddels een groot investeringsprogramma opgezet, waaruit de komende twee jaar 55 miljard euro wordt geïnvesteerd in onder meer de aanleg van wegen, spoorwegen, havens en vliegvelden. Het Havenbedrijf Rotterdam heeft in voorjaar 2012 een samenwerkingsovereenkomst afgesloten voor de ontwikkeling van Porto Central, een nieuwe haven in de Braziliaanse deelstaat Espirito Santo, ten noorden van Rio de Janeiro. Het Havenbedrijf gaat met de deelstaat, de gemeente Presidente Kennedy en een groep Braziliaanse ondernemers in de mijnbouw- en offshoresector 1000 hectare nieuw havengebied realiseren. In São Paulo opende het Havenbedrijf een kantoor dat zich intensief zal inzetten voor de verdere ontwikkeling van Porto Central. Minister Hoffmann, kabinetschef van president Rousseff en de ‘tweede vrouw van Brazilië’, die verantwoordelijk is voor het investeringsprogramma, bezocht in augustus de haven van Rotterdam. Minister Ploumen van Buitenlandse Handel 18

en Ontwikkelingssamenwerking bracht in november een tegenbezoek met 157 Nederlandse bedrijven, waaronder Rotterdamse bedrijven en het Rotterdam Investment Agency. Deze brede handelsmissie, één van de grootste economische missies ooit, werd ondersteund door een parallel bezoek van de Prins van Oranje en Prinses Máxima. Een kleinere delegatie van het Rotterdam Climate Initiative (RCI), bezocht in mei Brazilië om samenwerking op het gebied van biomassa te onderzoeken. De Rotterdamse delegatie stond onder leiding van voorzitter Lubbers van de council van RCI en bestond uit vijfentwintig vertegenwoordigers van de gehele biomassa-keten: havens, de energieen brandstoffensector, chemie, onderzoek en consultancy, overheden, op- en overslag. Bedrijven en overheden in de VlaamsNederlandse Delta willen een biobased delta ontwikkelen. Brazilië is een belangrijke partner om voldoende aanvoer van duurzame biomassa te waarborgen. Op het programma stonden ontmoetingen met bedrijven, wetenschappers en overheden op verschillende niveaus in São Paulo, Goiânia en Brasilia. Om de banden met de Braziliaanse bedrijven in Rotterdam te versterken organiseerde de gemeente Rotterdam samen met de Kamer van Koophandel en de Brazilaanse ambassade begin april een Brasil Network Day in de Burgerzaal. Burgemeester Aboutaleb sprak over de goede relaties met Brazilië en recent in Rotterdam gevestigde Braziliaanse bedrijven als Braskem, Copersucar, Cutrale en Petrobras. De Braziliaanse ambassadeur Denot Medeiros sprak de verwachting uit dat de economische relaties tussen Brazilië en Rotterdam verder zullen groeien.

China

China is in 2012 het grootste handelsland van de wereld geworden. Van 1978 tot 2012 groeide de Chinese economie met gemiddeld 9,9 procent per jaar. De Europese Unie is voor China de belangrijkste handelspartner, Nederland komt op de tiende plaats. De Nederlandse import uit China heeft een waarde van ongeveer 31 miljard euro, de export is ongeveer een kwart daarvan. Nederland investeert meer in China dan andersom, maar de wederzijdse investeringen groeien gestaag. Nederland is binnen de Europese Unie de derde investeerder in China maar ook het derde bestemmingsland van Chinese investeringen. De enorme groei van de Chinese export blijkt uit de positie van de Chinese havens. In de top tien van wereldhavens staat Rotterdam op de vijfde plaats, tussen acht Chinese havens en Singapore. In de top 20 staan zelfs dertien Chinese havens. in 2012 verdreef de haven van Tianjin Rotterdam uit de top 10 van containerhavens. Daarin staan nu zeven Chinese havens. Het Havenbedrijf Rotterdam is nauw betrokken bij Nangang Industrial Port Complex in Beijing. In 2012 leverde het Havenbedrijf Rotterdam de port

management services voor de haven van Nangang en voerde het gesprekken over de mogelijkheden van een joint venture om gezamenlijk een deel van de haven te ontwikkelen. China heeft wel grote belangen in de Rotterdamse haven en is een grote investeerder in de Tweede Maasvlakte. Naast handel en investeringen is de technologisch-wetenschappelijke samenwerking tussen Nederland en China van belang. Veel Nederlandse instellingen voor hoger onderwijs hebben nauwe banden met Chinese hoger onderwijsinstellingen. Rotterdam heeft een langjarige zusterstadrelatie met Shanghai. De grootste haven van Europa en de grootste haven van de wereld werken al 33 jaar samen op het gebied van handel, logistiek, maritieme relaties en vele andere terreinen. Rotterdam kreeg zelfs prijzen voor de vriendschap met China: de Zilveren Magnolia voor de adviseur internatonale betrekkingen van Rotterdam en de Friendship City for Communication and Cooperation with China Award voor de gemeente.

Een Rotterdamse delegatie van ruim vijftig personen bracht begin september een bezoek aan Beijing en Shanghai. De Rotterdamse

delegatie bestond uit vertegenwoordigers van maritieme- en logistieke bedrijven, kennisinstellingen, politie en veiligheid. Burgemeester Aboutaleb leidde de missie. Het bezoek was erop gericht bij verladers, expediteurs en reders de betrouwbaarheid, veiligheid, prijs en kwaliteit van de haven van Rotterdam als dé poort naar het Europese achterland onder de aandacht te brengen. In Beijing ontmoette de burgemeester onder meer de Chinese minister van Transport en de president van China Ocean Shipping Company (COSCO). Uit de gesprekken bleek dat door investeringen in ultra-large containerships de functie van Rotterdam voor China alleen maar belangrijker wordt. Chinese verladers gaan via Rotterdam feeder diensten van en naar Ierland en de Baltische Zee varen, hetgeen tot extra aanvoer van containers naar Rotterdam zal leiden. In Shanghai bezocht de burgemeester onder meer Shanghai Zhenhua Heavy Industries Company, ZPMC, de grootste bouwer van kranen en brugonderdelen ter wereld, dat binnenkort haar Europese hoofdkantoor opent in Rotterdam. Burgemeester Aboutaleb ontmoette ook zijn collega van Shanghai, burgemeester Han Zheng, de directeur van de haven van Shanghai, enkele reders en voor Rotterdam belangrijke Chinese bedrijven. Verder werden in het kader van de samenwerking tussen beide steden werkbezoeken gebracht op het gebied van gezondheidszorg, onderwijs en veiligheid. Hoogtepunt van de reis was de opening van de gezamenlijke tentoonstelling ‘Routes 1600, from the Netherlands to China’ van het Maritiem Museum Rotterdam en het

China Maritime Museum, over de eeuwenoude handelsrelatie tussen Nederland en China. Aansluitend was er een businessevent met meer dan 20 bedrijven en een zakenlunch met in totaal 270 deelnemers. De Chinese cultuur manifesteerde zich ook in Rotterdam met de gebruikelijke viering van het Chinees nieuwjaar, het kunstevenement Art China in pakhuis Santos en in december het lichtevenement China Light Rotterdam in het Park bij de Euromast. Vanuit China brachten onder meer een delegatie van de Shanghai Transport and Port Authority en verschillende ambtelijke delegaties en bedrijvenmissies werkbezoeken aan Rotterdam. Rusland Rusland trad in 2012 als 156ste land officieel toe tot de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Het is daarmee de laatste grote economie die toetreedt, tien jaar na China. De toetreding van China leidde tot een enorme toename van de wereldhandel, de scheepvaart en de havensector. De Russische economie is het spiegelbeeld van de Chinese: Rusland is rijk aan grondstoffen en energie maar exporteert weinig consumentenproducten. In de huidige crisis biedt dat kansen voor de Europese industrie. Rotterdam is de belangrijkste haven voor de Russische export van grondstoffen. De drie belangrijkste producten zijn ruwe olie, olieproducten, beide vooral via de haven van Primorsk, en containers, hoofdzakelijk via St. Petersburg. Het via Rotterdam vervoerde volume neemt de laatste jaren stevig toe. Veel recente investeringen in het havengebied hebben een relatie 19

met de Russische markt en met de toetreding. De Russische oliemaatschappijen Lukoil en Rosneft hebben grote belangen in raffinaderijen in Vlissingen en Gelsenkirchen die via Rotterdam hun ruwe olie krijgen. Lukoil participeert ook in de tankopslag Service Terminal Rotterdam (STR) in de Botlek waar men onlangs de tankcapaciteit verdriedubbelde. De te bouwen Shtandart terminal is bestemd voor de doorvoer van Russische olie naar de wereldmarkt. Russische bedrijven vestigen zich ook graag in de stad. De toetreding van Rusland tot de WTO biedt Rotterdam dan ook veel kansen.

In het voorjaar bracht burgemeester Aboutaleb een werkbezoek aan Moskou, in het najaar wethouder Baljeu aan Moskou en St. Petersburg. Wethouder Kriens nam in St. Petersburg deel aan de Healthy Cities conferentie en sprak in het Politician’s panel. Zij maakte van de gelegenheid gebruik om te spreken met organisaties die zich in St. Petersburg inzetten voor het welzijn van specifieke groepen of voor homorechten. Burgemeester Aboutaleb bracht eind maart een bezoek aan Moskou en sprak tijdens The Economist Group’s Future Cities Conference in het Mayors Panel ‘Best global practice in urban 20

development’. Aan de conferentie namen veel politici, CEO’s van industriële bedrijven en journalisten deel. Verder sprak de burgemeester met de CEO van de Summa Group; een grote investeerder in Rotterdam. De Nederlandse ambassadeur organiseerde een netwerkdiner voor de burgemeester en Rotterdamse en Nederlandse bedrijven die in Moskou actief zijn, waaronder Haskoning, Shell, Heineken, DSM en KLM. Wethouder Baljeu bezocht eind oktober Moskou en St. Petersburg, met vertegenwoordigers van de Rotterdam Investment Agency en het Havenbedrijf Rotterdam. In Moskou bezocht de delegatie een aantal Russische investeerders in de Rotterdamse haven en mogelijke nieuwe investeerders in de olie-, petrochemische- en staalsector. De wethouder sprak op het ‘Invest in Rotterdam’ seminar. In St. Petersburg bracht de wethouder een bezoek aan de haven en sprak met daar gevestigde Nederlandse maritieme bedrijven. Met zusterstad St. Petersburg besprak zij onder meer de voorbereidingen voor het aanstaande Nederland-Rusland jaar. India India heeft zich de afgelopen decennia snel ontwikkeld tot de grootste democratie en de negende economie van de wereld. Technologie en wetenschap spelen een belangrijke rol in de economie. De universiteiten leveren jaarlijks honderdduizenden ambitieuze afgestudeerden af en een deel van de bevolking profiteert van de groeiende welvaart. Tegelijkertijd kent India de hoogste armoedeconcentratie ter wereld. Dertig procent van de Indiërs leeft in armoede en de arme bevolking groeit nog steeds sterk. De grote verscheidenheid van bevolkingsgroepen en religies in India ziet de verschillen in rijkdom en

armoede, moderniteit en traditie verder toenemen. India kan de komende decennia doorgroeien tot de derde wereldeconomie, maar wil tegelijk de armoede terugdringen naar circa vijf procent van de bevolking in 2030.

Nederland en India werken samen op het gebied van wetenschap, technologie, landbouw, design en cultuur. India is een focusland voor Rotterdam. In 2009 en 2010 zijn ambtelijke fact finding reizen naar India georganiseerd, gevolgd door een grote Rotterdamse delegatiereis in 2011. Burgemeester Aboutaleb leidde toen een Rotterdamse delegatie van Erasmus Universiteit, Havenbedrijf, Kamer van Koophandel en Nederlands Architectuurinstituut (NAi). De contacten die toen zijn gelegd leiden nog steeds tot vervolgactiviteiten. De samenwerking met India verloopt vooral goed op het gebied van stedelijke ontwikkeling en wetenschap. In 2012 bezochten verschillende Indiase delegaties van overheid, onderwijs en onderzoek Rotterdam. De Erasmus Universiteit ontving in september een groep Indiase onderzoekers van twee universiteiten, Jawaharlal University in Delhi en het Tata Institute of Social Sciences in Mumbai. De contacten met deze twee instituten zijn een vervolg op

het werkbezoek van februari 2011. Twaalf onderzoekers met expertise op de terreinen van urban development, social inclusion en health, troffen gedurende een aantal dagen onderzoekers vanuit de EUR om na te gaan welke researchprogramma’s men gezamenlijk zou kunnen opzetten. Deze conferentie is georganiseerd door Rotterdam Global Health Initiative, Institute for Housing and Urban Development Studies (IHS) en het Institute for Social Studies (ISS). Wethouder Louwes (Arbeidsmarkt, Hoger Onderwijs, Innovatie en Participatie) heeft met hen uitgebreid van gedachten gewisseld over innovatie en wetenschap. Rotterdam was ook gaststad voor een delegatie van het Indiase Ministerie van Urban Development dat hier was op uitnodiging van het Ministerie van Infrastructuur & Milieu. Het doel van het bezoek was om te komen tot een Memorandum of Understanding tussen beide ministeries. Aansluitend bij de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam en de activiteiten van de Erasmus Universiteit Rotterdam, met name IHS en ISS, biedt dit aanknopingspunten voor Rotterdam om zich te profileren. Een delegatie van bestuurders en bedrijfsleven uit Vishakapatnam (Zuid-Oost India) bezocht in mei Rotterdam. Hun interesse ging uit naar het petrochemisch cluster. Zij brachten onder meer een bezoek aan Vopak en hadden een ontmoeting met het Rotterdams bedrijfsleven dat actief is in deze sector. Turkije 2012 stond in het teken van 400 jaar diplomatieke betrekkingen tussen Turkije en Nederland. Het vieringsjaar was voor Rotterdam geen doel op zich, maar wel een goede

gelegenheid om activiteiten te bundelen en een extra impuls en feestelijk tintje te geven. Rotterdam onderhoudt al jaren warme banden met Turkije. Het thuisland van de grootste groep niet-Nederlandse Rotterdammers zit de laatste jaren in de economische lift. In Rotterdam begon het vieringsjaar op 22 maart met de uitreiking van de Turkey Trade Award in het Stadhuis Rotterdam. De prijs is door de Turkse ambassadeur Doğan overhandigd aan de directeur van Imtech Marine & Offshore. Ruim 230 personen waren aanwezig bij de ceremonie. De prijs wordt tweejaarlijks toegekend aan een bedrijf of persoon die op een bijzondere manier heeft bijgedragen aan de handels- en/of investeringsrelatie tussen Nederland en Turkije. Wethouder Karakus (Wonen, Ruimtelijke Ordening, Vastgoed en Stedelijke Economie) sprak het welkomstwoord uit.

