Regio Flevoland. Wat het hoofd met het hart doet. Kaas: vette hap of bron van calcium. Diagnostiek en behandeling beroerte steeds sneller

3

2013 Kaas: vette hap of bron van calcium Diagnostiek en behandeling beroerte steeds sneller Nieuw Meldpunt Antistolling

JAARGANG

1

NUMMER

Wat het hoofd met het hart doet

VAN EN VOOR MENSEN MET EEN HART- OF VAATZIEKTE

Regio Flevoland

advertenties binnenvoor

COLOFON

INHOUD

Correspondentieadres Hart&Vaatgroep Regio Flevoland Peter Henstra Tel. 06 21207924 redactieregioblad@ hartenvaatgroep-flevoland.nl

5 vragen over water

2

6 minuten zone

5

Zelfmanagement

6

Coördinator informatievoorziening Peter Henstra coordinator-informatievoorziening@ hartenvaatgroep-flevoland.nl

Diagnostiek en behandeling beroerte steeds sneller 7

Coördinator belangenbehartiging Functie vacant Coördinator leefstijl Koos de Punder [email protected]

Weet u het antwoord

10

Kaas: vette hap of bron van calcium

11

Wat het hoofd met het hart doet

14

Redactieadres redactieregioblad@ hartenvaatgroep-flevoland.nl

Nieuwe richtlijn ICD-Pacemaker voor hartpatienten in de laatste levensfase 15

Website www.hartenvaatgroep.nl/regios/flevoland

Dress Red Day en Wereldhartdag

18

Terugdringen tabaksverkooppunten

19

Zoutarme goulash met rijst

20

ROW-Patientendag 2013

20

Zetmeelproducten

23

De uitgever en de vereniging zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties.

Meldpunt Antistolling

25

Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd en/of verspreid zonder schriftelijke toestemming van de uitgever en/of de vereniging.

Trombose en longembolie

26

Retouradres Hart&Vaatgroep Regio Flevoland p/a Klavecimbelstraat 4 1312HG Almere Uitgever Nolin Uitgevers B.V. www.nolin-binnenhofprojecten.nl

Hart& Vaatgroep regio Flevoland

1

VIJF WETENSWAARDIGHEDEN OVER WATER Een van de eerste levensbehoeften Water wordt gezien als een van de eerste levensbehoeften.Veel drinken wordt dan ook als ontzettend gezond gezien. Maar hoeveel water hebben we eigenlijk nodig? En kun je ook te veel drinken? 1. Wat is er waar over alle kwaliteiten die aan water worden toegedicht, mooie huid, helpen bij afvallen, goed voor stoelgang? “Water is essentieel voor ons als mensen. Wij bestaan namelijk voor 60 tot 70 procent uit water. Het is betrokken bij allerlei lichaamsprocessen zoals de ademhaling, de transpiratie en dus warmteregulatie, de stoelgang, de bloeddruk en het afvoeren van afvalstoffen. Bij een tekort aan water is er sprake van een lagere bloeddruk. De huid wordt bij een lage bloeddruk meer ingevallen en rimpeliger. Het is echter niet nodig om meer water te drinken voor een mooie huid: water gaat huidveroudering niet tegen. Daar spelen hele andere factoren een rol in. Op afvallen heeft water in principe geen invloed. Wel kan het zorgen voor een vol gevoel, waardoor je minder eet. Ook de rol van water op de stoelgang is niet heel direct. Het meeste vocht dat wij drinken wordt opgenomen door de darmen en via de urine weer uitgescheiden. De ontlasting houdt slechts een klein gedeelte van het water vast. Bij een lichaamstekort aan water wordt er wel vocht onttrokken aan de darm of huid. Dit kan leiden tot obstipatie. Bij normaal drinken is dit echter niet het geval. Meer drinken dan normaal heeft dan ook geen invloed op de stoelgang.“ 2. Hoeveel water hebben we nodig en wat gebeurt er bij een tekort? “We hebben 2,8 liter vocht nodig per dag. Ongeveer 300 ml daarvan is afkomstig uit het lichaam zelf en komt vrij bij allerlei lichaamsprocessen.Verder komt 1 liter vocht uit onze voeding. Die laatste 1,5 liter moeten we binnen krijgen met drank. Het maakt niet uit wat, als het maar vocht is. De hersenen geven heel goed aan wanneer we vocht nodig hebben, dan krijg je dorst. Deze prikkel is heel gevoelig, wat betekent dat een kleine verandering in het lichaam al snel leidt tot een dorstgevoel. Bij oudere mensen geeft het lichaam dorst minder goed aan. Zij moeten daarom bewuster om gaan met drinken. Een klein watertekort kan leiden tot duizeligheid, hoofdpijn, vermoeidheid en een verminderde concentratie. Bij een groter tekort is er sprake van dehydratatie (uitdroging): dit kan gepaard gaan met onder andere flauwvallen en ademhalingsproblemen.”


