RESOURCE. Leven met een studieschuld Spijt dat ik niet elke zaterdag achter de bar heb gestaan p.12. Het hazenpad uitgeplozen

p y

g

g

Niet alleen de baas, ook collega’s

Het hazenpad uitgeplozen

‘Tijdens de verloving ging het al uit’

Medewerkermonitor laat nu ook daders zien van ongewenst gedrag. | p.6 |

Zendertjes vertellen Wageningse ecologen exact hoe de hazen lopen. | p.20 |

Wat gaat de universiteit missen na ontvlechting VHL? | p.22 |

RESOURCE Voor studenten en medewerkers van Wageningen UR

nr. 8 – 29 november

2013 – 7e jaargang

Leven met een studieschuld ‘Spijt dat ik niet elke zaterdag achter de bar heb gestaan’ p.12

5(6SEHHOGLQGG



2 >>

liefdewerk

>> JACK + WILDPLANTEN Jack Groot, databasebeheerder ICT, Facilitair Bedrijf

‘Ik word blij van bomen’ Guerrilla-gardening heet het wel. Maar Jack Groot noemt het wildplanten. Zelf openbaar groen aanleggen. Waarom hij dat doet? Het openbaar groen in Wageningen laat te wensen over. ‘De meeste straten zouden meer bomen moeten hebben.’ En ook een beetje ter compensatie van zijn houtgestookte cv-ketel. ‘Bovendien fiets je heel anders door je omgeving als overal jouw bomen staan.’ RK / Foto: Guy Ackermans Maar mag het wel? ‘Ach’.

RESOURCE — 29 november 2012

5(6SEHHOGLQGG



ILLUSTRATIE COVER: PASCAL TIEMAN

>>INHOUD nr. 8 – 7e jaargang

>> 8

>>

VOORAL BIJ OUDEREN Sportschoolkennis nu bewezen: extra eiwit geeft forse spieren.

WANDKUNST In creatieve studentenhuizen zijn witte muren taboe.

16

>>

27

PRINSESSEN Shout liet mensen buiten hun ‘hokje’ stappen op het GayForOneDay-feest.

UNIEK 2 4 8 11 12 16 20 22 24 29 30 32

EN VERDER Liefdewerk wildplanten Nieuws & opinie Wetenschap Resource.wur.nl Studielast Muurbloempjes Hoe lopen de hazen? MI ontvlechting Student Puzzel Advertenties Typical Dutch piet

Sommigen denken dat Sinterklaas typisch Nederlandse cultuur is. Dat valt reuze mee. Hollands is vooral dat hij niet met een slee rond kerst, maar een maand eerder met een boot uit Spanje komt. Zelfs Zwarte Piet – hier regelmatig onderwerp van discussies over racisme – is niet uniek. Bij de intocht viel het een Indonesische student op dat Nederlandse kinderen helemaal niet bang zijn voor zwarte piet (zie achterpagina). In haar land is Zwarte Piet een donkere man die, gewapend met een stok, stoute kinderen slaat en ontvoert in een zak. Vroeger was dat hier ook zo, maar inmiddels is Piet een grappige man die pepernoten uitdeelt. Niet veranderd is de alomtegenwoordigheid van Sint. Een Chinese student wilde naar de intocht in Wageningen, maar Sint zou vrijwel tegelijkertijd in Bennekom aankomen. Op Facebook vroeg hij: ‘What’s the final schedule of him in Wageningen and Bennekom?’ Misschien dat het begrip hulpsinterklazen dan wel tot het unieke Hollandse erfgoed behoort. Gaby van Caulil

>> Kinderen in Indonesië zijn bang voor Zwarte Piet. Hij zou stoute kinderen straffen. p.32

29 november 2012 — RESOURCE

5(6SEHHOGLQGG



4 >> nieuws

(‹123'(7,(1&2//(*$é6 (59$$5721*(:(167*('5$* ð 2QJHZHQVWJHGUDJZRUGWQLHW JRHGDIJHKDQGHOG ð 9HUWURXZHQLQ5DDGYDQ %HVWXXUZHHUJHGDDOG

Eén op de tien collega’s heeft de afgelopen twee jaar te maken gehad met ongewenst gedrag, waarvan intimidatie het meest voorkwam. En maar een klein deel daarvan is naar behoren afgehandeld. Dat blijkt uit de Medewerkermonitor 2012, die door 51 procent is ingevuld. De tweejaarlijkse enquete peilt hoe wij over ons werk en elkaar denken. Daarbij is dit keer in meer detail gekeken naar intimidatie en ongewenst gedrag: wat is er gebeurd, wie is de dader en wat voor actie is ondernomen? Van het ongewenste gedrag scoort intimidatie en onder druk zetten met bijna een kwart het hoogst, gevolgd door het niet nakomen van afspraken, onheus bejegenen en kwetsen/roddelen. Lei-

dinggevenden en collega’s zijn in gelijke mate dader (drie op tien gevallen), studenten zijn in 3 procent van de gevallen dader. Van de organisatie-onderdelen scoort ESG het slechtst: 15 procent van de medewerkers heeft ervaring met ongewenst gedrag. Dat is de helft boven het gemiddelde in de hele organisatie. Opvallend bij ESG is dat hier vooral leidinggevenden ongewenst gedrag vertonen: in twee derde van de gevallen wordt de baas als dader aangewezen. Opvallend is ook wat er met gevallen van intimidatie en ongewenst gedrag wordt gedaan. Maar 12 procent is volgens de medewerkers naar behoren afgehandeld; 27 procent is niet naar tevredenheid opgepakt. De rest is niet gemeld of nog in behandeling. Overigens is van vier van de tien in de monitor gemelde gevallen niet bekend wat voor actie is ondernomen. Minder dan de helft van de slachtoffers van ongewenst gedrag heeft er vertrouwen in dat klachten op de juis-

te manier worden afgehandeld. Los van het incidentele ongewenst gedrag, zijn we over het algemeen goed over elkaar te spreken. Wij vinden elkaar collegiaal (zegt 90 procent), de sfeer op de afdeling is goed (zegt 85 procent) en we werken binnen de eigen eenheid goed samen (zegt 75 procent). De samenwerking met andere onderdelen van Wageningen UR is bovendien aanzienlijk toegenomen. Uitgesproken slecht daarentegen denken we over de raad van bestuur. Maar een kwart van ons denkt dat de RvB weet wat er leeft in de organisatie. Twee jaar geleden was dat nog een derde. Minder dan de helft heeft vertrouwen in de wijze waarop het college de organisatie bestuurt. In de monitor is VHL niet meegenomen. Dat heeft volgens betrokkenen nauwelijks invloed op de resultaten. De trends zijn hetzelfde. De hele monitor is te zien op intranet. RK

32:(53/$17

'HZHUHOGYDQJURHQHHQHUJLHYRRU]LHQGDWZLO0DUMROHLQ+HOGHU1DKDDUSURPRWLHDIJHORSHQYULMGDJSUHVHQWHHUGH ]HPHWKDDUEHGULMI3ODQWHHHQOHXNVSHHOWMHHHQZHUHOGEROGLHGUDDLWRSHQHUJLHXLWHHQOHYHQGHSODQW+HOGHURQGHU ]RFKWYLHUMDDUODQJKRHMHPHWOHYHQGHSODQWHQHQHUJLHNXQWRSZHNNHQHQKRHGDWSURFHVRSWHVFKDOHQLVYRRUJURWH WRHSDVVLQJHQ+DDUJDGJHWKHHIWLQPLGGHOVGHEHODQJVWHOOLQJJHZHNWYDQ%%&&11HQ5HXWHUV9DQDIGHFHPEHULV GH3ODQWHSODQHWWHNRRSYRRUHXURYLDSODQWHFRP 10IRWR.RHQ+HOGHU

.$0(5ɺ $50$*(''21 ,1$$1.2067 ð 1LHXZHZR]UHJHOSDNW GHVDVWUHXVXLWYRRU,GHDOLV ð è:DJHQLQJHQRQHYHUHGLJ ]ZDDUJHWURʼnHQé

Als het regeerakkoord doorgaat, betekent dat het einde van studentenhuisvesting zoals we die nu kennen. Dat zegt Jan Harkema van Idealis in een reactie op het regeerakkoord. Daarin staat de inmiddels beruchte woz-regel die de hoogte van de huur koppelt aan woz-waarde van het pand. De huur van studentenkamers zal daardoor zo sterk dalen dat veel studentenhuisvesters het niet overleven, meldde Kences. Ook waarschuwde de koepel van corporaties dat hiermee een streep gaat door de nieuwbouwplannen voor studentenkamers. Die voorspelling lijkt al uit te komen: Duwo, de grootste studentenhuisvester van de Randstad, heeft inmiddels alle nieuwbouwplannen stilgelegd. De Wageningense studentenhuisvester Idealis zal door deze maatregel jaarlijks ook ‘miljoenen’ minder inkomsten krijgen, zegt Harkema. Hij benadrukt dat onroerend goed in Wageningen nu eenmaal een lagere woz-waarde vertegenwoordigt dan vergelijkbaar vastgoed in de Randstad. ‘Idealis wordt daardoor onevenredig zwaar getroffen.’ Een oplossing zou zijn dat de gevolgen van de nieuwe wet voor studentenhuisvesting worden geneutraliseerd. De lobby daarvoor is inmiddels in volRG le gang, bevestigt Harkema.

RESOURCE — 29 november 2012

5(6SQLHXZVLQGG



nieuws << 

è*(/'67(('6%(/$1*5,-.(5%,-.(8=(678',(é ð 2SHQGDJEDFKHORURSOHLGLQJHQ ZHHUGUXNNHUGDQYRULJMDDU ð %HODQJULMNVWHYUDDJZDWNRVW KHW"

Scholieren maken de keuze voor hun studie steeds vaker samen met hun ouders. Dat blijkt uit de massale aanwezigheid van papa’s en mama’s tijdens de open dag van 17 november, die overigens een re-

cordaantal bezoekers trok. Vorig jaar was het aantal ouders dat met hun kroost mee kwam naar de open dag al opvallend, zegt marketingmedewerker Hermien Miltenburg, en die trend zet dit jaar door. Trend nummer twee: ouders informeren vooral naar de financiële kant van studeren. ‘Dat was een paar jaar geleden echt wel anders’, aldus Miltenburg. ‘Toen ging het vooral over studiebegeleiding en hoe je aan een kamer komt. Nu

zijn ouders heel bezorgd over de toenemende kosten voor een studie. Ze willen dat hun zoon of dochter happy is, maar ook dat zij het geld dat ze in die studie steken later kunnen terug verdienen met een goede baan.’ Door toenemende ouderbetrokkenheid zet Wageningen – ‘meer dan andere universiteiten’– in de voorlichting vooral in op ouders, vertelt Miltenburg. ‘Ik geef jaarlijks aan drieduizend ouders voorlich-

ting over studeren. Uit eigen analyses blijkt dat van iedere duizend nieuwe studenten, zo’n 250 zich door hun ouders op het Wageningse spoor hebben laten zetten. Daarmee spelen ouders een belangrijkere rol dan websites, decanen en presentaties op middelbare scholen.’ Gezien de opkomst bij de open dag, maakt Miltenburg zich geen zorgen over het aantal aanmeldingen van nieuwe studenten. ‘Wij re/YG1 kenen weer op groei.’

NRUW NjNj72&+12*

'HEDW,QWHQVLHYHODQGERXZ Het is een paar keer uitgesteld maar nu lijkt het er toch van te komen: het debat tussen studenten en ondermeer Aalt Dijkhuizen over intensieve landbouw. In september hield Aalt Dijkhuizen in Trouw een pleidooi voor landbouwintensivering. Dat leverde protest op: wetenschappers reageerden in nationale media en studenten demonstreerden in Forum. Dit debat komt daaruit voort. Ook de rol van de universiteit in het maatschappelijk debat zal aan bod komen. Op dinsdag 11 december van 17 -19 uur in Forum, ook met rector Martin Kropff en hoogleraren Edith Lammerts van Bueren en Lijbert Brussaard. ED

NjNj0$5,$11(7+,(0(

è%HODQJHQYHUVWUHQJHOLQJé Rond de Wageningse universiteit duikt steeds de schijn op van belangenverstrengeling, dat stelde Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren in een Kamerdebat naar aanleiding van het re-

geerakkoord. Daarom moet de universiteit volgens haar niet onder het ministerie van Economische zaken maar onder Onderwijs vallen, zoals andere universiteiten. Premier Mark Rutte wees haar suggestie echter resoluut van de hand: van belangenverstrengeling is volgens hem geen sprake. Hij wees op de waardevolle directe verbinding tussen wetenschap en praktijk in de agrarische sector. ED

NjNj/((167(/6(/

$IVFKDŌ QJEDVLVEHXUVXLWJHVWHOG Het duurt nog minstens zeven maanden voordat duidelijk wordt op welke manier het kabinet de basisbeurs afschaft en de aanvullende beurs inperkt. Dat blijkt uit antwoorden van minister Jet Bussemaker op vragen uit de Tweede Kamer. Pas “in de tweede helft van 2013” stuurt het kabinet de wetsvoorstellen naar de Tweede Kamer, terwijl het nieuwe systeem al in september 2014 van start zou moeten gaan. Mocht de Tweede Kamer ermee instemmen, dan is het de vraag of het leenstelsel door de Eerste Kamer komt. Het kabinet heeft zelf geen meerderheid in de senaat en vrijwel de hele oppositie is tegen. De kans bestaat daarom dat de invoering van het leenstelsel vertraging oploopt. Zie ook pagina 12: oud-studenten over hun studieschuld. +23

6&+$0,1‹(ljlj 2YHUVWHNHQGZLOG Dat we in ons land een Partij voor de Dieren hebben met twee zetels in het parlement krijg ik in het buitenland met enige moeite nog wel uitgelegd, zeker als ik daarbij aangeef dat het de volgelingen echt wel om meer gaat dan het verbieden van de jacht of de sportvisserij. Natuurontwikkeling is eveneens een moeilijk onderwerp, waarbij ik toevlucht moet zoeken in woorden als new nature en nature development. In veel gevallen gaat het feitelijk om herstel van natuur, voeg ik toe, nature restoration, een begrip waarmee men meer vertrouwd is. Echt lastig wordt het als ik vertel dat we in Nederland voor tientallen miljoenen viaducten bouwen om onze dieren veilig over de autosnelwegen te leiden, ecoducten. Is dat niet erg veel geld, wordt vaak gevraagd, maar ik krijg het wel verklaard. Tot voor kort althans, nu blijkt dat niet alle dieren vrije doorgang krijgen. Zo moet camerabewaking ervoor zorgen dat er bij Hulshorst niet meer dan tien edelherten de A28 oversteken. Voor het elfde hert wacht het vuurpeloton. Ook wilde zwijnen zijn lang niet overal welkom en voor moeflons geldt evenmin een generaal pardon. Buiten het Nationale Park De Hoge Veluwe zijn het exoten, en die moeten worden geweerd. Je kunt beter hazelworm, vos of das zijn: zij mogen vrij bewegen. Even nog meende ik dat het allemaal één grote grap betrof of een motie van de PVV, maar het gaat om een serieus debat. Ik moet denken aan George Orwells klassieke roman Animal Farm uit 1945: All animals are equal, but some animals are more equal than others. -RRS6FKDPLQ«H