Het gehele jaar door hebben er economische, culturele en maatschappelijke evenementen plaatsgevonden die de relatie tussen Rotterdam en Turkije versterken. De Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) heeft bijgedragen aan de eerste Istanbul Design Biënnale. Nederlandse kennis van watermanagement en

eco-engineering zal worden ingezet voor een duurzamer Istanbul. Deelgemeenten van Istanbul zijn geïnteresseerd in samenwerking op het gebied van Urban Transformation. Eind oktober bracht wethouder Karakus met het Rotterdamse platform marktsector, de partners uit de woningbouwsector, een studiebezoek aan Istanbul. De Turks-Nederlandse relaties begonnen 400 jaar geleden met handel en ook in het vieringsjaar was de economische diplomatie een belangrijke pijler in het programma. Rotterdam was gaststad voor de grote bedrijvendelegatie die meereisde met President Gül in april. De rode loper is ook uitgelegd voor diverse andere inkomende Turkse werkbezoeken, met name vanuit Istanbul, onder meer voor minister van Buitenlandse Zaken Davutoğlu. In oktober bezocht een grote Nederlandse bedrijvendelegatie Turkije, in het gevolg van burgemeester Aboutaleb en de Amsterdamse burgemeester Van der Laan. Onder de vlag van Dutch Design Fashion & Architecture (DDFA), Netherlands Turkish Business Association (NeTuBa), EDBR en Rogiad (Vereniging van Jonge Ondernemers Rotterdam) reisden zo’n zestig bedrijven mee. Burgemeester Aboutaleb ontmoette onder meer de burgemeesters van Istanbul Metroplitan Municipality en diverse deelgemeenten van Istanbul, CEO’s van grote internationaal opererende Turkse bedrijven en enkele bedrijven die overwegen om meer zaken in, met en via Rotterdam te doen. Een groot Turks bedrijf overweegt haar ladingstromen naar Rotterdam te verleggen en een bedrijf in de scheepvaart en een medisch bedrijf overwegen zich in Rotterdam te vestigen. Verder werd duidelijk dat vanaf voorjaar 2013 er 21

meerdere vluchten per week tussen de luchthavens van Rotterdam en Istanbul gaan vliegen. Voorafgaand aan het bezoek aan Istanbul bezocht de burgemeester Gölçuk, waar Rotterdam na de aardbeving in 1999 heeft meegewerkt aan de wederopbouw. Aansluitend bezocht hij Kayseri, één van de Anatolische tijgers. Kayseri is het herkomstgebied van het overgrote deel van de Turkse bewoners uit onze regio, met economische kansen op het gebied van onder meer logistiek, haven- en luchthavenontwikkeling. Kayseri ligt in het achterland van het havengebied Adana/Mersin/Ceyhan, waar NeTuBa met een aantal bedrijven naar doorreisde. Het politiekorps Rotterdam-Rijnmond werkt samen met het Politiekorps van Kayseri. De nationale slotbijeenkomst van het Nederland-Turkije jaar vond op 11 december plaats in Rotterdam, in samenwerking met het Ministerie van Buitenlandse Zaken, Turkije Instituut en de Dutch Trade Board werkgroep Turkije. In twee netwerksessies voor het bedrijfsleven en de cultureelmaatschappelijke sector blikten de deelnemers terug op de resultaten van het bilaterale jaar en vooruit naar toekomstige samenwerking en uitwisseling. Op de slotbijeenkomst in de Burgerzaal waren zowel Burgemeester Topbas van Istanbul als vicepremier Babacan aanwezig. Prinses Máxima sprak de slotwoorden, waarmee het vieringsjaar officieel beëindigd werd. Verenigde Staten De Verenigde Staten hebben in 2012 de positie als grootste handelsland van de wereld moeten afstaan aan China. De Verenigde Staten zijn nog wel het grootste importland, maar de som van import en export is nu lager 22

dan die van China. De Amerikaanse regering wil minder afhankelijk worden en vooral de import van energie en olie verder verlagen. Door meer schaliegas te winnen uit ondergrondse steenlagen willen de Verenigde Staten in 2020 zelfvoorzienend zijn. In 2035 zou het land zelfs netto-exporteur van gas kunnen zijn. Ondertussen onderhandelen de Verenigde Staten en de Europese Unie wel over een vrijhandelsakkoord, dat de handel tussen beide continenten verder kan doen toenemen.

Ondanks de economische crisis en de opkomende economieën zijn de Verenigde Staten nog steeds de grootste wereldmacht en belangrijkste economie ter wereld. Met ongeveer 100 vestigingen en 8500 werknemers vormen Amerikaanse bedrijven ook de belangrijkste groep buitenlandse bedrijven in de Rotterdamse regio. De handel met de Verenigde Staten is nog steeds één van de kurken waar de Nederlandse economie op drijft. Rotterdam en de Verenigde Staten zijn van oudsher verbonden door de Holland-Amerikalijn. Naar schatting twee miljoen Europeanen zijn tussen 1873 en 1972 van de Wilhelminapier vertrokken naar de Verenigde Staten. Sinds de oude vertrekhal van de Holland-Amerikalijn in 1997 in

gebruik werd genomen als cruiseterminal vertrekken er opnieuw passagiers. Het aantal cruiseschepen is de afgelopen tien jaar gestegen van drie in 2003 tot 28 in 2012. De cruisevaart groeit naar verwachting de komende jaren verder, zowel in aantal als omvang van de schepen. Rotterdam wil daar graag van profiteren. Wethouder Baljeu bracht daarom voorjaar 2012 een bezoek aan Miami, het mondiale centrum van de cruisevaart. De wethouder voerde besprekingen met voor Rotterdam belangrijke partijen in de cruisevaart en was gastvrouw bij de Holland Lunch die voor CEO’s van de cruise industry werd georganiseerd. Ze nam ook deel aan de conferentie State of the Industry, waar de cruise industrie informeert over wereldwijde ontwikkelingen en bezocht de Cruise Shipping beurs, waar Cruiseport Rotterdam een beursstand had in het Holland paviljoen. De wethouder maakte van de gelegenheid gebruik om een bezoek te brengen aan de haven van Miami en te spreken met vertegenwoordigers van de organisaties die verantwoordelijk zijn voor de economische ontwikkeling van Miami en de omliggende regio. De ontwikkelingen in de chemische, olie- en gasindustrie waren aanleiding voor een werkbezoek eind november aan Houston. De gemeente Houston organiseerde ter ere hiervan een netwerkreceptie met 75 bedrijven, terwijl de wethouder gastvrouw was bij een lunchbespreking met Amerikaanse bedrijven met investeringsbelangen in Rotterdam. De wethouder bezocht ook de haven van Houston en sprak met de Greater Houston Partnership, de organisatie die verantwoordelijk is voor de acquisitie voor de regio. Aansluitend bezocht de wethouder Boston om een presentatie te geven

op een bijeenkomst met bedrijven uit de Life Science sector, die vestigingsplannen in Europa hebben. De wethouder informeerde hen over de kansen en ontwikkelingen in Rotterdam, waaronder Stadshavens en de Science Tower. Verder bezocht zij enkele bedrijven en het Cambridge Innovation Centre. Verenigd Koninkrijk Het Verenigd Koninkrijk is de grootste overzeese handelspartner van de Rotterdamse haven en zorgt voor meer dan 60 miljoen ton vracht per jaar. Volgens een onderzoek van de ING is de toegevoegde waarde van de handel met de Britse westerburen ongeveer evengroot als die met de Duitse oosterburen en Belgische zuiderburen. Dat komt omdat de in omvang grotere handel met Duitsland en België voor een belangrijk deel uit wederuitvoer bestaat, terwijl de handel met het Verenigd Koninkrijk voor het grootste deel bestaat uit in Nederland geproduceerde toegevoegde waarde, vooral snijbloemen, voedingsmiddelen en kantoormachines. Rotterdam heeft goede verbindingen met Zuidoost-Engeland en Londen. Dagelijks wordt er gevlogen tussen Rotterdam en London City Airport en sinds december 2012 zijn er ook drie retourvluchten per dag tussen Rotterdam en London Heathrow. Voor een belangrijk deel zijn dit zakelijke vluchten voor de intensieve contacten tussen in Londen en Rotterdam gevestigde bedrijven, onder meer in de financiële, juridische en maritieme dienstverlening en multinationals als Shell en Unilever. De beide NederlandsBritse multinationals Shell en Unilever besloten in 2012 een belangrijk deel van hun activiteiten naar Rotterdam (terug) te verplaatsen. Shell Downstream

vestigde zich aan het Weena en de Europese marketingactiviteiten van Unilever worden overgeplaatst naar kantoor De Brug in Rotterdam. Dagelijks varen ook vijf verschillende ferryoperators, met elk hun eigen specialismen, heen en weer tussen Rotterdam en het Verenigd Koninkrijk. Naast de bekende ferry’s tussen Europoort en Hull en tweemaal daags tussen Hoek van Holland en Harwich zijn er (soms meerdere) dagelijkse afvaarten van en naar Felixstowe, Immingham, Ipswich, Killingholme, Purfleet en Teesport en wekelijks Rosslare in Ierland. De ferry’s vervoeren vooral vracht- en personenauto’s, de vliegverbindingen zijn primair zakelijke vluchten. De reguliere verbinding tussen Rotterdam en Hull is voor Kingston upon Hull een belangrijke economische ader. Eind maart bezocht een economische missie uit Kingston upon Hull daarom Rotterdam, uiteraard met de reguliere veerdienst. De delegatie bestaande uit vertegenwoordigers van de gemeente, havenautoriteiten en bedrijven, onder leiding van de Lord Mayor, ontmoette burgemeester Aboutaleb en bezocht het havenbedrijf, Stadshavens en de drijvende bollen. In de Euromast bood de Lord Mayor van Kingston upon Hill een diner aan aan vertegenwoordigers van het Rotterdamse bedrijfsleven en kondigde hij aan in 2013 terug te zullen komen met een nieuwe delegatie. Meer dan tweederde van de handel met het Verenigd Koninkrijk, 40 miljoen ton, wordt vervoerd met kustvaarders of roroschepen (roll on, roll off). Het roroverkeer in Rotterdam toont al jarenlang een gestage groei. Ook voor de komende jaren zijn de verwachtingen positief. Medio maart organiseerde het Havenbedrijf een

‘UK-event’ voor vertegenwoordigers van shortsea en roro bedrijven uit het Verenigd Koninkrijk.

Begin oktober vond de jaarlijkse redersdag plaats in Londen. Wethouder Baljeu was mede-gastvrouw bij een lunch van het Havenbedrijf Rotterdam met het havenbedrijfsleven en CEO ’s van Europese rederijen in Londen. Ook sprak ze met de CEO van Tech Investment Organisation, een organisatie die zich bezig houdt met de ontwikkeling van Oost-Londen tot een centrum voor technisch ondernemerschap. Op het gebied van veiligheid en politie zijn er langdurige goede contacten met Londen en Kent. Een delegatie van de Regionale Colleges van Rotterdam Rijnmond en ZuidHolland Zuid ondernam in mei een studiereis naar Kent. Belangrijk onderdeel van de studiereis was een seminar met als centraal thema de politiehervormingen in beide landen. In de zomer bezochten enkele delegaties de Olympische en Paralympische Spelen in Londen, om Rotterdam te presenteren als locatie voor grote sportevenementen, vertegenwoordigers van de sportbonden te ontmoeten en de ervaringen met organisatie, transport en veiligheid van evenementen te delen.

23

Nieuwe kansen, stedenbanden en -bezoeken Nieuwe kansen Het internationale beleid is in 2009 vastgelegd in het Programma Internationale en Europese Activiteiten: Rotterdam wereldstad: vaste koers, nieuwe ambities. Naast prioritaire landen Duitsland, Brazilië, China, Rusland, India, Turkije, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, blijft Rotterdam alert op nieuwe kansen. Voor de positie van Rotterdam als energiehaven liggen er, naast Rusland, kansen in de Golfregio, mogelijk ook in de Kaukasische republieken. De uitbreiding van het Panamakanaal kan belangrijke gevolgen hebben voor de wereldwijde logistiek en handel. Binnen Europa is de samenwerking met Antwerpen, Vlaanderen en België belangrijk voor de ontwikkeling van de Vlaams-Nederlandse delta. De langdurige bestaande stedenband met Oslo in Noorwegen is een vast punt in de kerstperiode. Het afgelopen jaar zijn er in dit verband bestuurlijke reizen geweest naar de Golfregio, België en Noorwegen. Andersom bezochten bestuurders uit andere landen en steden Rotterdam. Golfregio De Golfregio kent een enorme economische groei, vooral gebaseerd op de aanwezigheid van olie en gas. Nederland onderhoudt goede economische betrekkingen met de Golfstaten. Er zijn veel grote investeringprojecten in infrastructuur die kansen bieden voor Rotterdamse bedrijven, onder meer in energie, transport en logistiek, water en milieu. Bedrijven uit onze regio, zoals Shell, Steinweg en Van Oord zijn actief in de Golfstaten. Het Havenbedrijf heeft deelnemingen in de haven van Sohar, Oman. Eind 2012 waren negen medewerkers van het 24

Havenbedrijf Rotterdam werkzaam in Sohar, bij het ontwikkelen van een nieuw gebied van 4.500 hectare, naast het bestaande havengebied. Andersom zijn bedrijven uit de Golfstaten zoals DP World en Kuwait Petroleum belangrijke investeerders in onze regio. In het voorjaar bezocht wethouder Baljeu de Golfregio, in het najaar burgemeester Aboutaleb. Het accent in het werkbezoek van de wethouder lag op havens en havengerelateerde bedrijven, in het werkbezoek van de burgemeester op overheden en olie- en energiebedrijven. Beide bezoeken zijn voorbereid en afgelegd in nauwe samenwerking met het Rijk, de ambassades, het Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA), het Havenbedrijf en havenbedrijfsleven. De bezoeken versterkten de reeds bestaande relaties en legden de basis voor nieuwe contacten met bestuurders en bedrijfsleven in de Golfregio. Wethouder Baljeu bezocht de havenontwikkelingen van de Port of Sohar in Oman, de haven Jebel Ali in Dubai en Khalifa in Abu Dhabi. In Dubai bezocht zij enkele bedrijven, waaronder DP World, een belangrijke investeerder in de Tweede Maasvlakte en Sea Trucks Group, dat voorjaar 2012 een kantoor in Rotterdam opende. Verder sprak zij met mogelijke nieuwe investeerders. In Oman bezocht zij ook Steinweg Oman en het International Maritime College Oman, onderdeel van de Rotterdamse STC group. Burgemeester Aboutaleb sprak met vertegenwoordigers van de overheden van de Emiraten Koeweit en Qatar en Sultanaat Oman en bezocht de hoofdkantoren van olieraffinaderijen Kuwait Petroleum, Oman Oil en Qatar Petroleum International. In Koeweit Stad sprak

hij de directie van Kuwait Petroleum Corporation over een mogelijke investering van één miljard euro in de Kuwait Petroleum Europoort raffinaderij in de Rotterdamse haven. In Oman bezocht hij de haven van Sohar en sprak hij in de hoofdstad Muscat met de burgemeester en de directies van MB Holding (eigenaar van Oceanco, Alblasserdam) en Oman Trading International (onderdeel van Oman Oil). Met de belangrijke oliehavensteden Al Ahmadi in Koeweit en Muscat in Oman is gesproken over samenwerking. In Koeweit ondertekende de burgemeester een samenwerkingsovereenkomst voor economische ontwikkeling en kennisuitwisseling en in Oman een investeringovereenkomst voor de ontwikkeling van een vrijhandelszone nabij de haven van Sohar. In Qatar voerde hij verkennende gesprekken over de plannen voor een strategische voedselvoorraad in de Rotterdamse haven, bestemd voor zeventien landen in het Midden-Oosten en Afrika. De minister van Sport van Oman bezocht in juni Rotterdam. België, Vlaanderen en Antwerpen Buurlanden België en Nederland zijn elkaars tweede handelspartner. België en Nederland willen de bestuurlijke samenwerking intensiveren. Ook Vlaanderen en Nederland willen meer samen optrekken, zowel in de VlaamsNederlandse Delta (VND) als in het buitenland, onder meer met een gezamenlijke handelsmissie naar Houston. De ontwikkeling van de delta en de samenwerking tussen Antwerpen en Rotterdam en beide havenbedrijven, neemt een belangrijke plaats in in de Havenvisie. Overheden en bedrijfsleven werken samen in de Vlaams-Nederlandse