2

3. Kun je ook te veel water drinken? Je drinkt niet gauw te veel en veel drinken gespreid over de dag kan geen kwaad. Als je jezelf aanleert om veel te drinken past je lichaam zich daar op aan. De urine is minder geconcentreerd en je plast meer. Je zult ook eerder dorst krijgen, omdat je lichaam zich afstelt op het meer drinken. Wel kan het schadelijk zijn als je in korte tijd veel water drinkt, bijvoorbeeld twee liter in een half uur. Je bloed raakt snel verdunt en het lichaam kan dat niet aan. De concentratie zouten in het bloed wordt minder en je hebt een teveel aan water in het lichaam. Er is dan sprake van acute hyponatriëmie, ook wel bekend als watervergiftiging. De lichaamscellen kunnen niet goed met deze situatie omgaan en zwellen op. Als hersencellen opzwellen, kun je in coma raken. Bij hyponatriëmie is het van belang om water drinken te minderen." 4. Kan de waterbalans ook verstoord raken? Normaal gesproken is ons lichaam heel goed in staat om de waterbalans op peil te houden. Hier spelen hormonen, de dorstprikkel en de uitscheiding door de nieren een belangrijke rol in. Zoals gezegd kan te veel drinken leiden tot een acute verstoring van de waterbalans, maar bepaalde situaties of aandoeningen kunnen ook leiden tot een chronische verstoring. Stressvolle situaties of longtumor hebben bijvoorbeeld invloed op het hormoon vasopressine. Dit hormoon haalt water terug uit de voorurine. Bij aandoeningen als hartfalen, levercirrose en preeclampsie (zwangerschapsvergiftiging) is er sprake van een verstoorde bloeddruk. In beide gevallen houdt het lichaam een te veel aan water vast: chronische hyponatriëmie. Ook bij overgeven en diarree kan er sprake zijn van een verstoorde waterbalans als gevolg van een verstoorde bloeddruk.” 5 Is er een verschil in water? Bijvoorbeeld tussen kraanwater en mineraalwater. “Er bestaan zeker verschillen tussen soorten water. We drinken eigenlijk nooit puur (gedestilleerd) water zonder zouten, maar meestal mineraalwater of kraanwater. Mineraalwater is regenwater uit de onbebouwde grond. De zouten waar het water in de grond langs stroomt, bepalen de smaak van het water. Aan mineraalwater mag niets worden toegevoegd. Kraanwater is gezuiverd oppervlaktewater. De samenstelling is bij wet vastgelegd. In Nederland is de kwaliteit van het kraanwater best wel goed, misschien zelfs een van de beste ter wereld. Voor onze gezondheid maakt het niet uit wat je drinkt: de nieren filteren de stoffen uit het water die ze nodig hebben. Er is geen bewijs dat mineraalwater beter is dan kraanwater of andersom. Wel kan de smaak heel anders zijn.“ Annemieke Hoogland


3

advertenties 1


4

HEEL NEDERLAND ÉÉN 6 MINUTENZONE De Hartstichting wil van Nederland één grote 6-minutenzone maken. Een 6-minutenzone is een gebied waar het mogelijk is om binnen 6 minuten alle handelingen uit te voeren die nodig zijn bij een hartstilstand. Daarmee is de overlevingskans te verhogen naar 25%. Jaarlijks krijgen 15.000 a 16.000 mensen een hartstilstand. Dat betekent dat het aantal geredde levens kan oplopen naar 4000 per jaar. In een 6 minutenzone: • zijn voldoende AED’s beschikbaar. •

weet iedereen waar de dichtstbijzijnde AED hangt.

•

herkent iedereen een hartstilstand en weet hij hoe te handelen.

•

zijn leekhulpverleners oproepbaar, snel ter plekke en kunnen direct reanimeren en een AED (laten) halen.

Waar zijn de 6 minutenzones in Nederland? In Nederland zijn veel initiatieven om een 6 minutenzone in te richten. Op www.6minutenzone.nl vindt u verschillende voorbeelden van 6-minutenzones. Gratis reanimatiematerialen Er zijn gratis materialen beschikbaar voor verenigingen ter ondersteuning van de 6-minutenzone, zoals een poster of harmonicakaartje met reanimatiestappen, een reanimatie app en een folder over hartstilstand.


5

HART- EN VAATAANDOENINGEN EN ZELFMANAGEMENT Eigenlijk is iedereen bezig met zelfmanagement: dagelijks kiest u de kleding uit die u wilt dragen, koopt u de voedingsmiddelen die u wilt gaan eten en bepaalt u zelf hoe laat u gaat slapen. Als u lichamelijke klachten heeft zoals pijn of griep, kiest u ervoor om (een gedeelte van) de behandeling zelf uit te voeren of een zorgverlener te bezoeken. Gemiddeld heeft een chronisch zieke patiënt twee van de 365 dagen in het jaar direct contact met zorgverlener(s). Zelf leeft u wel 24 uur per dag met uw ziekte. Goed zelfmanagement kan er voor zorgen dat u meer grip op uw leven en ziekte krijgt. Door informatie te verzamelen, uw gezondheid in de gaten te houden en goed naar uw lichaam te luisteren kunt u zelf een rol spelen bij de zorg die u krijgt. Zelfmanagement, wat is dat eigenlijk? Zelfmanagement of zelfzorg betekent dat u zó met uw ziekte probeert om te gaan, dat u uw leven kunt leiden zoals u dat het liefst zou doen. Oftewel: u zoekt naar een balans tussen wat de ziekte van u vraagt en hoe u uw leven wilt leiden. Samen met uw zorgverlener(s) (huisarts, verpleegkundige, specialist, diëtist, etc.) en uw naasten kunt u zoeken naar deze balans. Het komt er dus op neer dat u zelf de regie voert over het leven met uw ziekte. Wat betekent zelfmanagement voor de relatie met uw zorgverlener? Zorgverleners en patiënten vullen elkaar aan. Als u het heft in eigen hand wilt nemen, dan gaat u bijvoorbeeld zelf (een deel van) de zorg uitvoeren, uw levensstijl aanpassen en meedenken over wat goed is voor uw gezondheid. De zorgverlener wordt dan meer een coach, die open staat voor uw ideeën en met wie u samen beslissingen neemt en waar u samen vertrouwen in hebt. Hoe aan de slag met zelfmanagement? Uit onderzoek blijkt dat patiënten actief betrokken willen worden bij hun behandeling. Ze vinden het belangrijk dat artsen goed luisteren en meer ruimte geven voor vragen en overleg. Patiënten geven aan dat hun behandeling dan betere resultaten geeft en dat de kwaliteit van hun leven erdoor verbetert.  Informatie: verzamel informatie over uw ziekte en de behandeling ervan bij uw zorgverlener(s) en patiëntenvereniging. Zoek andere patiënten op en wissel ervaringen uit. Denk na over de informatie die u nodig heeft, bijvoorbeeld van uw zorgverlener.  Stel doelen: zelf managen lukt het beste als u uw eigen doelen stelt op het gebied van uw gezondheid. Gezondheidsdoelen kunnen over van alles gaan: het behalen van een bepaalde bloeddruk of een bepaalde activiteit (weer) kunnen uitvoeren.