29 november 2012 — RESOURCE

5(6SQLHXZVLQGG



6 >> nieuws

21'(5=2(.,1&21*223/$$*3,7-( ð 2QYHLOLJHVLWXDWLH]HWUHPRS RQWZLNNHOLQJVRQGHU]RHN ð è%HODQJULMNRPRQGHU]RHN YRRUWWH]HWWHQé

Met de inname van de stad Goma door rebellengroep M23 is de strijd in Oost-Congo opnieuw hoog opgelaaid. Dat heeft ook gevolgen voor Wagenings onderzoek in de regio. Hoogleraar Thea Hilhorst van Disaster Studies was vorige week nog voor een kort bezoek in Bukavu, 100 kilometer ten zuiden van Goma. Daar raakten politie en leger behoorlijk nerveus, merkte Hilhorst. Bovendien was er meer criminele activiteit, zoals overvallen op een benzinestation en een bank. ‘De mensen voelden zich minder veilig.’ Een dag na haar vertrek uit Congo werden alle buitenlanders gerepatrieerd uit Bukavu. Hilhorst heeft zeven promovendi in Congo, waaronder vijf uit het land zelf. Zij onderzoeken het alledaagse leven van mensen in conflictregio’s en de impact van hulporganisaties om dat bestaan te verbeteren. De afgelopen maanden moest een survey onder families in drie Congolese dorpen al worden ingeperkt, omdat het in twee van de drie dorpen te onveilig was ge-

0UHEHOLQ*RPDYRULJHZHHN'HUHEHOOHQZLOGHQWRHQGRRUQDDU%XNDYXZDDU7KHD+LOKRUVWHHQZRUNVKRSKDG

worden. Dat kwam niet alleen door M23. Volgens Hilhorst zijn er verschillende rondtrekkende rebellengroepen actief . De veiligheidssituatie kan daardoor snel weer veranderen, weet ze uit ervaring. De plotselinge opkomst van de groep M23 illustreert de instabiliteit van de situatie. ‘In april was het nog een groepje van een paar

honderd man, nu lopen ze Goma binnen.’ De conflicten hebben een directe invloed op de voortgang van het Wageningse onderzoek. ‘De veiligheid van ons werk staat voorop’, zegt Hilhorst. ‘Wij keren weer terug in Congo als het veilig is voor de hulporganisaties. Ondertussen lukt het wellicht om ons onder-

zoek voort te zetten via Skype en emails.’ Hilhorst vindt het belangrijk ontwikkelingsonderzoek te blijven doen, ook tijdens een conflict. ‘Boeren hebben vaak meer last van plantenziekten dan van rebellen. Je moet blijven ontwikkelen in een conflictregio, anders boert zo’n regio alleen maar ach$6 teruit.’

0,/-2(1(19225=2(.72&+71$$51,(8:(%$&7(5,1 ð (5&$GYDQFHG*UDQWYRRU PLFURELRORRJ)RQV6WDPV

Hoogleraar microbiële fysiologie Fons Stams ontving vorige week een ERC Advanced Grant ter waarde van liefst 2,5 miljoen. Wij spraken met hem via skype in Braga, waar hij tijdelijk als visiting scientist is aan de Minho universiteit. U krijgt één van de grootste wetenschappelijke beurzen. Hoe voelt u zich nu?

‘Vereerd natuurlijk. Maar het is ook een erkenning van mijn visie op de noodzaak van het kweken en beschrijven van nieuwe micro-organismen. De laatste jaren werd dit juist minder belangrijk gevonden, omdat je bacteriën ook via hun DNA kunt bestuderen.’ U gaat met het geld dus op bacteriënjacht? ‘Precies. Meer dan 95 procent van de micro-organismen in de natuur is nooit geïsoleerd. Daar is veel eer te behalen, omdat je vaak bacteriën vindt met niet eerder

beschreven eigenschappen. Met DNA-onderzoek blijven veel van die eigenschappen onzichtbaar.’ En kan dat ook leiden tot nuttige toepassingen? ‘Jazeker, in bacteriën zit een gigantische potentie voor de bio- en milieutechnologie. Bijvoorbeeld om organische afvalstromen om te zetten in nuttige producten. Maar voor mij als wetenschapper telt in de eerste plaats de nieuwsgierigheid om te ontdekken wat onbekende anaerobe micro-organismen doen.’

Maakt deze beurs het makkelijker om nieuwsgierig te blijven? ‘Ja, zo’n grote som geld verkleint de noodzaak om steeds nieuwe projecten binnen te halen. Die ERC grant schept ruimte in dat opzicht. Ik kan daardoor vaker in het lab zijn om zelf nieuwe anaerobe bacteriën te kweken en het onderzoek van medewerkers te begeleiden. Het is een mooi vooruitzicht om mijn fascinatie en kennis over anaërobe microbiologie op jonge onderzoekers over te brengen.’ RR

RESOURCE — 29 november 2012

5(6SQLHXZVLQGG



nieuws << 7

è*((15,6,&2*(/23(10(7'(5,9$7(1é ð :DJHQLQJHQRSGHYLQJHUV JHWLNWYDQZHJHŊQDQFL­OH FRQVWUXFWLH ð /DJHUHQWHVWDQG]RUJWYRRU YLUWXHHOYHUOLHV

Bij het gebruik van derivaten opereert Wageningen niet helemaal volgens de regels. Dat constateert de Onderwijsinspectie in een rapport naar aanleiding van het Vestia-schandaal. Met een derivaat verzeker je je tegen renteschommelingen, door met een andere partij een vast rentepercentage af te spreken. Hoger-onderwijsinstellingen mogen er gebruik van maken, mits er een lening aan het derivaat gekoppeld is. Anders ‘wordt er in feite gespeculeerd op de renteontwikkeling’, schrijft de Onderwijsinspectie in haar rapport. Wageningen is een van de drie

‘EEN GENOOM WORDT GEWOONTJES’

universiteiten die niet helemaal aan die voorwaarde voldoen. De universiteit heeft voor 17 miljoen aan derivaten (interest rate swaps) terwijl daar een lening van 15 miljoen euro ‘onder ligt’. In een reactie bevestigt Simon Vink, voorlichter van de raad van bestuur, dat tegenover ‘een klein deel’ van het derivaat momenteel inderdaad geen lening staat. Vink: ‘Dat was een kleine marge die indertijd nodig leek bij de financiële planning. Op

Welke media hadden belangstelling? ‘Ik ben op tv geweest bij RTL Nieuws en op de radio bij het radio 1 programma ‘Dit is de dag’ en het Radio 5-programma ‘Hoe?Zo! Radio’. Verder was er veel aandacht voor in de vakbladen en de regionale kranten, maar gek genoeg relatief weinig in de landelijke kranten.’ Heb je daar een verklaring voor? ‘Het publiceren van een genoom wordt gewoontjes, nu er steeds meer in kaart zijn gebracht, vertelde de chef Wetenschap van de Volkskrant me. Maar hij had achteraf toch een beetje spijt dat hij er geen aandacht aan had besteed.’

:LH"Martien Groenen, persoonlijk hoogleraar bij Fokkerij en Genetica :DW"Vertelde de media uitgebreid wat wij met het varken gemeen hebben :DDURP"Groenen was een van de hoofdauteurs van de publicatie in Nature over het genoom van het varken.

het balanstotaal is het minder dan een procent. Wageningen UR is heel zorgvuldig met dit instrument omgegaan en er worden geen onverantwoorde en grote risico’s gelopen.’ &216(48(17,(6 Over de details wil Vink niets kwijt omdat de universiteit ‘terughoudend is met het vrijgeven van financiële informatie’. Naast Wageningen hebben ook de VU en Lei-

den een zogenaamde ‘open positie’. Pieter Omtzigt, financieel specialist van het CDA, liet op ScienceGuide weten dat wat hem betreft het financieel beleid van de drie niet zonder gevolgen kan blijven: ‘Welke consequenties gaat dit krijgen voor de VU, Leiden en Wageningen? Wat zij deden kan eigenlijk niet.’ Het inspectierapport maakt ook melding van ‘virtuele verliezen’ bij vrijwel alle hoger-onderwijsinstellingen, als gevolg van hun derivatenpositie. De minister maakt zich daar echter niet zo’n zorgen over. Oorzaak is de historisch lage rentestand, terwijl derivaten juist verzekeren tegen hoge rentes. Onverwachte uitgaven levert dit niet op, zolang instellingen ‘stil zitten’ tot het einde van de lening. Dat de universiteiten nu meer kwijt zijn is de prijs die ze betalen voor zekerheid op de rentebetaling. RR

*(=(*' ‘Ik was vorige week in Turkije en ik kan zeggen: Harvard kennen ze daar niet, maar de universiteit van Wageningen wel.’ Premier Mark Rutte tijdens het kamerdebat over het regeerakkoord (14 november).

.,72

Wat heb je vooral voor het voetlicht kunnen brengen? ‘De meeste journalisten waren vooral geïnteresseerd in het varken als modeldier om ziekten bij de mens te onderzoeken. Dat ligt mensen toch na aan het hart. Ik heb wel kanttekeningen gemaakt dat het varken een duur model is ten opzichte van ratten en muizen en dat we ze alleen voor specifieke ziekten gebruiken, want ik wil geen valse verwachtingen wekken. Punt is wel dat we, nu het genoom in kaart is gebracht, veel ge$6 richter onderzoek kunnen doen.’ 29 november 2012 — RESOURCE

5(6SQLHXZVLQGG



>> wetenschap

63,(5(1*(%$$7%,-(;75$(,:,7 ð ([WUDHLZLWKHOSWELM VSLHUWUDLQLQJ ð $OOHOHHIWLMGVJURHSHQ SURŊWHUHQ

Door extra eiwit te eten naast trainingen groeit je spiermassa sneller, blijkt uit een grote overzichtsstudie. Een inzicht dat nu tot effectievere trainingsprogramma’s moet leiden, met name voor ouderen. Het Wageningse-Maastrichtse team onderbouwde haar conclusie door alle bestaande data te combineren en opnieuw te analyseren. Een publicatie verscheen begin november in het American Journal of Clinical Nutrition. Er werd al langer gedacht dat extra eiwit naast training behulpzaam is, maar vele kleine studies wisten het verband nooit echt hard

te maken. Het samenvoegen van de vele kleintjes laat zien dat alle proefpersonen profiteren, zowel jong als oud en slecht of goed getraind. Iedere groep blijkt meer kilo’s te tillen op een fitnessapparaat en kweekt meer spiermassa. Gemiddeld kregen ze zo’n 50 gram extra eiwit per dag binnen, gewonnen uit wei, ei, melk of een mix van losse eiwitbouwstenen. 6$5&23(1,( Opvallend is dat deelnemers al meer dan genoeg eiwit aten. Gemiddeld kregen ze 1,2 gram eiwit per kilo lichaamsgewicht per dag binnen - ruim boven de aanbevolen hoeveelheid van 0,8 gram. Die huidige normen zijn genoeg om gezond te blijven, vertelt Lisette de Groot, universitair docent bij Humane voeding. ‘Maar mogelijk zitten ze voor spieropbouw aan de la-

([WUDHLZLWKHOSW RXGHUHQELM VSLHURQWZLNNHOLQJ

ge kant.’ In de praktijk eten sporters, en zeker krachtsporters, daarom al meer dan de norm voorschrijft. De Groot is zelf niet zo bezig met sport maar zoekt naar oplossingen voor sarcopenie, oftewel het verlies van spierkracht en – massa door veroudering. Dit zorgt dat ouderen verzwakken en gevoeliger zijn voor botbreuken. Onlangs voerde PhD-student Michael Tieland al een experiment uit dat liet zien dat extra eiwitconsumptie

met spiertraining, effectiever was dan training alleen. De huidige studie sluit hier naadloos op aan. Deze zogeheten meta-analyse voegt alle relevante artikelen over één onderwerp samen voor een totaaloordeel. Onderzoekers Naomi Cermak en Peter Res bekeken 3112 experimenten, waarvan er 22 relevant bleken. Deze volgden allemaal proefpersonen die minstens zes weken achter elkaar twee keer per week trainden. RR

'28*/$66(1',(7(*(1'522*7(.811(1 kunnen wel beter tegen de droogte.’ Dat laatste blijkt uit de reactie van de bomen op de extreem droge zomer van 2003. ‘De hardste groeiers krijgen de grootste klap en herstellen daar minder snel van.’

ð 1LHWDOOH'RXJODVVSDUUHQ NXQQHQHYHQJRHGWHJHQ NOLPDDWYHUDQGHULQJ ð $IVWXGHHURQGHU]RHNEHNURRQG PHWVFULSWLHSULMV

Bijna twee eeuwen geleden, in 1826 om precies te zijn, bracht David Douglas de naar hem vernoemde spar uit Noord-Amerika naar Europa. Een succesnummer. Zes procent van het totale areaal bos in ons land bestaat uit Douglassen. Pascal Sauren, net afgestudeerd in Bos- en Natuurbeheer, onderzocht welke Douglassen het beste tegen klimaatverandering kunnen. Dat wil zeggen: welke bomen toenemende periodes van droogte het best opvangen, het beste blijven groeien en kwalitatief goed hout blijven leveren. '5(17+( Sauren deed zijn studie in Drenthe. In de bossen bij Schoonoord

'HKHUNRPVWYDQHHQ'RXJODVYHUUDDGW]LMQNOLPDDWEHVWHQGLJKHLG

groeit sinds 1971 een proefveld vol Douglassen uit verschillende staten aan de Amerikaanse westkust. Sauren onderzocht Douglassen van achttien verschillende plaatsen van herkomst. Hij bracht de groei in kaart en zocht naar ver-

banden met weer en klimaat. In grote lijnen gedragen de Douglassen zich volgens Sauren hier hetzelfde als in Noord-Amerika. ‘De bomen uit het noorden groeien het hardst. Die uit het zuiden en midden groeien wat minder, maar

:,11$$56 Op de schaal van Sauren levert dat een paar duidelijke winnaars op: Douglassen uit de buurt van Shelton (Washington) en Vernonia (Oregon). Maar dat wil volgens hem niet zeggen dat we nu al onze Douglassen maar meteen moeten vervangen. ‘In ons land is de voorspelde droogte niet dusdanig dat de Douglassen niet overleven. Maar elders in Europa ligt dat mogelijk anders. Ook weet je niet wat de beheerder wil: een hoge houtproductie of een klimaatbestendig bos.’ Sauren won met zijn onderzoek de Toekomstboom 2012, een scriptieprijs van de stichting Toekomstboom, de KNBV en het Vlaamse BOS+. Dat leverde hem 750 euro op en een beeldje. 5.