Delta (VND) om de regio verder te versterken. Wethouder Baljeu presenteerde medio september in Brussel aan het bestuur van de VND de regionale samenwerking in DelTri, de ontwikkeling tot een Maritieme en Logistieke topregio. Medio november nam wethouder Baljeu in Gent deel aan de Vlaams-Nederlandse Deltaconferentie over de mogelijkheden en uitdagingen van de SeineSchelde verbinding voor de VlaamsNederlandse Delta. Daarnaast werd gerapporteerd over de lopende VND-projecten, was er een panelgesprek tussen beide havens en een toekomstreflectie over de relatie Vlaanderen-Nederland. Die relatie stond eerder ook op de agenda van een werkconferentie van de EDBR in Antwerpen, waaraan wethouder Baljeu deel nam. De samenhang en samenwerking in de delta blijkt onder meer uit de World Ports Classic, de tweedaagse wielerwedstrijd van Rotterdam naar Antwerpen en terug, die in 2012 voor het eerst georganiseerd werd. Het parcours van de Grand Départ van de Tour de France uit 2010 is de basis voor deze nieuwe wielerkoers, waarin veel gemeenten en de provincies in de delta samenwerken. Burgemeester Aboutaleb gaf op vrijdag 31 augustus op de Westerkade het startschot voor de eerste editie van de World Ports Classic en reisde daarna mee naar Antwerpen, waar hij getuige was van de aankomst. Samen met wethouder Baljeu nam hij deel aan het officiële diner ter gelegenheid van de World Ports Classic. Voorafgaand aan de wielerwedstrijd organiseerden de Rabobank en het Havenbedrijf de conferentie ‘What makes the world go round; pathways to a circular economy’ in de Doelen. Voor bedrijven, investeerders en politici die een relatie hebben met 25

de regio van Rotterdam tot aan Antwerpen, werd ingegaan op praktijkvoorbeelden om de ciriculaire economie van de grond te krijgen. De gemeente bood de belangrijkste Nederlandse en Vlaamse deelnemers een diner aan. Collegeleden van Antwerpen en Rotterdam ontmoetten elkaar niet alleen rond de wielerkoers. In het voorjaar bracht het college van burgemeester en wethouders van Rotterdam een werkbezoek aan Antwerpen, onder andere aan het Eilandje, het Stadsarchief en het MAS, het Museum aan de Stroom. Het werkbezoek werd afgesloten met een havenrondvaart. Wethouder Laan (Sport en Recreatie, Kunst en Cultuur) bezocht eerder al het MAS en sprak met vertegenwoordigers van Antwerpen over de culturele samenwerking tussen beide steden. De wethouder nam ook deel aan de jaarlijkse benefietavond van het Willem Elsschot Genootschap in Antwerpen in het voorjaar, terwijl zij in het najaar samen met burgemeester Aboutaleb en wethouder Kriens gastvrouw was voor de bijeenkomst van hetzelfde Genootschap in Rotterdam. De Willem Elsschotlezing werd in Antwerpen uitgesproken door de Nederlandse oud-premier Balkenende en in Rotterdam door de Belgische oud-premier Eijskens. Naast Antwerpen zijn er ook regelmatig contacten met Gent, Luik en Brussel. Rotterdam werkt samen met Antwerpen in het Europese project My Generation at Work over jongeren en de arbeidsmarkt, en met Gent in MUSIC, een project over energiereductie in de bebouwde omgeving: Mitigation in Urban Areas: Solutions for Innovative Cities. Eind oktober bracht het Regionaal Sociaaleconomisch Overlegcomité Antwerpen een bezoek aan Rotterdam, waarbij regionale 26

samenwerking, duurzaamheid en innovatie, arbeidsmarkt, havensamenwerking Rotterdam-Antwerpen en de Vlaams-Nederlandse samenwerking aan de orde kwamen. In het voorjaar bracht de dienst economie van Antwerpen een werkbezoek aan Rotterdam. Meer dan 50 deelnemers bezochten in Rotterdam onder andere Stadshavens, de EDBR, arbeidsmarktprojecten en het Ondernemershuis. Eind november bracht een delegatie van het Agentschap voor Territoriale Ontwikkeling van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een werkbezoek aan Rotterdam, bestaande uit de bestuurders van de gewestelijke gemeenten. Zij spraken onder meer met wethouder Karakus.

De haven van Luik is de derde binnenvaarthaven van Europa en ligt in het achterland van de havens van Antwerpen en Rotterdam. De Waalse minister-president en de burgemeester van Luik bezochten eind februari Rotterdam. Zij spraken met burgemeester Aboutaleb over de havenrelaties en de stedenproblematiek. Luik en Rotterdam zijn sinds 1958 zustersteden. De directeuren van beide havenbedrijven tekenden een intentieverklaring om het goederentransport tussen beide havens te verbeteren en het investeringsklimaat te versterken.

Oslo

Inkomende bezoeken

Noorse schepen staan op de tiende plaats van gebruikers van de Rotterdamse haven. Jaarlijks leggen ongeveer 1000 schepen onder Noorse vlag aan in Rotterdam en nog eens ongeveer 2500 schepen van bedrijven met Noors management. In de regio Rotterdam zijn 16 Noorse bedrijven gevestigd, goed voor circa 600 arbeidsplaatsen. Er is een actieve Noorse gemeenschap rond de Noorse zeemanskerk.

De gemeente Rotterdam onderhoudt goede contacten met de buitenlandse ambassadeurs en consuls, onder meer met de Union des Consuls in Rotterdam. In het najaar werd een ambassadeursdag gehouden in de Burgerzaal. Samen met de Nederlandse ambassades en consuls in het buitenland spelen zij een belangrijke rol in de internationale contacten. Enkele tientallen ambassadeurs bezochten Rotterdam en spraken met de burgemeester, als portefeuillehouder internationale en Europese zaken.

Rotterdam heeft een bijzondere stedenband met Oslo, gecentreerd rond de jaarlijkse kerstboomceremonie in beide steden. De kapceremonie in Oslo en de lichtjesceremonie op de Coolsingel zijn jaarlijks terugkerende contactmomenten met Oslo en de wederzijdse ambassades. Daaromheen wordt meestal aandacht besteed aan thema’s die voor beide steden interessant zijn en aan contacten met het wederzijdse bedrijfsleven. In 2012 schonk het gemeentebestuur van Oslo voor de 62ste keer een kerstboom aan de gemeente Rotterdam. Burgemeester Aboutaleb reisde op uitnodiging van burgemeester Stang naar Oslo om samen de zaag te zetten in de voor Rotterdam bestemde boom. Rondom het ceremonieel van het kappen van de kerstboom ontmoette de burgemeester een twintigtal bedrijven en connecties met een bijzondere band met Rotterdam en bezocht hij enkele projecten op het gebied van vergrijzing van de bevolking in Oslo en de impact daarvan op de maatschappij. Medio december nam een kleine delegatie uit Oslo deel aan de lichtjesceremonie op de Coolsingel en maakte van de gelegenheid gebruik voor contacten over duurzaamheidsen sociale projecten.

Rotterdam discriminatie bestrijdt. Ook de ECRI (European Commission against Racism and Intolerance) bezocht Rotterdam om informatie vergaren voor een rapport over rassendiscriminatie. De Zweedse minister Ullenhag van integratie bezocht op 10 oktober Rotterdam en nam deel aan een bijeenkomst in Kriterion ter nagedachtenis van oorlogsheld Wallenberg, die in 2012 honderd jaar zou zijn geworden. De minister sprak onder meer met wethouder Louwes en voorzitter Brammerloo van deelgemeente Noord. Voorbeeldprojecten

Naast eerdergenoemde inkomende bezoeken van vertegenwoordigers van de prioritaire landen ontving Rotterdam in 2012 onder meer Britse, Deense, Duitse, Marokkaanse, Roemeense, Vlaamse en Zweedse bestuurders voor een werkbezoek aan Rotterdam. Alleen al op het gebied van duurzaamheid en watermanagement bezochten twintig delegaties Rotterdam, waaronder een Roemeense delegatie, bestaande uit de (loco-) burgemeesters van Boekarest, Cluj, Constanza en Timisoara. De steden nemen deel aan het DISC programma (Dutch Initiative Sustainable Cities) waarin onder meer het Nederlandse ministerie van Economische Zaken en de Erasmus Universiteit samenwerken om duurzame stedelijke projecten en initiatieven in Roemenië op te zetten.

De Agnesschool in de wijk Feijenoord is op 30 augustus als eerste school in Nederland gestart met de Children’s Zone. Deze onderwijsmethode is geïnspireerd op de Harlem Children’s Zone in New York. De leerlingen van de Agnesschool gaan voortaan 36 uur per week naar school, ouders en leerlingen tekenen een contract met school en een wijkteam verleent zorg op school. De Children’s Zone is onderdeel van het Nationaal Programma Kwaliteitssprong Zuid en moet ertoe leiden dat de onderwijsresultaten omhoog gaan en de schooluitval omlaag. De Agnesschool is de eerste van 34 basisscholen uit de focuswijken Carnisse, Oud-Charlois, Tarwewijk, Bloemhof, Hillesluis en Afrikaanderwijk die volgens het concept gaan werken.

Veel buitenlandse gasten combineren deelname aan een conferentie of seminar in Rotterdam met een werkbezoek aan de stad of haven. Zo bezochten de deelnemers aan de ministersconferentie voorafgaand aan hun conferentie de school Kameleon, het programma Kwaliteitssprong Zuid en discotheek Hollywood om te laten zien hoe

Andersom wordt het Rotterdamse onderwijsbeleid als voorbeeld gezien in onder meer Berlijn, Gent en Vlaanderen. In december sprak wethouder De Jonge (Onderwijs, Jeugd en Gezin) in Vlaanderen over deze aanpak. De Vlaamse minister van onderwijs Smet gaf de aftrap voor het proefproject ‘Innoveren en Excelleren’ op dertien (zwarte)

Vlaamse basisscholen voor de komende vijf jaar. Het project is deels geïnspireerd op de aanpak in Rotterdam Het Rotterdamse integratie- en onderwijsbeleid kreeg ook veel aandacht tijdens het werkbezoek van burgemeester Buschkowsky van Berlijn-Neukölln en SPD-fractievoorzitter Saleh van Berlijn medio december aan Rotterdam. Beide Berlijnse bestuurders toonden zich enthousiast over het Rotterdamse integratie- en onderwijsbeleid en kondigden een initiatief aan met focusscholen in Berlijn. Britse en Belgische politievertegenwoordigers bezochten Rotterdam om kennis te nemen van het project Buurt Bestuurt, waarin buurtbewoners meebeslissen over de inzet van politie en stadstoezicht in hun wijk. Burgemeester Termont van Gent meldde na een werkbezoek een proefproject te starten naar Rotterdams voorbeeld. Ook de Rotterdamse klimaataanpak en projecten als de Groene Daken, de Drijvende Bollen, het Benthemplein en de ondergrondse waterberging, trekken belangstelling vanuit de hele wereld. Naast bescherming en bereikbaarheid voor stad en regio levert dat economische kansen en internationale profilering op voor Rotterdam.

27

Kalender 2012

Juni

Januari

12-17

Rotterdam

Poetry International Festival

5-10

Rotterdam

Rabobank Wielerzesdaagse van Rotterdam

13-14

Rotterdam

Vergadering Europese lidstaten over Maritieme Ruimtelijke Ordening

18

Rotterdam

Partnerbijeenkomst Europees subsidieprogramma URBACT

14

Rotterdam

Werkbezoek minister van Sport van Oman

25

Rotterdam

Viering Chinees Nieuwjaar

14-16

St. Petersburg

Deelname wethouder Kriens aan conferentie Healthy Cities

25-5/2

Rotterdam

International Film Festival Rotterdam

21

Rotterdam

Europese projectbijeenkomst vervoerbedrijven: Ticket to Kyoto

6

Rotterdam

Netwerkbijeenkomst Rotterdam, de EU en de buurlanden

19-23

St. Petersburg

Deelname wethouder Baljeu aan Economic Forum

8

Rotterdam

Netwerklunch Rotterdam-Duitsland (Mittagessen)

20-24

Rotterdam

CHIO: het 64e Concours Hippique International Officiel

8

Antwerpen

Deelname wethouder Baljeu aan werkconferentie EDBR

24

Rotterdam

Nelson Mandela Festival

13-19

Rotterdam

ABN AMRO World Tennis Tournament

25

Rotterdam

Werkbezoek Permanente Vertegenwoordiging Nederland bij de EU

24

Rotterdam

Turkey Now Festival in het kader van Nederland-Turkije jaar

30-1/7

Rotterdam

Keti Koti festival

26

Golfregio

Werkbezoek wethouder Baljeu aan havens Oman, Dubai, Abu Dhabi

27

Rotterdam

Werkbezoek minister-president Wallonië en burgemeester Luik

4

Rotterdam

Marokkaanse delegatie Parti Authenticité et Modernité met burgemeester Marrakech

6

Antwerpen

Deelname wethouder Laan aan Willem Elsschot diner

6-8

Rotterdam

North Sea Jazz Festival

6-9

Cannes

Deelname wethouder Karakus aan vastgoedbeurs MIPIM

10

Brussel

Deelname wethouder van Huffelen aan conferentie Smart Cities

8-9

Amsterdam

Deelname burgemeester Aboutaleb en wethouder Louwes aan conferentie Integrating Cities 2012

27-28

Rotterdam

Fernandes Zomercarnaval

27-12/8

Londen

Werkbezoeken sportdelegaties Olympische Spelen

Februari

Maart

Juli

12-17

Miami

Deelname wethouder Baljeu aan de Cruise Shipping beurs

Augustus

15-16

Rotterdam

Conferentie European Public Sector Information over Open Data

22-25

St. Paul-de-Vence

Deelname wethouder Florijn aan congres over schaarste

20-21

Straatsburg

Deelname wethouder Louwes aan conferentie Raad van Europa

26

Rotterdam

Bavaria City Racing

Rotterdam

Conferentie Pathways to a circular economy, efficient use and reuse of resources

17-24

Vietnam, Singapore

Werkbezoek burgemeester Aboutaleb aan klimaatadaptatieprogramma en conferentie

30

21

Rotterdam

Werkbezoek delegatie Noorse raadsleden

30-31

Londen

Werkbezoek sportdelegatie Paralympische Spelen

31-1/9

Rotterdam-AntwerpenRotterdam

World Ports Classic wielerkoers

3-4

Rotterdam

Internationale ministersconferentie: Freedom of movement and participation of EU-citizens

4

Rotterdam

Europanetwerk Vereniging Nederlandse Gemeenten

5-6

Rotterdam

Rondetafel integratie en Expertbijeenkomst InterCultural Cities

8

Rotterdam

Werkbezoek Eurocommissaris Kallas aan haven

5-11

Beijing, Shanghai

Werkbezoek burgemeester Aboutaleb en maritieme bedrijvenmissie

7-9

Rotterdam

Wereldhavendagen

7-9

Rotterdam

Evenement Youth on the Move

7-15

Rotterdam

Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival 2012

7-16

Rotterdam

Europees Kampioenschap Honkbal

17

Brussel

Deelname wethouder Baljeu aan Vlaams-Nederlandse Delta en conferentie stedelijke mobiliteit

22

Rotterdam

Start Nederland-Turkije jaar en uitreiking Turkey Trade Award

27-29

Rotterdam

Werkbezoek bedrijfs- en bestuurlijke delegatie uit Hull

28

Rotterdam

Beurs Transport & Logistics in Ahoy

29-31

Moskou

Werkbezoek burgemeester Aboutaleb en conferentie Future Cities

3

Rotterdam

Brazilaans netwerkdiner in de Burgerzaal

11

Hamburg

Deelname wethouder Baljeu aan rederslunch

12

Antwerpen

Werkbezoek wethouder Laan

13

Antwerpen

Werkbezoek college van burgemeester en wethouders

12-13

Rotterdam

Werkbezoek delegatie uit Nizhnye Novgorod (Rusland) aan haven en stadsontwikkeling

15

Rotterdam

ABN AMRO Marathon Rotterdam

16

Rotterdam

Werkbezoek van de Shanghai Transport and Port Authority

18

Rotterdam

Werkbezoek van een bedrijvendelegatie uit Turkije

18-19

Vejle

Deelname wethouder Louwes aan Europese integratieconferentie

19-21

Rotterdam

Opening 5e Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam: Making City

19-30

Rotterdam

De Internationale Keuze van de Rotterdamse Schouwburg

25

Rotterdam

Werkbezoek minister Environment and Water Resources uit Singapore

20-22

Hamburg

Werkbezoek Raadscommissie Economie, Haven, Milieu en Vervoer

26

Rotterdam

Werkbezoek dienst Economie van Antwerpen

20

Rotterdam

Eurocitiesseminar Cities for Active Inclusion

27

Rotterdam

Ontvangst Ambassadeurs en consuls Burgerzaal

6-10

Brazilië

Delegatiebezoek biomassa van Rotterdam Climate Initiative

27

Brussel

Deelname wethouder Louwes aan migratie en integratieconferentie

10-11

Freiburg

Deelname wethouder Van Huffelen aan bestuursvergadering ICLEI

Oktober

11-12

Rotterdam

Europa Kijkdagen: Open huis Europese projecten in Rotterdam

1

Rotterdam

Eerste lijnvlucht München-Rotterdam

16-19

Rotterdam

Shell Eco-Marathon: zuinigheidswedstrijd, business forum en festival

1

Rotterdam

Red Carpet Dinner

20-23

Kent

Werkbezoek politie en regionale colleges Rotterdam-Rijnmond en Zuid-Holland Zuid

3

Londen

Rederslunch

21

Rotterdam

Werkbezoek Visakhapatnam en Andra Pradesh (India) aan petrochemische industrie

8

Rotterdam

Werkbezoek Roemeense (loco-) burgemeesters Boekarest, Cluj, Constanza en Timisoara

21

Brussel

Werkbezoek voorzitter Lubbers RCI en wethouder Van Huffelen inzake CCS

8-10

München

Deelname wethouder Karakus aan Expo Real Vastgoedbeurs

27

Rotterdam

Dunya festival: muziek, poëzie en letteren vanuit de hele wereld

9

Brussel

Deelname burgemeester aan Comité van de Regio’s, en Open Dagen

April

Mei

28

September

29

9

Brussel

Deelname wethouder Van Huffelen aan ICLEI-vergadering

10

Rotterdam

Werkbezoek Zweedse minister van integratie

13-18

Istanbul, Kayseri, Gölzuc

Werkbezoek burgemeester Aboutaleb en bedrijvendelegatie

18-20

Seoel

Jaarvergadering ICLEI Global Executive Committee & World Mayors Council on Climate Change

19-22

Sofia

Studiebezoek EU-arbeidsmigratie burgemeester Aboutaleb

22-26

Moskou, St. Petersburg

Handelsmissie en werkbezoek wethouder Baljeu

23-27

Hamamatsu

Deelname wethouder Louwes aan Asia-Europe Intercultural City Summit

25-26

Rotterdam

Werkbezoek van het Regionaal Sociaal-economisch overlegcomité Antwerpen

28-30

Rotterdam

Internationale conferentie Jeugdbeleid European Peer-Learning on Youth Policy

30

Rotterdam

Willem Elsschot diner Burgerzaal

1-3

Istanbul

Studiebezoek wethouder Karakus en Platform marktsector

14-15

Antwerpen

Antwerps Minderheden forum

15

Rotterdam

Werkbezoek directeur-generaal Milieu van de Europese Commissie aan haven

15-16

Rotterdam

Nederlandse jaarvergadering Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling

16

Rotterdam

Parlementaire dag

18-23

Golfregio

Werkbezoek burgemeester Aboutaleb aan Kuweit, Oman en Qatar

20

Rotterdam

Netwerkbijeenkomst over het buitenlandse beleid van Nederland

21

Gent

Deelname wethouder Baljeu aan Vlaams-Nederlandse Deltaconferentie

23

Rotterdam

Rotterdam Trade Dinner

23

Rotterdam

Bijeenkomst Europees transportbeleid: Havens missen de boot niet!