6

 Beslis mee en bepaal hoe uw zorg eruit moet zien: vraag welke mogelijkheden er zijn als het gaat om uw gezondheid. Overleg met uw zorgverlener(s) over de voor- en nadelen van bepaalde keuzes in uw behandeling. Kies wat het beste bij uw leven en uw doelen past. Als u deze tips in de praktijk brengt, neemt uw kennis over uw ziekte en de invloed daarvan op uw kwaliteit van leven toe. Hierdoor bent u in staat veel betere keuzes te maken. U krijgt meer vertrouwen in eigen kunnen. Alleen of samen? Zelfmanagement betekent niet dat u alles zelf moet doen. Uw omgeving kan u helpen: uw zorgverlener(s), maar ook uw familie, vrienden, medepatiënten, buren, collega’s en anderen. Het is belangrijk dat u om hulp vraagt als u dat nodig hebt, dat u grenzen stelt als het u teveel wordt en dat u praat over hoe u zich voelt en wat u bezig houdt. Meer weten? Kijk op: www.zelfmanagement.com/patiënten. Of kijk voor meer informatie op www.hartenvaatgroep.nl of bel 088 1111600.

DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING BEROERTE STEEDS SNELLER Jaarlijks krijgen ongeveer 40.000 mensen in Nederland een beroerte. Snelle diagnostiek, bij een herseninfarct binnen vier en een half uur trombolyseren en zo snel mogelijk revalideren zijn belangrijk. Hoe sneller de patiënt aan zijn herstel begint, hoe meer kans op herstel. De medische term voor een beroerte is cerebro vasculair accident (CVA). Er zijn twee soorten: hersenbloeding (er knapt een bloedvat in de hersenen) en herseninfarct. Het merendeel van de beroertes betreft een herseninfarct. Dan is er sprake van afsluiting van een bloedvat in de hersenen, meestal door een bloedstolsel. Een deel van de hersencellen krijgt dan geen zuurstof en voeding meer en sterft af. Daarom is snel behandelen zo belangrijk. Stollingsfactor Bij een herseninfarct proberen we het stolsel op te lossen met sterke bloedverdunners, het trombolyseren. Een hersenbloeding verergerje juist met bloedverdunners. Daarom vangen we depatiënt op de spoedeisende hulp (SEH) op met een compleet diagnostisch team. Er wordt een scan van de hersenen gemaakt en de stollingsfactor van het bloed en het gewicht van de patiënt worden daar bepaald. Hart& Vaatgroep regio Flevoland

7

advertenties 2


8

Bij een herseninfarct wordt – als het kan – meteengetrombolyseerd. Daarna gaat de patiënt naar de Brain Care Unit (BCU) op de afdeling neurologie waar onderzoeken van hethartritme, de bloeddruk en hartvaten volgen. Mobiliseren Het trombolyseren deed ongeveer tien jaar geleden zijn intrede. Voor die tijd was het beleid: onderzoek, afwachten en medicijnen. Nu is het snel diagnosticeren, behandelen en mobiliseren. Sinds enkele jaren gebeurt dat binnen het CVA-zorgpad. Dat is een patiëntenroute volgens vast protocol van de opname tot ontslag of controle op de nazorgpoli. Symptomen Plotselinge eenzijdige verlamming aan gezicht, arm of been, moeite met praten of problemen met zien. Bel direct 112 of huisarts Via de huisarts of direct met 112 ambulance door naar de spoedeisende hulp van het ziekenhuis. De Cijfers Drie van de vier mensen blijven na een beroerte in leven. Nederland telt ongeveer 226.200 mensen die een beroerte hebben overleefd. Beroerte is de voornaamste oorzaak van invaliditeit. De kosten van zorgconsumptie worden geschat op ruim 1,5 miljard. Meer weten? www.mca.nl www.gemini-ziekenhuis.nl www.cva-samenverder.nl www.cerebraal.nl Bron: Zorg van NU (MCA-Gemini)


9

WEET U HET ANTWOORD? Wat betekent het “HART” in onze taal? 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Hij heeft een speciaal plekje in mijn hart. Ik strijk met de hand over m’n hart. Ik schenk mijn hart aan hem/haar. Ik heb zin om mijn hart eens goed te luchten. Heb het hart eens. Waar het hart vol van is loopt de mond van over.

Hartwetenswaardigheden; Duurt de ontwikkeling van het mensenhart langer of korter dan die van een kip? Een mensenhart…………………, een kippenhart…………… Een echt hart ziet er heel anders uit dan het hart dat we kennen als symbool voor de liefde. Uit welke periode stamt de herkomst van het Valentijnshart? …………… BLOEDSERIEUS

Hoeveel liter bloed heeft wie?

GIRAF

………

KIP

CAVIA

………

HOND ………

AAP

………

MENS ………

VARKEN ………

SLANG ………

KOE

LEEUW ………

………

………

Maak uw keuze; 40 , 56 , 13 , 0,8 , 1,5 , 3,6 , 5 , 8 , 0,28 , 0,09 liter PUZZELT U MEE? Hoeveel Nederlandse woorden kunt u maken uit het woord: CARDIOZIEKENHUISBEZOEKGROEP


10

Oplossingen: Bloedserieus: Giraf 56 liter, Koe 40 liter, Leeuw; 13 liter, Slang 0,08 liter, Hond 1,5 liter, Aap 3,6 liter, Mens 5 liter,Varken 8 liter, Cavia 0,28 liter, Kip 0,09 liter. De periode van herkomst stamt uit de middeleeuwen ca. 1300 na Christus. De ontwikkeling van een mensenhart duurt 6 weken en van een kip 8 dagen.

KAAS:VETTE HAP OF BRON VAN CALCIUM De plus- en minpunten van een broodje kaas Nederland eet het liefst een broodje kaas bij het ontbijt en de lunch. Het lijkt een gezonde keuze, maar kaas bevat een behoorlijke hoeveelheid vet en zout. Wat zijn de voor- en nadelen van kaas Kaas bevat veel calcium. Dit mineraal heb je nodig voor de opbouw en het onderhoud van je botten en gebit. Het helpt tegen osteoporose(botontkalking) en is nodig voor een goede werking van de zenuwen en spieren, de bloedstolling en het transport van andere mineralen in het lichaam. Vitamines en eiwit In kaas zit ook veel vitamine A en D.Vitamine A is goed voor de huid, ogen, de groei en de weerstand. Vitamine D heb je nodig om calcium in het lichaam te kunnen opnemen. Het lichaam kan vitamine D onder invloed van zonlicht in de huid zelf aanmaken, maar het zit ook in volvette kaas. Daarnaast bevat kaas eiwit, wat aminozuren levert. Aminozuren zijn bouwstenen voor het eiwit in lichaamscellen. Bovendien verzadigt eiwit goed. Als je veel eiwit eet, heb je daarna minder snel weer honger.