RESOURCE — 29 november 2012

5(6SZHWHQVFKDSLQGG



wetenschap << 

(1'(%2(5+,-9(5$1'(5'( +(7*(1220 ð 9HUJHOLMNLQJYDUNHQVJHQHQOHJWKHW SURFHVYDQGRPHVWLFDWLHEORRW ð 1DNatureYROJHQQRJWLHQWDOOHQ DQGHUHZHWHQVFKDSSHOLMNHDUWLNHOHQ

Hoe is het genoom van het varken door de eeuwen heen veranderd onder invloed van domesticatie en selectie? Dat was de centrale vraag voor Martien Groenen tijdens het ophelderen van het genoom van het varken, waarover hij half november publiceerde in Nature. Daarom heeft het internationale Swine Genome Sequencing Consortium, waaraan hij mede leiding gaf, niet alleen hét genoom van het varken opgehelderd, maar tientallen genomen van wilde zwijnen en gedomesticeerde varkens in kaart gebracht. De onderzoekers beschikten zo over een enorme berg aan genetische informatie over het varken, waarvan de meest opvallende zaken dezer dagen in een twintigtal wetenschappelijke artikelen worden uitgelegd. Zo vond het consortium dat het varken, ten opzichte van de mens en andere landbouwhuisdieren, meer receptoren heeft die chemische stoffen kunnen ruiken. Dat is wel logisch, zegt Groenen, want het varken wroet van nature zijn kostje bijeen in de bodem en daarbij is hij aangewezen op zijn reuk. Daarente-

9,6,(ljlj

gen heeft het varken minder genen dan de mens die de smaak van voedsel bepalen. Groenen denkt dat dit een voordeel is geweest bij de domesticatie van het varken, omdat de alleseter de afgelopen eeuwen vooral met het afval van de mens is gevoed.

è&RQFHQWUHHUDJUDULVFKQDWXXUEHKHHUé

6LQGVLVGULHNZDUWYDQGHEURHGSRSXODWLHYDQ ERHUHQODQGYRJHOVLQRQVODQGYHUGZHQHQ'HSRSXOD WLHYHOGOHHXZHULNHQLV]HOIVPHWSURFHQWJHNURP SHQEOLMNWXLWGHSDVYHUVFKHQHQVogelbalans 2012 +RRJOHUDDU1DWXXUEHKHHUHQSODQWHQHFRORJLH)UDQN %HUHQGVHLVQDXZHOLMNVYHUUDVWGRRUGHFLMIHUV

9$5.(1:(5'/$1*(5 Een ander verschil tussen wilde zwijnen en het varken als landbouwhuisdier is dat het varken langer is dan zijn wilde voorouders. Het tamme varken heeft enkele ruggenwervels extra, wat verklaarbaar is uit het proces van domesticatie, zo vond Groenen samen met Zweedse en Deense onderzoekers. Hij vergeleek vijftig genomen van varkens, die per stuk 21.640 genen en 2,8 miljard baseparen bevatten. Die genetische informatie moet de komende jaren ook praktische informatie voor de fokkerij opleveren. Daarbij gaat het met name om complexe eigenschappen die worden aangestuurd door een netwerk van genen. Zo hoopt Groenen de genen te vinden die het immuunsysteem van het varken versterken tegen schadelijke virussen, in de zoektocht naar robuuste varkensrassen die minder medicijnen nodig hebben. Verder is fokkerij-organisatie Topigs al bezig om de genen te vinden die berengeur veroorzaken, om zo de vleeskwaliteit van ongecastreerde beren te waarborgen. $6

‘Ik heb zelf tien jaar geleden al gerapporteerd over de verarming van het boerenland. De veldleeuwerik was toen al 85 procent in aantal afgenomen. Die verarming heeft zich in snel tempo voortgezet. Wat me wel opvalt is dat het aantal kieviten ook zo hard achteruit gaat. Dat was één van de soorten die zich tot nu toe nog redelijk staande wisten te houden.’ De intensieve landbouw is de boosdoener. Helpt agrarisch natuurbeheer dan niet? ‘Nee. Agrarisch natuurbeheer is bij lange na niet in staat de effecten van de intensieve landbouw te compenseren. We hebben dat al jaren geleden keihard aangetoond en gepubliceerd. Later gaan maaien, het hoofdbestanddeel van agrarisch natuurbeheer, is op zich prima want daardoor gaan minder kuikens dood. Maar we weten inmiddels dat dat absoluut onvoldoende is. Zo’n kuiken moet vervolgens ook voldoende voedsel hebben. En daar is een structuurrijke, ijle vegetatie voor nodig. Maar later maaien op zwaar bemeste, ontwaterde percelen leidt tot een dichte donkergroene begroeiing. Voor kuikens valt daar niet door heen te komen. Weidevogels zijn gebaat bij een hoge grondwaterstand en weinig bemesting. Maar dat zijn nou juist de zaken die het agrarisch natuurbeheer vaak niet aan pakt.’

FOTO: MARTIN GROENEN

Is er dan helemaal geen uitweg? ‘Jawel. We moeten het geld voor agrarisch natuurbeheer vooral stoppen in kansrijke, grote gebieden, liefst in aansluiting op bestaande reservaten voor weide- of akkervogels. Gebieden waar je iets kun bereiken, waar de grondwaterstand omhoog kan, er veel minder wordt bemest en geen bestrijdingsmiddelen worden gebruikt. Dat helpt de vogels verder. Ik zit in de commissie Natuur en Landschap van de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur. Binnenkort gaan we het kabinet adviseren over het nieuwe natuurbeleid. Dit zal zeker onderdeel van dit advies gaan worden.’ 5.

+HWJHEUHNNLJHVPDDNYHUPRJHQYDQKHW]ZLMQPDDNWH]LMQGRPHVWLFDWLHDOVèDIYDOHWHUé JHPDNNHOLMN

67(//,1* ‘Human beings that become aware of the power of thoughts to modify the biology of their body will reduce visits to a physician considerably’ María Daniela Chavez, promoveerde op 26 november in Wageningen

29 november 2012 — RESOURCE

5(6SZHWHQVFKDSLQGG



>> wetenschap

'(35,-69$1+(721%(7$$/%$5( ð +RHYHHOLVHHQNRUDDOULIZDDUG" +HWLVRSWH]RHNHQLQGHQLHXZH GDWDEDQNYRRUHFRV\VWHHP GLHQVWHQYDQ'ROIGH*URRW

Een ecosysteem doet nuttige dingen voor de mens. Ze levert bijvoorbeeld voedsel, of zuurstof, en misschien daarnaast nog de heerlijke ervaring van een wandeling door de natuur. Al die verschillende functies noemen we ecosysteemdiensten. En die zijn stuk voor stuk wat waard. Een internationaal team onder leiding van Dolf de Groot (Milieusysteemanalyse) zette ze overzichtelijk in een databank, mét een waardebepaling in harde valuta. Koraalrif, de kostbaarste natuur die we hebben, komt volgens databankier De Groot op 352.915 dollar per hectare per jaar, 123 keer waardevoller dan een even groot stuk grasland, de minst waardevolle grond. Maar noem de databank (zie www.espartnership.org) vooral geen catalogus. En van het woord prijskaartje, wordt-ie ook niet vrolijk. Wat is er mis met een prijskaartje voor ecosysteemdiensten? ‘Woorden als “prijskaartje” en “kosten” duiden aan dat iets vervangbaar is. Maar het gaat hier om iets fundamenteel anders: de waarde van natuur bepalen uit het oogmerk van behoud. We proberen juist te voorkómen dat natuur verdwijnt en uitverkocht raakt. De ESVD is een databank en geen catalogus. Het gaat er om bij besluitvorming tot betere afwegingen te komen. Wij kennen waarde toe aan diensten van de natuur waar nu meestal een waarde nul op staat. Dat inzichtelijk te maken is de drijfveer.’ Hoe bereken je de waarde van een koraalrif? ‘De onderliggende vraag is: hoe maak je het maatschappelijk belang van een koraalrif inzichtelijk? De economische waarde is daar een onderdeel van, naast de ecolo-

2PJHUHNHQGQDDUGROODUVLVNRUDDOULIGHPHHVWHZDDUGHYROOHQDWXXUWHUZHUHOG

gische waarde en de sociaal-culturele waarde: de emotionele en morele betekenis die mensen aan natuur toekennen. Probleem is dat maar een kwart van de economische waarde van ecosysteemdiensten uitgedrukt wordt in geld: de marktprijs, de handelswaarde van voedsel en hout bijvoorbeeld. Aan de rest, de zuivering van water en lucht bijvoorbeeld of klimaatregulatie, hangt geen direct prijskaartje. Dan moet je dus kijken naar schaduwprijzen: vervangingswaarde bijvoorbeeld, of de schade die je vermijdt dankzij een ecosysteemdienst. De databank is het resultaat van een metastudie van 320 publicaties over dit soort prijsmethodes.’ Culturele diensten als ‘spirituele ervaring’ en ‘inspiratie’ zijn sterk onderbelicht. Dat geldt ook voor emotionele waarde. Hoe komt dat? ‘Het vertalen van culturele diensten in geld roept nog veel weerstand op. Het is ook heel lastig om dat in geld uit te drukken. Misschien moet je dat ook niet willen. Wat is een boom waard, als het toevallig een heilige boom is? Of

een boom waar jij uitzicht op hebt? De natuur is in principe onbetaalbaar, gebruiken critici vaak als argument tegen het waarderen van ecosysteemdiensten. Daar ben ik het op zich wel mee eens. Maar veel mensen zetten dat ethische argument niet om in goede keuzes. Het concept van ecosysteemdiensten maakt inzichtelijk wat de natuur aan diensten levert. Het bewustzijnsargument is erg belangrijk.’ Vijftien jaar geleden publiceerde je in Nature een veel (meer dan 5500 keer!) aangehaald artikel over de monetaire waarde van ecosysteemdiensten. Koraalriffen waren toen nog niet zo kostbaar. Hoe komt dat? ‘Koraalriffen zijn schaarser geworden. De recreatieve waarde is toegenomen. In de berekening destijds werden acht ecosysteemdiensten verrekend, nu twaalf. Bovendien is het bewustzijn over ecosysteemdiensten sterk toegenomen. Ik ben net met een artikel bezig waarin we de studie van toen vergelijken met die van nu. Eén cijfer wil ik Resource wel verklappen.

Destijds was de totale waarde van alle ecosystemen omgerekend naar huidige prijzen 47 triljoen (een miljard miljard) dollar per jaar. Uit onze berekening blijkt dat die waarde nu 150 triljoen is. Drie keer zoveel dus.’ Wat leveren al die berekeningen nou op? ‘Het einddoel is een duurzame maatschappij. Dat kan alleen als we eerlijk zijn over de werkelijke kosten van natuurverlies. Langzaam gaan we ook wel in de goede richting. Natuur die verloren gaat door bouwactiviteiten moet tegenwoordig worden gecompenseerd. Koolstofopslag, daar keek men twintig jaar geleden raar tegenaan. Nu hebben we programma’s als REDD, waar dit soort berekeningen een belangrijke rol spelen. Elke supermarkt heeft tegenwoordig een behoorlijk assortiment biologische en fair trade producten. Het bewustzijn over de waarde van ecosysteemdiensten begint al aardig in te dalen. Alleen gaat het helaas wel erg langzaam.’ 5RHORI.OHLV

RESOURCE — 29 november 2012

5(6SZHWHQVFKDSLQGG



discussie << 

NjNj5(6285&(:851/ 9HHOLQKRXGHOLMNHGLVFXVVLHVDIJHORSHQZHNHQ RYHUGXUHVWXGHQWHQZRQLQJHQHQVWUDIEDUH LOOHJDOLWHLW5RQGGHULWXHOHVODFKWOLHSHQGH JHPRHGHUHQRQGHUWXVVHQKRRJRS.RPRRN PHHSUDWHQHQGLQJQRJHHQSDDUZHNHQPHH QDDUGH*RXGHQ7UROYRRUGHEHVWHUHDJHHUGHU 2RNHHQPHQLQJ"Mail je reactie naar [email protected]

219(5'22)'*(',6&866,((5' Dertig jaar lang onderzocht Bert Lambooij hoe je diervriendelijk slacht. In alle anonimiteit. Afgelopen jaar belandde hij in het epicentrum van een maatschappelijke discussie door zijn onderzoek naar de rituele slacht. Lambooij moest toen zwijgen, maar in de vorige Resource sprak hij. Zoals verwacht ontlokt het interview de nodige reacties – emotioneel, maar ook inhoudelijk. ‘Hoeveel VWUHVVJHHIWKHWYHUYRHUQDDUHHQVODFKWKXLVHQKHW wachten bij het slachthuis,’ vraagt :LP6FKRRQKRYHQ ]LFKDIè,NEHQHQEOLMIIXULHXVJHNDQWWHJHQRQYHU GRRIGHULWXHOHVODFKWé]HJW-DQ7D]HODDU, ‘maar 6FKRRQKRYHQKHHIW]HNHUHHQSXQWDOVKLMKHWYHUYRHU naar het slachthuis wil laten meewegen bij de beoordeling.’ -+ is vooral boos over de behandeling van /DPERRLMè2PGDWHHQVWHOOHWMHUHOLJLHX]HIDQDWHQ]XO NHODQJHWHQHQKHHIW>PRHW@LHGHUHHQGLHLHWV]HJWGDW ]HQLHWZLOOHQKRUHQPRQGGRRGJHPDDNW>@ZRUGHQé 'DQNRPWHHQVWURRPYDQKHIWLJHUHDFWLHVJHODUGHHUG PHW+22)'/(77(56RSJDQJ9HHOUHDJHHUGHUVYLQGHQ het doden van dieren a priori nooit toegestaan. Punt. Enfin, we zijn in ieder geval blij dat iedereen ondanks HPRWLHVEHVFKDDIGEOHHI$ONXQQHQZHHHQHQNHOLQJ wel wat nazorg aanbevelen. Van hun leraar Nederlands welteverstaan.

,6,//(*$$/675$)%$$5"

,//8675$7,((67+(5%528:(5

Moet het strafbaar worden om zonder verblijfvergunning in Nederland te zijn? De term illegaliteit zegt het al, betoogde Jillis in de vorige Resource. Marlies vindt het vooral contraproductief. 7LP is het eens met Marlies. Illegalen komen volgens hem vaak in een uitzichtloze situatie door een wurgende bureaucratie. ‘Daarnaast vraag ik me DIRIKHWVWUDIEDDUVWHOOHQYDQLOOHJDOL WHLWGDDGZHUNHOLMNHHQDIVFKULNPLG del is. Vluchtelingen dienen vaak alles achter te laten. Een vluchteling komt hier allereerst dus niet voor

zijn/ haar plezier maar in de eerste plaats om te overleven.’ -+ is het hier niet mee eens: ‘Vele vluchtelingen in Nederland zijn economische vluchtelingen.’ )/ sluit zich weer grotendeels bij JH aan. Er komen veel economische vluchtelingen naar het Westen. Maar daar moet ook weer niet te krampachtig over worden gedaan. Nederland moet binnenlaten wie we nodig KHEEHQRSGHDUEHLGVPDUNW6WUDIEDUHLOOHJDOLWHLW vindt )/ een ‘een drogreden van een overheid die haar HLJHQIDOHQZLOPDVNHUHQ*HHIYOXFKWHOLQJHQGLHXLW geprocedeerd zijn, überhaupt geen kans om de illegaliteit in de vluchten!’