26-30

Houston, Boston

Industrie- en acquisitiereis

28-30

Rotterdam

Werkbezoek Agentschap voor Territoriale Ontwikkeling van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

29-30

Oslo

Kerstboomkapceremonie

30

Brussel

Deelname wethouder Van Huffelen aan bestuursvergadering ICLEI afdeling Europa

7-17/2

Rotterdam

China Light Festival

9

Rotterdam

Eerste lijnvlucht Londen-Heathrow-Rotterdam

11

Rotterdam

Slotbijeenkomst 400 jaar betrekkingen Nederland-Turkije

12

Parijs

Veiligheidsconferentie European Forum for Urban Safety

17-18

Rotterdam

Werkbezoek burgemeester Berlijn-Neukölln en afgevaardigde Berlijn

12

Wenen

Economische missie en concert Rotterdams Philharmonisch Orkest

6

Rotterdam

Concert RPhO als prelude op het Nederland-Ruslandjaar

21

Rotterdam

Ontsteken kerstboom uit Oslo

17

Vlaanderen

Wethouder de Jonge spreekt in Vlaanderen over onderwijs

November

December

30

Thema’s

Stedelijke ontwikkeling De vastgoedbeurzen van Cannes en München zijn belangrijke ontmoetingsplaatsen voor projectontwikkelaars en investeerders in stedelijke ontwikkeling. De MIPIM in Cannes is de toonaangevende Europese vastgoedbeurs in het voorjaar, de Expo Real in München in het najaar. Rotterdam presenteert zich jaarlijks op deze beurzen als stad en regio met een aantrekkelijk vestigings- en investeringsklimaat. In 2012 werd vooral ingezet op de het interesseren van beleggers en investeerders in de grote stedelijke ontwikkelingsprojecten Rotterdam Central District, Hart van Zuid en Stadshavens. Wethouder Karakus

(Wonen, Ruimtelijke Ordening, Vastgoed en Stedelijke Economie) vertegenwoordigde Rotterdam op beide beurzen met een kleine delegatie. De MIPIM is een markt voor de internationale onroerende goederenhandel. Naast de internationale investeerders en ontwikkelaars namen bestuurders van meer dan honderd steden in dertig landen deel. De MIPIM is met name interessant om in contact te komen met beleggers met een lange termijn perspectief. De Expo Real in München is vooral nuttig voor de contacten met Duitse investeerders. De afgelopen jaren hebben die aanzienlijke belangen in Rotterdam opgebouwd. In 2012 presenteerde Rotterdam zich in München samen met de gemeente Den Haag en Science Port Nederland als Metropoolregio. De Rotterdamse woningbouwsector, verenigd in het Platform Marktsector, brengt jaarlijks een werkbezoek aan een interessante Europese stad. Mede naar aanleiding van de viering van het Nederland-Turkijejaar was in 2012 Istanbul de bestemming. De deelnemers spraken onder meer met de burgemeesters van Beyoglu, Küçükçekmece en Gazioasmanpaşa over de ontwikkeling van Istanbul en hun (deel-) gemeenten. Het Platform Marktsector sprak ook met enkele Turkse en in Istanbul werkzame ontwikkelaars en bezocht projecten, waaronder twee grote moderne winkelcentra. In de gesprekken werd vooral ingegaan op de manier waarop in Istanbul investeringen, met name private investeringen worden aangetrokken. Verder bespraken de Rotterdamse ontwikkelaars, beleggers, corporaties en makelaars de mogelijkheden om ook in deze tijd bij te dragen aan Rotterdam als aantrekkelijke woonstad.

In 2012 is het Durban Rotterdam Housing Project (DRHP) beëindigd. De gemeente Rotterdam heeft in 2000 samen met enkele woningbouwcorporaties geholpen om in Durban een woningbouwcorporatie op te zetten, naar Nederlands voorbeeld. Doel was om bij te dragen aan de sociale huisvesting in Durban na de apartheid. Na tien jaar is de corporatie, First Metro Housing Company, mede dankzij financiële steun en kennisoverdracht uit Nederland, in staat om op eigen benen verder te gaan en de geleende gelden terug te betalen. Het project DRHP en de leningsovereenkomst met First Metro, is daarom per 1 januari 2012 beëindigd. Water Rotterdam heeft zich internationaal onwikkeld tot autoriteit op het gebied van deltatechnologie en klimaatadaptatie. Innovatie en implementatie in Rotterdam laten zich ook vermarkten in andere deltagebieden. Naast bescherming en bereikbaarheid voor stad en regio levert dat economische kansen en internationale profilering op voor Rotterdam. Wereldwijd werken negen grote deltasteden samen in het Rotterdamse initiatief Connecting Delta Cities (CDC) om zich voor te bereiden op de gevolgen van klimaatverandering. Kennisuitwisseling is één van de belangrijke doelstellingen van CDC, om de duurzaamheid en klimaatbestendigheid van de deelnemende steden te vergroten. Connecting Delta Cities is onderdeel van de C40 Cities Climate Leadership Group (C40) en combineert de kennis, ervaring en netwerken van Tokyo, Jakarta, Hong Kong, New York, New Orleans, London, Ho Chi Minh City, Melbourne en anderen. Rotterdam voert het secretariaat van CDC. 31

over water en klimaatadaptatie plaats. Met de aanpak van RCI en RCP en projecten als de Groene Daken, de Drijvende Bollen, het Benthemplein en de ondergrondse waterberging, heeft Rotterdam voorbeeldprojecten die belangstelling vanuit de hele wereld trekken.

In 2012 heeft CDC een nieuwe website geopend om belangrijke informatie tussen de leden te delen. De kennisuitwisseling krijgt ook vorm in subgroepen en bilaterale afspraken, zoals van Rotterdam met New Orleans, Jakarta, Ho Chi Minh City en met Singapore. Zo tekende Rotterdam in 2010 een Letter of Intent met New Orleans en in 2011 Minutes of Agreement met Jakarta en een Memorandum of Understanding met Ho Chi Minh City. Sinds mei 2012 helpt een Nederlands consortium onder leiding van Rotterdam, met steun van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, het Braziliaanse São Paulo met het opstellen van een integraal water32

plan. En na Hurricane Sandy, in oktober 2012, is Rotterdam gevraagd te adviseren over een klimaatadaptatiestrategie voor New York. In maart bezocht een kleine delegatie Ho Chi Minh City. De stad heeft in de regentijd last van ernstige rivieroverstromingen, terwijl tijdens droogte de bodem zakt, de zeespiegel stijgt en zilt water binnenstroomt. Er zijn ook drink- en afvalwaterproblemen. Net als in Rotterdam zijn water en logistiek onlosmakelijk met elkaar verbonden. Sinds 2011 werken Rotterdam en een Nederlands bedrijvenconsortium onder leiding van Grontmij, samen met de overheid van Ho Chi Minh City aan een strategie om de

miljoenenstad waterproof te maken. Dit project is onderdeel van het Water Mondiaal programma van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu en wordt gefinancierd door Partners voor Water. Burgemeester Aboutaleb nam het eerste product van dit samenwerkingsprogramma ‘Ho Chi Minh City moving towards the sea’ in ontvangst: de Climate Atlas. De burgemeester nam ook deel aan een business meeting voor de Nederlandse watersector in Vietnam. Verder sprak hij met de stadsbestuurders, bezocht hij waterbedrijf SAWACO, waarmee Evides sinds 2007 samenwerkt, en opende hij de nieuwe locatie van het Scheepvaart

en Transport College.De burgemeester reisde door naar Singapore, waar hij op uitnodiging van de regering op Wereldwaterdag een lezing gaf over ‘The Rotterdam Approach: Connecting Water and Opportunities for a Liveable City’. De burgemeester sprak onder meer met de Public Utility Board en het National Climate Change Secretariat over verdere samenwerking op het terrein van integraal watermanagement. Voorts sprak hij milieuminister Balakrisnan van Singapore. Andersom bezochten in 2012 meer dan twintig delegaties speciaal voor de klimaataanpak Rotterdam. Daarnaast vonden in Rotterdam bijna twintig conferenties en seminars

Bovenop deze recordaantallen delegaties en seminars kwam in september 2012 de benoeming van Rotterdam tot Europese voorbeeldstad voor klimaatadaptatie. De Europese Commissie koos Rotterdam als ‘peer city’ om andere steden bewust te maken van de noodzaak van klimaatbestendigheid en hen te ondersteunen bij de ontwikkeling van een adaptatiestrategie. Rotterdam begeleidt samen met Ancona vijf steden: Almada (Portugal), Barcelona (Spanje), Burgas (Bulgarije), Gibraltar en Zadar (Kroatië). De aanwijzing als ‘peer city’ is een erkenning dat Rotterdam voorop loopt in de ontwikkeling van een stedelijke adaptatiestrategie en geeft Rotterdam een leidende rol in het trainingsprogramma van de Europese Commissie. Het programma is daarmee een goede Europese aanvulling op de wereldwijde kennisdeling in CDC. Duurzaamheid Rotterdam wil halvering van de CO2 uitstoot, 100% klimaatbestendigheid en de Rotterdamse economie versterken door te investeren in duurzaamheid. Die ambitie is niet haalbaar zonder internationale contacten, netwerken, kennisuitwisseling, projecten en lobby. Rotterdam is actief in verschillende Europese projecten en netwerken, waaronder ICLEI, de International Council for Local Environmental Initiatives, een vereniging bestaande uit 1200 lokale overheden die wereld-

wijd samenwerken aan duurzaamheid. Voorjaar 2012 is wethouder Van Huffelen (Duurzaamheid, Binnenstad en Buitenruimte) unaniem gekozen tot vice-voorzitter van het bestuur van de Europese afdeling van ICLEI, de Europe Regional Executive Committee (RExCom). Daardoor is zij tevens lid van de Global Executive Committee (GExCom) van ICLEI. Vanuit deze positie kan de wethouder zowel een belangrijke rol spelen in de Europese lobby voor duurzaam stedelijk beleid als in de wereldwijde samenwerking tussen duurzame steden. ICLEI is de grootste organisatie van lokale overheden ter wereld, met 200 medewerkers verdeeld over 14 kantoren. Als lid van de ICLEI GExCom nam de wethouder in het najaar deel aan het jaarcongres en de World Mayors Council on Climate Change in Seoul en als lid van de RExCom aan vergaderingen in Freiburg in het voorjaar en in Brussel in het najaar. Aan de vergadering medio juni in Bela Horizonte in Brazilië nam de wethouder niet in persoon deel, maar gaf zij haar inbreng via een videoboodschap. ICLEI organiseerde ook enkele webinars waaraan Rotterdam deelnam. In mei 2012 vond de Shell EcoMarathon Europa voor het eerst plaats in Rotterdam. Voor het eerst 33

Nieuwsberichten Rotterdam Wereldwijd, januari - december 2012

ook werd de marathon verreden op de openbare weg: een stratencircuit bij Ahoy. Ruim drieduizend Europese studenten, 227 teams uit 24 landen, deden mee aan de zuinigheidswedstrijd. Vergelijkbare evenementen, de Eco-Marathons Amerika en Azië, vonden plaats in Houston en Kuala Lumpur. Parallel organiseerden de Koninklijke Shell en de gemeente Rotterdam een forum Powering Progress Together, voor internationale denkers en deskundigen uit het bedrijfsleven. Doel van dit forum was om te onderzoeken hoe de maatschappij de uitdagingen op het gebied van energie, water en voedsel kan aanpakken. Onder de sprekers waren de CEO’s van Shell, Philips en Unilever. Als vervolg op de conferentie van de World Alliance of Cities Against Poverty (WACAP) die in 2010 in Rotterdam plaats vond, is de stad in 2012 Fairtrade gemeente geworden. De gemeente gaf hiermee uitvoering aan de motie Fairtrade en Millenniumgemeente waarin de gemeenteraad aangaf duurzaam te willen inkopen, de Millenniumdoelen te onderschrijven en Fairtrade gemeente te willen worden. De jury overhandigde eind 2012 het predicaat Fairtrade Gemeente aan wethouder Van Huffelen. Van verschillende kanten was er belangsteling voor het Rotterdamse duurzaamheidsbeleid. Zo bracht eind 2012 een bestuurlijke delegatie uit Antwerpen een bezoek aan Rotterdam om te leren van de ervaringen met het opzetten van het Warmtebedrijf en het benutten van industriële restwarmte. Een delegatie van loco-burgemeesters (en wethouders) van de vier grootste Roemeense steden, Boekarest, Cluj, Constanza and Timisoara, bezocht Rotterdam in oktober. Zij zijn 34

28 februari

z z z z z

13 maart

z Luik en Rotterdam halen banden aan

3 april

z Europeaan van de week: Ahmed Aboutaleb

24 april

z z z z z z

12 juni

z Rotterdam krijgt Europees geld voor innovatieve z jeugdparticipatie: My Generation at Work en Creative Spin

6 juli

z z z z

Europees Subsidiebureau bewijst bestaansrecht Kansen voor West over de helft programmaperiode Europese belangstelling voor klushuizen Gezonde steden in St. Petersburg

z z z z z z

Marjolein Warburg, directeur Rotterdam Port Promotion Council (RPPC): Rotterdam telt veel moedige ondernemers die hun nek durven uitsteken Vriendschap en handel met China Migratie, participatie en interculturaliteit in Europese steden Youth on the Move: Europees jongerenbeleid in Rotterdam

z z z z z z z

Turkije biedt Nederlandse ondernemers enorm veel mogelijkheden Prof Voorhoeve op netwerkbijeenkomst: Leg focus op het verminderen van kwetsbaarheid. Bescherm haven en stad goed. Internationale aandacht voor Rotterdams klimaatbeleid Rotterdam en Vlaardingen werken samen aan internationale acquisitie

23 oktober

11 december

21 december

Rotterdam Wereldwijd gaat digitaal Netwerkbijeenkomst Europa en de buurlanden Mittagessen 400 jaar betrekkingen met Turkije Europese transportnetwerken

George Brugmans, directeur 5de editie IABR: Leren om door de bril van de stad naar de wereld te kijken Wethouder Baljeu: Internationale bedrijven zijn onmisbaar voor Rotterdam Europese bestuursfunctie voor wethouder Van Huffelen Europa Kijkdagen 2012

z Vaste koers, nieuwe acties. Rapportage Internationale en z Europese Activiteiten beschikbaar

betrokken bij het DISC-programma (Dutch Initiative Sustainable Cities) dat gefinancierd wordt door AgentschapNL. Samen met een aantal Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen vormen zij een consortium dat onderzoek doet naar duurzame stedelijke ontwikkeling in Roemenië en Hongarije. Voor de verdere ontwikkeling van Rotterdam als energiehaven richtten het Havenbedrijf en haar partners zich op de invoering van biomassa en LNG. Een kleine delegatie van het Rotterdam Climate Initiative (RCI), bezocht in mei Brazilië om samenwerking op het gebied van biomassa te onderzoeken. De Rotterdamse delegatie stond onder leiding van voorzitter Lubbers van de council van RCI en bestond uit vijfentwintig vertegenwoordigers

van de gehele biomassa-keten: havens, de energie- en brandstoffensector, chemie, onderzoek en consultancy, overheden, op- en overslag. Bedrijven en overheden in de Vlaams-Nederlandse Delta willen een biobased delta ontwikkelen. Brazilië is een belangrijke partner om voldoende aanvoer van duurzame biomassa te waarborgen. Op het programma stonden ontmoetingen met bedrijven, wetenschappers en overheden in São Paulo, Goiânia en Brasilia. Met de Zwitserse Rijnhavens (SHR) en de haven van Göteburg tekende Rotterdam overeenkomsten om de introductie van LNG als maritieme brandstof in de kustvaart te versnellen. Het gebruik van LNG als scheepsbrandstof is veel beter voor het milieu dan stookolie.