11

advertenties 3


12

Vet en zout In kaas zit veel verzadigd vet. Dit type vet verhoogt het 'slechte' cholesterol LDL. Dit cholesterol blijft aan je vaatwanden plakken en vergroot daarmee het risico op harten vaatziekten. Ook bevat kaas veel zout. Zout is niet ongezond, maar je krijgt makkelijk teveel binnen. Mensen die er gevoelig voor zijn, krijgen bij het eten van zout een hogere bloeddruk. Zout wordt in je lichaam door je nieren gefilterd. Als je erg vaak zout eet, worden de nieren te veel belast en dat is niet goed voor je hart. Kaas wordt wel eens gebruikt als vleesvervanger, omdat er in beide producten eiwit zit. Het nadeel is dat kaas nauwelijks ijzer bevat, waardoor het geen volwaardige vervanger van vlees is. Vetgehalte Hoe vet een kaassoort is, kun je zien aan aanduidingen als 20+, 30+ en 48+. Deze getallen zeggen iets over het percentage vet van de zogenaamde droge stof, dus de kaas waar al het vocht uitgehaald is. Het vochtpercentage van kaas kan namelijk schommelen, omdat de kaas tijdens het bewaren vocht verliest. De droge stof blijft constant. Een 30+ kaas bestaat dus niet voor 30 procent uit vet. Stel dat deze kaas voor 40 procent uit vocht en voor 60 procent uit droge stof bestaat, dan bevat 100 gram kaas 40 gram vocht en 60 gram droge stof. Er zit 30 procent vet in de droge stof, dus 30 procent van 60 gram = 18 gram vet per 100 gram kaas. Het Voedingscentrum adviseert volwassenen om niet meer dan anderhalve plak kaas (30 gram) per dag te eten. Eet bij voorkeur 20+ of 30+ kaas, want daar zit minder vet in dan in de volvette varianten. Ook light kazen kun je beter niet onbeperkt eten, dus weersta de verleiding om een extra plak kaas op brood te doen 'omdat het toch light is'. Jolanda Niemantsverdriet Bronnen:Voedingscentrum


13

WAT HET HOOFD MET HET HART DOET Psychologische factoren beïnvloeden de kans op en prognose van verschillende hartaandoeningen. Cardiologen moeten daar meer aandacht voor hebben, zegt Jos Widdershoven. ‘We zijn geneigd om de klachten van de patiënt te behandelen en zijn gerustgesteld als de pijn op de borst of kortademigheid verdwenen is, de kransslagader open is en het ecg genormaliseerd. […] ik hoop u te hebben kunnen overtuigen dat we er dan nog niet zijn’, zei Jos Widdershoven, hoogleraar integrative cardiology tijdens zijn oratie aan de Tilburg University. Widdershoven zal zich gaan bezighouden met de effecten van psychologische factoren op coronair lijden en hartfalen. Hij is daarmee een van de weinige cardiologen die zich stort op de relatie tussen hoofd en hart. Voor Widdershoven is het echter overduidelijk dat psychologie een onderdeel van cardiologie vormt. Zelf is hij gespecialiseerd in pacemaker- en ICDimplantaties. Widdershoven: ‘Ik zie dagelijks wat een impact het plaatsen van een ICD heeft.Veel patiënten zijn zeer angstig voor shocks. Dat kan tot een depressie en zelfs tot PTSS leiden, zeker als mensen een onterechte shock krijgen. Soms hebben patiënten zelfs liever dat de ICD uit gaat. Ik zeg wel eens: na het implanteren begint de morbiditeit. Dat geldt ook na een hartaanval, of een dotterprocedure, bypasses: we weten dat stress, angst en depressie veel voorkomen bij deze patiënten. En die factoren verslechteren weer de prognose. Zo neemt de kans op voortijdig overlijden en complicaties toe bij depressie.’ Daar wordt al rekening mee gehouden binnen de cardiologie: ‘Bij de hartrevalidatie screenen we op die symptomen, en zo nodig verwijzen we naar de psycholoog, maar een bijkomend probleem is dat een bepaalde groep patiënten niet komt naar de revalidatie, of snel afhaakt.’ Widdershoven heeft het over mensen met een zogenaamde type-D-persoonlijkheid, mensen met negatieve affectiviteit en sociale inhibitie. Widdershoven: ‘Zeg maar binnenvetters bij wie het glas altijd half leeg is. Zij lopen meer kans op complicaties, en die wil je dus juist bij je houden als behandelaar. Maar juist deze groep valt vaak terug in oude, ongezonde leefpatronen.’ Die type-D-persoonlijkheid, is niet onomstreden. Over de term en het onderzoek ernaar, is kritisch geschreven. Hoe kijkt Widdershoven daar tegenaan? ‘Het klopt dat de invloed van persoonlijkheid op prognose de laatste 10 jaar is afgenomen. Maar de behandeling van bijvoorbeeld het hartinfarct is drastisch veranderd. Destijds kreeg de grootste groep trombolyse, nu wordt het grootste deel binnen een uur gedotterd. Studies over prognoses na een infarct zouden dus eigenlijk over moeten.’ Widdershoven doet zelf ook onderzoek naar de gevolgen van persoonlijkheidskenmerken, maar dan bij patiënten met niet-significant coronair lijden: ‘Die gaan we langdurig


14

volgen, om te zien welke factoren een rol spelen bij langetermijncomplicaties.’ Als hij cardiologen al zover krijgt verder te kijken dan het ecg lang is, en oog te hebben voor patiënten met psychologische risicofactoren, is vervolgens wel de vraag of ze daar ook wat aan kunnen doen: ‘Behandeling met antidepressiva heeft bijvoorbeeld wel positief effect op zogenaamde zachte uitkomsten: beter kwaliteit van leven, minder klachten. Maar op cardiale morbiditeit en sterfte doen ze niets. Daar moet ik wel bij zeggen dat studies naar interventies doorgaans maar 6 tot 12 maanden duren. Dat is in mijn ogen te kort, en ik wil dan ook studies gaan doen waarbij we mensen zeker 5 jaar volgen.’ Sophie Broersen Oratie Jos Widderhoven, Tilburg University, ‘Cardiologie en Psychologie, living apart together’