/$*(+8851,(7,'($ɸ$ɹ/ɸ,6ɹ Alarm in studentenhuisvestersland. Het kabinet wil huren gaan verbinden aan de WOZ-waarde van woningen. Mogelijk resultaat: sterk dalende huren en een gigantisch gat in de begroting van Idealis, de hardst getroffen stichting in Nederland. De reageerders blijken niet zo heel erg mee te leven PHW,GHDOLVè,NYURHJPHDOHHQWLMGMHDIZDDURPVWX GHQWHQNDPHUVUHODWLHI]RYHHOGXXUGHU]LMQGDQDQGHUH huurwoningen in het sociale segment,’ begint -HURHQ. ‘Goed dat die huren nu omlaag moeten.’ -+ vraagt zich DIRIGHPDDWUHJHO,GHDOLVHFKW]RKDUGUDDNW+RH kan de universiteit immers zo kalm blijven terZLMO]H]HOIRRNYHHONDPHUVEH]LW -+ is sceptisch over de geldproblemen van IdeDOLV'DDUKHHIWKLM]HQHWWHYHHOJHOGYRRU zien verkwisten aan ‘overbodige projecten’. Verder is -+ verbaasd dat huisvesters gaan OREE\HQ$OVKHWDOOHPDDO]RXUJHQWLVZDDU om dan niet meteen een rechtszaak? %/3 VWXGHQWKHHIWRQGHUWXVVHQGHGROODUWHNHQV al in zijn ogen: ‘Ik ben benieuwd wat de nieuwe huurprijs wordt van het containercomplex Binnenveld waarin ik woon. Kan me niet voorstellen dat de WOZ-waarde ervan erg hoog ligt.’

FRORIRQ Resource is het magazine en de website voor studenten en medewerkers van Wageningen UR. Resource magazine verschijnt tweewekelijks op donderdag. $ERQQHPHQW Een abonnement op het magazine kost €58 (buitenland €131,50) per academisch jaar. Opzeggen voor 1 augustus. 5HGDFWLHDGUHV Akkermaalsbos 12, 6708 WB Wageningen (Actio, gebouw 116, bode 31). Postbus 409 6700 AK Wageningen. Secretariaat: Thea Kuijpers, [email protected]. T 0317 484020 Website: resource.wur.nl. ISSN 1389-7756 5HGDFWLH ðGUV*DE\YDQ&DXOLOKRRIGUHGDFWHXU JDE\YDQFDXOLO#ZXUQO7 ð5RE*RRVVHQVHLQGUHGDFWHXU [email protected], T 0317 485320 ðLU5RHORI.OHLVHFRORJLHVRFLDOHZHWHQ schappen, economie) URHORINOHLV#ZXUQO7 ðLU1LFROHWWH0HHUVWDGWZHEUHGDFWHXU [email protected], 0317 488190 ð/LQGDYDQGHU1DWVWXGHQWHQRQGHUZLMV 9+/ OLQGDYDQGHUQDW#ZXUQO ð5RE5DPDNHUYRHGLQJYLVVHULM  [email protected], T 0317 481709 ð$OEHUW6LNNHPDSODQWGLHURUJDQLVDWLH [email protected], T 0317 481724 9RUPJHYLQJ ð+DQV:HJJHQKDQVZHJJHQ#ZXUQO T 0317 485272; basisvormgeving magazine: Nies & Partners bno Nijmegen )UHHODQFHDXWHXUV Alexandra Branderhorst, Jeroen Bok, Stijn van Gils, Simone Herrewijn, ir. Yvonne de Hilster, Emma Holmes, Vita Hommersen, Milou van der Horst, Sander de Kraker, Karin de Mik, ir. Rik Nijland, Suzanne Overbeek, Pan Deli, ir. Astrid Smit, ir. Joris Tielens, Hoger Onderwijs Persbureau 9HUWDOLQJ Clare McGregor, Keen-Mun Poon, &ODUH:LONLQVRQ6XVLH'D\ )RWRéV *X\$FNHUPDQV0DQRQ%UXLQLQJD%DUWGH Gouw, Sjoerd Sijsma, Emma Teuling, Hoge Noorden ,OOXVWUDWLHV Esther Brouwer, Miesjel van Gerwen, Guido de Groot, Yvonne Kroese, Henk van Ruitenbeek 5HGDFWLHUDDG ir. Martijn de Groot (voorzitter); ir. Ad Bot, ir. Marianne Heselmans, ir. Marco Hoffman, dr. ir. Patrick Jansen, Suzanne Jansze. [email protected] $GYHUWHQWLHV Extern: Bureau van Vliet, T 023-5714745, [email protected] ,QWHUQJHUHGXFHHUGWDULHI +DQV:HJJHQ T 0317-485272, [email protected] 8LWJHYHU Corporate Communications & Marketing Wageningen UR Resource wordt gedrukt op papier uit verantwoord beheerde bossen.

29 november 2012 — RESOURCE

5(6SZHWHQVFKDSLQGG



12 >> achtergrond

FOTO: GUY ACKERMANS

Studielast

‘Ik heb een ww-uitkering van 800 euro per maand, daarvan betaal ik 180 euro aan DUO’

Irene Verbeek Studie: Bos- en natuurbeheer, 2001–2007 Nevenactiviteiten: WSKOV bestuur Werk: Werkloos Schuld: € 34.000 Afbetalen: Momenteel €180 per maand

‘T

ijdens mijn studie heb ik behoorlijk veel pech gehad. Ik kreeg de ziekte van Pfeiffer, RSI en twee keer een hersenschudding. Dat leidde tot vertraging en drie keer zoveel schuld dan ik anders gehad zou hebben. Mijn studieschuld ervoer ik wel als grote last en ik wil er zo snel mogelijk vanaf zijn. Alles wat ik over heb gaat naar het

afbetalen, sinds 2009 heb ik bijna 10.000 euro terugbetaald. Dat ging dus heel goed met ongeveer 300 euro per maand. Maar nu gaat het minder. In het begin was het lastig om een baan te vinden met mijn opleiding. Ik kon terecht bij Mars in het laboratorium. Niet echt mijn ding maar ik was blij met het werk. Daarna heb ik een hele fijne baan gevonden in mijn vakgebied, maar door bezuinigingen werd mijn contract niet verlengd. Mijn werkgever en ik vonden het beide heel jammer, maar ja. Crisis hè? In januari heb ik een dochter gekregen en sinds mijn zwangerschapsverlof zit ik dus thuis. Het is vervelend, maar ik ben gelukkig niet de enige. Per vacature zijn er wel honderd reacties, dan is het lastig om iets te vinden. Ik heb een ww-uitkering van 800 euro per maand en daarvan betaal ik 180 euro terug. Het mag wel minder, als ik het verschil in inkomen doorgeef aan DUO. Dat heb ik expres niet gedaan, want zolang het gaat wil terugbetalen. Ik ben niet getrouwd, dus mijn vriend en ik hebben gescheiden inkomens. Hij loopt nu in de ziektewet, dat komt er ook nog eens bij. Anders zou ik op basis van onze gezamenlijke inkomens moeten terugbetalen.’ Er zijn zeker dingen die ik laat door mijn schuld. We zouden graag emigreren naar een land met veel ruimte om ons heen, maar daar heb je een financiële buffer voor nodig. Ook heb ik overwogen een eigen bedrijf te beginnen, maar dat durf ik niet aan door die schuld. Ik wil graag een gegarandeerd inkomen. Zolang de schuld er is, spring ik gewoon minder snel in het diepe. Het klinkt wel heftig zo, maar ik heb een leuk leven. Ik ben bijvoorbeeld hartstikke blij met onze dochter. En volgend jaar willen we gaan trouwen.’

27 augustus RESOURCE — 29 november2009 2012

5(6SYHUVLHLQGG



achtergrond << 13

Een studieschuld, is dat erg? Door de afschaffing van de basisbeurs zullen toekomstige studenten gemiddeld ongeveer twee keer zoveel schuld (30.000 euro) hebben als de huidige studenten. Rentedragend. Politici spreken vergoelijkend over een ‘sociaal leenstelsel’, maar het blijft een fors bedrag. Is een studieschuld inderdaad zo draaglijk als beloofd wordt? Vier Wageningse alumni vertellen hun persoonlijke verhaal over de praktijk van een studieschuld.

FOTO: GUY ACKERMANS

tekst: Nicolette Meerstadt

Wim van Wissen Studie: Biologie. Kandidaats aan de VU en doctoraal in Wageningen, 1975-1980 Werk: Human Resources, Wageningen UR Schuld: 45.000 gulden/20.400 euro Afbetalen: 350 gulden/158 euro per maand

‘I

k was al vroeg getrouwd en mijn vrouw werkte in die tijd. Door haar inkomen kon ik minder beurs krijgen en moest ik lenen. Best oneerlijk vond ik, want mensen

‘Ik heb vier kinderen, dus je kunt het geld altijd wel gebruiken, maar ik kan me niet herinneren dat ik ooit iets heb moeten laten’

die gewoon samenwoonden hadden dat probleem niet. Daardoor had ik een hoge lening, maar ik heb het nooit erg gevonden. Ik heb het geld gekregen, en ik heb er plezier van gehad. Dan moet je ook niet zeuren bij het terugbetalen. In 1981 kreeg ik mijn eerste baan, we vertrokken naar het buitenland. Toen we in 1985 uit Jordanië terugkwamen zat Nederland in een diepe crisis, met een werkloosheid van boven de tien procent. Voor een bioloog was er helemaal niks te vinden. Uiteindelijk heb ik me omgeschoold naar automatisering en ben ik bij Wageningen UR gaan werken. Het afbetalen was geen probleem. De eerste jaren hoefde ik nog niet af te lossen. Daarna deden ze een inkomenstoets en daar werd het bedrag op gebaseerd. Zeker toen ik later meer ging verdienen, dat maakte de maandelijkse aflossing naar verhouding steeds kleiner. Ik heb vier kinderen, dus je kunt het altijd wel gebruiken, maar ik kan me niet herinneren dat ik ooit iets heb moeten laten. Het grote verschil met de huidige studenten is dat ik geen rente hoefde te betalen. Dat scheelt een hoop, want dat gaat nu vanaf het begin lopen. Dan wordt het al veel meer. Zelf heb ik in juni 2000 mijn laatste betaling gedaan. Dat heb ik nog even opgezocht, want ik kon het me niet herinneren. Nee, ik heb het niet gevierd.’

29 november 2012 — RESOURCE

5(6SYHUVLHLQGG



14 >> achtergrond

Studielast Janmar Katoele

Studie: Veeteelt, 1998–2005 Nevenactiviteiten: Bestuur Veetelers, KSV dispuut, commissies bij de Bongerd Werk: Eigen bedrijf, subsidie adviesbureau Schuld: €15.000 Afbetalen: €100 per maand

‘I

FOTO: JOSELIEN EIJKELENBOOM

k ben blij met alles wat ik naast mijn studie heb gedaan, dat heeft een ontzettend grote meerwaarde. Een rechtenstudent uit Groningen is gewoon dertien in een dozijn, maar Wageningers zijn uniek, omdat ze veel eigen vakken kunnen kiezen. Je studie is dus al belangrijk, en daarnaast had ik nog mijn commissiewerk. Daardoor kon ik me tijdens mijn sollicitaties echt onderscheiden van de rest. Ik ben blij dat ik daar tijd in heb gestopt en die lening is het dan ook meer dan waard. Sinds januari 2008 ben ik aan het afbetalen, ongeveer 100 euro per maand. En als ik het niet op kan brengen,

dan mag ik de lening ook een paar jaar stopzetten. Ik merk er niks van, want het gaat via een automatische incasso. Ja, nu voor dit interview denk ik er weer eens aan. In directe zin heeft het geen invloed gehad op beslissingen die ik in mijn leven heb genomen. Toen ik mijn eigen bedrijf startte heb ik wel mijn financiën op een rijtje gezet. Ik merkte toen dat ik al tijdens mijn studie heb geleerd om een gedegen financiele huishouding te voeren. Ik zorgde ervoor dat ik ook op de 19e van de maand nog naar de kroeg kon voor een biertje. Het alternatief voor een studieschuld is om niet te studeren. Waar beland je dan? Studeren blijft een beter alternatief volgens mij. Een van de meest waardevolle investeringen die je kunt doen. De overheid draagt ook nog steeds fors bij aan je studie. Het is beter om te lenen voor je studie dan voor een auto. Zelfs als mijn schuld twee keer zo hoog zou zijn, zou ik het nog prima vinden.

‘Je moet blij wezen dat je mág en kunt studeren. Het is een investering die je veel brengt voor de toekomst’

RESOURCE — 29 november 2012

5(6SYHUVLHLQGG



FOTO: MICHEL MEES

achtergrond << 15

‘Ik sla me voor mijn kop dat ik tijdens mijn studie niet elke zaterdag achter de bar heb gestaan in een kroeg om bij te verdienen’

Janne Mulders Studie: BSc Biologische productwetenschappen, MSc toegepaste communicatiewetenschap 2002-2010 Nevenactiviteiten: Bestuur studievereniging Stel, meeloopdagen, promotiecommissie studie Werk: Branchevereniging voor voedingssupplementen Schuld: ‘Dat zeg ik liever niet’ Afbetalen: €300 per maand

‘I

k woon samen met mijn vriend in Scheveningen, in een schattig vissershuisje. We huren op de particuliere markt, bepaald niet goedkoop. We zijn gisteren naar een woonbeurs geweest, want we willen graag iets kopen. Maar dat gaat dus niet. Hij heeft ook een schuld, wat minder dan ik, maar het wordt sterk meegeteld voor een hypotheek. Ze rekenen 1,5 procent van je schuld als maandlasten bij het bepalen van je hypotheek. Onterecht, maar zo zijn de regels op dit moment. Mijn vaste lasten zijn erg gestegen sinds ik werk. Mijn ouders betaalden mijn zorgverzekering toen ik studeerde, nu moet ik dat zelf doen. Ik heb nog een auto, maar die gaat waarschijnlijk de deur uit. Van mijn werk krijg ik een OV-kaart. Sinds mijn afstuderen ben ik er niet op vooruit gegaan. Ik heb nog net zo veel te besteden per maand. In

mijn vorige baan verdiende ik maandelijks zelfs 500 euro meer, het was dus wel even slikken toen ik in salaris terugviel. Maar ik maak me niet echt zorgen, Wageningers komen volgens mij wel goed terecht. Ik voel die schuld wel als last, maar het is niet verschrikkelijk. Ik sla me wel voor mijn kop dat ik tijdens mijn studie niet elke zaterdag achter de bar heb gestaan in een kroeg om bij te verdienen. Voor mij was weekend ook echt weekend, tijd om uit te rusten. Maar als ik nu terugkijk denk ik: wat nou uitrusten?! De hele week was toch een soort weekend? Dat is wel het punt met lenen, het gaat zó makkelijk terwijl de consequenties niet fijn zijn. Als je ernaast werkt, leer je de waarde van geld beter kennen. Dan leef je automatisch zuiniger. Ik heb best lang gestudeerd. Het heeft me tijd gekost om te leren studeren. Ik ben van de mavo, naar havo, via HBO op de universiteit terechtgekomen. In het begin haalde ik veel vijven en liep steeds achter de feiten aan. Het duurde even voor ik op gang kwam. Maar ik klaag niet. Ik heb een ontzettend mooie tijd gehad. Mijn verblijf in Italië had ik niet willen missen. Ik heb daar stage gelopen op de gastronomische universiteit. En al dat netwerken en besturen naast mijn studie, dat was heel nuttig en waardevol in mijn huidige baan.’