Sociaal en veilig Rotterdam heeft een goede naam als sociaal vernieuwende stad, die voorop loopt met projecten als Buurt bestuurt, Islamdebatten, Jongerenloket, Klushuizen, Mensen maken de stad, Opzoomeren, Stadsdialogen en Welkom in Rotterdam. Dat betekent dat veel buitenlandse steden Rotterdam bezoeken om kennis te nemen van onze aanpak. Andersom neemt Rotterdam deel in veel Europese en internationale netwerken om ervaringen uit te wisselen, op de hoogte te blijven van nieuwe ontwikkelingen, samen te werken en samen de stedelijke belangen te behartigen. Intercultural cities De Raad van Europa nodigde Rotterdam in het voorjaar uit deel te nemen aan het programma Intercultural Cities. Daarin wordt het integratiebeleid van 49 Europese steden vergeleken en getoetst om van elkaars ervaringen en oplossingen te leren. Wethouder Louwes (Arbeidsmarkt, Hoger Onderwijs, Innovatie en Participatie) nam in maart deel aan een conferentie van de Raad van Europa in Straatsburg en in april aan een door het Europese voorzitterschap van de Europese Unie georganiseerde conferentie in Vejle in Denemarken. Zij presenteerde daar de Rotterdamse aanpak en ervaringen.   Als vervolg hierop brachten buitenlandse experts in september een tegenbezoek om Rotterdams beleid en projecten kritisch te analyseren en evalueren. Daarbij werd gebruik gemaakt van indicatoren voor de interculturaliteit van de Raad van Europa en de Europese Commissie.

De gasten bezochten basisschool Bloemhof en vrouwenproject Vliegwiel in Feijenoord en Kook met mij mee en Duimdrop in Noord. Verder maakten ze onder meer kennis met Taal dichtbij en Full engagement. Na de werkbezoeken discussieerden de gasten onder leiding van professor Entzinger in een rondetafelgesprek met wethouder Louwes en Rotterdamse experts. De belangrijkste conclusie van de gasten was dat Rotterdam niet zozeer scoort op specifieke onderdelen, maar vooral op een integrale aanpak. De deelnemers constateerden een ‘onderwater-

strategie’, dat wil zeggen dat er meer gedaan wordt dan aan de oppervlakte zichtbaar is. Aanbevolen werd om de verschillende initiatieven meer zichtbaar te maken. In het verlengde van het project Intercultural Cities nodigde de Raad van Europa wethouder Louwes uit om de Rotterdamse ervaringen in te brengen in de Asia-Europe Intercultural City Summit in Hamamatsu,

Japan. De wethouder gaf een presentatie tijdens de sessie ‘Making the most of diversity for city development’. Met de inbreng in deze conferentie vergroot Rotterdam de kans om door de Raad van Europa en Europese Commissie gekozen te worden tot voorbeeldstad voor integratiebeleid. Arbeidsmigranten De toetreding van Bulgarije en Roemenië tot de Europese Unie en het vrij verkeer van personen betekenen een nieuwe instroom van EU-arbeidsmigranten in de grote Europese steden. Om zich te oriënteren op de achtergrond van de groeiende groep arbeids-

migranten in onze regio bracht burgemeester Aboutaleb in oktober een kort studiebezoek aan Sofia in Bulgarije. De burgemeester sprak onder meer met bedrijven en andere organisaties die actief zijn op het gebied van arbeidsmigratie. De huidige aanpak van het programmabureau EU-arbeidsmigranten is primair gericht op arbeid, huisvesting, participatie en inburgering. 35

De conclusie van de studiereis is dat het voor het managen van de ontwikkelingen, zowel voor de migranten als voor de stad, belangrijk is de aanpak te verbreden naar het internationale speelveld en de Haagse lobby en de veiligheidsdimensie te intensiveren. De implicaties van de EU-arbeidsmigratie zijn vooral voelbaar op lokaal niveau. Kennis van de achtergronden van deze nieuwe groep Rotterdammers maakt het mogelijk de ontwikkelingen beter te beheersen. Op basis van actuele cijfers, vooruitzichten en verwachtingen kan de gemeente beter inspelen op de bestaande stroom EU-arbeidsmigranten en anticiperen op komende stromen, onder meer door voorlichting en verwachtingenmanagement in de herkomstregio’s. Overigens kent Rotterdam zes ZuidEuropese migrantenorganisaties, die elk tot 2015 een kleine subsidie van de gemeente ontvangen: Italiaans Trefcentrum, Vereniging Jugoslavija Rotterdam, Vereniging Werkende Grieken, Vereniging Centro Portugues Rotterdam, Vereniging Padres de Familias en Vereniging La Union Rotterdam (beiden Spaans). Gezondheid Sinds 2010 is Rotterdam lid van Healthy Cities, een netwerk onder

auspiciën van de World Health Organisation (WHO), met als doel gezondheid breed in het gemeentelijk beleid een plek te geven. Het gaat niet alleen om gezondheidszorg, ook wonen, werken, onderwijs, transport, leefomgeving, sport en recreatie hebben invloed op de gezondheid. Healthy Cities omvat ongeveer 100 steden en 30 nationale Healthy Cities stedennetwerken met meer dan 1400 steden en dorpen als lid. Wethouder Kriens (Financiën, Organisatie, Bestuur en Volksgezondheid) nam medio juni deel aan de Healthy Cities conferentie in St. Petersburg en sprak in het Politician’s panel. Zij maakte van de gelegenheid gebruik om te spreken met organisaties die zich in St. Petersburg inzetten voor het welzijn van specifieke groepen en voor homorechten: Stellit en Coming out. De non-gouvernementele organisatie Stellit heeft volksgezondheid en welzijn als werkgebied en adviseert beleidsmakers en professionals in St. Petersburg over vrouwenhandel, drugs- en alcoholverslaving en ontwikkelt voorlichtingsprogramma’s. Coming out komt op voor de rechten van mensen die LGBT (Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender) zijn.

Wethouder Florijn (Werk, Inkomen en Zorg) nam eind augustus deel aan een congres in Frankrijk over het thema schaarste, met vertegenwoordigers van bedrijfsleven en overheden. Veiligheid Het European Forum for Urban Security (EFUS) vierde in december 2012 haar 25-jarig bestaan met een conferentie in Parijs over de toekomst van het veiligheidsbeleid in Europa: Security, Democracy and Cities: The Future of Prevention. Dit netwerk van ruim 300 steden richt zich op het verminderen van criminaliteit en het promoten van de rol van lokale overheden in het nationale en Europese veiligheidsbeleid. Rotterdam is sinds 2007 lid van EFUS en sinds 2012 lid van het dagelijks bestuur van EFUS. Rotterdam participeert onder meer in samenwerkingsprojecten op het gebied van extreem drinkgedrag (binge drinking) en veiligheidsindices, die EFUS met Europese subsidie organiseert. Burgemeester Aboutaleb was een van de sprekers op de conferentie over de toekomst van het veiligheidsbeleid in Europa, geplaatst in de context van ‘Europe open to the world’. De burgemeester presenteerde onder meer de Rotterdamse voor-

beeldprojecten Stuurgroep Veilig in de Wijk en Buurt Bestuurt. De conferentie resulteerde in een gezamenlijk opgesteld manifest, gebaseerd op twintig veiligheidsthema’s. Rotterdam is inhoudelijk betrokken bij de dossiers over cameratoezicht, veiligheidsindex, jeugdoverlast en het horecabeleid. Aansluitend bracht hij een werkbezoek aan Sarcelles, een buitenwijk van Parijs. Samen met de Nederlandse ambassadeur sprak de burgemeester met burgemeester en drie wethouders van Sarcelles. Hij sprak ook met de districtschef van politie en maakte samen met hem een wandeling door de wijk. In het kader van kennisuitwisseling is de politie van Sarcelles uitgenodigd een bezoek aan Rotterdam te brengen. Zij nemen de uitnodiging graag aan en zullen waarschijnlijk in het begin van 2013 naar Rotterdam komen. Kunst en cultuur Het Rotterdamse kunst- en cultuurbeleid ondersteunt het internationale en Europese beleid. De Rotterdamse kunst- en cultuurinstellingen participeren regelmatig in de internationale contacten maar hebben daarnaast ook eigenstandige internationale activiteiten. De evenementen in binnen- en vooral buitenland dragen bij aan het uitdragen van het merk Rotterdam tot ver over de grenzen.

36

400 jaar Turks-Nederlandse betrekkingen vormden de aanleiding voor veel culturele en maatschappelijke evenementen in 2012. Wethouder Laan (Sport en Recreatie, Kunst en Cultuur) opende het muziekfestival Turkey Now in De Doelen. Diverse Rotterdamse kunstinstellingen hebben samengewerkt met Turkse instellingen. Zo was er een uitwisseling tussen Boijmans van Beuningen en Istanbul Modern. De Dienst Kunst en Cultuur heeft ook enkele kleinere initiatieven kunnen ondersteunen, zoals Tourist Information Rotterdam-Istanbul en de Urban Living Room. Door een bundeling van krachten hebben zij Rotterdam in Istanbul op de kaart gezet, onder meer met een krant waarin alle initiatieven uiteengezet zijn: de Rotterdam-Istanbul Express. Rotterdam heeft niet alleen aansluiting gezocht bij het nationale programma maar heeft ook aandacht besteed aan vieringen in de wijken. Veel initiatieven kwamen vanuit de bewoners zelf. Zo organiseerde Platform400 diverse ontbijten en coffee nights en een bezoek van de burgemeester bij een Turkse bewoner thuis. Kosmopolis zette een actie op om een gezonde Turkse snack op de markt te krijgen: Snack Taman. Wethouder Kriens opende de jury avond. Nog voordat het Turkijejaar 2012 werd afgesloten, begon in De Doelen het Ruslandjaar 2013.

Het Rotterdams Philharmonisch Orkest opende het bilaterale jaar met een Rotterdamse ‘prelude’, in aanwezigheid van Russische gasten. Het Rotterdams Philharmonisch Orkest heeft in 2012 internationale optredens gegeven in Toulouse, Ljubljana en enkele keren in en nabij Wenen. Bedrijfsleven en sponsoren organiseerden op 12 december een netwerkbijeenkomst in Wenen, waaraan wethouder Baljeu deelnam. Het Rotterdamse kamerorkest Sinfonia ondernam in 2012 tournees naar Brazilië (Rio de Janeiro, São Paulo) en Siberië. Het 41ste International Film Festival Rotterdam (IFFR) telde deelnemers uit zeventig landen. Buiten Rotterdam werkte het IFFR na de zomer samen met Garage in Gorky Park in Moskou en in het najaar met Afrikaanse en Arabische festivals. Het Poetry International Festival bood voor de 43ste keer een podium voor de wereldpoëzie. Twintig dichters uit zeventien landen lieten zich in de Rotterdamse Schouwburg horen in het Engels, Frans, Duits, Spaans, Japans, Arabisch, Portugees, Fins, Malayalam, Galicisch, Creools, Sloveens, Armeens en/of Nederlands. De Stichting Vlaggenparade heette de dichters van Poetry International welkom in de stad door 20 banieren met dichtregels van de dichters afkomstig van alle continenten, in de vlaggenmasten aan de Boompjes te hijsen. De Rotterdamse Schouwburg werkte de afgelopen jaren samen in twee Europese netwerken. Voor de Internationale Keuze van de Rotterdamse Schouwburg participeerde de Schouwburg in NXTSTP (Next Step), een netwerk van zeven Europese podiumkunstenfestivals om beginnende groepen te stimuleren. In Imagine 2020 werd samengewerkt tussen elf Europese cultuurhuizen 37

Europese Unie

aan artistieke projecten die de gevolgen van klimaatverandering aan de orde stellen. De Turks-Armeense kunstenaar Tarkis richtte dit jaar de Onderzeebootloods in, de buitenlocatie van Museum Boijmans van Beuningen. Het museum trok met drie reizende tentoonstellingen bij elkaar 234.384 bezoekers in Istanbul, Parijs en Porto. Het Maritiem Museum Rotterdam werkte samen met het China Maritime Museum aan een tentoonstelling over de handelsrelatie tussen Nederland en China. Na de afsluiting van de tentoonstelling ‘Yin & Jan – China & Nederland’ in Rotterdam opende burgemeester Aboutaleb in oktober de gezamenlijke tentoonstelling ‘Routes 1600, from the Netherlands to China’ in Shanghai. De Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) organiseerde tentoonstellingen en projecten in Nederland, Brazilië en Turkije. Onder de titel Making City werden op 19 april vijf tentoonstellingen in Rotterdam en één in Almere geopend. Op 19 juni volgde de tentoonstelling Making City São Paulo in Brazilië. De tentoonstelling Making City Istanbul tenslotte opende op 10 oktober in het Istanbul Modern als onderdeel van de eerste Design Biënnale Istanbul. De tentoonstellingen trokken bij elkaar 132.600 bezoekers. De 5e IABR werkte ook aan concrete stedelijke projecten zoals een Luchtsingel en Dakakker in het Rotterdam Central District; een stadspark en ecocorridor in Istanbul; en een stedelijk plan voor de noordoostvleugel van São Paulo. De gemeente subsidieerde in 2012 uit het kunst- en cultuurbudget onder meer activiteiten als Kaapverdië in het klein, Pools-Nederlandse Poëziemiddag, Colombiaanse dag, 38

Culturele Dominicaanse middag, Keti Koti Festival, Festival Latino, Een Kijkje in de Chinese culturele keuken en China op de Kaap Sport 2012 was het Europees Jaar van actief ouder worden en solidariteit tussen de generaties 2012. De 30e Olympische Zomerspelen in Londen voerden daarom het motto: Inspire a Generation. Rotterdam organiseerde op 23 juni, de ‘verjaardag’ van de Olympische Spelen, in het centrum de Generation Games, waaraan teams van verschillende generaties deelnamen. Het evenement sloot aan bij de ambities uit het Olympisch Plan 2028 om breedtesport te stimuleren, naast de ambitie om de Olympische Spelen en Paralympische Spelen te organiseren: The Dutch Delta Games. Om die kandidatuur te steunen en Rotterdam te positioneren als sportstad bezochten enkele bestuurlijke delegaties in juli en augustus zowel de Olympische Spelen als de Paralympische Spelen. De Spelen in Londen waren een goede gelegenheid om de contacten met nationale en internationale sportbonden te versterken en Rotterdam te presenteren als locatie voor grote sportevenementen. In oktober heeft Rotterdam een bid voor de organisatie van de Youth Olympic Games ingediend bij het Internationale Olympisch Comité. Het nieuwe kabinet besloot eind 2012 de pogingen om Nederland kandidaat te stellen voor de ‘gewone’ Olympische Spelen 2028 niet te steunen. Tijdens de bezoeken van burgemeester Aboutaleb en wethouder Laan (Sport en Recreatie, Kunst en Cultuur) kwamen ook de ervaringen met de organisatie van grote

evenementen, het bijbehorende transport en de veiligheidsaspecten aan de orde. Bij het bezoek van wethouder Laan aan de Paralympische Spelen was ook een belangrijk onderwerp hoe sporten voor mensen met een beperking beter mogelijk gemaakt kan worden. In 2012 werd de eerste editie van de World Ports Classic georganiseerd, van Rotterdam naar Antwerpen en terug. De 41 topsportevenementen die in 2012 in Rotterdam plaats vonden, trokken bij elkaar 1.843.226 bezoekers. Rotterdam Topsport en partners spannen zich in om nieuwe sportevenementen binnen te halen. In 2012 zijn alle evenementen waarvoor Rotterdam zich kandidaat heeft gesteld, ook daadwerkelijk toegewezen: het EK Boksen junioren 2013, de Hockey World League 2013, het EK Volleybal dames 2015, het WK Beachvolleybal 2015 en het WK Roeien junioren en senioren 2016. Rotterdam (Sport en Recreatie) is in 2012 lid geworden van Cities for Sports (volledige naam: The European Network of Cities for Sport and Physical Activity), een Europees netwerk dat kennisuitwisseling op het gebied van vooral de breedtesport bevorderd. Rotterdam participeert, samen met Bologna, Cesena, Extremadura, Limoges, Stuttgart en Warschau in Fit for Life Europe, een project om bewegen voor ouderen te bevorderen.