NEDERLANDSE VERENIGING VOOR CARDIOLOGIE Persbericht - 23 mei 2013

Nieuwe richtlijn ICD/Pacemaker voor hartpatiënten in de laatste levensfase Op initiatief van de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie is een nieuwe richtlijn “ICD/pacemaker in de laatste levensfase” voor zorgprofessionals opgesteld. Deze richtlijn geeft duidelijkheid voor de betrokken zorgprofessionals over het beleid bij terminale patiënten met een ICD (een implanteerbare defibrillator) of pacemaker. De richtlijn bewerkstelligt ook tijdige communicatie tussen professionals en patiënt over de mogelijkheid en wenselijkheid van het uitschakelen van de ICD of pacemaker. In Nederland zijn 80.000 pacemaker patiënten en 30.000 patiënten met een ICD (Implantable Cardioverter Defibrillator). De belangrijkste punten die de richtlijn aan de orde stelt zijn: 1. Deactivatie (uitschakelen) van ICD’s voorkomt ongewenste shocks en onnodig lijden bij patiënten in de terminale levensfase. 2. Deactivatie van pacemakers is in het algemeen niet nodig en niet wenselijk.


15

advertenties 4


16

3. Bespreking met de patiënt van de mogelijkheid van deactivatie moet al in een vroeg stadium. ICD’s worden geïmplanteerd bij patiënten die een verhoogde kans hebben op ernstige hartritmestoornissen. Als deze zich voordoen geeft de ICD één of meerdere shocks af die vaak als pijnlijk worden ervaren. In de laatste fase van het leven is het afgeven van shocks vaak niet meer gewenst. Naar schatting 10% van de ICD patiënten krijgt in deze laatste levensfase desondanks toch nog shocks die het stervensproces verstoren. De directe verzorgers kunnen dit niet stoppen, omdat daar speciale apparatuur voor nodig is die alleen in het ziekenhuis aanwezig is. Met de nieuwe richtlijn is er duidelijkheid over het beleid wanneer de shockfunctie moet worden uitgeschakeld, voordat patiënten in de laatste levensfase komen. Pacemakers zijn apparaten die zorgen dat het hartritme steeds boven een bepaald geprogrammeerd minimum blijft. Ze kunnen geen shocks afgeven en veroorzaken in de terminale fase geen ongewenste verstoring. Deactivatie van pacemakers brengt het risico met zich mee dat de patiënt op onaangename wijze overlijdt als de patiënt op dat moment een te laag hartritme heeft. Geadviseerd wordt dan ook om pacemakers niet uit te schakelen. Goede voorlichting door zorgprofessionals aan patiënten vanaf moment van implantatie van ICD/pacemaker tot aan de laatste levensfase is van groot belang. De richtlijn adviseert dat ICD deactivatie al plaatsvindt als de patiënt nog mobiel is, zodat in de terminale fase de patiënt niet bang hoeft te zijn voor ongewenste shocks. Deze richtlijn is tot stand gekomen dankzij de Stichting Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS) en in samenwerking met andere wetenschappelijke verenigingen, de Orde van Medisch Specialisten en de KNMG. Meer informatie op de site van de NVVC. Hier staat ook een Patiëntenfolder. www.nvvc.nl/media/richtlijn/


17

Wat is Dress Red Day? Vrouwen Hart- en vaatziekten zijn wereldwijd doodsoorzaak nummer één bij vrouwen. Op Dress Red Day vragen we extra aandacht hiervoor. Dit doen we door zoveel mogelijk mensen in Nederland te vragen op deze dag rood te dragen. Draag rood op Dress Red Day! Toon uw betrokkenheid en draag rood op Dress Red Day. Een rode jurk, een rood shirtje, een rood overhemd of een rode stropdas. Alles kan en mag, zolang het maar rood is. Zorg dat u Dress Red Day niet vergeet. Zet 29 september alvast (rood) omcirkeld in uw agenda. Wereld Hart Dag Dress Red Day valt samen met Wereld Hart Dag op 29 september. Hart- en vaatziekten zijn volksziekte nummer 1 en met enkele maatregelen verklein je de kans erop. Houd het hart gezond: • Beweeg voldoende • Eet gezond en gevarieerd • Gebruik niet te veel zout • Drink alcohol met mate • Stop met roken Informatie: In het MCA te Alkmaar is er in het kader van Dress Red Day extra aandacht voor harten vaatziekten bij vrouwen. Op maandag 30 september is er in de centrale hal bij de hoofdingang een informatiemarkt. Bovendien kunt u ’s avonds een presentatie bij wonen van Prof. Dr. A.E.R. Arnold (cardioloog) over vrouwen en harten vaatziekten. Aanvang 19.30 uur. Hart& Vaatgroep regio Flevoland

18

TERUGDRINGEN TABAKSVERKOOPPUNTEN De “Alliantie Nederland Rookvrij” presenteerde op Wereld niet Rokendag (31 mei) een onderzoeksrapport over tabaksverkoop in de detailhandel. Daaruit blijkt dat er in Nederland ongeveer 60.000 verkooppunten zijn van tabak. Sigaretten zijn bij wijze van spreken op iedere straathoek te krijgen. Terugdringen van het aantal verkooppunten is dan ook het speerpunt van de Alliantie Nederland Rookvrij! Onderzoek bij verkooppunten tabak Het onderzoek toont aan dat sigarettenverkoop voor winkels, supermarkten, drogisterijen en boekwinkels een middel is om klanten binnen te krijgen of te houden. Ze zien tabak als serviceproduct en stellen dat de omzet in tabaksproducten van essentieel belang is voor de winkel. Draagvlakonderzoek Uit onderzoek naar het draagvlak in Nederland voor het beperken van verkooppunten van tabak blijkt, dat de meeste mensen het (helemaal) eens zijn met een verbod op de verkoop van tabaksartikelen in sportkantines (68%) en bij drogisten (61%). Bijna de helft (46%) vindt dat tabaksartikelen alleen mogen worden verkocht in tabaksspeciaalzaken (36% vindt dit niet en 18% neutraal). Hart&Vaatgroep partner Alliantie Nederland Rookvrij! Sinds kort is De Hart&Vaatgroep partner van de Alliantie Nederland Rookvrij!. De Hart&Vaatgroep staat achter de doelstelling om gezondheidsschade door (mee) roken in Nederland terug te dringen en het aantal mensen dat (over) lijdt aan de gevolgen van tabaksrook te beperken. Oproep aan het kabinet De partners van de Alliantie Nederland Rookvrij! roepen het kabinet op om verdere beperkende regels te stellen aan de verkoop van tabak en bij wet te regelen dat dit alleen nog via vergunning is toegestaan bij geregistreerde en deskundige tabaksspeciaalzaken. Hiermee wordt tabaksverkoop een uitzondering en kan een verkoper bij overtreding van de tabakswet de vergunning ingetrokken worden. Meerokende meisjes Meisjes die thuis dagelijks rook moeten inademen, ondervinden daar mogelijk meer schade van dan jongens, ontdekten Australische wetenschappers. Passief meeroken heeft een erg ongunstig effect op hun goede HDL-cholesterol.Tegenwoordig sterven meer vrouwen aan harten vaatziekten dan mannen.