29 november 2012 — RESOURCE

5(6SYHUVLHLQGG



16 >> achtergrond

Muurbloempjes

27 augustus RESOURCE — 29 november2009 2012

5(6SYHUVLHGULHLQGG



achtergrond << 17

s Er zijn studentenhuizen waar de inwoners hun kunstzinnige uitspattingen op de muren hebben losgelaten. Of het nu gaat om het decor voor een huisfeest, heimwee naar een ver land, of het in beeld brengen van je studiegebied: een muurschildering geeft een studentenhuis net even dat unieke tintje. ‘Elke keer als ik binnen kom denk ik: dat heb ík gemaakt.’ tekst: Jeroen Bok / foto’s: Guy Ackermans

‘GEWOON KWESTIE VAN INKLEUREN’ T-Rex meets captain Kirk - Nick ‘Ons studentenhuis – een voormalige krokettenfabriek – heeft de traditie om elk jaar een groot huisfeest te geven. Met 32 bewoners zijn we het grootste studentenhuis van Wageningen – genoeg ruimte voor een feestje dus. Elk jaar beschilderen we daarvoor opnieuw twee van de keukens in ons huis, passend bij het thema van het feest. Voor ons is dat altijd een heel leuk onderdeel van het feest. Ten eerste omdat het veel lol geeft bij de voorbereiding ervan. Maar ook omdat het net even wat extra’s toevoegt aan de avond. En je kunt er vervolgens nog een heel jaar van genieten. Startpunt is het bedenken van een thema. Dat is het belangrijkste, want zonder thema kun je niet schilderen. Daarbij hou je ook in gedachte dat we twee keukens tot onze beschikking hebben. Je kunt dus iets doen met een contrast, of juist een combinatie van beelden. Na een lange selectieprocedure werd het thema voor dit jaar: “Had ik maar een tijdmachine”. In de ene keuken hebben we het verleden weergegeven, met schilderingen van dinosaurussen, oermensen, en een ontdekkingsschip uit de VOC-tijd. Van dat oude, bourgondische in de ene keuken loop je dan zo naar de toekomst in de andere keuken: met een futuristische stad en het ruimteschip Enterprise uit Star Trek op de muur. Met muziekstijlen hebben we ook rekening gehouden: de dj in de verledenkeuken draait oudere platen en mainstream modern, terwijl de dj in de toekomstkeuken vooral house en dubstep laat horen. Voor het maken van de muurschilderingen gebruikten we een beamer. Dat was wel een uitkomst. Plaatjes op de muur geprojecteerd, eerst getekend, dan met een stift er overheen, en dan is het in principe gewoon een kwestie van inkleuren. Handig voor iemand zoals ik, die niet zomaar uit de losse pols een of andere mammoet schildert. Extra bijzonder is dat we dit jaar gesponsord worden: door Flügel. We hebben Flügel gemaild, en de volgende dag werd ik gelijk al teruggebeld. In mooie zwarte auto’s en helemaal in pak kwamen er twee vertegenwoordigers langs. We krijgen voor het feest veertig dozen met flesjes Flügel en allemaal gadgets van ze. Nee, in de muurschildering zie je Flügel niet terug, kunst en commercie houden we strikt gescheiden.

29 november 2012 — RESOURCE

5(6SYHUVLHGULHLQGG



18 >> achtergrond

‘EEN MAAND TUSSEN DE VERFSPULLEN’ Willemstad – Chandni ‘We hadden een oude muurschildering met Disneyfiguren, maar die waren we zat. Afgelopen zomer volgde toen een lange discussie: wat moet er op de muur komen? Uiteindelijk kwam mijn huisgenote met het idee om de gekleurde houten huisjes uit de haven van Willemstad te schilderen. Dat vond ik natuurlijk een geweldig plan, aangezien ik zelf uit Curaçao kom. Zo begon mijn grote schilderproject. Met op de achtergrond de Olympische Spelen op tv ging ik aan de slag, gesteund door mijn huisgenote die me af en toe een kop thee kwam brengen. Ik zocht een plaatje op internet, en schetste dat op de muur. Gewoon met de hand. Ik kreeg niet alle lijntjes goed recht, daar heb ik nog speciaal een waterpas-app voor gedownload. Mijn huisgenoten moesten er wel wat voor over hebben: we hebben zeker een

maand tussen de kwasten, verfbussen en afdekplastic gezeten. Ik ben er wel trots op, heel trots eigenlijk. Elke keer als ik binnen kom is het van: dat heb ík gemaakt. Ook heb ik er een foto van genomen en die aan m’n familie thuis laten zien – m’n vader, m’n moeder, m’n broertje. Het drong pas een paar dagen later tot m’n moeder door dat het op de muur geschilderd was, en niet op een doek. Het moet wel gezegd dat de kleuren niet helemaal kloppen. Ik had nooit gedacht dat paars mengen zo moeilijk zou zijn. Voor mijn idee was het gewoon een kwestie van rood en blauw bij elkaar, maar dan krijg je een soort auberginekleur. Hoe dan ook: zo’n muur geeft je een lekker tropisch gevoel. Met het huis hebben we afgesproken dat we ooit met z’n allen naar Curaçao gaan.’

RESOURCE — 29 november 2012

5(6SYHUVLHGULHLQGG



achtergrond << 19

‘HET MOET WEL KLOPPEN’ Biologisch verantwoord - Erik-Jan ‘Ons huis telt vijf bewoners en dat zijn allemaal biologen. Tamelijk ongebruikelijk natuurlijk, maar wel verklaarbaar. Voorheen zat hier het kantoor van de SFO, de bewonersvereniging van Idealis. Toen zij gingen verhuizen zochten ze vijf studenten tegelijk om het pand te bewonen, dat werd ons groepje. De muren waren in het begin nog overal wit. Dat gaf zó veel mogelijkheden om er echt je eigen ding van te maken. Ik was degene met de muur in de woonkamer aan de slag ging. Mijn huisgenoten bedachten dat ik er een fuchsiaroze boom moest gaan schilderen. Het begon met het groene gras en de blauwe lucht. Vervolgens kwam de boom erbij, met roze bloemen. Met de vogelgids in de hand breidde ik de schildering stapje voor stapje uit met allerlei vogels: een bosuiltje, een bosklever, een kool-

mees, een buizerd, gierzwaluwen, een boerenzwaluw, een ooievaar. Als je goed kijkt zie je in het riet een roerdomp zitten. Voor de planten heb ik de vegetatiegids erbij gepakt. Daarin keek ik welke soorten er bij elkaar pasten. Een beetje nerderig misschien, maar in een biologenhuis moet het toch wel kloppen. Het werd drassige vegetatie: lisdodde, riet, dotterbloem, gele lis, kievitsbloem, haagwinde. Alleen de boom is niet helemaal biologisch verantwoord. Als-ie al bestaat, is het sowieso een exoot.’

29 november 2012 — RESOURCE

5(6SYHUVLHGULHLQGG



20 >> achtergrond

Hoe lopen de hazen? Op Schiermonnikoog lopen tien hazen rond met een zendertje om de nek. Niet voor hun lol, maar voor de wetenschap. De dieren zijn onderdeel van een proef van VHLdocent en promovendus Martijn Weterings. Hij wil precies weten hoe de hazen lopen. tekst: Roelof Kleis / foto’s: Marcel van Kammen

D  

e opmerkingen ter redactie zijn niet van de lucht, als ik aankondig hazen te gaan vangen op Schiermonnikoog. Over koeien en hazen bijvoorbeeld. Over het haasje zijn en angst. Kantoorhumor. Feit is dat het Nederlands een fraaie collectie spreekwoorden en gezegden kent waarin hazen figureren. Het verhaal van een promotiestudie aan de hand van enige spreekwoorden.

HET HAZENPAD KIEZEN ‘op de loop, op de vlucht gaan’ (Van Dale)

Het gaat niet goed met de hazen in ons land. Eigenlijk al heel lang niet. Hun aantal krimpt gestaag. De vraag is hoe dat komt. ‘Wij denken dat die achteruitgang te maken heeft met het landschap’, legt copromotor Sip van Wieren (Resource Ecology) uit. ‘Door de intensivering van de landbouw is het landschap heel erg veranderd, veel grootschaliger en eenvormiger geworden. Veel homogener ook wat betreft het voedselaanbod. Wij denken dat hazen in die homogene gebieden meer last hebben van predatoren. Ze moeten langer en harder rennen om in veiligheid te komen. En rennen is duur: je raakt energie kwijt. En dat gaat ten koste van de reproductie. Daarbij neemt ook het gevoel van onveiligheid toe, wat leidt tot stress. Stress kost

energie en vermindert de weerstand. Chronische stress kan de haas uiteindelijk fataal worden.’ ‘Predatoren hebben een effect op hoe hazen zich door het landschap bewegen’, vult Weterings aan. ‘In een homogeen landschap bewegen hazen zich anders dan in een heterogeen landschap. Ze kunnen niet snel even een hoekje in duiken om te schuilen. Mijn vermoeden is dat predatie in een homogeen landschap een groter negatief effect heeft. Misschien gaan ze door de aanwezigheid van predatoren open gebieden zelfs wel mijden In mijn onderzoek wil ik die mechanismen achter de neergang van de hazenstand ontrafelen.’ Weterings doet dat door de hazen letterlijk op hun pad te volgen. Dankzij zendertjes. Maar dan moet je ze dus wel eerst vangen. VEEL HONDEN ZIJN DER HAZEN DOOD ‘tegen overmacht is het kwaad vechten’ (Van Dale)

Koeien vangen geen hazen. Wetenschappers wel. Met netten en de hulp van een legertje vrijwilligers. Op de uiterste oostpunt van Schiermonnikoog, tussen de palen twaalf en dertien, rukt een vijftiental vrijwilligers (voornamelijk studenten van VHL Wildlife Management in Leeuwarden) in min of meer gesloten formatie op. Een paar honderd meter verderop zijn netten gespannen. Elke keer als een haas met grote snelheid in het net strandt, doorklieft een

Een vijftiental vrijwilligers rukt in min of meer gesloten formatie op (links). Het ombinden van een zender is in het begin nog een heel gehannes (midden). Tien hazen met een zender lopen weer eventjes vrij op Schiermonnikoog (rechts).

27 augustus RESOURCE — 29 november2009 2012

5(6SYHUVLHGULHLQGG



achtergrond << 21

indringend gehuil de koude lucht. Als van een baby die heel boos is. ‘Ik had ze nog nooit zo horen schreeuwen’, zegt Van Wieren. ‘Dat maak je normaal nooit mee. Maar ze zijn bang en gestrest. Kwaad misschien ook wel.’ De hazen geven zich niet zomaar gewonnen. Het ombinden van een zender is – vooral de eerste paar keer – nog een heel gehannes. Met twee man moet het beestje in bedwang worden gehouden, terwijl Weterings de zender aanbrengt. In opperste concentratie. Ook voor hem is dit allemaal nieuw. Om alles in goede banen te leiden heeft hij Marco Zaccaroni, een hazenspecialist uit Italië, over laten komen. De oogst na twee dagen vangen op twee verschillende locaties is veertien hazen; daarvan worden er tien gezenderd, vier mannetjes en zes vrouwtjes. Weterings is dik tevreden. HET HAASJE ZIJN ‘de dupe zijn’ (Van Dale)

In het veld op Schier is ook Rob Steenmans, intern toezichthouder op het welzijn van de proefdieren die Wageningen Universiteit gebruikt en adviseur van de Dier Experimenten Commissie (DEC). Hij is kritisch op wat hij ziet. ‘Bij aanmelding van deze proef werd gesproken van gering ongerief, maar bij de ethische toetsing door de DEC is er al rekening mee gehouden dat dit ongerief wel eens wat hoger zou kunnen zijn. Ik ben hier om me een goed beeld te vormen van dat ongerief. Bovendien heb ik wellicht suggesties om de proef te verfijnen’. Na een dagje vangen kijkt hij toch anders tegen de proef aan. ‘Ik schat het ongerief nu matig of misschien nog hoger in. Na het vangen worden de dieren een paar uur in een kist geplaatst, en nadat alle hazen zijn gevangen wordt een halsband omgedaan. De hazen reageren daar zeer gestrest op. Bovendien worden de hazen opgejaagd door een hond aan een lang

touw om predatie te simuleren.’ Er is overigens nog wel discussie over het einde van de proef. Als het aan copromotor Van Wieren ligt worden de hazen na afloop van de proef afgeschoten om de dure (‘1500 euro per stuk’) zenders terug te krijgen. Het terugvangen van dezelfde haas is praktisch (haast) ondoenlijk. Dat heeft een weekeindje vangen wel duidelijk gemaakt. WETEN HOE DE HAZEN LOPEN ‘weten hoe alles in zijn werk gaat’ (Van Dale)

Om te zien hoe hazen reageren op predatoren, moet je wel een predator hébben. In het experiment van Weterings is dat Diva, een Labrador Retriever. Met deze aangelijnde hond wandelt hij de komende maand elke dag een paar uur door het gebied. Twaalf dagen lang. Dan vijf dagen rust en dan weer een meetsessie. ‘Je jaagt ze in feite de stuipen op het lijf’, drukt Van Wieren het kernachtig uit. De zenders (met gps en versnellingsmeter) leggen daarbij precies vast hoe de hazen op die behandeling reageren. Met een speciale ontvanger leest Weterings die gegevens vervolgens uit. Mits je op minder dan vierhonderd meter bij de haas bent. ‘Een ontzettende luxe’, vindt Van Wieren. ‘Vroeger moest je op 25 meter afstand zijn. Dat lukt natuurlijk niet bij een haas.’ De Schier is een bijna ideaal referentiegebied, legt Weterings uit. ‘Hier komen nauwelijks mensen en er zijn op wat roofvogels na geen natuurlijke vijanden.’ Weterings vergelijkt hier het gedrag van hazen in een (homogene) kwelder met dat in een (heterogeen) duingebied. In een volgende fase van het onderzoek worden op dezelfde manier hazen bestudeerd op het vasteland, waar wel predatoren zijn zoals vos en bunzing. Weterings: ‘Op die manier kan ik gebieden vergelijken met en zonder echte predatoren.’ Maar zover is het nog lang niet.