Lobby De Europese Unie ontving eind 2012 de Nobelprijs voor de Vrede voor haar bijdrage aan vrede, recht en democratie op ons continent. De waardering hiervoor varieerde echter sterk vanwege de economische crisis en het afbrokkelend vertrouwen in de euro en de Unie. Naast de financiële en economische situatie van de lidstaten ging de aandacht van de Europese instellingen afgelopen jaar naar de nieuwe meerjarenbegroting voor de periode 2014-2020 en het beleid voor een sterkere, innovatieve, duurzame en sociale Unie die op wereldschaal kan concurreren. Slimme, groene en sociale groei is de Europese doelstelling om de economische crisis te bestrijden. Rotterdam sluit daar op aan en geeft in haar Europese activiteiten prioriteit aan de drie brede thema’s: regionale en stedelijke economie, energietransitie, klimaat en innovatie en arbeidsmarkt, onderwijs en talentontwikkeling. Rotterdamse bestuurders namen deel aan diverse evenementen en gesprekken in Brussel ter ondersteuning van de lobby en positionering van Rotterdam voor de toekomstige structuurfondsen, stedelijke mobiliteit, havenbeleid, smart cities, CCS (opvang en opslag van CO2), integratie- en innovatiefondsen arbeidsmigratie en veiligheid.

Steden zijn niet alleen brandpunt van sociale vraagstukken, maar ook van economische vernieuwing en innovatie. Steden kunnen daardoor een toonaangevende rol spelen bij het genereren van nieuwe economische groei in Europa. In 2012 organiseerden de Europese instellingen diverse bijeenkomsten over de toekomst van de structuurfondsen en het bevorderen van innovatieve en duurzame groei. De commissie Regionaal Beleid van het Europees Parlement organiseerde in het voorjaar een hoorzitting over de toekomst van de structuurfondsen en nodigde Rotterdam als management autoriteit uit aan dit debat deel te nemen. De Europese Commissie organiseerde in dezelfde periode het Urban Forum waar Eurocommissaris Hahn (Regionaal beleid) sprak met vertegenwoordigers van steden over (de stedelijke dimensie in) het toekomstige cohesie beleid. Vanuit de G4 nam burgemeester Van der Laan aan het forum deel. In het najaar organiseerden de G4 met het Capital Cities and Regions Network een workshop over ‘smart and green growth for all’ tijdens de Open Dagen in Brussel. De Europese Commissie, het Comité van de Regio’s en de Brusselse kantoren van regio’s en steden organiseerden deze jaarlijkse Open Dagen voor de tiende keer.

Andersom bezochten Europees commissarissen en Europarlementariërs in 2012 Rotterdam. De wederzijdse werkbezoeken dragen bij aan het behartigen van de belangen van Rotterdam bij de Europese Unie, versterken van de contacten met de Europese instellingen, netwerken en andere Europese steden en de positionering van Rotterdam voor Europese projecten en subsidies. Over de voortgang wordt regelmatig gerapporteerd in het memo Brussel. Regionale en stedelijke economie De structuurfondsen zijn voor decentrale overheden het belangrijkste financiële instrument van de Europese Unie. Rotterdam is als enige lokale overheid in Europa verantwoordelijk voor een structuurfondsprogramma, als Management Autoriteit van het Operationeel Programma Kansen voor West. Hierin werken de vier grote steden (G4), de vier Randstadprovincies (P4) en het Rijk samen. Rotterdam trekt ook namens de G4 de lobby voor de toekomstige structuurfondsen. Als lid van Eurocities en andere stedennetwerken is Rotterdam tevens nauw betrokken bij de lobby om de problematiek van steden hoger op de Europese agenda te krijgen.

Parallel aan de discussies in Brussel over de Europese prioriteiten voor de structuurfondsen zijn in Nederland bijeenkomsten gehouden over de Nederlandse inzet en mogelijkheden. De Nederlandse Europarlementariër Van Nistelrooij organiseerde in januari in Den Haag een expertconferentie ‘Hoe smart is Nederland’, over de samenhang tussen de structuurfondsen en het Nederlandse topsectorenbeleid. Wethouder Baljeu nam hieraan deel samen met experts van Europese, nationale, regionale en lokale overheden, kennisinstellingen en bedrijfsleven. Medio november organiseerde het programma Kansen 39

De Europese Commissie bereidt wetgeving voor op het gebied van maritieme ruimtelijke ordening, havenontvangstinstallaties en luchtkwaliteit. Het Havenbedrijf volgt deze ontwikkelingen op de voet. De Commissie maakt ook een voorstel voor wetgeving voor grensoverschrijdende samenwerking bij Maritieme Ruimtelijke Ordening. Het gaat dan bijvoorbeeld over de invloed van windmolenparken op de bestaande scheepvaartroutes en toegang tot de havens. Vertegenwoordigers van de Europese Commissie en de 27 EU-lidstaten vergaderden hierover op 13 en 14 juni in het World Port Center in Rotterdam.

voor West de Nederlandse jaarvergadering van het EFRO, het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling. Deelnemers aan de vergadering waren vertegenwoordigers van de Nederlandse operationale programma’s en vertegenwoordigers van het Rijk en de Europese Commissie. Burgemeester Aboutaleb opende de bijeenkomst en wethouder Baljeu vertegenwoordigde de Management Autoriteit Kansen voor West. De structuurfondsmiddelen in de periode 2014-2020 moeten voornamelijk worden ingezet voor het stimuleren van innovatie en een koolstofarme economie. De partners in Kansen voor West hebben in 2012 gewerkt aan een nieuw Operationeel Programma voor de periode 20142020 en aan een Slimme Specialisatie Strategie (S3), om een optimale inzet en afstemming van de Europese en nationale middelen (topsectorenbeleid) voor innovatie te bewerkstelligen. Verkeer en vervoer Stedelijke mobiliteit, transport- en havenbeleid waren ook belangrijke dossiers in 2012. Wethouder Baljeu reisde op 17 september naar Brussel om deel te nemen aan de conferentie Towards competitive and resource efficient urban mobility. De Europese Commissie presenteerde daar haar beleid op het gebied van stedelijke mobiliteit. Tevens werd het tienjarig bestaan gevierd van Civitas, een Europees instrument voor stedelijke mobiliteit, waaruit Rotterdam eerder subsidie ontving. Wethouder Baljeu gaf haar visie op de stedelijke dimensie van het EU-vervoersbeleid, in aanwezigheid van Eurocommissaris Kallas en 40

Europarlementariër Brian Simpson. De bijeenkomsten vonden plaats in het kader van de mobiliteitsweek, ter promotie van duurzame transportmiddelen. Op dezelfde dag sprak wethouder Baljeu bij de VlaamsNederlandse Delta (VND) in Brussel over de samenwerking in DelTri. De bijeenkomst werd afgesloten met een samenzijn in het Europees Parlement aangeboden door Europarlementariers De Backer en Van Dalen. Haven Het Informatiebureau van het Europees Parlement in Nederland en het Havenbedrijf Rotterdam organiseerden op 23 november een bijeenkomst over het Europees transportbeleid, onder de titel: Europees Transportbeleid: Havens missen de boot niet!. Wethouder Baljeu opende de bijeenkomst en riep de Europarlementariërs Wortmann en Mulder op om het Europese infrastructuurbudget meer aan te wenden voor de achterlandverbindingen van Rotterdam, zoals het derde spoor in Duitsland, de sluizen in Zeeland en de binnenvaartverbindingen met België en Frankrijk. Vice-president Kallas van de Europese Commissie kondigde op 8 september 2012 in Rotterdam aan dat hij in 2013 een nieuw Havenpakket (Ports Package) wil voorstellen. Het pakket gaat over concessies, technischnautische diensten, financiering en havenarbeid en heeft als doel de concurrentiekracht van Europese havens te versterken en de potentiële groei van de havensector te stimuleren.

De Europese Commissie werkt ook aan herziening van de richtlijn die het inzamelen en verwerken van afval van zeeschepen in havens regelt. Internationaal wordt gewerkt aan een standaard waar de havenontvangstinstallaties van afval aan moeten voldoen. Rotterdam heeft vergeleken met andere havens een goed functionerend systeem van afvalinzameling en verwerking. Het Havenbedrijf nodigde daarom de Europese Commissie, de European Sea Ports Organisation (ESPO) en European Martime Safety Agency (EMSA) uit om de afvalinzameling in de haven van Rotterdam van dichtbij mee te maken. 2013 is uitgeroepen tot het Europees jaar van de lucht(kwaliteit). Dan zal ook het luchtkwaliteitsbeleid worden herzien. Ter voorbereiding daarop bezocht op 15 november de directeur-generaal voor Milieu Falkenberg van de Europese Commissie het Havenbedrijf Rotterdam. Het Havenbedrijf liet aan de hand van praktijkvoorbeelden zien welke grote uitdagingen het luchtkwaliteit- en natuurbeleid hebben. Energietransitie, klimaat en innovatie De verkiezing van wethouder Van Huffelen (Duurzaamheid, Binnenstad en Buitenruimte) in 2012 tot bestuurlid van ICLEI, een vereniging van duurzame steden, versterkt het internationale profiel van Rotterdam als duurzame wereldhavenstad. Het biedt ook extra mogelijkheden en ingangen om de belangen van Rotterdam in Europees beleid en internationale projecten te behartigen. Zo sprak de wethouder op 9 oktober tijdens de Open Dagen in Brussel in de workshop Climate change adaptation and EU Cities over hoe steden zich kunnen voorbereiden op klimaatverandering. En op 30 november sprak zij in Brussel met het Regional Executive Committee van ICLEI onder meer over het Europees stategisch werkplan.

Een koolstofarme economie is een belangrijke beleidsdoelstelling van de Europese Unie. De afvang en opslag (CCS) van CO2 is één van de doelstellingen van het Rotterdam Climate Initiative (RCI), die daaraan kan bijdragen. Rotterdam wil zich ontwikkelen tot een CO2 -knooppunt, dat een infrastructuur biedt waarmee CO2 die wordt afgevangen kan worden vervoerd, ten behoeve van hergebruik (met name in de kassen in het Westland) en opslag in lege olie- en gasvelden. Het Rotterdam Opslag en Afvang Demonstratieproject (ROAD) is een demonstratieproject voor de afvang en opslag van CO2 . Het project is van belang voor het behalen van de Rotterdamse klimaatdoelstellingen en de verdere ontwikkeling van CCS in Europa. Voor de ontwikkeling van ROAD is 180 miljoen euro Europese steun toegezegd, maar door de lage CO2 -prijs is er toch een financieringsprobleem ontstaan. Samen met voorzitter Lubbers van de RCI council bracht wethouder Van Huffelen hierover op 21 mei een werkbezoek aan Eurocommissaris Oettinger, verantwoordelijk voor het energiebeleid. Kort voor de zomer onderschreven grote bedrijven en consortia hun steun aan deze ontwikkelingen in het bijzijn van onder anderen Europarlementariër Chris Davies en Juho Lipponen van het International Energy Agency. Davies, die wordt gezien als één van de initiators van CCS in Europa, constateerde dat als CCS érgens in Europa moet lukken, het in Rotterdam zal zijn. Hij riep op tot meer Europese samenwerking en verdere verbinding tussen de afzonderlijke initiatieven. Van 18-22 juni vond de Europese duurzame energie week plaats in verschillende Europese steden. Honderden evenementen werden georganiseerd om hernieuwbare energie en energie efficientie te laten zien, promoten, bediscussiëren en vieren. Op 21 juni organiseerde de RET met verschillende buitenlandse vervoersbedrijven in Rotterdam het jaarlijks evenement ‘Ticket to Kyoto’. De conferentie ging over het reduceren van CO 2 uitstoot in het openbaar vervoer. De Eurocommissarissen Kallas, Kroes en Oettinger (vervoer, digitale agenda respectievelijk energie) lanceerden op 10 juli het ‘Smart Cities & Communities European Innovation Partnership’. Het initiatief is bedoeld om steden te helpen om duurzamer te worden door toepassing van innovatieve technologieën. Bedrijven en steden die samenwerken aan voorbeeldprojecten op het gebied van energie, transport en ict, komen in aanmerking voor subsidie uit het smart cities initiatief. Wethouder Van Huffelen nam deel aan de conferentie. 41

Eurocommissaris Kroes noemde na afloop van de conferentie Amsterdam en Rotterdam steden die voorop lopen als smart cities. In april 2012 werd bekend dat Rotterdam de vierde plaats heeft behaald in de verkiezing voor de European Green Capital Award 2014, na Bristol, Kopenhagen en Frankfurt Volgens de jury zit de kracht van Rotterdam in duurzame gebiedsontwikkeling en duurzame innovaties. In september wees de Europese Commissie Rotterdam aan als ‘peer city’ voor klimaatadaptatie. Met Ancona zal Rotterdam een aantal steden via een trainingsprogramma kennis laten maken met de aanpak en oplossingen om met de klimaatverandering in een stad om te gaan. De vijf steden zijn: Almada (Portugal), Barcelona (Spanje), Burgas (Bulgarije), Gibraltar en Zadar (Kroatië). Arbeidsmarkt, onderwijs en talentontwikkeling 2012 was het Europees Jaar van actief ouder worden en solidariteit tussen de generaties. Ieder jaar kiest de Europese Commissie een beleidsthema dat Europabreed aandacht verdient. Rotterdam was tijdens de Wereldhavendagen begin september gastheeer voor Youth on the Move. Dit is een campagne van de Europese Commissie om jongeren kennis te laten maken met de Europese mogelijkheden op het gebied van werk, training en opleidingen. Wethouder Louwes en directeur Klom van het bureau van de Europese Commissie Den Haag verzorgden de opening. Wethouder De Jonge (Onderwijs, Jeugd en Gezin) was eind oktober gastheer voor een European Youth seminar op het stadhuis.

42

Terugkijkend ging de aandacht in 2012 echter meer naar de solidariteit tussen landen en bevolkingsgroepen dan tussen generaties. Het Europese migratiebeleid heeft direct weerslag op de stedelijke diversiteit. De Europese eenwording trekt veel migranten van buiten Europa aan. Maar ook binnen de Europese Unie is mobiliteit een feit. De nieuwkomers vestigen zich eerst en vooral in de steden. Dat biedt kansen maar ook aanpassingsproblemen. Rotterdam wil de kansen, problemen en oplossingen die migratie en integratie meebrengen bespreken, zowel op Europees niveau als met andere steden. Dat was de kernboodschap van de Rotterdamse inzet in Brussel en in een aantal Europese conferenties en uitwisselingen waar Rotterdam nauw bij betrokken was. In de Burgerzaal spraken begin september vertegenwoordigers van 23 landen over het vrij verkeer van Europese burgers en de samenwerking die nodig is tussen zendende en ontvangende landen. De ministersconferentie ‘Facilitating free movement and participation of EU migrants – making it work for all’ werd georganiseerd door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, in samenwerking met het Duitse ministerie van Binnenlandse Zaken. Burgemeester Aboutaleb opende als gastheer de conferentie, samen met minister Leers, de Duitse minister Friedrich en de Poolse staatsecretaris Mecina. Zowel de Europese, nationale als stedelijke aspecten van immigratie en integratie kwamen aan de orde. Niet alleen in discussies in het stadhuis, maar ook in werkbezoeken aan Rotterdamse projecten, scholen en wijken.