19

ZOUTARME GOULASH MET RIJST Aantal personen: 4 Bereidingstijd: 2,5 uur Ingrediënten: • • • • •

Rijst 2 uien 1 tl paprikapoeder 1 tl cayennepeper 2 el tomatenpuree

• • • • •

600 gram rundvlees 1 grote paprika 1 tl chilipoeder 2 el bloem Zure room (naar smaak toevoegen)

Bereidingswijze: Snijd het rundvlees in dobbelsteentjes. Bak dit in de hete boter rondom bruin. Voeg de fijngesneden ui en paprika toe en laat deze even meebakken. Voeg de kruiden, de bloem, de tomatenpuree toe en meng alles goed. Giet net zoveel water bij het mengsel totdat het vlees net onder staat. Breng het geheel aan de kook en laat het vlees in 2 uur zachtjes gaar stoven. Tenslotte de rijst koken en bij de goulash serveren. Eventueel een lepel zure room erbij doen.

ROW-PATIËNTENDAG 2013 De Hart&Vaatgroep en het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein maken zich momenteel op voor de 8e ROW-Patiëntendag. Deze informatiebijeenkomst over de ziekte van Rendu-Osler-Weber wordt om de twee jaar landelijk georganiseerd. Dit in aansluiting op de eveneens tweejaarlijkse conferenties van de HHT-Foundation, waar artsen uit de hele wereld rapporteren en discussiëren over de huidige stand van zaken aangaande onderzoeken en ontwikkelingen. De Patiëntendag is bedoeld voor patiënten met de ziekte van Rendu-Osler- Weber, hun familieleden en andere geïnteresseerden. Ook lezers van dit regioblad zijn van harte welkom! Daarom onderstaand wat gegevens over de informatiebijeenkomst. In het kader vindt u een korte samenvatting van de ziekte zelf. Programma: Het programma bestaat onder andere uit: • het laatste nieuws van het wereldcongres ROW dat plaats vond in juni 2013, behandeling van bloedneuzen, van PAVM’s en CAVM’s (bloedvatafwijkingen in de longen en in de hersenen), laserbehandeling van de huid, medicatie voor ROW in de lever en darmen, inflammatie bij ROW. Hart& Vaatgroep regio Flevoland

20

Het geheel wordt afgesloten met een vragenuurtje met het artsenpanel. Wanneer? Zaterdag 9 november 2013, van 13.00-17.00 uur, inloop vanaf 12.00 uur. Waar? Conferentiecentrum Zonheuvel, Amersfoortseweg 98, 3941 EP Doorn. Zonheuvel is eenvoudig te bereiken met het openbaar vervoer, parkeren is gratis. Kosten: Voor leden van De Hart&Vaatgroep is de bijeenkomst gratis. Voor nietleden bedraagt de bijdrage € 7,50. Informatie en aanmelding: U kunt zich aanmelden op: www.hartenvaatgroep.nl/formulieren-row-patientendag-2013.html. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met ons secretariaat [email protected] of via telefoonnummer: 088 – 111600. Riet Alaverdy-van der Knijff, Diagnosegroep ROW van De Hart&Vaatgroep

RENDU-OSLER-WEBER: Wat is deze zeldzame ziekte? De ziekte van Rendu-Osler-Weber (ROW) is een zeldzame erfelijke ziekte van de bloedvaten, waarin plaatselijk verwijdingen bestaan die gemakkelijk bloeden. De officiële naam van de ziekte is Hereditaire Hemorrhagische Teleangiëctasieën (HHT). Dit betekent ‘erfelijke bloedende vaatverwijding’. Omdat bij deze ziekte de haarvaten ontbreken, ontstaan directe verbindingen tussen slagaders en aders. Aanvankelijk op microscopisch niveau, maar allengs groter, o.a. doordat het slagaderlijk bloed onder hogere druk in de aders komt dan normaal. De aders zijn daar niet op gebouwd omdat normaliter de hoge druk in de slagaders sterk afneemt bij het passeren van de nauwe haarvaten. En die ontbreken dus bij de ROW-patiënt. Daardoor ontstaan kleine en grote directe en abnormale verbindingen: vaatmalformaties of AVM’s. Bloedneuzen zijn verreweg de meest voorkomende en meest hinderlijke klacht, maar er zijn ook andere uitingsvormen. Zo kan ROW ook gevonden worden in slokdarm, maag en darmen, in de lever, de huid en de hersenen. AVM’s in de longen is de gevaarlijkste uitingsvorm, omdat kleine stolsels en klontjes bacteriën door de vaatmalformatie heen via de linker harthelft in de hersenen kunnen komen en een beroerte of hersenabces kunnen veroorzaken. Daarom wordt ROW-patiënten altijd aangeraden zich daarop te laten screenen. Bij De Hart&Vaatgroep zijn boekjes en brochures over deze ziekte verkrijgbaar.