29 november 2012 — RESOURCE

5(6SYHUVLHGULHLQGG



22 >> M.I.

‘TIJDENS DE VERLOVING GING HET AL UIT’ Nu de bestuurlijke ontvlechting een feit is, is de scheiding tussen Wageningen UR en Van Hall Larenstein onafwendbaar. Diensten worden afgestoten en mogelijk gaat de hogeschool weg uit Forum. De mening van de hogeschool over de ontvlechting is duidelijk. Maar wat vinden de ‘universiteitsmensen’ eigenlijk van de scheiding? Wat gaan zij missen? tekst: Albert Sikkema en Linda van der Nat / illustratie: iStock

Edwin Kelhout

Theo Lexmond

hoofd Voorlichting en Werving ‘De afdelingen studentenwerving van universiteit en hogeschool hebben pragmatisch samengewerkt. Er waren concrete plannen om de afdelingen samen te voegen, zodat er bijvoorbeeld één helpdesk voor aankomende studenten zou komen, maar die fusie gaat nu dus niet door. Het gevoel van gemis is wat mij betreft beperkt. De hogeschool heeft haar eigen wervingsactiviteiten, onze doelgroepen zijn verschillend. Wat ik wel ga missen, is de uitwisseling van ervaringen rond zaken als open dagen, campagnes, het nut van Facebook en het delen van onze netwerken bij de internationale werving. Maar kennelijk zijn de identiteiten van universiteit en VHL niet te rijmen. Het voelt niet als scheiden, tijdens de verloving ging het al uit.’

opleidingsdirecteur Milieu en Klimaat ‘Na het besluit tot ontvlechting van VHL las ik in Resource een reactie vanuit HAS Den Bosch: “hiermee komt een einde aan de voorkeursbehandeling van VHL”. Maar die is er bij mij nooit geweest, ik heb alle hbo-studenten hetzelfde behandeld. Voor de milieu-opleidingen zijn er geen speciale doorstroommogelijkheden gekomen voor VHL-studenten, zoals een verkorting van het mastertraject. Wellicht had de hogeschool wel gerekend op zo’n voorkeursbehandeling en is het uitblijven ervan één van de redenen om er uit te stappen. Er is wel overlegd over vormen van samenwerking op onderwijsgebied tussen universiteit en hogeschool, maar er gebeurde niet veel. Ik voorzie daarom geen consequenties van de ontvlechting voor het onderwijs.’

Iris de Winter

Rene Kwakkel

masterstudent Biologie ‘Ik ben studiekeuzecoach van de master Biology, dus aankomende studenten die een vraag hebben over de master, carrièreperspectieven of het studentenleven, kunnen bij mij terecht. In de vier jaar dat ik studiecoach ben, heb ik pas één keer een mailtje gekregen van een student die over wilde stappen van VHL naar de master Biology. Ik denk dat dit te maken heeft met het schakelprogramma van een jaar dat ze zouden moeten volgen. Ik verwacht dus niet dat de scheiding tussen universiteit en hogeschool voor mij veel gevolgen heeft.’

opleidingsdirecteur Dierwetenschappen ‘We hebben bij Dierwetenschappen afspraken gemaakt met het Larenstein-deel van VHL en daar gaan we mee verder, ook na de ontvlechting. We blijven studenten dus doorverwijzen naar het hbo en we blijven zij-instromers binnenkrijgen uit het hbo. Daar verandert niets. Wat wel jammer is: we zullen niet als twee-eenheid gaan opereren bij de internationale studentenwerving. Dat gebeurde nog niet, maar dat wilden we gaan doen. Wel vind ik het belangrijk dat VHL op of nabij de campus blijft. Wij werken veel

RESOURCE — 29 november 2012

5(6S0,LQGG



M.I. << 23

meer samen met VHL Wageningen dan met VHL Leeuwarden en dat heeft deels met de afstand te maken. Neem de voorlichtingsdag van de universiteit op 17 november, dan verwijs je toch makkelijker naar hbo-bachelors in Wageningen.’

toren, crewers en bestuursleden afkomstig van Van Hall Larenstein. Heel gek vind ik dat niet, aangezien ze veel vaker op stage zijn en dus minder direct te maken hebben met Wageningen.’

Elyn den Hollander

medewerker WUR-shop ‘Ik weet er niet zoveel van, maar als VHL verdwijnt uit het Forum is dat zakelijk gezien voor ons wel jammer. Zowel studenten van de universiteit als van de hogeschool kopen bij ons hun studiemateriaal, zoals boeken en dictaten. Op de maandag aan het begin van elke periode staan ze hier met z’n honderden. Daarnaast kopen veel studenten hier een Wageningen University-sweater. Ook VHL’ers kopen die truien. Dat gaat denk ik wel veranderen als ze straks helemaal uit elkaar zijn. Studenten van de hogeschool zullen dan geen universiteitstrui meer kopen.’

masterstudent Food Technology en vorig jaar AID-bestuurslid ‘Ik weet dat de meeste VHL’ers in Wageningen het heel jammer vinden dat de beslissing tot ontvlechting is gemaakt, maar op studentenvlak heb ik niet het idee dat er sprake was van een heel hechte samenwerking. Ik hou me er als student ook niet echt mee bezig. Ik ken wel een aantal VHL-studenten die hun minor aan de WU hebben gedaan, maar daar houdt het voor mij op. De gemiddelde VHL-student is voor mijn gevoel iets minder betrokken bij Wageningen dan studenten van de universiteit. Dat zag je ook bij de AID, daar is al jaren een relatief klein percentage men-

Ronald Esman

29 november 2012 — RESOURCE

5(6S0,LQGG



24 >> student

SOCIAL NETWORK WAGENINGEN Het studenleven kan niet meer zonder Facebook. Of het nu gaat om leden werven, afspraken maken of activiteiten aankondigen: een Facebookgroep is de manier om je community te onderhouden. Hoe presenteert Wageningen zich? Ziehier onze editor’s choice van veelbezochte, of gewoon leuke Facebookgroepen. tekst: Suzanne Overbeek

PLAZA WAGENINGEN STUDENT (> 3.740 LEDEN) s, keukenkastjes, Boeken, squash racket een pc-scherm: je treinkaartjes, stoelen, enken of het staat te kan het zo gek niet bed geningen Student koop aangeboden op Wa vaste prijs, maar vaak Plaza. Soms voor een eld worden. Dat kan er ook onderhand eppagina zelf, of achgebeurt dan op de gro koper en verkoper. ter de schermen door

Op een universiteit waar zóveel studenten WAGENINGEN ROOM SUBRENT (lang & ver weg) op stage gaan, en tegelijk (> 1.143 LEDEN)

zóveel studenten een kamer zoeken, is een Facebookpagina voor onderhuurders geheid een doorslaand succes. Dat zie je terug aan de traffic: veel postjes van studenten die een kamer zoeken, of er een in de aanbieding hebben. Goed gestructureerd is het allemaal niet, maar er hangt wel een prettig cosmopolitisch sfeertje.

WAGENINGEN UITGAANS PROMOTIE (> 1.859 LEDEN)

Een Facebookgroep die vol staat met events van IxESN Wageningen. Dat zijn meestal typisch Nederlandse activiteiten of uitstapjes naar steden in Nederland en België. Ook vragen leden van de groep soms of er iemand mee wil rijden naar een land in Europa. Niet alleen Erasmus- en internationale studenten, ook Nederlandse studenten zijn welkom.

Deze Facebook groep is opgericht door geboren en getogen Wageninger Lennart Verhoeven, die (internationale) studenten mee op sleeptouw neemt. Afgelopen maanden gingen ze al naar de hoge Veluwe, de intocht van Sinterklaas in Wageningen, en maakten ze uitstapje om parachutisten te zien - ter herdenking aan de slag bij Arnhem. Dat levert enthousiaste reacties op: ‘Normaal vertellen Nederlandse collega’s pas over dit soort activiteiten nadat ze plaats hebben gevonden.’

FOOD ADDICTS (> 172 LEDEN)

Een uitgebreid overzicht van fees ten in Wageningen, geplaatst door vere nigingen, cafés en de moderators van de pagi na. Alles wat maar ruikt naar een feestje kom t op de lijst: lustrumfeesten, open feesten, optredens van bandjes en ga zo maar door. Dat is meteen ook het zwakke punt van de pagina, want een handig overzicht ontbreek t. Je mag dus fijn scrollen op zoek naar het feestje van vanavond.

IXESN WAGENINGEN (> 1.289 LEDEN)

EXPLORING WAGENINGEN AND SURROUNDINGS (> 323 LEDEN)

Wageningse studenten plaatsen recepten met een foto van het eindresultaat in deze groep. Daarnaast wordt er af en toe potluck dinner georganiseerd. Ook worden Wageningse voedsel nieuwtjes gedeeld, zoals de mogelijkheden om je eigen duurzame eten te verkopen bij Cormet of dat Eveline Cooks in de plaatselijke krant stond.

WAGENINGEN VERMISTE JASSEN COMMOTIE (> 353 LEDEN) ‘Je kent het wel... aan het eind van een open feest strompel je naar de kapstok om tot de ontdekking te komen dat één of andere laveloze lapzwans je jas heeft meegenomen. Nooit leuk.’ Met deze weinig opwekkende beginzin heeft het gloednieuwe wvjc toch al meer dan 350 leden weten te trekken binnen een week. De behoefte is kennelijk groot, nu Wageningen Uitgaans Promotie een spamverbod voor verloren-jasberichten heeft uitgevaardigd.

MAGICCLUB WAGENINGEN (> 24 LEDEN) van digiNostalgie. Ondanks de stortvloed een tale games is er in Wageningen nog asyfant van en vind te ity mun kleine com kaartn onne kart met r lieve die liefhebbers groep jes spelen: Magic. Hun Facebook ruilen, te tjes kaar om n allee gebruiken ze mensen we nieu en en mak te n spelafsprake ndag maa op ze doen en Spel te werven. Oh ar. elka met oon gew m, avond in Foru halicon days of yore!

RESOURCE — 29 november 2012

5(6SVFKDGXZLQGG



student << 25

Nieuw: social media team Wageningen

‘DE DREMPEL IS VEEL LAGER’

Thomas, Maaike, Sigrid, Sherdina, Sara en Iris vormen sinds begin oktober het social media team van Wageningen UR. Hun taak is studiekiezers laten zien hoe ‘cool’ Wageningen is, vanuit het oogpunt van de actieve student. Ze gaan naar feestjes, sportevenementen en open dagen, ‘sharen’ leuke plannen voor een avondje stappen en posten hun ervaringen op Facebook. Op Twitter reageren ze op tweets van scholieren over Wageningen en beantwoorden ze vragen. Biologiestudente Sherdina Romney: ‘Ook al hebben we misschien niet het uitgaansleven van Amsterdam of Utrecht, Wageningen heeft ook veel unieks te bieden, zoals Room Service. Dat willen we laten zien.’ Sigrid, studente

FOTO EMMA TEULING

Dikke kans dat je ze al op het Forum hebt zien rondlopen, of tijdens de Sportnacht, of op een studentenfeestje. Ze zijn het nieuwe wapen van de afdeling Voorlichting: zes twitterende en facebookende studenten van Spread the WURd, gewapend met een iPad.

Het Social Media Team Spread the WURd: Thomas, Sherdina, Sara, Iris, Maaike en Sigrid.

Bodem, water en atmosfeer: ‘Iemand van Voorlichting kan dat ook wel zeggen, maar het is toch een stuk geloofwaardiger als het van de studenten zelf komt.’ TARGET GEHAALD En de studenten doen goed werk: in een maand tijd is het aantal ‘likes’ op de Facebookpagina van Wageningen University gestegen van 7000 naar 9800. Thomas, stu-

dent Landschapsarchitectuur: ‘Ons target was vastgesteld op 10.000 likes voor het einde van het kalenderjaar, onze proeftijd. Dat ging zo makkelijk dat het al is bijgesteld. We mogen nu sowieso tot het einde van het collegejaar doorgaan.’ Erg veel moeite kost het ze niet. Zo bezocht communicatiestudente Maaike samen met haar huisgenoten de Palmintocht. Ze postte een

kort berichtje en foto’s op de Facebookpagina van de universiteit en tagde haar huisgenoten. ‘Dat zien hun vrienden dan weer en zo trek je hen ook naar de Facebookpagina.’ Sherdina: ‘Het komt neer op acht uur in de week facebooken, samen brainstormen en naar feestjes en bijeenkomsten gaan waar we vaak toch al heen zouden gaan. Het leuke is juist dat je een nóg actievere student wordt.’ De club heeft al veel plannen voor de rest van het jaar. Sherdina: ‘Er is veel mogelijk, zolang het maar relevant is voor studiekiezers en scholieren.’ Het liefst zouden de studenten het social media team een vaste plek willen geven in de voorlichtingsmix van de universiteit. Masterstudente Iris, die samen met Sara de Twitteraccount bijhoudt: ‘Scholieren durven makkelijker wat aan ons te vragen, de drempel is lager wanneer je met een student praat. Er ontwikkelt zich ook vaak een dialoog, je denkt met ze mee en dat is fijn voor de studiekiezer. Die heeft dan echt het gevoel dat er naar hem of haar geluisterd wordt.’ LvdN

Proef- en leertuin op de campus Een ‘eetbare’ tuin die kan dienen als leerplek en proefveld voor studenten. Als het aan enkele studenten ligt, wordt dat straks de bestemming van de ruimte tussen Forum, Atlas en Orion. Hun initiatief lijkt aan te slaan. In het buitenland zijn er voorbeelden genoeg. Initiatiefnemers Blair van Pelt en Jeroen Postma zijn vooral gecharmeerd van een project in Massachusetts, waar grasstroken plaats moesten maken voor ecologische landschappen. Zoiets moet ook in Wageningen kunnen, zo menen ze. De twee masterstudenten heb-

ben hun project Eat Me gedoopt, een acroniem dat staat voor Eetbare Academische Tuin en Milieu Educatie. Volgens hen is de campus een ideale locatie om verschillende voedselsystemen te bestuderen en de ontwikkeling van ecologisch ontwerpen in de praktijk te laten zien. Het project heeft inmiddels het nodige enthousiasme teweeggebracht. Twee informatieavonden trokken ruim honderd belangstellenden. Dat leidde tot de oprichting van vier werkgroepen die zich met verschillende aspecten van het tuinproject bezig houden. Ook vanuit de wetenschap is er belangstelling. Hoogleraar Pablo Titto-

Eetbare tuin van de universiteit van Massachusetts.

nell van Farming Systems Ecology heeft toegezegd dat zijn leerstoel bereid is het project onder zijn hoede te nemen. Inmiddels zijn er twee stagiaires vanuit de leerstoel-

groep actief bij Eat Me. Blair van Pelt en Jeroen Postma hebben een Facebookgroep opgezet om belangstellenden over hun project te informeren. ED 29 november 2012 — RESOURCE

5(6SVFKDGXZLQGG



26 >> student

VOLLE MAAN Het idee dat psychologische problemen meer voorkomen bij volle maan is een fabeltje. Canadese onderzoekers vonden geen verband tussen de maanstand en meldingen van psychische aard bij de eerste hulp van ziekenhuizen in Montreal. De blue moon bestaat dus niet. Maar tot nader order blijft het oppassen voor weerwolven.

