De doop van Jezus (30 dec. 2012) Inleiding n.a.v. kerstpreek Benedictus XVI: [slide 1] Hoe sneller we ons kunnen voortbewegen, hoe efficiënter onze tijdbesparende apparaten worden, des te minder tijd we hebben”, zei de paus. “En God? De vraag naar God lijkt niet belangrijk. Onze tijd is vol. […] Zelfs in onze gevoelens en verlangens is er geen ruimte voor Hem. We willen onszelf. Wij willen wat binnen ons bereik ligt. Dat onze plannen slagen en onze doelen bereikt worden. Wij zijn zo vol van onszelf dat er geen ruimte is voor God.” Lied 156 (Kerkboek): | Heer ik kom tot U Sinds een tijdje gebruik ik een smartphone, eneen van de aardige dingen die je ermee kunt doen is het installeren van apps. Bijvoorbeeld Facebook, Twitter, Whatsapp, spelletjes. Of een bible-app. Programma’tjes die je leven leuker en soms ook en stuk makkelijker maken. Neem nu appie, de app van Albert Heijn. Het werkt zo: als je iets weggooit scan je de streepjescode op de verpakking, waarmee het product automatisch wordt toegevoegd aan je boodschappenlijst. Zodat je het niet vergeet te kopen als je weer in de winkel bent (maar dan wel de AH natuurlijk). Toch kwam ik na een tijdje er achter dat het toch wel een hoop gedoe is eigenlijk. Met dat scannen enzo. Dus ik gebruik het nooit. Toen ik luisterde naar de Paus bedacht ik dat mijn slimme telefoon niet alleen heel veel tijd kost, maar ook een bepaalde manier van denken blootlegt, een lifestyle. Mijn verlangens richten zich al te vaak op het bereiken van efficiency, geluk en plezier dat ik direct kan toepassen in mijn leven. zo kan ik langzamerhand vol raken van mijzelf. En hoe zit het dan met God en met de bijbel? Voordat je het weet behandel je bijvoorbeeld bijbelteksten ook als apps. Daarmee bedoel ik dat je de bijbel als een (waardevolle) toevoeging beschouwt. Totdat blijkt dat het teveel gedoe is. Er staan dingen in die je niet begrijpt, die je niet direct aanspreken. Of er staan dingen in die je heel goed begrijpt maar die je niet wilt horen. Je gaat de app niet meer gebruiken. De Bijbel blijft steeds vaker dicht. Je bidt niet meer. Je verwacht er niks (meer) van. Ik wil jullie vanochtend toespreken aan de hand van de volgende bijbeltekst. Omdat het een korte tekst is, lees ik ‘m zelf voor. Lucas vertelt over de doop van Johannes. De doop waarmee de massaal toegestroomde menigte aangaf zich te willen bekeren. Dat komt ook Jezus in beeld. Lucas vertelt [slide 2]:
“Heel het volk liet zich dopen, en toen ook Jezus was gedoopt en hij aan het bidden was, werd de hemel geopend en daalde de heilige Geest in de gedaante van een duif op hem neer, en er klonk een stem uit de hemel: ‘Jij bent mijn geliefde Zoon, in jou vind ik vreugde.’’ Over apps gesproken, hoe pas je deze tekst nu toe in je eigen leven? Toegepast op de geschiedenis over de doop van Jezus zou dat als volgt kunnen gaan. Je vraagt je af hoe je een betere christen kunt worden. Dat is een mooi verlangen. Dan lees je over Jezus, die zich liet dopen, vervolgens bad, en door een speciale gebeurtenis bevestigd werd: de Geest daalde neer in de gedaante van een duif en er klonk een stem: ‘Jij bent mijn geliefde Zoon, in jou vind ik vreugde.’ Je denkt: dat moet ik ook. Je neemt de bewuste beslissing om je te laten dopen, bidt vurig en wacht op iets zichtbaars van God. Zo’n bijbeltekst wordt op zo’n manier een applicatie. Een toepassing die op een bepaalde manier moet ‘werken’ in jouw leven en als het niet werkt, druk je op delete. Je kapt ermee. Of je stopt met het actieve gebruik ervan. Je verwacht er niks meer van. Ik nodig iedereen vanochtend uit om de uitdaging aan te gaan door in het verhaal van Jezus te stappen. In plaats van Hem proberen in te passen in jouw verhaal. De vraag is dus niet allereerst wat Hij kan betekenen voor mij maar wat ik – als ik gezien heb wie Hij echt is, kan betekenen voor Hem. Maak je gedachten dus even leeg en vraag God om de ruimte echt te zien, te horen wat er hier gebeurt. Voor de verassing, de boodschap. [gebed] We stappen in het verhaal. Lucas vertelt eerst over het optreden van Johannes de Doper. Hij was de tweede Elia die komen zou, voorafgaand aan het aanbreken van de dag van de HEER, het koninkrijk van God. Zijn missie was: verkondigen iedereen zich moest bekeren en zich moest laten dopen om zo vergeving van zonden te krijgen (vs. 3). Over de doop van Johannes hebben we het al gehad. Over de vernedering daarvan voor niet-joden. En hoe ondenkbaar het was voor joden om deze doop te ondergaan. We kunnen er vanochtend verder niet al te uitgebreid op ingaan. Maar Lucas beschrijft dat er iets in de lucht hangt. Een soort van … Jordaanse revolutie! Het hele volk komt om zich te laten dopen. Een wonder. Maar dan komt Jezus. Johannes protesteert – lees Matteüs 3 - nee, ik ga u niet dopen. Doopt u mij liever! Maar Jezus is resoluut. Laat het gebeuren. En daar gaan ze. We zetten het beeld even stil. Wát gebeurt hier? Johannes had gezegd: als de messias komt (en ik ben het niet), dan doopt hij jullie met de Geest en met vuur (vs. 16-17). M.a.w.: dan komt het oordeel.
En dan komt de messias. Maar de eerste verassing is dat Hij niet komt om van een afstandje te zeggen hoe het moet. Of om eerst het goede voorbeeld te geven. Maar Hij komt als laatste. En Hij gaat zelf kopje onder. Begrijp je? De messias van God stapt in het badwater waarin zojuist het hele volk zich had gewassen. Gods Zoon stapt in ons vuil, in onze viezigheid. Dát is het verhaal van de doop van Jezus. Je zou ook kunnen zeggen: wij staan daar vanochtend, als het ware, tussen al die mensen. Jij bent hier gekomen. Waarom? Om net als al die mensen iets van je leven te maken. Om je te bekeren. Om een serieus, nieuw begin te maken. Al was het maar voor weer een week. En dan … stapt Jezus het verhaal van jouw leven binnen. En Jezus is niet iemand die blijft staan, op een afstandje. Om vanuit de oevers van de Jordaan / vanuit de hemel toe te kijken wat jij van jouw leven maakt. Hoe serieus jij bent. Of je wel echt, zoals Johannes eerder heeft gezegd – jouw kleding deelt met wie niks heeft, niemand afperst, enz … Jezus kwam niet om te kijken van een afstandje. Maar om het verhaal van jouw leven binnen te stappen. Hij wacht niet tot jij alles op orde hebt. Jezus stapt resoluut het water in – aan de kant Johannes, Ik begrijp je wel maar dit moet gebeuren – het vieze water van de Jordaan. Zie je dat Jezus hier ook geen voorbeeld geeft? Jezus komt niet als eerste bij het water van de Jordaan – mensen, even aan de kant dan laat ik eens en voor altijd zien wat precies de bedoeling is. Jezus geeft geen voorbeeld voor jouw leven. Hij doet veel meer. Jezus doet jouw leven over. Het leven van het volk. Ons leven. Jouw leven. Eens en vooral. Dát is de boodschap van de doop van Jezus in de Jordaan. Maar er is meer. Wat Jezus doet prikkelt wel tot navolging, je kunt het ook toepassen in jouw leven. Zeker, maar hoe? Als Jezus omhoog komt is Hij aan het bidden – wat weten we niet. Maar we zien wel de hemel open scheuren en de Heilige geest als een duif op Jezus neerkomen en we horen een stem: ‘Jíj bent mijn geliefde Zoon, in jou vind ik vreugde.’
Hier gebeurt iets heel belangrijks. Maar wat? De Heilige Geest is de kracht van God. Jezus wordt als een echte messias gezalfd (Jesaja 61; Lucas 4:18-19; Psalm 2:7). Jij bent mijn geliefde zoon: dat heeft hier de betekenis van – wat jij vanaf het begin ook had kunnen en moeten zijn. Zoon of dochter van God.