21

advertenties 5


22

ZETMEELPRODUCTEN: GEZOND OF NIET? De plaats van zetmeelproducten in de voeding blijft bijzonder omstreden. Hoe staan we er tegenwoordig tegenover. Zetmeelproducten: een definitie. De term zetmeelproducten is niet erg wetenschappelijk. Hij slaat op voedingsproducten die vooral bestaan uit koolhydraten, maar niet “gesuikerd” zijn in de traditionele betekenis. We spreken ook van complexe koolhydraten, in tegenstelling tot enkelvoudige koolhydraten, die het product zijn zoete smaak bezorgen. Zetmeelproducten nemen een belangrijke plaats in bij onze voeding: • Graanproducten (of afgeleide producten, zoals meel of griesmeel) •

Peulvruchten (gedroogde bonen, kikkererwten, linzen enz.)

•

Knolgewassen ((zoete) aardappelen, …).

Het enige probleem is dat ze de voorbije jaren een slechte reputatie hebben gekregen. Heel wat diëten bannen immers genadeloos alles wat ook maar lijkt op zetmeelproducten, en vervangen ze door eiwitrijke producten. Mogen of moeten we nu zetmeelproducten eten of niet? Waarom worden zetmeelproducten soms afgeraden in sommige diëten? Zetmeelproducten bevatten veel calorieën. Enfin, alles hangt ervan af waarmee je ze vergelijkt.Voor een gelijk gewicht houden ze het midden tussen vlees en groenten. Toch heeft het weinig zin om alleen maar calorieën te tellen. Zetmeelproducten danken hun reputatie als “dikmakers” vooral aan drie factoren: • Ze behoren tot de familie van de suikers, en onze suikerconsumptie ligt sowieso te hoog. •

We eten graag geraffineerde zetmeelproducten (wit brood, witte rijst enz.).

•

Zetmeelproducten worden vaak gecombineerd met vette of gesuikerde producten: boterhammen met confituur, deegwaren met kaas enz.

Zetmeelproducten: alles hangt ervan af hoe we ze eten. Toch mogen we niet vergeten dat zetmeelproducten ook een hoge voedingswaarde hebben. Ze zijn immers een zeer doeltreffende energiebron. Meteen ook de reden waarom ze bijna overal ter wereld de basisvoeding vormen! Het is dan ook aan te raden om ze bij elke maaltijd te nuttigen, maar dan wel naargelang uw eetlust, niet meer.


23

Bovendien bevatten zetmeelproducten niet alleen complexe koolhydraten. Als we ze goed uitkiezen, kunnen ze ons veel vezels (in het geval van volkorengranen), vitamines en mineralen leveren, maar ook eiwitten (vooral peulvruchten bevatten er veel).

Zetmeelproducten: 3 tips om er het beste uit te halen. • De aanbevolen dosis zetmeelproducten wordt makkelijk overschreden. Stop er dus mee zodra u zich verzadigd voelt. •

Verkies altijd volkorengranen boven geraffineerde granen. Brood, pasta en rijst zijn vandaag makkelijk te vinden in volkorenversie: profiteer ervan! Ze hebben niet alleen een hogere voedingswaarde, maar ook een veel rijkere smaak.

•

Spring zuinig om met toespijs bij zetmeelproducten: boter, kaas, confituur enz.

Marion Garteiser


24

NIEUW MELDPUNT ANTISTOLLING De Hart&Vaatgroep verzamelt ervaringen van mensen die antistollingsmiddelen gebruiken. Deze ervaringen willen wij gebruiken om de zorg rond antistolling te verbeteren. Ook willen we nagaan of aanvullend onderzoek rond antistollingsmiddelen nodig is. Antistolling is belangrijk voor grote groepen mensen, zoals bijvoorbeeld voor mensen met boezemfibrilleren. Antistollingsmiddelen worden ook wel stollingsremmers of bloedverdunners genoemd. Bij antistolling gaat het om het vinden van een goede balans tussen het voorkomen van ongewenste stolsels en ongewenste bloedingen. Het vinden van de juiste balans is precisiewerk. Antistollingsmiddelen moeten zorgvuldig gebruikt worden. Dit vraagt om goede samenwerking tussen zorgverleners en goede informatie en ondersteuning aan patiënten. Veranderende zorg rondom antistolling De zorg rond antistolling verandert. Bij de traditionele antistollingsbehandeling staan mensen onder controle van een trombosedienst. De trombosedienst meet de stollingswaarde van het bloed en berekent de dosering van het antistollingsmiddel. Een deel van de patiënten meet en doseert zelf maar ontvangt hiervoor wel ondersteuning van de trombosedienst. Sinds kort komen mensen met boezemfibrilleren, zonder hartklepproblemen, in aanmerking voor behandeling met nieuwe antistollingsmiddelen (NOAC). Bij deze nieuwe middelen is ondersteuning door de trombosedienst niet nodig. Per 1 december 2012 worden twee NOAC vergoed uit de basisverzekering, namelijk dabigatran en rivaroxaban. Vanaf 1 juni 2013 is er een derde middel bijgekomen, namelijk apixaban. Dit biedt de behandelaar een extra mogelijkheid om het best passende middel te adviseren. Meer informatie over antistolling op www.hartstichting.nl. Meldpunt Antistolling We willen graag weten hoe mensen de (veranderende) zorg rond antistolling ervaren. Daarom verzamelen we ervaringen via het Meldpunt Antistolling. Het Meldpunt is er voor iedereen die antistollingsmiddelen gebruikt of die hier het afgelopen jaar gebruik van heeft gemaakt. U kunt op www.hartenvaatgroep.nl bij actueel de vragenlijst vinden. Heeft u inhoudelijke vragen over antistolling, Stel uw vraag dan aan de Infolijn Hart en Vaten 0900 - 3000 300