HERKENNEN Nog een mythe: als je iemand echt wilt (her)kennen, kijk hem (of haar) dan eens recht in de ogen. Dat doen we dus juist niet, blijkt uit onderzoek van de universiteit van Santa Barbara. Om snel te zien wat voor vlees we in de kuip hebben, kijken we naar de neus, tussen en net iets onder de ogen. De ogen als spiegel van de ziel? It’s the nose stupid!

WIKIW Met het 750 jarig bestaan voor de deur, komend jaar, ligt het voor de hand in de geschiedenis te duiken. Maar dan wel eigentijds: met WikiWageningen (wikiwageningen750. nl). Iedereen kan meedoen met zijn verhaal over de stad en haar inwoners. Jammer genoeg, alleen in het Nederlands. Met tekeningen in de vertrouwde huisstijl van Henk van Ruitenbeek. Typical Wagenings.

Tweejarige sociale masters voorlopig gehandhaafd

Wanneer de basisbeurs wordt vervangen door een leenstelsel, worden de sociale masters in Wageningen een stuk duurder vergeleken met de eenjarige sociale masters van andere universiteiten. De kans bestaat dat studenten om financiële redenen de opleiding in Wageningen links zullen laten liggen. Van Boekel verwacht dat het aantal afhakers zal meevallen. ‘De masteropleiding economie in Wa-

De toekomst van de tweejarige sociale masters in De Leeuwenborch ziet er voorlopig zonnig uit.

FOTO: JOHN WILTINK

Wageningen UR zal voorlopig de tweejarige sociale masters blijven aanbieden. Daar verandert de eventuele komst van een sociaal leenstelsel niets aan. Dit zegt Tiny van Boekel, hoofd van het Onderwijsinstituut.

geningen heeft een ander karakter dan die in Rotterdam of Utrecht. De opleiding is multidisciplinair, verbonden aan een bepaald domein. Studenten die de meerwaarde daarvan inzien, zullen bereid zijn zich daar voor twee jaar aan te verbinden.’

Van Boekel benadrukt dat het vooralsnog koffiedik kijken is. ‘Het sociaal leenstelsel is nu nog een vaag begrip. Alles hangt af van de condities waarop het wordt ingevoerd. Het enige dat op dit moment duidelijk is, is dat studenten meer geld moeten lenen.’ LvdN

Marlies Bos (type linkse pluis) en Jillis Herweijer (type rechtse bal) staan op het gebied van politiek, natuur en studentenleven vaak lijnrecht tegenover elkaar.

ENERZIJDS/ANDERZIJDS Stelling: Winkels moeten op zondag gewoon open kunnen

MARLIES: Een dag vrij voor bijna iedereen, ik vind het een groot goed. Vooral omdat ik denk dat het goed is voor iedereen om een dag te hebben om niks te hoeven, tijd te hebben voor vrienden en familie. De maatschappij is al overhaast en gestrest genoeg. Het milieu heeft ook veel baat bij een dag minder waarop winkels verwarmd moeten worden. Verder, de ‘vrijheid’ die wordt gebruikt als argument voor de afschaffen van zondagssluiting van winkels is in mijn ogen geen vrijheid, in elk geval lang niet voor iedereen. Niet voor kleine ondernemers, die nauwelijks mankracht hebben om zeven dagen per week open te zijn. En niet voor (potentiële) werknemers die wellicht onder druk worden gezet om zondags te werken. Kortom, slecht idee om winkels ook op zondag open te stellen, slechts onder het mom van ‘het kan, dus moet het mogelijk worden’. REACTIE JILLIS: Goed dat jij vrij wilt zijn op zondag maar bepaal alsjeblieft niet voor anderen of zij hun winkel mogen openen. Het milieu erbij halen is onnodig aangezien je een andere dag gewoon kan sluiten. Dat je meent te kunnen bepalen dat de maatschappij ‘gestrest genoeg’ is, verbaast me toch weer hogelijk.

FOTO’S: BART DE GOUW

SCHANDE Een dispuut van de Leidse studentenvereniging Quintus is door het verenigingsbestuur geschorst en veroordeeld tot een geldboete. Reden? Tijdens de ontgroening moesten vier leden, slechts gekleed in schoenen en dispuutsdas, door een Leidse winkelstraat rennen. De straf zorgde echter voor meer commotie dan de streakersactie zelf. Onvoorstelbaar dat het bestuur valt over zo’n ‘gebbetje’, vindt een oud-bestuurder. ‘Niet het dispuut bevuilt de goede naam van Quintus en de Universiteit Leiden, maar jullie zelf met jullie bekrompenheid.’

JILLIS: Het wordt tijd dat we paal en perk stellen aan allerlei gelovigen die menen het recht te hebben andermans leven in te richten. Juist in een tijd van economische crisis zou een regering elke poging die burgers doen om geld te verdienen en belasting af te dragen, moeten steunen. Helaas wordt hier vanuit een bekrompen christelijke traditie weerstand aan geboden. Soms ‘eerlijk’ onder het mom van een compleet middeleeuwse zondagsrust, soms huichelachtig door te schermen met bescherming van kleine winkeliers en werknemers. Allemaal onzin. Een winkelier kan er voor kiezen om zondag open te gaan en maandag – als je toch al een kanon in een winkelstraat kan afschieten – dicht te gaan. Een werknemer kan zeggen dat hij alleen op bepaalde andere dagen wil werken; tien anderen die graag zondag anderhalf keer zoveel vangen. Daarbuiten: je hoéft niet open op zondag; het mág! REACTIE MARLIES: De consument kan zijn geld maar één keer uitgeven, dus extra inkomsten zullen tegenvallen. En waarom vind je het nodig om zo duidelijk je afkeer te laten blijken van de ‘bekrompen christelijke traditie’? Laten we het liever bij gewoon inhoudelijke argumenten houden. Wellicht zijn sommige ideeën van ‘allerlei gelovigen’ zo gek nog niet.

RESOURCE — 29 november 2012

5(6SVFKDGXZLQGG



FOTO EMMA TEULING

student << 27

CHARMANT Don’t be a drag, be a queen! Dat was het motto van het Gay ForOneDay-feest van SHOUT. ‘We wilden laten zien dat het leuk kan zijn om voor een dag uit je eigen “hokje” te stappen en jezelf in een ander te verplaatsen’, aldus SHOUT-bestuurslid Jouke Dykstra. De heren op de

foto waren twee van de ongeveer honderd hetero’s, homo’s, lesbiennes en biseksuelen die donderdag 15 november van de gelegenheid gebruik maakten om in een jurk en met een dikke laag make-up lekker uit hun LvdN dak te gaan. Volgende keer wel even de okseltjes scheren!

‘EÉN HUISKAMERCONCERT IS EEN LOSSE FLODDER’ Waarom een huiskamertour? ‘Tijdens de Popronde speelden we in Den Bosch. Daar kwam achteraf iemand uit het publiek op ons af, en die zei: ik wil een huiskamerconcert met jullie organiseren. Toen dachten we: leuk, dat gaan we doen. Maar ja, één huiskamerconcert is een beetje een losse flodder, dus we wilden gelijk een tour doen. Een oproep op onze Facebookpagina leverde ons de rest van de huiskamers op. We spelen de komende week in Amsterdam, Rotterdam, Almere en Den Bosch.’

Wie? Guy Corneille Wat? Zanger van de Utrechtse band La Corneille Waarom? De band begon zijn huiskamerconcerttour in Wageningen

Een nieuw soort van kruisbestuiving tussen sociale media en popmuziek? ‘Misschien. Facebook is iets dat heel erg bij huiskamerconcerten past: iedereen kan het zelf organiseren. Voor een van de concerten hebben we een instantie

benaderd die vaker huiskamerconcerten regelt, de rest hebben we via Facebook geregeld. We dachten: het is eigenlijk veel leuker om aan het aan onze vrienden en onze fans zelf te vragen. Fans kunnen een concert ook veel beter promoten dan een promotiebureau.’

Houden jullie er nog wat aan over? ‘We hopen op z’n minst quitte te spelen. Verder zien we het wel. Echt geld verdienen zit er toch niet in voor ons. Maar daar is het ook niet voor. Op Wageningen na zijn het voor ons bijna allemaal steden waar we nog nooit zijn geweest. We hopen gewoon nieuwe mensen te kunnen bereiken. Als we er aan het einde van deze tour 50 likes op Facebook aan over houden is dat ook winst.’ JB 29 november 2012 — RESOURCE

5(6SVFKDGXZLQGG



28 >> student

>> CULT Wat? Eet mij: De psychologie van eten, diëten en te veel eten Wie? Asha ten Broeke en Ronald Veldhuizen Waar? De betere (online) boekhandel Hoeveel? 18 euro voor de paperback

Nog één hap/bladzijde Overgewicht lijkt een bedrieglijk eenvoudig probleem. We moeten simpelweg niet meer eten dan we verbruiken en het is opgelost. Simpel toch? In Eet mij rekenen Veldhuizen en Ten Broeke in 250 vlot geschreven pagina’s af met zulke illusies. Hierbij bespreken ze vooral de – onderbelichte – invloed van omgeving op ons eetgedrag. Op sleeptouw van WUR-docent Reint-Jan Renes laten ze zien hoe in een supermarkt onze zelfbeheersing sneuvelt onder een spervuur van verleidingen. Verder tonen ze aan dat ons lichaam geen betrouwbare calorieëndetector is. Het zijn juist omgevingsfactoren, zoals bordomvang en portiegroottes, die bepalen hoeveel we eten. Je moet Eet mij vooral lezen voor dit onthullen van de ‘obesogene’ omgeving. Geïnteresseerden in de biologische kant van honger komen minder aan hun trekken. Al legt het nog eens duidelijk uit waarom lijnen contraproductief is en dat ons gewicht sterk door genen wordt bepaald. Op één punt blijven lezers misschien wat verward achter. Veldhuizen en Ten Broeke suggereren terloops dat het beeld van een obesitasepidemie deels gebaseerd is op overdreven statistieken en een verschuiving van de BMI-grens. Maar voordat ze dit stevig hebben onderbouwd, slaan ze al een nieuwe weg in. Verder is Eet mij een vlot geschreven boek. Lezen gaat net als een bus pringles, bij elk hoofdstuk denk je: nog ééntje. Echt. RR

>> HET ECHTE WERK

BEVEN IN NIEUW-ZEELAND Wie? Dick van den Hoogen, vijfdejaars MSc student Biotechnologie Wat? Stageproject bij Plant & Food Research, een onderzoeksinstituut voor agrarische gewassen. Waar? Christchurch, Nieuw-Zeeland Mijn wens was om naar het buitenland te gaan – het liefst zo ver weg mogelijk. Veel verder dan Nieuw-Zeeland kun je niet en ik wilde er graag heen. Ik kwam terecht in Christchurch, waar begin 2011 zware aardbevingen zijn geweest. Daar had ik niet over nagedacht toen ik ging, maar mijn huisgenoot liet het zien toen ze me ophaalde. Het centrum was afgesloten, omdat veel gebouwen op instorten staan. Tijdens mijn verblijf heb ik zelf ook serieuze aardbevingen meegemaakt. De eerste keer wist ik niet wat me overkwam- een beving van 5.8 op de schaal van Richter. Op dat moment was ik alleen thuis, aan het stofzuigen. Gelukkig woonde ik in een houten huis dat niet snel instort. De stenen schoorsteen was al bij een eerdere aardbeving gesneuveld. Omdat de schrik me na afloop goed in de benen zat, ging ik er met de fiets op uit. Maar er bleken nog flink wat naschokken te komen. Het asfalt bewoog onder mijn wielen, autoalarmen gingen af, straatlantaarns schudden heen en weer en uiteindelijk heb ik maar een veilige plek gezocht in de berm. Tegenover dat alles staat dat Nieuw-Zeeland ontzettend mooi is. Na

mijn stage heb ik met de auto op het Noordereiland rondgereisd. Het liefst ging ik naar afgelegen, uitgestorven gebieden waar de Lonely Planet weinig over te vertellen had. Vooral het gebied met vulkanen en geothermische verschijnselen vond ik indrukwekkend. Ik heb sowieso veel buiten gedaan, zoals wandelen en fietsen. Dat was tof, zeker na een stage vol labwerk. Voor mijn project werkte ik aan de ontwikkeling van een nieuwe transformatiemethode voor aardappels. Ik heb alleen niet één aardappel gezien, omdat ik veel in het lab zat. Ik mocht mijn eigen gang gaan, maar kon bij veel mensen terecht voor vragen. De mensen zijn er sowieso veel relaxter, behulpzamer en vriendelijker. Milou van der Horst

RESOURCE — 29 november 2012

5(6SVFKDGXZLQGG



STUDIO STEENHUIS/HUUB PRINS

service << 29

Hokjesdenken De Hokjes van deze week waren niet heel moeilijk, iedereen vond dan ook de juiste oplossing, Scheepsjournaal. De bonusvraag zorgde voor wat extra creatieve uitspattingen. Inzenders konden namelijk een bonuspunt verdienen met het langste woord met alleen E’s als hoofdletter (om daarmee vorige oplossing, Gebedsgenezeres, te overtreffen). Makkelijk scoren kon met het meervoud: gebedsgenezeressen. Renée en Susan kwamen nog met gebedsgenezeressententen en gebedsgeneesgelegenheden. Yvonne werd geïnspireerd door de Zevenheuvelenloop, en bedacht zevenbergenzweteren zevenbergendweper. Tape & Tie-wraps ging ook los: ‘Toen we gingen denken over een lang woord met alleen maar E’s als klinker kwamen we via verkeersdrempels (16) op verkeersdrempeltjes (19) om vervolgens bij verkeersdrempelsteentjes (24) te eindigen. Daarna werd het ongeloofwaardig.’ Inzenders: Willem Menkveld, Marie Curie, Renée & Susan van der Salm, Ans Lijftogt, Yvonne de Hilster, Tape & Tie-wraps, AID-bestuur 2013, Koekiemonster, Merel en Marjolein, Loes en Timme, Kim & Dennis, UpTo Date, Milieutechnologie, Ben van de Weerd, Gert-Jan Steeneveld, Ellen Slegers, Anton Korteweg, Anne-Marie Patist, Hanneke en Gosse, Janna van Hoek, Marianne van der Gaag, Lisette Bourquin, Theo Viets, ‘geen groot succes’, Watson&Crick 2.0: female edition, Leerstoelgroep Nematologie, Gijs Baller.