In 2012 aan Rotterdamse organisaties toegekende Europese subsidies Naam EU-programma

Partners (LP = lead partner) Periode en subsidie

Doel

My Generation @ Work Urbact II Thematische netwerken 1e fase

Rotterdam (LP), Antwerpen, Gdansk, Glasgow, Riga 1/5/12-31/10/12 € 100.000 waarvan Rotterdam € 43.400

Versterken van inzetbaarheid en ondernemerszin van jongeren in een veranderende arbeidsmarkt

Creative SPIN Urbact II Thematische netwerken 1e fase

Birmingham (LP), Mons, Sevilla, Rotterdam (Creative Factory), Wroclaw 1/5/12-31/10/12 € 100.000 waarvan Rotterdam € 11.000

Versterken van de innovatieve, creatieve industrie als economische groeisector

ESF Actie A Europees Sociaal Fonds

Rotterdam 1/5/12-31/10/13 € 2.606.848

Project arbeidsbelemmerden, Wajong en NUO Rotterdam

ImpleMentoring - city-to-city support for migrant integration Europees Integratie Fonds - internationaal

Eurocities (LP), Aarhus, Athene, Dublin, Genua, Gent, Kopenhagen, Lublin, Malmö, Manchester, Milaan, Oslo, Riga, Rotterdam en Tampere 15/11/12-14/5/13 € 540.653 waarvan Rotterdam € 12.500

Uitwisselen kennis over migratie, diversiteit en participatie

Goed, Beter, Best! Europees Integratie Fonds - nationaal

Gemeente Rotterdam, Alsare, St. de Meeuw 1/2/12-1/10/13 € 98.364

Verbeteren ouderbetrokkenheid en taal op scholen

European Family Justice Centers DAPHNE III

Movisie, Berlijn, Warschau, Milaan, Antwerpen, Rotterdam 2012-2013 € 772.745 waarvan Rotterdam € 86.523

Onderzoek naar opzetten centra voor de aanpak van huiselijk geweld

Smartcare: Joining up ICT and service processes for quality integrated care in Europe ICT-PSP - Information and Communication Technologies Policy Support Programme

Trieste (LP) en consortium met 32 partners waaronder Rotterdam 1/3/13-29/2/16 € 8.000.000 waarvan Rotterdam € 50.585

Toepassen van technologische oplossingen voor ouderenzorg en zelfstandig wonen

CLEAN FLEETS (ook wel ProMotion) Intelligent Energy Europe

ICLEI (LP), Bremen, Freiburg, Londen, Palencia, Rotterdam, Stockholm, Sofia, Zagreb 1/8/12-6/7/15 € 1.445.320 waarvan Rotterdam € 90.000

Bevorderen en aanbesteden van schone en energie-efficiënte voertuigen

TIDE (Transport Innovation Deployment for Europe) KP7 (7e Kader-programma Onderzoek en Ontwikkeling)

Polis (LP), Rotterdam cluster leading city e-mobility 1/10/12-1/10/15 € 2.100.000 waarvan Rotterdam € 120.000

Uitrol oplaadinfra en toepassen van hybride en elektrische techniek in zwaar vervoer

Eind september was Rotterdam gastheer voor Cities for Active Inclusion, een samenwerkingsproject van Eurocities. Het is een netwerk van negen Europese steden –  Birmingham, Bologna, Brno, Kopenhagen, Krakau, Lille-Roubaix, Rotterdam, Sofia en Stockholm. Het thema in Rotterdam was ‘Urban regeneration and active inclusion’. De Europese gasten discussieerden met Rotterdamse experts over de aanpak op Rotterdam-Zuid. De buitenlandse gasten gaven aan dat de combinatie van aansprekende voorbeeldprojecten en de integrale aanpak zoals in het Nationaal Programma Zuid, Rotterdam een goede uitgangspositie geven in de Europese subsidieprogramma’s. Al in 2006 organiseerde de gemeente Rotterdam de conferentie ‘Integrating Cities’, als platform voor structurele samenwerking tussen de Europese Commissie, nationale overheden en steden op het gebied van diversiteit en integratiebeleid. Na vervolgconferenties in Milaan, Berlijn en Londen vond dit voorjaar de vijfde Integrating Cities conferentie plaats in Amsterdam. Burgemeester Aboutaleb sprak daar over het belang van stedelijk beleid en van de harmonisatie van regelgeving op het gebied van de immigratie- en vluchtelingenproblematiek. De regelgeving tussen Europa en de lidstaten is niet goed op elkaar afgestemd. Burgemeester Aboutaleb pleitte voor een ‘equal level playing field’, bijvoorbeeld voor het beleid ten aanzien van uitgeprocedeerde asielzoekers. In de praktijk vallen die tussen de wal en het schip doordat de regelgeving niet geharmoniseerd is. Het gevolg is dat de steden de lasten moeten dragen.   De Rotterdamse projecten worden daarom regelmatig gepresenteerd als goede voorbeelden op internationale conferenties, zoals eind september de conferentie ‘Migration and Integration in Europe’ van het Centre for Parliamentary Studies in Brussel. Wethouder Louwes sprak in het panel over het bevorderen van integratie op lokaal niveau. Andersom worden buitenlandse bezoekers meegenomen de stad in om met eigen ogen de Rotterdamse aanpak te bekijken en bekritiseren. Zo bezochten de deelnemers aan de ministersconferentie voorafgaand aan hun conferentie de school Kameleon, het programma Kwaliteitssprong Zuid en discotheek Hollywood om te laten zien hoe Rotterdam discriminatie bestrijdt. Verder waren er onder meer werkbezoeken van Deense, Duitse, Roemeense, Vlaamse en Zweedse bestuurders aan Rotterdam. Ook de ECRI (European Commission against Racism and Intolerance) bezocht eind september Nederland en Rotterdam om informatie te vergaren voor een rapport over rassendiscriminatie.

EU-informatie Europees beleid speelt vaak op een wat langere termijn en wat verder van de dagelijkse beslommeringen dan de Rotterdamse en Haagse ontwikkelingen. Om bestuurders en ambtenaren te attenderen op actuele ontwikkelingen die voor Rotterdam van belang zijn worden onder meer bijeenkomsten georganiseerd en informatiebulletins verspreid. Het Memo Brussel attendeert Rotterdamse bestuurders en ambtenaren op relevant Europees beleid en regelgeving. Het memo wordt intern verspreid en verscheen in 2012 acht maal. De Europese activiteiten en de voortgang van de lobby worden ieder kwartaal besproken in de ambtelijke EU-coördinatiewerkgroep. Op 15 mei en 13 november organiseerde het G4-kantoor in Brussel een Europacursus voor ambtenaren uit de G4-steden met summiere kennis van Europa, maar voor wie het wel relevant is voor de functie. Vanuit Rotterdam kregen 14 ambtenaren basisinformatie over lobby en over de werking van de Europese instellingen, de stedelijke lobby en Europese netwerken als de G4 en Eurocities. Voor een breder publiek worden sinds 2011 de Europa Kijkdagen georganiseerd. Kort na Europadag 9 mei, werden op 11 en 12 mei verschillende projecten opengesteld, die met subsidie van de EU zijn gerealiseerd. In 2012 waren onder andere het Drijvend paviljoen, de Hofbogen (met daarin ook presentaties van de Willem Alexander-Baan, RMC en Powered by You), Rotterdam Internet Valley, het Ondernemershuis op Zuid, de Nieuwe Binnenweg en winkelboulevard Zuid te bezichtigen. Europese netwerken Rotterdam is lid van tientallen Europese netwerken. Netwerken als het Comité van de Regio’s en Eurocities behartigen de belangen van steden in het algemeen. Daarnaast zijn er op alle voor steden relevante beleidsterreinen netwerken die zich richten op specifieke stedelijke belangen. Bestuurders en ambtenaren van Rotterdam en andere steden ontmoeten elkaar daar enkele malen per jaar fysiek en frequenter daarbuiten digitaal om kennis uit te wisselen en samen te werken aan projecten of beleidsbeïnvloeding. De inzet van Rotterdam in deze netwerken beweegt mee met de prioriteit die in Rotterdam en Brussel wordt gegeven aan de beleidsterreinen. Deelname aan netwerken betekent ooki dat Rotterdam zich niet altijd 45

zelf actief hoeft in te zetten, maar met beperkte inzet kan participeren in belangenbehartiging en beleidsbeïnvloeding door die netwerken en andere lidsteden. Deelname aan Europese netwerken is daamee een nuttige en efficiënte manier om de Brusselse ontwikkelingen te volgen en – afhankelijk van het belang – daar in meerdere of mindere mate aan bij te dragen. In 2012 is Rotterdam (Sport en Recreatie) lid geworden van Cities for Sports (volledige naam: The European Network of Cities for Sport and Physical Activity). Vanwege het belang van het Europese duuzaamheidsen veiligheidsbeleid zijn de Rotterdamse activiteiten in de netwerken ICLEI en EFUS geïntensiveerd en is Rotterdam toegetreden tot de besturen van deze netwerken. Daarmee heeft Rotterdam zowel een betere informatiepositie als meer invloed op de activiteiten en lobby van deze netwerken. De inzet blijft overigens beperkt tot enkele vergaderingen per jaar, meestal in Brussel en gecombineerd met inhoudelijke bijeenkomsten. Burgemeester Aboutaleb nam op 9 oktober deel aan de plenaire vergadering van het Comité van de Regio’s. De vergadering vond plaats tijdens de Open Dagen in Brussel. De burgemeester heeft deelgenomen aan de plenaire vergadering en aan de voorbereidende vergaderingen van de PES-fractie en de Nederlandse delegatie. Daarnaast heeft hij bilaterale afspraken gehad met Europarlementariër Merkies en bij de Permanente Vertegenwoordiging van Nederland bij de EU. Op de agenda stonden onder meer de EU-arbeidsmigratie en het vervolg op het Stockholmprogramma, het EU-beleid voor vrijheid, veiligheid en recht en de structuurfondsen.

46

De gemeente Rotterdam maakt als onderdeel van Kansen voor West sinds kort gebruik van het Europese financieringsinstrument JESSICA (Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas). Hiermee is het Stadsontwikkelingsfonds voor Innovatie en Economie (SOFIE) gestart, voor de (her-) ontwikkeling van Stadshavens. Het is een revolverend fonds, dat wil zeggen dat de uitgezette middelen weer terug moeten worden betaald, eventueel met rente of door betaling van een rendement. De teruggevloeide middelen kunnen opnieuw worden ingezet voor de Stadshavens. Subsidies Rotterdam profiteert van verschillende Europese subsidieregelingen en heeft tientallen lopende subsidieprojecten. Nu de Europese begrotingsperiode 2007-2013 afloopt, worden naar verhouding minder nieuwe aanvragen goedgekeurd. De meeste energie gaat naar het afronden van lopende projecten en voorbereiden op de nieuwe begrotings- en subsidieperiode 2014-2020. Toch zijn er ook in 2012 nog een tiental nieuwe Europese projecten goedgekeurd en gestart met subsidie uit het EFRO, ESF en de onderzoeksfondsen. Regionaal De belangrijkste Europese subsidieregeling voor de gemeente Rotterdam is het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO). Rotterdam krijgt hieruit tot 2013 gemiddeld zeven miljoen euro per jaar. De gemeente is niet alleen verantwoordelijk voor de besteding van deze gelden, maar is als managementautoriteit verantwoordelijk voor de uitvoering van het gehele Operationeel Programma Kansen voor West, dat de grondgebieden van de provincies Noord- en ZuidHolland, Utrecht en Flevoland omvat. Doel van het programma is om de concurrentiekracht van de Randstad te versterken door te investeren in innovatie, onderzoek & ontwikkeling, kennisuitwisseling, aansluiting onderwijs arbeidsmarkt, menselijk kapitaal en duurzame energie. De uitvoering van Kansen voor West in 2012 liep voorspoedig. In 2012 gingen 29 nieuwe projecten van start, ter waarde van ruim veertig miljoen EFRO-subsidie. Hiermee komt het totaal aantal projecten op 194 en is nagenoeg het gehele budget (97%) vastgelegd. Ook het stedelijke programmadeel Kansen voor Rotterdam gaat voorspoedig. Het budget van ruim dertig miljoen euro is eveneens voor 97% vastgelegd. In 2012 werden drie nieuwe projecten gecommitteerd: MEC-Innovatie, UDF SOFIE en Aquadock-CTD. In totaal lopen er vijftien projecten in de stad, die gemiddeld 1,9 miljoen euro EFRO-subsidie ontvangen.

Terwijl de huidige programmaperiode 2007-2013 van het EFRO het laatste jaar is ingegaan, worden de contouren van het structuurfondsenprogramma 2014-2020 zichtbaar. Samen met de G4 en P4, de vier grote steden en Randstadprovincies, en in overleg met het Rijk en de Europese Commissie, wordt gewerkt aan het nieuwe regionale programma. In een aantal opzichten is dat te vergelijken met het huidige programma, vooral bij de investeringen in innovatie, al zal het subsidiebedrag vermoedelijk lager liggen. Stedelijk Het Europese subsidieprogramma URBACT heeft in 2012 de derde en laatste call voor proposals in de huidige begrotingsperiode gedaan. Dit programma heeft als doel kennisuitwisseling op het gebied van duurzame stedelijke ontwikkeling tussen Europese steden te bevorderen. Rotterdam is zelfs bij twee van de negentien gehonoreerde projecten betrokken. Beide projecten kregen 100.000 euro om in zes maanden hun plannen verder uit te werken en het partnerschap uit te breiden van vijf naar twaalf steden. Als het voorstel voor de implementatiefase wordt goedgekeurd kan nog eens zeven ton subsidie worden verkregen voor een periode van ongeveer 2 jaar. Rotterdam is ’lead partner’ van het project ‘My Generation at Work’, een thematisch netwerk over jongeren en werk. De arbeidsmarkt verandert snel. Dat vraagt om een aanpak voor en door jongeren. De focus ligt op het verbinden van bedrijven, onderwijs, overheid én jongeren, ondernemerschap, binden hoger opgeleiden en terugdringen jeugdwerkloosheid. De partners in de ontwikkelingsfase van het project zijn Antwerpen, Gdansk, Glasgow en Riga. En Rotterdam is partner in ‘Creative SpIN’ (Creative Spillovers for Innovation), een netwerk over het identificeren, analyseren en stimuleren van spill-overeffecten van creatieve bedrijfstakken op de stedelijke omgeving (economisch, maatschappelijk en ruimtelijk).