Dus: mensen, goed kijken – dít is de mens zoals ik jou vanaf het begin ook bedoeld en gemaakt heb. En zoals Ik wil dat jij wordt. Mijn zoon (of dochter). Al die mensen die net als wij hier vandaag gekomen zijn om hun leven te beteren die zien hier: het begint bij Jezus. Hij is Gods bedoeling, het resultaat waar God naar op zoek is. Waar Hij aan werkt. Dat is het visioen. Maar wat is Jezus voor messias? Wat is zijn taak of missie? Dát kan je zien aan de gedaante waarin de Geest op Jezus neerdaalt. In die duif. Aan de duif kan je zien waar Jezus voor gekomen is. De duif is het symbool voor vrede. Maar iedereen tóen wist ook: een duif, dat is in de buurt van Jeruzalem heel snel een dode duif [slide 3] – een offerdier (vgl. Lucas 2:23). In Jeruzalem werden duiven ze in grote getale gevangen en verhandeld als offerdier. Zo zou het met Jezus ook gaan toen Hij in de buurt van de tempel kwam. Johannes begreep dat direct – na deze gebeurtenis voegt hij een element toe aan zijn verkondiging. Eerst was het: degene die na mij komt is groter dan ik. Na Jezus’ doop was het: daar is het lam, dat gekomen is om de zonden van de wereld weg te nemen (Johannes 1:27; 29 e.v.). Een duif is als een lam, heel mak. Een onschuldig, gewillig, slachtoffer. Daarvoor is Jezus gekomen. Om vrede te brengen door te offeren. Om in de kracht van de Geest een leven te lijden dat jij en ik hadden moeten leiden: meer gehoorzaam aan God dan aan de mensen. Meer voor de ander dan voor jezelf. Als je deze geschiedenis wilt toepassen in jouw leven, doe dat dan. Dat over de doop van Jezus. Er is nog één ding. In Lucas 12 vs. 50 zegt Jezus dat Hij nóg een doop moet ondergaan: “Ik ben gekomen om op aarde een vuur te ontsteken, en wat zou ik graag willen dat het al brandde! Ik moet een doop ondergaan, en ik word hevig gekweld zolang die niet volbracht is.” De doop van Jezus bij de Jordaan was dus nog niet af. Die eerste doop was het begin van zijn werk op aarde. Die tweede doop het einde ervan. Zijn hele leven kan je zien als één grote doop in onze dood – in onze vuiligheid. Kijk hier eens naar: [slide 4] Bij de eerste doop zegt de God de Vader: "Dit is mijn geliefde Zoon.” Bij de tweede doop zegt God de Zoon: "God, mijn God, waarom hebt U Mij verlaten?" Bij de eerste doop scheurde de hemel open. Bij de tweede doop viel duisternis over het hele land. Bij de eerste doop kreeg Jezus de Geest. Bij de tweede doop gaf Jezus de geest. Bij de eerste doop vloeide er water. Bij de tweede doop vloeiden er water en bloed.
Terug naar mijn slimme telefoon. [leegscherm] Ik maakte aan het begin van de preek de vergelijking met mijn smartphone. Zoals een smartphone allerlei apps heeft zo heb ik ook veel dingen die mijn leven gemakkelijker maken. Tenminste, dat is de bedoeling: geld, een baan, mooie kleren, kinderen. Eigenlijk is dat al krom. Maar als ik Jezus behandel als een app maak ik een hele grote fout. Ja, je kunt aan de doop van Jezus zien wie jij mag zijn. Langzaam maar zeker een nieuwe schepping, door de kracht van de Geest als je bereid bent om te leren wat het betekent om te leven als een offer. Meer voor God dan voor anderen. En meer voor anderen dan voor jezelf. Maar de truc met Jezus, God en geloven is niet dat je het doet zolang het werkt voor jou, zoals bij een app. Het is eerder omgekeerd. Niet Jezus is het voorbeeld in jouw leven. Maar jij bent het in zijn leven. Jíj bent de toepassing in het leven van Jezus. Nu maar hopen en bidden dat het werkt. Die app, jij dus. Anders heeft Jezus er straks niks aan.
[amen]