Horizontaal

Reageren? Benieuwd wat anderen van het nieuws vinden? Heb je zelf commentaar? Op resource.wur.nl gaan we door met nieuws én discussie.

1 Werd door Wageningse genetici ontwikkeld 12 Band met E als zanger 13 Vochtige gevangenis 14 Afwisselend verschijnsel 15 Vis met vleugels 17 Speelt thuis in het Mandemakers Stadion 18 Lopen nu met een zendertje 20 Een soort van kunst 21 Telefoonbegroeting 23 Zit in een Noorse portemonnee 25 Rookt men veel in Volendam 30 Legperiode 31 Ondergeschoven ding 32 Internetadres 33 Vindt dat Wageningse universiteit onder het ministerie van Onderwijs moet vallen 35 Is de EU vrij van 37 Past na oud of kol 38 Vriendelijke streek 40 Wat extra daarvan helpt bij spiertraining 42 Wordt bij toekomstige alumni twee keer zo hoog 43 Kan wel nicht zijn, andersom niet

Verticaal 1 Die van Wageningen UR zijn 17 miljoen euro waard 2 Uitstekend lichaamsdeel van waaghalzen 3 Oude wetenschap 4 Een ambtenaar daarvan mag mensen trouwen 5 __ Runner, Pistorius of Ford 6 Hurley of Taylor 7 Het broertje van Kyle uit Southpark 8 Jaarlijkse snelheidsmeting 9 Heb je liever niet aan de telefoon 10 Het __ maken 11 Kostbaarste natuur 16 Tijd 19 Wettenbreker 22 Ingeving 24 Glorieuze kaartcombinatie 26 Covermodel van Playboy’s kerstnummer 27 Klinkt in het Spaans als een j 28 Slippendrager 29 Woorden 34 Geen mevr. 36 __ jij de man van Barbie? 38 Hoort een beul nogal eens 39 Verplicht vanaf veertien 41 U en ik Mail de groene hokjes uiterlijk komende woensdag naar [email protected]. De oplossing komt donderdag op resource.wur.nl.

>> 29 november 2012 — RESOURCE

5(6SLQGG



30 >> service mededelingen Mededelingen van en voor studenten en medewerkers. Lever maximaal 75 woorden aan op donderdag voor verschijning via [email protected], met als onderwerp ‘Mededeling’. Debate on Sustainable Agriculture Recently Aalt Dijkhuizen made some remarkable statements about the intensification of agriculture as the only viable option to feed the growing world population in the future. Following this, a group of WUR students organized a students demonstration in Forum. As a follow-up a debate will be organized to inform students and the public about the pluriformity of approaches to agricultural development that Wageningen UR embraces. Experts from all five domains of Wageningen UR are invited to participate. The debate aims to further the academic discussion about the future directions in agricultural development and food production and to discuss the role of Wageningen UR in the public debate. With participation of: Martin Kropff, Aalt Dijkhuizen, Edith Lammerts van Bueren, Lijbert Brussaard and others. Organised by Independent Critical Students Group Wageningen and Wageningen UR, facilitated by Schuttelaar & Partners. Date: 11 December, 17.00 19.00 Venue: C222 Forum. INFO O.A. WWW.BOERENGROEP.NL

ExpositieLouis Raemaekers Museum De Casteelse Poort toont tot eind maart een expositie over het leven en werk van Louis Raemaekers, getiteld ‘Een cartoonist van wereldfaam’. Raemaekers was zestien jaar tekenleraar aan de toenmalige Rijkslandbouwschool. Werken uit deze periode, zoals spotprenten van Wageningse hoogleraren, nemen een flink deel van de expositieruimte in beslag. Daarnaast biedt de tentoonstelling een keuze uit originele en digitale beelden van zijn totale oeuvre, zijn werk voor dagbladen in binnen- en buitenland en de activiteiten van Raemaekers als illustrator, ontwerper en kunstschilder. INFO: HTTP://WWW.CASTEELSEPOORT.NL

Young KLV course Time Management So much to do, so little time... this short, yet highly effective time management workshop, 4 December 19.00-21.00 in Impulse (campus) is intended for everyone who finally wants to get around to doing what really needs to be done. The workshop will be in English. The trainer for tonight is Janou Hemsing, owner of the company Puur Communiceren.

ger-songwriter uit Venlo die warme, ontspannende nummers maakt. Aansluitend staat vanaf 23:00 uur in Café De Overkant April op het podium. Dit duo uit het Utrechtse Kanaleneiland speelt indie / post-rock.

FEESTELIJKE OPENING ‘KLANKRIJK’

Zaterdag 8 december, 20.00u.

WWW.KLV.NL

Klankrijk, het muzikale hart van Wageningen UR in Gebouw Achter de Aula, Generaal Foulkesweg 1, is vernieuwd en herbergt nu ook de muziekbibliotheek van de Van Uvenstichting. De besturen van WSKOV, Van Uvenstichting en De Ontzetting houden de feestelijke opening met borrel met toespraken van onder meer Martin Kropff en muziek van WSKOV en De Ontzetting.

Student Orchestra ‘De Ontzetting’ will give their biannual concert in theater Junushoff in Wageningen. The evening will be in the character of the upcoming tour to China. With the theme ‘Release the dragon’ the orchestra will deliver a spectacular evening. Among others we will play the following pieces; Praise Jerusalem, Lux Aurumque, and Windows of the World. Kindly we would like to invite you to our concert.

Vrijdag 30 november, 20.00u.

RESERVATIONS: [email protected] INFO: WWW.ONTZETTING.WUR.NL

Vrijwilligerswerk in de natuur Combineer in de kerstvakantie vrijwilligerswerk in de natuur met workshops rondom een duurzaam of groen thema en gezelligheid. De activiteiten van WoesteLand, de jongeren van IVN, zijn low-budget en midden in de natuur. Voor iedereen tussen de 16 en 30 jaar is er een speciale winterweek op Schiermonnikoog van 27 december 2012 tot 1 januari 2013, waarin samen knallend het nieuwe jaar ingeluid wordt. Je kunt komen en gaan wanneer je wilt. In februari kun je mee naar Ruurlo op het Wonderlijke Wilgenweekend. Van 8 tot 10 februari ontdek je het wonder van de wilg en wordt er flink geknot. MEER INFORMATIE EN INSCHRIJVING OP/VIA: WWW.WOESTELAND.NL, [email protected].

agenda Donderdag 29 november, 19.00 u.

VOLKSMUZIEK DOOR FOLKCORN Concert in Impulse (op de campus) met historische Nederlandse volksmuziek. Folkcorn gebruikt zowel moderne akoestische instrumenten (gitaar, accordeon, blokfluit) als karakteristieke traditionele, zoals vedel, chalumeau, dulcimer en doedelzak. INFO: HTTP://WWW.SONANTE.NL

Donderdag 29 november, 21.00 u.

MUZIKAAL TRIO IN WAGENINGEN Popcultuur Wageningen presenteert onder het motto ‘Quiet is the New Loud!’ in de bblthk On Eva en Christopher Green. On Eva bestaat uit drie Wageningse meiden die lichte, Nederlandstalige luisterliedjes maken met bijzondere teksten. Christopher Green is een sin-

WWW.POPCULTUUR-WAGENINGEN.NL

maatschappelijke activiteit voor dit verenigingsjaar. Daarom is er een brocante Kerstmarkt in het oude postkantoor aan het Plantsoen in Wageningen, vrijdagavond en zaterdag vanaf 11 uur. Wilt u spullen inleveren, kunt u tot 1 december bellen met 06-53534948. WWW.UITINWAGENINGEN.NL

Vrijdag 30 november, 17.30u.

SALON MET MARTEN SCHEFFER In het kader van de expositie Point of No Return van Platform Beroepskunstenaars Wageningen houdt Marten Scheffer, aquatisch ecoloog bij Wageningen UR en Spinozaprijswinnaar, een lezing over onomkeerbare kantelpunten in ecosystemen. Scheffer is niet alleen wetenschapper, maar ook kunstenaar en muzikant. Hij laat de geest graag waaien en kwam tot belangwekkende inzichten. Over de veerkracht van systemen. Toegang gratis. Locatie: Gebouw Achter de Vaas, Binnenhaven 7, Wageningen. WWW.BEROEPSKUNSTENAARS.NL, WWW.FACEBOOK.COM/EXPOSITIEPOINTOFNORETURN

CONCERT RELEASE THE DRAGON

Maandag 10 december, 20.00u.

SPORTCAFE Het jaarlijkse Sportcafé van Wageningen wordt dit jaar gehouden op maandag 10 december in universitair sportcentrum “De Bongerd”. Het evenement wordt georganiseerd door de Stichting Sponsoring en Fondswerving Wageningen en de Wageningse Sportraad. Tijdens het sportcafé worden de sportvrouw, sportman en sportploeg van 2012 bekend gemaakt. WWW.SPORTVERKIEZINGWAGENINGEN.NL

14 en 15 december, 20.00u.

WSKOV WINTERCONCERTEN Zaterdag 1 december, 22,00

BAD SANTA PARTY @ SHOUT Have you been a good boy or girl this year? Will Santa Claus be kind to you? Or was there a little devil on your shoulder this year? Come to SHOUT at the Wilde Wereld. Santa Claus will have time for every angel/devil. Take a cold beer, have a seat on his lap and wait for the verdict... WWW.SHOUTWAGENINGEN.NL

7 en 8 december

BROCANTE KERSTMARKT De Rotary Club Wageningen heeft De Wijde Wereld gekozen als hun

Vrijdag in de Aula en op zaterdag in de Grote Kerk op de Markt brengt het koor a capella werken van Anton Bruckner, Max Reger en Heinrich Schutz en compositites gebaseerd op het gedicht ‘Vom Himmel Hoch’. Het orkest speelt de 4e symfonie van Mendelssohn-Bartholdy, de Romanze van Dvorak en de Zigeunerweisen van Pablo de Sarasate. Samen voeren ze de volgende drie werken uit: de Cantique de Jean Racine van Fauré, het Laudate Dominum van W.A. Mozart en Psalm 115 van Mendelssohn-Bartholdy. INFO: WWW.WSKOV.WUR.NL/JOOMLA, OOK VOOR HET RESERVEREN VAN KAARTEN.

RESOURCE — 29 november 2012

5(6SLQGG



service << 31

Abonnement? Wil je Resource blijven ontvangen als je bent afgestudeerd, gepensioneerd of niet meer binnen Wageningen UR werkt? Voor 58 euro krijg je jaarlijks 22 nummers thuisbezorgd. Zie resource.wur.nl/page/colofon.

Wageningen UR zoekt: Coordinator Humaan Onderzoek AFSG Humane Voeding, Wageningen Vacaturenummer: AFSG-HNE-0033

Communicatiemedewerker AFSG Communicatie, Wageningen Vacaturenummer: AFSG-M&C-0002

PhD position in Evolutionary Biomechanics ASG, Experimental Zoology group, Wageningen Vacaturenummer: ASG-DW-EZO0001

Studieadviseur (0,7 fte) BC Onderwijsinstituut, Wageningen Vacaturenummer: BC-0004-1

Beleidsmedewerker Internationaal BC Corporate Education & Research, Wageningen Vacaturenummer: BC-0014

>>

2 Medewerkers practicumondersteuning FB Education Facilities, Wageningen Vacaturenummer: FB-0003-7

Forum Irregular Opening Hours during Christmas Holidays 2012 2012

Building

Library

Student Desk

WURshop

Restaurant

Grand Café

Language Services

Saturday

22 December

10 am - 5 pm

10 am - 5 pm

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Sunday

23 December

10 am - 5 pm

10 am - 5 pm

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Monday

24 December

8 am - 6 pm

Closed

Closed

Closed

Closed

11.30 am - 1.30 pm

Closed

Tuesday Christmas

25 December

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Wednesday Christmas

26 December

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Thursday

27 December

8 am - 8 pm

Closed

Closed

Closed

Closed

11.30 am - 1.30 pm

Closed

Friday

28 December

8 am - 8 pm

Closed

Closed

Closed

Closed

11.30 am - 1.30 pm

Closed

Saturday

29 December

10 am - 5 pm

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Sunday

30 December

10 am - 5 pm

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Monday

31 December

8 am - 6 pm

Closed

Closed

Closed

Closed

11.30 am - 1.30 pm

Closed

1 January

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Closed

Tuesday New Years day

During working hours, the building is open to the public. After working hours, entrance is only possible with a WUR card.

29 november 2012 — RESOURCE

5(6SLQGG



ILLUSTRATIE: HENK VAN RUITENBEEK

>>TYPICAL DUTCH

Dutch Sinterklaas: carrots but no sticks Last week I went to the city centre to see the Sinterklaas procession. I was surprised to see many kids run up to Zwarte Piet, calling his name and asking for kruidnoten. The children even bring bags with them to collect the sweets.

What makes me laugh is the Dutch explanation that Zwarte Piet is black because he goes down the chimney to bring gifts for the kids. In the night of 5 December, Dutch families will gather and bring presents for each other. But these are not straightforward presents, but ‘surprises’ with which to tease or play practical tricks on each other. I have known Sinterklaas and Zwarte Piet since I was a kid, but I always thought that Sinterklaas and Santa Claus were the same. In Indonesia Zwarte Piet is described as a black person who comes armed with a stick to hit naughty children and a sack to carry them off in. My parents told me that Sinterklaas and Zwarte Piet come on Christmas Eve. If we put shoes and some grass for the saint’s horse outside our house, Sinterklaas would come and leave Christmas gifts for good kids, while Zwarte Piet would punish the naughty kids. Kids in Indonesia are usually afraid of Zwarte Piet. Since Zwarte Piet is nice to kids here, I wonder what Dutch parents say to their children to get them to behave themselves. Liga Wiratama from Indonesia, MSc Urban Environmental Management

Do you have a nice anecdote about your experience of going Dutch? Send it in! Describe an encounter with Dutch culture in detail and comment on it briefly. 300 words max. Send it to [email protected] and earn fifty euro and Dutch candy.

5(6SLQGG

PIET De Indonesische Liga keek haar ogen uit tijdens de Sinterklaasintocht in Wageningen. Vooral verrassend vond ze dat kinderen naar Zwarte Piet toe rennen om snoepjes te vragen. In Indonesië heeft Zwarte Piet een stok om stoute kinderen mee te slaan en een zak om ze in te stoppen. Kinderen vermijden hem liever. Ze vraagt zich af hoe Nederlandse ouders zorgen dat hun kinderen zich gedragen, zonder die dreiging.