25

TROMBOSE EN LONGEMBOLIE Jaarlijks lijden in ons land naar schatting zo’n 20.000 mensen aan diep veneuze trombose, een stollingsziekte in de aders, ook wel venen genoemd. Dit moet niet worden verward met arteriële trombose, een vorm die kan optreden in de slagaders. Diep veneuze trombose, kortweg trombose, ontstaat door bloedstolsels die zich vastzetten aan de vaatwand. Een gedeelte van het bloedstolsel kan loslaten van de vaatwand en via de bloedstroom naar andere delen van het lichaam worden gevoerd. Indien het stolsel in de long terecht komt is er sprake van een longembolie. Tot voor kort werden diep veneuze trombose en longembolieën beschouwd als aparte aandoeningen, maar recentelijk is gebleken dat het één en dezelfde ziekte is. Reden om u kort te informeren over de oorzaken en mogelijke behandelingen Ontstaan en verschijnselen van trombose en longembolie Het stromen van bloed is een levensvoorwaarde. Maar ook het stollen ervan is onmisbaar om teveel bloedverlies bij verwonding te voorkomen. Bloedplaatjes en stollingseiwitten spelen een belangrijke rol in het stollingssysteem. Een antistollingssysteem zorgt ervoor dat de stolling in de hand wordt gehouden door stolsels op te lossen of stollingsfactoren af te breken. Het proces van bloedstolling en antistolling bestaat uit reacties van enzymen op andere stoffen. Wanneer deze systemen niet meer met elkaar in evenwicht zijn kan trombose optreden, Er ontstaat dan zonder dat er een wond is een bloedstolsel dat zich hecht aan de wand van een bloedvat en de bloedstroom belemmert. Dit treedt meestal op in de benen of het bekken en heet dan diep veneuze trombose. Een losgelaten deel van het stolsel kan echter ook met het bloed worden meegevoerd naar andere delen van het lichaam en heet dan ‘embolus’. Als dit stolsel via het hart in een bloedvat van de longen terechtkomt en dit afsluit, ontstaat een longembolie. Hierdoor wordt een deel van de long uitgeschakeld en in het ergste geval afsterven. Bij afsluiting van een ader in het been door een bloedstolsel kan de kuit of het hele been opzwellen, vaak warm aanvoelen en rood-paars van kleur zijn. Het been is vaak pijnlijk. De verschijnselen van trombose zijn echter niet altijd merkbaar. Bij afsluiting van een bloedvat in een long krijgt een deel ervan geen zuurstof en ontstaan klachten als kortademigheid en pijn. Zowel bij trombose als bij longembolie zijn de symptomen niet specifiek en kunnen zij ook het gevolg van een andere aandoening zijn.


26

Oorzaken Trombose kan dus ontstaan door belemmeringen in de bloedstroom, veranderingen in de samenstelling van het bloed en/of beschadiging van de vaatwand. Langdurig stil liggen na een operatie of in de kraamperiode of een te strak aangelegd drukverband zijn een veel voorkomende oorzaak van trombose. Ook een verandering in de samenstelling van het bloed kan een verhoogd risico op trombose veroorzaken. Te denken valt dan aan de invloed van hormonen, ziekte, medicijnen en erfelijkheid.Trombose als gevolg van een beschadiging van de vaatwand kan optreden bij een ongeval of een operatie. Onderzoek en behandelingen De verschijnselen van trombose en longembolie zijn niet specifiek en dienen in een ziekenhuis nader te worden onderzocht. Trombose kan worden aangetoond met echografie (geluidsgolven) of een röntgenonderzoek. Bij vermoeden van een longembolie wordt een longscan gemaakt of vindt een echografie van de benen of een angiografie (longkatheterisatie) plaats. Trombose in benen of bekken is vaak de oorzaak van een longembolie. Longembolie en trombose worden behandeld met antistollingsmiddelen, hetzij in een ziekenhuis hetzij door de trombosedienst. Ingeval van trombose in een been wordt ook een - goed aangemeten - steunkous voorgeschreven voor gebruik overdag. Gevolgen van en leven met trombose Het bovenstaande is ontleend aan de brochure ‘Trombose en longembolie’. Indien u uitvoeriger informatie wenst over dit ziektebeeld , over de gevolgen ervan en hoe er in het dagelijks leven het beste mee om te gaan kunt u deze brochure aanvragen bij De Hart&Vaatgroep, Postbus 300, 2501 CH Den Haag, [email protected] of www.hartstichting.nl, tel. 0900.3000.300. Riet Alaverdy-van der Knijff


27

DE HART&VAATGROEP Wat is De Hart&Vaatgroep? De Hart&Vaatgroep is de patiëntenorganisatie van en voor mensen met een hart- of vaatziekte. Wij werken op zowel landelijk als regionaal niveau aan informatievoorziening, lotgenotencontact, leefstijlbegeleiding en collectieve belangenbehartiging. De Hart&Vaatgroep is opgezet voor en door mensen die zelf een hart- of vaatziekte hebben of hun naasten. Ook mensen die (nog) niet ziek zijn en de risico’s uit eigen familie kennen, kunnen bij De Hart&Vaatgroep terecht. Wat biedt De Hart&Vaatgroep u? - Informatiebrochures over harten vaatziekten en daaraan gerelateerde onderwerpen - Een internetsite met onder meer een kennisbank met toegankelijke informatie - Het leefstijlmagazine ‘Vida’ met nieuws en achtergronden - Informatiedagen en themabijeenkomsten over uiteenlopende onderwerpen - Contact met mensen met hetzelfde ziektebeeld, zowel één op één als in groepsverband - Leefstijlactiviteiten zoals kookworkshops en sport- en beweegaanbod - Belangenbehartiging van alle harten vaatpatiënten Lid worden? Door uw steun kunnen wij ons inzetten voor harten vaatpatiënten. Kijk voor meer informatie over De Hart&Vaatgroep, het lidmaatschap (€ 20,-) of het donateurschap op onze internetsite www.hartenvaatgroep.nl. U kunt ook een e-mail sturen aan [email protected] of bellen met het secretariaat 088- 1111600. U kunt meer informatie en het aanmeldingsformulier aanvragen door hieronder uw gegevens in te vullen en op te sturen naar: De Hart&Vaatgroep Postbus 300 2501 CH Den Haag --------------------------------------------------------------------------------------Graag ontvang ik meer informatie over De Hart&Vaatgroep. Naam:.............................................................................................................

Man/Vrouw*

Adres:..................................................................................................................................... Postcode/woonplaats:............................................................................................................. E-mail:.................................................................................................................................... Hart& Vaatgroep regio Flevoland

28

advertenties binnenachter

afz: Hart&Vaatgroep Regio Flevoland p/a Klavecimbelstraat 4 1312HG Almere

Uitgave van:

van en voor mensen met een hart- of vaatziekte

Regio Flevoland. Wat het hoofd met het hart doet. Kaas: vette hap of bron van calcium. Diagnostiek en behandeling beroerte steeds sneller

Recommend Documents