Er wordt gekeken naar synergie tussen creatieve bedrijfstakken en andere delen van het bedrijfsleven In Rotterdam geldt dit in het bijzonder voor de haven/ logistiek en medisch/zorg. De andere partners zijn Birmingham (lead partner), Mons, Sevilla en Wroclaw. Sociaal Het Europees Sociaal Fonds (ESF), één van de andere grote Europese structuurfondsen, kende medio 2012 een subsidie toe van 2,6 miljoen euro. De subsidie is bestemd voor het project arbeidsbelemmerden, Wajong en NUO Rotterdam voor de periode tot eind 2013. Naast deze ESF-subsidie heeft het Europees Subsidiebureau, dat de sociaal-maatschappelijke diensten begeleid bij het aanvragen van Europese subsidies, in 2012 een tiental kleinere aanvragen voor EU-subsidie ingediend. Daarvan zijn er in 2012 vier toegekend. Het project Goed, Beter, Best! ontvangt honderdduizend euro voor het verbeteren van ouderbetrokkenheid op Rotterdamse scholen. Verder participeert Rotterdam voor een klein bedrag in ImpleMentoring, gericht op kennisuitwisseling tussen steden over migratie, diversiteit en participatie, als vervolg op het Rotterdamse initiatief Integrating Cities. Samen met Antwerpen, Berlijn, Milaan en Warschau krijgt Rotterdam middelen om het opzetten van centra voor de aanpak van huiselijk geweld met onderzoek te begeleiden. En in het project Smartcare neemt Rotterdam deel aan een internationaal consortium van 32 partners aan het toepassen van technologische oplossingen voor ouderenzorg en zelfstandig wonen. Technologie De Onderzoeks- en ontwikkelingsprograma’s van de Europese Unie zijn een andere belangrijke subsidiebron. De gemeente Rotterdam is betrokken bij diverse Europese projecten op het gebied van electromobiliteit. Een grote aanvraag voor het project EVA (Electric Vehicles voor Advanced Cities), waar Rotterdam de coördinator van was, is niet in aanmerking gekomen voor subsidie. Drie kleinere projecten zijn echter wel gehonoreerd en drie andere aanvragen liepen eind 2012 nog. Het project Clean Fleets is in september 2012 van start gegaan. Dit project moet de EU helpen bij het implementeren van de Clean Vehicles Directive. Rotterdam zorgt voor de verbinding met de voertuigfabrikanten. TIDE (Transport Innovation Development for Europe), gestart in oktober 2012, is bedoeld voor innovaties in het elektrisch transport. En EEO (European Electromoblity Observatory) is in december 2012 gestart, als project om gegevens en ervaringen over electromobiliteit te verzamelen, evalueren en verspreiden. 47

Partners en communicatie Partners De belangrijke internationale bestuurlijke reizen van Rotterdam staan sinds 2011 ook op de strategische reisagenda van het ministerie van Buitenlandse Zaken. De burgemeester van Rotterdam kan daardoor mede als boegbeeld optreden en deuren openen voor de BV Nederland in het buitenland. In de Rotterdamse internationale missies wordt zoveel mogelijk aangehaakt op het door het Rijk geformuleerde topsectorenbeleid. Het ministerie organiseert regelmatig overleg met de grote steden, VNG en IPO ter afstemming en voorbereiding op de vergaderingen van de Dutch Trade Board (DTB). De burgemeester van Eindhoven vertegenwoordigt de grote steden in de DTB. De internationale activiteiten van gemeente, Havenbedrijf, Kamer van Koophandel en Rotterdam Port Promotion Council (RPPC) worden binnen Rotterdam afgestemd in de Vierhoek en het Voorbereidend

48

Vierhoeksoverleg. In het najaar vonden enkele voorzitterswisselingen plaats bij organisaties die nauw betrokken zijn bij het internationale en Europese beleid. De heer Van der Veer, oud-president-directeur van Shell volgde oud-premier Lubbers op als voorzitter van de Council van het Rotterdam Climate Initiative (RCI). Oud-premier Balkenende volgde oud-SER-voorzitter Rinnooy Kan op als voorzitter van de International Advisory Board Rotterdam. En de heer Lak, onder meer voormalig directeur van het Havenbedrijf, volgde oud-havenwethouder Van Sluis op als voorzitter van de Rotterdam Port Promotion Council (RPPC) en Deltalinqs. Met stedelijke en regionale instellingen op het gebied van onderwijs, onderzoek, kunst, cultuur en sport wordt nauw samengewerkt, onder meer bij inkomende en uitgaande

werkbezoeken. Zo namen de Erasmus Universiteit Rotterdam, Erasmus MC en het Maritiem Museum deel aan het werkbezoek aan China, opende de burgemeester tijdens zijn bezoek aan Vietnam de nieuwe locatie van het Scheepvaart en Transport College en waren veel kunst- en cultuurinstellingen betrokken bij het Turkijejaar. In 2012 is de aanzet gegeven voor nauwere samenwerking tussen gemeente, bedrijfsleven en instellingen bij internationale marketing en acquisitie in Rotterdam Partners. De gemeente wil graag samenwerken met het bedrijfsleven en de instellingen om elkaars internationale en Europese inspanningen te versterken. Het takenpakket Citybranding is per 1 juni 2012 van het Chief Marketing Office (CMO) toegevoegd aan het takenpakket van Rotterdam Marketing. Rotterdam presenteerde zich samen met de gemeente Den Haag en Science Port Nederland in het najaar op de vastgoedbeurs in München als Metropoolregio Rotterdam

Den Haag. Daarnaast hebben het ministerie van Economische Zaken, de provincie Zuid-Holland, de gemeenten Rotterdam, Den Haag, Delft, Leiden, Dordrecht en de Zuid-Hollandse universiteiten en medische centra in 2012 de mogelijkheden verkend om de gemeenschappelijke opgaven op het gebied van ontwikkeling & innovatie, marketing & acquisitie en financiering & participatie aan te pakken. Begin 2012 hebben deze partijen besloten om een Regionale Ontwikkelingsmaatschappij (ROM) Zuidvleugel op te richten, onder voorbehoud van formele besluitvorming door Provinciale Staten, betrokken gemeenteraden en Raden van Toezicht. Met de andere grote steden Amsterdam, Den Haag en Utrecht werkt Rotterdam samen als G4. De G4 richten zich vooral op gezamenlijke belangenbehartiging bij het Rijk en de Europese Unie. In Brussel wordt samengewerkt in en vanuit het G4-kantoor in het House of European Cities.

49

Bestuurlijke reizen 2012 College van Burgemeester en Wethouders 26 februari - 2 maart

Baljeu

Oman, Dubai, Abu Dhabi

Economie, haven, investeringen

6-9 maart

Karakus

Cannes

Vastgoedbeurs MIPIM, investeringen

12-15 maart

Baljeu

Miami

Economie, haven, cruisevaart

17-24 maart

Aboutaleb

Ho Chi Minh City en Singapore

Samenwerking klimaatadaptatie en watermanagement

20-21 maart

Louwes

Straatsburg

Conferentie integratiebeleid Raad van Europa

29-31 maart

Aboutaleb

Moskou

Economie, haven, stedelijk beleid

11 april

Baljeu

Hamburg

Rederslunch

18-19 april

Louwes

Vejle

Conferentie integratiebeleid EU-voorzitterschap

10-11 mei

Van Huffelen

Freiburg

Vergadering ICLEI

14-16 juni

Kriens

St. Petersburg

Conferentie Healthy Cities van WHO

30 juli - 3 augustus

Aboutaleb

Londen

Sport

8-12 augustus

Laan

Londen

Sport

22-25 augustus

Florijn

St. Paul-de-Vence

KPMG-congres

30 augustus - 1 september

Laan

Londen

Sport

31 augustus - 1 september

Aboutaleb, Baljeu

Antwerpen

Sport, economie, haven

5-12 september

Aboutaleb

Beijing, Shanghai

Handelsmissie, economie, maritiem, logistiek

20-21 september

Baljeu, Van Huffelen

Hamburg

Commissiereis EHMV

2-3 oktober

Baljeu

Londen

Rederslunch, innovatie

8-10 oktober

Karakus

München

Vastgoedbeurs Expo Real

13-21 oktober

Aboutaleb

Istanbul, Kayseri, Sofia

Handelsmissie economie, veiligheid arbeidsmigratie

17-20 oktober

Van Huffelen

Seoul

Klimaatconferentie en vergadering ICLEI

21-26 oktober

Baljeu

Moskou, St. Petersburg

Economie, haven, investeringen

23-27 oktober

Louwes

Hamamatsu

Intercultural City Summit Raad van Europa

31 oktober - 3 november

Karakus

Istanbul

Studiereis vastgoed

17-23 november

Aboutaleb

Golfregio

Economie, haven, bestuur

25 november - 1 december

Baljeu

Houston, Boston

Economie, haven, energie, investeringen

29 november - 1 december

Aboutaleb

Oslo

Kerstboomkapceremonie

11-13 december

Aboutaleb

Parijs

Stedelijk beleid, veiligheid

12-13 december

Baljeu

Wenen

Economie, haven

januari - december

Aboutaleb, Baljeu, Van Huffelen, Laan, Louwes

Antwerpen, Brussel, Gent

Stedelijk beleid, lobby, samenwerking

Internationale vergelijking De internationale positie en kansen van Rotterdam waren in 2012 onderwerp van studie door de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) en de Organisatie voor Economische samenwerking en Ontwikkeling (OESO). De OESO onderzocht in 2012 het concurrentievermogen van wereldhavensteden en de economische relatie tussen haven en stad. De resultaten worden in 2013 gepubliceerd. Het European Institute for Comparative Urban Research (Euricur) van de EUR en de gemeente Rotterdam hebben in 2011 het initiatief genomen voor een internationaal vergelijkend onderzoek naar de ontwikkeling van het Europees stedelijk beleid en de ervaringen met 50

stedelijk beleid van Antwerpen, Barcelona, Budapest, Dortmund, Dublin, Helsinki, Manchester en Rotterdam. De eerst fase van het onderzoek is eind 2012 afgerond. De resultaten worden voorjaar 2013 gepresenteerd op een bijeenkomst in Rotterdam. Deze Europese stedenvergelijking wordt in 2013 uitgebreid met andere mondiale steden, waarbij wordt samengewerkt met het Institute for Housing Studies (IHS) aan de EUR en met PricewaterhouseCoopers (PwC). Voorjaar 2014 worden de eindresultaten besproken op een internationale conferentie ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de Erasmus Universiteit Rotterdam en het 25-jarig bestaan van Euricur. Euricur heeft in opdracht van Rotterdam Festivals ook de effecten van evenementen op de lokale economische

ontwikkeling onderzocht. Daartoe zijn in de deelnemende steden Dublin, Helsinki, Shanghai en Incheon grote evenementen onder de loep genomen. In Rotterdam zijn de Wereldhavendagen als voorbeeld genomen. Het onderzoek ‘A world of events: How can cities anchor the advantage?’ is in december uitgebracht. Rotterdamse Festivals werd in 2012 wederom geroemd door de International Festivals and Events Association (IFEA). Directeur Moerman (Rotterdam Festivals) werd tijdens de jaarlijkse conferentie van de IFEA in Denver, vanwege zijn voorbeeldfunctie en resultaten in de internationale kennisuitwisseling geëerd met een plek in de Hall of Fame van de IFEA. De langjarige stedenband tussen Shanghai en Rotterdam werd door de gemeente Shanghai benadrukt door de uitreiking van de Zilveren Magnolia aan de adviseur internatonale betrekkingen van Rotterdam en – later in het jaar – de Friendship City for Communication and Cooperation with China Award aan de gemeente Rotterdam. Netwerkbijeenkomsten De afdeling Bestuurlijke, Juridische en Internationale Zaken van de gemeente organiseerde in samenwerking met het Instituut Clingendael in 2012 twee netwerkbijeenkomsten voor internationaal actieve medewerkers van de gemeente Rotterdam en andere betrokken organisaties, zoals de Kamer van Koophandel, het Havenbedrijf, DCMR en de Erasmus Universiteit Rotterdam. Op 6 februari was het thema van de halfjaarlijkse bijeenkomst: Rotterdam, de EU en de buurlanden. Na het welkomstwoord door de burgemeester in de Burgerzaal van het stadhuis sprak het Tweede Kamerlid Timmermans over toekomstige ontwikkelingen in Europa en het belang daarvan voor Rotterdam. Professor Colijn, directeur van Instituut Clingendael, wees op de verschuivingen in de wereldeconomie en het belang van één Europa voor Rotterdam. Professor van Paridon, hoogleraar economie aan de EUR en Chief Science Officer van de gemeente Rotterdam, reflecteerde op het belang van de buurlanden en het Europese achterland voor de economie. De conclusies uit de inleidingen en discussie waren dat Rotterdam moet kiezen voor een constructieve opstelling binnen de EU met voldoende aandacht voor de sociale component, tijdig inspelen op nieuwe trends, over de grenzen heen blijven kijken, stevig inzetten op de relatie met Duitsland en België en zorgen dat de regio’s meer samenwerken.

Het thema van de tweede netwerkbijeenkomst was de verandering van de Nederlandse positie in de wereld en het buitenlandse beleid van Nederland. Professor Voorhoeve, hoogleraar Internationale Organisaties en voormalig Minister van Defensie, sprak over de opkomst van nieuwe economieën en de impact op het Nederlands buitenlands beleid. De mondiale machtsverschuivingen richting grondstoffen, energie en technologie maken het belangrijk de kwetsbaarheden van haven en stad te verminderen. De heer Moons van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, ging in op het belang van economische diplomatie en de verwevenheid van de internationale thema’s duurzame ontwikkeling, klimaat, energie, voedselzekerheid, duurzaam ondernemen en handelsproblematiek. Wethouder Baljeu opende de bijeenkomst en nam actief deel aan de discussie. Zij gaf aan dat het huidige internationale beleid van de gemeente Rotterdam actueel en uitgebalanceerd is, maar dat we alert moeten zijn op andere sectoren of landen en op de betrokkenheid van het bedrijfsleven. Communicatie Rotterdam Wereldwijd wordt vanaf begin 2012 digitaal uitgegeven. De nieuwsbrief bevat artikelen en interviews over internationale en Europese ontwikkelingen die voor Rotterdam van belang zijn. Rotterdam Wereldwijd verschijnt eens per acht tot tien weken en bevat naast circa vier nieuwsberichten ook een kalender met internationale activiteiten van en in Rotterdam. In 2012 werd Rotterdam Wereldwijd vijf keer verzonden aan personen die betrokken zijn bij of geïnteresseerd in de internationale en Europese activiteiten van de gemeente Rotterdam. De artikelen worden ook geplaatst op de internationale pagina van de website van de gemeente Rotterdam: www.rotterdam.nl/internationale_en_europese_zaken Tussentijds worden daar ook andere relevante nieuwsberichten op geplaatst. In 2012 zijn ook enkele interviews met betrokkenen bij het internationale en Europese beleid verschenen in het relatiemagazine RTM en in de Stadskrant. Het Jaarverslag 2011: Internationale en Europese Activiteiten; Vaste koers, nieuwe acties, is zowel digitaal als in papieren versie verschenen. 51

Met Rotterdam.info, Futureland en EVC (Het Nieuwe Rijden Elektrisch Vervoer Centrum) heeft Rotterdam bezoekerscentra voor verschillende doelgroepen, nationaal en internationaal.

Engels. Ook op Rotterdam The Hague Airport en in diverse winkelcentra zijn toeristische informatiepunten gevestigd. Voor informatie over de haven en landaanwinning is er Futureland op de Maasvlakte.

Stadspromotiecentrum Rotterdam.info op de hoek van Binnenwegplein en Coolsingel is het centrale informatiepunt van en over Rotterdam en de plek waar wisselende exposities over Rotterdam worden getoond. Vlakbij Rotterdam Centraal Station is de Tourist Information/VVV Rotterdam Info Café te vinden bij Restaurant Grandcafé

Het Infracentrum Rotterdam aan het Weena, dat informatie bood over de ontwikkeling van het Centraal Station, de Randstadrail en de Hoge Snelheids Lijn is in 2012 gesloten. Maar aan de andere kant van het Stationsplein aan het Delftseplein is het EVC, Het Nieuwe Rijden Elektrisch Vervoer Centrum, geopend.

Uitgave: Gemeente Rotterdam, augustus 2013 Bestuursdienst Rotterdam Afdeling Bestuurlijke, Juridische en Internationale Zaken Stadhuis, Coolsingel 40 Postbus 70012, 3000 KP Rotterdam telefoon 010 267 30 60 email [email protected] www.rotterdam.nl/internationaleeuropesezaken Foto’s: Aeroview, Eric Bakker, Comité van de Regio’s Bas Czerwinski, dS+V, G4, Gemeente Rotterdam (Joep Boute, Caroline Pietserse en anderen), Havenbedrijf Rotterdam, ICLEI, Dimitri Hakke, Kansen voor West, Keijzerfotografie, Marc Nolte, Tom Pilzecker, Noortje Schmit, Rotterdam Image Bank (Paul van der Blom, Daarzijn, Vincent van Dordrecht, Claire Droppert, Ossip van Duivenbode, Marc Heeman, Peter Schmidt, Totenmetontwerpen, Miranda Vijfvinkel), Shutterstock (Bocman1973, Jorg Hackemann, Hung Chung Chih, Kontantinks, Kuzma, Lightspring, Pavel L, Paul Prescott, Jeremy Richards, Tupungato, Gary YIM), World Ports Classic 2012 Layout: Dick Pruis grafische vormgeving Drukwerk: Veenman+

52